fortissimo! O N D E R N E MI N G S P L A N 2 0 0 9 - 2 0 1 2
ONDERNEMINGSPLAN november 2008
Het fort, 2008
teksttekst
Fortissimo!
samenvatting
Het Kunstfort is een centrum voor actuele kunst; er wordt kunst van hoge kwaliteit gemaakt en tentoongesteld, toegankelijk voor een breed publiek. De omgeving is ideaal hiervoor en de ruimten binnen en buiten het fort zijn optimaal ingericht om die doelstelling waar te maken. Tegelijkertijd heeft het fort op zichzelf, als onderdeel van de Stelling van Amsterdam, een hoge cultuurhistorische en recreatieve waarde. Door deze combinatie biedt het Kunstfort voor de gemeente Haarlemmermeer een unieke mogelijkheid om zich op kunst en cultuur te profileren. Het Kunstfort biedt kunst in een omgeving die letterlijk voortkomt uit de Haarlemmermeer, de Haarlemmermeer-polder. Het Kunstfort is ook een ontmoetingsplaats voor kunstenaars, die daar kunnen wonen en werken. Het restaurant draagt in hoge mate bij aan de aantrekkingskracht van het fort. Het is het streven om meer mensen met het fort en
de kwaliteitskunst in contact te brengen. De stichting Kunstfort zal - meer dan voorheen - evenementen, producten en diensten gaan leveren die aantrekkelijk zijn voor grotere groepen mensen. Bestuur en medewerkers van het fort zullen een artistiek en zakelijk beleid gaan voeren dat gebruik maakt van de verschillende mogelijkheden. Voorwaarde is een basissubsidie om de continuïteit van organisatie en inhoud te waarborgen. In nauwe samenwerking met kunstenaars en culturele instellingen in de omgeving zullen de kunsttentoonstellingen en andere evenementen nog interessanter gebracht worden voor diverse publieksgroepen. Fortissimo! de uitstraling van het kunstfort wordt versterkt!
Bestuur van de Stichting Kunstfort Vijfhuizen, november 2008
inhoud
Samenvatting Inleiding Achtergrond Missie en visie Huidige situatie Kritische succesfactoren Doelstellingen Haarlemmermeer en provincie Hoord-Holland Marketing en Communicatie Financiële zaken Bestuur en medewerkers Vrijwilligers Resultaten Tenslotte
INLEIDING
inleiding
fortissimo
Dit ondernemingsplan van Het Kunstfort bij Vijfhuizen is het eindproduct van een intensief traject in 2008, met vele betrokkenen, begeleid door Theo van Koolwijk, Floor Timmerman (Warner Strategy & Fundraising) en Maurits Groen (Maurits Groen Milieu & Communicatie), met als doel het Kunstfort bij Vijfhuizen verder te professionaliseren. Dit traject was mogelijk dankzij een financiële bijdrage van het VSB-fonds, in het kader van de regeling Dynamisering Erfgoed. Dit boekje is een verkorte uitgave. Het Fort bij Vijfhuizen is sinds 2001 in bezit van de Stichting Kunstfort Vijfhuizen. Deze heeft sindsdien het fort grondig gerestaureerd en op het terrein een aantal atelierwoningen laten bouwen. In de afgelopen twee jaar heeft de stichting een intensief cultureel programma ontwikkeld en in het fort neergezet. Dit alles was mogelijk dankzij de inzet van vrijwilligers en een paar parttime betaalde medewerkers. Ook is er in het fort een goed lopend – verpacht - restaurant dat frequent wordt gebruikt voor evenementen en partijen.
In 2008 maakte het Kunstfort dus een sterke ontwikkeling door. Financieel en ook organisatorisch kon de stichting een fase van pionieren afsluiten. Samen met de adviseurs en – via twee diners pensants – met een aantal buitenstaanders, hebben bestuur, medewerkers en leden van de ‘kunstcommissie’ nagedacht over de invulling van de volgende – meer professionele - fase. Dit leidde tot het herijken van de visie en missie en tot het inzetten van een nieuwe strategische koers, gericht op het organiseren van meer doelgerichte activiteiten en het bereiken van meer publiek. Onvermijdelijk daarbij is een uitbreiding van de financiële middelen. Om deze nieuwe koers kracht bij te zetten heeft het bestuur van de stichting inmiddels een nieuwe voorzitter en een nieuw bestuurslid aangetrokken, speciaal belast met marketing en communicatie. Nog enkele bestuursleden zullen toetreden. Een Raad van Advies die zich met name gaat bezighouden met de programmering wordt opgebouwd.
Het fort, 2008
achtergrond
HOOFDSTUK 1
Achtergrond
7
1
Het Fort bij Vijfhuizen is onderdeel van het Unesco Wereld Erfgoed monument de Stelling van Amsterdam. Het is gelegen in de Haarlemmermeer in het hart van de Randstad, binnen de driehoek Amsterdam-Hoofddorp-Haarlem. Het oorspronkelijke fort werd gebouwd als deel van een waterlinie, een stelsel van forten, dijken, sluizen en waterwegen dat tussen 1880 en 1920 in een ruime kring werd aangelegd rond Amsterdam. Het fort heeft zijn militaire functie nooit waargemaakt. Vernieuwingen in de oorlogsvoering, in het bijzonder de introductie van het vliegtuig als wapen en zwaardere granaten, maakten het fort al verouderd voor het in gebruik kon worden genomen. Een aantal mensen heeft in 2001 de ideële Stichting Kunstfort Vijfhuizen opgericht en het fort van de gemeente overgenomen voor een symbolisch bedrag. Vervolgens zijn er 12 atelierwoningen op het terrein gebouwd. De verkoop van de huizen heeft € 1,6 miljoen opgeleverd, die vervolgens in de restauratie van het fort is gestoken. De provincie Noord-Holland heeft daarnaast € 1,6 miljoen bijgedragen aan de restauratie. In 2005 was het geheel gerestaureerde en utgebreide fort gereed. Het uitgebreide fortcomplex omvat twaalf nieuwe atelierwoningen en een rij met zes starterswoningen, een Genieloods (een grote stalen ruimte) en het omgrachte forteiland met daarop een groot fort van steen en beton. Het fort herbergt sinds de restauratie expositieruimten (een poterne en verschillende kleinere ruimten), ateliers waaronder tevens gastateliers, gastenverblijven, en een restaurant. Ook de buitenruimte van het fort is sinds 2002 een belangrijke plaats voor tijdelijke en permanente kunst en de ruimte wordt dan ook veelvuldig gebruikt door kunstenaars én publiek. In de afgelopen twee jaar heeft de stichting een intensief cultureel programma ontwikkeld. Er zijn tentoonstellingen, evenementen en kunstenaars, die in residentie of als gast projecten voor het Kunstfort ontwikkelen. Dit alles dankzij de inzet van vele vrijwilligers en een paar parttime betaalde medewerkers. Ook is er in het fort een goed lopend restaurant dat frequent wordt gebruikt voor evenementen en partijen. De vaste inkomsten van de stichting Kunstfort bij Vijfhuizen bestaan uit de huuropbrengsten van de starterswoningen, de ateliers en het restaurant. Het Kunstfort bij Vijfhuizen heeft hiermee een solide financiële basis voor het onderhoud van de gebouwen en de buitenruimte. Er is te weinig geld voor organisatie en PR.
Maura Biava, Dorinde, effervescing, 2007. (Collectie Kunstfort bij Vijfhuizen)
missie en visie
HOOFDSTUK 2
missie en visie
2
Missie Het Kunstfort is een podium voor kwaliteitskunst en kunstenaars én diverse groepen mensen kunnen daarmee kennismaken en ervan genieten. Dit gebeurt door 1. actuele kunst op een uitdagende, vernieuwende manier te programmeren tentoon te stellen, én 2. op een creatieve en innovatieve manier gebruik te maken van de unieke cultuurhistorische en recreatieve waarde van het Kunstfort Het gebouw van het fort, de kunst en cultuur, de ligging in de natuur, de rust, de omgeving en het uitzicht, de buitenruimte van het fort en het restaurant, het historisch gegeven van het fort als militair-historisch erfgoed: alles draagt bij aan een bijzondere beleving van kunst en cultuur. Het Kunstfort bij Vijfhuizen brengt hoogwaardige kunst op een laagdrempelige manier.
Visie Uitgangspunten • K unst en cultuur geven vorm en vitaliteit aan de samenleving, dragen bij aan de versterking van het gemeenschapsgevoel en de positionering van de Haarlemmermeer • Kunstenaars hebben ruimte nodig om hun ideeën te realiseren • De gemeente Haarlemmermeer heeft behoefte aan en biedt ruimte voor meer kwaliteitskunst • Het kunstfort bij Vijfhuizen is een plaats die mensen in aanraking brengt met kwaliteitskunst door op een aantrekkelijke manier gebruik te maken van alle mogelijkheden Toelichting Om méér mensen in aanraking te brengen met hoogwaardige kunst is het nodig om een aantrekkelijk, breed en gevarieerd aanbod voor verschillende groepen bezoekers aan te bieden. Het fort is een uniek gebouw en het staat op een unieke plaats. Voor de groeigemeente Haarlemmermeer is het van belang om aan zijn bezoekers en zeer vele binnen- en buitenlandse gasten kunst te kunnen laten zien van hoge klasse op een locatie die past bij de Haarlemmermeerse historie, midden in de polder. De polderomgeving en de entourage van een fort geven een extra dimensie aan kunstbeleving op het Kunstfort. Het Kunstfort en de directe buitenruimte vormt één geheel. Beeldende kunst, ruimtelijke vormgeving, de geschiedenis, de natuur, de polder, theater, eten en drinken zijn nauw met elkaar verbonden in het Kunstfort. Het tentoonstellingsbeleid is erop gericht om deze symbiose te verdiepen. Kunst wordt hier ter plaatse gecreëerd door kunstenaars én bezoekers. Het Kunstfort is een ervaring waar zowel de mensen uit de directe omgeving als de bezoekers van Schiphol en het in de Haarlemmermeer gevestigde bedrijfsleven van kunnen genieten.
huidige situatie
HOOFDSTUK 3
huidige situatie
11
3
Sterke punten • het Kunstfort is een unieke locatie • er zijn veel mogelijkheden voor de combinatie van kunst, cultuurhistorie, omgeving, rust, recreatie, ruimte, etc. • er is een grote motivatie en gedrevenheid bij bestuur, staf en vrijwilligers • de financiële basis voor beheer en onderhoud is stabiel • er is internationale erkenning als cultureel erfgoed / Stelling van Amsterdam • er is een hoogwaardig kunstbeleid gevoerd met vaak ook unieke tentoonstellingen en objecten • er is een vruchtbare combinatie met het goedlopende restaurant Zwakke punten Een zwak punt dat zich op vele terreinen doet gelden is het gebrek aan management en uitvoeringscapaciteit. Dit wordt veroorzaakt door een gebrek aan financiële middelen. Hierdoor is de continuïteit in de uitvoering van het kunstbeleid in gevaar. PR, profilering en positionering moet meer aandacht krijgen. De samenwerking en afstemming met het (zelfstandige) restaurant kan nog beter (tot wederzijds voordeel). De verankering in de Haarlemmermeer en omgeving en de samenwerking met de (culturele) instellingen in de regio heeft nog te weinig vorm. De administratie en het relatiebeheer moeten versterkt worden. Kansen •V oor de gemeente Haarlemmermeer is het van belang om het fort én als cultuurhistorisch gebouw én als centrum voor actuele hoogwaardige kunst te profileren • De ligging in de nabijheid van Schiphol en vele internationale bedrijven biedt perspectief • Er zijn veel mogelijkheden voor educatieve projecten • Er is een groeiende interesse in cultuur, evenementen en cultureel erfgoed bij het publiek • De fraaie natuurlijke omgeving is aantrekkelijk (fietsers en wandelaars) • De aanwezigheid van de horeca en de kleine bedrijfjes en de kunstenaars ter plekke bieden veel kansen Bedreigingen Er is en blijft een sterke afhankelijkheid van subsidies en fondsen (die nu in elk geval niet voldoen). De subsidiestromen zijn onderhevig aan veranderingen (regelgeving, Rijk, Provincie en gemeente). Er zijn tegenstrijdige belangen en ambities bij andere spelers in de regio. Er is medio 2008 te weinig bestuurlijke en organisatorische kracht.
Het fort, 2008
kritische succesfactoren
hoofdstuk 4
kritische succesfactoren
13
4
Een aantal kritische succesfactoren is van invloed op het succes van het Kunstfort de komende jaren 1. Voorop staat dat het Kunstfort een uitdagend kunstbeleid voert. De kunstwereld moet zich kunnen herkennen en thuis voelen bij het Kunstfort. Dat betekent dat het Kunstfort meer mensen nodig heeft met kennis van en visie op actuele ontwikkelingen in de beeldende kunst en dat het Kunstfort zich laat zien door een aantrekkelijk aanbod van actuele kunst. Het kunstbeleid wordt vormgegeven door de aan te stellen (artistiek) directeur, ondersteund door een onafhankelijke Raad van Advies. 2. H et Kunstfort is voor het kunstbeleid en de promotieactiviteiten nu nog sterk afhankelijk van incidentele projectsubsidies van een beperkt aantal fondsen. Voor de continuïteit is er - naast de vaste inkomsten van verhuur van ateliers en incidentele subsidies – een bredere financiële basis nodig. Omdat de provinciale subsidiestroom is veranderd, is er een duidelijker meerjarig commitment van de gemeente Haarlemmermeer nodig. 3. M et de huidige menskracht is het niet mogelijk om zelfs de lopende zaken goed te regelen. Om – naast een hoogwaardig kunstbeleid - ook een aantrekkelijk publieksbeleid te realiseren, is de aanwezigheid van een ondernemend directeur (met een brede kunstzinnige achtergrond) nodig om het Kunstfort verder te ontwikkelen. 4. H et huidige bestuur is te zwaar belast. Het ontbreekt aan één aanspreekpunt met voldoende bevoegdheden, waardoor er een overvloed is aan informatie-uitwisseling. Een stabiel bestuur – op enige afstand - is nodig. Dit bestuur stelt de hoofdlijnen vast en bepaalt de kaders en delegeert vervolgens de uitvoering aan een directeur. Het bestuur heeft een veelzijdige samenstelling. De voorzitter heeft in ieder geval bestuurlijke ervaring en een brede kunstzinnige achtergrond en een groot netwerk. In het bestuur zou voorts expertise moeten zijn op diverse terreinen (kwaliteitszetels): in elk geval op het gebied van beeldende kunst, marketing en communicatie, financiële en juridische zaken. 5. H et Kunstfort heeft een positief imago, in kleine kring. Profiel en naamsbekendheid moeten versterkt worden. Een aanzienlijke investering in relatieopbouw en relatiebeheer is nodig. Het Kunstfort moet een goede regionale en nationale reputatie krijgen in de kunstwereld, maar ook voor toerisme en recreatie; als een unieke plek met een unieke programmering waar kunstenaars/ instellingen uit alle disciplines graag werken en/of hun werk willen tonen. Een grotere naamsbekendheid bij het grote publiek in de brede regio is nodig.
6. D e huidige pool van vrijwilligers (en stagiaires) is gemotiveerd, maar nu nog te beperkt. Ook voor vrijwilligers wordt het uiteraard aantrekkelijker als het Kunstfort een levendige ontmoetingsplek is. Zeker in het zomerseizoen is het van belang dat het Kunstfort vaker en langer opengesteld is, ook ‘s avonds. Naast meer bezoekers en evenementen betekent dat er een vrijwilligersbeleid moet zijn met faciliteiten en emolumenten voor de vrijwilligers. 7. Van wezenlijk belang is een inspirerende relatie met de atelierhouders en de uitbaters van restaurant ’t Fort, gebaseerd op samenwerking tot wederzijds voordeel.
doelstellingen
hoofdstuk 5
doelstellingen
15
5
Algemene doelstelling Het Kunstfort brengt hoogwaardige kunst op een laagdrempelige manier. De komende drie jaar (2009-2011) zal het Kunstfort bij Vijfhuizen zich (inter)nationaal onderscheiden en zichtbaar worden door een interdisciplinair kunstprogramma (hoogwaardige actuele kunst) dat ten volle gebruik maakt van het Kunstfort en haar directe omgeving (meer bekendheid), dat wordt gewaardeerd door kunstprofessionals (meer waardering), dat de voortdurende belangstelling wekt van een breed publiek (meer bezoekers) en dat een stabiele basis heeft (financiële stabiliteit en continuïteit in organisatie en leiding).
Het Kunstfort zal deze algemene doelstelling realiseren via de volgende vijf strategische doelstellingen 1. Meer dan nu wordt het Kunstfort een totaalbeleving voor bezoekers 2. H et Kunstfort gaat haar netwerk met en aanbod voor individuele en talentvolle kunstenaars(-organisaties) uitbreiden (‘broedplaats’) 3. P rofilering en positionering in de regio krijgt de volle aandacht. Daarnaast gaat het Kunstfort gericht samenwerken met andere culturele instellingen in de omgeving. 4. Het educatief aanbod wordt vergroot 5. Samenwerking met Schiphol en andere bedrijven in de regio wordt gezocht
Strategische doelstelling 1 Meer dan nu wordt het Kunstfort een totaalbeleving voor bezoekers Het Kunstfort biedt mensen een totaalbeleving aan in de vorm kunst van hoge kwaliteit, kunstworkshops, en ook het plezier van architectuur, ruimte, eten, drinken, natuur en rust. Het Kunstfort biedt hoogwaardige, actuele kunst op basis van een uitdagend tentoonstellings-programma, met jaarlijks minimaal tien exposities en evenementen van vernieuwende kunstenaars. Jaarlijks twee bijeenkomsten van de adviesraad met daarin kunstenaars en kunstkenners van reputatie. Voorjaar van 2009 een kunstbeleid met activiteiten, een tentoonstellingsprogramma en een evenementenprogramma uitgaande van het unieke karakter van het Fort, zijn omgeving en de historie.
Eind 2011 zijn er drie nieuwe objecten toegevoegd aan de buitenruimte van het Kunstfort die de toegankelijke buitenruimte nog aantrekkelijker maken voor het publiek (ook als de binnenruimte gesloten is). Het Kunstfort is in 2011 bekend bij een brede doelgroep, variërend van kunstenaars tot recreanten. Naamsbekendheid neemt toe met jaarlijks 25%. Uitgaande van het kunstbeleid en het evenementenbeleid en de marketing en communicatie ontwikkelt het Kunstfort in 2009 een beleid op het gebied van cultuurhistorie (presentatie werelderfgoed, stelling van Amsterdam, het vliegtuig), natuur (het fort als natuurlocatie met een interessant polderecosysteem), recreatie (het fort voor een dagje uit) en locatiebeleid (het fort als de ideale locatie voor uw bedrijf of organisatie). Eind 2011 zullen 60% van de bezoekers van restaurant ’t Fort tevens het Kunstfort bezoeken, en andersom. Marketingbeleid van het Kunstfort en restaurant ‘t Fort en de openingastijden worden nog meer op elkaar afgestemd. Het restaurant kan actiever gebruikt worden als expositieruimte annex galerie en ook voor interactieve bijeenkomsten als workshops en lezingen/ debatten. Jaarlijks wordt er enkele keren een festival georganiseerd, waarbij het Kunstfort aan een breed publiek laat zien dat het Kunstfort een dynamische omgeving is en vele mogelijkheden biedt voor interdisciplinaire kunstuitingen in combinatie met eten, drinken en natuur, met ruime aandacht in de regionale en landelijke pers. In 2011 worden er jaarlijks 50 rondleidingen gegeven aan zeer diverse groepen. De rondleidingen worden meer dan nu op maat aangeboden; uitgangspunt kan historisch, kunstzinnig of een combinatie van de twee zijn. De rondleidingen laat bezoekers het Kunstfort beleven door hen deelgenoot te maken van de geschiedenis van het Fort en de natuurlijke omgeving.
Strategische doelstelling 2 Het Kunstfort gaat haar netwerk met en aanbod voor individuele en talentvolle kunstenaars(-organisaties) uitbreiden (‘broedplaats’) Het Kunstfort wil haar (inter)nationale netwerk met individuele kunstenaars onderhouden en uitbreiden en kunstenaars de mogelijkheid geven tijdelijk te wonen en (samen) te werken op de unieke locatie die het Kunstfort te bieden heeft. Regionale kunstenaarsorganisaties kunnen gebruik maken van de unieke mogelijkheden van het Kunstfort.
Alle beschikbare ateliers van het Kunstfort dienen voortdurend verhuurd te zijn aan kunstenaars. De huurders kunnen werkzaam in verschillende disciplines (huidige bezetting: beeldende kunst, fotografie, glas, taal,
doelstellingen
17
5 kledingontwerp, etc.). De kunstenaars worden betrokken bij de doelstellingen van het Kunstfort en werken mee aan een aantal evenementen. De kunstenaars/huurders stellen hun atelier open tijdens bepaalde evenementen, zodat bezoekers hen aan het werk kunnen zien. Of zij organiseren een workshop of andere activiteit voor het publiek. Onderlinge samenhang en samenwerking wordt gestimuleerd. Door het jaar heen biedt het Kunstfort/ restaurant ‘t Fort ruimte aan voor expositie en verkoop van objecten en producten die door de kunstenaars van het Kunstfort zijn ontwikkeld. Eind 2011 worden de Artist In Residence plaatsen (A.I.R., waar kunstenaars tijdelijk kunnen logeren en werken) minimaal zes maanden per jaar ‘bewoond’. Hierdoor wordt de kunst die zij creëren een integraal onderdeel van het Kunstfort. Een aantal kunstenaars kunnen A.I.R.-plaatsen worden aangeboden gekoppeld aan een specifieke opdracht (zie ‘Work in Progress’ in 2008 als voorbeeld). Bij een specifieke opdracht zijn de kosten voor de A.I.R. verwerkt in de begroting van de specifieke tentoonstelling. Individuele kunstenaars betalen kost en inwoning, het streven van het Kunstfort is niet winst maken maar de kosten minimaliseren. De ter beschikking stelling van een werkbeurs wordt een meerjarige aanvraag bij het Fonds BKBV. Jaarlijks wordt er een specifieke activiteit gerealiseerd met als hoofddoelstelling talentontwikkeling. Als gevolg hiervan wordt de naamsbekendheid van het Kunstfort onder jonge kunstenaars vergroot. Het ontwikkelen van een masterclass kan mogelijk in samenwerking met de Rietveldacademie en Pier K. Deelnemers voor masterclasses selecteren door bijvoorbeeld een prijsvraag uit te schrijven voor studenten van kunstvakopleidingen en/of voor getalenteerden van Pier K en andere instellingen voor kunsteducatie in de regio. Resultaten worden gedurende enige tijd geëxposeerd, voorzien van commentaren door kunstenaars. Contacten met de plaatselijke en regionale kunstenaars en kunstenaarsverenigingen realiseren, en hen mogelijkheden bieden in het Kunstfort.
Strategische doelstelling 3 Profilering en positionering in de regio krijgt de volle aandacht. Daarnaast gaat het Kunstfort gericht samenwerken met andere culturele instellingen in de omgeving. Het Kunstfort wil sterk verankerd zijn in de lokale culturele infrastructuur van regio Amsterdam/ Haarlemmermeer/ Haarlem door zich lokaal duidelijk te positioneren. Het Kunstfort wil in de programmering samenwerking zoeken met relevante actoren/ instellingen uit de kunstwereld (beeldende kunst, ruimtelijke vormgeving, muziek, dans, theater, design, mode).
doelstellingen
18
5 Eind 2011 heeft het Kunstfort duidelijke samenwerking en afstemming met het Cruquiusmuseum, Podium voor Architectuur Haarlemmermeer, Pier K, het Historisch Museum en mogelijke andere culturele instellingen in Haarlemmermeer Voor de gemeente en het publiek moet duidelijk zijn welke activiteiten waar te verwachten zijn. Het Kunstfort zal haar lokale positie versterken door zich duidelijk te positioneren tijdens evenementen in de regio door middel van participatie in evenementen of marketingactiviteiten in samenwerking met instellingen als het Cruquius Museum, Historisch museum, Pier K, Meerjazz, Podium voor Architectuur Haarlemmermeer bij Artquake, Monumentendagen, Stad als Podium (Haarlem), Week van de Smaak en andere evenementen. Afgevaardigden van het Kunstfort nemen zitting in relevante werkgroepen dergelijke evenementen. Het Kunstfort kan een onderdeel van het programma verzorgen (workshop, expositie, etc.) Het Kunstfort zal haar (internationale) kunstnetwerk versterken en uitbreiden door bij de ontwikkeling van tentoonstellingen en evenementen samen te werken met instellingen uit de brede kunstwereld. Er wordt gebruikgemaakt van de netwerken van de betrokkenen bij het Kunstfort (directeur, bestuursleden, coördinator, Raad van Advies, atelierverhuurders, etc.).
Strategische doelstelling 4 Het educatief aanbod wordt vergroot Het Kunstfort wil een uitdagend educatief programma aanbieden voor zowel het basis- als het voortgezet onderwijs, en het ROC. Hierbij zal het Kunstfort nadrukkelijk samenwerking zoeken met scholen en met culturele instellingen uit de regio Haarlemmermeer / Haarlem (Stichting MeerWaarde, Pier K, Cruquiusmuseum, Historisch museum, bibliotheek, Podium voor Architectuur, etc.). Het Kunstfort zal lessen verzorgen voor schoolklassen uit het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs, zo mogelijk ook het ROC. Het streven is om elke maand enkele schoolklassen te bereiken. Hiermee zal het Kunstfort haar naamsbekendheid bij scholen vergroten zodat de lesaanvragen jaarlijks zullen toenemen en steeds adequater worden. Door de toename van jeugd en jongeren voldoet het Kunstfort ook beter aan de randvoorwaarden van de gemeentelijke subsidiestroom. Een belangrijke wens is het aanstellen van een Educatief medewerker voor 0,5 fte (betaalde kracht). Die zou zorg kunnen dragen voor: het proactief scholen benaderen (in samenwerking met Pier K); in de juiste media het aanbod bekendmaken; aansluiting zoeken bij het CKV (VO); het inzetten van adequaat educatief materiaal (bv het boekje De Vlucht); de buitenruimte wordt aantrekkelijker voor kinderen via speeltoestellen, verrekijkers, een puzzeltocht over de grafstenen van de sluiproute, etc. Het educatiebeleid zal vormgegeven worden in een subsidieaanvraag voor een meerjarenproject (bijvoorbeeld voor 3 jaar), hierin worden ook personele kosten opgenomen.
doelstellingen
19
5 Eind 2011 heeft het Kunstfort bij het samenstellen van de lespakketten samengewerkt met ca. vijf culturele instellingen uit de regio Haarlemmermeer/ Haarlem om samen een interessant educatief programma te ontwikkelen; doelgroep en invalshoek in overleg te bepalen, mogelijke invalshoeken bijvoorbeeld cultureel erfgoed, beeldende kunsten, theaterworkshops, etc. Hiermee versterkt het Kunstfort haar positie in de regio. Samenwerking zoeken met partijen als Erfgoededucatie, Pier K, Cruquius Museum, Meerwaarde, Podium voor Architectuur Haarlemmermeer, etc.
Strategische doelstelling 5 Samenwerking met Schiphol en andere bedrijven in de regio wordt gezocht Het Kunstfort wil zich binnen het bedrijfsleven in de regio positioneren als een inspirerende omgeving voor korte bezoeken / vergaderarrangementen/ arrangementen voor zakenrelaties/ teamdagen.
In 2009 zullen het Kunstfort en restaurant ‘t Fort verschillende arrangementen samenstellen voor het bedrijfsleven met als mogelijke onderdelen: lunch/ diner/ rondleiding/ workshop/ gecombineerde bezoeken etc. Hierbij zit minstens één arrangement waarin tevens een bezoek wordt gebracht aan een verwante instelling zoals het Cruquius Museum. Het Kunstfort staat bekend als een ‘high end’- vergaderlocatie binnen het bedrijfsleven in de regio Haarlemmermeer/ Schiphol/ Amsterdam/ Haarlem. De contacten worden actief benaderd via folder en/of e-newsbrief met het nieuwe aanbod van arrangementen. Eind 2011 zal het aantal boekingen voor vergaderarrangementen in restaurant ‘t Fort gestegen zijn met 50% van 10 boekingen per maand in 2008 tot 15 boekingen per maand in 2011. Dat betekent duidelijke afspraken tussen het Kunstfort en restaurant ’t Fort over taken, verantwoordelijkheden en financiën. Bezoekers beleven het Kunstfort door hen deelgenoot te maken van de geschiedenis en natuurlijke omgeving van het Fort. Er worden, bij voorkeur in samenwerking met de atelierhouders, workshops ontwikkeld als mogelijk onderdeel van de arrangementen. De arrangementen zijn gericht op vergaderingen of bestaat uit een pakket dat een bedrijf kan aanbieden aan zijn/ haar zakenrelaties die in één van de vele hotels rondom Schiphol/ Hoofddorp verblijven. De arrangementen worden aangeboden tegen een kostendekkende of commerciële prijs. Daarnaast worden bedrijven gevraagd zich sterker te verbinden met het Kunstfort door sponsorovereenkomsten aan te gaan.
Johan Rumpt, Schip, in bruikleen
Haarlemmermeer en provincie NH
haarlemmermeer en de
hoofdstuk 6 provincie noord-holland
21
6
De beleidsplannen van de gemeente Haarlemmermeer en de provincie Noord-Holland zijn richtinggevend voor dit ondernemingsplan. Haarlemmermeer investeert in cultuur (met name in nieuwe accommodaties, maar ook in de exploitatie van culturele instellingen) om verschillende redenen, maar zeker ook om de inwoners een aanganaam cultureel klimaat te verschaffen en zodoende de snel groeiende bevolking te binden aan Haarlemmermeer (en aan elkaar). Bij het ontstaan van woonwijken en infrastructuur behoort een passende toename van de culturele mogelijkheden. Het Kunstfort wil daar graag aan meewerken. Kunstbeleid van gemeente Haarlemmermeer Het huidige beleid beeldende kunst van de gemeente is opgesteld in 2003 en wordt tot op heden gecontinueerd. Centraal thema is het creëren van meer draagvlak en het versterken van het gemeenschapsgevoel door middel van beeldende kunst. Dit wil de gemeente bereiken door: a) kunst in de openbare ruimte te continueren, b) tijdelijke projecten en manifestaties te organiseren, c) voorbereidingen te treffen om een tentoonstellingsruimte te realiseren waar hedendaagse kunst tentoongesteld wordt. De plannen voor een tentoonstellingsruimte voor hedendaagse kunst heeft geresulteerd in het Kunstfort bij Vijfhuizen (naast Galerie De Meerse en het Oude Raadhuis). Het creëren van meer draagvlak is ook belangrijk voor het Kunstfort. Dit komt terug in strategische doelstelling 1 door hoogwaardige kunst te willen brengen op een laagdrempelige manier voor een breed publiek. Daarnaast is kunst in de buitenruimte van het Fort belangrijk voor de integratie van binnen- en buitenruimte. Kernbegrippen voor de gemeente Haarlemmermeer zijn samenwerking, participatie en communicatie. Dit spoort geheel met het beleid van het Kunstfort; dit komt op verschillende niveaus terug in alle strategische doelstellingen. Het bestuur wil het Kunstfort letterlijk en figuurlijk openbreken en samenwerking met culturele instellingen in de regio en (internationale) kunstenaars is hiervoor het uitgangspunt. Recreatiebeleid gemeente Haarlemmermeer De gemeente Haarlemmermeer omschrijft recreatie als “plezierige, vrijwillige, actieve of passieve vormen van vermaak in de vrije tijd met het doel ontspanning in de openbare groene en waterrijke omgeving buiten de woonkernen”. In het gemeentelijk recreatiebeleid ‘Bomen over recreatie (1999-2010)’ worden 5 themazones voor de Haarlemmermeer onderscheiden: a. Recreatie in een dynamische omgeving, b. Avontuurlijk en sportief recreëren, c. Cultuurhistorische recreatie, d. rustige recreatie in de natuur en e. recreëren in een rustige omgeving. Het gebied voor cultuurhistorische recreatie omvat de Geniedijk (met hierlangs het Kunstfort), het Haarlemmermeerse bos, het Floriade terrein, de Groene Weelde, de Boseilanden en het golfterrein. Dit gebied heeft een cultureel, historisch en educatief karakter en volgens de gemeente straalt het gebied een chique, luxe sfeer uit. Het Kunstfort streeft ernaar dat kunst en recreatie samenvallen bij een bezoek aan het fort. Dagjesmensen die het fort bezoeken om de historische waarde of de mooie rustplaats, komen in aanraking met kunst en cultuur.
Samenstelling bevolking Haarlemmermeer Er zijn 26 dorpen die verspreid liggen over een gebied van 18.500 hectare. Kenmerkend voor de gemeente is de diversiteit: grootschaligheid tegenover kleinschaligheid, verstedelijkt gebied tegenover platteland, hightech tegenover boerenbedrijf. Opmerkelijk is het feit dat er veel (meer dan elders) mensen wonen die hier niet werken, en veel mensen die hier komen werken, maar er niet wonen. Dit betekent nogal wat voor (het gebrek aan) onderlinge samenhang en binding. Haarlemmermeer telt ruim 140.000 inwoners en behoort tot de twintig grootste gemeenten van Nederland. Met ruim 3 woningen per hectare is zij relatief dunbevolkt. Als typische groeigemeente herbergt Haarlemmermeer relatief veel gezinnen. Van de 55.000 woningen die in Haarlemmermeer staan, behoort 65% tot de koop- en 35% tot de huursector. De woningvoorraad - veel laagbouwwoningen met tuin - is overwegend modern en comfortabel. In de afgelopen 25 jaar is het gebied verrijkt met verschillende recreatiegebieden. Vlak buiten de gemeentegrenzen, op fietsafstand, bevinden zich oude landgoederen, duingebied, strand en zeilwater. En wie de grote stad wil voelen, zit snel in Amsterdam. Provincie Noord-Holland De Provincie Noord-Holland heeft per 2008 de gelden voor Beeldende kunst overgehveld naar de gemeenten. Hierdoor is de samenwerking betreffende de subsidie verminderd. In januari 2008 heeft de provincie het beleidsstuk ‘De stelling van Amsterdam – Op weg naar een nieuw gebiedsprogramma 2009-2013’ uitgegeven. Hier wordt uitvoering aan gegeven door het Programmabureau Stelling van Amsterdam. De speerpunten zijn: • Vergroten publieke toegankelijkheid, recreatie en toerisme. • Restauratie en behoud van de Stelling. • Ruimtelijke samenhang en landschappelijke herkenbaarheid. • Economische benutting. • Communicatie en marketing. In dit ondernemingsplan legt ook het Kunstfort de nadruk op het vergroten van publieke toegankelijkheid, recreatie en toerisme. De provincie noemt in de geplande activiteiten het realiseren van bezoekerscentra, waarvan 1 van de 3 centra zou gerealiseerd wordt op grondgebied van het Kunstfort. Onderhandelingen tot nu toe hebben niet geleid tot concrete plannen. Het Kunstfort wil de contacten met de andere onderdelen van de Stelling van Amsterdam goed onderhouden, en zeker ook participeren in gezamenlijke activiteiten en publiciteit. Ook de provinciale bureaus voor Cultureel Erfgoed en Erfgoededucatie, en ook Kunst en Cultuur Noord-Holland zijn belangrijke gesprekspartners.
marketing en communicatie
hoofdstuk 7
marketing en communicatie
23
7
De doelstellingen uit het vorige hoofdstuk kunnen alleen bereikt worden met een sterk marketing- en communicatiebeleid (en meer financiële armslag). Het imago van Kunstfort bij Vijfhuizen moet versterkt worden. Fortissimo! Het fort staat nu wel bij het Haarlemmermeerse publiek bekend als ‘plek waar iets met kunst gebeurt’. Maar bijvoorbeeld de jongere kunstenaarsscène uit Haarlem komt weinig naar het fort. Kunstprofessionals kennen het Kunstfort niet of nauwelijks. De tentoonstellingen en activiteiten spelen zich af in de schaduw van de Amsterdamse kunstdrukte. Men maakt de (korte!) reis van Amsterdam naar Vijfhuizen niet snel. De psychologische afstand is groot. Het fort is een gesloten vesting. In het fort zelf gebeuren echter spannende dingen. Kunst breekt, metaforisch gezien, met haar energie en inhoud het fort open. Dat gegeven zal gaan terugkomen in de PR, in beeld en tekst. En indien mogelijk ook in de fortomgeving zelf. Nu creëert de fortbuitenkant een drempel voor potentiële bezoekers. Ook de bewegwijzering verdient opnieuw de aandacht. Landelijke trends Vrijetijdsbeleving met kwaliteit wordt steeds belangrijker. Mensen zijn bereid om meer geld te besteden aan hun vrije tijd. In de vrijetijdssector is de beleveniseconomie steeds belangrijker. De belangrijkste waarde die mensen aangeven wanneer ze het hebben over vrije tijd is de beleving van vrijheid, gevolgd door zelfontplooiing en sociaal verkeer. Culturele instellingen ondervinden meer concurrentie van andere initiatieven op het gebied van vrijetijdsbesteding. Bezoek aan kunst en cultuur of aan buitenevenementen moet concurreren met andere opties, die veelal bijna gratis zijn en makkelijk te combineren met de thuissituatie. Voor het Kunstfort moeten mensen toch de deur uit en is er concurrentie met culturele uitstapjes in Amsterdam of Haarlem. Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau (bron: Cultuurmijders en Cultuurminnaars, SCP 2003) is er sprake van een stijging van het bezoek van populaire cultuur (popmuziek, cabaret, film). Bij traditionele cultuurvormen stijgt het bezoek aan ballet, beroepstoneel, musea, klassieke muziek en monumenten. Cultuur wordt vooral geconsumeerd door vrouwen en hoger opgeleiden. Museumbezoek door jongeren stijgt, onder meer door invloed van het vak CKV (van 7% naar 12% van de 1 miljoen culturele bezoeken in het kader van het vak CKV). Kunst en cultuur worden in het beleid steeds vaker instrumenteel gebruikt, dus niet primair als waardering om de artistieke inhoud, maar vooral ook als motor voor economische en culturele ontwikkelingen van een stad en als cultuurimpuls voor stedelijke vernieuwing, om nieuwe inwoners (ook hoger opgeleiden) aan te trekken en vast te houden. De gemeente Haarlemmermeer, bezig met “city-branding” en investeringen in culturele accommodaties, heeft veel belang bij de kansen die het Kunstfort biedt in dit kader.
Kernboodschap Om meer bezoekers aan te trekken is er een gevarieerd aanbod nodig dat aansluit bij de wensen en behoeften van verschillende doelgroepen, dat ook voor de gemeente een duidelijke meerwaarde heeft en dat voldoet aan hoge kwaliteitseisen. Kwaliteitskunst staat centraal bij het Kunstfort. Het Kunstfort is een centrum voor actuele kunst - bezoekers en deelnemers kunnen kunst, cultuur, natuur, eten en drinken in samenhang beleven.
De doelgroepen en de daarbij passende acties 1. K unstenaars en kunstenaarsorganisaties Netwerk wordt opgebouwd en onderhouden, mbv de Raad van Advies en de participerende kunste naars(organisaties). Het kunstfort biedt de ontmoetingsplaats en de mogelijkheid om te werken en te exposeren. Deze punten worden doelgericht gecommuniceerd. 2. Publieksgroep met specifieke interesse voor de kunsten goed gedocumenteerde informatie over de kunsttentoonstellingen en –activiteiten, ook op de website. Een groeiend vast bezoekersbestand wordt hiervan ook via de e-mail op de hoogte gebracht. 3. Publieksgroep recreanten, met brede interesse, nieuwsgierig (jonge tweeverdieners, 50-plussers en gezinnen met kinderen) Goede PR en informatie voor een breed publiek, gebruikmaken van de pers: ‘free publicity’. Uitdragen van de vele mogelijkheden: kunst en cultuur, maar ook horeca en gebouw en de natuur. 4. Bedrijfsleven (de combinatie met vergaderen / horeca, etc.). Netwerk opbouwen en onderhouden. relatiebeheer, mailingen, aanbod van arrangementen, workshops, zie eerder 5. Educatie – scholen BO, VO, WO, ROC, en jeugd in het algemeen samenwerking met scholenkoepels, Pier K, bibliotheek, Artquake aanbod van lespakketten, rondleidingen, workshops etc. 6. Politiek / subsidiënten voortdurende positieve contacten met verantwoording van de resultaten; betrekken bij beleidsontwikkelingen; uitnodigen gemeenteraad e.d. 7. (culturele) instellingen in de regio, samenwerkingspartners uitwisselen van informatie; proactief de samenwerking zoeken tot wederzijds voordeel
financiële zaken
hoofdstuk 8
25
financiële zaken
8
Meerjarenbegroting ONDERNEMINGSPLAN
2008
2009
2010
2011
Baten Kunstfort Verhuur en overige opbrengsten 125.000
135.000
137.000
139.000
Gemeente Manifestatiesubsidie Gevraagde extra subsidie
85.000 - 85.000
85.000 65.000 150.000
85.000 75.000 160.000
85.000 85.000 170.000
Derden Fondsen en bedrijfssponsors Scholen
10.000 5.000 15.000
15.000 8.000 23.000
17.500 10.000 27.500
20.000 12.000 32.000
225.000
308.000
324.500
341.000
Lasten Beheerslasten Fort Beheerder (0,8 fte) 25.000 Exploitatiekosten 90.000 Financieringslasten - 115.000
26.000 92.000 5.000 123.000
27.000 94.000 5.000 126.000
28.000 96.000 5.000 129.000
Bestuur en adviesraad 7.500 Directeur (0,6 fte) - Coördinator / educatief mdw (0,6 fte) 25.000 Manifestaties 90.000 Objecten buitenruimte - Broedplaats kunstenaars - Financieringslasten - 122.500
10.000 37.500 26.000 85.000 5.000 5.000 5.000 173.500
10.000 38.750 27.000 90.000 7.500 7.500 4.500 185.250
10.000 40.000 28.000 92.500 12.500 10.000 4.000 197.000
237.500
296.500
311.250
326.000
Saldo 12.500 -
11.500
13.250
15.000
In bovenstaande meerjarenbegroting is uitgegaan van meer subsidie van de gemeente Haarlemmermeer, met name ten behoeve van de benoeming van een directeur. De functie van de coördinator kan zich meer ontwikkelen naar de functie van educatief medewerkster. Ondersteuning op het administratieve vlak is dan wel dringend gewenst. Fondsenwerving en subsidies De strategie voor fondsenwerving kan gekoppeld worden aan de verschillende beleidsterreinen waarop het Kunstfort zich richt. Zo kan er een onderscheid gemaakt worden tussen activiteiten op het gebied van de Beeldende Kunst, op het gebied van Educatie en op het terrein van Behoud en Beheer van Cultureel Erfgoed. Andersom kan vanuit de fondsen en donoren de blik gericht worden op het Kunstfort waaruit een aantal lijnen gedestilleerd kunnen worden over hoe het Kunstfort zich kan profileren voor een optimale fondsenwerving. Wie, wanneer geld geeft aan goede doelen is geen statisch gegeven maar steeds weer afhankelijk van maatschappelijke bewegingen. Anno oktober 2008 is het opvallend dat met name de grote cultuurfondsen veel aandacht hebben voor participatie, nieuw publiek en sociale cohesie. Kunst en Cultuur wordt een belangrijke en stimulerende rol toegedacht in het bij en tot elkaar brengen van mensen in de Nederlandse samenleving die te ver van elkaar af dreigen te komen staan. Het ligt voor de hand om de in dit plan beschreven verbreding van het publiek en de verlaging van de drempel te verbinden aan de regelingen die op dit moment in zwang zijn. Andere belangrijke termen die vandaag de dag rond zoemen zowel bij de fondsen als in de politiek zijn: talentontwikkeling, excellentie en kwaliteit. Het doel van het Kunstfort om zich te onderscheiden met hoogwaardige actuele kunst sluit hier bij aan. Het bestuur van het Kunstfort beschikt over de mogelijkheden van de fondsen in Nederland. De ervaring leert dat het niet makkelijk is om substantiële bedragen te verwerven. Bovendien gaat het altijd om een zeer tijdelijke doelgerichte financiële ondersteuning. Subsidies van de overheid Er ligt een verzoek bij de gemeente Haarlemmermeer om het Kunstfort financieel te ondersteunen. Dit is ook mogelijk geworden voor de komende jaren door een verschuiving van de provinciale subsidies voor Beeldende kunst naar de gemeenten. Het Kunstfort vraagt de gemeente om de continuïteit te waarborgen, als deze provinciale geldstroom wijzigt of stopt (in 2012). Voor het Kunstmenu (cultuureducatie basisonderwijs en onderbouw voortgezet onderwijs) en het Cultuurparcours (cultuureducatie CKV – voortgezet onderwijs), beide gecoördineerd door Pier K, is het Kunstfort participant (de scholen betalen de activiteiten en ontvangen van de gemeente daarvoor een vergoeding). De gemeente ondersteunt incidentele projecten/manifestaties/evenementen met name gericht op publieksparticipatie. Ook is er soms geld beschikbaar voor individuele kunstenaars (ter bevordering van cultureel ondernemerschap).
financiële zaken
27
8 De uitwerking van het Fonds voor cultuurparticipatie, vanuit het Rijk is nog niet definitief. Subsidies in het kader van Cultureel Erfgoed, Erfgoededucatie, voor monumenten en voor de Stelling van Amsterdam lopen via de betreffende provinciale kanalen. Het Kunstfort anticipeert zoveel mogelijk op de mogelijkheden en ontwikkelingen. Sponsorbeleid Het bedrijfsleven is sterk vertegenwoordigd in deze regio. Het streven is om duurzame relaties op te bouwen met een aantal ondernemingen. Het is steeds de wederkerige vraag wat het bedrijf te bieden heeft aan het Kunstfort en wat het Kunstfort het bedrijf kan bieden. Een goede samenwerking is van groot belang. Er kunnen sponsorovereenkomsten worden aangegaan, maar het is ook mogelijk dat vaste afspraken worden gemaakt over weerkerende arrangementen, huurafspraken, leveranties onder bepaalde condities en dergelijke.
Aanleg Sluipweg; waarlangs de dood heeft weten te ontsnappen. Hans van Houwelingen, 2006 -
bestuur en medewerkers
hoofdstuk 9
bestuur en medewerkers
29
9
Bestuur - huidige situatie en gewenste ontwikkeling Het Kunstfort is een stichting en heeft derhalve een stichtingsbestuur. Het bestuur komt in principe één keer per maand bijeen. Na het aantreden van een directeur kan het wellicht iets minder frequent. Taakstelling: Het bestuur keurt plannen goed, is eindverantwoordelijk, adviseert en stuurt de directeur aan. Het bestuur houdt zich aan de uitgangspunten van ‘Cultural Governance’. Het bestuur bestaat uit vier tot zeven personen. Gezocht wordt naar personen die het best in staat zullen zijn om de hernieuwde missie en visie zoals naar voren komt in dit ondernemingsplan zo goed mogelijk tot uitvoering te brengen. Zoals vermeld bij de kritische succesfactoren is het huidige bestuur van mening dat het bestuur een nieuwe samenstelling behoeft: een voorzitter met een breed netwerk en een managementachtergrond (reeds gevonden), aangevuld met kopstukken uit de kunstwereld met bestuurlijke ervaring en kwaliteitszetels in de sfeer van financiën/ marketing en communicatie/ juridische zaken. In het bestuur zal tevens gezocht worden naar iemand met ervaring binnen het ondernemersklimaat in de regio, inclusief Schiphol. De bestuursleden zijn financieel en beroepsmatig onafhankelijk van het Kunstfort. Op termijn zal het bestuur meer op afstand werken. Raad van Advies – gewenste ontwikkeling Doelstelling: Het Kunstfort heeft een hoogwaardig cultuurbeleid en kan zich daarbij beroepen en baseren op mensen van naam en faam binnen de kunstwereld en op hun visie en netwerken. Deze Raad komt twee keer per jaar bij elkaar. Taakstelling: De Raad adviseert het bestuur en de directie over het artistiek beleid, de strategische samenwerking en de programmering van activiteiten en tentoonstellingen. Samenstelling: De huidige kunstcommissie kan deels opgaan in het bestuur (voor bewaken van de artistieke lijn) en deels in de Raad van Advies (voor strategische mogelijkheden en nieuwe ideeën). In deze Raad hebben circa tien mensen zitting met een duidelijk landelijk profiel op het gebied van kunst en cultuur en evenementen. Directeur (0,6 tot 0,8 FTE) – gewenste ontwikkeling Doelstelling: Het bestuur van het Kunstfort is ervan overtuigd dat het Kunstfort een vaste directeur nodig heeft om de gewenste ontwikkelingen mogelijk te maken. Een directeur kan worden ingezet op alle strategische doelstellingen; hij/zij kan de continuïteit van de organisatie waarborgen en de visie op lange termijn vorm geven. Taakstelling: Het Kunstfort heeft een directeur nodig die verantwoordelijk is voor de samenhang tussen alle activiteiten die plaatsvinden op en om het Kunstfort . Deze persoon geeft tevens leiding aan de betaalde medewerkers en (indirect) aan de vrijwilligers; dit zal de professionaliteit van het Kunstfort verhogen. Daarnaast zorgt hij/zij voor de constante verbinding met het bestuur. Naast het inhoudelijke programma behoort ook tot het takenpakket: de (re)presentatie van het fort, de relatie met de gemeente en andere betrokken
instellingen, de netwerkopbouw, samenwerking met andere culturele instellingen, fondsen- en sponsorwerving, beleidsontwikkeling, beheer van het fort en de omgeving (zie functie-beschrijving). Een groot aantal van deze taken liggen nu bij (overbelaste) bestuursleden. Profiel: De directeur is enerzijds een ondernemer met een ruime kennis van de kunsten en ervaring op het gebied van culturele evenementen. Anderzijds is hij/zij is in staat het Kunstfort zakelijk te leiden en uit te bouwen. Coördinator (0,4 tot 0,6 FTE) - huidige situatie en gewenste ontwikkeling Doelstelling: Coördineren van alle zaken die in en om het Kunstfort plaatsvinden (de directeur heeft primair een strategische, externe en representatieve functie). De coördinator van het Kunstfort is op dit moment een betaalde functie van 2 dagen per week, in 2008 is dit uitgebreid naar 3 dagen per week met geld van het VSB Fonds. Taakstelling: De taken van de coördinator zijn op dit moment onder andere gericht op: het uitvoeren van het jaarplan, begeleiden vrijwilligers, communicatie, subsidieaanvragen indienen/ eindrapportage, werven van sponsoren, contact onderhouden met verschillende gremia binnen het Kunstfort en met samenwerkingspartners, financiën (ism penningmeester), Artists in Residence,. De taken van de coördinator op dit moment zijn te breed en omvattend voor het beperkt aantal uren dat beschikbaar is. Een aantal taken horen thuis bij een directeur. In de toekomst zal de coördinator primair zijn belast met de activiteiten op en rond het fort (vrijwilligersbeleid en de uitvoering van het PR, communicatie- en relatiebeleid, contacten met de verschillende gremia, voorbereiding van evenementen en vergaderingen). Profiel: Primair iemand met organisatorische en verbindende kwaliteiten, met gevoel voor PR en communicatie. Beheerder (0,8 FTE) – huidige en toekomstige situatie Doelstelling: Beheer van het gebouw en de omgeving van het fort. Technische vormgeving van tentoonstellingen. De beheerder van het Kunstfort is op dit moment een betaalde functie van 4 dagen per week. Ook dit is te weinig voor de taken die er liggen. Taakstelling: De beheerder is verantwoordelijk voor het beheer van het gebouw en de buitenruimte. Educatief medewerker (0,4 FTE) – gewenste ontwikkeling Doelstelling: Kunst in de binnen- en buitenruimte voor een breed publiek toegankelijk maken en programma’s ontwikkelen voor specifieke doelgroepen Taakstelling: Educatief materiaal ontwikkelen samen met Pier K, Cruquius Museum en scholen. Verzorgen van programma’s en rondleidingen, projecten initiëren, voorlichtingsmateriaal en beschrijvingen ontwikkelen samen met coördinator. NB deze taken kunnen ook in combinatie met de rol van coördinator woprden gedaan, en/of in samenwerking met een andere culturele instelling.
bestuur en medewerkers
31
9 Boekhouding: De boekhouding wordt nu nog door de penningmeester gedaan. Wegens functiescheiding zal deze zo mogelijk uitbesteed worden en deels ook door de directeur worden overgenomen. Vrijwilligers Zie hoofdstuk 10
Organogram
Bestuur
raad van advies
directeur
coördinator
beheerder
vrijwilligers
educatief mdw
De vrijwilligers, 2008
vrijwilligers
hoofdstuk 10
vrijwilligers
33
10
De inzet van vrijwilligers is essentieel voor het Kunstfort. Over het algemeen werkt iedereen bij het Kunstfort vanuit oprechte betrokkenheid. Werken met vrijwilligers is een uitdaging nu het Kunstfort zich wil professionaliseren, dit vraagt meer inspanning van de betrokkenen. Het Kunstfort onderscheidt zich in eerste instantie niet van andere culturele instellingen die met vrijwilligers werken. Uitgangspunten vrijwilligersbeleid De vrijwilligers moeten willen werken binnen de doelstelling van het Kunstfort. Vrijwilligers hebben ook een belangrijke rol in de PR en uitstraling van het Kunstfort, scholing is mogelijk De coördinator is verantwoordelijk voor de uitvoering van het vrijwilligersbeleid en de begeleiding van de vrijwilligers. Dit laatste betreft zowel de taakgerichte ondersteuning als de persoonsgerichte begeleiding, waarin meer het eigen functioneren aan de orde komt. Het Kunstfort moet zorg dragen voor de juiste vrijwilliger op de juiste plaats. Capaciteiten, motieven en beschikbaarheid kunnen sterk uiteenlopen. Vrijwilligers werken vooral voor hun plezier. Het werk moet dus niet alleen zinvol zijn, maar ook prettig en interessant. Om hun werk goed te kunnen doen, hebben zij actuele informatie nodig. Het Kunstfort realiseert zich dat de grens tussen vrijwilligerswerk en het werk van beroepskrachten aan verandering onderhevig is. Werk dat als vrijwilligerswerk begint kan later professioneel worden, en andersom. Wat heeft het Kunstfort te bieden? • Een unieke werkplek te midden van een dynamische gemeenschap van kunstenaars • Werelderfgoed te midden van een prachtige natuur • Gratis toegang tot tentoonstellingen/lezingen/evenementen/festivals georganiseerd door het Kunstfort • Mogelijkheden tot het vergroten van kennis op het gebied van Kunst, Cultuur en Geschiedenis •A antal keren per jaar een etentje met alle vrijwilligers, kunstenaars en atelierhouders, gekoppeld aan een kunstzinnige activiteit • Onkostenvergoeding voor vrijwilligers Stages Het Kunstfort heeft stagiair(e)s van hogescholen en universiteiten een unieke werkplek en veel vrijheid te bieden om uiteenlopende projecten te initiëren op het gebied van kunst en cultuur. Ook zijn er voldoende mogelijkheden voor leerlingen in het voortgezet onderwijs voor het invullen van hun maatschappelijke stage. Als de directeur is aangesteld en er in de toekomst meer uren beschikbaar komen voor de coördinator, dan zal het uitzetten van stageplaatsen zeker verder uitgewerkt worden.
31 augustus 2008 bezochten bijna duizend mensen het Kunstfort
resultaten
hoofdstuk 11
35
resultaten
Aantallen bezoekers
11 2008
2009
2010
2011
Tentoonstellingen, incl. openingen Evenementen, open dagen, e.d. Lezingen, informatieve bijeenkomsten, zie opm. 1 Educatieve activiteiten - Schoolklassen / workshops Rondleidingen Kijkers, fietsers, wandelaars, op het terrein Restaurantbezoekers, zie opm. 2
1400 950 100 250 600 2000 12.000
1800 1200 200 300 650 2000 12.000
2200 1400 300 350 700 2000 12.000
2200 1550 300 400 750 2000 12.000
TOTAAL
15.500
18.150
18.950
19.200
Opm. 1 Naast lezingen voor algemeen publiek worden er ook bijeenkomsten voor ontmoeting en uitwisseling georganiseerd voor kunstenaars onderling, de brede adviesraad, de betrokken culturele instellingen etc. Opm. 2 De restaurantbezoekers bekijken automatisch het gebouw en de omgeving; vaak ook de tentoonstellingen in het restaurant. In deze cijfers zijn opgenomen de groepen die van bedrijven en instellingen komen en die dan meestal ook een rondleiding of workshop doen.
Aantallen activiteiten (per jaar) Zie ook bij hoofdstuk 5 > Doelstellingen Tentoonstellingen / Beeldende kunst Evenementen, open dagen, manifestaties voor publiek Informatieve bijeenkomsten voor publiek en voor kunstenaars onderling Uitwisseling en ontmoeting Educatieve activiteiten voor schoolklassen Andere kunstzinnige en educatieve activiteiten, talentontwikkeling, workshops, masterclasses, concertjes, e.d Rondleidingen Bedrijfsuitjes, ism restaurant
Huidig
Streven
8 2
10 4
3 10
6 20
10 40 30
20 50 50
FORT
BIJ
VIJFHUIZEN
2009 - 2016
Fortissimo!
tenslotte
37
12
Zeven enerverende jaren zijn verlopen sinds de oprichting van de stichting Kunstfort bij Vijfhuizen. Jaren van restauratie en opbouw van het fort; beheer en onderhoud; herstel van de oude staat; de start van de kunsttentoonstellingen met verschillende curatoren; de realisatie van het restaurant; vele vrijwilligers; mooi materiaal; bijzondere evenementen; interessante atelierbewoners; verfraaiing van de buitenruimte; en wat al niet meer…. Het was een uitdagende tijd, en er is veel bereikt. Veel dank aan al die vrijwilligers, bestuursleden, betrokkenen en de medewerkers. De komende periode (van zeven jaar?!) kan het fort een nieuwe fase ingaan: geheel volwassen en professioneel worden, met meer mensen en middelen, meer publiek, veel schoolklassen, een duidelijke positie in de Haarlemmermeer, ontmoetingsplaats van kunstenaars, bijzondere evenementen, bekendheid tot in de wijde omtrek, een plaats om te vertoeven door de combinatie van rust en ruimte, cultuur en natuur, kunst in en om het gebouw, waargemaakt door bestuur, medewerkers, de kunstenaars ter plekke, en vele vrijwilligers. De streefcijfers en resultaten zijn geformuleerd. Een stappenplan is opgesteld (niet in dit boekje opgenomen). Binnen het bureau van het fort is een uitgebreider ondernemingsplan voorhanden. Het Kunstfort versterkt zich: fortissimo! Haarlemmermeer, november 2008
colofon
Concept Bureau Warner Tekst Bestuur Kunstfort Redactie Margriet Ronner Fotografie Copyright Kunstfort Grafisch ontwerp Michael Kolf - PICADIA Drukwerk Lenoirschuring, Amstelveen
