International Committee. Borders are meant to be crossed

International Committee “Borders are meant to be crossed”

S.F.V. Cedo Nulli Mede mogelijk gemaakt door: Voorzitter Romy van der Linden Secretaris Nadia Dijkstra Penningmeester Tim Heijkoop Externe betrekkingen Charlotte van Eijck Promotie Astrid van Driel Algemene zaken Kun-Man Gao Bestuursbegeleider

Niek de Neijs E-mail: [email protected]

Voorwoord Dit witboek dienst als gids om jullie als oriënterende studenten een beeld te geven van belangrijke zaken rondom het op uitwisseling gaan. Het laat zien wat voor toegevoegde waarde een uitwisseling heeft, geeft een vergelijkend overzicht van financiën over continenten heen, maakt tevens inzichtelijk welke beurzen er beschikbaar zijn, bespreekt daarnaast de voorbereidingen die getroffen moeten worden, om vervolgens af te sluiten met informatie voor ná je uitwisseling. Onze commissieleden hebben allemaal ervaring met het wonen of studeren in het buitenland voor een langere periode. Vandaar dat wij vanuit onze eigen ervaringen hopen jullie zo goed mogelijk te kunnen helpen en informeren. Wellicht wat betreft het überhaupt op uitwisseling willen gaan, maar wij kunnen jullie ook in contact brengen met studenten die al naar jouw favoriete bestemming zijn geweest. Een uitwisseling is een investering, dus je zult er tijd, moeite en geld in moeten steken. Wat je ervoor terugkrijgt, is echter onbetaalbaar; een ervaring in een hele andere cultuur, met veel nieuwe internationale vrienden, en volgens velen de mooiste tijd van je leven.

Borders are meant to be crossed!

Namens de International Committee 2014, Romy van der Linden

Inhoudsopgave 1. Toegevoegde waarde ................................................................................................................................... 4 1.1 Persoonlijke ontwikkeling ...................................................................................................................... 4 1.2 Verantwoordelijkheid ............................................................................................................................ 4 1.3 Zelfstandigheid....................................................................................................................................... 4 1.4 Nieuwe inzichten ................................................................................................................................... 5 1.5 Nieuwe vrienden .................................................................................................................................... 5 1.6 Nieuw land ............................................................................................................................................. 5 1.7 Eigen cultuur .......................................................................................................................................... 5 1.8 Curriculum Vitae .................................................................................................................................... 5 2. Financiën ...................................................................................................................................................... 6 2.1 Afrika ...................................................................................................................................................... 6 2.2 Australië ................................................................................................................................................. 6 2.3 Azië......................................................................................................................................................... 7 2.4 Europa .................................................................................................................................................... 7 2.5 Noord-Amerika ...................................................................................................................................... 8 3. Beurzen ...................................................................................................................................................... 15 4. Overige voorbereidingen ........................................................................................................................... 16 4.1 Free Mover & zomer uitwisseling ........................................................................................................ 16 4.2 Verzekering .......................................................................................................................................... 16 4.3 Visum ................................................................................................................................................... 16 4.4 DUO...................................................................................................................................................... 17 4.5 Kamer ................................................................................................................................................... 17 4.6 Taalcursus ............................................................................................................................................ 18 4.7 Telefoonabonnement .......................................................................................................................... 18 4.8 Paspoort ............................................................................................................................................... 18 4.9 Geld opnemen in het buitenland ......................................................................................................... 19 4.10 Checklist voorbereidingen ................................................................................................................. 19 5. Terugkomst ................................................................................................................................................ 20 5.1 Counter cultuurshock .......................................................................................................................... 20 5.2 Erasmus Student Network (ESN) ......................................................................................................... 20

1. Toegevoegde waarde Een uitwisseling naar het buitenland kan heel veel toegevoegde waarde hebben. Enkele hiervan zijn: je leert jezelf ontwikkelen (en ook jezelf beter kennen), je krijgt nieuwe inzichten (ook op je vakgebied), je leert zelfstandig zijn (nog meer dan op kamers in Rotterdam), en het staat heel goed op je CV. In de volgende kopjes worden deze en meer voordelen verder uitgewerkt. Hieronder staat wat de toegevoegde waarde is van naar het buitenland gaan. Met bijvoorbeeld subhoofdstukken zoals; internationale vrienden, ander studieklimaat (vaak makkelijker), ander land ervaren, zelfstandigheid, verantwoordelijkheid leren, etc.

1.1 Persoonlijke ontwikkeling Het is een grote en vaak spannende stap om in het buitenland te gaan studeren. Al tijdens de voorbereidingen ontwikkel je een aantal nieuwe vaardigheden. Zo is het handig om een begroting te maken, en voor de Engelse toets (TOEFL) is het vaak handig om je Engels een beetje aan te scherpen. Ook ben jij vaak zelf 100% verantwoordelijk voor het boeken van een ticket, het regelen van een kamer ‘abroad’ en het kiezen van je vakken. Natuurlijk kun je overal veel hulp bij krijgen, maar jouw persoonlijke ontwikkeling begint al bij de voorbereidingen.

1.2 Verantwoordelijkheid Net zoals bij de voorbereidingen ben jij voor heel veel dingen zelf verantwoordelijk. In tegenstelling tot wanneer je thuis woonde is er nu niemand meer om je ‘s ochtends uit bed te schoppen. Vaak heb je ook al je vakken tegelijk en is het aan jou om op tijd te beginnen aan de opdrachten. Samen met je huisgenoten, als je die hebt, doe je de boodschappen en kook je het eten. Ook voor reisjes wanneer je op uitwisseling bent, ben jij verantwoordelijk.

1.3 Zelfstandigheid Zeer vergelijkbaar met de verantwoordelijkheid, leer je ook heel veel over zelfstandigheid. Door moderne technologie is iedereen dichterbij dan ooit. Via Skype heb je zo je ouders te pakken en via facebook blijf je bij over de nieuwste roddels. Echter ben jij verantwoordelijk voor veel dingen waar je thuis het misschien niet bent. Zelf moet jij je weg vinden, nieuwe vrienden maken (wat heel gemakkelijk gaat), en dingen zoals de afwas doen. Hulp vanuit thuis is er altijd, echter is het lastiger om zomaar even langs te wippen, wanneer jij aan de andere kant van de wereld zit.

1.4 Nieuwe inzichten Op zowel academisch als menselijk niveau kom je tot nieuwe inzichten. Je leert andere mensen kennen van andere culturen, andere achtergronden, met verschillende denkbeelden. Ook beland je op een andere universiteit, en mogelijk zelfs een andere faculteit. De manier waarop les wordt gegeven kan een zeer positief en verrijkend effect op je hebben.

1.5 Nieuwe vrienden Zoals net al aangestipt leer je ontzettend veel nieuwe mensen kennen. Vrijwel alle internationale studenten komen helemaal alleen, of met enkele vrienden, naar een andere universiteit. Vrijwel zonder uitzonderingen is de groep internationale studenten een gezellig mengelmoes tussen vele culturen waarbij iedereen elkaar wilt leren kennen en ook openstaat voor elkaar. Vaak zorgt een international office er ook voor dat alle studenten elkaar op de best mogelijke manier leren kennen.

1.6 Nieuw land Waar je ook naar toe gaat, het zal er naar alle waarschijnlijkheid anders aan toe gaan dan in Nederland. Zo is het op de ene plek altijd tropisch warm, en kan je op een andere plek binnen enkele seconden in een ijslolly veranderen. Ook zijn er overal andere mensen en ontmoet je vaak veel gezellige lokale mensen (locals). Door internationalisering kom je in bijna elk land wel mensen tegen die Engels spreken en graag met jou, de internationale student, een praatje willen maken. Naast de mensen is er vaak ook ongelofelijk veel te zien. Van magische bergen tot tropische oerwouden, het is allemaal mogelijk. Wanneer je op uitwisseling bent, zorg er zeker voor dat je veel van het land ontdekt.

1.7 Eigen cultuur Doordat je tijdens de uitwisseling zo intensief een andere cultuur meemaakt, leer je tegelijk ook die van jezelf beter kennen. Op sommige punten kan het heel anders zijn en leer jij jezelf aanpassen. Je leert veel over jezelf, je culturele achtergrond en hoe je dit kunt meenemen in je internationale avontuur.

1.8 Curriculum Vitae Een uitwisseling is voor je CV ook van grote toegevoegde waarde. Veel bedrijven zijn op zoek naar studenten met een internationale ervaring. Door op uitwisseling te gaan, weten ze dat jij initiatief hebt genomen, maar ook leiderschap en moed hebt getoond. Ook zijn bedrijven zich bewust dat jij een unieke leerervaring tijdens je uitwisseling hebt opgedaan, waar het overgrote gedeelte van de studenten geen ervaring mee heeft.

2. Financiën Op uitwisseling gaan, kan verschillende kosten met zich meebrengen. Zo ga je ergens anders wonen, vlieg je de halve wereld over en maak je waarschijnlijk ook wat mooie reisjes. Hieronder staan de kosten per continent (gebaseerd op de landen tussen haakjes), let wel op dat het allemaal schattingen zijn en het ook sterk afhankelijk is van jouw eigen levensstijl.

2.1 Afrika Tot nu toe hebben we hier geen specifiek kostenplaatje bij. Mocht je iemand kennen die deze wel in bezit heeft, mail ons dan ([email protected]).

2.2 Australië Australië is een duur land vergeleken met Nederland. Zo is de huurprijs bijvoorbeeld veel hoger dan in Nederland, is het ticket duur en moet je een (duur) studentenvisum aanschaffen. De hieronder staande kosten zijn gemiddeld genomen, waarbij ik geprobeerd heb rekening te houden met wat andere studenten uitgaven in Sydney (voor zover ik dat wist). Sydney behoort van de Australische steden tot één van de duurste steden (misschien zelfs wel de duurste). Wat betreft reizen in Australië verschillen de kosten per reisbestemming. Denk hier goed over na bij het maken van plannen! Uitgaven Kosten per maand Levensonderhoud 350 Huisvesting 750-950 Studiekosten 30 Vliegticket Eenmalig 1200-1600 Lokaal vervoer 20-50 Ontspanning/excursies 150* Telefonie 20-40 ITP-TOEFL Eenmalig 50 Visum Eenmalig 418,92 Ziektekostenverzekering Eenmalig 187,93 Australië * Gemiddelde kosten van uitjes in vergelijking met Nederland

Vergelijking met Nederland ++ ++ = + =

2.3 Azië In Azië (Hong Kong/Singapore) kun je het zo goedkoop maken als dat je zelf wilt, maar ook zo duur mogelijk. In de kantine op campus heb je al een fatsoenlijke maaltijd voor 2 euro, maar je kunt ook “off-campus” eten en dan 5 euro of (veel) meer kwijt zijn. De levensstandaard is vrij divers in Hong Kong, desondanks dat dit een van de rijkste steden in Azie is. Uitgaven Kosten per maand Levensonderhoud 250-300 Huisvesting 125-250 Studiekosten 10-50 Vliegticket Eenmalig 900 Lokaal vervoer 40 Ontspanning/excursies 150* Telefonie 20 ITP-TOEFL Eenmalig 50 Visum 0 Reizen binnen Azie 200 Per maand * Gemiddelde kosten van uitjes in vergelijking met Nederland

Vergelijking met Nederland = =

2.4 Europa Landen in Europa (Zweden) hebben vergelijkbare kosten met Nederland. Ook is het ticket niet te duur en kunnen vrienden makkelijker op bezoek komen. Natuurlijk zijn er wel grote verschillen qua kosten tussen bijvoorbeeld ergens in Scandinavië en Polen. Uitgaven Levensonderhoud Huisvesting Studiekosten Vliegticket Lokaal vervoer Ontspanning/excursies Telefonie ITP-TOEFL Visum

Kosten per maand 300 450 10-20 Eenmalig 120 45 0-300* 10 Eenmalig 50 0

* Gemiddelde kosten van uitjes in vergelijking met Nederland

Vergelijking met Nederland = + -

2.5 Noord-Amerika De kosten voor Noord-Amerika (Canada) liggen iets hoger dan in Nederland. Zo zijn boodschappen duurder, betaal je voor drank aardig wat meer en kan de huisvesting verschillen. Houd rekening met ongeveer 25-50% duurdere boodschappen; dingen zoals kaas zijn echter nog veel duurder. Voor drank wordt het geadviseerd om op sterk over te stappen aangezien dit relatief goedkoper is dan bier. (Avond) eten op de campus zelf kan aantrekkelijk zijn, dit kost ongeveer 9 dollar per maaltijd. Uitgaven Kosten per maand Levensonderhoud 600 Huisvesting 500-650 Studiekosten 50-100 Vliegticket Eenmalig 850 Lokaal vervoer 20 Ontspanning/excursies 0-300* Telefonie 20 ITP-TOEFL Eenmalig 50 Visum 0 *Gemiddelde kosten van uitjes in vergelijking met Nederland

Vergelijking met Nederland ++ + = =

3. Beurzen Als uitwisselingsstudent kun je verschillende beurzen aanvragen. Belangrijk is je eerst te oriënteren welke beurzen op jouw situatie van toepassing zijn. Dit doe je via de volgende website: http://www.wilweg.nl/financiering/beursopener. Bij het rijtje beurzen dat vervolgens verschijnt, staan ook beurzen die niet geschikt zijn, omdat je bijvoorbeeld in Dordrecht geboren moet zijn. Let op dat je alle beurzen wel allemaal goed bekijkt! Vervolgens selecteer je ‘jouw’ beurzen en ga je hiermee aan de slag. Iedere beurs heeft meestal net wat andere eisen, dus oriënteer je goed voordat je begint. Wat vrijwel overal nodig is: - CV; - motivatiebrief; - begroting (meestal allemaal Nederlands) Deze kun je opstellen en dan voor elke beurs aanpassen waar nodig. Handig om te verwerken in een motivatiebrief zijn de volgende zaken: - Jezelf voorstellen. Studie, evt. (internationale) extracurriculaire activiteiten etc. - Motivatie waarom je naar het buitenland wilt en waarom je er geschikt voor zou zijn - Motivatie specifiek voor jouw bestemming. Let op taal, cultuur, etc. - Motiveer welke vakken je er gaat volgen en waarom - Motiveer waarom je ondersteuning van het desbetreffende fonds nodig hebt. Let erop dat je bij het maken van een begroting een bedrag open laat staan. Dit is het bedrag dat je hoopt te krijgen. Wanneer je dit niet doet, zal je minder kans maken op een beurs omdat instanties dan het idee hebben dat jij geen geld nodig hebt.

15

4. Overige voorbereidingen Naast solide financiën en alle documenten voor je uitwisseling zijn er nog een aantal andere zaken die geregeld moeten worden. Zo is het handig om de verzekering te checken, heb je mogelijk een visum nodig, dien je bij DUO een aantal wijzigingen door te geven en heb je mogelijk taalcursussen nodig. Maar eerst, de andere opties.

4.1 Free Mover & zomer uitwisseling Wanneer de universiteit of het land van jouw keuze niet voorkomt op de lijst met partneruniversiteiten, dan kun je naar een universiteit als Free Mover. Voordeel is dat je zelf een universiteit kunt kiezen, nadeel is dat je geen vrijstelling krijgt voor het collegegeld in het buitenland en er geen zekerheid is dat je studiepunten in Nederland erkend worden bij terugkomst. Daarbij is het ook mogelijk voor Sociologie studenten om je aan te melden voor een Intensive Course. Deze is in hoofdzaak bestemd voor deeltijdstudenten. Deze cursus vindt plaats in de laatste twee weken van februari en wordt gehouden in een van de deelnemende landen van het netwerk. Deze cursus levert 2 ECTS op. Een andere mogelijkheid is om in de zomer op uitwisseling te gaan. Hiermee krijg je een verkleinde versie van een semester lang op uitwisseling zijn. Vaak krijg je wat makkelijkere vakken (die je vaak wel moet halen) en worden naast het studeren ook uitstapjes gemaakt. Informeer bij de Erasmus Universiteit en het international office naar de mogelijkheden in jouw jaar. Vaak zijn er maar een aantal plekken beschikbaar, dus wees er snel bij als je dit wilt doen.

4.2 Verzekering Bij de aanmelding in Hoofdstuk 3 en inschrijven in Hoofdstuk 7 is het al genoemd. Zorg er voor dat je ook op je locatie van uitwisseling volledig bent verzekerd. Ben je van plan te gaan skiën, surfen of een andere sport, kijk dan altijd even of je (reis)verzekering dit dekt. Eventueel kun je nog een annuleringsverzekering afsluiten (bijvoorbeeld bij een duur vliegticket). Dit kosten ongeveer 100 EUR.

4.3 Visum Voor een aantal landen is een visum nodig. De aanvraag hiervan kan soms lang duren en dien je zelf te regelen. Voor de vereisten van een visum kun je het beste kijken of de site van de Nederlandse ambassade voor jouw land. Studenten die eerder in het land van jouw 16

keuze zijn geweest, en het international office, weten vaak hoe het zit met een visum. Let op dat je dit via een officiële website regelt en laat je geen verkeerd visum aansmeren, wees kritisch en ga er op tijd achteraan!

4.4 DUO Bij DUO blijft normaliter je studiefinanciering gewoon doorlopen wanneer je in het buitenland zit. Hiervoor moet je ingeschreven blijven bij je opleiding en moet de uitwisseling deel uitmaken van je opleiding. Wel moet je enkele zaken, minimaal 2 maanden van te voren, regelen. Indien je nog thuis woont dien je het aanvraagformulier uitzondering inschrijving GBA op te sturen. Hierdoor kan je een uitwonende beurs ontvangen tijdens je verblijf in het buitenland. Het document is te vinden op: http://www.ib-groep.nl/particulieren/studiefinanciering/sfho/ buitenland/Tijdelijke_studie_of_stage.asp. Daarbij kan je ook de beurs voor uitwonenden aanvragen via https://digid.ib-groep.nl/mijn-ibg/. Als tweede kan je een vergoeding voor je reisproduct aanvragen. Hierdoor wordt je OV ongeldig in de periode dat je in het buitenland verblijft en krijg je in de plaats daarvan een geldelijke vergoeding. Het document is te vinden op: http://www.ib-groep.nl/particulieren/ reizen/buitenland.asp. Vergeet bij terugkomst niet je reisproduct op te halen bij een automaat. NB.: als je tot 3 januari in het buitenland blijft, let dan op dat je je OV op 1 januari weer in laat gaan, oftewel de vergoeding tot 31 december laat lopen. Anders kun je de hele maand januari nog niet op je studenten OV reizen. Als derde is het handig om iemand te machtigen om je zaken te behartigen tijdens je afwezigheid. Het document hiervoor is te vinden op: http://www.ib-groep.nl/ particulieren/studiefinanciering/sfho/buitenland/Tijdelijke_studie_of_stage.asp.

4.5 Kamer Bij elke universiteit zijn er verschillende procedures betreffende kamerhuur. Soms is het verplicht om op de universiteit te wonen, soms hebben ze veel kamers bij de universiteit (residence) en soms moet je sowieso op de particuliere markt zoeken. Kijk zelf goed wat de mogelijkheden zijn. Neem daarbij in je achterhoofd dat kamers bij de universiteit al gauw vol zitten, begin dus op tijd met kijken. Je eigen kamer kan je tegelijk met de uitwisseling ook onderverhuren. Vaak kan je een hogere prijs vragen dan de huur die je betaalt, je verhuurt nu namelijk een fully-furnished apartment. Via http://www.housinganywhere.nl/ zijn veel internationale studenten op zoek 17

naar een kamer. Zorg er wel voor dat je een goed contract hebt. Voor een voorbeeld, stuur een email naar [email protected]

4.6 Taalcursus Wanneer je naar een universiteit gaat waar Frans of Spaans de voertaal is wil je mogelijk ook een taalcursus volgen. Deze worden op de Erasmus Universiteit aangeboden en kan je vinden via: http://www.eur.nl/ttc/studenten/taalcursus/. Ook bestaat er de mogelijkheid om in desbetreffende land een taalcursus te volgen.

4.7 Telefoonabonnement Als jouw telefoonabonnement verloopt binnen nu en de tijd dat jij (mogelijk) op uitwisseling gaat, is het handig om na te denken over een maandelijks opzegbaar abonnement. Vaak zijn dit sim only’s. Online kun je verschillende aanbiedingen vinden. Zo hoef je niet je abonnement onnodig door te betalen wanneer je in het buitenland zit. Het meest handige om dan te doen is om tijdig je huidige nummer overzetten naar een nieuwe prepaid simkaart. Bij thuiskomst kun je dan een nieuw abonnement afsluiten en je nummer weer meenemen en daarmee behouden. Het kan handig zijn in het buitenland een sim-lock-vrije telefoon te hebben. Hier kun je dan een simkaart van een lokale maatschappij instoppen. Dit zal het stukken goedkoper en gemakkelijker maken met de internationals via de telefoon te communiceren. Vaak kun je goedkoop een sim only abonnement afsluiten (eventueel zelfs met internet zodat je kunt whatsappen ook met het thuisfront).

4.8 Paspoort Op het moment dat je weet dat je op exchange gaat moet je verschillende zaken gaan regelen. Vergeet niet je paspoort te controleren op geldigheidsdatum. Als je in het buitenland wilt gaan reizen moet je paspoort voor sommige landen langer dan zoveel (6) maanden geldig zijn na vertrek uit het land waar je dan naar toe reist. Veilig is om zes maanden aan te houden na vertrek van het land waar je naar exchange toe gaat. Dus als jij 20 december terug naar Nederland vertrekt, dan moet je paspoort op 20 juni nog geldig zijn. Indien je dit alsnog vergeet en je paspoort is niet langer dan zes maanden geldig na vertrek naar Nederland, dan kun je alsnog terug naar Nederland zolang je paspoort geldig is. Ook kun je via de Nederlandse ambassade in het buitenland een nieuw paspoort regelen.

18

4.9 Geld opnemen in het buitenland In het buitenland moet er natuurlijk veel geld opgenomen. Denk eraan om een creditcard aan te schaffen, dit moet tijdig gedaan worden. Voordeel is dat de creditcard een internationaal betaalmiddel is. Wanneer je producten betaalt met deze pas, hoef je geen extra geld te betalen. Denk er wel aan dat er bij geldopname bij een geldautomaat transactiekosten worden gerekend van +/- 4.50 euro. Wanneer je naar een land gaan waar andere munten dan de euro worden gehanteerd, dan moet er rekening gehouden worden met de koersopslag. Ook kan je er voor kiezen om een rekening te openen bij een buitenlandse bank. Dit kan voordeliger zijn omdat je geen transactiekosten moet betalen. De voorwaarden zijn per land verschillend, houdt dit dus goed in de gaten!

4.10 Checklist voorbereidingen Hieronder volgt een checklist van zaken die je moet regelen nadat je een bevestiging hebt gekregen van jouw gastuniversiteit dat je daar mag komen studeren. □ □ □ □ □ □ □ □ □ □

Huisvesting Vliegticket (let op: toegestane bagage) Visum Beurzen aanvragen OV vergoeding aanvragen Evt. uitwonende studiefinanciering aanvragen of Onderverhuren van je kamer (let op: NIET uitschrijven bij gemeente) Iemand anders bij DUO machtigen Paspoort of ID-kaart controleren op geldigheid Verzekering met werelddekking Aanmelden voor introductie op jouw universiteit en evt. buddy programma

Ook handig: □ Talencursus volgen □ Creditcard aanvragen □ Skype aanmaken

19

5. Terugkomst Wanneer je terug komt, heb je ontzettend veel meegemaakt. Je hebt tijdens je exchange een compleet ander leven gehad en om daarna terug te keren naar je oude leven geeft een vreemd gevoel. Je hebt weer veel verplichtingen en je krijgt langzamerhand weer een vast ritme. Waarschijnlijk zul je je in het begin behoorlijk eenzaam voelen omdat je je vrienden van de exchange erg mist. In de eerste weken ben je fysiek in Nederland aanwezig, maar mentaal afwezig omdat je nog veel aan je exchange denkt.

5.1 Counter cultuurshock Het ligt natuurlijk aan het land zelf in hoeverre jij een cultuurshock ervaart wanneer je weer in Nederland bent. Bij landen in Azie, Amerika en Australie zal deze wat groter zijn dan wanneer je op uitwisseling bent geweest in Europa. Maar ook dan kunnen verschillende factoren (het weer) een grote invloed op je hebben. Als je terugkomt kun je de hele periode verwerken aangezien je op de exchange zelf weinig tijd hebt om alle nieuwe indrukken een plaats te geven. Sommige studenten geven ook aan veel verbazing te hebben over hetgeen wat ze gezien hebben. Al deze culturele verschillen, hebben dan toch een grotere impact op je gemaakt dan dat je had verwacht. Toch is alles snel weer vertrouwd en zul je merken dat het leven in Nederland in veel gevallen hetzelfde is gebleven. Jij hebt behoorlijk wat meegemaakt, terwijl je het idee hebt dat alles in Nederland hetzelfde is.

5.2 Erasmus Student Network (ESN) Nu je weer terug bent, zul je merken dat je echt een internationale ervaring hebt gehad. Het is dan ook leuk om met andere internationals in contact te blijven. In Rotterdam kan dit door je aan te melden als een buddy bij ESN Rotterdam www.esn-rotterdam.nl/ waarbij je uitwisselingsstudenten in Rotterdam wegwijs maakt. Het is erg aan te raden omdat je hiermee je internationale ervaring voortzet, nieuwe vrienden maakt, en je Engels blijft bijhouden. Wees er tijdig bij! Als je hiermee in januari pas aan de slag gaat, ben je vaak te laat. Meld je uiterlijk aan in december.

20