Cursus Spoortechnieken
Interoperabiliteit van het trans Europese Hoge snelheid spoorweg systeem en van het Conventionele Spoorwegsysteem
ir Hugo Goossens
Interoperabiliteit: Inhoud • Wettelijke voorschriften • Doelstelling • Wat is interoperabiliteit? • De technische specificaties voor interoperabiliteit • De rol van de Notified (Designed) Body • Besluiten
04.12.2014
2
1
Interoperabiliteit: Een treinritje door Europa • • • • • •
1435 mm - 1500 Volt cc - ATB 1435 mm - 3000 Volt cc – laterale signalisatie 1435 mm - 3000 Volt cc – TBL 2 1435 mm - 25 kV ac – TVM 430 1435 mm - 1500 Volt cc – KVB 1670 mm - ….. Waar zijn we vertrokken? Waar rijden we naar toe? Met één of meerdere locomotieven? Kon ik in mijn rijtuig blijven? m.a.w. Was mijn trein interoperabel? Waren de bereden lijnen interoperabel? Of was minstens mijn rijtuig interoperabel?
NEEN ! Europa wil, minstens binnen de Europese gemeenschap, komen tot een interoperabel spoorwegnet voor hoge snelheidslijnen en voor een deel van het conventionele net, daarom: TECHNISCHE SPECIFICATIES VOOR INTEROPERABILITEIT 04.12.2014
3
Interoperabiliteit: Wettelijk kader Europese regelgeving : • Verschillende Richtlijnen betreffende de interoperabiliteit van het trans-Europees hogesnelheidsspoorwegsysteem en van het conventionele trans-Europese spoorwegsysteem omgezet in de Belgische wetgeving, met als voornaamste wet het • Koninklijk besluit van 26 januari 2010 betreffende de interoperabiliteit van het trans-Europese hogesnelheid spoorwegsysteem en van het conventionele spoorwegsysteem
04.12.2014
4
2
Interoperabiliteit: Doelstelling van de uiteenzetting • Inzicht geven in de verschillende Technische Specificaties van Interoperabiliteit • Bespreking van de essentiële eisen • Belichten van enkele belangrijke aspecten: interoperabele onderdelen en register van de infrastructuur • Rol en aanpak van Belgorail als Notified en als Designed Body • Ervaringen 04.12.2014
5
Overzicht gebieden van interoperabiliteit 1. Hoge snelheidslijnen
Gebieden van structurele aard: * • Infrastructuur (spoor, burgerlijke bouwkunde) • Energie (bovenleiding, voeding) • Besturing en seingeving (signalisatie en de daaraan gebonden communicatie) • Exploitatie en verkeersleiding • Rollend materieel Gebieden van functionele aard: • Onderhoud • Telecommunicatietoepassingen voor reizigersdiensten en vrachtvervoer * + Overkoepelende domeinen : - Veiligheid in spoorwegtunnels - Personen met beperkte mobiliteit 04.12.2014
6
3
Overzicht gebieden van interoperabiliteit (2) 2. Conventionele lijnen Gebieden van structurele aard: * • Infrastructuur (spoor, burgerlijk bouwkunde) • Energie (bovenleiding, voeding) • Besturing en seingeving • Exploitatie en verkeersleiding • Rollend materieel
Gebieden van functionele aard: • Onderhoud • Telecommunicatie toepassingen voor reizigersdiensten en vrachtvervoer * + Overkoepelende domeinen : - Veiligheid in spoorwegtunnels - Personen met beperkte mobiliteit 04.12.2014
7
Interoperabiliteit- STI - Essentiële eisen Worden behandeld in elke TSI: 1. Algemene eisen • • • • • •
Veiligheid (RAMS) Technische compatibiliteit Betrouwbaarheid en beschikbaarheid (RAMS) Onderhoud (RAMS) Gezondheid Bescherming van het milieu
2. Bijzondere eisen per subsysteem, en dit zowel voor Hoge snelheidslijnen als voor Conventioneel verkeer; van toepassing bij ontwerp, bouw, exploitatie en maintenance (zie levenscyclus van een project) 04.12.2014
8
4
Interoperabiliteitsonderdelen (1) De « CE » verklaring Zowel voor HSL-net als voor Conventioneel net: 1. Onderdelen voor algemeen gebruik (voor niet spoorwegtoepassingen maar ongewijzigd gebruikt) 2. Onderdelen voor algemeen gebruik maar met specifieke toepassing in de spoorwegsector 3. Specifieke onderdelen (ontworpen voor spoorwegtoepassing) Enkele voorbeelden van interoperabele onderdelen: - spoorstaven, dwarsliggers, wissels - de rijdraad van de bovenleiding - ERTMS (ETCS en GSM-R) Belang van de GAME (GAMAB) en de REX (Retour d’expérience): - aanvaarding van de wissels op de hoge snelheidslijnen 3 en 4 met een opbouw die niet 100% aan de STI-voorschriften betreffende uit te voeren testen voldoen ALARP principe 04.12.2014
9
Interoperabiliteit – De CEKeuringsverklaring voor subsystemen • Taal = taal technisch dossier (zie hoofdstuk homologatie) • Gedateerd en ondertekend (identiteit ondertekenaar) • Referenties van de huidige reglementering (vb. TSI uitgave 2008) of de toegepaste reglementering (vb TSI uitgave 2002) • Gegevens aanbestedende dienst of zijn gemachtigde • Beknopte beschrijving subsysteem • Gegevens aangemelde instantie • Referenties documenten in technisch dossier • Bepalingen van voorlopige en definitieve aard (exploitatiebeperkingen of –voorwaarden; voorbeeld: snelheid op lijn 36N voorlopig beperkt tot 160 km/h in afwachting installatie ERTMS) • Geldigheidsduur (indien voorlopig) 04.12.2014
10
5
Interoperabiliteit – De CEKeuringsverklaring voor subsystemen • Stadia: - algemeen ontwerp - bouw - beproeving voltooide subsysteem • Aangemelde instantie stelt conformiteitsverklaring op voor de aanbestedende overheid die EG-keuringsverklaring opstelt voor de veiligheidsinstantie • Aangemelde instantie heeft permanent toegang tot alle bij het proces betrokken plaatsen en documenten; hij voert periodiek audits en bezoeken uit • Aangemelde instantie publiceer regelmatig: - de ontvangen aanvragen om « EG »-keuringen - de afgegeven conformiteitsverklaringen - de geweigerde conformiteitsverklaringen 04.12.2014
11
Interoperabiliteit - STI - Infrastructuurregister • De wetgeving voorziet dat voor elk subsysteem de opmaak van een infrastructuurregister; dit is nodig gevolge: – Liberalisering van het spoorverkeer – Opsplitsing van de NMBS in drie maatschappijen – Notie van Infrastructuurgebruiker met: - één Infrastructuurbeheerder (Infrabel) - een groeiend aantal spoorwegondernemingen – Gelijkheidsbegingsel voor behandeling van de spoorwegoperatoren (bestaande en toekomstige) – Europese verplichting tot informatie: - van de infrastructuurbeheerder naar de operatoren toe betreffende de infrastructuur en bepaalde faciliteiten - van de operatoren naar de infrastructuurbeheerder toe betreffende het ingezette materieel
04.12.2014
12
6
Interoperabiliteit - STI - Infrastructuurregister • Minister publiceert op voorstel van de beheerder van de infrastructuur het register van de spoorweginfrastructuur • Registers geven voor elk (deel van een) subsysteem de voornaamste karakteristieken en hun overeenstemming met de TSI’s • Register wordt in principe opgesteld per lijn (niet zozeer per project) met vermelding van de betrokkene sectie (begin- en eind Kp) • Mogelijk verschillende grenzen per subsysteem • Register kan nieuw zijn of een aanvulling aan een bestaand register • Taak in België beheerd door Infrabel « Toegang Netwerk »
04.12.2014
13
Interoperabiliteit - STI - Infrastructuurregister • Copie van deze registers worden toegezonden aan de andere lidstaten • ERA werkt actueel aan een nieuw type register dat achteraf standaard kan worden voor alle lidstaten • Praktisch nut? 1. Stel Ryanair wil in de toekomst als spooroperator een verbinding Oostende – Keulen verzekeren met Hoge snelheidstreinen aan 300 km/h. Waar vinden de managers de nodige officiële informatie (welke zijn de maximum hellingen? Welke zijn de kleinste boogstralen? Welke spanningen van de voeding kom ik tegen? Is het ganse hoge snelheidsgedeelte uitgerust met ERTMS2 ? ….). Het register der Infrastructuur moet hem hierin kunnen helpen 04.12.2014
14
7
Interoperabiliteit - STI - Infrastructuurregister 2.
3.
4.
Omgekeerd kan bijvoorbeeld de NMBS betreffende rollend materieel officiële inlichtingen krijgen in de registers van rollend materieel. Ook voor spoorgebonden aannemers kan dit register interessant zijn bij investering in nieuwe machines; er kan ten andere naar verwezen worden in bestekken of overeenkomsten van levering gezien het een officieel document is. Ten titel van informatie: de FOD gaf een document uit met een overzicht van alle in België wettelijke verplichtingen in verband met rollend materieel.
04.12.2014
15
Interoperabiliteit - Rol van de NoBo en DeBo • De NoBo : indien er voor het betrokken project TSI’s van kracht zijn • De DeBo : indien er voor het betrokken project nog geen TSI’s van kracht zijn; er wordt geoordeeld op conformiteit met de bestaande regelgeving (in België wordt dat, wat de infrastructuur betreft een “Bestek voor de Infrastructuur”) • Er zijn praktisch in alle Europese lidstaten NoBo’s erkend; in België is Belgorail tot op heden de enige. • Als DeBo is Belgorail (tot op heden) het enige erkende organisme in België (is zeer moeilijk voor buitenlanders)
04.12.2014
16
8
Interoperabiliteit - Rol van de NoBo en DeBo • Tussenkomst van NoBo (in het kader van TSI): – Aangemelde instantie: instantie waarvan de bevoegdheden worden erkend om de conformiteit beoordeling in het kader van bepaalde richtlijnen uit te voeren – Bestaat in andere sectoren (CE benadering) – Gebeurt vanaf het begin van het project (conceptie stadium) – Onderzoeken van het ontwerp, de productie, het samenvoegen, de proeven, de indienststelling en soms de geschiktheid voor gebruik – De conformiteit van de subsystemen evalueren: seininrichting, infrastructuur, rollend materieel… vóór de ingebruikstelling – De conformiteit en de geschiktheid tot gebruik van de onderdelen evalueren vóór hun ingebruikname – Het technisch dossier samenstellen
04.12.2014
17
Interoperabiliteit - Rol van de NoBo en DeBo – De procedures evalueren die de conformiteit van de productie moeten waarborgen wanneer dit voorzien is (kwaliteitsmanagement, opvolging van de fabricage, nazicht per serie….) • Tussenkomst van de DeBo (in het kader van de nationale regelgeving) – Zelfde bevoegdheden als de NoBo – Naarmate de STI conventioneel spoor gepubliceerd worden zal de rol van de DeBo door de NoBo overgenomen worden
04.12.2014
18
9
Interoperabiliteit: Aandachtspunten 1. 2.
3. 4. 6.
Noodzaak opstellen Generieke dossiers Noodzaak tijdig de wettelijke instantie aan te duiden Evaluatieperiode en goedkeuringsperiode in te bouwen in de planning (minimum 6 maand) Duidelijke opdracht geven aan projectmanagers en leidende ambtenaren voor opstellen technische dossiers Waarborgen dat de definitieve opleveringen gedaan worden voor het opstellen van de technische dossiers Na een eerste design review met de aangemelde instantie de eventuele afwijkingen vragen aan de bevoegde overheidsdienst
04.12.2014
19
Interoperabiliteit: Aandachtspunten 7.
Inzamelen van de « EG »-keuringsverslagen voor de interoperabele onderdelen: 1. Onderdelen geleverd door de aannemers 2. Onderdelen geleverd door de leveranciers -
8. 9. 10. 11. 12.
in het kader van de aannemingen door Infrabel, ICT en leveranciers binnen de NMBS-groep
Vertaling van de nodige documenten Opstellen communicatiematrix met de lijst van de verantwoordelijken Opstellen RACI-tabel Opstellen PV’s van overdracht tussen de verschillende subsystemen (na overdracht bedding) Opstellen generieke lijst van proeven en in te zetten middelen (meetrijtuigen, geluidsmetingen, drukmetingen, …)
04.12.2014
20
10
