Examen VMBO-BB
2013 gedurende 820 minuten
instalektro CSPE BB
Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand.
Dit examen bestaat uit 14 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 136 punten te behalen. Voor elk opdrachtnummer staat hoeveel punten met een goede uitvoering behaald kunnen worden.
PB-0696-b-13-1-o
Inleiding
Groepsverblijf De Molenwieken Aan de Jupiterlaan in Weerde bouwt een aannemer een nieuw groepsverblijf met de naam De Molenwieken. Op de volgende pagina zie je de plattegrond van dit gebouw. Als leerling-monteur help je bij de aanleg van de technische installaties voor sanitair, verwarming en elektro. In dit examen bestel je materialen en maak je drie montageopdrachten. Voor de montageopdracht sanitair monteer je een deel van de sanitaire installatie van sanitaire ruimte 2. (Zie pagina 4 voor de plattegrond van sanitaire ruimte 2.) Voor de montageopdracht verwarming leg je een deel van de verwarmingsinstallatie aan van twee ruimtes (zaal 1 en zaal 2). De temperaturen van beide ruimtes worden automatisch geregeld met behulp van kamerthermostaten en afsluiters, die op afstand bediend worden. De montageopdracht elektrotechniek sluit aan bij de montageopdracht verwarming. Een deel van de elektrische installatie leg je aan op het montagebord verwarming. Op het montagebord elektrotechniek komt het stuurgedeelte. De examinator verbindt de twee borden met een verplaatsbare leiding om de werking te testen. Tijdens de montageopdrachten beantwoord je enkele mondelinge vragen. Bij dit examen maak je twee minitoetsen. Aan het einde kijk je terug op dit examen.
PB-0696-b-13-1-o
2 /19
lees verder ►►►
Plattegrond van groepsverblijf De Molenwieken
N
b4 b5 W
slk 9
O Z
slk 12 san 3 slk 11 slk 8 san 4 slk 7 overdekt terras
slk 10
uit
zaal 2
k2 slk 14
b2 tr b1
slk 13 zaal 1
terras overdekt
uit
uit it
k1
slk 6 slk 3 slk 5 slk 2 san 2 san 1
b = berging k = keuken slk = slaapkamer tr = technische ruimte san = sanitaire ruimte
PB-0696-b-13-1-o
slk 4 slk 1 b3
3 /19
lees verder ►►►
Onderdeel A
sanitaire installatie
tijdsduur ongeveer 230 minuten Plattegrond van sanitaire ruimte 2
PB-0696-b-13-1-o
4 /19
lees verder ►►►
Voor deze opdracht heb je Excel-bestand ocit13.xls nodig. 4p
1
Maak een bestellijst van de benodigde materialen van de sanitaire installatie. Neem de materialen op uit de materiaallijst op pagina 8, behalve het bevestigingsmateriaal en de beugelmaterialen. Voordat je aan de opdracht begint De examinator vertelt je waar je het bestand ocit13.xls kunt vinden. Open het bestand ocit13.xls. Dit is een Excel-bestand dat de internetsite van het bedrijf Ocit laat zien. Ocit levert materialen voor de installatietechniek. Sla het bestand op onder de bestandsnaam: ocit13[jouw naam].xls Uitvoering van de opdracht Op de homepage zie je 11 productgroepen, die ook als tabbladen onder aan de pagina staan. Lees eerst de tekst onder de knop Help. Bestel alle materialen die in de materiaallijst staan, behalve het bevestigingsmateriaal en de beugelmaterialen. • Kies als vloerput: Putman 51 100x100 mm rond onderuitlaat 40 mm. • Kies als handwasbak: Keramag fontein AS 32, wit. Ga volgens de volgende bestelprocedure te werk: • Kies een productgroep. • Selecteer een materiaal en voer het aantal in, in de witte kolom. • Als je alle materialen van die productgroep hebt besteld, klik je op de knop Bestelling boven aan de pagina. Je ziet dan de bestellijst. Vul je naam en kandidaatnummer in en sla het bestand op. Herhaal deze bestelprocedure per productgroep totdat je alle materialen hebt besteld. Je kunt de bestellijst nog corrigeren door het aantal in de bestellijst te veranderen. Als je een hele regel wilt verwijderen vul je als aantal 0 in en klik je op de knop Verversen. Maak een afdruk van de bestellijst met de knop Print/Verstuur. Sla het bestand nogmaals op. Als je klaar bent met de opdracht Lever de afdruk van de bestellijst in bij de examinator. Sluit het Excel-programma af.
4p
2
Tijdens het uitvoeren van opdracht 3 stelt de examinator je twee mondelinge vragen over de sanitaire installatie. Beantwoord deze vragen.
PB-0696-b-13-1-o
5 /19
lees verder ►►►
20p
3
Monteer de sanitaire installatie volgens de werktekening op pagina 7. Gebruik de materialen uit de materiaallijst op pagina 8. Controleer de materialen die je hebt ontvangen met de materiaallijst. Meld beschadigingen aan de examinator. Monteer de materialen van de installatie op het montagebord. Plaats de beugels voor de installatie volgens de tekening en volgens de voorschriften. Tijdens de montage beoordeelt de examinator je op de volgende punten: gebruik van materiaal en gereedschap veilig en milieubewust werken maatvoering technisch juiste uitvoering van de installatie een schone en overzichtelijke werkplek
PB-0696-b-13-1-o
6 /19
lees verder ►►►
280
360
170
7 /19
500
A
pvc 75
PE 40
pvc 75
pvc 50
vooraanzicht
1140
doorsnede A-A
pvc 50
740 790
pvc 32
PB-0696-b-13-1-o
320 390
pvc 50
100 10
A
350 225
pvc 40
100
zijaanzicht
Werktekening sanitaire installatie
lees verder ►►►
Materiaallijst sanitaire installatie aantal / meter
PB-0696-b-13-1-o
omschrijving
0,6 m
pvc-buis 75 mm
0,7 m
pvc-buis 50 mm
0,3 m
pvc-buis 40 mm
0,4 m
pvc-buis 32 mm
0,4 m
PE-buis 40 mm
2
pvc-T-stuk 75 mm 45 3 x mof
3
pvc-bocht 50 mm 45 2 x mof
2
pvc-bocht 50 mm 45 mof/spie
1
pvc-bocht 40 mm 45 2 x mof
1
pvc-bocht 40 mm 45 mof/spie
1
pvc-bocht 32 mm 90 2 x mof
1
PE-bocht 40 mm 90
2
pvc-inzetverloop excentrisch 75 x 50 mm
1
pvc-inzetverloop excentrisch 75 x 40 mm
1
pvc-inzetverloop centrisch 50 x 40 mm
1
rubberen overgangsring 50 x 40 mm
1
rubberen overgangsring 40 x 32 mm
1
pvc-mof 50 mm
1
pvc-mof 40 mm
1
vloerput met onderuitlaat 40 mm
1
handwasbak inclusief bevestigingsmateriaal
1
bekersifon kunststof
diverse
beugelmaterialen
diverse
bevestigingsmaterialen
8 /19
lees verder ►►►
Onderdeel B
verwarmingsinstallatie
tijdsduur ongeveer 200 minuten 4p
4
Tijdens het uitvoeren van opdracht 5 stelt de examinator je twee mondelinge vragen over de verwarmingsinstallatie. Beantwoord deze vragen.
17p
5
Monteer de verwarmingsinstallatie volgens de werktekening op pagina 10. Gebruik de materialen uit de materiaallijst op pagina 11. Controleer met de materiaallijst of je de juiste materialen hebt ontvangen. Meld beschadigingen aan de examinator. Monteer de materialen van de installatie op het montagebord. Plaats de beugels voor de installatie volgens de tekening en volgens de voorschriften. Maak de aansluitingen voor de linker radiator (die je niet monteert) gelijk aan de aansluitingen voor de rechter radiator. • Sluit eerst de rechter radiator aan. • Verplaats daarna de aanvoer- en retourleiding naar de linker radiator. • Sluit daarna weer de rechter radiator aan. Tijdens de montage word je ook beoordeeld op de volgende punten: omgang met materiaal en gereedschap veilig en milieubewust werken maatvoering technisch juiste uitvoering van de installatie een schone en overzichtelijke werkplek
2p
6
Vul de verwarmingsinstallatie en controleer de dichtheid, onder toezicht van de examinator. Dop eerst de installatie helemaal af. Bij lekkage mag je één keer de fout herstellen. Controleer de dichtheid van de verwarmingsinstallatie daarna opnieuw onder toezicht van de examinator. Als de installatie dan wel dicht is krijg je 1 punt.
16p
7
Maak de minitoets bij opdracht 7.
PB-0696-b-13-1-o
9 /19
lees verder ►►►
10 /19
135 120 450 1200
3 4
2 1 0
C O
280
B
B
180 800
A-A en B-B
doorsnede
alle leidingen uitvoeren met dunwandig staal 15 mm
75
90
PB-0696-b-13-1-o
260
C O
A
A
60
Werktekening verwarmingsinstallatie
lees verder ►►►
Materiaallijst verwarmingsinstallatie aantal / meter 4,2 m
dunwandige stalen buis 15 mm
1
radiator met maximale afmetingen 480 x 400 mm inclusief bevestigingsmateriaal
2
radiatorafsluiter-huis haaks verkeerd ½ʺ
2
stelmotor voor radiatorafsluiter 24 V, spanningsloos gesloten
2
haakse voetafsluiter ½ʺ
1
radiatoraftapper ½ʺ
1
vul- en aftapkraan ½ʺ
1
manometer ½ʺ axiaal
1
ontluchtingsstop ½ʺ
4
T-stuk knel 15 mm
2
T-stuk knel 15 x ½ʺ x 15 mm
4
eindkap knel 15 mm
4
knelset ½ʺ x 15 mm
2
kap, draadfitting ½ʺ
diverse
PB-0696-b-13-1-o
omschrijving
bevestigings- en verpakkingsmateriaal en schroeven
11 /19
lees verder ►►►
Onderdeel C
elektrische installatie
tijdsduur ongeveer 360 minuten
Werking van de verwarmingsinstallatie Het groepsverblijf De Molenwieken heeft twee grote zalen: zaal 1 en zaal 2 (zie pagina 3). Zaal 1 ligt op het zuiden en wordt meer verwarmd door de zon dan zaal 2. Beide zalen worden verwarmd door een verwarmingsinstallatie met radiatoren. Op de radiatorafsluiters zijn stelmotoren (thermomotoren) gemonteerd. Een thermostaat meet de temperatuur in elke zaal. De bedrading van de thermostaten en de stelmotoren gaat naar een besturingskast in de technische ruimte. Thermostaat De thermostaat werkt als een schakelaar: als de temperatuur in de zaal onder de ingestelde waarde komt, sluit de schakelaar. De besturingskast schakelt de spanning in voor de stelmotor, waardoor de afsluiter open gaat. De radiator geeft warmte af. Gelijktijdig schakelt de besturingskast de circulatiepomp in. De zaal wordt verwarmd. Wordt de temperatuur hoger dan de ingestelde temperatuur dan gaat de schakelaar open. De besturingskast schakelt de spanning op de stelmotor af en de afsluiter gaat dicht. De circulatiepomp wordt uitgeschakeld als er vanuit zaal 1 of 2 geen warmtevraag meer is. Stelmotor Het openen en sluiten van de stelmotor duurt ongeveer 3 minuten. Een signaallampje laat je zien of er spanning op de stelmotor staat. De twee stelmotoren en de twee thermostaten monteer je met de bekabeling op het montagebord verwarming. De besturingskast en de wandcontactdoos voor de circulatiepomp monteer je op het montagebord elektrotechniek. Ook komen op het elektrobord de aansluitingen voor de voedingsspanningen 1N ~ 50 Hz 230 V en 1 ~ 50 Hz 24 V. De examinator verbindt de twee montageborden met een verplaatsbare leiding.
PB-0696-b-13-1-o
12 /19
lees verder ►►►
Voor deze opdracht heb je uitwerkbijlage 1 nodig. 6p
8
Bereken de totale lengte van de wandkabel 2 x 0,8 mm die je nodig hebt op het montagebord verwarming volgens de tekening op uitwerkbijlage 1. Bereken eerst de vier lengtes van de kabels tussen X1 en X3, S1 en X3, S2 en X3 en X2 en X3. Noteer de lengtes in de tabel op uitwerkbijlage 1 in millimeter en in meter. Tel de lengtes op, maar rond niet af. Maak daarna op de computer in Word een tabel zoals op uitwerkbijlage 1. Voordat je aan de computeropdracht begint De examinator vertelt je waar je Word kunt vinden. Open Word. Zet je naam en kandidaatnummer bovenaan de pagina. Sla het bestand op onder de bestandsnaam: lengtes13[jouw naam].doc. Uitvoering van de opdracht Voeg een tabel in met het juiste aantal kolommen en rijen. Zet in de tabel de tekst en de waardes uit uitwerkbijlage 1. Maak de tabel op zodat die gelijk is aan de tabel op uitwerkbijlage 1, door: • de cellen met de tekst ‘benodigde lengte’ samen te voegen, deze tekst te centreren en de tekst vet te maken; • de kopjes ‘in millimeter’ en ‘in meter’ te centreren en deze vet te maken; • alle teksten in de linker kolom te centreren; • de waarden in de andere kolommen naar rechts uit te lijnen; • de hele onderste rij vet te maken. Als je klaar bent met de opdracht Sla het bestand lengtes13[jouw naam].doc op. Maak een afdruk van het bestand lengtes13[jouw naam].doc. Sluit het programma af. Lever uitwerkbijlage 1 en de afdruk van lengtes13.doc in bij de examinator.
PB-0696-b-13-1-o
13 /19
lees verder ►►►
11p
9
Tijdens het uitvoeren van praktijkopdrachten 10 en 11 stelt de examinator je vier mondelinge vragen over de elektrische installatie. Beantwoord deze vragen. Tijdens de montageopdrachten 10 en 11 beoordeelt de examinator je op de volgende punten: gebruik van materiaal en gereedschap veilig en milieubewust werken maatvoering technisch juiste uitvoering van de installatie een schone en overzichtelijke werkplek Voor deze opdracht heb je bijlage 1 nodig. gegeven de materiaallijst elektrische installatie op het montagebord verwarming (pagina 15) bijlage 1 met: • de werktekening verwarmingsinstallatie en elektrische installatie • de installatietekening elektrische installatie op het montagebord verwarming • het bedradingsschema elektrische installatie op het montagebord verwarming • de meetlijst montagebord verwarming Alle maten zijn in mm aangegeven. vereisten De installatie moet voldoen aan de bepalingen van de NEN 1010. De afwijking in de maatvoering mag maximaal 5 mm zijn.
8p
10
Monteer de elektrische installatie op het montagebord verwarming. Gebruik de werktekening en de installatietekening op bijlage 1. Gebruik de materialen uit de materiaallijst op pagina 15. Controleer met de materiaallijst of je de juiste materialen hebt ontvangen. Meld beschadigingen aan de examinator. Monteer de materialen van de elektrische installatie.
PB-0696-b-13-1-o
14 /19
lees verder ►►►
Materiaallijst elektrische installatie op het montagebord verwarming aantal / meter
PB-0696-b-13-1-o
omschrijving
5,50 m
zwakstroomkabel 2 x 0,8 mm (De lengte komt niet overeen met de totale lengte van de kabels van opdracht 8.)
1,50 m
buis P25 met deksel
2
lasdoos P25
2
hoekstuk P25
3
T-stuk P25
2
montageplaat enkelvoudig P25
1
deelbare kroonsteen 7-polig (mannelijk)
2
signaallampjes compleet 24 V (insteek)
4
lasklem voor soepele aders (3-voudig)
2
kamerthermostaat
15 /19
lees verder ►►►
Voor deze opdracht heb je bijlage 1, 2 en 3 nodig. gegeven de materiaallijst elektrische installatie op het montagebord elektrotechniek (pagina 18) bijlage 1 met: • het bedradingsschema elektrische installatie op het montagebord verwarming • de meetlijst montagebord verwarming bijlage 2 met: • de installatietekening elektrische installatie op het montagebord elektrotechniek • de stroomkringschema’s 24 V en 230 V • de draadboomtekening van besturingskast BK1 • de steeklijsten van de installatie in en buiten de besturingskast BK1 bijlage 3 met het bedradingsschema elektrische installatie op montagebord elektrotechniek Alle maten zijn in mm aangegeven. vereisten De installatie moet voldoen aan de bepalingen van de NEN 1010. De afwijking in de maatvoering mag maximaal 5 mm zijn.
16p
11
Monteer de elektrische installatie op het montagebord elektrotechniek. Gebruik de materialen uit de materiaallijst op pagina 18. Gebruik de installatietekening op bijlage 2 en het bedradingsschema uit bijlage 3. Controleer met de materiaallijst of je de juiste materialen hebt ontvangen. Meld beschadigingen aan de examinator. Monteer de materialen van de elektrische installatie. Controleer alle verbindingen aan de hand van de steeklijsten. Als je denkt dat alles goed is, vraag dan de examinator om de montageborden verwarming en elektrotechniek te verbinden.
PB-0696-b-13-1-o
16 /19
lees verder ►►►
Voor deze opdracht heb je bijlage 1, 2 en 3 nodig. 8p
12
Controleer eerst, onder toezicht van de examinator, het 24 V-circuit en pas als dit goed is het 230 V-circuit. Laat daarna de examinator de werking zien van de hele elektrische installatie. Gebruik hierbij de testmaterialen uit de materiaallijst op pagina 18. Als bij deze controle de elektrische installatie niet goed werkt, mag je proberen de fout te herstellen. Controleer de werking van de elektrische installatie daarna opnieuw onder toezicht van de examinator. Als de installatie dan wel goed werkt, krijg je een gedeelte van de punten.
PB-0696-b-13-1-o
17 /19
lees verder ►►►
Materiaallijst elektrische installatie op montagebord elektrotechniek aantal / meter 2,8 m 1,8 m 1,2 m 4,0 m 1 1 1 2 12 4 2 1 3 1,5 m 0,5 m 3,0 m diverse diverse diverse diverse 1 1
1
1
1 1 2
PB-0696-b-13-1-o
omschrijving XMvK 3 x 2,5 mm2 FLEX YY 3 x 0,75 mm2 FLEX YY 7 x 0,75 mm2 slagvaste buis 16 mm CEE-toestelcontactdoos 2p + PE - 230 V 16 A zwakstroom-lasdoos kunststof kast 220 x 300 x 135 mm, met 4 pakkingbussen aan de bovenzijde (korte zijde). In de kast zitten 2 DIN-rails. relaisvoet 11-polig rijgklem 2,5 mm2 grijs rijgklem 2,5 mm2 groen-geel eindsteun voor rijgklemmenstrook eindplaat voor rijgklemmenstrook scheidingsplaat voor rijgklemmenstrook montagesnoer H05V-K 1 mm2 zwart montagesnoer H05V-K 1 mm2 groen-geel montagesnoer H05V-K 0,75 mm2 zwart adereindhulzen coderingsstrips voor rijgklem kabelbundelband lengte 80 mm, breedte 2,5 mm zadels en schroeven deelbare kroonsteen 7-polig (vrouwelijk) enkelvoudige wandcontactdoos opbouw + PE waterdicht
voor het testen FLEX YY 7 x 0,75 mm2, aan beide kanten voorzien van een deelbare kroonsteen 7-polig (vrouwelijk en mannelijk), als verbinding tussen montagebord ET en montagebord CV De lengte is afhankelijk van de situatie op school. verplaatsbare leiding voor 1N ~ 50 Hz 230 V, voorzien van een CEE-contactstop (2p + PE 16 A) en een CEE-koppelcontactstop (2p + PE 16 A) verplaatsbare leiding voor 1N ~ 50 Hz 24 V universeelmotor met contactstop universeel insteekrelais 11-polig 24 V AC
18 /19
lees verder ►►►
Onderdeel D
terugkijken
tijdsduur ongeveer 30 minuten 16p
13
Maak de minitoets bij opdracht 13. Voor deze opdracht heb je uitwerkbijlage 2 nodig.
4p
14
Je hebt drie montageopdrachten gemaakt. Nu ga je terugkijken op je eigen werkzaamheden. Op uitwerkbijlage 2 staan vier beoordelingspunten over de montageopdrachten. Beoordeel jezelf op deze beoordelingspunten. Geef bij elke beoordeling een toelichting. Lever uitwerkbijlage 2 in bij de examinator.
Bronvermelding Een opsomming van de gebruikte bronnen in dit examen, zoals teksten en afbeeldingen, is te vinden in het correctievoorschrift bij dit examen, dat na afloop van het tweede tijdvak wordt gepubliceerd. PB-0696-b-13-1-o
19 /19
lees verdereinde ►►►
