Blad 10
februari 2010
MAGIE EN DE ELEMENTEN 2
E
en van de belangrijke symbolen in de magie is het pentagram. Het gebruik ervan gaat terug tot in de vroegste geschiedenis van de mensheid en de betekenissen die dit symbool gehad heeft is dan ook net zo gevarieerd als die geschiedenis zelf. Ook in de magie wordt het pentagram voor diverse doeleinden gebruikt zoals voor amuletten en dan vaak als beschermend symbool; zoals het bijvoorbeeld gebruikt wordt bij het eerder genoemde "Kleine Ritueel van het pentagram". Bij dit ritueel tekent de magiër een pentagram in de vier windstreken die hij visualiseert in gekleurd licht. Nu worden deze pentagrammen op verschillende manieren getekend, afhankelijk van het element dat aangeroepen of uitgebannen wordt. Elk van de vijf punten krijgt namelijk een Element toegewezen, zoals dat op de tekening hiernaast te zien is. Als we naar deze rangschikking kijken valt op dat Æther natuurlijk de bovenste punt krijgt toegewezen. De andere "lagere" Elementen volgen in een logische volgorde; - we starten van uit Æther schuin naar beneden naar Vuur, vervolgens Lucht, Water , Aarde en tenslotte weer omhoog naar Æther. De Elementen zijn op deze manier gerangschikt naar oplopende massa: Æther het lichtste, Aarde het zwaarste Element. Dit is een zekere manier om de plaatsing van de Elementen op het pentagram te onthouden. Nemen we de onderste vier punten als de vier hoeken van een vierkant en trekken we de bovenste punt naar een plaats boven het midden van dit vierkant dan ontstaat een piramide. (zie tekening hieronder). We kunnen de vier Elementen in dit vierkant zien als de vier kwartieren van een magische cirkel die een totaal andere indeling heeft dan we in de vorige aflevering hebben gezien. Deze cirkel kent een positieve1 as Vuur - Lucht en een negatieve as Water - Aarde. Æther vormt natuurlijk de bovenste pool van de derde verticale as. Dit komt in essentie komt overeen met de kosmologie van enkele indiaanse volkeren. Die wereld visie kent de rode Oost-West as van het Leven en de zwarte Noord-Zuid as van het Noodlot met een centrale boom in het midden die de werelden verbindt. We kunnen nu Vuur in het Oosten plaatsen, zoals ook de Chinezen dat doen ("Het oosten is Rood"), of in het Zuiden zoals wij westerlingen dat gewend zijn. De onderstaande tabel laat allereerst de schikking van Vuur in het Zuiden zien en op de tweede plaats Vuur in het Oosten. Daarna volgen de andere cirkels zoals die in de vorige aflevering aan de orde kwamen met op de laatste rij onze traditionele cirkel. De nieuwe - de eerste twee cirkels wijken sterk af van de laatste vier. Bij deze vier bestaan de assen uit zowel een positief als een negatief Element. De eerste twee cirkels 1 Vuur en Lucht zijn Positief, Water en Aarde zijn negatief.
Oost
Zuid
West
Noord
1
Water
Vuur
Aarde
Lucht
2
Vuur
Aarde
Lucht
Water
3
Vuur
Aarde
Water
Lucht
4
Vuur
Lucht
Water
Aarde
5
Lucht
Vuur
Aarde
Water
VUUR
WATER
AARDE
6 LUCHT
hebben assen die uitsluitend positief of negatief zijn. In cirkel 1 is de Oost-West as negatief Water-Aarde en de Noord-Zuid as positief LuchtVuur. Deze rangschikking is gelijk aan die van de legende van Adam zoals gegeven in de vorige aflevering. Bij Cirkel 2 liggen de assen net omgekeerd en deze komt overeen met de Indiaanse visie van de Kosmos. De rode weg van het leven van geboorte in het oosten: zonsopgang, tot de dood in het westen; zonsondergang. (zie ook: ASSEN in de tabel)
ASSEN Cirkel
Oost - West
Noord - Zuid
1
Water
Aarde
Lucht
Vuur
2
Vuur
Lucht
Water
Aarde
3
Vuur
Water
Lucht
Aarde
4
Vuur
Water
Aarde
Lucht
5
Lucht
Aarde
Water
6
Lucht
Water
Aarde
En de weg van het Noodlot van Noord naar Zuid. Misschien is Noodlot een te zwaar woord en is Vuur de weg van "noodzaak" of desnoods "de weg van de daagse zorgen" beter. Dit is het kruis dat Vuur alle wezens met een lichaam moeten dragen - al is het maar het probleem om weer genoeg voedsel voor de dag te vinden. De centrale boom die de werelden verbind vindt zijn analogie in de wereld-bomen van Europa en het Midden-Oosten. Zetten we dit kruis overeind dan vinden we het oudste symbool voor de vier Elementen terug2: het gelijkarmig kruis.
Het "medicijn-wiel" (links) en de De twee wegen van de "medicijn wiel" kunnen in het conventionele magische cirkel rechts. ritueel ook als zodanig gebruikt worden - voor het realiseren, materialiseren van iets, beweeg dan van Noord naar Zuid ; om te helen van West naar Oost. Voor het oplossen (liquideren) van iets; loop dan van Zuid (Aarde) naar Noord (Water). Onze vertrouwde cirkel (6) geeft weer een geheel ander beeld, namelijk dat van afwegen, van stabilisatie. Het verstand (Lucht) wordt tegenover gevoel (Water) gezet, en Ambitie (Vuur) tegenover Realiteit (Aarde). (zie de tekening; "Jungiaanse Associaties" verderop) Een bijkomend effect van de eerste twee cirkels is dat de positieve en negatieve Elementen elkaar afwisselen. Hier wordt de cirkel dan ook in vieren verdeeld, wat bij de andere rangschikkingen niet het geval is daar komen de positieve en negatieve Elementen naast elkaar te staan. De cirkel wordt daar in een positieve en negatieve helft verdeeld3. In het "Kleine pentagram ritueel" worden de pentagrammen niet willekeurige getekend, maar op een speciale manier. Meestal wordt het pentagram in alle kwartieren op dezelfde wijze getekend, maar het ook wel aangepast worden aan het Element van het Kwartier, zoals het in het Grote Pentagram ritueel wordt gedaan. Het pentagram wordt in één lijn getrokken en afhankelijk van welk Element aangeroepen moet worden start de magiër bij een bepaald punt. De regels voor het trekken van een pentagram zijn eenvoudig. Je start bij het op te roepen Element en trekt de lijnen deosil: dat is met de klok mee. De tekening hiernaast laat met de pijlen zien hoe de diverse Elementen volgens dit systeem 2 Of het symbool voor: positief-negatief, mannelijk- vrouwelijk. Het centrum staat weer voor Æther. 3 In een elektromotor is het starten gemakkelijker met 4 dan met 2 polen.
opgeroepen moeten worden. Bij het sluiten van het ritueel wordt het pentagram in omgekeerde volgorde getekend om het Element te verdrijven. Bijvoorbeeld voor het oproepen van Vuur beginnen we rechts-onder en trekken de eerste lijn schuin naar linksboven; volg de rode pijlpunt. Voor het verbannen van dit Element gaan we weer uit van Vuur maar nemen dan het andere pad tegen de witte pijlpunt in. In beide gevallen starten en eindigen we bij hetzelfde Element: Vuur. Hoewel er ook andere systemen gebruikt worden is dit de meest logische methode en is daardoor ook veel gemakkelijker te onthouden. Dit systeem wordt onder andere door de Aurum Solis gebruikt en wijkt af van wat onder andere door de Golden Dawn is gebruikt. In het Golden Dawn systeem wordt bij de oproeping de eerste lijn NAAR HET ELEMENT TOE getrokken. Maar de richting van waar uit men die eerste lijn trekt is niet Æther A wit altijd consequent. Hierdoor ontstaat ontstaat een verwarring tussen de Vuur B rood pentagrammen van Water en Lucht. De oproeping van het ene Element is tegelijkertijd het verdrijven van het andere Element: zie Lucht D geel de tekening hiernaast. En dat kan volgens mij nooit de Water C blauw bedoeling zijn. Verder geeft de Golden Dawn twee pentagrammen voor "Spirit". ; deze wordt verdeeld in Aarde E groen passief en actief. Bij de opening van de "actieve Geest" start men bij Vuur en trekt de eerste lijn naar Lucht - beide actieve Elementen. Voor "passieve Geest" start hij bij Aarde en trekt dan een lijn naar Water, dus in dit geval tegen de klok in. Deze twee pentagrammen worden in het Grote Pentagram Ritueel getrokken voordat het Elementaire pentagram in de desbetreffende kwartier wordt gemaakt. Het "actieve geest" pentagram voor de actieve = positieve Elementen Vuur en Lucht, en het "passieve geest" pentagram voor Water en Aarde. In elk kwartier worden dus twee pentagrammen getrokken. Met het systeem van de Aurum Solis kunnen zowel de actieve als de passieve geest pentagrammen eventueel vervangen worden door het Æther pentagram. Bij elk element en pentagram hoort een andere "Hebreeuwse godsnaam" maar ik heb tot nu toe nog niet kunnen achterhalen welke logica de namen met de Elementen verbind. Hoogst waarschijnlijk is het meer een associatieve verbinding met de aartsengelen dan met de vier Elementen; een reden om deze namen hier maar niet te vermelden.
á â
Er is verder niet zo veel te zien aan het pentagram, laten we een loodlijn zakken uit de bovenste punt dan krijgen we de linker (sinister) kant, waar het zwakke positieve Element Lucht en het zwakke negatieve Element Aarde tegenover elkaar staan. Aan de rechterkant (dexter) staan de beide sterke Elementen Water en Vuur. De heraldische termen sinister en dexter betekenen niets meer of minder dan links en rechts, maar hebben in de loop van de tijd een emotionele betekenis gekregen. Toch is het opvallend dat de "zwakkere" Elementen aan de linkerkant van het pentagram zijn terechtgekomen. Een belangrijk aspect van de magie is de rituele intentie die vaak met de Elementen verbonden kan worden. De intentie is het doel van een bepaald ritueel, genezing kan bijvoorbeeld de intentie van een ritueel zijn. Nu vallen zaken die betrekking hebben op de gezondheid vallen onder het Element Lucht (Raphaël betekent:"God heelt"), maar het is ook mogelijk om een gebroken arm onder te brengen bij Aarde (kijk in de tabel naar de rij: MENS - Fysiek lichaam). Deze lijst kan eindeloos worden uitgebreid, het aantal mogelijke associaties met de Elementen is ongekend groot. In deze tabel geeft de tweede rij - ALGEMEEN - de grote indeling weer voor de keuze van een Element. De andere rijen geven ter oriëntatie een willekeurige reeks associaties weer die eindeloos kan worden uitgebreid en verfijnd. Het blijft overigens moeilijk om sommige zaken onder te brengen. Bijvoorbeeld een bibliotheek is een gebouw (Aarde) zowel als een verzameling boeken (Lucht). Gereedschap valt bijvoorbeeld onder Aarde, en messen weer onder
Vuur. Maar een mes als gereedschap is weer Aarde en een mes als wapen blijft Vuur. Ondanks dat er soms hele goede redenen zijn om bepaalde zaken op een bepaalde manier te ordenen, blijft het zaak elke lijst kritisch te bekijken. Zelfs deze korte lijst geeft genoeg stof voor discussies en afwijkende meningen. Maar in rituelen in groepsverband telt niet zozeer de individuele voorkeur, maar de consensus. AARDE
WATER
LUCHT
VUUR
ÆTHER
ALGEMEEN
materiële zaken
gevoelszaken kennis en handel
ideële zaken
spirituele zaken
aartsengelen
Uriël
Gabriël
Raphaël
Michaël
Sandalphon
ECONOMIE
geldzaken landbouw, mijnbouw
handel speculatie scheepvaart
communicatie elektronica onderwijs
militaire zaken liefdadigheid Ideële zaken
MENS lichaam, gebit, nieren hersenen vitaliteit fysiek lichaam gewrichten, vocht regulatie zenuwen, temperatuur huid en haar hormonen ademhaling vertering Tast Proeven Ruiken Zien emoties veiligheid, gevoelens geborgenheid, ontvankelijkzekerheid heid, liefde psychologie waarnemen praktisch
kennis nieuwsgierigheid, roddel
voelen denken ontvankelijkgeheugen heid, empathie analyse
Horen
passies, woede lust, wraak
mystieke vervoering
intuïtie spontaniteit enthousiasme
de "ZIEL"
KLEUR
zwart, bruinen, blauwen, groenen blauw-groen
geel, grijs, wit lichtblauw
rood, karmijn, oranje,
METAAL
goud
zilver
brons, koper
ijzer
Tattva-vorm
vierkant
rond
liggende maan driehoek
wit, indigo, zwart ovaal
Een dergelijke tabel kan eveneens worden gebruikt om tijdens een ritueel de kwartieren van de magische cirkel te gebruiken als focus voor een bepaalde eigenschap. Een ritueel ter verhogen van kennis kan zich bijvoorbeeld hoofdzakelijk in het Lucht-kwartier afspelen. Hiernaast de traditionele cirkel met "Jungiaanse" associaties4 met Aarde in Noorden en Vuur in het Zuiden, Lucht in het Oosten en Water in het Westen. De laatste drie rijen van de tabel hebben niet zozeer te maken met de intentie, maar meer met de aankleding van de tempel of met het maken van amuletten. Bij amuletten kunnen de Tattva vormen gebruikt worden als basisvorm van het amulet. De halve cirkel is gemakkelijker te maken en te gebruiken dan de maanvorm. Ook spelen de tattva's een kleine rol bij het bepalen van de tijd voor magisch werk, maar aan de Indiase- (tattva's) en de Chinese Elementen zal een apart hoofdstuk worden gewijd. Dit zijn overigens de Boeddhistische Tattva vormen, die logischer - en ouder- zijn dan de westerse (Blavatsky - Hindoe) traditie. Afgezien van de magische intentie, heeft een ritueel een bepaalde vorm, dat is de manier waarop die intentie wordt uitgedrukt. Er zijn in grote lijnen vijf soorten ritueel en die zijn in de volgende tabel weergegeven. Ik geef ze hier mijn namen mee omdat ik gewoon niet weet hoe ze officieel heten, het zijn: de Viering, de Herdenking, de Wijding, het Verzoek en de Devotie. De rituele vormen wijken soms alleen van het "standaard ritueel" af, door het benadrukken van details. Het standaard ritueel bestaat uit: Opening, verklaren van de intentie, oproepen van energie en richten daarvan, sluiting. Bij een Viering of Herdenking hoeft geen grote energie 4 Horizontaal de rationele- en verticaal de irrationele - as.
opgewekt te worden (Negatieve Elementen), daarentegen bij een Wijding of bij een Verzoek is dat juist wel belangrijk (Positieve Elementen). Maar rituelen kunnen natuurlijk ook ook speciale aangepaste vormen krijgen. De Viering is zoals de naam zegt, het vieren van iets in rituele vorm, de oogstfeesten in de (oude) agrarische wereld zijn daar een goed voorbeeld van. Herdenkingen zijn het teruggrijpen op en het her-opvoeren van gebeurtenissen - meestal in symbolische vorm. De Wijding wordt gebruikt om zaken - bijvoorbeeld - een amulet te bekrachtigen. In de kerkelijke sfeer is bijvoorbeeld de doop en het huwelijk vergelijkbare rituelen. Het Verzoek is precies dat, hoewel er bij magiërs de vanzelfsprekende arrogantie bestaat dat deze rituelen veranderingen te weeg zullen brengen. In milde vorm is het een verzoek aan de hogere machten om iets te veranderen, in de uiterste vorm is het het afdwingen van resultaten. De Devotie is het moeilijkst te definiëren, dit is puur de overgave aan de hogere machten; geen voorwaarden, geen condities. In strikte zin is hier ook geen vorm of intentie nodig. AARDE
WATER
LUCHT
VUUR
ÆTHER
Ritueel
Viering
Herdenking
Wijding
Verzoek
Devotie
Offer
Dankoffer
Zoenoffer
Plichtmatig
Koop
Devotie
Ook offers kunnen op dezelfde manieren worden ingedeeld. Er is geen direct verband tussen de offers en de rituelen daar boven. Offers kunnen ritueel maar ook los daarvan worden gebracht. Het dankoffer is zoals het woord zegt een uit dankbaarheid gebracht offer, gebruikelijk is het om dergelijke offers bij de oogstfeesten te brengen. Het wordt ook gebracht als "betaling" van vervulde wensen, of als inlossing van een gegeven belofte (votief offer). Gecompliceerder ligt het bij het zoenoffer, deze worden niet alleen gebracht uit schuldgevoel, wat de naam suggereert, maar ook voor het afkopen van een "toekomstige schuld" als een soort vooraf betaling: een verzekering tegen mogelijke (grotere) schade. Maar het meest wordt dit offer gebracht om de machten gunstig te stemmen, overigens zonder dat er in de toekomst sprake hoeft te zijn van schuld. (Dit licht dicht bij omkoping) De belangrijkste functie van het plichtmatig offer is om de machten te laten weten dat ze serieus genomen worden. Het is vergelijkbaar met belasting, waarmee je deel bent / wordt van een gemeenschap, en die je betaalt zonder dat je rekent op een specifieke wederdienst. Anders ligt het bij het Koop-offer dat gebracht wordt als vooruitbetaling voor nog te leveren gunsten, ik had het eerst chantage-offer genoemd, omdat dat aspect er ook aanzit. Ik offer nu, maar als niet gebeurt waar ik om vraag dan kan je het voortaan wel vergeten. Voor wat, hoort wat. Het Devotie offer wordt gebracht zonder voorwaarden of condities. Het wordt uit devotie gegeven en vaak niet als offer ervaren = "in wezen valt er niets te offeren, alles is van het begin af aan een geschenk dat nu teruggegeven wordt" Het beeld dat de magiër heeft van de "hogere machten" kleurt natuurlijk zowel het ritueel als de aard van het offer Tot slot een paar regels over de Magische Wapens; er zijn in de westerse traditie twee stromingen die de wapens voor Lucht en Vuur onderling omwisselen. Wat ik aanhang staat in de tabel hieronder met het woord "Schild" voor "Pentakel". De wapens zijn tevens de "kleuren" van de Tarot, met dit verschil dat Schild, in de Tarot: "Munt" of "Pentagram" wordt genoemd. Daaronder de "normale Hollandse" kaart symbolen, hoewel ook hier niet altijd dezelfde Elementen bij worden gedacht. AARDE
WATER
LUCHT
VUUR
ÆTHER
Schild
Kelk
Zwaard
Staf
Lamp
Tarot
Munten
Bokalen
Zwaarden
Staven
Grote Arcana
Kaarten
Ruiten
Harten
Schoppen
Klaveren
de Joker
Wapens
Paul van Wierst
