Internationaal jaar van de Chemie. Antwerpen, kampioen in chemie

2011

Internationaal jaar van de Chemie

Antwerpen, kampioen in chemie

2011

2011



Wouter De Geest Gedelegeerd bestuurder BASF Antwerpen NV, voorzitter essenscia

De Europese chemie kent een toenemende clusterdynamiek. BASF speelt hierop in.

© Jimmy Kets

Antwerpen: thuishaven voor chemie Antwerpen is de grootste geïntegreerde chemiecluster van Europa. Dankzij haar veelzijdig profiel speelt de haven van Antwerpen naast de klassieke havenactiviteiten ook een significante rol als distributiehub en petrochemische cluster.

H

aven, industrie en distributie; ze gaan hand in hand en versterken elkaar keer op keer. Niet te verwonderen dat zich in de Antwerpse haven een wereldcluster van chemische productie en distributie ontwikkelde.

© Thomas Vanhautte

i Haven en industrie

De groei van de haven en de industrie gaan hand in hand

2

De haven van Antwerspen slaat jaarlijks zo’n 180 miljoen ton over en is daarmee een haven van wereldformaat. Met een goede verdeling tussen containers, vloeibare bulk, droge bulk en stukgoed is Antwerpen een haven die alles aankan. De goede maritieme verbindingen gecombineerd met de excellente achterlandconnecties maken van Antwerpen een performante logistieke draaischijf. Maar Antwerpen is meer dan enkel een maritieme hub of een logistieke draaischijf. Het is een industrieel complex dat binnen

Europa zijn gelijke niet kent. De olie- en chemiesector die er aanwezig is, gebruikt de haven niet alleen als logistiek platform om goederen aan en af te voeren. De bedrijven zijn ladinggenererend, waardoor de groei van de haven en de industrie hand in hand gaan.

i Chemie en distributie Dankzij zijn centrale ligging en de sterk uitgebouwde infrastructuur ontwikkelde Antwerpen zich tot de Europese distributiehub voor chemicaliën. Onafhankelijke rapporten bevestigen telkens weer dat het noorden van België (waar Antwerpen gelegen is) de meest interessante locatie is om een Europese distributiehub op te zetten. Immers, 60% van de Europese koopkracht bevindt zich in een straal van 500 kilometer rond Antwerpen, wat resulteert in de grootste ééndagsmarkt ter wereld.

Antwerpen, een haven die alles aankan

i Een belangrijke speler Naast de balangrijke rol die de chemische industrie op zich neemt als gebruiker van de haven om goederen te laden, te lossen en te distribueren, is zij ook een belangrijke speler op het gebied van werkgelegenheid, toegevoegde waarde en investeringen. De chemische industrie is in Antwerpen goed voor 42% van de directe werkgelegenheid. Wanneer we naar de toegevoegde waarde kijken, is dat zelfs voor 52%. De sector is ook de belangrijkste investeerder in de haven van Antwerpen. Maar liefst 68% van alle investeringen worden gedaan door deze sector.

i Inzetten op ‘SHE’ Goede SHE (Safety, Health and Environment) resultaten, zijn cruciaal in een cluster zoals die van Antwerpen. Dankzij de voortdurende aandacht voor veiligheid kan de Belgische chemische industrie terecht als één van de veiligste worden genoemd met ongevallenratio’s die ver beneden het Europese gemiddelde liggen. Op gebied van milieu scoren de Antwerpse bedrijven hoog. Ook hier ligt het gemiddelde energieverbruik per ton geproduceerd product ver onder de gemiddelden en behoren de bedrijven tot de wereldtop. Dit is vooral te danken aan de goed opgeleide mensen in combinatie met het gebruik van innoverende technologie.

3

“ Antwerpen is een schoolvoorbeeld van clustering”

I

n 1964 startte BASF onder de veelzeggende codenaam ‘Project Nordsee’ de zoektocht naar een geschikte maritieme site. Antwerpen won het pleit omwille van een reeks factoren. Eén van de doorslaggevende argumenten was de geografische positie van de Antwerpse haven en de plaats waar BASF zich kon inbedden. Het bereikbaar zijn met verschillende transportmodi via een uitstekende infrastructuur is onmiskenbaar een belangrijk strategisch voordeel. We denken dan altijd spontaan aan de binnen- en zeevaart, het spoor- en wegennet. Voor de chemie is een goed uitgebouwd pijpleidingennetwerk evenzeer belangrijk en Antwerpen ligt uitstekend. Wij blijven als bedrijf zelf inspelen op dit strategische voordeel en investeren verder in de uitbouw van onze site-infrastructuur, zowel qua aan- en afvoer van grondstoffen en goederen als inzake utilities. Nieuwe proceswatervoorziening, moderne logistieke verlaadsystemen, uitbreiding van haveninfrastructuur en de spoorterminal Combinant, zijn hier mooie voorbeelden van. Het is cruciaal dat ook de overheden in een goede ontsluiting blijven investeren. et belang van de kostencompetitiviteit die ontstaat uit de integratie langsheen productie- of waardestromen en de synergievoordelen die kunnen worden gerealiseerd door een sterke omkadering qua logistiek, diensten, utilities en infrastructuur zullen bepalend zijn bij keuzes van het afbouwen of verder uitbouwen van chemische activiteiten in Europa. Binnen de Europese chemie stellen we immers een toenemende clusteringdynamiek vast, waarbij al bestaande grote clusters verder worden versterkt en de supply chains binnen en tussen dergelijke clusters worden uitgebouwd. Antwerpen is vandaag een schoolvoorbeeld van dergelijke cluster. Laat ons samen blijven werken om dit blijvend te verankeren.

H

2011

2011


Rainier van Roessel Lid van het directiecomité van de Lanxess Groep

“ Lanxess investeert volop in groei”


S

inds 2004 heeft Lanxess al ruim 250 miljoen euro geïnvesteerd in zijn vier fabrieken in de Antwerpse haven, binnen de groep de tweede belangrijkste productieplaats. En we blijven investeren, zoals in Zwijndrecht, waar 20 miljoen euro wordt besteed aan een nieuwe uitbreiding van de jaarcapaciteit van butylrubber tot bijna 150.000 ton. In de caprolactamfabriek in Lillo loopt een investering van 35 miljoen euro voor een groei van de jaarcapaciteit naar 220.000 ton. Daarnaast zijn de investeringsdossiers rond voor de vernieuwing van de twee ovens in de glasvezelfabriek. Eveneens in Kallo hebben we een unit voor de fabricage van rubberchemicaliën voor de

De chemiesector is voortdurend in beweging, bedrijven investeren in nieuwe productiesystemen en producten. Ook Lanxess is daar een mooi voorbeeld van.

L

anxess heeft als chemiegroep stevige wortels in de Antwerpse haven. In 1963 startte de butylrubberfabriek in Zwijndrecht als het eerste chemiebedrijf op Linkeroever en lag zo mee aan de basis van wat de tweede grootste chemiecluster ter wereld is geworden.

verwerking van rubberartikelen. Het terrein in Kallo biedt nog voldoende ruimte, state of the art infrastructuur en diensten om nieuwe ondernemingen aan te trekken voor co-siting. anxess ent zijn strategie op vier megatrends — mobiliteit, landbouw, water en urbanisatie — die mee de toekomst bepalen. Net zoals het motto “Chemistry – our life, our future”, van het Internationaal Jaar van de Chemie. Nemen we als voorbeeld de hightech plastics: ze maken auto’s lichter, waardoor ze minder gaan verbruiken en het milieu een stuk minder wordt belast.

L

1900—1950

Het prille begin Al in het begin van de 20ste eeuw was antwerpen een belangrijke draaischijf voor olieproducten. De petroleumhaven lag toen nog ten zuiden van de stad in een zone die we vandaag Petroleum Zuid noemen. Maar ook ten noorden van de stad werden de eerste investeringen gedaan in de oliesector. Ter hoogte van het 4de havendok ontwikkelde zich de eerste raffinageactiviteit. Het was de start van een bloeiend verhaal in de olie en chemiesector.

4

1951—1965 Integreren van bij de start

Integratie was van bij de start het ordewoord, want SIBP en Esso Belgium, twee raffinaderijen die in 1951 Antwerpen als vestigingsplaats kozen, waren beide aandeelhouder in de eerste twee stoomcrackers (gebouwd in 1963). Zij lokten met hun bijproducten tal van andere bedrijven zoals Union Carbide en Amoco Fina naar de omgeving van het Marshalldok. In datzelfde jaar startte trouwens de eerste havenontwikkeling op de Linkerscheldeoever, met de komst van Polysar Belgium, wat in de jaren erna alleen maar verder evolueerde naar nog meer chemische en petrochemische bedrijven.

1966—1971

Sterke uitbreiding in het noorden De aanleg van de kanaaldokken B1, B2 en B3 luidde de ontwikkeling in van een geïntegreerde industriezone richting Nederlandse grens op Rechteroever. Bayer, Monsanto, BASF, Solvay, Degussa en Air Liquide vestigden zich tussen 1966 en 1971 in het gebied tussen de Schelde en het dokkencomplex.

1972—1979

Linkeroever haast volledig ingenomen In de jaren ’70 werd de volledige linkeroever van de Schelde ingenomen door chemiebedrijven zoals Haltermann, Rhône Poulenc, Bayer en Aqualon.

Controlekamer: de chemie biedt een scala aan jobs en mogelijkheden

© BASF

De sterke integratie en de brede diversiteit aan producten die vandaag de Antwerpse chemiecluster kenmerken, vinden hun wortels in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Toen is de krachtige basis gelegd van wat nu in Europa de grootste en mondiaal de tweede grootste petrochemische cluster is.

© Total

Mijlpalen van de Antwerpse chemiecluster 1980—2000 Integratie op volle toeren

De laatste jaren van de voorbije eeuw zochten meer en meer bedrijven naar verdere integratie. Zo richtten Shell en Borealis in 1990 de joint venture North Sea Petrochemicals op en integreerden Kuraray en Nippon Shokubai met de Ineos-site op Linkeroever. Tokio Kasei Europe bouwde een distributiecentrum voor fijne chemicaliën.

2001— 2010

Verdere uitbreiding en focus op ecologie In de eerste jaren van het nieuwe millennium ontwikkelt de Antwerpse cluster zich verder met uitbreidingen binnen de

5

bestaande bedrijven. Zo investeerde BASF meer dan 1 miljard euro in zijn vestiging in Antwerpen, bouwde Evonik de tot dan grootste investering binnen de groep op hun Antwerpse plant en verdubbelde Ineos Phenol zijn productiecapaciteit in de Antwerpse cluster. De tankopslagsector volgde de investeringsgolf en verdubbelde zijn opslagcapaciteit. De focus wordt nog meer dan vroeger gelegd op duurzaam ondernemen. Iets wat vaak gerealiseerd wordt door nauwe samenwerking tussen bedrijven die elkaars buren zijn. In logistiek opzicht was de opening van het Deurganckdok op de linkeroever van de Schelde een belangrijke evolutie, die de totale capaciteit van de Antwerpse haven enorm uitbreidde.

2011—

Duurzame groei De capaciteitsuitbreiding in de cluster gebeurde de jongste jaren vooral binnen het bestaande havengebied. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en de maatschappij Linkerscheldeoever bieden met de Ontwikkelingszone Saeftinghe capaciteit aan voor de noordelijke uitbreiding van de haven van Antwerpen. Daarbij staan multifunctionaliteit en duurzaamheid voorop. Nog dit jaar start het Havenbedrijf met de bouw van een tweede sluis op Linkeroever. Deze nieuwe sluis, de grootste ter wereld, moet de toegankelijkheid van het havengebied op Linkeroever optimaliseren.

2011

2011


Een chemische cluster waar diversiteit realiteit is


i Het Antwerpse geïntegreerde model

(Antwerp Integrated Model) Aan de basis van de Antwerpse petrochemische industrie liggen vier raffinaderijen en vier stoomcrackers. Drie crackers bevinden zich op de terreinen van Fina Antwerp Olefines (FOA) — een joint venture tussen de twee grootste Antwerpse raffinaderijen Total en ExxonMobil. Een vierde cracker, en meteen ook Europa’s grootste single train cracker, is geïntegreerd op de site van BASF. Samen zorgen ze voor de grootste concentratie aan ethyleenproductie in Europa.

De Antwerpse cluster behoort niet alleen op het vlak van capaciteit tot de koplopers. Het is vooral op het gebied van verscheidenheid dat Antwerpen er bovenuit steekt en waarschijnlijk zelfs de meest gediversifieerde chemiecluster ter wereld is. De lange traditie van de Belgische chemische industrie wordt in Antwerpen omgezet in een sterk geïntegreerde en erg diverse cluster van wereldformaat waar productie en logistiek hand in hand gaan. Het recept voor een duurzame toekomst.

© Lanxess

Een lange traditie en hooggekwalificeerd personeel

© BASF

De stabiele lokale beschikbaarheid van basisgrondstoffen zoals ethyleen, gecombineerd met een betrouwbare aanvoer van grondstoffen over zee, via spoor, binnenvaart en pijpleiding, hebben ertoe geleid dat de Antwerpse chemische industrie zich heeft kunnen ontwikkelen tot de grootste chemische cluster binnen Europa en een wereldspeler van formaat.

De Antwerpse cluster biedt een heel divers productieplatform

6

Senior Vice-President Innovation Management Chemicals and Creavis van Evonik Degussa

Innovatie en de chemische sector als een siamese tweeling. Evonik is een perfect voorbeeld van een bedrijf waar innovatie cruciaal is.

“Open innovatie, één van de troeven van Antwerpen”

I

i Antwerpen in België België is het chemieland bij uitstek. Voorname wetenschappers zoals Ernest Solvay, Lieven Gevaert en Ernest Baekeland zetten al rond 1900 ons land op de internationale chemiekaart. Deze lange traditie in chemische industrie vertaalt zich vandaag in enkele veelzeggende kopposities. Zo is België het nr1 chemieland ter wereld, gebaseerd op cijfers per capita. Daarenboven hebben 75% van ’s werelds grootste chemische bedrijven één of meer vestigingen in België, en meestal ook in de haven van Antwerpen. Zij die niet met een productieplant in de Antwerpse cluster aanwezig zijn, gebruiken Antwerpen als logistieke draaischijf. Tot slot is het aandeel van de chemische industrie in de totale Belgische economie het grootste binnen Europa en tweemaal groter dan het Europese gemiddelde. Het zwaartepunt van de Belgische basischemie ligt in Antwerpen. Voortbouwend op de grondstoffen die enerzijds geleverd worden door de raffinaderijen en anderzijds aangevoerd worden via de haven, ontwikkelde de Antwerpse chemische cluster zich tot een divers productieplatform.

Peter Nagler

De integratie binnen de cluster gaat echter verder dan enkel op het niveau van de crackers en de raffinaderijen. 88% van alle industriële intra-haventrafiek gebeurt via pijpleidingen. Het ene bedrijf zijn eindproduct is vaak een grondstof voor een andere productie-eenheid. Samenwerkingsverbanden zijn hier legio.

7

nnovatie is voor ons bedrijf cruciaal. Het is een breed begrip, dat verder gaat dan enkel O&O (onderzoek en ontwikkeling). En dat bewijst onze Antwerpse fabriek, want ondanks het feit dat ze niet beschikt over een eigen O&O afdeling is ze toch hoogst innovatief. Zo haalt onze onlangs geopende isobuteeninstallatie zijn innovatieve karakter uit het nieuw ontwikkelde katalytisch proces. Het eindigt trouwens niet als de installatie klaar is, want het zijn de mensen op de vloer die het proces daarna beetje bij beetje blijven perfectioneren. Dit is ‘incremental innovation’ en Antwerpen in het bijzonder scoort daarin dankzij de hoge opleiding van zijn personeel bijzonder goed. Het hoge opleidingsniveau van de werknemers is overigens een troef voor de toekomst. ntwerpen heeft nog een andere grote troef en dat is zijn chemiecluster. Open innovatie, zoals het wordt uitgewerkt binnen de Suschem en FISCH-platforms, is voor ons een nadrukkelijk thema. Wij gaan uit van onze eigen competenties, maar staan tegelijk open voor de complementaire kennis van partners. De uitgebreide mix bedrijven binnen de Antwerpse cluster maakt het voor ons mogelijk om sterke allianties te sluiten, zoals met Oiltanking. Een van de groeipolen van Evonik is de globalisering van technologie. En op dat vlak blinkt de Antwerpse cluster echt uit. Ik zie de toekomst van de chemie, zowel in Antwerpen als in Europa, positief tegemoet. We hebben een sterke basis met hoogopgeleid personeel en goede wetenschappers. Maar de omgeving waarin we werken is voortdurend in beweging en dat vraagt om een hoge graad van flexibiliteit van alle betrokkenen om adequaat te kunnen antwoorden op de nieuwe uitdagingen.

A

2011


Samenwerking tussen bedrijven doet zich op vele vlakken voor. Van het organiseren van gemeenschappelijk transport

voor werknemers — het I-Bus project — tot het actief zoeken naar co-siting mogelijkheden waarbij een derde partij volledig integreert op de site van een host. Zo stellen Monsanto, Bayer, Ineos en Lanxess delen van hun site open voor een geschikte gast die ofwel gebruik kan maken van de bestaande infrastructuur ofwel een afnemer dan wel leverancier is van de producten die men ter plekke produceert. Een ander voorbeeld is Induss. Dit bedrijf startte recentelijk een project waarbij het proceswater levert aan meerdere bedrijven. Ook het afvalverwerkend bedrijf Indaver startte als een samenwerking tussen een aantal private bedrijven en de Vlaamse overheid, en groeide uit

tot toonaangevend in zijn sector. Samenwerking doet zich niet enkel voor bij productiebedrijven. Ook logistieke bedrijven zoeken samenwerkingsmogelijkheden. De joint venture tussen Oiltanking en Stolthaven is zo een sprekend voorbeeld. De Antwerpse vestiging van Oiltanking, het tweede grootste tankopslagbedrijf ter wereld, stapte begin deze eeuw in een samenwerkingsverband met Stolthaven, de tankopslagpoot van Stolt — één van de grootste parcel tanker operators. Het resultaat van de samenwerking is dat terminal en rederij perfect op elkaar zijn ingespeeld. Ten slotte zien we ook samenwerking over de grenzen van

De hoge graad van integratie en diversiteit doorheen de waardeketen is uniek in de wereld

FEEDSTOCKS

BOUWSTENEN

Lijmen, Harsen

Ammoniak, Salpeterzuur

Urea, AN, CAN, UAN

Meststoffen

Ethyleen

PE, EDC, VCM Ethyleenoxyde

PVC, Glycolen, EVOH, Ethyl, NBO, Glycol Ethers

Polymeren, EPDM, Copolymeren

Propyleen, Propaan

Polypropyleen, Propyleenoxyde, Acrylzuur

Polyolen, SAP

Polymerens e.g. Polyurethane

Raffinaderij off-gas, Nafta

C4’s

Butadieen

Polybutadieen

Acrylonitrile, Butadieen, Styreen

Nafta

Benzeen, Tolueen

Cyclohexaan, Caprolactam, Aniline

BPA, Nylon 66, MDI

Polycarbonate, Polyurethane

Xylenen

Xyleen

PA, PTA

PET

PVC, MDI, Hypochloriet

Plastics, Polyurethane, Bleekmiddel

C2

Aardgas, C2-C3, Ruwe aardolie, Nafta Condensaat

C3

Aardgas, C2-C3, Ruwe aardolie, Nafta Condensaat

C4

Aardolie

EDC, Fosgeen

VCM

500

voornamelijk weg Producten worden geproduceerd in de Antwerpse cluster

8

Bron: EPCA, Results of the Think Tank Sessions, Aug 07

Bron: APPE (Association of Petrochemicals Producers in Europe) 2009

9

Wilton, UK

Moerdijk, NL

spoor, weg

Gonfreville/N-D Gravenchon, F

Antwerpen, B

pijpleiding, binnenschip, spoor

Grangemouth, UK

0

zeeschip, pijpleiding, binnenschip

Gelsenkirchen, D

Chloor, NaOH

1000

Cologne, D

Zeewater, Pekel

1500

Laverra-Berre, F

Nafta

2000

Geleen, NL

CI

Aardolie

2500

Tarragona, E

C7,8

Aardolie

Samenwerking is een van de kernwoorden in de Antwerpse chemische cluster

Ethyleenproductie in Europa (ton/jaar)

Wesseling, D

C6

EINDPRODUCTEN

TUSSENPRODUCTEN Formaldehyde

Synthesis gas

België

L Exxon Mobil Chemicals M Lanxess Rubber N 3M O Q8 Petroleum P ATAB

Methanol

Methaan, Aardgas, Ruwe aardolie, Residu raffinaderij Condensaat

C1

COMMODITIES

Nederland

1 BASF site (BASF, Air Liquide, Dow, Solvay) 2 Belgian Refining Corporation (Petroplus) 3 Solvay 4 Ineos Polyolefins site (Monsanto, Solutia, 5 Monsanto Flexys, Ferro, National Starch) Degussa site (Evonik Degussa, 6 Evonik Oxeno, Vertellus Specialities Belgium) 7 Bayer 8 Lanxess 9 Total Refinery Antwerp A Fina Antwerp Olefins (Total, ExxonMobil) B Esso Refinery (ExxonMobil) C Total Petrochemicals D ATPC E Hercules F Ineos Phenol G Monument Chemical H Lanxess site (Lanxess, Lubrizoil) I Hexion Specialty Chemicals J Borealis Oxide site (Ineos Oxide, Nippon K Ineos Shokubai, Eval Europe, Praxair, Borealis, Seppic, Specialty Polymers Antwerp, Dow, General Electric)

Synergie in energie, procesintegratie en logistiek biedt een competitieve kosteneffectiviteit GRONDSTOFFEN

productiefaciliteiten in de haven

© Evonik Antwerpen

Het HPPO-proces dat BASF samen met Dow ontwikkelde voor de productie van propyleenoxide is een voorbeeld. In deze samenwerking investeerden BASF en Solvay samen in de productie van waterstofperoxide (HP). BASF en Dow investeerden vervolgens in de verdere verwerking van HP in propyleenoxide (PO). Voor de levering van waterstof, nodig voor het HPPO-proces, investeerde Air Liquide in een productieplant voor waterstof. Om optimaal van de synergieeffecten te kunnen genieten, vonden alle investeringen plaats op de terreinen van BASF.


Terneuzen, NL

2011

2011

Kees van Seventer Commercial President Vopak

De Antwerpse chemiecluster heeft een keur aan logistieke dienstverleners. Vopak is een wereldspeler.

“ Antwerpen als steunpunt in onze wereldwijde strategie”

V

oor onze core business is Antwerpen een van de belangrijkste hubs en een steunpunt in onze wereldwijde strategie. Europese havens blijven interessant omwille van de grote chemische industrie en we kunnen alleen maar constateren dat Antwerpen het buitengewoon goed doet in de chemische sector. Vopak is in Antwerpen primair een logistieke dienstverlener voor de chemische industrie. De footprint van de chemische industrie in de haven is dus ontzettend belangrijk om stromen aan te trekken, te combineren en om tradinghubs te creëren. Dat gaat prima in Antwerpen. e logistieke ligging en de goede verbindingen maken Antwerpen als haven aantrekkelijk. Maar het is minstens even belangrijk om in een omgeving te werken waar je als bedrijf kunt groeien. De rol van een professioneel denkend havenbedrijf dat alles afweegt en goede keuzes maakt, is niet te onderschatten en ik mag wel zeggen dat Antwerpen daar positief bovenuit steekt. et een efficiënte, betrouwbare en veilige service is Vopak Antwerpen erin geslaagd zijn positie te verwerven in het distributiepatroon van de producenten en is het een vast gegeven in de supply chain. Het is een fijn compliment als grote rederijen onze terminal op Linkeroever als een van de efficiëntste ter wereld bestempelen maar het betekent vooral een kostenbesparing voor onze klanten. ntwerpen doet heel wat inspanningen als het op efficiëntie aankomt, als we naar de toekomst kijken dan zijn er voor Vopak twee dingen belangrijk. In de eerste plaats een optimale organisatie van de toegangsinfrastructuur. De bouw van de tweede sluis op Linkeroever is dan ook bijzonder welkom. Het tweede is dat wij ontzettend graag willen investeren, groeien en vooral de kans willen krijgen om op Linkeroever door te bouwen.

D

M A

10

2011


logistiek en productie heen. De terminal van LBC-Cepsa op de terreinen van Bayer Antwerpen is een mooi voorbeeld. Cepsa, Zuid-Europese producent van aceton en fenol, zocht een hub in het ARA-gebied (Amsterdam, Rotterdam, Antwerpen) om zo dichter bij zijn klanten te zijn. Bayer Antwerpen, consument van de producten, liet de terminal construeren op zijn terrein. Om te kunnen genieten van voldoende schaalvoordelen werd de terminal gebouwd in samenwerking met een onafhankelijk tankopslagbedrijf, LBC, dat ook kan opslaan voor derde partijen. Zodoende ontstond de terminal LBC-Cepsa op de terreinen van Bayer Antwerpen.

i Hoeksteen in West-Europa Gelegen op het kruispunt van het West-Europese pijpleidingennet, vormt Antwerpen een belangrijke hoeksteen van de ruimere West-Europese chemische industrie. Als toegangspoort van Europa en als sterke lokale productiecluster, staat Antwerpen in voor de bevoorrading van de verder in het achterland gelegen chemieclusters. Zo bevoorraadt de PALL (Pijpleiding Antwerpen – Limburg – Luik) het crackercomplex van Sabic in Geleen met gascondensaat dat via de haven van Antwerpen wordt aangevoerd. Antwerpen is, als Europa’s grootste producent van ethyleen, ook aangesloten op het ARG-net (Aethylen-RohrleitungsGeselschafft). Dit is het pijpleidingennet voor ethyleen dat de Belgische, Duitse en Nederlandse chemische industrie met elkaar verbindt. En vanuit Antwerpen vertrekken ook talrijke pijpleidingen richting Terneuzen, Rotterdam, Feluy en het RijnRuhrgebied die zorgen voor een sterke integratie met de industrie aldaar. Pijpleidingen zijn niet de enige transportmodus waardoor de Antwerpse cluster zijn achterland bevoorraadt. Als belangrijke binnenvaarthaven is Antwerpen een dagelijks vertrekpunt voor binnenschepen richting Rotterdam en de Rijn. De meer


zijn erg divers. Niet alleen is de Antwerpse haven wereldleider wanneer het op roestvrijstalen tanks aankomt, de tankopslagen logistieke bedrijven bieden een ruime waaier aan diensten zoals drumming, blending, warehousing en opslag. Antwerpen heeft zich niet voor niets ontwikkeld als dé Europese distributiehub voor chemicaliën.

i Diversiteit troef

Als toegangspoort van Europa en als sterke lokale productiecluster, staat Antwerpen in voor de bevoorrading van de verder in het achterland gelegen chemieclusters

dan 60.000 binnenschepen die jaarlijks de haven van Antwerpen aanlopen, zorgen voor een vlotte en congestievrije verbinding met ons achterland. Hetzelfde kan worden gezegd van onze spoorverbindingen. Dankzij regelmatige shuttlediensten worden de Antwerpse bedrijven en terminals rechtstreeks verbonden met meer dan 40 bestemmingen in ons achterland. In een vrijgemaakte spoormarkt waar meer dan 10 operatoren actief zijn, zijn bloktreinen vaak gebruikt. Voor wie een bloktrein niet kan, bestaan er tal van mogelijkheden om aan te sluiten op het systeem van verspreid vervoer.

i Dé Europese distributiehub Antwerpen bekleedt een prominente plaats in de chemische industrie gerelateerde logistiek.

En dat zowel voor bulkgoederen (vloeibaar en droog) als verpakte goederen. Voor de vloeibare bulkopslag bieden de Antwerpse tankopslagbedrijven meer dan 1.500 tanks aan of een opslagcapaciteit van bijna 5 miljoen m³ (2010). Een breed palet aan gevarengoedmagazijnen staat in voor de opslag van verpakte chemicaliën. De verschillende drogebulkoperatoren zijn gespecialiseerd in het behandelen van meststoffen, mineralen en poeders. En de meer dan 1.000 plasticsilo’s maken van Antwerpen de Europese polymerenhub. Antwerpen wordt dan ook gezien als de Europese distributiehub van de chemische sector. Of het nu gassen, vloeibare chemicaliën, petroleumproducten, poeders, plantaardige oliën of plastics zijn, er is altijd wel een terminal in de Antwerpse haven die de producten op een adequate manier kan behandelen. De logistieke mogelijkheden

De diverse opslagmogelijkheden in de haven van Antwerpen die vandaag ten dienste staan van de hele West-Europese chemische industrie, zijn er in de eerste plaats gekomen ter ondersteuning van de lokale industrie. Een zeer diverse lokale industrie. Dankzij de ruime mogelijkheden om grondstoffen aan te voeren, dan wel lokaal te produceren, is Antwerpen uitgegroeid tot wat vandaag waarschijnlijk de meest diverse cluster is ter wereld. De Antwerpse bedrijven produceren in zowat alle stappen van alle waardenketens in de chemische industrie en leveren een waaier aan producten af die ons dagelijks leven sterk beïnvloeden. Dat gaat van isolatiematerialen tot basisgrondstoffen voor lippenstift, van kippenvoeding en meststoffen over de plastics waar men Legoblokjes van maakt tot smeermiddelen, van de plastic nodig om waterbuizen van te maken tot het absorberende materiaal in luiers. Men kan het zo gek niet bedenken of producten hebben hun oorsprong in de haven van Antwerpen.

Antwerpen ligt op het kruispunt van het West-Europese pijpleidingennetwerk en combineert dit met een ruim aanbod in binnenvaart, spoor en via de weg.

11

2011

2011



‘Chemie is overal’ Het Internationaal Jaar van de Chemie, georganiseerd naar aanleiding van de 100ste verjaardag van de uitreiking van de Nobelprijs voor Scheikunde aan Marie Curie, is een belangrijk feestjaar voor de internationale en Belgische chemische industrie. Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder van essenscia, de koepelorganisatie van de chemie en life sciences, legt in vier vragen uit waarom. Yves Verschueren Gedelegeerd bestuurder essenscia

“ Chemie betekent ook innovatieve ontwikkelingen voor een meer duurzame maatschappij” Yves Verschueren

12

Wat betekent het Internationaal Jaar van de Chemie voor essenscia en de chemische sector? — Yves Verschueren: Het Jaar van de Chemie geeft essenscia de kans om de enorme sociale, economische en ecologische impact die chemie op ons leven heeft, in de verf te zetten. Chemie maakt onlosmakelijk deel uit van ons leven, door de producten die we dagelijks gebruiken, maar ook door de innovatieve ontwikkelingen die we realiseren voor een meer duurzame samenleving. Een evolutie die trouwens vaak wordt vergeten, waardoor chemie soms een minder goede perceptie heeft bij het publiek. Door mensen bijvoorbeeld de kans te geven om een kijkje achter de schermen te nemen, kunnen we hen ervan overtuigen dat chemie die minder goede connotatie niet verdient. We mikken trouwens ook op de jeugd. Die hebben we nodig, want zij zijn onze medewerkers van morgen. En het is aan ons om hen te overtuigen van de zin van wetenschappelijke en technische opleidingen.

Wat is de impact van chemie op ons dagelijks leven? — Yves Verschueren: In zowat 90% van de producten op de markt speelt chemie op één of andere manier een rol. Vaak zonder dat we het beseffen. Het volstaat om na te gaan welke sectoren er lid zijn van onze federatie om een beter beeld te krijgen. Ik denk daarbij aan de kunststofproducenten, maar ook aan fabrikanten van shampoo, tandpasta of gewoon zeep. De bouwnijverheid is nog zo een sector waar chemie onmisbaar is in bijvoorbeeld verf, isolatie, vernis. En ook in de tuin zijn de producten van onze leden volop aanwezig in meststoffen, grondverbeteraars, bestrijdingsmiddelen en dies meer. Misschien wel de belangrijkste sector waarin we aanwezig zijn, is de gezondheidssector. Denk maar aan geneesmiddelen, baxters, medische apparatuur en biochemische producten. Daarnaast heeft chemie ook een enorme economische invloed op ons leven. De chemische sector creëert niet alleen 90.000 rechtstreekse jobs, maar ook nog eens 150.000 onrechtstreekse arbeidsplaatsen. Eenderde van die tewerkstelling komt op conto van de provincie Antwerpen en dat heeft natuurlijk alles te maken met de aanwezigheid van een cluster van wereldformaat. Omdat het gaat om banen met hoge toegevoegde waarde, zijn de lonen bijzonder aantrekkelijk. Wat op zijn beurt dan weer zijn invloed heeft op de koopkracht van onze gemeenschap. België is trouwens het grootste chemieland ter wereld in termen van productie per capita.

Hoe ziet essenscia de toekomst van de chemische sector? — Yves Verschueren: Het is onvermijdelijk dat de chemie van de toekomst anders zal zijn dan de chemie zoals we die vandaag kennen. Spaarzaam omspringen met grondstoffen, meer recycling en zoeken naar nieuwe grondstoffen is waar het echt om draait. Via Flanders’ Initiative for Sustainable Chemistry (FISCH) werken de chemische sector en de Vlaamse overheid aan de bouwstenen van de chemische industrie van morgen. Het project toetst duurzaamheid aan concrete projecten en het is aan FISCH om die projecten in snel tempo op gang te trekken zodat we de chemische industrie in onze regio kunnen bestendigen en verder verankeren.

In zowat 90% van de producten in ons dagelijks leven speelt chemie op één of andere manier een rol.

13

2011

2011


Carl Van Camp

De Creativiteitsmarathon voor leerlingen van het vijfde en zesde jaar secundair onderwijs was een succes. 15 teams, waarvan de teamleden elkaar niet kenden, kregen 24 uur om oplossingen te bedenken voor bestaande problemen, aangereikt door de industrie. De thema’s waren : water (BASF Antwerpen), energie (Total Petrochemicals), gezondheid (Janssen), voeding (Evonik) en natuurlijke grondstoffen (Proviron). Het winnend team ontving uit handen van Vlaams minister-president Kris Peeters een ticket voor de Europese finale.

Senior Vice-president Total Petrochemicals

© essenscia

Slechts enkele grote spelers zijn aanwezig met een volledige waardeketen. Total is er één van.


“ Integratie en clustering als kernwoorden”

© essenscia

© essenscia

T

otal is actief in de volledige keten, van exploratie over raffinage, marketing en (petro)chemie, met parallel een divisie die zich bezighoudt met hernieuwbare energie. Integratie en clustering zijn dan ook kernwoorden voor ons bedrijf. Total focust voornamelijk op grote geïntegreerde platformen die dikwijls aan het water liggen, zoals Antwerpen. Daarnaast is het belangrijk om zo dicht mogelijk bij je klanten te zitten om een snelle service te leveren. Antwerpen zit op een knooppunt van pijpleidingen zoals de ARG-pijplijn naar Duitsland. Perfect voor de gasvormige producten. Voor vaste producten is er zowel de uitgebouwde waterwegenstructuur naar het achterland als de weg en het spoor. We verwachten van de overheid dat ze gepaste maatregelen neemt, zodat deze twee modi in de toekomst niet dichtslibben en we hier maximaal gebruik van kunnen blijven maken. e chemie in Europa moet voornamelijk concurreren met de import uit het Midden Oosten, wat niet evident is. Maar als lokale speler heb je toch een aantal voordelen. Uiteraard moeten de condities in de toekomst stabiel blijven: eenvoudige reglementeringen, algemene stabiliteit, een netwerk van efficiënte dienstverlenende bedrijven en goed opgeleid personeel. In Antwerpen hebben we de voordelen van een hub met een goed uitgebouwde infrastructuur, met alle logistieke faciliteiten en met de volledige waardeketen in de directe omgeving. Wij willen hier als bedrijf zolang mogelijk blijven op voorwaarde uiteraard dat Europa en Antwerpen kiezen voor een industrieel beleid met hoge toegevoegde waarde. n dat betekent ook de interesse voor industriële beroepen aanzwengelen. Vlaanderen mag dan wel veel hooggekwalificeerd personeel hebben, het blijven aantrekken van talent is een must voor de sector.

Ondernemerschap en creativiteit bij jongeren aanwakkeren is de boodschap

D

www.essenscia.be © essenscia

E

Het ‘Grootste Labo van Vlaanderen’ een nieuw wereldrecord op initiatief van essenscia en Technopolis (Vlaamse doecentrum voor wetenschap en technologie), was het startpunt voor de Week van de Chemie in februari. Onder leiding van de Amerikaanse chemieprofessor Bassam Shakhashiri maakten 562 enthousiaste leerlingen uit 18 basisscholen badzout, haargel en tandpasta.

14

Welke activiteiten staan er op stapel in dit Jaar van de Chemie? — Yves Verschueren: Het Jaar van de Chemie werd al op gang geschoten op 11 januari in aanwezigheid van premier Yves Leterme. Begin maart organiseerden we een Week van de Chemie waarbij jongeren van 10 tot 18 jaar een duik konden nemen in de wondere wereld van chemie. Essenscia bereikte tijdens die week ruim 7.500 jonge mensen met events zoals het Grootste Labo van Vlaanderen, een Creativiteitsmarathon en spectaculaire chemieshows van de Amerikaanse professor Shakhashiri. Op 27 april organiseert essenscia een nationaal evenement bij Living Tomorrow in Vilvoorde. Een ideale plaats om de innovatieve rol van van chemie en life sciences in de verf te zetten. Op 21 en 22 mei gunnen we omwonenden en geïnteresseerden een blik achter de schermen van onze bedrijven, zodat ze kunnen ontdekken wat er gebeurt in een chemisch bedrijf, hoe er met veiligheid en milieu wordt omgegaan en welke producten er gebruikt en gemaakt worden. Met een 60-tal deelnemende bedrijven belooft dit een ambassadeursevenement voor onze sector te worden. Op 25 oktober presenteren we ons tweede duurzaamheidsrapport, waarbij we dieper ingaan op de drie pijlers van duurzame ontwikkeling, namelijk People, Planet en Profit, aangevuld met een vierde P, Products.. Eind november zijn er dan de algemene vergaderingen van essenscia Vlaanderen en Wallonië en het jaar wordt op 1 december feestelijk afgesloten in aanwezigheid van EU-Commissievoorzitter José Manuel Barroso en een lid van de koninklijke familie. Locatie van het gebeuren wordt Brussel, de geboortestad van Ernest Solvay.

15

2011

2011



Christian Jourquin Chief Executive Officer Solvay

De chemiebedrijven leveren al jaren inspanningen voor een duurzame ontwikkeling van de sector. Solvay kan een aantal indrukwekkende projecten voorleggen.

“ Duurzame ontwikkeling als strategie”

D

Duurzame groei De Antwerpse chemiecluster blijft groeien. Door intense samenwerking en duurzaam ondernemen centraal te stellen, slaagt de Antwerpse chemiecluster er in om groei ook een maatschappelijk en ecologisch draagvlak te geven.

E

conomische groei is op lange termijn enkel mogelijk in een duurzame context. Een uitspraak die ook geldt voor de olie- en chemiesector. De productiebedrijven in de Antwerpse cluster behoren dan ook stuk voor stuk tot de wereldtop wat energie-efficiëntie betreft.

Met de bouw van hypermoderne warmtekrachtcentrales wordt de energieefficiëntie almaar opgevoerd

16

i Energie-efficiënt De chemische industrie is een energie-intensieve sector. De energie-efficiëntie, zijnde de hoeveelheid energie nodig per ton productie, is in de loop van de jaren stelselmatig verbeterd. Zo zijn in België de voorbije 20 jaar de specifieke broeikasemmissies per ton geproduceerd product met 60% afgenomen. Specifiek voor de haven van Antwerpen werden de totale industriële emissies met 40% verminderd, terwijl over een zelfde periode de totale productiecapcateit in de haven met 10% uitbreidde. Aan de basis van deze verlaging ligt enerzijds het voortdurend investeren in efficiëntere processen. Anderzijds ontwikkelde Antwerpen zich tot het grootste concentratiegebied van warmtekrachtkoppelingcentrales in Europa.

uurzame ontwikkeling is zeer belangrijk voor Solvay en een essentieel bestanddeel van de groepsstrategie. Door producten en processen te ontwikkelen met een lagere energetische voetafdruk willen we een antwoord bieden op de huidige globale uitdagingen. In 2008 hebben we ons vrijwillig geëngageerd om een aantal doelstellingen te realiseren, waaronder een daling van 20% tegen 2020 van onze wereldwijde energieconsumptie, onze totale uitstoot van broeikasgassen en uitstoot in lucht en water, en het terugbrengen van het aantal ongevallen tot nul. Solvay is op veel vlakken actief. Een goed voorbeeld is onze HPPO-fabriek op het terrein

i Ecologische eindbalans

i Samenwerking op alle vlakken

Naast het optimaliseren van de energie-efficiëntie heeft de chemische industrie nog een grote troef: de producten die geproduceerd worden in de chemische industrie bieden oplossingen die noodzakelijk zijn voor een duurzame samenleving. Volgens het recentste duurzaamheidsrapport van essenscia — de Belgische federatie voor chemie en life sciences — wordt er per ton CO² die bij de productie van chemische producten wordt uitgestoten, 2,6 ton bespaard tijdens het gebruik van deze producten. Isolatiematerialen, gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen, nieuwe soorten verlichting, kunstofverpakkingen en antifoulingverven voor schepen zorgen voor de grootste CO²-besparingen.

De chemiecluster levert aanzienlijke inspanningen om duurzaam te groeien. Ze gaat daarbij verder dan alleen het terugdringen van de CO²-uitstoot. De emissie van NO2 en fijn stof verminderen ook significant. Dit is onder meer mogelijk door het toepassen van nieuwe, innovatieve technologie en door de samenwerking tussen verschillende bedrijven. De uitwisseling van producten maakt dat er efficiënt wordt omgesprongen met afvalstoffen en energie. En zoals eerder aan bod kwam, overstijgt die samenwerking het productieniveau en wordt gezamenlijk gebruikgemaakt van waterzuiverings- en afvalverwerkingsinstallaties.

17

van BASF Antwerpen (in samenwerking met Dow Chemical en BASF). Het is de grootste installatie ter wereld voor de aanmaak van waterstofperoxide voor de propyleenoxideketen met een nieuw energie- en grondstoffenbesparend procedé. Hierdoor vermindert het energieverbruik met een derde, de hoeveelheid afvalwater met 70 tot 80% en zijn er geen bijproducten. Deze ontwikkeling is een goede illustratie van de creativiteit in de Antwerpse chemiecluster. We beschikken hier over de industriële installaties, de onderlinge verwevenheid, de kennis en het ervaren personeel om de resultaten van wetenschappelijk onderzoek op een veilige en efficiënte manier uit te testen en te ontwikkelen tot duurzame industriële technologie. Solvay is een zeer actief lid van het European Technology Platform for Sustainable Chemistry (Suschem) en het Flanders' strategic Initiative for Sustainable CHemistry (FISCH). Deze initiatieven kunnen kapitaliseren op de onderlinge verwevenheid in de chemiecluster. De aanwezigheid van onze collega's is een strategisch voordeel. Een sterke cluster maakt de individuele bedrijven sterker en creëert mogelijkheden. ver enkele maanden nemen we in Lillo één van de grootste brandstofcellen ter wereld in gebruik. Hiermee kan men waterstof omzetten tot schone elektriciteit en water als enig afvalproduct. Deze demonstratie-installatie geeft ons de kans de efficiëntie van de brandstofcellentechnologie op industriële schaal te optimaliseren. Hiermee kan de waterstofeconomie een realiteit worden.

O

Bij al deze inspanningen wordt de cluster ondersteund door het Antwerpse Havenbedrijf, dat iedereen tracht te overtuigen van het belang van duurzaam ondernemen en de rol die de chemische industrie daarin kan en wil spelen. Het Havenbedrijf treedt zowel op als initiator als intermediair en wil een voortrekkersrol spelen bij innoverende projecten zoals het opzetten van een restwarmtenet dat de laagcalorische warmte recupereert, het opzetten van een biomassacentrale of het grootste windmolenpark in België. Een ander voorbeeld is het overkoepelende duurzaamheidsverslag voor de haven dat een initiatief is van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, de maatschappij Linkerscheldeoever en de privébedrijven van de haven. Een primeur.

Innovatieve technologie en samenwerking voor een verdere duurzame ontwikkeling van de chemiecluster

2011

2011


Joost Van Roost

In 2008 heeft ExxonMobil een enorme cogen installatie opgestart in Antwerpen. Door de toegenomen energie-efficiëntie verminderde de uitstoot van CO² met 200.000 ton per jaar, gelijk aan de uitstoot van 90.000 wagens.

Aan energie-efficiëntie wordt steeds meer belang gehecht door ondernemingen en overheden. ExxonMobil, ’s werelds grootste private olie- en gasmaatschappij, is hiervan al jaren overtuigd.

“Energie-efficiëntie als topprioriteit”

A

ls olie- en gasgigant is ExxonMobil wereldwijd actief met de winning, verkoop en distributie van aardolie en aardgas. Ook zijn wij groot in chemie. In Antwerpen hebben wij een belangrijke raffinaderij en petrochemische productie. Als grote speler hebben wij goed zicht op energieontwikkelingen en wij voorzien wereldwijd een stijgende vraag naar energie met 1,2% per jaar. De uitdaging waar wij met elkaar voor staan is het leveren van die extra energie, het terugdringen van emissies en het verbeteren van energie-efficiëntie. Dat laatste is vooral belangrijk omdat energie die niet verbruikt wordt nog altijd de beste ‘energiebron’ is en ook tot minder uitstoot leidt. In de industrie kan betere energie-efficiëntie bereikt worden door het toepassen van warmtekrachtkoppeling, of cogeneration. Daarbij wordt tegelijkertijd electriciteit en stoom geproduceerd, nodig voor productieprocessen. Wereldwijd heeft ExxonMobil belangen in 100 cogen instal-

Vloeibare bulk: tankopslagbedrijven

1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E

ADPO Antwerp Gas Terminal ATPC ITC Rubis Terminal Antwerp LBC Antwerp LBC Ertisa Antwerp Noord Natie Terminals / A4S Oiltanking Stolthaven Antwerp Sea Tank Terminal Sea Tank Terminal (Too See) Vesta Terminal Antwerp Vopak Terminal ACS Vopak Terminal Eurotank Vopak Terminal Leftbank

© ExxonMobil

President ExxonMobil Benelux

laties die tesamen een vermogen hebben van 4.900 megawatt. n 2008 heeft ExxonMobil een grote cogen installatie opgestart in Antwerpen. Door de toegenomen energieefficiëntie verminderde de uitstoot van CO² met 200.000 ton per jaar, gelijk aan de uitstoot van 90.000 wagens. ExxonMobil doet dergelijke investeringen in haar fabrieken omdat die ook in de toekomst belangrijk zullen blijven. Fossiele brandstoffen blijven nodig, met name voor transport. Er is immers geen rendabel en op grote schaal toepasbaar alternatief beschikbaar. En chemische producten vervullen in toenemende mate een belangrijke rol in onze maatschappij. ExxonMobil ziet Antwerpen als aantrekkelijke industriele en logistieke lokatie en heeft onlangs alweer een nieuwe investering ingehuldigd: een installatie die schonere diesel produceert, goed voor 2 miljoen wagens.

I

“ Havenbedrijf investeert 1,6 miljard euro” Eddy Bruyninckx CEO Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen

D

e industriële sector in de haven van Antwerpen is jaarlijks goed voor een toegevoegde waarde van 4,3 miljard euro (bron NBB, 2008). De cluster heeft een grote impact op onze economie en welvaart. Als Havenbedrijf willen wij mee vooruit denken en een beleid voeren dat de toekomst van de chemiecluster ondersteunt. De komende jaren staan een aantal forse investeringen op het programma, voornamelijk in projecten die de toegankelijkheid van de haven en de infrastructuur optimaliseren, zowel aan de land- als aan de waterzijde. Efficiëntie is immers slechts mogelijk als het logistieke plaatje klopt en dat kan alleen maar door voldoende aan- en afvoercapaciteit. De komende vijftien jaar wordt niet minder dan 1,6 miljard euro geïnvesteerd. Die investeringen moeten niet alleen de nautische toegankelijkheid waarborgen, door onder meer een tweede sluis op Linkeroever, maar ook de achterlandverbindingen optimaliseren. Ook de

België

Vlaamse overheid investeert met haar Masterplan Mobiliteit in de toegankelijkheid. Deze investeringen zullen een positief effect hebben op alle transportmodi, met name weg, spoor en water. Zo zal de Liefkenshoekspoortunnel congestievrije oplossingen tussen de twee Scheldeoevers in de hand werken. En ook de IJzeren Rijn en een tweede spoorontsluiting blijven op ons prioriteitenlijstje staan. Net als de gemeenschappelijke visie over pijpleidingentransport, die we samen met Vlaanderen, Nederland en Noordrijn-Westfalen verder willen ontwikkelen. edrijven moeten ook de kans krijgen om te groeien en hun activiteiten uit te breiden. Ook daar hebben we als Havenbedrijf een toekomstgerichte visie. De ontwikkelingszone Saeftinghe in het noorden van de haven op Linkeroever biedt met zijn meer dan 1.000 hectare de nodige mogelijkheden voor groei in logistiek, industrie en havenactiviteit.

B

H

et Totaalplan voor een meer concurrentiële haven, het actieplan dat gedragen werd door het Havenbedrijf en Alfaport (koepel van de privéhavenbedrijven), heeft ons opnieuw geleerd hoe uniek de haven van Antwerpen is. Het samenspel tussen de industrie, de logistiek en de havenactiviteiten heeft de haven van Antwerpen tot de wereldhaven gemaakt die ze is. Met het Totaalplan is er een vernieuwd elan in de havengemeenschap, de samenwerking levert concrete resultaten op en het supply chain-denken staat meer dan ooit centraal. Sterk door samenwerk is het motto, of hoe een haven zichzelf opnieuw uitvindt.

Nederland

Nederland

Huidige en toekomstige investeringen in de haveninfrastructuur

1 Verbeterde nautische toegankelijkheid Schelde 2 Bouw tweede sluis op Linkeroever 3 Ontwikkelingszone Saeftinghe 4 Aanleg Liefkenshoekspoortunnel 5 Vervolledigen van Antwerpse ring 6 Verhoging capaciteit binnenvaart

Totaal: 1.560 tanks / Grootste concentratie aan roestvrijstalen tanks ter wereld

18


19

België

Antwerpen

Internationale vertegenwoordigers haven van Antwerpen Brazilië Madeleine Onclinx T +55 11 3258 6214 E [email protected] China Jan Van der Borght T +86 136 5198 0085 E [email protected] Stephen Yen T +86 136 4192 0905 E [email protected] Duitsland Dieter Lindenblatt T +49 171 48 97 359 E [email protected] India Raj Khalid T +91 22 2643 1913 E [email protected] Verenigde Staten Eddy Dekkers T +1 212 945 3782 E [email protected]

Colophon Verantwoordelijke uitgever Kurt Tuerlinckx Design Catapult, Antwerp Papier Arctic The Volume (FSC-certified) April 2011

Cover: © Jimmy Kets

Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Havenhuis Entrepotkaai 1 2000 Antwerpen België T +32 3 205 20 11 F +32 3 205 20 28 E [email protected] www.portofantwerp.com

Internationaal jaar van de Chemie. Antwerpen, kampioen in chemie

Recommend Documents