Het geloofsgesprek versterkt de gemeenschap

Nummer 132

December 2005

Katern in Kerkinformatie 176 - December 2009

Het geloofsgesprek versterkt de gemeenschap

katern met o.a. • Het geloofsgesprek in de praktijk • Verlangen naar een andere manier van omgaan met elkaar • Ontmoetingskerk in IJsselstein is altijd met het geloofsgesprek bezig • Het geloofsgesprek in de kerkenraad

Katern in Kerkinformatie 176

December 2009

Nieuwe mogelijkheden om gemeente te zijn

Het geloofsgesprek bindt en verbindt

Het geloofsgesprek voeren - je zou denken dat in de kerk niet anders gebeurt. In de praktijk van veel vergaderen, regelen en soms zorgen over het voortbestaan van de kerk blijkt dat echter vaak tegen te vallen. Ook al zijn er bij de opening of sluiting van vergaderingen bezinningsmomenten, het geloofsgesprek van mens tot mens wordt bijna niet gevoerd. Dat kan anders, vindt gemeenteadviseur Bea Mulder, die erg goede ervaringen heeft met wat het geloofsgesprek tot stand kan brengen. Het schept namelijk nieuwe mogelijkheden om gemeente te zijn en met elkaar om te gaan. Met het uitgeven van de handreiking ‘Leren leven van de verwondering’ gaf de synode van de Protestantse Kerk in 2005 de aanzet voor het voeren van het geloofsgesprek. De handreiking bevat een visienota waarin de synode haar visie op de identiteit, de roeping en de toekomst van de Protestantse Kerk verwoordt, bedoeld als richtingwijzer voor de kerk. De synode bood de handreiking aan alle gemeenten aan in de hoop dat deze uit zou nodigen het geloofsgesprek te voeren: wat willen we als gemeente voor mensen vandaag en morgen zijn?* De handreiking riep bij mij de vraag op: waar anders dan in de kerk zouden we het geloofsgesprek moeten voeren? Doen we dat soms niet, of doen we dat misschien te weinig?

Geloofsgesprek als noodzaak Het geloofsgesprek kan heel veel betekenen voor het persoonlijk geloofsleven. Maar dat niet alleen! Het geloofsgesprek biedt ruimte en openheid om binnen de diversiteit van geloofsgemeenschappen

bouwd dat ieder contact daarmee onmogelijk is geworden. Kerkenraden kunnen de uitdaging aangaan om, tegen alle vanzelfsprekendheden in, een ontmoeting te hebben met het geloofsgesprek als model – volgens de methode ‘geloven beleven’** – en met één vraag (wat is voor uw/jouw geloven vandaag belangrijk?) in drietallen een uur in gesprek te gaan. Dit gesprek kan ook ‘noodzaak’ zijn in de eigen kerkenraad.

Niet nieuw, maar anders Er is bij velen in de gemeenten een verlangen naar een nieuwe manier van omgaan met elkaar, in gespreksgroepen maar zeker ook in kerkenraden, taak- en werkgroepen. Nog te vaak hanteren we op onze vergaderingen de vorm van debat en discussie en nemen we elkaar, op die manier, de maat in geloven en leven. We laten niet zomaar iedereen in ons hart kijken. In onze discussies en debatten hebben we elkaar op deze manier vaak beschadigd. Het geloofsgesprek wordt gelukkig op

De gemeenteadviseurs helpen u graag op weg met het geloofsgesprek! en gemeenten binnen onze Protestantse Kerk samen te zoeken naar wat ons bindt en verbindt. Het schept nieuwe mogelijkheden om gemeente te zijn en met elkaar om te gaan. Ook wanneer er in een wijk of dorp twee gemeenten zijn die elkaar niet of nauwelijks kennen, of die in de loop der jaren zoveel vooroordelen hebben opge-

veel plaatsen beoefend, ingeoefend. Als gemeenteadviseur mag ik daar mede vorm en inhoud aan geven. Ik weet en ervaar ook zelf hoe moeilijk en lastig het kan zijn om woorden te zoeken die aangeven wat het geloof voor mij betekent, wat het met me doet, waartoe het me uitdaagt en vooral ook wat het van me vraagt.

2

Het vraagt allereerst om een veilige omgeving, en om vertrouwen dat ik er mag zijn zoals ik ben, met mijn levensverhaal dat de context vormt voor mijn geloven vandaag. Mijn levensverhaal is, net als het levensverhaal van de ander, uniek en anders, en dus is ook mijn geloof en leven anders dan dat van anderen. Mijn geloof is intens met mijn levensverhaal verbonden. Bij de beoefening van het geloofsgesprek houden we ons verre van de discussie of het debat. We leren op een andere manier te luisteren. We leren ervaren dat het ook voor de ander geldt dat je eigen levensverhaal je maakt tot wie en wat je nu bent. Het gaat er dan niet zozeer om dat je het met elkaar eens bent of wordt, het gaat om meer begrip krijgen en voelen voor andere, misschien wel afwijkende, standpunten. Dat maakt dan ook de weg vrij om anders om te gaan met visie- en beleidsvragen. Het geeft het verlangen naar vertrouwen en openheid, naar eenheid en eenvoud, naar vrijheid en geborgenheid, naar herstel en vernieuwing een kans.

Katern in Kerkinformatie 176

Ambtsdrager

Een kerkenraadslid die zijn tweede termijn erop had zitten, mailde me dat het hem speet dat hij geen ambtsdrager meer was. Het afgelopen jaar had hij met zijn kerkenraad de methode ‘geloven beleven’ geoefend. Zijn kerkenraad had besloten dat ze met deze manier van samen in gesprek zijn zouden doorgaan. Ze mochten hem volgend jaar weer vragen!

Gewoon doen! We worden meer dan ooit uitgedaagd om als kerkelijke gemeente te laten zien waar we voor staan. We krijgen het steeds drukker, hebben het gevoel steeds meer te moeten doen met steeds minder mensen. Het is van groot belang dat de veelheid en de heftigheid van alle acties die we opzetten, de vele vergaderuren die we maken, de noodzaak om over beleid en doelstellingen te praten, over visie en hoe je dat

December 2009

operationaliseert, over financiën en hoe je daar verantwoord mee omgaat, ons niet ontmoedigt en afhoudt van bezinning, van de open Bijbel, van luisteren en kijken naar de ander en de Ander. Het gaat er niet alleen om dat we met een hoofd vol daadkracht bezig zijn, gericht op allemaal hetzelfde. Het gaat erom dat we, in een veilige sfeer, met verlangen en vertrouwen zoeken naar bezieling. Daarvoor is het geloofsgesprek een onmisbaar instrument.

Middelen voor het geloofsgesprek Binnen de Protestantse Kerk zijn de laatste jaren veel materialen ontwikkeld die kunnen helpen om op veel verschillende manieren, speels of serieus, binnen die hele grote verscheidenheid van confessioneel, charismatisch, oecumenisch, orthodox, vrijzinnig, evangelisch, diaconaal en missionair het geloofsgesprek te voeren, ook onderling.

Een groot deel van de materialen voor het geloofsgesprek is ondergebracht in een digitale folder. Deze is te vinden op www.pkn.nl/missionair > materialen > geloofsgesprek. Er is van alles beschikbaar waarmee u zo aan de slag kunt, van een eerste kennismaking tot een verdiepend gesprek, van een cursus van een aantal bijeenkomsten tot een spel voor een dagdeel, van een boek tot een dvd. Bea Mulder, gemeenteadviseur binnen de Protestantse Kerk * De visienota ‘Leren leven van de verwondering’ is te vinden op www.pkn.nl > Bestuur en organisatie> Generale synode> visienota. U kunt deze als pdf downloaden. ** Als u geïnteresseerd bent in de methode ‘geloven beleven’, stuurt u dan een e-mail naar Bea Mulder. Zij kan u eraan helpen, e-mail [email protected].

Nunspeet: vergaderen in een andere sfeer De algemene kerkenraad van de Protestantse Gemeente Nunspeet ervoer tijdens een bezinningsdag dat ze na het uitwisselen van persoonlijke (geloofs)ervaringen in een heel andere sfeer met elkaar verder gingen. Iedereen duidde dat positief. Dat moet een vervolg krijgen, vond Alma Knol-van Maanen, voorzitter van de commissie Vorming & Toerusting. ‘Het is begonnen met de methode ‘geloven beleven’, een methode die ik van gemeenteadviseur Bea Mulder bij de basiscursus pastoraat toegelicht kreeg. Zij was daar erg positief over. Ik wilde daar wel wat mee, want ik vind dat het geloofsgesprek in de gemeente te weinig gevoerd wordt. Eigenlijk is dat onbegrijpelijk, want de kerk is daar toch bij uitstek de plek voor. Als voorzitter van de commissie Vorming & Toerusting zit ik in de kerkenraad. Een keer per jaar hebben we een bezinningsdag. Een van de onderwerpen waar we tijdens de bezinningsdag over wilden nadenken, was de moeite die we hebben om ouderlingen te vinden. Ik heb contact opgenomen met Bea Mulder om te kijken of zij ons daarbij behulpzaam kon zijn. Zij stelde voor de methode ‘geloven beleven’ te gebruiken. Uitgangspunt om verder na te denken over dit bezinningsonderwerp moet de eigen ervaring en de eigen betrokkenheid zijn. We stelden de volgende vragen aan de orde: wat is in je eigen geloofsbeleving de kern en

waar ervaar je die in je kerkenraadswerk? Wat ervaar je als stimulerend en wat ervaar je als een belemmering? We zijn in kleine groepjes uit elkaar gegaan, hebben de vragen erbij gepakt en ieder heeft z’n verhaal gedaan, zonder door de ander te worden onderbroken. Daarna hebben we elkaar verhelderende vragen gesteld. Als laatste hebben we in de groepjes gezamenlijk conclusies getrokken. Deze conclusies hebben we als kerkenraad plenair gedeeld.

Plek geven Voor het eerst sinds ik in de kerkenraad zat, zijn we zo met elkaar omgegaan. Er kwamen heel persoonlijke geloofservaringen boven. Heel bijzonder. We vonden allemaal dat we dit vaker moeten doen. Je leert elkaar op een andere manier kennen en dat is goed, ook als je daarna zakelijk moet vergaderen. Er ontstaat een andere cultuur, een andere sfeer. We hebben tegen elkaar gezegd dat we hier eigenlijk op elke kerkenraadsvergadering tijd voor in moeten ruimen. We zijn

3

tot de conclusie gekomen dat we het geloofsgesprek een nadrukkelijke plek willen geven, en hebben besloten om in de kerkenraad voldoende tijd te nemen om met elkaar in gesprek te gaan op de manier als bij ‘geloven beleven’. En niet alleen in de kerkenraad, maar breder in onze gemeente. Ik heb op me genomen om daar een voorstel voor te doen. Het krijgt dus een vervolg.’ Janet van Dijk, communicatiemedewerker van de Protestantse Kerk

Katern in Kerkinformatie 176

December 2009

De Ontmoetingskerk is altijd met het geloofsgesprek bezig Bij de vorming van de Protestantse Gemeente IJsselstein, nu vijf jaar geleden, werd het geloofs­ gesprek als middel ingezet om de nieuwe kerk vorm te geven. Hervormden en gereformeerden moesten met elkaar in gesprek om samen een plek te creëren waar iedereen zich in kon herkennen. Ds. Peter van der Schans, een van de voorgangers van de Ontmoetingskerk, was daar nauw bij betrokken. ‘Als je van twee gemeenten naar één gemeente wilt, krijg je te maken met een juridische en mate­ riële rompslomp. Er moet veel geregeld worden en je moet je erin verdiepen hoe je een kerk moet bouwen. We wilden dat het daar niet bij bleef. Je moet de mensen ook mee zien te krijgen en proberen betrokkenheid te creëren. We hebben daar wat op bedacht. Parallel aan de bouw van de kerk zijn we met gemeenteleden een kunstproject gestart onder leiding van twee kunstenaars, Leontien Kurpershoek en Marijke Wijgerinck. We hebben de gemeenteleden gevraagd iets moois of iets belangrijks in hun leven te beschrijven. Dat leverde een schat aan verhalen op. We hebben tijdens een bijeenkomst alle verhalen in groepjes besproken. Daar kwamen kernwoorden uit. In een plenaire ronde werden de woorden aan elkaar doorgegeven, toegelicht en besproken. Verder koos men er een bloem

Handreiking ‘wij geloven’

Wilt u ook van ‘wij geloven’ een jaarthema maken? De Protestantse Kerk stelde een handreiking samen waarmee ‘wij geloven’ op meer momenten in het jaar handen en voeten kan krijgen, bijvoorbeeld in ge­­sprekskringen, groothuisbezoeken, een thema­­­ bijeenkomst of de opening of sluiting van een vergadering. De handreiking biedt - liederen, geloofsbelijdenissen, bijbelteksten en gebeden - suggesties voor werken met teksten, met ‘verbeelding’ en met korte vragen - korte werkvormen, suggesties voor bijbellezen en een bijbelstudie. Te bestellen via (030) 880 13 37 of bestellingen@pkn. nl. De prijs is € 4,50; vanaf 10 exemplaren nog maar € 3,50 per stuk. U betaalt geen verzendkosten.

Gevoel van verbondenheid

Coby Gaasenbeek is lid van de Protestantse Gemeente IJsselstein en voert graag het geloofsgesprek. ‘Ik heb een paar jaar meegedaan aan een gespreksgroep, ontstaan uit een groep belijdeniscatechisanten. Zij wilden verder “zoeken” en hun geloof ontwikkelen. Dat wilde en wil ik ook. Ik heb ook meegedaan aan het kunstproject dat georganiseerd was ter gelegenheid van de vorming van de Protestantse Gemeente. Naar aanleiding van een zelfgeschreven verhaal over wat belangrijk is in mijn leven, bracht ik in een workshop etsen een deel hiervan in beeld. Verder doe ik regelmatig mee aan activiteiten van de commissie Vorming & Toerusting, variërend van spirituele wandelingen tot het lezen van Genesis, waarbij gekeken wordt naar werken van kunstenaars die bij het verhaal passen. Wat mij in dit alles zo aanspreekt, is de uitdaging om je open te stellen, zowel voor jezelf als voor de ander. Het is voor mij een manier van je geloof beleven en daarin groeien. Het is mooi om met anderen het geloofsgesprek te voeren. Hoewel we het heus niet altijd met elkaar eens zijn, verrijkt het een ieder. Een heel positieve ervaring dus. Ik zit daardoor ook anders in de kerk. Het geeft een groter gevoel van verbondenheid met de geloofsgenoten om me heen. De kerk is voor mij een plek waar ik mag zijn wie ik ben, en waar ik mijn geloof kan delen en beleven met anderen.’

bij, die vervolgens met het woord aan een kaartje in een grote vaas werd gezet. Er werden diepe gevoelens en gedachten gedeeld. Het was zeer indrukwekkend en indringend. Ik kan de avond nóg op mijn netvlies halen. Aan de kunstenaars vroegen we vervolgens de verhalen te etsen in zink. In een aantal van deze etsen waren universele beelden herkenbaar. Deze zijn geselecteerd en fragmenten uit deze symbolen zijn nu op grote panelen aan de wanden van de kerkruimte te zien.’

Je eigen vragen De Ontmoetingskerk is altijd wel met het geloofsgesprek bezig, gemeentebreed. Dat uit zich onder meer in gespreksgroepen waarin bijvoorbeeld een interessant artikel of boekje wordt besproken. Daarnaast is er een interkerkelijk programma Vorming & Toerusting, dat hoofdzakelijk door de protestantse gemeente wordt ingevuld. Zo is er een avond met Carel ter Linden over zijn boek ‘Wandelen over het

4

water’, een reeks avonden over verhalen en kunst rond het bijbelboek Genesis, een reeks avonden over God in het leven van alledag, kun je aanschuiven aan een bijbelse maaltijd of kijken naar films en die bespreken. En dat is nog maar een greep uit het aanbod. ‘Daar komen bij ons toch aardig wat mensen op af. In alle groepen is volop gelegenheid om met je eigen vragen te komen. Traditionele geloofswaarden worden vaak ter discussie gesteld. Ik merk dat er een duidelijke behoefte is aan een veilige plek waar je je vragen kunt stellen. Bij ons kan dat. Dat is een groot goed.’

Jaarthema ‘wij geloven’ Dat wil de gemeente ook graag bewerkstelligen door van het thema ‘wij geloven’ een jaarthema te maken. ‘Op de startzondag kreeg dat al een creatieve invulling met onder meer schilderen en muziek, waarbij we dankbaar gebruik hebben gemaakt van allerlei suggesties op de website bij de startzondag. Dat materiaal

Katern in Kerkinformatie 176

is bij ons goed geland.’ Het thema wordt het hele jaar door gebruikt. De gemeente heeft er drie subthema’s uitgehaald: geloof in je leven, veelkleurig geloven en geloofshelden. In huiskamergesprekken – de vroegere groothuisbezoeken – in het voorjaar van 2010 wordt dat verder uitgewerkt. Voor zichzelf merkt Van der Schans dat bezig zijn met het geloofsgesprek hem goed doet. ‘In de gespreksgroepen kan ik ook met mijn eigen vragen komen. Dat geeft me theologisch en spiritueel ruimte. Ik kan me daarin aan anderen optrekken, en andersom kunnen de deelnemers zich aan mij, en anderen, optrekken. Dat werkt naar beide kanten erg vruchtbaar. En het werkt weer door naar de gemeente. In de gespreksgroepen met jongeren merk ik dat je toch met de kerk verbonden kunt zijn als je niet naar de zondagse kerkdienst komt. Dat is ook kerkelijke betrokkenheid. Nog een ‘plus’ is dat ik de mensen in al deze groepen goed leer kennen. Dat maakt het ook wat makkelijker als ik mensen wil benaderen voor een vrijwilligerstaak in de kerk.”

December 2009

Het geloof moet ter sprake komen

Lydia Roosendaal is de gemeenteadviseur van deze gemeente. Zij vindt het heel positief dat deze gemeente dankbaar gebruikmaakt van het thema ‘wij geloven’. ‘Niet omdat de gemeente vindt dat dat nu eens een leuk thema is voor het komende jaar, maar als vanzelfsprekend: het geloof moet telkens weer, jaar in jaar uit, ter sprake komen. Zo heb ik als gemeenteadviseur de gemeente leren kennen en zo word ik ook in hun gemeentewerk betrokken. Om elkaar als gereformeerden en hervormden beter te leren kennen, zette de gemeente het geloofsgesprek in. Door het geloofsgesprek te voeren aan de hand van zelfgemaakte etsen, werkten de gemeenteleden aan hun eigen gemeenteontwikkeling. Daarmee legden zij een stevige basis om structureel aandacht te besteden aan het geloofsgesprek. Geloven is steeds in ontwikkeling. Iedere levensfase kent haar eigen geloofsvragen en door gebeurtenissen en ervaringen in het leven kunnen andere, nieuwe beelden, ontleend aan bijbelverhalen, aan de oppervlakte komen. Bijbelverhalen raken je op een andere manier, ze krijgen een andere kleur. Het draagt bij aan het (opnieuw) vinden van woorden voor de persoonlijke geloofstaal. Telkens opnieuw en soms anders wordt, soms in alle voorlopigheid, de verbinding tussen geloof en leven gelegd.’

Janet van Dijk, communicatiemedewerkers van de Protestantse Kerk

5

Katern in Kerkinformatie 176

December 2009

Het geloofsgesprek in de kerkenraad De meeste kerkenraadsvergaderingen worden geopend met gebed en het lezen uit de Bijbel, van een gedicht of een lied. Soms wordt een thema wat verder besproken aan de hand van wat een boekje ons aanreikt. Maar hoe vaak vindt er nu echt een gesprek van hart tot hart plaats, over onze diepste beweegredenen? Juist dat elkaar in het hart kijken versterkt de onderlinge band. Vaak zal ook, door elkaar zo beter te leren kennen, de waardering voor elkaar toenemen. En dat scheelt echt bij de bespreking van de volgende onderwerpen die op de agenda staan. Als de goede toon eenmaal gezet is… Hieronder beschrijf ik een paar praktijkervaringen. In de hoop dat ze u aanspreken en u er in de praktijk van de kerkenraadsvergaderingen wat mee kunt.

Voorwerp met een boodschap Enkele malen liet ik op de uitnodiging voor een bezinningsdag visieontwikkeling met een kerkenraad het volgende zinnetje opnemen: ‘Wilt u een voorwerp meenemen dat voor u het symbool is voor de kerk van de toekomst of voor de weg náár de kerk van de toekomst?’ Altijd weer verrassend wat mensen meenemen en wat daarbij de achterliggende gedachte is. Soms zeer diepzinnig, een andere keer weer humoristisch. Je staat soms versteld van de creativiteit. Deze vorm kan ook goed aan het begin van de kerkenraadsvergadering gebruikt worden. Aan het eind van de toelichtingsronde ligt er in de vergaderruimte altijd een bonte verzameling attributen.

Ontmoeten Een andere manier om het geloofsgesprek aan te zwengelen is het werken met ‘Ontmoeting’*. Een spel met een groot aantal kaartjes waarop een bonte verzameling van emoties, kleuren, voorwerpen, kerkgebouwen, geloofsbegrippen enz. is afgebeeld en benoemd. Nadat iedere deelnemer blind vijf kaarten heeft gekregen, kan men in elke speelronde een kaart inruilen voor een andere, totdat men vijf kaarten heeft aan de hand waarvan men over het eigen leven kan vertellen. Een voor een wordt door te associëren op de eigen kaarten het eigen (geloofs)leven in kaart gebracht. Mooi om te zien hoe men zich in de kaart laat kijken. Door een aantal plaatjes uit te stallen,

bijvoorbeeld van ‘Kaarten op tafel’**, en de deelnemers te laten kiezen welk plaatje voor hen een link heeft met het eigen geloofsleven komt er, een creatief denkproces op gang. Het toelichten van de keuze voor een bepaalde foto of afbeelding levert vaak mooie gesprekken op. Afhankelijk van de groep kan het goed zijn om het gesprek wat langzaam op te bouwen. Bijvoorbeeld de plaatjes eerst bespreken in kleine groepjes, en pas daarna in de hele groep. Vervolgens het gesprek rond bijbelteksten eerst in kleine groepjes en dan weer in de hele groep.

Belangrijke bijbelteksten Welke bijbeltekst raakt u het diepst? Of welke bijbeltekst is voor u van groot belang? Door aan de hand van deze vraag een rondje te maken, komt er een schat aan bijbelteksten en daaraan gekoppelde geloofservaringen boven. Het delen van deze teksten en geloofservaringen wordt vaak als zeer bemoedigend ervaren. Het helpt echt bij het ‘leren leven van de

6

verwondering’! En tegelijkertijd geeft het handvatten voor hen die bezoeken in de gemeente afleggen. Deelt u uw eigen bijbeltekst eens met iemand in uw omgeving. En vraag de ander ook eens naar zijn of haar bijbeltekst. Een goed geloofsgesprek toegewenst. Jan Boer, gemeenteadviseur binnen de Protestantse Kerk * zie www.kerkopkop.nl ** uitgave van de Evangelische Omroep

Katern in Kerkinformatie 176

December 2009

Het geloofsgesprek in de praktijk Spreken over je geloof in God is niet altijd eenvoudig. Het valt niet mee om in een paar woorden te zeggen waar het om gaat. Veel mensen moeten eerst iets overwinnen voordat ze er vrijuit over praten. Toch is het mijn ervaring dat mensen snel over hun geloof kunnen praten, zolang de vertrouwelijkheid gewaarborgd is. In mijn werk als gemeenteadviseur mag ik allerlei bijeenkomsten in de gemeenten van mijn classes leiden, zoals gemeenteavonden, missionaire gesprekskringen, gesprekken over visie op kerk-zijn of de basiscursussen van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie. Op deze bijeenkomsten stimuleer ik regelmatig het geloofsgesprek. De een moet aan de ander vragen: ‘Wat was voor jou een belangrijk geloofsmoment in je leven? Vertel je verhaal. Kun je mij vertellen hoe je bent opgegroeid met God? Welke Godsbeeld heb je meegekregen? Welk Godsbeeld heb je nu?’ Deze gesprekken zijn goud waard.

Hoe pak je het aan? Hieronder geef ik vijf voorbeelden uit de praktijk. 1. Tijdens gemeenteavonden over visie op kerk-zijn of beleidsontwikkeling vraag ik de mensen in tweetallen de volgende vragen beantwoorden: ‘Van wie heb je het

geloof meegekregen? Is je Godsbeeld veranderd? En zo ja, hoe is die ontwikkeling of verandering tijdens je leven geweest? Hoe zou je je geloof in God nu omschrijven?’ Regelmatig gebruik ik tijdens die gemeenteavonden de leeftijdsbalk om bijzondere momenten uit het leven te kunnen benoemen en vertellen.* 2. Werkvorm ‘kleur bekennen’. Het filmpje van het logo van de Protestantse Kerk gebruik ik hierbij als volgt: ik deel vijf gekleurde kaarten per aanwezige uit en leg dan de betekenis van die vijf kleuren uit. Daarna laat ik het korte filmpje zien en stel de vraag: ‘Waarom ga je op zondag naar de kerkdienst? Beantwoord deze vraag met één van de vijf kleuren.’ Ze moeten met het opsteken van een gekleurde kaart die vraag beantwoorden. Ten slotte nodig ik enkelen uit om hun kleurkeuze toe te lichten.** 3. Tijdens een aantal basiscursussen van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie laat ik soms fragmenten van de filmportretten zien (www.pkn.nl > kennismaken). Tijdens deze korte film­

interviews vertellen de geïnterviewden heel open en eerlijk wie ze zijn, waar ze vandaan komen, wat zij geloven, welk Godsbeeld zij hebben, hoe zij tegen de hemel aankijken, enz. Na het tonen van een enkel fragment nodig ik de deelnemers uit om te spreken over hun eigen Godsbeeld en hun beeld van de hemel. Na het zien van zo’n filmfragment praat iedereen makkelijker over zijn of haar geloof. 4. Ik gebruik ook vaak kaartspelen, zoals ‘Samenspraak, levenskaart’.*** Met drie of vier andere mensen de vragen op de kaarten beantwoorden gaat iedereen niet alleen makkelijker af, het is nog leuk ook. 5. Tijdens de basiscursus pastoraat die ik zo’n zes keer per jaar geef, vraag ik de deelnemers bij het onderwerp ‘bidden tijdens het huisbezoek’ in tweetallen met elkaar te praten. Het gaat dan over ‘wie leerde je vroeger bidden?’ en ‘wanneer bid je momenteel zelf?’ en ‘hoe beleef je het bidden tot God? – wat betekent het voor je?’ Mijn ervaring is telkens weer dat wanneer mensen elkaar zo hun verhaal vertellen, het helemaal niet meer zo moeilijk blijkt om over het geloof te vertellen. Burret Olde, gemeenteadviseur binnen de Protestantse Kerk * Deze werkvorm staat beschreven in de handreiking ‘wij geloven’, zie pag. 4. ** Dit filmpje is te vinden op www.pkn.nl > Kennismaken > Symbolen. *** Met dit kaartspel kunnen mensen met elkaar hun leven delen en hun geloof verdiepen. Bestellen via (030) 880 13 37 of [email protected]. Prijs € 12,50. Geen verzendkosten.

7

Katern in Kerkinformatie 176

December 2009

Geloofsgesprek in de Achterhoek Mensen uit de Achterhoek staan niet bekend als makkelijke praters, maar als ze het vertrouwen hebben dat ze in een veilige sfeer kunnen opereren, komen ze wel los. De Protestantse Gemeente Halle wil graag een open kerk zijn, waar ruimte is om op een eigen manier te geloven. Het geloofs­ gesprek heeft daarin een plek. Halle is een dorp in de Gelderse Achterhoek. Ds. Wim de Jong van de protestantse gemeente is altijd op zoek naar werkvormen die passen bij de gemeente, ook als het gaat om het geloofsgesprek. Zo is er een eigen variant van de geloofscursus 7 + 1. Ontmoetingen met God ontwikkeld. De opbouw van de cursus, zeven ontmoetingen met een maaltijd gevolgd door een hele dag, is iets teveel gevraagd van de mensen in Halle die vaak druk zijn met hun dagelijkse dingen. Daarom is gekozen voor een serie van vier bijeenkomsten. ‘Dat werkt bij ons erg goed.’ Omdat mensen in de Achterhoek niet het hart op de tong hebben, is de dvd die bij de geloofscursus ontwikkeld is een succes in Halle. ‘Samen naar een filmfragment kijken werkt beter dan wanneer iemand een persoonlijke inleiding houdt. En de maaltijden doen we niet meteen aan het begin van de cursus, maar later, als men elkaar een beetje beter kent.’

Scheppen of scheiden? Wouter Rootmensen is voorzitter van de missionaire werkgroep in Halle. Hij weet dat missionair werk altijd plaatsgebonden is. ‘Je moet zoeken naar werkvormen die Kerk naar buiten

De missionaire werkgroep in Halle organiseert jaarlijks de Halse Dag en verder onder meer laagdrempelige kerkdiensten zoals openlucht-, herberg- en dialectdiensten. Wouter Rootmensen: ‘Om als kerk naar buiten te treden, organiseren we op de Halse Dag een Open Kerk, met kraampjes en een koor. De opkomst is altijd groot, en soms lukt het om met bezoekers over het geloof te praten. Het komt wel voor dat mensen die lang niet in de kerk zijn geweest, behoefte voelen om toch hun kindje te laten dopen.’ Zie voor meer informatie over de cursus 7+1: www.pkn.nl/7plus1

passen bij de eigen gemeente, zowel in de kerk als daar buiten.’ Hij heeft ondervonden dat de grootte van de groepen ook van belang blijkt te zijn om echt met elkaar in gesprek te komen. ‘Om persoonlijke uitwisseling te hebben, moet je de groep niet groter maken dan twaalf tot veertien mensen, maar liefst acht tot tien. Iets kleiner kan ook nog, maar dat betekent wel dat je dan meer series moet organiseren, wil iedereen aan bod komen. Als mensen het vertrouwen hebben dat ze in een veilige sfeer kunnen opereren, komen ze wel los. Zo hadden we laatst een discussie over de juiste vertaling van het woord ‘schepping’ in Genesis, een onderwerp dat toen in het nieuws was: schiep of scheidde God in het begin hemel en aarde? Toen bleek dat ook het Godsbeeld dat je persoonlijk hebt van invloed is. Is God een alles regelende die steeds aan de touwtjes trekt, of laat Hij je ook vrij om zelf keuzes te maken? Dat leidde tot een goed gesprek.’

Saamhorigheid Op de geloofscursus 7 + 1. Ontmoetingen met God komen kerkmensen af, niet echt

8

mensen van buiten. Wim de Jong: ‘Zestig tot zeventig procent is lid van de kerk. De rest van de groep is kerkelijk geweest. Het is daardoor niet zo goed mogelijk om te spreken over rand- of buitenkerkelijk.’ Dat geldt ook voor de andere activiteiten in de kerk. ‘Er zijn mensen in het dorp die niet naar de dienst gaan, maar wel meehelpen met activiteiten van de kerk. Andersom helpen we als kerk trouwens ook vaak mee met dingen die door anderen in het dorp georganiseerd worden. We kennen elkaar en helpen elkaar, dat is hier eigenlijk vanzelfsprekend, en het gaat altijd in goede harmonie.’ Op de website http://www.kerkhalle.nl lezen we dan ook: ‘Er zijn mensen die elke zondag naar de kerk gaan, anderen komen alleen naar een jeugddienst of een avonddienst. Voor weer anderen zijn de gespreksgroepen erg belangrijk en een ander vindt zijn of haar geloof het beste uitgedrukt in muziek. Zo is er voor iedereen een plekje.’ Max Mesman, communicatiemedewerker van de Protestantse Kerk.