Intellectueel eigendomsrecht bij jonge ontwerpers

„Intellectueel eigendomsrecht bij jonge ontwerpers‟

Marilke Rietman Februari 2010

Afstudeeropdracht Fashion & Management Intellectueel eigendomsrecht bij jonge ontwerpers ‘Is het voor het intellectueel eigendomsrecht van jonge ontwerpers een efficiënte manier om een RFID-tag in hun collectie te plaatsen?’

Naam : Marilke Rietman Opleiding : Amsterdam Fashion Institute School : HVA Richting : Fashion & Management Studentennummer : 216508 Email : [email protected] Begeleider : Henny Jordaan 2e Lezer : Joop Smit Datum/ Plaats : Februari 2010 te Amsterdam

2

Voorwoord Deze scriptie is samengesteld en geschreven ter afronding van mijn HBO opleiding aan het Amsterdam Fashion Institute. Tijdens mijn opleiding heb ik intensief samengewerkt met een aankomend en nu reeds bekend ontwerpster Jessica Joyce. In deze periode heeft Jessica Joyce veel gedaan om haar ontwerpen aan de man te brengen. Zo was haar eerste internationale modeshow in New York, waarbij wij gevolgd zijn door het tv programma “24 uur”. De hele voorbereiding en uitvoering heb ik samen met haar mogen doen. Mede door deze samenwerking met een aankomend ontwerpster ben ik bij het voorbereiden van deze scriptie op zoek gegaan naar een manier om het intellectueel eigendom van jonge ontwerpers beter te beschermen. Op een gegeven moment moest ik tot de conclusie komen dat een 100% bescherming niet mogelijk was. Echter heb ik d.m.v. de RFID- technologie een efficiënte manier gevonden waar jonge ontwerpers snel en duidelijk hun collectie kunnen vastleggen. Met hulp van heel veel mensen is de inhoud van deze scriptie samengesteld. Ik wil alle mensen bedanken die mij geholpen hebben, mijn speciale dank gaat naar mijn begeleider Henny Jordaan en de ontwerpster Jessica Joyce. Marilke Rietman Amsterdam, 2010

3

Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1. De aanleiding 1.2. De probleemanalyse 1.3. De hoofdvraag & deelvragen 1.4. Doelstellingen 1.5. Afbakening & beperkingen 1.6. Onderzoeksmethode 1.7. Kwantitatief en kwalitatief onderzoek 1.8. Verantwoording hoofdstukken & werkwijze

8

2. De ontwerper 2.1. De ontwerper 2.2. Organisatie/ stichtingen die zich richten op jonge ontwerpers 2.2.1. Dutch Fashion Foundation 2.2.2. HTNK 2.2.3. Arnhem Mode Biënnale 2.2.4. Fortis Fashion Faster 2.3. Samenvatting

11

3. Juridische achtergrond informatie 3.1. Auteursrecht 3.1.1. Uitputting van het auteursrecht 3.2. Portretrecht 3.2.1. Voorbeeld portretrecht 3.3. Modellenrecht 3.3.1. Voorbeeld modellenrecht 3.4. Niet ingeschreven modellenrecht 3.5. Merkenrecht 3.6. Octrooi 3.7. Samenvatting

14

4. In de praktijk 4.1. Casus 1: V&D 4.1.1. Reactie ontwerpster 4.1.2. Had de ontwerpster dit kunnen verkomen? 4.1.3. Reactie M.Odink advocaat 4.2. Casus 2: Jan Jansen versus Armani 4.2.1. Actie Jan Jansen 4.2.2. Beslissing in kort geding 4.3. Casus 3: And Beyond versus Marios Schwab 4.4. Casus 4: Burberry versus Armani 4.4.1. Actie Burberry 4.4.2. Beslissing in kort geding 4.5. Hoe te handelen indien inbreuk gemaakt wordt op een ontwerp.

18

4

4.6. Samenvatting 5. Elektronische wijze van registreren 5.1. Definitie RFID 5.2. Automatische identificatie 5.3. RFID-systeem 5.3.1. Verschillende soorten tags 5.3.2. Readers 5.4. RFID bij modebedrijven 5.4.1. Vögele 5.4.2. Gerry Weber 5.4.3. Marks & Spencer 5.4.4. Karstadt 5.5. RFID- technologieën in de mode 5.5.1. RFID based EAS System 5.5.2. Wear and Compare 5.5.3. Smart Mirror 5.5.4. Smart Rack & Shelf 5.5.5. Interactieve Fitting Room 5.6. Applicaties van RFID 5.7. Samenvatting

25

6. Het IE registratie concept 6.1. Onderzoek 6.2. Het idee 6.2.1. De database 6.2.2. De reader 6.2.3. De webablicatie 6.3. Benodigdheden 6.4. Hoe gaat het in z‟n werk? 6.5. Kostenplaatje 6.5.1. Kosten 6.5.2. Database 6.6. Aanbevolen bedrijven 6.7. Uitwerking centraalpunt registratie of individuele registratie 6.8. Nieuwe applicaties van RFID 6.8. Commerciële doeleinden in de toekomst 6.9. Database toepassen op de academies 6.10. Aanbevelingen voor in de toekomst 6.11. Samenvatting

34

5

7. Conclusie 7.1. Beantwoording deelvragen & onderzoeksvraag 7.2. Casussen 7.3. Ontwikkelingen Bronnenlijst Bijlage 1 Tabel Applicaties van RFID Bijlage 2 Opzet presentatie Bijlage 3 Deel powerpoint GCS

40

43 45 46 47

6

Samenvatting Nog steeds worden veel ontwerpen gekopieerd. Uit onderzoek is gebleken dat dit vooral het geval is bij jonge ontwerpers. Zij zitten vol met creatieve ideeën en u iten dit in een ontwerp. Er zijn verschillende casussen beschreven waarbij plagiaat is plaatsgevonden dit is gebeurt bij recente gevallen. Namelijk; - Jong ontwerpster M. versus V&D - Schoenenontwerper Jan Jansen versus Armani - Burberry versus Sacha Op elk ontwerp zit automatisch auteursrecht. Als er inbreuk wordt gemaakt op het auteursrecht van een ontwerp moet de ontwerper aan kunnen tonen dat zij het ontwerp eerder hebben ontworpen. Dit moet ergens vast staan. De manier die hierin onderzocht is, is door middel van de RFID- technologie. RFID staat voor Radio Frequency Identification. Dit betekent het identificeren van objecten via radio frequentie transmissie. Een RFID-systeem bestaat uit een RFID-tag, een RFID-reader en een systeem om RFID data te verwerken. RFID werkt als volgt: een chip die gekoppeld is aan een antenne kan radiosignalen opvangen die worden uitgezonden door de daarvoor geschikte leesapparaten. De chip vangt de energie op van het uitgezonden radiosignaal en stuurt een bericht terug naar het leesapparaat. De informatie die wordt verstuurt is de informatie die is opgeslagen in de chip. Deze informatie hoeft niet alleen een nummer te zijn, maar kan ook productinformatie bevatten. Vögele, Gerry Weber, Marks & Spencer en Karstadt zijn enkele modebedrijven die al gebruik maken van RFID- technologieën. De manier die gebruik gemaakt kan worden om sneller de datum te bepalen wanneer het ontwerp ontworpen is. Is doormiddel van een RFID-tag in het prototype van een ontwerp te plaatsen, dit te koppelen aan een database waar alle schetsen en data‟s in vermeld staan, de chip moet gescand worden en alle schetsen en data‟s die vermeld staan in de database komen naar voren.

7

1. Inleiding 1.1. De aanleiding Tijdens mijn studie aan het Amsterdam Fashion Institute heb ik gewerkt bij een ontwerpster Jessica Joyce. Ik vond het fascinerend om te zien hoe creatieve mensen werken. Wat hun denk proces is en hoe snel ze iets totaal nieuws kunnen ontwikkelen. Wat ik gezien heb bij jonge ontwerpers is, dat zij heel veel bezig zijn met de creatieve kant van het vak. Hierdoor zie je dat ze aan de zakelijke kant onvoldoende aandacht besteden en hier maken anderen, grote bedrijven, misbruik van. 1.2. De probleemanalyse Doordat jonge ontwerpers tijdens hun pioniersfase echt intens bezig zijn met hun eigen label op te starten en daar alle geld in investeren, hebben ze geen geld meer over om hun collectie goed te beschermen. Dit weten de grote bedrijven en voor hen is het dan ook makkelijker om ontwerpen van de jonge ontwerpers te kopiëren. Jonge ontwerpers hebben een efficiënte manier nodig waar zij hun collectie op datum kunnen borgen. 1.3. Doelstelling De doelstelling is een manier bedenken waarop jonge ontwerpers op een efficiënte en relatief goedkope manier hun collectie kunnen vastleggen. 1.4. De hoofdvraag & deelvragen Om een goed antwoord te krijgen op de probleemstelling het onderzoek onderverdeeld in één hoofdvraag met verschillende deelvragen. De hoofdvraag luidt: „Is het voor het intellectueel eigendomsrecht van jonge ontwerpers een efficiënte manier om een RFID-tag in hun collectie te plaatsen?‟ Om antwoord te kunnen geven op de hoofdvraag, moet er eerst onderzoek gedaan worden naar de volgende deelvragen: 1) Wie is de jonge ontwerper van tegenwoordig? 2) Welke instanties zijn er om jonge ontwerper naast te staan? 3) Hoe worden de jonge ontwerpers beschermd? 4) Worden er veel ontwerpen gekopieerd en door wie? 5) Hoe kunnen jonge ontwerpers voorkomen dat hun collectie wordt gekopieerd? 6) Wat is RFID? 7) Welke modebedrijven maken gebruik van de RFID- technologie? 8) Hoe kan een RFID-tag toegepast worden bij jonge ontwerpers?

8

1.5. Afbakening & beperkingen Omdat dit onderzoeksrapport een nieuwe Intellectueel eigendomsregistratie weergeeft is er alleen ingegaan op de RFID- technologie. De registratie is gericht op ontwerpers. Er wordt niet ingegaan op de verdere ontwikkelingen van de RFID- technologie in Fashion. 1.6. Onderzoeksmethode Dit afstudeeronderzoek is opgebouwd uit vier delen: Deel 1: De jonge ontwerpers en de casussen waarbij er inbreuk is gemaakt op het auteursrecht van een ontwerp. Deel 2: Juridische achtergrond informatie betreffende het intellectueel eigendomsrecht. Deel 3: De RFID- technologie. Deel 4: De omschrijving van het idee. In deel één speelt vooral mijn werkervaring bij Jessica Joyce, ontwerpster, een belangrijke rol. Mijn praktijkervaringen heb ik zo goed mogelijk theoretisch weer proberen te geven. Daarnaast zijn er vier belangrijke casussen onderzocht waarbij jonge ontwerpers gekopieerd zijn. De zakenpartner van ontwerpster M. heeft reactie gegeven. Bij ontwerpster M is er inbreuk gemaakt op het auteursrecht van een ontwerp door V&D. Dit was één van de meest spraakmakende inbreuken van de afgelopen jaren. In deel twee staat de juridische achtergrond betreffende intellectueel eigendomsrecht. Beschreven. Omdat ik totaal geen rechten achtergrond had, heb ik me eerst verdiept in de achterliggende materie door het lezen van het boek Auteursrecht voor ontwerper geschreven door Mr. Vincent van den Eijnde. Ook heb ik veel gecommuniceerd met rechtendocent dhr. Jack Sons. Hij heeft mij verschillende college en casussen opgestuurd die ik kon bestuderen om de stof beter te begrijpen. Tijdens mijn werk bij Jessica Joyce ben ik veel in contact gekomen met verschillende soorten mensen. Zo ook advocaat Michiel Odink van advocatenkantoor Allen & Overy. Hij is gespecialiseerd in intellectueel eigendomsrecht. Hij heeft in een twee uur durend gesprek mij alle begrippen uitgelegd die te maken hebben met intellectueel eigendomsrecht. Ook heeft hij zijn mening gegeven over de aanpak van zakenpartner J. van de casus V&D. In deel drie wordt de theorie beschreven van RFID- technologie. Deze stof heb ik mezelf vooral eigengemaakt door me in te lezen over de technologie. Ook heb ik een gesprek gehad met de manager van het RFID-kenniscentrum. Hij heeft mij stap voor stap vertelt hoe de technologie precies werkt.

9

Tijdens een bijeenkomt bij Nedap in Groenlo zijn de nieuwe technologieën van RFIDtechnologie in Fashion uitgelegd en laten zien. Ook heb ik mijn idee te sprake gebracht en heeft Wim de Rooij mij advies gegeven. In deel vier heb ik uitgebreid het idee beschreven. Wat de mogelijkheden zijn en hoe het allemaal toegepast kan worden. Ik heb het idee ook aan advocaat Ernst-Jan Louwers van Louwers advocaten, gespecialiseerd in intellectueel eigendomsrecht voorgelegd. 1.7. Kwantitatief en kwalitatief onderzoek Voor het kwantitatieve onderdeel van mijn onderzoek heb ik gekozen voor een enquête onder verschillende ontwerpers dit wordt uitgebreid weergegeven in mijn presentatie. In bijlage 2 staat de opzet van mijn presentatie. Deze scriptie is gebaseerd op het kwalitatieve onderzoek. Ik heb veel gesprekken gevoerd met mensen uit het vakgebied. Advocaten, een ontwerper en mensen die werkzaam zijn met RFID. De namen en data‟s staan vermeld in de bronnenlijst. 1.8. Structuur In dit onderdeel wordt beschreven uit welke hoofdstukken dit onderzoeksrapport is opgebouwd. Aan het einde van elk hoofdstuk is een korte samenvatting weergegeven. Hoofdstuk 2: Is een inleidend hoofdstuk over de ontwerper en de belangrijkste instanties en stichtingen die jonge ontwerpers begeleiden. Hoofdstuk 3: In dit hoofdstuk wordt het intellectueel eigendomsrecht uitgebreid beschreven. Hoofdstuk 4: In de praktijk komen vier belangrijke casussen naar voren. Hoofdstuk 5: wordt de basis van de RFID- technologie beschreven en welke modehuizen hier al gebruik van maken. Hoofdstuk 6 wordt het idee beschreven wat een efficiënte manier zou kunnen zijn voor jonge ontwerpers om het intellectueel eigendomsrecht beter te beschermen. In de conclusie worden eerst alle deelvragen beantwoord en wordt er antwoord gegeven op de hoofdvraag, of het idee daadwerkelijk een efficiënte manier zou zijn om het intellectueel eigendomsrecht beter te beschermen.

10

2. De ontwerper In dit hoofdstuk wordt er een beeld geschetst van de werkervaringen die ik heb opgedaan tijdens het samenwerken met een beginnend ontwerpster. In het kort wordt er weergegeven met welke problemen de meeste ontwerpers tijdens hun pioniersfase te maken krijgen. Ook worden er vier vooruitstrevende bedrijven/organisaties die Nederlandse ontwerpers begeleiden op weg naar succes. 2.1. De ontwerper De ontwerper is het creatieve brein achter de hedendaagse kleding. De meeste ontwerpers hebben een design- of andere gerelateerde mode opleiding afgerond. Voordat ze hun eigen label starten, hebben ze veelal ervaring opgedaan bij een van Nederlandse bekende merken. Hier leren ze vooral hoe ze met hun creativiteit om moeten gaan en hoe je een collectie tot stand laat komen. Nadat ze afgestudeerd zijn en een eigen label willen opzetten blijkt dat ze de zakelijke kennis missen. Ze hebben onvoldoende geleerd of missen de ervaring van hoe ze een onderneming zakelijk moeten starten. Ze missen daardoor de zakelijke instelling. Al hun tijd gaat naar het ontwikkelen van een collectie. Er is geen tijd om naast hun creatieve bezigheden ook de zakelijke kant op orde te krijgen. Dit komt voornamelijk, omdat ze geen geld hebben om een iemand hier voor aan te nemen. De meeste ontwerpers werken alleen of hebben af en toe een stagiaire die hun helpt dingen te organiseren. Sommige zakenpartners weten hier misbruik van te maken en gebruiken de creatieve kennis van een ontwerper om daar zelf hun voordeel mee te halen of extra geld ten koste van de ontwerper mee te verdienen. Mede doordat dit probleem al geruime tijd aan de orde is, zijn er instanties die jonge ontwerpers helpen met de zakelijke kant van een eigen lijn. 2.2. Organisatie/ stichtingen voor jonge modeontwerpers Er zijn verschillende soorten organisaties en stichtingen die zich richten op de jonge modeontwerpers van tegenwoordig. Hieronder worden vier belangrijke organisaties en stichtingen beschreven. Namelijk: - Dutch Fashion Foundation - HTNK - Arnhem Mode Biënnale - Fortis Fashion Faster 2.2.1. Dutch Fashion Foundation Één van de grootste stichtingen die Nederland kent is The Dutch Fashion Foundation (DFF). Zij helpen jonge modeontwerpers bij het opstarten van hun eigen label. De DFF is opgericht in 2001 onder leiding van Angelique Westerhof met als doel de culturele, maatschappelijke en economische rol van de Nederlandse modevormgeving lokaal, nationaal en internationaal te versterken. DFF heeft op de dertiende verdieping van het World Fashion Center een afdeling tot hun beschikking waar jonge ontwerpers voor een lage prijs een atelier kunnen huren. Ook organiseren zij Prelude, dit is een show die aan de vooravond van de 11

Amsterdam Fashion Week wordt georganiseerd. Hier geeft DFF aan een select aantal jonge ontwerpers de kans om hun collectie te showen aan de pers, inkopers en andere belangrijke stakeholders. Ook staat DFF bekend om de Dutch Fashion Awards die zij organiseren. Tijdens de Dutch Fashion Awards krijgen jonge ontwerpers tevens de kans hun collectie te tonen aan een vakjury bestaande uit belangrijk nationale en internationale mensen uit de modewereld. Het geld van de kaartverkoop van beide shows wordt in de stichting gestopt. Verder worden projecten van The Dutch Fashion Foundation gefinancierd door de overheid. (www.dutchfashionfoundation.com) 2.2.2. HTNK HTNK is een bemiddelings- en adviesbureau. Opgericht in 1997 onder leiding van Mariet Hoytink. HTNK heeft een platform opgericht dat talentvolle werknemers aan talentvolle werkgevers koppelt. HTNK staat is vooral bekend vanwege het Red Light Fashion District, waarbij veelbelovende jonge ontwerpers een atelier krijgen toegewezen waar ze tijdelijk hun creaties kunnen tonen. Ook heeft HTNK in samenwerking met de modefabriek 3rd Bachelor opgezet waarbij afgestudeerden en veelbelovend talent hun afstudeercollectie kunnen tonen. HTNK organiseert ook in samenwerking met Premsela en kledingmerk G-star tijdens iedere zomer editie van de Amsterdam Fashion Week een show genaamd “de Lichting”. Dit is een show waarin geselecteerde afgestudeerde modeontwerpers hun afstudeercollectie mogen showen. Het meest belovende talent ontvangt een geldbedrag waarmee ze verder kunnen in de modewereld. (www.htnk.nl) 2.2.3. Arnhem Mode Biënnale Sinds 2005 vindt in Arnhem onderleiding van Piet Paris de Arnhem Mode Biënnale plaatst. De Arnhem Mode Biënnale komt voor uit de modeacademie die zich in Arnhem bevind. Één keer in de twee jaar staat Arnhem geheel in het teken van mode. Het programma-aanbod is breed met o.a.catwalkshows, lezingen en exposities. Natuurlijk wordt er ook een grote show georganiseerd door de modeacademie. Samen zetten zij Arnhem op de kaart als internationale modestad. (www.arnhemmodebiennale.com) 2.2.4. Fortis Fashion Faster Tijdens de 11e editie van de Amsterdam International Fashion Week wordt er voor het eerst een Fashion Fasterclass gehouden. De Fasterclass bestaat uit vier trainingen. In deze trainingen, krijgen jonge ontwerpers een stoomcursus ondernemen van diverse experts op het gebied van financiën, internationaal zaken en juridische zaken doen. Tijdens de Fashion Fasterclasses zijn er verschillende mensen uit het bedrijfsleven die de jonge ontwerpers op weg willen helpen. De geselecteerde bedrijven zijn: AIFW, Fortis Bank Nederland, Allen & Overy, Modint, CCAA, Syntens, Kamer van Koophandel en de Gemeente Amsterdam. Door het organiseren van deze Fasterclasses leren jonge ontwerpers hoe ze naast het bedenken van een geweldige collectie ook zakelijk sterker kunnen worden. (www.cca.nl) 12

2.3. Samenvatting Net afgestudeerde ontwerpers doen eerst ervaring op bij verschillende bekende merken. Als ze hun eigen label oprichten hebben ze onvoldoende aandacht voor de zakelijke kant of missen ze de noodzakelijk zakelijke kennis. Er zijn verschillende instanties zoals HTNK, Fortis Fashion Faster en The Dutch Fashion Foundation die jonge ontwerpers helpen hun eigen label op te richten en laten zien hoe belangrijk het zakelijke gedeelte is in je eigen bedrijf.

13

3. Juridische achtergrond informatie betreffende Intellectueel Eigendomsrecht In dit hoofdstuk zal ik ingaan op de juridische complexiteit inzake het intellectuele eigendomsrecht. Onderdeel van het intellectuele eigendom zijn het auteursrecht, portretrecht, modellenrecht, merkenrecht en octrooirecht. In tabel 3.1 worden de verschillen tussen deze vormen beknopt weergegeven. In de hierop volgende paragrafen wordt steeds dieper op één van de vormen ingegaan en worden tevens voorbeelden gegeven.

Bescherming Waarvoor

Voorbeeld

Auteursrecht (3.1)

Oorspronkelijke creatie

Illustratie

Portretrecht (3.2) Nietingeschreven Modellenrecht (3.3) Ingeschreven Modellenrecht (3.4) Merkenrecht (3.5)

Gebruik portret (Industrieel) ontwerp

Foto in tijdschrift Stoel, dessin

(Industrieel) ontwerp

Stoel, dessin

Duur van het recht Tot 70 jaar na overlijden Per geval verschillend 3 jaar

Formele handelingen

Kosten*

Geen vereisten

Geen

Geen vereisten Geen vereisten

Geen

Tot 25 jaar

Depot

750 euro

Geen

Onderscheidings- DAF Kan Depot 1000 euro teken (zowel onbeperkt woord als verlengd logo) worden Octrooirecht Uitvinding Nieuwe Tot 20 jaar Octrooi4000 euro (3.6) schanier aanvraag Tabel 3.1 Verschillen tussen de rechtsvormen Bron: „Auteursrecht voor ontwerpers‟: Mr. Vincent van den Eijnde *kosten zijn gemiddeld genomen 3.1. Auteursrecht In artikel 1 van de Auteurswet 1912 wordt het auteursrecht als volgt omschreven: «Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.» (www.auteursrecht.nl)

14

De maker van een origineel werk ontvangt automatisch het auteursrecht. Dit om plagiaat en ander misbruik te voorkomen. De maker kan dan zelf bepalen wat hij met zijn werk doet en of hij toestemming geeft aan derden om zijn werk te gebruiken. Voor het auteursrecht geldt een verjaringstermijn van zeventig jaren. Dit betekent dat het auteursrecht nog zeventig jaar na het overlijden van de maker van kracht blijft. Bij overlijden gaan de rechten naar de erfgenamen en zal dit volgens wettelijke of testamentair erfrecht worden geregeld. Omdat het in een juridische procedure moeilijk kan zijn om te bewijzen dat iemand de maker van een bepaald ontwerp is, is het verstandig om het ontwerp te laten registreren. De maker moet hierbij zowel de schets als het ontwerp laten registreren. Dit kan op verschillende manieren: De meest voorkomende manier van registreren is het ontwerp en de schets te laten afstempelen door de „Dienst registratie‟ van de Belastingdienst. Dit kost ongeveer vijf euro. Echter is dit niet erg betrouwbaar omdat de Belastingdienst geen kopie bewaard. Het is aan de ontwerper zelf om alles bij elkaar te houden. De ontwerper dient duidelijk op het formulier te vermelden om welk ontwerp het gaat. Het enige dat er met dit formulier bewezen kan worden is de datum van de oorsprong van het ontwerp. Als de andere partij niet kan aantonen dat hij eerder was en in de gelegenheid is geweest om van het ontwerp kennis te nemen, dan is er sprake van een sterke juridisch positie voor de ontwerper. De meest waterdichte methode is het laten opmaken van een notariële akte door de notaris. De notaris bewaard een kopie van het exemplaar en houdt deze in bewaring. Dit is echter wel een erg prijzige manier van registreren. Omdat bovenstaande mogelijkheden niet erg voordelig zijn wordt er meestal een i-depot verricht bij het Benelux-Bureau voor Tekeningen of Modellen. In dit geval moet een afbeelding van het ontwerp in tweevoud worden aangeleverd, waarna een exemplaar door het bureau aan de ontwerper wordt geretourneerd. Dit kost ongeveer vijftig euro. Wanneer de ontwerper denkt dat zijn ontwerp wellicht een commercieel succes zou kunnen worden, dan kan hij modelrecht aanvragen voor de hele Europese Unie. De ontwerper kan dit verzoek indienen bij het Benelux Bureau. Het aanvragen van het Depot vindt plaats in Allicante (Michael Odink). Dit bureau heeft gemeenschapsmodellen. De voordelen hiervan zijn: De ontwerper kan meteen aangeven dat hij/zij de maker is van het ontwerp. De ontwerper heeft minder uit te leggen aangezien alles geregistreerd is. Als de ontwerper zijn ontwerp in Allicante laat registreren kan hij/zij daar in de gehele EU gebruik van maken. De prijs is echter rond de duizend euro per ontwerp. 3.3.1. Uitputting van het auteursrecht Wanneer de ontwerper toestemming geeft om een ontwerp op te laten nemen in een andere collectie, dan mag dit alleen in de genoemde collectie plaatsvinden en dus niet gebruikt worden voor een andere collectie, zoals bijvoorbeeld de wintercollectie. 15

Er zijn veel misverstanden over de inbreuk op het auteursrecht. Eén hiervan is de vuistregel dat je niet meer mag spreken over auteursrechtinbreuk als iemand tenminste zeven veranderingen doorvoert in een ontwerp. Deze vuistregel is echter niet juist. De rechter kijkt zowel naar het originele ontwerp als naar de plagiaatvorm. Deze twee ontwerpen kunnen precies op elkaar lijken, maar dit kan ook te maken hebben met overeenkomsten in de onbeschermde elementen. Het belangrijkste bij plagiaat is dat er geen overname is van de elementen die een eigen karakter hebben en de persoonlijke stempel dragen van de ontwerper. Het is echter zeer moeilijk vast te stellen wat de persoonlijke stempel is. Daarnaast moet er gekeken worden of het andere ontwerp niet alleen is geïnspireerd door het huidige ontwerp. 3.2. Portretrecht Bij het gebruik van een illustratie of foto waar iemand op geportretteerd staat, dient niet alleen rekening gehouden te worden met het auteursrecht van de illustrator of fotograaf, maar ook met de rechten van degene die is afgebeeld. We spreken dan van portretrecht. (Mr. Vincent van den Eijnde) 3.2.1. Voorbeeld portretrecht

De gele gids kwam met een uitgave waarop een look-a-like van Katja Schuurman stond afgebeeld. Hiermee wilden ze de indruk wekken dat het om de achterkant van de echte Katja ging, dit was niet het geval. Katja heeft echter wel geposeerd voor de Gouden Gids. De gele gids maakt hierbij inbreuk op het portretrecht van Katja en de gouden gids. (Universiteit Leiden) 3.3. Modellenrecht Modellenrecht heeft betrekking op het uiterlijk van het product, ontwerp ofwel de vorm. Het modellenrecht wordt overlapt door het auteursrecht, aangezien het auteursrecht in de meeste gevallen ook het uiterlijk van producten cq. ontwerpen beschermd. De persoon aan wie het modellenrecht toekomt, kan anderen ondermeer 16

verbieden het ontwerp te produceren of te verkopen. Om voor bescherming in aanmerking te komen, moet een model nieuw zijn. 3.3.1. Voorbeeld modellenrecht Een normaal koekblik met een afbeelding van de Nachtwacht erop komt niet in aanmerking voor auteursrechtelijke bescherming. Rembrand is al eeuwen dood en het koekblik is op zichzelf niet voldoende oorspronkelijk voor bescherming. Er kan echter wel sprake zijn van modellenrecht. Het koekblik kan immers in die verschijningsvorm nieuw zijn in de markt. (Mr. Vincent van den Eijnde) 3.4. Niet ingeschreven modellenrecht Naast ingeschreven modellenrecht bestaat er ook niet-ingeschreven modellenrecht. Deze bescherming gaat in nadat het ontwerp openbaar is gemaakt en geldt voor een duur van drie jaren. Het is echter alleen te gebruiken bij één op één kopieën. 3.5. Merkenrecht Het merkenrecht start met een depot. Een dergelijk depot kan verricht worden bij het Benelux Merkenbureau in Den Haag. Het merk is dan voor een periode van tien jaren beschermd. De kosten bedragen rond de 750 euro. 3.6. Octrooi Een octrooi is een exclusief recht, bedoeld om een nieuw product, een werkwijze of een nieuwe technologie te beschermen. Een octrooi wordt verleend door de overheid en geeft de maker de kans om zijn uitvinding uit te werken zonder dat zijn concurrenten hem voor zijn. Het verjaringstermijn van een octrooirecht is in de meeste gevallen twintig jaren. 3.7. Samenvatting Onderdeel van het intellectueel eigendomsrecht zijn het auteursrecht, portretrecht, modellenrecht, merkenrecht en octrooirecht. De maker van een origineel werk ontvangt automatisch auteursrecht. Het is erg moeilijk als ontwerper om te bewijzen dat een ontwerp van jou is. Daardoor zijn er een aantal „kostbare‟ manieren om het ontwerp te registreren: - Afstempelen door de „Dienst registratie‟ van de Belasting. - Opstellen van een notariële akte door de notaris. - I-depot verrichten bij Benelux-Bureau voor tekeningen & modellen.

17

4. In de praktijk In de praktijk wordt veel gekopieerd. In dit hoofdstuk staan vijf casussen uit de praktijk centraal. In de eerste casus is er inbreuk gemaakt op het auteursrecht bij een jonge ontwerpster door V&D. Haar jurkje is letterlijk gekopieerd alleen is er gebruik gemaakt van een veel goedkopere stof. In casus twee is er een ontwerp van Nederlands bekendste schoenenontwerper Jan Jansen gekopieerd door Armani. In casus drie staat centraal dat het toch mogelijk is dat ontwerpers op hetzelfde idee komen zonder dit van elkaar te hebben vernomen. In de laatste casus staat het bekende merk Burberry centraal. Sacha schoenen heeft de bekende Burberry ruit gebruikt in één van zijn ontwerpen. 4.1. Casus 1: V&D Ontwerpster M. kwam haar jurk tegen op een billboard van de campagne „It‟s a Wendy‟ van V&D, verkoopwaarde € 39,95. Na het jurkje gekocht te hebben en de maten te hebben opgemeten, blijkt dit exact hetzelfde jurkje te zijn als van haar merknaam, die een winkelwaarde van € 364,- bedraagt.

Design ontwerpster (www.styletoday.nl)

„It‟s a Wendy‟

4.1.1. Reactie ontwerpster M. Ontwerpster M. heeft de zaak voorgelegd aan haar zakenpartner J. en zij besloten samen meteen de publiciteit op te zoeken. „Heel Nederland stond op z‟n kop‟, aldus de zakenpartner van de ontwerpster. V&D benaderde de ontwerpster al snel en wilde het probleem zo snel mogelijk oplossen. De zakenpartner van de ontwerpster nam een advocaat in de hand die gespecialiseerd is in intellectueel eigendomsrecht. Al snel werd duidelijk dat het ging om een kleine oplage van zo‟n 700 jurkjes. Een winstopbrengst eisen was dan ook niet voor de hand liggend. 18

De advocaat van de ontwerpster kwam met een redelijke schadeloosstelling om toch grotendeels de kosten te dekken. Hiermee ging de V&D akkoord. Er kon echter ook altijd worden teruggevallen op het auteursrecht, wat zou betekenen dat ze alleen de winstopbrengst zouden krijgen. Na drie dagen zaten de ontwerpster en J. weer met V&D rond de tafel en hebben ze een flink bedrag ontvangen om de geleden schade te kunnen dekken. 4.1.2. Had de ontwerpster dit kunnen voorkomen? Ja, nadat Wendy bij het PR bureau van ontwerpster M. was geweest had ze het jurkje geleend voor één van haar shows. In die periode waren de ontwerpers van V&D druk bezig met de nieuwe „It‟s a Wendy‟ collectie. Wendy liet aan de ontwerpers weten dat ze graag eenzelfde jurkje als die van ontwerpster M. in de collectie wilde hebben. Het ging hierbij echter om inspiratie. De fout van V&D is dat ze het jurkje letterlijk gekopieerd hebben. *Vanwege privacy redenen is de naam van de ontwerpster weggelaten 4.1.3. Reactie M. Odink advocaat “Het is moeilijk om te beoordelen of hij de juiste aanpak heeft gekozen. Ik ben zelf altijd terughoudend in het opzoeken van de publiciteit aangezien dit vaker negatieve consequenties heeft dan positieve. Deze afweging zal je echter van geval tot geval moeten maken. Wellicht heeft het voor ontwerpster M. heel positief uitgewerkt, maar misschien is ze hierdoor juist een andere mooie deal misgelopen. Het opzoeken van een gespecialiseerde advocaat is altijd een slimme zet, welk juridisch probleem je ook aan de hand hebt. Zodra je een inbreuk constateert doe je er goed aan om een advocaat in te schakelen die gespecialiseerd is in het intellectueel eigendomsrecht. Winstafdracht is vaak niet voldoende om de schade te dekken en blijft - in veel gevallen - een doekje voor het bloeden. Ontwerpster M. heeft er daarom goed aan gedaan om een uitgebreidere schadeloosstelling te vorderen.” 4.2.

Casus 2: Jan Jansen versus Armani

Nederlands bekendste schoenenontwerper Jan Jansen heeft in 1994 een schoen ontworpen, de zogeheten Tuttie Piedi. De schoen is als het ware gevouwen uit één stuk leer. De schoen heeft een minimum aan stiksels, drie plooien aan elke zijkant, vijf plooien aan de bovenkant en een vetersluiting waarbij één lange veter door de rond de plooien aangebrachte gaatjes van boven naar beneden wordt geregen. Op de zool van de schoen staat de logo van Jan Jansen. In het tijdschrift “MAN” van 2005-4 staat een advertentie voor Armani-geuren. In deze advertentie staat een foto van een man, met als onderschrift: „Armani de essentie van succes WALK OF STYLE Na Hollywood te hebben aangekleed introduceert Armani een volledige geurgarderobe‟ De man op de foto draagt exact hetzelfde paar schoenen dan die Jan Jansen in 1994 ontworpen heeft, namelijk De Tuttie Piedi. Ook staat er een man met de soortgelijke schoenen in een advertentie op de achterzijde van het Italiaanse tijdschrift L‟UOMO VOGUE, editie juni 2005. Toen 19

Jan Jansen in Japan was trof hij ook zijn Tuttie Piedi schoen in een Armani winkel aan. 4.2.1. Actie Jan Jansen Jan Jansen heeft contact opgenomen met een advocaat. De advocaat stuurt namens Jansen een dagvaarding. Hierin staat beschreven dat er een inbreuk is gemaakt op diens auteursrecht. De procesvertegenwoordiging wilde weten hoeveel schoenen gedaagde geproduceerd heeft. Daarnaast was van belang het aantal te koop aangeboden schoenen en hoeveel afbeeldingen er gebruikt zijn. De gedaagde dient binnen een kort termijn een conclusie van antwoord in, daarna volgt een kortgeding. Jan Jansen eist dat de schoen uit de productie wordt genomen, hetzelfde geldt voor de afbeelding waarop de schoen te zien is. Ook eist Jan Jansen dat Armani een rectificatie moet plaatsen in het blad Uomo Vogue. 4.2.2. Beslissing in kort geding De uitspraak van de voorzieningenrechter: 1. Gebiedt [gedaagden] om onmiddellijk na de betekening van het vonnis, in Nederland elke inbreuk op de auteursrechten van [eiser] met betrekking tot de “Tutti Piedi” schoen te staken en gestaakt te houden, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 5.000,- voor elke overtreding van dit gebod, met een maximum van € 100.000,-. 2. Gebiedt [gedaagden] om, binnen 30 dagen na de betekening van dit vonnis, een compleet, schriftelijk en met bewijsstukken onderbouwd, door een onafhankelijke registeraccountant geaccordeerd en ondertekend overzicht te doen toekomen aan de raadsman van [eiser] van: - alle publicitaire uitingen waarop het inbreukmakende ontwerp is afgebeeld, die door of met toestemming van [gedaagden] in Nederland in de openbaarheid zijn gebracht, en de wijze waarop, waar en wanneer dat is gebeurd; - de naam, het adres en de woonplaats van de eventuele fabrikant van de inbreukmakende schoenen als bedoeld in dit geding; op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 2.500,- voor iedere dag dat [gedaagden] geheel of gedeeltelijk in gebreke blijft om aan deze geboden te voldoen, met een maximum van € 100.000,- . 3. Veroordeelt [gedaagden] in de kosten van dit geding, tot heden aan de zijde van [eiser] begroot op: - € 143,86 aan explootkosten, - € 244,- aan vastrecht en - € 816,- aan salaris procureur. 4. Bepaalt de termijn voor het instellen van de eis in de hoofdzaak als bedoeld in artikel 260 Rv op zes maanden. 5. Verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad. 6. Wijst het meer of anders gevorderde af. “ (www.rechtspraak.nl)

20

De rechter stelt Jan Jansen in het gelijk en vind inderdaad dat de schoen van Armani inbreuk heeft gemaakt op het ontwerp van Jan Jansen de Tuttie Piedi schoen. Echter, hoeft Armani geen rectificatie te plaatsen in de Vogue, omdat de rechter vind dat de affaire al voldoende aandacht heeft gekregen in de media. Jan Jansen neemt genoegen met deze uitspraak en start geen bodemprocedure inzake een schadevergoeding. Hij denkt dat hij deze toch nooit zou kunnen winnen, aangezien hij niet de middelen heeft die hij denkt dat Armani die wel heeft. (www.zibb.nl)

© Vincent Mentzel. 4.3. Casus 3: And Beyond versus Marios Schwab Dat het ook toeval kan zijn dat ontwerpen op elkaar lijken ondanks dat de ontwerpers dit niet van elkaar weten, bewijzen het label And Beyond en ontwerper Marios Schwab. Het beginnende label And Beyond van Brigitte Hendrix en Jolanda van den Broek gaven een modeshow tijdens de Arnhem Mode Biënnale zomer 2009. Hier viel het een oplettende journaliste op dat het 3D effect in de stof erg leek op wat ze de eerder had gezien bij de show van Marios Schwab. Het PR bureau van het label And Beyond, Spice PR kon echter vertellen dat And Beyond de collectie al een jaar eerder had ontworpen. Gezien het voorgaande is er geen inbreuk gemaakt op het ontwerp van Marios Schwab. (www.styletoday.nl)

21

(www.fashionscene.nl) 4.4. Casus 4: Burberry versus Sacha Schoenenzaak Sacha, met meer dan 64 winkels in Nederland, België en Duitsland kwam met een nieuwe schoen. Zie afbeelding hieronder.

Schoen Sacha Een reactie van Burberry bleef niet lang uit, aangezien Sacha gebruik had gemaakt van de welbekende ruit van het modemerk.

Burberry ruit 22

4.4.1. Actie Burberry Het geschil: “Burberry vordert – samengevat – een verbod op inbreuk van haar merkrechten met nevenvorderingen. Aan haar vorderingen legt Burberry ten grondslag dat Sacha met de verhandeling van de ruitschoen inbreuk maakt op haar hiervoor genoemde ruitmerk, alsmede op andere Europese, internationale en Benelux inschrijvingen van hetzelfde ruitmotief als merk. Sacha voert verweer. Zij voert aan dat de merken van Burberry niet geldig zijn omdat zij te kwader trouw zijn gedeponeerd, elk onderscheidend vermogen missen en zijn verworden tot soortnaam. Daarnaast betwist Sacha dat de ruitschoen inbreuk maakt op de merken van Burberry. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.” (www.iept.nl) 4.4.2. Beslissing in kort geding Burberry is in het gelijk gesteld door de rechter. Er is een eisenpakket samenge steld waaraan Sacha moet voldoen. “- Beveelt Sacha binnen 48 uur na betekening van dit vonnis iedere inbreuk op het ruitmerk te staken en gestaakt te houden, meer in het bijzonder te staken en gestaakt te houden het verhandelen, het ter verkoop aanbieden en het daartoe in voorraad houden van de ruitschoen; - Bepaalt dat Sacha, indien zij in strijd handelt met het voorgenoemde bevel, aan Burberry een dwangsom verbeurt van € 10.000,00 per dag, waarbij ieder gedeelte van een dag als hele wordt gerekend of, ter keuze van Burberry, van € 500,00 per paar schoenen; - Bepaalt dat de hiervoor opgelegde dwangsommen vatbaar zullen zijn voor matiging door de rechter, voor zover handhaving daarvan naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn, in aanmerking genomen de mate waarin aan het vonnis is voldaan, de ernst van de overtreding en de mate van verwijtbaarheid van de overtreding; - Veroordeelt Sacha in de proceskosten, aan de zijde van Burberry tot op heden begroot op € 7.650,21. - Verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad; - Wijst het meer of anders gevorderde af; - Bepaalt de termijn ex artikel 1019i Rv op zes maanden vanaf heden. Dit vonnis is gewezen door mr. P.H. Blok en in het openbaar uitgesproken op 21 augustus 2009.” (www.iept.nl) 4.5. Hoe te handelen indien inbreuk gemaakt wordt op een ontwerp Als een ontwerper erachter komt dat er inbreuk is gemaakt op een ontwerp dan schakelt hij altijd een advocaat in die gespecialiseerd is in intellectueel eigendomsrecht. Vervolgens gebeurt er het volgende: De advocaat stuurt eerst een brief naar de gedaagde, dit is een standaard procedure. In de brief staat dat er geconstateerd is dat de gedaagde inbreuk heeft gemaakt op het ontwerp. De gedaagde wordt geadviseerd hier direct mee te stoppen. 23

Vervolgens wordt gevraagd waar het gemaakt is (bijvoorbeeld een jurk). Vaak worden deze kledingstukken gemaakt in China, Thailand of Korea. Tot slot moeten de prijzen bekend gemaakt worden, zowel de inkoop- als de verkoopprijs. Een accountant kan zo nakijken of de berekeningen kloppen en wat noodzakelijk is om de schadevergoeding te berekenen. Als de geadresseerde niet reageert, dan wordt er veelal een kort geding gestart, ofwel een versnelde procedure. Vervolgens vordert de eiser een schadevergoeding of een percentage en alle winst die op het ontwerp gemaakt is. Immers, zonder de ontwerper was er geen ontwerp en dus geen winst. Dit heeft echter alleen zin als er flink wat winst is gemaakt. Anders gaat de eiser voor een schadevergoeding, ofwel schadeloosstelling. Daarnaast wordt er een flink bedrag geëist om de opgelopen schade te dekken. Er zijn nog drie andere mogelijkheden waar de ontwerper gebruik van kan maken als er inbreuk is gemaakt op het auteursrecht van een ontwerp: Sinds twee jaar hoeft een eiser geen brieven meer op te sturen als zij direct kan aantonen dat het ontwerp gekopieerd is. Het moet dan wel één op één gekopieerd zijn. De rechter legt de gedaagde dan direct een verbod op, zonder dat hij/zij is gehoord. Kortgeding: gedaagde krijgt verbod, inhoudende te stoppen met inbreuk maken op het desbetreffende intellectueel eigendomsrecht. Gewone procedure: de ontwerper kan direct een schadevergoeding eisen. Na het aanleveren van getallen kan er zo berekend worden wat de schadesom is. 4.6. Samenvatting Uitgebreid vier casussen beschreven waarbij er inbreuk is gemaakt op het auteursrecht van: - Jong ontwerpster M. versus V&D - Jan Jansen versus Armani - Burberry versus Sacha - And Beyond versus Marios Schwab Wat kunnen jonge ontwerpers doen als er inbreuk gemaakt wordt op hun auteursrecht. Het belangrijkste is dat ze na een advocaat gaan die gespecialiseerd is in intellectueel eigendomsrecht.

24

5. Elektronische wijze van registreren Uit het vorige hoofdstuk is gebleken dat het voor ontwerpers van groot belang is dat ze kunnen aantonen wanneer zij een ontwerp hebben ontworpen. De mogelijkheid van elektronisch registreren zou een oplossing zijn voor ontwerpers om snel aan deze data‟s te komen. Ook zijn er bij verschillende nationale en internationale presentaties naar voren gekomen dat er nog veel te kampen is met plagiaat. (zie bijlage 3) In de volgende hoofdstukken wordt de elektronische wijze van registreren uitgelegd. In dit hoofdstuk wordt er kennis gemaakt met RFID. Wat RFID is en waar het nog meer in de mode wordt toegepast. In het daarop volgende hoofdstuk wordt duidelijk beschreven hoe de RFID- technologie toegepast kan worden om de elektronische wijze van registreren te ontwikkelen. Voor meer details over RFID in Fashion en hoe het werkzaam is in de supply chain van Fashion verwijs ik u door naar de scriptie van mijn medestudente Karlijn Wen. 5.1. Definitie RFID RFID staat voor Radio Frequency IDentification. Dit betekent: het identificeren van objecten via radiofrequentie transmissies. RFID is een technologie om draadloos (m.b.v. radiogolven) informatie op te slaan en te lezen van zogenaamde RFID-„tags‟ die op of in objecten zitten. Deze technologie is in de jaren 1970-1980 geïntroduceerd , maar doordat de techniek nu verder doorontwikkeld is heeft het nu veel successen geboekt. (www.rfidkenniscentrum.nl) 5.2. Automatische identificatie Automatische identificatie (AIDC) is een verzamelnaam voor alles wat met automatische identificatie heeft te maken daar valt ook RFID onder. Hierdoor gaat alles automatisch en hoeft er niet meer handmatig informatie ingevoerd te worden in een geautomatiseerd systeem. Het bekendste voorbeeld van dit systeem is de streepjescode ook wel de barcode genoemd. Doordat de streepjescode wordt gescand, de barcode wordt uitgelezen, wordt er uit de streepjescode informatie ingelezen in bijvoorbeeld een kassasysteem. Het verschil bij AIDC en RFID is dat AIDC gebruik maakt van magneetkaarten of „barcodes‟ en bij RFID wordt de informatie draadloos overgebracht met behulp van radiogolven. (www.nvvir.nl) 5.3. RFID-systeem Een RFID-systeem bestaat uit een RFID-tag, een RFID-reader en een systeem om RFID data te verwerken. RFID werkt als volgt: een chip die gekoppeld is aan een antenne kan radiosignalen opvangen die worden uitgezonden door de daarvoor geschikte leesapparaten. De chip vangt de energie op van het uitgezonden radiosignaal en stuurt een beri cht terug naar het leesapparaat. De informatie die wordt verstuurt is de informatie die is 25

opgeslagen in de chip. Deze informatie hoeft niet alleen een nummer te zijn, maar kan ook productinformatie bevatten. Een RFID-tag, het onderdeel van een RFID-systeem, bestaat uit een chip die is verbonden aan een flinterdunne antenne. Deze antenne wordt als een spiraal rond de chip gelegd en bepaald uiteindelijk de grote van de Tag. Hoe groter de antenne hoe langere leesafstand.(Zie figuur 5.3)

afbeelding 5.3 Microchip+antenne ( www.alientechnology.com) De chip met de antenne die eraan vast zit worden in een soort omhulsel gegoten om beide objecten te beschermen. De chip, antenne en het omhulsel vormen samen de RFID-tag. (Zie afbeelding 5.3.1)

Afbeelding 5.3.1. RFID-tag (zedomax.com)

26

5.3.1. Verschillende soorten tags Het type en de hoeveelheid informatie dat op een chip geschreven kan worden ligt aan de dataformaat en de beschikbare geheugencapaciteit van de chip. Er zijn drie soorten chips namelijk: - Read only (RO), de data die op de chip staat kan alleen gelezen, dit kan niet meer aangepast worden. Dit wordt al gedaan in de fabriek. - Write once (WROM), de chip kan maar één keer beschreven worden, dit kan gedaan worden nadat de chip ergens in is geplaatst. - Readwrite (WR), de informatie op de chip kan uitgelezen worden, maar er kan ook extra informatie worden opgeslagen of er kan ook informatie worden verwijderd. De chip die wordt gebruikt voor de elektronische database die nader wordt beschreven in hoofdstuk 6 is de WROM chip. De Write once. De reden waarom juist deze wordt ook beschreven in hoofdstuk 6. 5.3.2. Readers Een reader, ook wel lezer of interrogater genoemd, is het apparaat dat de tags kan uitlezen. De reader zend een radiosignaal uit waarop de RFID-tags die zich binnen dit signaal bevinden kunnen reageren. De reader bestaat uit een antenne en een controle-eenheid. Deze eenheid codeert, decodeert, controleert en bewaart RFID-data en zorgt voor de communicatie met de tags en het achterliggende databasesysteem. (zie afbeelding 5.3.2) De maximale leesafstand van een reader en de bijbehorende tags worden bepaald door de gebruikte frequentie van het radiosignaal. De UHF-reader met de bijbehorende UHF-tags kan van een grote afstand lezen. De laagbandige reader heeft een veel lagere frequentie. (www.nvvir.nl)

Afbeelding 5.3.2. reader met RFID-tag (PDF file Nedap)

27

5.4. RFID bij modebedrijven Er zijn verschillende grote modeketen die gebruik maken van RFID-tags. Hieronder staan er enkele kort beschreven. Voor uitgebreide informatie over de preciezer werking van RFID bij modebedrijven zie scriptie medestudente Karlijn Wen. 5.4.1. Vögele De Zwitserse modeketen Charles Vögele heeft ongeveer 800 winkels in 9 verschillende EU landen. De mode van Charles Vögele richt zich op het middensegment. Vögele maakt sinds voorjaar 2009 gebruik van RFID. Zo begon het bij een proefproject in Slovenië waarbij goederen werden gevolgd van fabricage in Azië tot verkoop in de Sloveense winkels. Dit was een groot succes. Vögele heeft de prijs voor beste RFID Implementatie gewonnen. Tegenwoordig word RFID ook toegepast in andere verkooplanden. 5.4.2. Gerry Weber De Duitse retailer Gerry Weber heeft 338 winkels en 1.400 shop-in-shop winkels over de hele wereld. Gerry Weber was de eerste Duitse retailer die gebruik maakt van RFID voor het beheren van de inventaris, gecombineerd met anti-diefstal technologie. Bij Gerry Weber wordt in ruim 25 miljoen wasetiketten een RFID-chip ingebracht. De wasetiketten zullen tijdens het productieproces worden aangebracht. Er hoeft niet meer gebruik gemaakt te worden van de grote witte veiligheidslabels, die handmatig aan de kleding bevestigd en verwijderd moest worden. Dit scheelt een hoop tijd en geld. De wasetiketten, die tot 60°C gewassen kunnen worden , zullen tijdens het productieproces worden aangebracht. Het etiket wordt automatisch gedeactiveerd aan de kassa nadat de klant de artikelen betaald heeft. Het grootste voordeel dat winkelketen Gerry Weber heeft van RFID is dat de voorraden nu meer kloppen en dat er een betere toelevering van e artikelen naar de winkels zijn. 5.4.3. Marks & Spencer Marks & Spencer is een groot Brits warenhuis. Het assortiment bestaat voornamelijk uit kleding, etenswaren en meubels/woonaccessoires. Alleen bij de grotere filialen van het Verenigd Koninkrijk hebben de kledingstukken een RFID-chip. De chip zorgt voor merkbaar meer schapbeschikbaarheid. 5.4.4. Karstadt Het Duitse warenhuis Karstadt heeft in 2007 een proef gestart met een RFID-tag in mannenkleding. Ze wilden meer inzicht krijgen welk artikel goed verkoopt en welke niet en om sneller te kunnen herbevoorraden. Het blijkt een succes. In het warenhuis van 30.000 vierkante worden in totaal 50.000 RFID-tags geplaatst in mannen spijkerbroeken, truien en T-shirts. In het distributiecentrum worden ook apart anti-diefstal en prijslabels aan de kleding vastgemaakt. 28

Bij Karstadt worden de RFID-tags op vier plaatsen gelezen: - Bij aankomst in de winkel - In de opslagruimte - Bij de uitgang van de winkel - Op de schappen bij de kassa - Dit doet Karstadt, omdat ze dan precies weten waar elk afzonderlijk item is. Ze kunnen na de hand van deze gelezen RFID-tags ook precies zien welke kledingstijlen/ artikelen en maten het beste verkopen. Bij alle bovenstaande genoemde modebedrijven is vooral gebruik gemaakt van RFID om diefstal tegen te gaan en nauwkeurig kijkend naar de bevoorrading van het assortiment. Steeds meer grotere modeketen gaan om deze voornaamste redenen gebruik maken van RFID. 5.5. RFID technologieën in de mode Zoals boven al genoemd staat, worden er al in verschillende kledingstukken bij verschillende modeketen RFID-tags geplaatst. De RFID-technologieën in de mode is nog sterk in ontwikkeling. In dit kopje worden de verschillende applicatie weergegeven wat allemaal mogelijk is met RFID in de mode. 5.5.1. RFID Based EAS System De ook wel genoemde beveiligingspoortjes, zijn dmv RFID een stuk slimmer geworden. Ze noteren het volgende: - De poortjes noteren het aantal klanten bij binnenkomst. - Of een klant een product mee heeft waar een RFID-tag nog niet van gedeactiveerd is uit een andere winkel. - Bij verlaten van de winkel wordt er gescand wat de klant heeft gekocht, als er een alarm afgaat is er een product niet betaald en is dat direct vastgelegd in het programma met afbeelding erbij. - Zo kan het niet meer voorkomen dat er bij de kassa vergeten wordt om de beveiliging eraf te halen, dit wordt door het systeem gedaan als het product betaald is.

Afbeelding. 5.5.1. EAS system (www.nedapeasi.com) 29

5.5.2. Wear and Compare De digitale passpiegel zie afbeelding 5.5.2. Een klant kan nu verschillende kledingstukken passen daar foto‟s van maken en vergelijken. Ook kan er een foto van de achterkant gemaakt worden zodat je precies weet hoe het kledingstuk precies zit. Deze afbeeldingen kan op een twitteraccount geplaatst worden, zodat vrienden kunnen reageren of het kledingstuk wel of niet gekocht moet worden. Om er toch nog even over na te denken kunnen de foto‟s ook naar een e-mailadres gestuurd worden zodat het thuis nog even rustig bekeken kan worden.

Afbeelding 5.5.2. De digitale passpiegel. (nedap) 5.5.3. Smart Mirror De smart Mirror registreert wat klanten passen. De klant hoeft het kledingstuk alleen maar voor zich te houden en er wordt automatisch een afbeelding weergegeven van de campagne. Zo ziet de klant hoe het kledingstuk staat bij het model van de campagne. Ook geeft de Smart Mirror opties hoe je het kledingstuk het beste kan combineren.

30

Abeelding 5.5.3. smart mirror (www.nedapeasi.com) 5.5.4. Smart Rack & Shelf Door het computersysteem van Smart Rack & Shelf kan een klant eenvoudig vinden naar het kledingstuk waar hij/zij op zoek is. Het systeem registreert alle informatie die klanten opvragen zodat de winkel hier eenvoudig op in kan spelen met bestellingen en meest opgevraagde artikelen.

Afbeelding 5.5.4. Smart Rack & Shelf (www.nedapeasi.com)

31

5.5.5. Interactieve Fitting Room De Interactieve Fitting Room registreert het artikel dat klanten meenemen naar de paskamer. Op een touch screem wordt een plaatje weergegeven van een model met het kledingstuk aan. Hierbij staan ook nog opties waarbij het kledingstuk mooi is te combineren, met de verschillende kleuren en maten die in de winkel aanwezig zijn. Zo kan de klant makkelijk aan de verkoopmedewerkster weergeven wat ze nog meer wil passen in welke kleur en maat.

Afbeelding 5.5.5. Interactieve Fitting Room (www.nedapeasi.com) 5.6. Applicaties van RFID De applicaties die hier boven staan beschreven zijn onder te brengen volgens Bhuptani en Moradpour (2005) in vier verschillende doelstellingen, namelijk: - Beveiliging & authenticiteit - Veiligheid - Comfort - Proces efficiency Zie uitgebreid de tabel in bijlage 1. Tijdens het onderzoek naar de efficiënte manier voor registratie voor ontwerpers zijn er 2 nieuwe doelstellingen ontwikkeld, namelijk marketing en bescherming. Deze doelstellingen worden nader beschreven in de hoofdstuk 6. 5.7. Samenvatting RFID staat voor Radio Frequency Identification. Dit betekent het identificeren van objecten via radio frequentie transmissie. Een RFID-systeem bestaat uit een RFID-tag, een RFID-reader en een systeem om RFID data te verwerken. RFID werkt als volgt: een chip die gekoppeld is aan een antenne kan radiosignalen opvangen die worden uitgezonden door de daarvoor geschikte leesapparaten. De chip vangt de energie op van het uitgezonden radiosignaal en stuurt een bericht terug naar het leesapparaat. De informatie die wordt verstuurt is de informatie die is opgeslagen in de chip. Deze informatie hoeft niet alleen een nummer te zijn, maar kan ook productinformatie bevatten. 32

Vögele, Gerry Weber, Marks & Spencer en Karstadt zijn enkele modebedrijven die al gebruik maken van RFID- technologieën. Verschillende toepassingen die mogelijk worden gemaakt met behulp van de RFIDtechnologie: - RFID based EAS system - Wear and Compare - Smart Mirror - Smart Rack & Shelf - Interactieve Fitting Room Deze applicaties zijn onder te verdelen in 4 verschillende doelstellingen, namelijk: - Beveiliging & authenticiteit - Veiligheid - Comfort - Proces efficiency - Tijdens het onderzoek voor dit rapport zijn er 2 nieuwe doelstellingen ontwikkelt namelijk bescherming en marketing.

33

6. Het IE registratie concept In dit hoofdstuk wordt de manier beschreven, waarop jonge ontwerpers efficiënter en sneller kunnen aantonen dat ze een bepaald ontwerp hebben gemaakt d.m.v. de RFID- technologie. Dit hoofdstuk is opgebouwd uit verschillende onderdelen, eerst wordt het idee beschreven daarna de database. Ook worden uitgebreid de benodigdheden beschreven. Er zijn twee manieren van registreren mogelijk namelijk een centraalpunt organiseren van registreren of individueel registreren. In dit hoofdstuk worden de voor en nadelen van beide opties beschreven. 6.1. Onderzoek Uit onderzoek is gebleken dat de ideeën (de ontwerpen) van jonge ontwerpers nog steeds gekopieerd worden door grote modebedrijven. Ook komt er uit verschillende presentaties naar voren dat er nog steeds veel te kampen is met plagiaat (zie bijlage 3 Duitse powerpoint). Ontwerpers hebben dus een efficiënte en doelmatige manier nodig om aan te kunnen tonen wat hun ontwerpen zijn en wanneer zij deze hebben ontworpen. RFID kan hier een belangrijke rol bij spelen. 6.2. Het idee Voordat ontwerpers hun kleding laten produceren in grote aantallen hebben ze van elk ontwerp een zogeheten prototype. Dit prototype geldt als referentie van het ontwerp. Het prototype wordt altijd gemaakt in één maat. De ontwerper bewaard altijd het prototype in haar atelier. In dit prototype wordt de RFID-tag verwerkt. Dit kan op twee manieren: In een papieren label dat bevestigd wordt aan het kledingstuk. In het stoffen merklabel dat bevestigd wordt tijdens het productieproces. De laatste manier is de beste en meest efficiënte. Het is ook de meest betrouwbare, omdat de tag in het productieproces is opgenomen en niet naderhand aan het ontwerp is bevestigd. De RFID-tag is de sleutel tot de database. 6.2.1. De database De database bestaat uit het nummer van de ontwerpster. Elk ontwerpster heeft een eigen nummer die bij elk item vooraan staat, dit nummer wordt gevolgd door een volgnummer, het volgnummer geeft het ontwerp weer. Bijvoorbeeld: Jessica Joyce heeft nummer 043 toegekend gekregen, alle items met het nummer 043 zijn ontwerpen van Jessica Joyce. Het volgnummer van haar blauwe cocktailjurk kan nummer 500008 zijn. Dezelfde jurk in het rood is nummer 500009.

34

6.2.2. De reader Met de reader schrijft de ontwerpster de tag die in het ontwerp zit en met het nummer dat linkt aan de database. We gaan verder op het voorbeeld van Jessica Joyce‟s blauwe cocktail jurk. Het prototype komt in het atelier van Jessica Joyce de tag zit in de label, de tag wordt geschreven met het nummer 043-500008. 6.2.3. De webapplicatie Via de webapplicatie kunnen ontwerpers zich aanmelden om in de database te komen. Elke ontwerpster krijgt een aparte login naam. In de digitale database kan Jessica Joyce bij nummer 043-500008 al haar schetsen, tekeningen en aanpassingen plaatsen over het blauwe cocktailjurkje. Elke ontwerpster heeft zijn eigenoverzicht over alle ontwerpen en kan dus al haar gegevens in de database kwijt. Nu hoeft de ontwerpster alleen de tag die in het kledingstuk te scannen en alle schetsen komen naar voren. Ook de ontwerp datum, de afmetingen en bij welke collectie het hoort. Het is erg overzichtelijk en efficiënt. 6.3. Benodigdheden Wat heeft een ontwerper(ster) nodig om haar collectie snel en efficiënt op te slaan in de database: - De database Er moet online een database zijn waarop ieder ontwerper kan inloggen en informatie naar de database kan sturen. Elke ontwerper heeft een eigen inlognaam en password, zodat hij/zij alleen zijn eigen opgeslagen informatie kan zien. Anders is er kans dat ontwerpers in elkaars data gaan kijken en is er kans dat ze te veel inspiratie bij elkaar op doen. - Een overzicht met mogelijke nummers voor jonge ontwerpers. Iedere ontwerpster heeft haar eigen nummer. Het volgnummer mogen ze zelf weergeven. Elk item heeft een apart nummer. - De tag in de labels Elk ontwerpster heeft eigen merk label, waar hun logo opstaat. Hier wordt de tag in verwerkt. De metalen antenne kan door een naaimachine in het label gestikt worden. De antenne die hiervoor gebruikt wordt is een flexibele metalen draad die niet kapot gaat als het kledingstuk gewassen wordt. Er zijn verschillende bedrijven die een tag in een label kunnen plaatsten, hier later meer over in het hoofdstuk bedrijven. - De RFID-chip Er zijn twee chips die in aanmerking komen. Namelijk de UHF (ultra high frequenties) en de HF (high frequenties) wat de twee chips precies inhouden is te lezen in het hoofdstuk: Wat is RFID. De beste chip voor deze samenstelling is UHF, de voornaamste reden hiervoor is dat de reader voor deze chip de 35

chip kan lezen en schrijven. Zo kan de ontwerpster zelf de chip schrijven. Ook wel de geheten WROM chip. Write once. De chip wordt 1x geschreven door de ontwerper zelf. - De reader Er is één reader nodig bij deze geselecteerde ontwerpers. Deze reader kan worden uitgeleend zodat elke ontwerper de tijd heeft om haar collectie te nummeren. De reader staat in een houder die verbonden is met de computer van de ontwerpster. 6.4. Hoe gaat het in z’n werk? Elke jonge ontwerpster krijgt een tag in haar merklabel. Deze sturen zij op naar hun productiebedrijf. Er zijn ook nog steeds ontwerpers die hun collectie helemaal zelf ontwikkelen, dus zij verwerken dan het label zelf in de jurk. Het label met de tag wordt alleen geplaatst in het prototype die de ontwerpster zelf in haar atelier bewaard. Het nummer van de tag is hetzelfde nummer dan waar de schetsen, tekeningen en maten bij komen te staan. En natuurlijk de datum van het ontwerp. Ontwerpers schrijven zelf de chip met behulp van een reader. Zij hebben hun eigen nummer al gekregen, het volgnummer moeten ze zelf invullen. Elk item heeft een ander nummer. De ontwerpers uploaden zelf al hun informatie die ze in de database willen opslaan. Bijvoorbeeld de schetsen, maten en afbeeldingen van het ontwerp. De ontwerpers krijgen nadat ze alle gegevens hebben geupload een bevestiging van registratie. Mocht er nu een groot bedrijf zijn dat een ontwerp gekopieerd heeft, dan hoeft de ontwerpster alleen de tag te scannen, de reader staat in een houder die in verbinding staat met de computer en alle informatie van het ontwerp komt na voren. Zo kan de ontwerpster direct aantonen wat de datum is van haar ontwerp. 6.5. Kostenplaatje Ook aan deze nieuwe ontwikkeling zit een financieel kostenplaatje. Wat de preciezer kosten zouden zijn is nog niet bekend, omdat het proces nog in volle gang is. Hieronder een grove kostenberekening van de kosten die eventueel gemaakt moeten worden.

36

6.5.1. Kosten Item RFID-tag

Prijs €0,25 stukprijs, bij een oplage van 2500 stuks

Bedrijf Via een webshop

Etiket/ Label

Bezig met ontwikkelen

EE-Labels

De Reader + Software

Bezig met ontwikkelen

Checkpoint

Argument Handig, betrouwbaar, komen bij de stichting afleveren Nederlands bedrijf dat labels maakt. EE-labels zijn bezig met een speciale ontwikkeling om een RFID-tag in een label te plaatsen. Het bedrijf dat bezig is met een reader en software in één. Dit bespaard kosten en zou uiterst geschikt zijn voor dit idee.

6.5.2. Database Voor de database hoeft niet betaald te worden, maar kan als een project dienen voor een opdracht bij een technische hogeschool. Voor de studenten van een technische hogeschool is het gemakkelijke taak om een database te ontwikkelen. 6.6. Aanbevolen Bedrijven Er zijn een aantal bedrijven die interesse hebben en zelf natuurlijk ook baat hebben bij het slagen van dit idee. Zoals Nedap die bezig is met RFID in Fashion. EE-labels zijn bezig met bepaalde ontwikkelingen voor het maken van het perfecte logo met RFID-tag erin. Checkpoint is een reader aan het ontwikkelen waar de software er al in zit. 6.7. Uitwerking centraalpunt registratie of individuele registratie Om dit idee echt te laten slagen is er een stichting nodig waar de database gedeponeerd kan worden. In hoofdstuk 1 is in het kort ingegaan op de stichting The Dutch Fashion Foundation. The Dutch Fashion Foundation, waarbij een aantal jonge designers zijn aangesloten is een goede stichting om de ontwerpen te deponeren in de database. Het voordeel van een centraalpunt is dat de stichting alles in hun beheer houden. Zij schaffen de readers aan en geven de ontwerpers een nummer. Ook kan er individuele registratie plaats vinden. De individuele registratie houd in dat de ontwerper de reader en de database in eigen handen heeft. De ontwerper hoeft geen rekening te houden met andere ontwerpers. Het nadeel is dat de ontwerper een 37

investering moet doen in het apparatuur. 6.8. Nieuwe ontwikkelde applicaties van RFID In bijlage 1 staat de uitgebreide tabel over de verschillende doelstellingen volgens Bhuptani en Moradpour (2005). Bij de ontwikkeling van de IE registratie concept zijn er 2 mogelijk nieuwe doelstellingen ontwikkelt. Namelijk marketing & bescherming. Marketing, omdat na het plaatsen van een RFID- tag in de collectie van een ontwerper zijn er tal van mogelijkheden om de klanten bekende te laten worden met de ontwerper. Dit wordt verder uitgebreid in de conclusie Bescherming, omdat de ontwerper kan direct aantonen wanneer zij de collectie hebben ontwerpen. Als er dan inbreuk is gemaakt op het auteursrecht van een ontwerp hebben de ontwerpers direct de papieren die ze naar de rechtbank kunnen opsturen. 6.9. Commerciële doeleinden in de toekomst Ook voor commerciële doeleinden zou de database gebruikt kunnen worden. De Dutch Fashion Foundation (of een andere stichting) kan een link plaatsen op hun website waar de database geupload is. Waarbij de ontwerpen zijn aangeboden voor verkoop. Bijvoorbeeld de stylingafdeling van V&D wil graag dat jurkje van ontwerpster M. gebruiken in de nieuwe V&D collectie. V&D onderhandeld met ontwerpster M. over de prijs en het is eigendom van V&D. Ontwerpster M. haalt haar ontwerp dan uit de database. Ze heeft haar rechten van het ontwerp verkocht aan V&D. Dit is voor de stichting gunstig, omdat er meer hits op de site komt. En voor de ontwerpster, omdat zij in één keer heel veel geld binnen haalt voor een ontwerp. 6.10. Database toepassen op de academies Er kunnen ook meerdere databasen gemaakt worden. Zoals bijvoorbeeld een aparte database voor een design- opleiding. Dat afgestudeerden tijdens hun eindcollectie alle schetsen, patronen en data‟s opslaan in de database dit koppelen aan de RFIDtag die in hun prototypes zitten die geshowd worden tijdens de eindshow. Klante n die komen kijken tijdens de afstudeerpresentatie kunnen dan een prototype kopen met de schetsen en patronen van de net afgestudeerde leerlingen. 6.11. Aanbevelingen voor in de toekomst Dit idee is een begin van RFID bij jonge ontwerpers. Zoals ook in Hoofdstuk vier beschreven staat gaat de ontwikkelingen van RFID heel snel en zijn er al veel ontwikkelen op het gebied van RFID in Fashion. Ook voor jonge ontwerpster kan RFID een grote rol spelen in het verkoopproces. Hierover meer over in de conclusie. 6.12. Samenvatting In elk prototype van een ontwerp van een jonge ontwerper komt een RFID-tag. Deze 38

RFID- tag is gekoppeld aan een database waar de ontwerpers alle schetsen, tekeningen en de data van het ontwerp in hebben staan. De tag wordt geplaatst in het stoffenlabel van de ontwerpster. De ontwerpster kan met behulp van een reader de tag een nummer geven dat gekoppeld wordt aan de database. Als een ontwerpster denkt dat er inbreuk is gemaakt op haar ontwerp. Hoeft ze alleen met de reader de RFID-tag te scannen en alle informatie komt uit de database. De database kan ook uitgebreid worden doordat jonge ontwerpers hun ontwerpen incl. rechten kunnen verkopen

39

7. Conclusie Dit hoofdstuk is de afsluiting van mijn onderzoeksrapport. In dit hoofdstuk beantwoord ik de onderzoeksvraag nadat er kort antwoord is gegeven op alle deelvragen. In het tweede gedeelte van de conclusie worden er twee casussen uit hoofdstuk 4 vergeleken en beschreven hoe het proces gelopen was als ze de RFID- technologie gebruikt hadden. In het derde gedeelte van de conclusie worden er enkele uitbreidingen weergegeven die mogelijk zijn met de registratie d.m.v. RFID. 7.1.

Beantwoording deelvragen & onderzoeksvraag

1) Wie is de jonge ontwerper van tegenwoordig? De jonge ontwerper van tegenwoordig is druk bezig met het opzetten van haar eigen label. Ze hebben een eenmansbedrijf waarbij al hun tijd en energie gaan na het ontwerpen van de collectie. 2) Welke instanties zijn er om jonge ontwerper naast te staan? De vier grootste instanties zijn: - The Dutch Fashion Foundation - HTNK - Arnhem Mode Biënnale - Fortis Fashion Faster 3) Hoe worden de jonge ontwerpers beschermd? Bij het maken van een origineel ontwerp krijgen de ontwerpers automatisch auteursrecht. Wel is belangrijk dat ze ergens vast hebben staan wanneer zij precies het ontwerp hebben ontworpen. Zodat als er inbreuk wordt gemaakt ze kunnen aantonen dat zij eerder waren. 4) Worden er veel ontwerpen gekopieerd en door wie? Nog steeds hebben vele ontwerpers te kampen met inbreuk. Dit wordt gedaan door grote modeketen. Vier casussen zijn beschreven in hoofdstuk 4. 5) Hoe kunnen jonge ontwerpers voorkomen dat hun collectie wordt gekopieerd? Voorkomen is erg moeilijk. Jonge ontwerpers moeten zorgen dat ze direct kunnen aantonen dat zij eerder waren. Zo kunnen ze het als het gebeurd het direct tegen gaan. 6) Wat is RFID? RFID staat voor Radio Frequency IDentification. Dit betekent: het identificeren van objecten via radiofrequentie transmissies. Een RFID- systeem bestaat uit een chip en een antenne. De chip kan beschreven en 40

gelezen worden. Er kunnen allerlei informatie op de chip opgeslagen worden. In hoofdstuk 5 wordt de preciezer werking van RFID vertelt. 7) Welke modebedrijven maken gebruik van de RFID- technologie? Veel modebedrijven zijn bekend met RFID. De bekendste modekeet die sinds het voorjaar RFID toepast is Vögele. 8) Hoe kan een RFID-tag toegepast worden bij jonge ontwerpers? Er kan een RFID-tag geplaatst worden in het prototype van een ontwerp. De ontwerpster kan de chip beschrijven met een identiek nummer. Dit koppelen aan de database waar alle informatie van het ontwerp in is weergegeven. De onderzoeksvraag: Is het voor het intellectueel eigendomsrecht van jonge ontwerpers een efficiënte manier om een RFID-tag in hun collectie te plaatsen? Jonge ontwerpers zijn creatieve mensen en een belangrijke groep in de hedendaagse mode. Steeds weer blijkt dat er bedrijven misbruik maken van hun creativiteit en de ontwerpen gaan gebruiken zonder daar voor te betalen. Er moet een efficiënte manier zijn om als jonge ontwerper tegen dat misbruik van die soms grotere bedrijven te kunnen “bewapenen”. De vraag is : “Kan de technologie die RFID heet hierbij helpen?” 7.2. Casussen Om hierop een antwoord te kunnen geven, kunnen we terugkijken naar de naar de casussen één en twee, die in hoofdstuk drie behandeld zijn. De vraag is dan: “Zouden die jonge ontwerpers meer succes hebben gehad bij het voeren van hun strijd tegen misbruik als ze een RFID-tag in hun prototype hadden gehad?” Casus 1: Ontwerpster M versus V&D Na het zien van beide foto‟s van het ontwerp van ontwerpster M. en V&D valt direct op dat de beide jurken identiek zijn. Als ontwerpster M. een RFID-tag in haar protype had geplaatst had de ontwerpster sneller kunnen handelen en aan kunnen tonen op welke datum zij het ontwerp had gemaakt. De ontwerpster had dus de RFID-tag kunnen scannen en al haar schetsen en de data van haar ontwerp waren uit de database gekomen. Casus 2: Jan Jansen versus Armani Jan Jansen wilde geen schadevergoeding van Armani nadat zij inbreuk hadden gemaakt op het auteursrecht van Jan Jansen. Hij wilde dat iedereen wist dat het ontwerp een Jan Jansen schoen was. Dit had hij dus veel sneller kunnen aantonen met een RFID-tag in zijn schoen. Deze had hij direct kunnen scannen en al zijn gekoppelde schetsen waren naar voren gekomen vanuit de database met daaraan gekoppeld de datum van ontwerp. Beide ontwerpers zouden veel sterker hebben gestaan in de procedures door met het 41

bewijs vanuit de database en RFID-tag aan te tonen dat zij de ontwerper waren en door de gekoppelde datum , dat zij het ontwerp eerder hadden ontworpen. Hiermee zouden ze direct aangetoond hebben dat de andere grote partij dus inbreuk heeft gemaakt op hun auteursrecht. Zeker nu er sinds twee jaar een nieuwe regel is in dit soort zaken, namelijk: „Sinds twee jaar hoeft een eiser geen brieven meer op te sturen als zij direct kan aantonen dat het ontwerp gekopieerd is. Het moet dan wel één op één gekopieerd zijn. De rechter legt de gedaagde dan direct een verbod op, zonder dat hij/zij is gehoord.‟ Aldus advocaat M. Odink. Dus in het geval van casus 1 ontwerpster M. Als M. een RFID-tag in haar jurk had gehad. Had ze deze meteen kunnen scannen, al haar ontwerpen en data‟s had ze uit kunnen printen. Ze had een foto kunnen maken van de V&D jurk en al deze informatie na de rechter kunnen sturen. Zo was ze al in haar gelijkgesteld en had de rechter er direct een verbod opgelegd. Ze had daarna een bodemprocedure aan kunnen gaan om schadeloosstelling te ontvangen van V&D. Kortom de RFID-tag is een zeer efficiënte manier voor jonge ontwerpers om aan te kunnen tonen dat zij eerder met een bepaald ontwerp zijn gekomen. 7.3. Ontwikkelingen Maar een RFID-tag is niet alleen op deze manier efficiënt voor jonge ontwerpers. Met de ontwikkelingen van de technologie van RFID in Fashion is nog veel meer mogelijk, sterker nog de ontwikkelingen zijn in volle gang. Hierbij kunnen we denken aan een RFID-tag te plaatsen in alle ontwerpen en op het moment dat de klant het ontwerp aan het passen is er direct een soort “smart-mirror” te zien is, waarop de klant kan zien welke ontwerpen de ontwerpster nog meer heeft ontworpen. De mogelijkheden zijn volgens mij onbeperkt, zo zou de koper vanuit haar woning in kunnen loggen met de RFID-tag in haar design jurk en dan op de site van de database allerlei adviezen (combinatieverkoop) kunnen krijgen over stijl, mogelijke accessoires en andere adviezen die passen bij de nieuwe aankoop. Er is nog een grote toekomst voor de RFID- technologie in Fashion, maar de RFID-tag in de prototypes van jonge ontwerpers is vast een goed begin!

42

Bronnenlijst

Boeken Eijnde, van den, Mr. Vincent - Auteursrecht voor ontwerpers – BNO Manish Bhuptani & Shahram Moradpour

- RFID Field Guide

Websites www.alientechnology.com www.auteursrecht.nl www.arnhemmodebienale.com www.averydennison.com/avy/en_us/ www.boek9.nl www.boipt.int www.cca.nl www.charles-voegde.com www.computable.nl www.dutchfashionfoundation.nl www.fashionscene.nl www.fashionunited.nl www.htnk.nl www.iept.nl www.logisticsit.com www.nedap.nl www.nvvir.nl www.officeimotion.nl www.rechtennieuws.nl www.rechtspraak.nl www.rfidkenniscentrum.nl www.styletoday.nl www.universiteitleiden.nl www.zibb.nl www.zedomax.com

43

Personen Kooij, van Jos J.P. Kooij, van, Wim Kooij, van, Wim Louwers, Ernst-Jan Odink, Michiel Oosterhof, Rob Paijens, Peter Siegelaar, Anouk Teunissen, Allerd Zakenpartner, J

- RFID kenniscentrum - Nedap - Nedap - Louwers advocaten - Allen & Overy LLP - GS1 - Nedap – BNO - Avery Dennison - ontwerpster M.

- gesprek- bespreking- telefonisch- telefonisch- gesprek- gesprek- bespreking- presentatie- gesprek– telefonisch-

18 december 6 januari 16 januari 16 januari 21 december 25 november 6 januari 5 januari 28 januari 5 januari

Presentaties - Charles Vögele Switerzerland, 2009 - © 2009 GCS mbH, München, Deutschland 3. Dezember 2009 14 - GCS consulting, Die Fashion Group “For Sure”, Andreas Schnelde. Dezember 2009 - RFID journal Live! Europa – EPC global GS1 - RFID in the Store Environment/ Uwe Quiede Tailorit GmbH. - Presentatie AMFI 01-2010, BNO, Anouk Siegelaar Artikelen - IEPT20090821, Rb Den Haag, Burberry v. Termeer Schoenen

44

Bijlage 1 Applicatie

Doelstelling Beveiliging & Authenticiteit

Veiligheid

Comfort

Proces Efficiency

Elektronic Article Surveillance (EAS) Document Originaliteit Elektronisch toegang Individuen volgen Betaal – en voordeelkaarten Groepen volgen Producten traceren Integreren in supply chain Omgeving factoren Manish Bhuptani & Shahram Moradpour

- RFID Field Guide

45

Bijlage 2 Opzet Presentatie In mijn presentatie/ verdediging staat de vraag: „Hoe is het uitvoerbaar?‟ centraal. Om mijn scriptie te verdedigen, maak ik gebruik van kwantitatief onderzoek, namelijk de enquête. Ik ga bekende en minder bekende ontwerpers een aantal beweringen voorleggen wat ze kunnen beantwoorden met ja of nee. Ook worden er enkele vragen over RFID voorgelegd. Ook kunnen de ontwerpers een mening geven over de RFID-technologie. Wat de mening van de ontwerpers is over de technologie en of ze het zelf zouden toepassen. Deze uitkomsten ga ik uitgebreid presenteren. Ook ga ik in gesprek met de genoemde bedrijven in hoofdstuk 1, HTNK en The Dutch Fashion Foundation of zij geïnteresseerd zijn in het laten vastleggen van de database.

46

Bijlage 3 Aktuelle Trends - Plagiatschutz Aktuelle Situation bei Plagiaten �Im Fashionbereich umfasst das Thema Plagiat �Die Verwendung fremden geistigen Eigentums bei der Herstellung von Produkten �Fälschung – Realitätsnahe 1:1 Abbildung bestehender Produkte mit der Absicht der Täuschung �Plagiat – Nachempfindung bestehender Produkte mit leichten Abwandlungen beim Markennamen oder im Design. �Der Vertrieb von echten/originalen Produkten ohne Zustimmung des Rechteinhabers �Durch Produzenten, z.B. Überproduktionen. �Durch Aufkäufer – unerlaubte Reimporte. �Durch Hehler – gestohlene Produkte. �Waren - Monitoring im Rahmen von Multichannel Marketing. © 2009 GCS mbH, München, Deutschland 3. Dezember 2009 14

47