Interregionaal wandelen

Driemaandelijks verenigingsblad van Natuurpunt Limburg - maart - april - mei 2013 - jaargang 10 - nummer 1

Interregionaal wandelen plateau van Caestert en Tiendeberg

Afgiftekantoor 3500 Hasselt 1 - P409862 Afzender: Natuurpunt Limburg, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt

© Remar Erens

Voorwoord Inhoudstafel 3 Natuurpunt Limburg

Boeboeksfeest in Kiewit

4 Dossier op tafel

6

8

9

Steenkoolgas in Limburg Afdeling in de kijker Natuurpunt Riemst Dag van de natuur Kerst… natuurlijk Wandelbijlage Interregionaal wandelen

13 Natuur•weetjes

Bloementuin

16 Vrijwillger in de kijker Natuurgids in de kijker

18 Seizoensopening

Als dit stukje geschreven wordt is het één van de eerste mooie dagen van het jaar. Limburg op z’n mooist, met fris ontluikend groen. Groen en natuur, waar Limburg zo rijk aan is in vergelijking met de ons omringende regio’s Dat groene karakter is één van de onderscheidende kwaliteiten van onze provincie en maakt deel uit van haar eigenheid. Deze kernwaarde vormde dan ook niet toevallig de basis voor het beleid van het voorbije decennium. Limburg lag aan de basis van succesvolle producten zoals de fietsroute netwerken en ook het eerste en enigste Nationaal Park in België ligt in Limburg.

Wist je dit al over onze natuur

14 Tuinnatuur



VERLOOCHENT HET SALK HET LIMBURGSE DNA?

VBC De Watersnip op zijn paasbest

Grote coverbeeld : Schapen met herder © Kristof Odeur (L) © St.-Pietersberg (M) © Afdeling Riemst (R) Paarden aan beek © Yvon Maes

Eigenaardig dan ook dat in het SALK (strategisch actieplan voor Limburg kwadraat) nauwelijks aandacht aan natuur en toerisme besteed wordt. Nochtans heeft de vrijetijdseconomie nog veel groeipotentieel in Limburg als er zou geïnvesteerd worden in het verbeteren uitbreiden en onderhouden van de groene infrastructuur waarop een duurzame toeristische sector verder kan uitgebouwd worden . Toerisme Limburg berekende dat de sector toerisme nu al instaat voor 25000 jobs en een omzet van meer dan een miljard euro, en met nog steeds een goede groeimarge wegens het succes van

korte dichtbij vakanties en de focus op kwaliteit. Ondoordacht deze groene troef vernietigen door oplossingen voor mobiliteitsproblemen door te drukken die niet gedragen worden lijkt ons niet gepast. Dichtbij zien we immers dat op innovatieve wijze nieuwe infrastructuur inpassen in het landschap best kan. Maastricht toont met zijn ondertunneling van de A2 autosnelweg, met een minimum aan hinder tijdens de werken aan dat zoiets ook in Houthalen mogelijk is en vermijd dat het groene karakter als belangrijke troef van Limburg als vestigingsargument voor Cleantech bedrijven, toerisme en wetenschappelijk ondersteunde innovatie onomkeerbaar verloren gaat. Verenigingen en instanties zoals Natuurpunt, Limburgs Landschap of Agentschap voor Natuur en Bos en organisaties zoals de regionale landschappen, bosgroepen en provinciale natuuradministraties zorgen voor deze basiskwaliteit van de open ruimte, maar zouden dat nog veel beter kunnen doen en met meer in het bijzonder nieuwe jobs voor o.a. laaggeschoolden als dit mee zou ondersteund worden door het SALK We rekenen er op dat het uitvoeringsplan van het SALK, dat de Vlaamse regering in het vooruitzicht stelt, met voldoende ambitie recht doet aan de groene kernkwaliteit van Limburg

DOMEIN KIEWIT

Welkom in Bezoekerscentrum Kiewit Welkom in bezoekerscentrum Kiewit: het startpunt van boeiende natuuractiviteiten! Hier kan je terecht voor een wandelexcursie of gezinsactiviteit, tentoonstellingen over de dieren en planten van het gebied. Met de uitgezette fiets- en wandelroutes kan je de omgeving optimaal ontdekken. Ook voor groepen en verenigingen staan de deuren open. In de winkel vind je van alles wat van pas komt in de natuur. Van vogelgids tot wandelkaarten. Natuurlijk met de speciale ledenkorting! OPENINGSUREN: • wo-vr-za en zo van 13u tot 17u (van april tot en met oktober: weekend tot 18u)

gsuren Extra openin ie paasvak ant aart m 30 van zaterdag 14 dag april: tot en met zon , behalve op alle dagen open rt (Pasen) zondag 31 maa april en maandag 8

Tentoonstelling: Met zonnige groeten vanuit Kiewit Te bezichtigen tijdens openingsuren bezoekerscentrum Elke dag komt ze op en gaat weer onder en we denken er nauwelijks over na. Of het nu bewolkt is of nacht: de zon schijnt altijd. De stralende vuurbol fascineert de mens al eeuwen. De zon is er gewoon, vanzelfsprekend, een trouwe ster, handig om de dag en de nacht te onderscheiden en lekker aan het strand op vakantie. De zon is een onuitputtelijke energiebron waarmee we water kunnen opwarmen of waarmee we elektriciteit kun-

OPENING BOEBOEKSSEIZOEN Paasmaandag 1 april 2013 van 13u30 tot 17u00 Bezoekerscentrum Kiewit Op paasmaandag zijn Piepel en Soeza Boeboek weer helemaal gereed om jullie te ontvangen. 14u00: Boeboekspaastocht Ga mee met de Boeboeks op ontdekkingstocht. En leer zo de dieren en planten al spelenderwijs in Kiewit kennen. Vieren de bosbewoners ook Pasen? Voor elke bezoeker 15u00 en 16u00: Vertellingen gratis 1m2 natuur. Nestel je gezellig op een kussen en luis(zakje bloemenzaad, ter naar de verteloma. Leuke lentevergoed voor 1m2 in te zaaien) haaltjes uit de natuur. 15u00: Natuurwandeling Voor de grotere onder ons. Laat je leiden door een Kiewit natuurgids en leer wat bij over het prachtige domein in de lente. Doorlopend: Knutsel de frutsel: maak zelf het mooiste knutselwerkje. Grimme: verander je in een grote Boeboek Zelf op Boeboekstocht? Van de paasvakantie t.e.m. de herfstvakantie kan je een boeboekstas ontlenen aan de balie van het bezoekerscentrum. De tocht is ongeveer 2 km lang en met al de aangeboden spelletjes en ontdekkingen neemt het 2 uur in beslag. Geschikt voor gezinnen met kinderen van 5 tot 10 jaar. Van 30 maart tot en met 3 november te ontlenen in het bezoekerscentrum. Tijdens openingsdagen van 13u tot 15u30, terug inleveren voor sluitingstijd! Prijs: €3 /per tas, Duur: ± 2uur Voor groepen of verjaardagsfeestjes is er een bolderkar: reservatie vereist. Info en reservatie: [email protected]

nen opwekken. Dit doet ze allemaal gratis en voor niets! Ook in het vaak bewolkte België. Je kunt zelf experimenteren met zonne-energie. Toch heeft de zon ook iets mysterieus. Het is een onaards verschijnsel, dat vraagt om een verklaring. Het bezoekerscentrum stuurt je niet naar het zuiden maar geeft antwoorden waar mogelijk in deze tentoonstelling: Met zonnige groeten uit Kiewit (met medewerking van LNE Vlaanderen)

3

4

DOSSIER OP TAFEL

Natuurbelevingstochten voor jong en oud De lente is in het land, en ook in het bezoekerscentrum. En waar kan je beter de lente opsnuiven als in de natuur zelf. Kom eens buiten en laat je begeleiden door één van onze enthousiaste natuurgidsen. Maandelijkse wandeling met natuurgids • maandag 1 april 2013 • zondag 28 april 2013 • zondag 26 mei 2013 • zondag 30 juni 2013 Vertrek aan Bezoekerscentrum Domein Kiewit, telkens van 14 tot ±16u

© Katleen Bollen

WINKEL Denk aan de vogels en hang een nestkast, want in mei legt elke vogel een ei. Elke vogelsoort geeft de voorkeur aan zijn eigen nestje. Kom eens kijken in onze winkel en maak je keuze.

Een nestkast bezorgt je heel wat uurtjes kijkplezier. Je kan de ouders af en aan zien vliegen met het lekkers voor de kroost en je kan de kleintjes bezig zien tijdens de eerste stuntelige vlieglessen.

Steenkoolgas in Limburg De NV Mijnen vroeg begin januari bij minister Schauvliege, bevoegd voor grondstoffen, een vergunning aan voor opsporing van steenkoolgas. Een Australisch bedrijf, Dart Energy, begon samen met de LRM een joint venture onder de naam Limburg Gas. De aanvraag werd ingediend door de NV Mijnen, in opdracht van Limburg Gas. Deze aanvraag betreft enkel onderzoek en proefboringen. Effectieve gaswinning kan pas na enkele jaren en na aanvraag van een winningvergunning, waarbij een milieueffectenstudie en een openbaar onderzoek verplicht zijn. Allerlei vragen over de milieu-impact zijn dus nu, volgens de wet, nog niet aan de orde. Toch willen we graag weten waar we ons aan mogen verwachten. Want eens de bal aan het rollen is… Het project klinkt veelbelovend: groene energie, goedkoop gas uit eigen land, werkgelegenheid… Wat kunnen wij hier op tegen hebben? Laten we eens kijken welk project er werkelijk achter dat verkooppraatje schuilt.

Facts & figures • Investering : LRM 20%; Dart Energy 80 %. Voor de winst geldt dezelfde verdeling. Voor de onderzoeksfase, eventueel ge volgd door een pilootproject worden de kosten op 10 miljoen euro geschat. • Geschatte totale gasopbrengst: een derde van het Belgisch verbruik van 1 jaar, nl 7 miljard m³. • Geschatte aantal nieuwe jobs: verwaar loosbaar. Een tot enkele per boorput tijdens het boren? • Een boorputsite beslaat slechts een half voetbalveld bovengronds. Dit bevat waterbekkens, kantoren, opslagruim tes… en een boortoren van 13 - 18 meter. Plus transport (vrachtwagens en pijpleidingen). We spreken over een grootteorde van 80 putten in het con cessiegebied. Dat zijn er gemiddeld 8 per gemeente! • De onderzoeksfase met pilootproject duurt een zestal jaren. Eventuele win ning is gespreid over een periode van 20 tot 30 jaren. • Steenkoolgas blijft een fossiele brand stof die bij verbranding heel wat CO2 de lucht in zal stoten. Om van het ge produceerde vervuilde water nog maar te zwijgen. Het geïnvesteerde kapitaal zal alleszins niet meer beschikbaar zijn voor meer duurzame projecten. Groen is deze energie alleszins niet!

5

Verschillende methoden op een rij Het gevreesde fracking of hydraulic fracturing De LRM belooft dat er zeker niet gefrackt zal worden in Limburg. Dat hopen wij van harte. De term doet misschien bij sommigen al een lichtje branden. In Nederland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, en Amerika zijn milieuactivisten en inwoners alvast niet te spreken over de milieuramp die fracking heet. Samengevat houdt dit proces in dat er enorme hoeveelheden water, vermengd met een boel chemische stoffen (de samenstelling is bedrijfsgeheim, uiteraard) onder hoge druk in de bodem worden gespoten. Dit zorgt voor kleine explosies waardoor de steenkool splijt. Zo komen de gassen vrij en kunnen ze opgepompt worden. Enkele neveneffecten zijn: risico op drinkwatervervuiling, ongecontroleerd ontsnappen van methaangas door scheurtjes, kleine aardbevingen, zware metalen die vrijkomen… CBM, coal bed methane Dit zou er bij ons in Limburg gaan gebeuren, als het zover komt. Het methaangas in de steenkoollagen blijft nu op zijn plaats door de druk van grondwater. Het principe is eenvoudig: pomp het grondwater weg en het gas komt vanzelf vrij. Alleen nog een buis steken om het naar boven te halen. Klinkt goed, maar wat gebeurt er met het zwaar vervuilde water uit de steenkoollagen? Daar zitten zouten in, dat kan niet zomaar geloosd worden! Zuivering is een optie, maar dat is niet goedkoop. En waar gaat dan het afval naartoe? ECBM, enhanced coal bed methane Het proces van CBM wordt versneld door het inbrengen van CO2, dat het methaangas verdrijft uit de steenkoollaag. Klinkt leuk, we zetten nog CO2 vast ook! Maar wat is het kostenplaatje? Hoe wordt dat CO2 getransporteerd? En wat is de verhouding van CO2 dat er in de bodem verdwijnt en de CO2 die vrijkomt bij de verbranding van het gewonnen methaangas? We blijven bij elke methode met vragen zitten. We maken ons vooral zorgen over het werkelijke kostenplaatje, de werkelijke winst en bovenal: de werkelijke risico’s. Mogelijke risico’s Zoals gezegd maken we ons vooral zorgen over de milieurisico’s. Elk bedrijf dat ergens in de wereld naar steenkoolgas (of een vergelijkbaar schaliegas) zoekt stelt haar plannen voor als goedkoop en veilig. In verschillende landen duiken er milieuproblemen op rondom de boorputten. Enige voorzichtigheid en wantrouwen lijkt ons dus gepast. Wat belet trouwens de uitbater om in de loop van de productie bijkomende vergunningen aan te vragen om zo zijn winst te kunnen maximaliseren.

We geven enkele mogelijke risico’s op een rij. Water Grondwater zal worden weggepompt. Dat kan de waterhuishouding veranderen. Exacte hoeveelheden verschillen van boorput tot boorput. Verschillende factoren zoals geologie en hydrologie spelen een rol. We mogen toch tellen in de grootteorde van tienduizend liter per boorput per dag. Water uit de steenkoollagen bevat een hoog zoutgehalte, dit mag dus niet zomaar geloosd worden. Het is vervuild met kwik, arseen, selenium, fluoride, barium, ijzer, benzeen, tolueen, xyleen,… Het zal gezuiverd worden volgens de voorschriften. Wat zal dat kosten? Voor ons drinkwater hoeven we niet te vrezen, zegt LRM. Er zullen speciaal ontworpen boorputten en buizen gebruikt worden om het drinkwater te beschermen tegen eventuele vervuiling. Methaangas Methaangas is een sterk broeikasgas. Hoe zal het gewonnen gas vervoerd worden? Zal dit leiden tot meer verkeer of meer ondergrondse pijpleidingen? Er komt CO2 vrij bij de verbranding van methaan. De LRM maakt zich sterk dat het minder vervuilend blijft dan steenkool of olie, en wijst erop dat er geen bijkomend transport nodig is voor gas uit eigen bodem. Ze verklaren ook dat dit een tussenstap, een transitie is tussen de zwaar vervuilende steenkool en olie en hernieuwbare energie. Bodem Als er iets (gas en grondwater) uit de bodem wordt gehaald, zonder dat er iets voor in de plaats komt, dan bestaat de kans op verzakkingen. Toch houdt de LRM vol dat er geen verzakkingen zullen plaatsvinden. We hopen het! Net zoals we hopen dat de zware metalen ook netjes op hun plek blijven, diep onder de grond. We hopen dat minister Schauvliege de enige mogelijke verstandige beslissing neemt en het gas laat zitten waar het zit. De risico’s zijn te ernstig in verhouding tot de opbrengst (1/3de van het energieverbruik van 1 jaar, en dan is het op.) Daar hebben we in principe geen verder onderzoek voor nodig. Moest het toch tot een onderzoek komen, moest het toch tot een proefboring komen, dan hopen we dat de minister alsnog tot dezelfde conclusie komt als ons: gas, laat maar zitten.

Afdeling in de kijker

© Kristof Odeur

6

Natuurpunt Riemst Natuur beheren onder de kerktoren Vandaag 25 jaar geleden, in 1988 om precies te zijn, zijn natuurliefhebbers in Kanne gestart met de eerste beschermingsmaatregelen voor de Tiendeberg. Omdat de vrijwilligers in 2013 exact 25 jaar bezig zijn met het beschermen en beheren van de natuur in Kanne en omdat ze dichter bij de inwoners van Riemst willen staan en lokaal onder de kerktoren willen werken, werd begin 2013 ‘Natuurpunt Riemst’ opgericht. Kristof Odeur en Gabriël Erens zijn samen met de lokale vrijwilligers de drijvende krachten achter Natuurpunt Riemst. De Sint-Pietersberg Het Plateau van Caestert en de Tiendeberg, het zijn twee natuurgebieden in Kanne die bekend staan om hun bewogen geschiedenis én hun uitzonderlijke natuur. Om deze kwetsbare gebieden alle kansen te geven, zetten vrijwilligers van Natuurpunt Riemst zich dagdage-

lijks in voor het beschermen van beide natuurgebieden die gelegen zijn op de Sint-Pietersberg! Het Plateau van Caestert is kenmerkend om zijn waardevolle hellingbossen, weilanden en kalkgraslanden, een zeldzaam biotoop in Vlaanderen. Je vindt op het Plateau van Caestert ook een prachtige hoeve, Hoeve Caestert, die dateert uit 1686. Op de Tiendeberg komen planten en dieren voor die nergens anders in Vlaanderen zijn te vinden. Enerzijds is de typische bodemgesteldheid hiervoor verantwoordelijk, met een overgang van mergel of zachte kalksteen (onderaan de helling) naar grind (hogerop). Anderzijds heeft de eeuwenlange begrazing door schaapskuddes de graslanden hun unieke karakter gegeven. Randjes natuur Het vruchtbare leemplateau bovenop kreeg al vroeg een landbouwbestemming. Kijk maar naar de vele imposante vierkantshoeves in de omgeving. De

hellingen waren te steil voor akkerbouw, maar leverden gerief- en brandhout. Op de open plekken mochten schapen grazen. Zo ontstond hier een uniek mozaïek van open kalkgraslanden en lichtdoorlatende bossen. Door dit beheer en omdat hier gemiddeld weinig neerslag valt, de zon meer schijnt, de hellingen goed beschut liggen en de kalkbodem sterk doordringbaar is, komen er veel zeldzame dier- en plantensoorten voor. Vrijwilligers en schapen Om dit unieke biotoop van kalkgraslanden te behouden, moeten de vrijwilligers regelmatig opschietend struikgewas en bos verwijderen. Eenmaal ontbost, onderhouden de sterke mergellandschapen de graslanden. Schapen werden vroeger vooral gehouden voor de mestopbrengst, om de akkers op de plateaus vruchtbaarder te maken. Na de oogst kwamen de schapen op de stoppelvelden. Zo creëerden

Activiteiten Natuurpunt Riemst organiseert het jaar rond activiteiten. Van begeleide wandelingen en gezellige natuurwerkdagen tot een paddenoverzetactie. Binnenkort start Natuurpunt Riemst zelfs een eigen plantenwerkgroepje. Jaarlijks worden er drie grote werkkampen ingericht voor de JNM. Gemotiveerde jongeren uit heel Vlaanderen komen de vrijwilligers van Natuurpunt Riemst tijdens de werkkampen een week meehelpen met natuurbeheer en -studie. Deze samenwerking houdt de vrijwilligers jong en anderzijds kunnen de jongeren spelenderwijs kennis maken met de natuur. Wil je zelf eens deelnemen aan een natuurwerkdag? Neem even contact op met Kristof Odeur (0495/27 68 75 – [email protected]). Of neem een kijkje op www.facebook.com/natuurpuntriemst.

de mensen door die manier van ‘boeren’ kruidenrijke akkers op het plateau en kalk- en heischraal grasland op de hellingen. Na eeuwenlang het landschap van de plateauranden te hebben bepaald, verdwenen de schaapskuddes begin twintigste eeuw door de opkomst van kunstmest en de ontginning van resterende woeste gronden. Er ontstonden meer en dichte bossen. Hierdoor legden talrijke planten, maar ook reptielen zoals de gladde slang het bijltje er bij neer. Het mergellandschaap is een ras uit de mergelstreek tussen Luik, Aken en Maastricht. Een bonte karakterkop met dreadlocks. Dankzij vrijwilligers en de gemeente maakte het ras zijn comeback.

© Kristof Odeur

© Kristof Odeur

7

Bijzondere mergelschepsels De mergelontginning heeft rechtstreeks invloed op de natuurwaarden. Zo ontstonden er door de mergelgroeves loodrechte kliffen. Bijzondere mergelschepsels als vleermuizen vinden in de kilometerslange gangen geschikte overwinteringsplaatsen. De watervleermuis is daarbij een van de algemenere soorten. Ook de franjestaart, laatvlieger en de grootoorvleermuis vinden de weg naar de ondergrondse gangen, evenals de zeldzame Bechsteins vleermuis. Onze vrijwilligers blijven jong… Natuurpunt Riemst bestaat uit een jonge groep vrijwilligers. De gemiddelde leeftijd van de vrijwilligers is 35 à 40 jaar. Maar binnen de werking van natuurpunt Riemst voelt iedereen zich jong. Dit is wellicht te wijten aan het feit dat de vrijwilligers vaak samenwerken met de jongeren van de JNM (Jeugdbond voor Natuur & Milieu). Samen met de JNM en de gemeente Riemst, steekt Natuurpunt onwaarschijnlijk veel energie in beide gebieden. Een bezoek aan de Tiendeberg maakt meteen duidelijk dat het herstelbeheer schitterende resultaten heeft opgeleverd.

8

Reclame

flessen 100% op basis van suikerriet!

Plantastische flessen

Greener Packaging Award 2012

Onze vernieuwde verpakkingen zijn voor 100% gemaakt uit een plantaardige bron: namelijk suikerriet! Suikerriet blijft groeien en dat is een groot verschil met onze olievoorraden die steeds kleiner worden. Met onze flessen besparen we meer dan 13500 vaten ruwe olie per jaar.

Op 20 november 2012 hebben Gondola en Fost Plus de allereerste Greener Packaging Awards uitgereikt. Ecover werd in de bloemetjes gezet omdat we ons op opmerkelijke wijze hebben ingespannen om de milieu-impact van onze verpakkingen terug te schroeven. Veel ecologische spelers werden beoordeeld, maar er kan er maar 1 de winnaar zijn. Ecover won dan ook de award voor de herkomst van de materialen.

Onze flessen op basis van suikerriet zijn 100% recycleerbaar met andere plastics. Als je voortaan een Ecover-fles koopt, stoot je drie keer minder CO2 uit in vergelijking met vroeger. Een eenvoudige manier om je ecologische voetafdruk te verkleinen… Bovendien zijn de Ecover producten door hun plantaardige ingrediënten zacht voor de huid, maar krachtig tegen vuil.

surf naar WWW.ECOVER.COM

© Kristof Odeur

Interregionaal wandelen

plateau van Caestert wandelgebied te riemst

© Kristof Odeur © Gabriël Erens

Het plateau strekt zich uit van Maastricht tot Visé. De wandeling is dan ook interregionaal: je vertrekt in provincie Luik en passeert zowel Nederlands als Belgisch Limburg. Het plateau wordt beschouwd als ankerplaats: een gebied dat de hoogste landschappelijke waarde is toegekend. Wanneer je de pittoreske dorpjes, forten en kastelen ziet begrijp je dat meteen. In ons vorige nummer meldden we nog dat de Tiendeberg, deel van de Sint-Pietersberg, op de Green Quarry Life Award uitreiking erkend werd als ‘Outstanding project voor best local community engagement’. Reden genoeg dus om de wandelschoenen aan te trekken en de kuitspieren eens flink te laten werken.

Kalkgraslanden Plantenkenners halen hier hun hartje op: zonneroosje, bergsteentijm, ruige anjer, klimopbremraap, eenbes, knolsteenbreek, soldaatje en bergnachtorchis zijn er allemaal te vinden. Het is de meest noordelijke vindplaats van Zuid-Europese soorten. Al dat moois is ontstaan door de ondergrond, bemesting en begrazing met schapen. Ook nu nog grazen mergellandschapen in de kruidenrijke graslanden. Het mergellandschaap is een landras uit de mergelstreek tussen Maastricht, Aken en Luik. Het is een groot langbenig en hoornloos ras, compleet met dreadlocks (draderige vacht) en gevlekte kop en poten. Dankzij enkele liefhebbers en natuurverenigingen kon het ras worden gered.

Mergelgrotten Door de mergelontginning in de 14de eeuw lopen lange rechtwandige mergelgrotten als een labyrint door de ondergrond. Deze gangenstelsels werden tijdens de oorlog gebruikt als schuilplaats en als smokkelroute. Vandaag bieden de grotten en prima overwinteringplek voor tal van vleermuizen, waaronder de watervleermuis, de franjestaart, de laatvlieger en de grootoorvleermuis. Ook de Bechsteins vleermuis heeft er zijn plekje gevonden. De steile wanden buiten de grotten zijn ook geliefd als broedplaats. Zo verblijft de oehoe, de grootste uil van Europa, er al sinds 1997. Al sinds 1926 tot op vandaag haalt ENCI (Eerste Nederlandse Cement Industrie) mergel uit de bodem. Niet meer in grottenstelsels maar in dagbouwgroeves. Dit geeft een grote krater en een maanlandschap. De vergunning loopt tot 2034, maar in het kader van de Ecologische HoofdStructuur heeft Natuurmonumenten vzw plannen om de groeve vanaf 2018 in te lijven.

© Kristof Odeur

Schelpen rapen De kalksteen (Limburgse mergel) werd gevormd in het LaatKrijt, zo’n 80 à 65,5 miljoen jaar geleden. Het gesteente herbergt een fossielen archief van het toenmalige zeeleven. Veel van de schelpen en skeletten van zeedieren bestaan uit kalk en hebben zo de kalksteen gevormd. Je kan dus op zoek gaan naar schelpen, al zijn het dan fossiele schelpen. De bekenste fossiele vondst is die van de mosasaurus (maashagedis) in 1998. Er werden al eerder kaken en andere delen gevonden van mosasaurussen, maar in 1998 ontdekte men de kop en de romp van een exemplaar dat ongeveer 13 meter lang zou zijn. De schedel alleen al is 137 centimeter lang! Het exemplaar is ook een miljoen jaar ouder dan alle andere tot dan toe gevonden soortgenoten.

© Gabriël Erens

© Kristof Odeur

Insecten Op de kalkrijke hellingen is het gemiddeld een paar graden warmer dan in de omgeving. Dit is een paradijs voor warmteminnende insecten zoals vlinders en solitaire bijen. Zo fladderen er kaasjeskruiddikkopje, dambordje, eikenpage, bruin blauwtje, koninginnenpage en boswitje. De zeldzame veldparelmoervlinder kan je er ook spotten.

ten het Duitse leger gerekend, dat met iets geheel nieuws kwam: zweefvliegtuigen. Het onneembare fort werd bezet in een strijd die amper een half uur duurde. Dassenbrurchten Naast de mergelgrotten en onneembare forten zijn er ook burchten in de ondergrond: dassenburchten. De dieren zelf zijn nachtactief en erg mensenschuw.

++++ ++

++ ++++++++++++

+

Reus onder de forten Eben-Emael is een reus onder de forten. Verspreid over een oppervlakte van 75 ha (150 voetbalvelden) liggen 17 bunkers van uiteenlopende types die ondersteund werden door verschillende andere werken. Militaire experts van verschillende landen waren het er op het einde van de jaren 1930 over eens. Dit fort is onneembaar! Dachten ze. Dat was bui-

+++++++++

++

+++++ + ++ + ++ +++ ++++ ++++

+

Hoeve van Caestert De hoeve is opgetrokken uit zogenaamde speklagen, baksteen afgewisseld met mergel. De stalllingen zijn gebouwd in mergel. De hoeve dateert uit 1686, dit staat te lezen op de sluitsteen boven de poort. Het kasteel Caestert werd gebouwd in 1880. In 1972 woedde er een allesverwoestende brand, waarna de ruïne gesloopt werd. De hoeve is nu het enige restant van deze vergane glorie. Helaas is de hoeve sinds lange tijd in verval. Natuurpunt ijvert voor de bescherming en restauratie van dit erfgoed. D’n Observant Een ideale uitkijkpost bevindt zich op de top van de kunstmatige heuvel die toepasselijk ‘D’n Observant’ heet. De heuvel is een opeenstapeling van afval van de mergelgroeven. Meerbepaald de deklagen van löss, grind en zand die eerst verwijderd moesten worden om aan de kalksteen te komen.

++ +

++ +

++ ++ ++ ++ +

++ ++ ++ ++ ++ ++ ++

++ ++ ++

++ ++ ++ +++ +++ +++

+++

+++ +++

++ +++ +++ ++ + ++++ +++ + + + + ++++ + ++++++++

++

++ ++ ++ ++ + ++ ++

++ ++

+++ +++ ++ ++

++++++++

+++ +

++ ++ +

++

++ ++ ++ ++ +

++ ++++++++++++

+ ++ ++ ++ ++ + ++ +++

++

++

+++

+++ +++

++ +

+++ +++++ +++

+++ +++ + ++

++ +++ +++ +++++++ +++ +++ ++ ++ ++++

+ ++

+

Maar de ingangen van hun holen zijn duidelijk te zien en verraden hun aanwezigheid.

Kalksteen of mergel? Wat we in Limburg allemaal kennen als “mergel” (Limburgse mergel) is eigenlijk krijtsteen, een speciale vorm van kalksteen. Het bevat meer dan 90% kalk. We spreken van mergelgroeves, maar feitelijk word er krijtsteen ontgonnen. Mergel, echte mergel, bestaat uit 1/3 klei en 2/3 kalk. en vinden we onder meer in Gelinden, een natuurgebied dat in één van de volgende edities aan bod komt als wandelgebied.

+

++ +++ +++++++

13

NATUUR•WEETJES

Voeren, gemeente Riemst, Natuurpunt, HeidelbergCement en CBR. Dit is de eerste in een hele reeks boomgaarden rond dorpskernen in Zuid-Limburg. Deze boomgaarden zullen een lint van bloesems gaan vormen doorheen het landschap, dat de verschillende functies en gebruikers met elkaar verbindt. Het bloesemlint bestaat uit objecten en activiteiten, die in verband staan met de boomgaard.

Stad Tongeren gaat voor natuur Het nieuwe bestuur heeft een aantal natuurgerichte punten opgenomen in het 100 punten beleid. Het belangrijkste aspect is de verdere ontwikkeling van De Kevie. Ook zal er jaarlijks 25000 euro toegekend worden aan De Kevie en andere natuurgebieden. Verder zullen er ook ontwikkelingsplannen opgemaakt worden. Dat kunnen we alleen maar toejuichen! Namens de natuur een erg dikke merci!

Kristalpark III in Lommel De terreinen van Kristalpark III liggen er tot op vandaag nog “kaal” bij. Kaal, in termen van de geplande industriezone; maar rijk aan natuur. Europees beschermde soorten zoals gladde slang, boomleeuwerik, kommavlinder en ook de recent ontdekte lentevuurspin leven hier. Zonde voor de natuur dus, om deze hele oppervlakte vol te bouwen met industrie. Natuurpunt heeft nu een plan klaar waarin natuur en industrie samen kunnen bestaan. Volgens dit plan worden alle waardevolle vierkante meters gevrijwaard, en ter compensatie breidt de industrie uit naar biologisch minder waardevol, aangrenzend terrein. Een win-win voor industrie en natuur.

Het Hoksent krijgt erkenning De Vlaamse minister van Erfgoed, Geert Bourgeois, heeft het cultuurlandschap van het Hoksent in Eksel aangeduid als ankerplaats. Ankerplaatsen zijn de meest landschappelijke waardevolle gebieden voor Vlaanderen. Het gaat om de historische open akker rondom de oudste kapel van Noord-Limburg, enkele historische wegen en veldkapelletjes. In ons vorig nummer kwam het Hoksent uitgebreid aan bod in de wandelbijlage. Nu mogen we dit heugelijke nieuws aankondigen.

Vogelweekend breekt records 1) Huismus: 7.109 2) Koolmees: 6.443 3) Vink: 6.351 4) Pimpelmees: 4.557 5) Merel: 4.357

6) Turkse tortel: 3.192 7) Houtduif: 2.942 8) Kauw: 2.750 9) Groenling: 2.162 10) Ekster: 1.997

Energie uit GFT-afval Een studiegroep, “Maatschappelijke en ecologische haalbaarheid van bio-energieregio’s in Vlaanderen”, bekeek de mogelijkheden voor energieproductie uit biomassa door vergisting. Daaruit bleek dat vergisting van GFT-afval best haalbaar is. Iedereen produceert immers GFT. De warmte die vrijkomt bij de compostering kan gebruikt worden voor de verwarming van bijvoorbeeld openbaare gebouwen. Ook de compost is achteraf perfect bruikbaar.

© Kristof Odeur

© Kristof Odeur

Euregionale vriendenboomgaard Op het Plateau van Caestert hebben Instandhouding Kleine Landschapselementen Limburg, De Winning en het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren de eerste euregionale vriendenboomgaard aangeplant. De vriendenboomgaard telt 25 fruitbomen die gesponsord werden door IKL, De Winning, Regionaal Landschap Haspengouw &

14

TUINNATUUR

Bloementuin Na een lange winter verlangen we terug naar zon en kleurrijke geurende bloemen met fladderende vlinders en zoemende bijen. Dat kan ons een echt zomergevoel bezorgen. Helaas zijn veel hedendaagse tuinen bloemenarm, of is door de beperkte diversiteit de bloeitijd te kort om veel gezoem aan te trekken. Tuinen zijn vaak monotoon. In een tuin met een strak geschoren gazon en afgeboord met betonnen schutsels zijn seizoenen nauwelijks te onderscheiden. Als er bloemen aanwezig zijn, zijn het gekweekte vormen met dubbele bloemvormen waar de insecten onmogelijk aan de nectar geraken. Als er geen insecten zijn, zijn er geen vogels,… en onze tuin is natuur-arm.

Foto boven - Boomhgaard © Katleen Bollen Foto rechts - Juffertje © Willy Vandersteegen

kleurrijke en geurende bloemen Toch kunnen we van elke tuin, groot of klein, een paradijs maken met kleurrijke en geurende bloemen met veel gezoem. Doe het omdat je er zelf vrolijk van wordt, maar ook voor al het leven dat je kan aantrekken met weinig extra inspanning.

Bloemen zijn onmisbaar in onze natuurrijke tuin, en ze horen niet enkel thuis in de border. In onze droomtuin staan reeds in de winter de sneeuwklokjes te pronken in het gazon, gevolgd door krokussen en narcissen. Na het bloeiseizoen van de bolgewassen wordt het gazon kort gemaaid en is het de beurt aan de bloemen van klaver en madeliefjes. Niets zo fijn voor de kinderen om bloemen te plukken en er armbandjes van te maken. Inheemse soorten laten uitgroeien Daar waar we ruimte hebben gaan we de haag, die bestaat uit diverse inheemse soorten laten uitgroeien tot brede bloemrijke heg. Dat is minder werk en minder tuinafval. In het midden van de tuin staat de appelboom vol bloesem. Her en der is er wel een plaats voor klimplanten. Wist je dat bloeiende klimop enorm veel nectar bezit en daardoor een echte bijenplant is? Ook interessant is de geurklimplant bij uitstek, de kamperfoelie. Een zalig natuurlijk parfum op warme zomeravonden.

15

natuurpunt bloemenzaden mengsels De natuurpunt bloemenzaden mengsels kunnen je helpen met een succesvol bloemenweide. Er zijn drie soorten mengsels afhankelijk wat je wil aantrekken in je tuin, vlinders, akkervogels of bijen. Het verschil hiertussen zit hem vooral in het soort bloemen en het onderhoud. Welke bloemen in jouw tuin zullen groeien hangt af van de grondsoort en de aanwezige voedselrijkdom. De Natuurpunt mengsels is zo samengesteld dat je op elke grondsoort een bevredigend resultaat krijgt. Maar er bestaat nooit zekerheid of alle soorten zullen ontkiemen of blijven bestaan. Het stuk grond en de omgeving bepalen uiteindelijk welke soorten behouden blijven. Talloze insecten zijn voedsel voor vogels In onze border staan bloemen van bij ons. Op koninginnenkruid of op brem zitten talloze insecten, wilde bijen, hommels, zweefvliegen, vlinders, kevers, noem maar op. Deze diertjes zijn op hun beurt voedsel voor vogels. Kiezen voor inheemse planten, geeft goede garanties op succes en je doet inheemse fauna een plezier! Aanvullen met gekweekte planten en exoten leveren aanvullend nectar of verlengen de bloeitijd, maar informeer je alvorens je kweekvormen gaat planten. Tip: koop bij de kweker bloeiende planten waar reeds insecten op zitten, zo zie je de bloem en weet dat ze nectar bevatten en kom je niet voor verassingen te staan. Hoe armer de bodem hoe meer bloemen Omdat de meeste gazons groter zijn dan nodig, vormen we een stuk om tot bloemenweide. We werken de tuin bloemrijk af en breiden het bloemen assortiment van de tuin uit. Kies voor een zonnig voedselarme plek in je gazon. Hoe armer de bodem des te meer bloemen je gaat krijgen. Bij rijke bodems nemen grassen en ruigtekruiden makkelijk de overhand en ze verdringen de bloemen. Twee maal per jaar maaien en afvoeren verarmd de bodem. De bodem vrij maken en inzaaien kan perfect in dit seizoen. Zaaien is plezant, maar laat je niet verleiden het ook buiten je tuin te doen. De natuur is geen tuin.

Bijenmengsel : Eénjarigen akkerbloemen met een grote opbrengst aan nectar en stuifmeel tijdens de bloei (40 gr per zakje voor 25m²). Het is een bloemrijk mengsel dat vaak gebruikt wordt voor een verloren strookje, een stukje braakliggende grond of eventueel ter vervanging van een bloemenborder. Door een goed onderhoud zal je hier veel plezier aan hebben. Samenstelling: akkerhoningklaver, berganie, boekweit, bolderik, cichorei, gele ganzebloem, gele honingklaver, klaproos, korenbloem, pekbloem phacelia, ridderspoor, zonnebloem

Akkervogelmengsel : Eénjarigen met goede zaadopbrengst voor akkervogels tijdens de winter. (60 gr per zakje voor 25m²) Mengsel is gericht op voedselplanten die zaden en nectar leveren. Mengsel moet ieder jaar opnieuw gezaaid worden. Samenstelling: bladrammenas, gele mosterd, gerst, haver, klaproos, korenbloem, phacelia, rogge, zonnebloem

Vlindermengsel : lang bloeiseizoen met nectarleverende bloemen en voedselplanten voor meerdere vlindersoorten. (25 gr per zakje voor 25m²) Het zadenmengsel voor vlinders bestaat zowel uit nectarhoudende planten als uit waardplanten. Waardplanten zijn planten waarop vlinders hun eitjes kunnen afzetten. Dit is meestal de plant waarvan de rups leeft, zodra die uit het ei is gekropen. In de buurt van deze waardplanten verpoppen ze. Het is dus aangewezen om een gedeelte (15-20%) van de bloemenweide NIET te maaien zodat de rupsen of poppen ook in najaar en winter beschutting kunnen vinden. Samenstelling: agrimonie, beemdooievaarsbek, duizendblad, echte marjolein, gele morgenster, gewone brunel, gewone rolklaver, gewoon struisgras, glad walstro, groot streepzaad, knoopkruid, koninginnenkruid, luzerne, margriet, pastinaak, rode klaver, rood zwenkgras, scherpe boerbloem, smalle weegbree, st-janskruid, veldlathyrus, veldzuring

Deze mengsels zijn te koop in de natuur.winkel in Kiewit of kunnen besteld worden via [email protected]. Bestellen via overschrijving aan Natuurpunt Limburg op rekeningnummer: KBC BE 451-8537751-40 Als mededeling: aantal x type bloemenmengsel en adres • 0 - 6 pakjes + 2€ portokosten • 6 - 12 pakjes + 4€ portokosten

VRIJWILLIGER IN DE KIJKER

Natuurgids in de kijker Anne-Marie Horten (47jr) is sinds een aantal jaren vrijwilligster binnen het Project Educatief Natuurbeheer. Binnen dit project gaan scholen samen met Natuurpunt op ontdekking in een natuurgebied in de buurt. Ze doen er beheerwerken en volgen een begeleide wandeling, waarvoor we vaak beroep doen op lokale vrijwilligers. Anne-Marie staat in voor de begeleiding van de natuurontdekkingstocht voor klassen in de regio van haar woonplaats Heusden-Zolder. Met haar enthousiasme weet ze ieder kind te boeien! Anne-Marie gidst voor kinderen sinds 2008 en heeft dus al heel wat ervaring opgedaan. Kan jij ons één van jouw natuurbelevingen vertellen, waardoor jij meer van de natuur bent gaan houden? Mijn broer Eric is natuurgids in de Blankaart en nam me mee op wandel. Het ontroerde me dat hij zo teder werd als hij over de beestjes vertelde. Het was een kant van mijn broer die ik niet kende. Hierdoor werd ik nieuwsgierig. Sindsdien heb ik een aantal cursussen gevolgd waarin verschillende mensen en ervaringen mij enorm hebben gefascineerd en geprikkeld. Mijn angst voor bijvoorbeeld spinnen, wormen of vleermuizen heeft nu plaatsgemaakt voor respect en verwondering. Wat heeft jou er toe bewogen voor kinderen te gaan gidsen? Wat geeft jou het meeste voldoening hierin? Kinderen zijn nog heel ontvankelijk, ze hebben eigenlijk niet veel nodig om in je verhaal mee te gaan. Ik ga zelf graag terug in dat ‘kind-zijn’, ik word daar heel gelukkig van. Wat is er anders aan het gidsen voor kinderen in vergelijking met volwassenen en hoe pak je dit aan? Eigenlijk is het andersom. Ik pak volwassenen niet zoveel anders aan dan kinderen, en ik heb gemerkt dat die volwassenen dat ook fijn vinden. Kinderen

hebben graag veel afwisseling: veel dingen mogen doen en actief meewerken. In Bokrijk heb ik de cursus ‘omgaan met groepen’ gevolgd en daaruit heel veel geleerd. Je moet als gids niet altijd het woord hebben, wat in mijn geval niet gemakkelijk is want ik babbel nogal graag. Je leert zelf ook enorm veel bij als je de kinderen laat vertellen. Die hebben soms verhalen van hun grootouders, echt fascinerend. Ik heb ook altijd veel dictactisch materiaal bij, want er zijn echt wel veel kinderen die niet weten hoe een specht eruit ziet en dan is een prent laten zien misschien simpel maar wel leuker. Elke wandeling vertel ik ook wel een verhaaltje. Soms gaan ze daar zo in mee dat ik op het einde toch wel moet zeggen dat het maar een verhaaltje was. Wat wens je de kinderen van nu toe? Dat elk kind de mogelijk krijgt om te vertoeven en te spelen in de natuur. Als je met de kinderen praat, merk je toch dat ze zeer weinig de natuur in gaan met hun ouders. Ik roep dan ook alle ouders op om dat gewoon te doen met hun kinderen. Ga er gewoon op uit, ook al weet je zelf niet veel, of ga mee met één van de zovele gratis activiteiten van Natuurpunt.

© Anne-Marie Horten

16

Inspireert dit interview jou om ook te gidsen voor kinderen? Bekijk dan snel onze onderstaande vacanature! Kinderen begeleiden in de natuur (ook in jouW buurt) Bent u gepensioneerd (leerkracht), werkloos of jong en enthousiast, dan hebben we misschien de ideale vrijwilligersjob voor jou. Bij het Project Educatief Natuurbeheer zijn we steeds op zoek naar vrijwilligers die tijdens weekuren kinderen willen bijleren over de Natuur. Over heel de Provincie Limburg bereiken we leerlingen en brengen we hun dichter bij de Natuur. Afhankelijk van je interesse kunnen we jou gebruiken voor het geven van een infoles, mee helpen begeleiden van beheerwerken en/of wandelingen begeleiden. Kennis is niet zo belangrijk, ervaring met kinderen wel. Heb je interesse neem dan zeker contact op met Educatief Natuurbeheer Limburg, [email protected] of 0473/55.16.24

17

© VBC ‘De Watersnip’

SEIZOENSOPENING

Seizoensopening op zijn paasbest

© VBC ‘De Watersnip’

Zondag 31 maart

Opening wandelgebied Het Koersels Kapelleke is al jaren een begrip voor jong en oud. De laatste jaren is er zwaar geïnvesteerd in de speeltuin aan de toren, in een uitgebreid educatief aanbod in en rond het Vlaams bezoekerscentrum ‘De Watersnip’ en aan de wandelpaden en belevingselementen binnen het domein. Tot nu toe waren de wandelroutes op en rond het domein steeds gescheiden. Een poort aan het bezoekerscentrum, die iedere dag automatisch opent en sluit, biedt nu de mogelijkheid om het prachtige wandelgebied elke dag te bezoeken. Mensen die na het sluitingsuur nog op het domein ‘opgesloten’ zouden zitten, kunnen nu via een druk op een knop terug naar buiten. Hierdoor is het gebied optimaal opengesteld voor de wandelaar en is het domein ’s nachts toch afgesloten voor ongewenst bezoek. Om 13 uur wordt met een gezamenlijke druk op de knop de poort, en hiermee ook het wandelgebied, officieel geopend!

Seizoensopening bezoekerscentrum ‘De Watersnip’ Het bezoekerscentrum smijt haar deuren weer open! Met je mandje chocoladen eitjes verzamelen bij de paashaas of aan de gezellige kraampjes in en rond het centrum? Langs het Prikkelpad op zoek naar boswachters pimpelmuis en vleermees die je nestjes leren bouwen? Met stevige stapschoenen het nieuwe wandelgebied inwandelen of gewoon gezellig een glaasje drinken in het paascafé? Het kan allemaal tijdens de opening van het nieuwe seizoen. Doorlopend van 13 tot 17 uur activiteiten voor groot en klein in en rond het bezoekerscentrum.

VBC “De Watersnip”, Grauwe Steenstraat 7/2, 3582 Koersel-Beringen 13.00 – 17.00 uur Info: 011/45.01.91 of [email protected]

18

WEDSTRIJDEN & CURSUSSEN

Cursus natuur fotografie • • • • • • • NAtUrA 2000etworkiNg N

Waar? In het Bezoekerscentrum Hageven, Tussenstraat 10, 3910 Neerpelt, 011 80 26 77 Wanneer? Zaterdag 27 april, 4 mei, 11 mei, 25 mei en vrijdagavond 7juni Hoe laat? Les van 9u30 tot 12u en excursie van 13u tot 16u; avondles van 19u30 tot 22u30 Lesgevers? Peter Chanet, Danny Froyen en Kris Hermans Inhoud cursus? Basis begrippen, macro-, dierenen landschapsfotografie Prijs: leden € 54 en niet-leden € 72 (Prijs lidmaatschap € 24/gezin/jaar) Inschrijven? Schijf het juiste bedrag over op rekeningnummer BE 433 747 178 met vermelding naam deelnemer + Natuurfotografiecursus + lidnummer.

e

ProgrAMM

.org

www.natura

n Commission

he Europea ion (ELO)

, by Eurosite

.org www.natura

sion European Commis ehalf of the (ELO) Organization

sa mme involve rking Progra and practical 2000 Netwo workshops The Natura g events, themed e in site good practic series of trainin te Natura 2000, networking, across tools to promo s of and the benefit n, capacity management communicatio to ies focus on in partnership g Europe. Activit workin the value of building and objectives. conservation achieve nature d at mme is targete rking Progra ement 2000 Netwo to the manag The Natura or influential to involved in l public. It aims individuals genera the 2000, and also tanding of Natura of Natura 2000 les dge and unders practice examp improve knowle ge of good ting the exchan while promo ement. in site manag the is funded by Programme rking behalf by 2000 Netwo ed on their The Natura ssion and manag zation and the European Commi an Landowners Organi the details and Europe programme Eurosite, the tion. All the through EUROPARC Federa practices are communicated atura.org good exchange of website: www.n mme progra the dedicated

Fotografiewedstrijd Europese Topnatuur in Limburg

, by Eurosite

Europa stelde met Natura 2000 een lijst op van waardevolle natuur (habitats). Ter bescherming van deze natuur worden er LIFE projecten uitgeschreven. Zo een project biedt de mogelijkheid om met Europese steun waardevolle natuur te herstellen. In Limburg lopen verschillende LIFE projecten. LIFE Dommeldal is intussen afgerond. LIFE Abeek, LIFE Itter & Oeter en LIFE Vochtig Haspengouw zijn lopend. Bezorg ons jouw topfoto’s van deze topnatuur voor 31 augustus via [email protected] Er zijn ook dit jaar vier thema’s: fauna, flora, landschap en natuurbeleving. De winnaars worden bekendgemaakt op de optiekdag, 13 oktober. Dan vindt ook de feestelijke opening plaats van de tentoonstelling van de beste foto’s. Het reglement kan je raadplegen op onze website www.natuurpuntlimburg.be. Dommeldal: De Dommelvallei, Vloeiweiden in de Watering, Hageven – De Plateaux, Vallei van de Zwarte Beek Abeek: Vallei van de Abeek, Sint-Maartensheide – De Luysen Itter & Oeter: De bosbeekvallei en de Ittervallei. Vochtig Haspengouw: Vallei van de Mombeek: De Keiberg, Zammelen, Nietelbroeken. Vallei van de Demer: Demerbronnen, Wijngaardbossen, Munsterbos, Dorpsbemden, Molenbeemden.

VACANATURE Creatieve medewerkers

voor het Bezoekerscentrum Kiewit (Hasselt)

Het bezoekerscentrum Kiewit wil graag creatieve natuur-namiddagen aanbieden aan een ruim publiek. Wij zoeken mensen met liefde voor de natuur, die dit mee willen vorm geven. Ben je enkele vrijdagnamiddagen vrij en bezit je één van deze eigenschappen: • Ik ben creatief • Ik ben handig • Ik weet wat over natuur of zou er graag wat meer over weten • Ik sta open voor nieuwe ideeën • Ik organiseer graag • Ik hou van gezelligheid en zorg graag voor een aangename sfeer • Ik deel mijn creativiteit graag met andere mensen Heb jij interesse contacteer dan ons Natuurpunt Limburg - Domein Kiewit Putvennestraat 112 - 3500 Hasselt [email protected] - t: 011 24 60 23

GEBIEDENCURSUS

Natuurpunt gebiedencursus

Haspengouw

(Valleien van de Gete, Herk en Mombeek) Woon je in Haspengouw, of hou je van de streek en wil je best wat meer weten over de natuurpunt gebieden van de streek, welke zijn het, waar liggen ze en wat doet Natuurpunt daar zoal, dan is dit een cursus voor jou!

Beekvalleien als ruggegraat van het landschap in geografisch Haspengouw Samen met onze partners Natuurpunt Oost Brabant vzw en Contrat de rivière Dyle-Gette asbl willen we in 2013 en 2014 de rol van de Haspengouwse beekvalleien voor het natuurbehoud in de verf zetten. Door terreinbezoeken en symposia brengen we de bevolking en de beheerders van de valleien korter bij mekaar en wisselen weover de regio’s heen kennis uit over beheer van waterlopen, valleigraslanden, overstromingsaanpak en erosiebeheer. Met een dubbelactiviteit op 9 en 23 juni geven we het startschot aan dit initiatief. Minisymposium op zondag 9 juni om 10u30 in Willebringen. De drie partners stellen hier hun aanpak in de eigen regio voor. Adres: Buurthuis Willebringen, Willebringenstraat Boutersem. Voor families en natuurliefhebbers zijn er vanaf 7u30 tot 16u nog tal van andere activiteiten op de walk for nature. Meer info via http://www.walkfornature.be/ Op zondag 23 juni zal in Genneville, een gehucht van Saint Remy-Geest horend bij Jodoigne de uitbreiding van het Natagora reservaatje gevierd worden. In deze intensieve landbouwstreek is dit kleine moerasgebiedje nabij de “Grande Gette” één van de weinige natuurparels. De viering zal ook in het teken staan van kennisuitwisseling tussen de regio’s in het stroomgebied van de Gete. Een ideale kennismaking met het werk van onze Franstalige zustervereniging. Afspraak om XXu aan de XXX straat

Zonder dat je specifieke voorkennis nodig hebt brengen we de relaties van de natuur met landschap en geschiedenis tot leven in een letterlijke en figuurlijke tocht langsheen de oevers van Gete, Herk en Mombeek. Het begeleidende team bestaat uit Diederik De Leersnyder, Charlie Claesen, Stefan Carolus en Jos Ramaekers waarvan telkens iemand aanwezig is, aangevuld met lokale gebiedskenners. De cursisten ontvangen uitgebreide informatie over de gebieden en thema’s. Praktisch • Vrijdag 19 april om 19u30: Kennismaking met Haspengouw en natuurpunt - intro Zammelen • Zaterdag 20 april 09u00: Excursie Zammelen • Vrijdag 26 april om 19u30: Kleine landschaps elementen - intro Grootloon en Bollenberg • Zaterdag 27 april 09u00: Excursie Grootloon en Bollenberg • Vrijdag 3 mei om 19u30: Biodiversiteit intro Egoven en Overbroek • Zaterdag 4 mei 09u00: Excursie Egoven en Overbroek • Vrijdag 17 mei om 19u30: Bijzondere graslanden intro Nietelbroeken en Mombeek • Zaterdag 18 mei 09u00: Excursie Nietelbroeken • Vrijdag 24 mei om 19u30: Natuurbeheer vandaag intro Waterkuil • Zaterdag 25 mei 09u00: Excursie Waterkuil en afsluitende cursusactiviteit Locatie Natuur.huis Gelinden, Kleinveldstraat 54 te 3800 Gelinden Sint-Truiden Inschrijving Door een mailtje naar [email protected] en overschrijving van € 60,00 voor leden of € 80,00 voor niet-leden op rekeningnr. 451-8537751-40 van Natuurpunt Limburg

Europees Fonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.

19

Colofon Dit tijdschrift wordt gratis verspreid op 7200 exemplaren aan de leden van Natuurpunt Limburg. Werkten mee aan dit nummer: Kristof Odeur, Gabriël Erens, Remar Erens, Els Ferson, Anne-Marie Horten, Jan Kenens, Michaël Huygen, Katleen Bollen, Jos Ramaekers Volgende uitgave: juni 2013 Verantwoordelijke uitgever: Jos Coteur, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt Communicatievormgeving : www.drukkerij-grafico.be Uitgave van: Natuurpunt Limburg - 011 24 60 20 www.natuurpuntlimburg.be

Secretariaat Natuurpunt Limburg Open: Ma-vrij van 09u00 - 16u30 Putvennestraat 112 - 3500 Hasselt [email protected]

Wenst u uw bedrijf open te laten bloeien Plaats dan hier een opvallende reclame… En draag uw steentje bij aan Natuurpunt Contacteer ons op… 011 24 60 20 Of mail: [email protected]

© Gabriël Eerens

Zondag 14 april Craenevenne (Genk) - Natuurwandeling 8.30 tot 12.00 uur. Craenevenne 140, Genk (vroegere Lisec) Natuurpunt Genk Marc Fourier • 012 21 55 87 of 0496 86 01 59 Geen honden toegelaten, stevig schoeisel en eventueel verrekijker Vlaamse Ardennen Dagtocht voorjaarsbloeiers 7.00 tot 19.30 uur. Carpoolparking Lummen Natuurpunt Hasselt-Zonhoven Jan Wyers • 011 81 55 33 of 0475 31 37 09 Begeleiding van lokale gidsen Woensdag 17 april Vallei van de Zwarte Beek (Lummen) Planteninventarisatie 19.00 tot 22.00 uur. De Theepot, Ashoekstraat, Lummen, Natuurpunt Lummen Piet Ruytjens • 0476 98 45 24, [email protected] Verrassende locatie (Alken) Plantenwandeling 13.30 tot 17.00 uur. Parking Koutermanstraat, Alken Natuurpunt Alken - Annie Meekers • 011 31 33 23 carpooling mogelijk Vallei van de Zwarte Beek (Zelem) Bloesemwandeling in de holle wegen 14.00 tot 16.30 uur. De Reinvoart, Hagelandstraat 1, Loksbergen, Natuurpunt Regio Zelem Jan Kenens • 0494 40 45 92, [email protected]

Vallei van de Zwarte Beek (Lummen) Veldexcursie 9.00 tot 12.00 uur. De Theepot, Ashoekstraat, Lummen Natuurpunt Lummen - Piet Ruytjens • 0476 98 45 24 [email protected] Zillebos (Genk) Boswandeling 13.15 tot 16.30 uur. Parking Kasterstraat 51, Genk Natuurpunt Alken, Gustaaf Grouwels • 0478 23 08 31 Maandag 10 juni Kaulille (Bocholt) Plantenexcursie voor beginners 19.00 tot 21.00 uur. Kruising Kaulillerweg Bosstraat, Bocholt. Natuurpunt Bocholt Annie Nouters • 089 46 55 08 Wandelschoenen, plantengids, loepje Woensdag 12 juni Vallei van de Zwarte Beek (Lummen) Planteninventarisatie 19.00 tot 22.00 uur. De Theepot, Ashoekstraat, Lummen. Natuurpunt Lummen Piet Ruytjens • 0476 98 45 24, [email protected] Albertkanaal sluizen Godsheide (hok D6 57 12) (Hasselt) SAP-clubje, Plantenexcursie 18.30 tot het donker is. Parking Villa Basta, hoek Vissersstraat-Scheepvaartkaai, Hasselt Natuurpunt Hasselt-Zonhoven Jan Wyers • 011 81 55 33 of 0475 31 37 09 In het kader van de Limburgse plantenatlas