interview
14 www.villamedia.nl
juni 2013
15
Naïef baasje die Sauer Hij heeft de persvrijheid in Rusland een por gegeven met krantentitels als Moscow Times en Vedomosti en tal van glossy tijdschriften. En hij gaat door. Als ‘Napoleon’ richt hij nu zijn pijlen op het op een na grootste Russische internetbedrijf RBK. Wat beweegt Derk Sauer? tekst Frans Oremus beeld TRIK
de maand / de mensen / dossier / de meningen
interview
16 www.villamedia.nl
Intimi spreken in het boek over het ‘bedrieglijke naïeve van Derk’, noemen je ‘Napoleon’ of zeggen: ‘hij lijkt geen bedreiging’. Dat suggereert dat er ook een andere kant is.
‘Het is geen act. Ik vind dat ik redelijk naïef ben. Ik ga er altijd vanuit dat ik mensen kan vertrouwen. Dat vind ik gewoon een goede levensinstelling. Soms loopt dat faliekant mis, want niet iedereen is te vertrouwen. Maar dat leidt bij mij niet tot de consequentie dat ik dan maar geen vertrouwen heb. Ik ben voor niemand een bedreiging. Ik denk dat wordt bedoeld dat ik wel op een doel afsteven. Dus als ik vind dat dingen anders georganiseerd moeten worden zal ik proberen dat te bewerkstelligen.’ Voormalig NRC-hoofdredacteur Birgit Donkers vond dat u teveel invloed wegnam bij de hoofdredacteur
Derk Sauer
ten gunste van de uitgever door uw Russische bedrijfs model op te dringen bij NRC Media.
‘Ik geloof in het nieuwe uitgeven; een nauw contact tussen uitgever en hoofdredacteur. Birgit Donker
(60) ontvangt
chargeerde die invloed enorm. Het was angst. Ik vond
in zijn ingetogen ingerichte appartement dat uitzicht
geeft op zowel Het IJ als de grachtengordel. In een
bijvoorbeeld dat je die internetmensen gewoon hun
razend tempo geeft hij deze dagen interviews naar aan-
ding moest laten doen. Het was duidelijk dat ik vond dat
leiding van het verschijnen van het boek Moscow Times
er dingen moesten veranderen. Dit werd het brandpunt,
van Dido Michielsen (zie recensie op pagina 69,) over de
maar was niet het belangrijkste aspect. Ik zei: zo heb ik het in Rusland georganiseerd en het is een model dat
Russische jaren van Sauer en zijn vrouw Ellen Verbeek.
weer van tafel kan, maar zoals het nu gaat, gaat het niet goed. Terugkijkend constateer ik dat er na die periode
Wat vindt u eigenlijk van het boek?
weer een winning mood is ontstaan bij NRC. Er is weer
‘Ontzettend knap. Wij keken ernstig op van het idee om een boek over onze Russische tijd te maken. Al die
elan. De krant heeft weer toekomst.’
jaren hadden we geen logisch archief bijgehouden. Mijn
U heeft recent uw functie als president-commissaris bij
columns die ik jaren voor Het Parool heb geschreven
NRC Media opgezegd, met als reden tijdgebrek.
boden enige houvast. En Ellen heeft altijd van alles ver-
‘Het was een combinatie. Ik heb een nieuwe baan geac-
zameld. Maar om daar een chronologisch verhaal van
cepteerd in Rusland (bij RBK, red.) en dat is heel druk.
te maken – daar heb ik grote bewondering voor. En wij
Anderhalf jaar was ik om de week op en af in Nederland-
wilden eigenlijk een boek dat niet alleen over ons ging, maar via ons over de veranderingen in Rusland. Ik vind dat ze daar heel goed in is geslaagd.’ Het boek is goed gedocumenteerd maar heeft soms iets van een hagiografie.
‘Ik heb daar al veel vragen over gehad. In Rusland zou deze vraag niet worden gesteld. Dat is typisch Nederland en typisch voor journalisten. Dido wilde wel graag ook wat kritische noten kraken, maar ze kon heel moeilijk mensen vinden die iets negatiefs over ons konden zeggen. Er waren geen affaires.’ Misschien had ze bij Geert Mak moeten aankloppen (die vorig jaar de ‘snelle stijl’ van Sauer hekelde, onder meer vanwege de forse dividenduitkering die de Raad van Commissarissen – waarvan Sauer president-commissaris was – uit NRC Media trok).
‘Maar die heeft mij niet in Rusland meegemaakt. Dit boek gaat over ons Russische leven.’
‘Egeria begrijpt heel erg goed dat het houden van de aandelen van NRC bepaalde verantwoordelijkheden met zich meebrengt’
Rusland, en daar werd ik wel moe van. Daarnaast heb ik me een beetje verkeken op de functie van presidentcommissaris. Je moet heel veel procedurele dingen doen met vennootschapsrechten en dergelijke, vergaderingen voorzitten en overleg met de ondernemingsraad. Als ik mag kiezen is dat niet mijn meest favoriete werk.’ Op de redactie van NRC bestaat de vrees voor een Apax-scenario (waarbij de durfkapitalist krantenconcern PCM opkocht, uitkleedde en weer doorverkocht, red.) voor NRC Media. Is dat denkbaar?
‘Dat denk ik niet. Ik kan geen garanties geven want ik heb maar 9% van de aandelen. Maar Egeria begrijpt heel erg goed dat het houden van de aandelen van NRC bepaalde verantwoordelijkheden met zich meebrengt en dat een Apax-scenario enorme schade zou veroorzaken voor Egeria zelf. Apax zit in Engeland, wat kan het hun schelen hoe er over hen geschreven wordt in Nederland. Voor Egeria ligt dat anders.’
juni 2013
Er is vorig jaar een buitensporig dividend (12,5 miljoen euro) uitgekeerd van 2,5 keer de winst. Hoe gaat dat in de toekomst?
‘Dit jaar is besloten geen dividend uit te keren. Over volgend jaar kan ik geen garanties geven. De meerder
de maand / de mensen / dossier / de meningen
17
Hete aardappel
‘Het is voor ons helder hoe de afspraken zijn over
heid beslist. Maar ik ben niet ten principale tegen een
het uitkeren van dividend
winstuitkering. Egeria is een onderneming, geen lief
aan de aandeelhouders’,
dadigheidsinstelling. Maar ik heb er nooit een geheim
zegt ondernemingsraad
van gemaakt dat je er prudent mee om moet gaan.’
voorzitter Hubert Smeet
Prudent, maar de uitkering vorig jaar was dat niet ten
van NRC Media in reactie
opzichte van de winst.
op hiernaast staande
‘Die hete aardappel ligt nog steeds op tafel. Toen Egeria NRC overnam hebben ze de onderneming ruimer
uitspraken van Derk Sauer. ‘Maar Egeria en Derk
gefinancierd dan nodig was. Er zijn afspraken gemaakt
Sauer hebben ons niet
met de OR, maar het is erg onduidelijk hoe die afspraken
vooraf ingelicht of advies
luiden. Die staan niet helder genoeg op papier. Maar er
gevraagd over de uitke
is meer geld dan strikt nodig was.’
ring in 2012, zoals wordt
Was dat geld bedoeld voor het NRC Restaurant Café?
gesuggereerd. Wij hebben
‘Nee, het was bedoeld voor tegenvallers. Naar gelang de
laten onderzoeken of ze in
tijd vorderde bleek het echter best goed te gaan met de
lijn was met de gemaakte
NRC. Er stond gewoon heel veel geld op de rekening.’
afspraken. Dat blijkt niet
Hoeveel?
zo te zijn.’
‘Ja, ik ga niet in bedragen treden. Maar Egeria heeft vorig jaar gezegd: we willen dat geld toch terug hebben. En op basis van de afspraken die met de OR zijn gemaakt konden we dat ook. Alle commissarissen, inclusief de werknemerscommissaris, vonden die uitkering te bil lijken. Ik heb niet tegengestemd. Gezien de crisis was het achteraf verstandiger geweest die buffer wat langer in het bedrijf te houden.’ Waarom is goed eigenaarschap van kranten toch zo moeilijk?
‘Egeria is de laatste tijd erg stabiel. Ik heb op dit moment niet zoveel te klagen. Als je wereldwijd kijkt zie je dat
len. Zeker als je ze vergelijkt met omringen landen als Noorwegen, Denemarken en Duitsland. De Persgroep en
de waarde van kranten in korte tijd enorm is gedaald.
NRC Media doen het aanmerkelijk beter.
Van tien à twaalf keer de winst naar vier keer de winst.
Veel krantenuitgevers hebben zich laten adviseren door
Bedrijven die miljarden waard waren zijn nu nog mil
consultants. En dan krijgen ze van die sheets waarop
joenen waard. Dat maakt ze interessante overnamekan
staat dat de krant in elkaar zakt en internet groeit. En
didaten. En het is een lastige bedrijfstak. Het kapitaal
dan denken ze: het einde van krant is nabij dus we gaan
bestaat voornamelijk uit journalisten, die kritisch en
alles op digitaal inzetten. Maar ze weten niks van digi
lastig zijn. Het grote verschil met Rusland is dat daar
taal, want 80 tot 90 procent van hun business komt van
nog steeds een groeimarkt bestaat, terwijl Nederland
de krant. In het wilde weg zijn ze internetbedrijven gaan
als decennia een verdringingsmarkt kent. Het werkt
kopen, zonder zich er echt in te verdiepen. Investeren
ongelofelijk veel prettiger om in een groeimarkt te zit
in internet is heel tricky omdat merken – neem Hyves –
ten. Met Independent Media (het mediabedrijf dat Sauer
het ene moment de top of the world kunnen zijn en een
opzette en in 2004 verkocht aan het Finse Sanoma, red.)
jaar later kommer en kwel. Ze steken dus miljoenen
groeiden we een periode jaar op jaar met 20 of 25 pro
in internetbedrijven die vervolgens niet brengen wat
cent. Dat is natuurlijk leuker dan jaar na jaar te moeten
ze hadden gehoopt. Intussen investeren ze niet in de
bezuinigen en rationaliseren.’
ontwikkeling van hun krant, die zakt dus ook in elkaar met als gevolg dat alles in elkaar zakt. TMG is daar een
Doen Nederlandse dagbladuitgevers het zo slecht?
‘De meerderheid – Telegraaf, Wegener , NDC – heeft er een zooitje van gemaakt. Dat kun je objectief vaststel
klassiek voorbeeld van. Van Thillo (topman de Persgroep, red.) snapt hoe het werkt. Op de sleutelposities heeft hij mensen zitten die
interview
18 www.villamedia.nl
‘De traditi onele jour nalistiek zal minder emplooi bieden. Van de dagblad journa listen zal nog maar een klein aantal over blijven.’
uit het vak komen, gepokt en gemazeld zijn en verstand van zaken hebben.’ Maar de Persgroep investeert weer nauwelijks in digitaal.
‘Ha ha. Toen ik nog commissaris bij Het Parool was begon ik elke commissarisvergadering over de website
Wat raadt u de Nederlandse dagbladuitgevers aan?
‘Back to basic. Niemand weet hoe lang het duurt, maar nog steeds worden er ontzettend veel kranten gekocht in Nederland. Als je die niet innoveert zakt het voor je neus in elkaar. Als je dat wel doet, kan het nog lang mee. De Telegraaf ziet er nog net zo uit als tien jaar geleden.
van Het Parool. Dan zei Christian: “Ja, dat internet. Laat
Ik zou zeggen: richt je weer op die krant. Als je dat goed
iedereen maar fouten maken en zijn geld weggooien. Als
voor elkaar hebt kun je ook internet ontwikkelen. Maar
iedereen erachter is, ga ik het ook doen.” En nu is hij om.
op een slecht fundament valt niks te bouwen.’
Hij heeft recent AutoTrack.nl van Wegener gekocht. Ik
Waarom blijft u niet in Nederland; zo te horen kan de
ben erg benieuwd wat zijn volgende stappen zijn.’
dagbladsector u gebruiken?
juni 2013
19
de maand / de mensen / dossier / de meningen
‘Ha, ik ben niet verantwoordelijk voor het redden van
Derk Sauer
de Nederlandse dagbladpers. Daarbij woon en werk ik
1982-1989
graag in Rusland. RBK (waar Sauer op verzoek van mil-
hoofdredacteur
jardair Michail Prochorov de leiding op zich neemt, red.)
Nieuwe Revu
heeft de grootste nieuwssite van het land, een groot
1989 naar Mos-
televisiestation met dekking over heel Rusland, tiental-
kou om namens
len consumersites en en de grootste hosting business
VNU Moscow
van Rusland. Waar vind je nou zo’n gigantisch bedrijf in
Magazine te
Nederland?
maken
Wat ook meespeelt is dat ik altijd heb gewerkt in ge-
1992 vertrek
drukte media, en nog nooit in een bedrijf waar de kern
bij VNU, richt
digitaal is. Voor ik te oud ben wil ik die ervaring wel
met Annema-
opdoen. Dat houdt je hersens scherp.’
rie van Gaal
Wonen in Rusland heeft ook nadelen, zo blijkt uit het
Independent
boek.
Media op, uit-
‘Er zijn veel redenen om niet in Rusland te willen wonen,
gever van The
maar de doorslag geeft de romantiek van het daar zijn.
Moscow Times,
Je moet in je leven keuzes maken. De komende jaren heb
Cosmopolitan,
ik besloten in Rusland aan de slag te gaan. Het systeem
Men’s Health en
is er heel onaangenaam, maar de mensen zijn er zeer
Esquire
prettig. Hier is dat omgekeerd. Ik vraag me vaak af hoe
2004 verkoop
het komt dat Nederlanders zo ontevreden zijn terwijl
Independent
alles perfect geregeld is. In Rusland is niets perfect
televisie hebben de toekomst. Waar ik me wel zorgen
Media aan
geregeld, maar de mensen zijn er aardige en warm. Een
over maak is dat je op digitale platforms uiteindelijks
Sanoma
curieuze tegenstelling.’
steeds vervlakking ziet optreden. Kijk naar The Huffing-
2010 met inves-
En dan gaat u er een Westers efficiency-model brengen.
ton Post. Dat begon heel journalistiek, en nu is de Privé
teringsmaat-
er niks bij. Door de jacht op de clicks is het heel verleide-
schappij Egeria
lijk om de borsten van Beyoncé op je site te zetten.’
eigenaar van
Heeft uw actieverleden uw stijl als ondernemer beïn-
2012 directeur
vloed?
RBK
‘Ik probeer niet alles te veranderen; daarom vinden die Russen mij wel aardig. Maar omdat ik uit een westerse manier van werken kom probeer ik het toch allemaal net even iets beter te regelen, zonder te overdrijven. De Russische ziel zit anders in elkaar. Men is minder concreet. Nederland is een transportnatie; zo goedkoop
NRC Media
‘Ik ben begonnen als actievoerder die stukjes schreef.
en efficiënt mogelijk van A naar B. Dat is de kracht van
Ik kom uit de Vietnam-generatie. Wij waren ernstig
ons land. Een Rus is dat totaal vreemd. Die begint on-
verontwaardigd over wat er allemaal in de wereld – en
voorbereid zijn reis en ziet wel waar hij uitkomt. Onder-
met name de Derde Wereld – gebeurde. In mijn jeugd
tussen praat hij over allerlei zielenroerselen en emoties;
zat ik bij de Maoïstische beweging, ik droeg een speldje.
een heerlijk Russisch voorwendsel om vooral niet hard
Achteraf gezien belachelijk. Mao Zedong bleek een van
te hoeven werken. Dat heeft wel wat.
de grootste moordenaars uit de geschiedenis te zijn.
De mores verschillen fundamenteel van die in Neder-
Toen ik in Rusland was zag ik meteen hoe ongelofelijk
land. Als hier een burgemeester per ongeluk op kosten
pervers dat communistische systeem is geweest. Daar
van de gemeente een zonnebril koopt kan hem dat zijn
wordt je bescheidener van.
baan kosten. En dat is heel goed. In Rusland is de wer-
Ik ben geëvolueerd tot journalist/uitgever omdat ik
kelijkheid dat vrijwel geen enkele overheidsdienst kan
overal ter wereld heb gezien dat daar waar geen vrijheid
worden verkregen door er normaal voor te betalen. Daar
van meningsuiting bestaat, geen fatsoenlijke samen-
niet aan meedoen is onmogelijk. Dan moet je daar niet zijn. Maar je moet wel grenzen voor je zelf stellen.’
leving mogelijk is. De Lenins, Stalins, Mao’s, Mugabe’s – noem ze maar op – zijn allemaal ooit met de beste bedoelingen begonnen. Maar eenmaal in de positie van
Wat voor advies geeft u jonge journalisten?
ongecontroleerde macht gaat het fout.’
‘Hun perspectief stemt niet vrolijk. De traditionele journalistiek zal minder emplooi bieden. Van de dagbladjournalisten zal nog maar een klein aantal overblijven.
Journalistiek als het medicijn voor alles?
‘Nou, journalistiek is zo essentieel; en dan kom je weer
Het ouderwetse, uitgeschreven interview zal helaas
terug hoe belangrijk het is dat kranten en nieuwsmedia
voor steeds minder mensen zijn weggelegd. Internet en
goed worden geleid en kunnen blijven bestaan.’
