Innovatie in de praktijk › nr 01 2010
innoveer!
EricvanTijnaandeinnovatielat › Slimmerdigitaalwerken › Ondernemeninsprookjesland Topsportisgoudwaard › 16 pagina’s INNOVATIE SCOORT › LevennádeInnovatieTop100
‹ Vlas en hennep, maar waar zijn de witte stippen?
Digitaal samenwerken, iets voor u! Kdae\a_alYYdkYe]fo]jc]f&
A< JY\ag>j]im]f[q A<]flaÇ[Ylagf!3 F]]e[gflY[lghe]lKqfl]fk (00,,,(,,,!nggj]]fh]jkggfdabc$ gfY^`Yfc]dabc]fcgkl]dggkY\na]k&G^Z]rg]c
fnYf\]n]d]ogjck`ghk3 NjYY_o]jcZg]c]fYYfnaYooo&f\an&fdgekf]dhjYclak[`]c]ffak ghl]\g]f3 Af^gje]]jZabmoZjYf[`]gj_YfakYla]g^kdae\a_alYYdkYe]fo]jc]f Ydkh]]jhmflak&
Sinds de start van NDiV in 2007 heeft Syntens: .&)(+gf\]jf]e]jkaf\ana\m]]d_]Y\nak]]j\ ))&/.-gf\]jf]e]jknggj_]da[`lnaYogjck`ghk en seminars )&)+1gf\]jf]e]jkZ]ljgcc]fafkYe]fo]jcaf_k% n]jZYf\]f )+J>A<%ljYb][l]fZ]_]d]a\ )+ZjYf[`]kZ]_]d]a\af`]lcY\]jnYf`]l F
www.ndiv.nl
www.ndiv.nl
Colofon
VOORWOORD
›
p3
innoveer! brengt innovatie in de praktijk. innoveer! verschijnt één keer per kwartaal en wordt gratis verspreid onder ondernemers. Uitgever Syntens Concept en realisatie Scripta Media bv Redactie Jan Bakker, René Bastiaans, Bas van den Broek, Sonja Jansma, Ursula van Kooij, Kasper Marinus, Houk Nolten, Herman Poos, Sabine Schlooz-van Wijlick, Jan Henk Verburg, Peter van Vuuren, Robin van Wakeren, Debby van Wijngaarden Art direction Marjolein Rams Cover foto Lars van den Brink Beeld Ivo van der Bent, Arjan van der Berg, Lars van den Brink, Jan Dirk van der Burg, Martin Dijkstra, Maurits Giesen, Shootmedia Traffic Jacqueline Konermann Met medewerking van Marleen Bakker, Irma Dorenstouter, Bob Kroeze, Jacqueline Kuijpers, Willem van Leeuwen, Janneke Staats Aanmeldingen, adreswijzigingen en opzeggingen www.innoveermagazine.nl Lithografie Grafimedia Amsterdam Drukwerk Senefelder Misset Advertentieverkoop Bureau Van Vliet 023-5714745
Dichtbij ndanks of misschien moet ik wel zeggen dankzij de recessie, die in mijn ogen als de finale wake-up call dient voor de echte crisis in de wereld, gaat het bij ons bedrijf eigenlijk best lekker. Natuurlijk hebben ook wij ook bijna dagelijks onze tegenslagen en komen onaangename verrassingen vaak uit onverwachte hoek, maar als je het afzet tegen de echte ellende in de wereld mogen wij eigenlijk niet klagen. De orderportefeuille groeit enorm, veel mensen willen om de juiste reden bij ons werken, investeerders supporten ons, de overheid steunt ons interdepartementaal, we winnen veel bijzondere internationale prijzen, we forceren met ons “Madurodam bedrijfje” mondiale industriële veranderingen die de wereld een beetje beter maken.
H
et is duidelijk dat de wereld honger heeft naar echte duurzame producten, steeds meer mensen hebben door dat het roer om moet en dat ondernemingen daarbij een cruciale rol spelen. Wij hebben veel media-aandacht voor onze initiatieven want we verspreiden ons “recept” voor succesvol duurzaam ondernemen graag zo breed mogelijk aan iedereen die het maar horen wil: “Zorg dat er in de keten waarbinnen je onderneemt geen verliezers (mens, natuur en milieu) zijn”. Het gevolg is een niet
BEELD HOLLANDSE HOOGTE
te stoppen stormvloed van de meest uiteenlopende ideeën van ondernemende mensen ten behoeve van een betere wereld. Gemiddeld gaat het om meer dan honderd mailtjes en telefoontjes per dag met vaak mooie voorstellen.
D
e bedenkers willen hun plan graag met ons bespreken of gezamenlijk ontwikkelen. Ondernemerschap, netwerk, technische kennis en financiën zijn vaak de grootste behoeften. Aangezien wij zelf onze handen vol hebben aan het op koers houden van onze eigen vloot duurzame bedrijven komen we niet toe aan het adequaat of zelfs fatsoenlijk inhoudelijk beantwoorden van de vragen. Naast mijn publieke excuus voor het vaak uitblijven van reacties omdat we er gewoonweg niet aan toe komen heb ik de laatste jaren gemerkt dat Syntens als toegankelijke innovatiemakelaar een belangrijk deel deze vragen van ondernemers in hun zoektocht naar innovatie kan beantwoorden. Ik denk dat alle in dit magazine geïnterviewde ondernemers zich in mijn verhaal herkennen. Wat begint als een ver verlangen blijkt dichterbij te zijn dan je denkt. Met de juiste mensen en kennispartijen kun je snel vooruit. Ik zou iedereen willen adviseren: innoveer steeds weer met lef en in partnership!
Ruud Koornstra is mede-eigenaar van Tendris Holding, een initiëringsmaatschappij voor duurzame ondernemingen waaronder Oxxio en Visa Greencard.
Energie EnergieOnderzoeksubsidie Onderzoeksubsidie Dé Dé snelle route naar energie-innovatie Dé Désnelle snelle snelleroute route routenaar naar naarenergie-innovatie energie-innovatie energie-innovatie
www.agentschapnl.nl/eos www.agentschapnl.nl/eos www.agentschapnl.nl/eos www.agentschapnl.nl/eos T T+31 +31(0)(0)8888602 60292920000 T T+31 +31(0)(0)8888602 60292920000
INHOUD
› innoveer! gebiedende wijs van: innoveren (innoveerde) 1 (overg.; h. geïnnoveerd) als nieuwigheid
13
Probeer het zelf! Quick Responsecodes scant u met een smartphone of webcam, waarna u terechtkomt bij aanvullende online toepassingen. Op pagina 18-19 vindt u ook zo’n QR-code die doorlinkt naar een online dossier met extra informatie bij het artikel. Mocht uw computer of mobiel niet standaard zijn uitgerust met een QR-reader: er zijn meerdere gratis QR-readers te downloaden via internet.
Geen smartphone? Ga naar: syntens.nl/netwerken
p5
invoeren 2 (onoverg.; is geïnnoveerd) zich vernieuwen • (1512) ‹ Fr. innover
24 3 VOORWOORD 6 INNOVATIELAT 8 OUTLOOK 13 MIJN TROTS 01 14 SCHAKELS 16 STELLING 17 MIJN TROTS 02 19 LEERMOMENT 20 AGENDA
32 Pieter Winsemius, bedrijfskundige, auteur en voormalig politicus De BN’er als ondernemer. Hoe innovatief is Eric van Tijn? Waarom het bedrijfsleven en topsport niet zonder elkaar kunnen Ondernemen in sprookjesland Hoe een Nederlandse kinderklok een succes in achttien landen werd Innovatie? Daar heb ik helemaal geen tijd voor! Veilig en schoon drinkwater Nieuwe media, leuk. Maar wat kan ik ermee? Slimmer digitaal werken en nog meer handige workshops
SPECIAL: INNOVATIE SCOORT! 24 MIJN VISIE 29 UPDATE 32 DOSSIER 37 MIJN TROTS 03 38 COLUMN
Carla Koen over het aanstaande innovatieonderwijs in Nederland Nieuws en inspirerende tips Het leven ná de MKB Innovatie Top 100 Revolutionair voedingssysteem Piet van Staalduinen, algemeen directeur Syntens
Oogkleppen af
p6
ERIC VAN TIJN ademt muziek, schrijft en jureert. Als ondernemer moet hij soms worden geremd: zijn vernieuwingsdrang is grenzeloos.
Inspiratie
Tic
Vernieuwend
‘DE BESTE IDEEËN krijg ik onder de douche of als ik in bad zit. Even weg van alles. Dan ben ik in mijn meest ontspannen modus en kan ik sowieso goed nadenken. Nee, ik heb geen notitieboekje nodig om mijn ideeën te onthouden. Ik heb een vreemd geheugen: ik vergeet veel – mijn telefoon herinnert me aan de verjaardag van mijn beste vriend – maar ideeën voor nieuwe liedjes blijven helder in mijn hoofd cirkelen, daar onthoud ik elke milliseconde van.’
‘IK BEN DE OUDSTE in het pand waar we werken, maar van noviteiten ben ik het eerste op de hoogte. Is er in Amerika een nieuw apparaat, dan bestel ik het meteen. Dat is een tic van me. Ik heb er altijd een hekel aan gehad om achter te lopen en juist die drang helpt me als ondernemer. Want hoe kun je vooruitgang nastreven als je je ogen sluit voor vernieuwingen die op het eerste gezicht je corebusiness niet raken? Misschien komen de beste vernieuwingen altijd wel uit een hoek waar je het niet verwacht!’
‘WE MAKEN VOORTDUREND NIEUWE SOUNDS, ook Hou me vast van Ruth Jacott was vernieuwend. Als een van de eersten hadden we geen galm op de zang. Werden we gebeld vanuit de platenfabriek: “Wat is dit voor belachelijke sound. Is jullie galm kapot?” werd er letterlijk gevraagd. Dan kan ik me echt kwaad maken. Jongens zet die oogkleppen af. Uiteindelijk werd het een gigantisch succes.’
Cliché
TEKST MARLEEN BAKKER FOTOGRAFIE LARS VAN DEN BRINK
JOCHEM (FLUITSMA) EN IK zijn allebei heel gedreven vijftigers. Vakidioten. Anders dan leeftijdsgenoten die ik nieuwe sounds zie afkeuren, omdat het anders is dan anders. In het liedje Vrede dat Ruth Jacott op het Songfestival zong, zat bijvoorbeeld een scratchstukje. Dat gaf een nieuw ritmisch effect. Dat stukje moest eruit, vond een oudere collega. Maar daar draait nu net de hele plaat om! Wij hadden daar bewust over nagedacht en ik merkte dat hij afhaakte. Dat begreep ik niet. Het is cliché, maar waar: stilstaan is het allerslechtste wat je kunt doen.’
Té innovatief ‘MET MAI TAI, een van de eerste meisjesgroepen in Nederland, brachten we een heel nieuwe sound die ontzettend aansloeg. Voor de volgende single bedachten we meteen weer een nieuwe sound, die het een stuk minder deed. Pete Waterman (Engelse muziekproducent) zei tegen onze Nederlandse uitgever: “Zo stom, dat hadden ze nooit moeten doen.” Hij had gelijk. We hadden drie platen met dezelfde sound moeten maken. En dan langzaam aan de sound schaven om fans de kans te geven te kunnen wennen. Daar zijn we niet handig genoeg in geweest. Achteraf hebben we er wel om kunnen lachen.’
›
INNOVATIELAT
CV ›
› ERIC VAN TIJN › 1985 Begin van samenwerking met Jochem Fluitsma (Fluitsma & Van Tijn), met wie hij meer dan 80 hits scoorde van onder anderen: The Scene, Loïs Lane, Dolly Dots, Ruth Jacott, De Kast, André Hazes, Guus Meeuwis & Vagant en Hind › 1996 Nummer 1-hit onder eigen naam: 15 miljoen mensen › 1998 Gouden Harp voor lichte muziek › 2002-2010 Jurylid bij televisieprogramma’s Idols en X-Factor
p7
OUTLOOK
›
Topsport TEKST BOB KROEZE BEELD HOLLANDSE HOOGTE
ALS VOORPORTAAL VAN GROOT SUCCES
Sneller, hoger, harder, sterker. Topsporters zijn continu op zoek naar verbetering. Alleen op die manier kunnen zij de concurrentie voorblijven. De vindingen van innovatieve bedrijven zijn daarbij onmisbaar. Maar andersom geldt ook: bedrijven hebben de iconen uit de topsport nodig om een voet tussen de deur te krijgen op de krioelende markt.
d
e Nederlandse overheid is er tegenwoordig veel aan gelegen het topsportklimaat in ons land te verbeteren. Dat was tot in de jaren tachtig van de vorige eeuw wel anders. Topsport was bijna een vies woord, de associatie met communistische landen als de DDR lag daarvoor te veel op de loer. Onder aanvoering van het ministerie van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en het in 1993 gefuseerde NOC*NSF kwam topsport in de jaren negentig pas voor het eerst echt op de politieke agenda terecht.
Het ministerie zag in dat topprestaties in de sport bijdragen aan de promotie van Nederland in de wereld. Daarnaast versterken ze de gevoelens van nationale trots. Het zette bovendien de bevolking aan tot meer bewegen: topsport werkte aanstekelijk en betekende een impuls voor de breedtesport. En niet onbelangrijk tot slot: de sector sport werd en wordt steeds belangrijker voor de ontwikkeling van het bruto nationaal product. Deze ontwikkelingen vonden ook in de landen om ons heen plaats, Nederland kon en wilde niet achterblijven. Succes bleef niet uit, met de Olym› pische Spelen van 2000 in Sydney als
›
›
PRODUCT 01. SHARP MASTER Uitvinden en uitwerken zit oud-schaatser John Oudt uit Avenhorn in het bloed. Zo bedacht hij zes jaar geleden de Sharp Master, een slijpapparaat voor schaatsen op zakformaat. ‘Het idee ontstond tijdens het schaatsen zelf’, vertelt Oudt, van huis uit carrosseriebouwer. ‘Ik realiseerde me dat schaatsers om hun ijzers te slijpen altijd veel moeten meezeulen. Denk alleen al aan dat onhandige grote slijpblok. Het kost bovendien veel tijd en niet iedereen is er even handig in.’ Dat moest eenvoudiger en sneller kunnen, meende Oudt. Hij ontwikkelde een apparaat waarmee iedere schaatser zijn eigen schaatsen zonder problemen kan slijpen én afbramen. De Sharp Master heeft de vorm van een computermuis en ligt daardoor gemakkelijk in de hand. Het apparaat verscheen in 2007 op de markt. Het apparaatje is inmiddels een bewezen succes en te koop bij diverse speciaalzaken en via internet. Alleen deze winter al verkocht Oudt meer dan duizend exemplaren. Bij het vermarkten van zijn uitvinding klopte Oudt voor enkele specifieke vraagstukken bij Syntens aan. ‘Met name in het proces van patenteren en bij het opzetten van een reclamecampagne heb ik gebruikgemaakt van hun expertise’, zegt hij. ‘Dat zijn toch geen trajecten die je zomaar even doet.’ De Sharp Master werd aanvankelijk in de schaatswereld met de nodige scepsis ontvangen. ‘Schaatsers zijn nogal conservatief ingesteld. Dat betekent dat ik met de Sharp Master m’n gezicht moet laten zien; om op schaatsbanen het apparaat te demonstreren. Je moet de mensen wel ervan overtuigen dat het goed zit.’
Mark Tuitert op weg naar olympisch goud in Vancouver op de 1500 meter. De innovatieve klapschaats is sinds 1996 niet meer weg te denken in het internationale schaatscircuit.
p9
p10
beste voorbeeld. Nederland behaalde daar het recordaantal van 25 medailles, waaronder maar liefst twaalf gouden. Iconen als Inge de Bruijn, Leontien van Moorsel en Pieter van den Hoogenband droegen met meerdere gouden plakken bij aan onze gevoelens van nationale trots. Nederland stond internationaal op de kaart als topsportland. Het kabinet schaarde zich achter de ambitie om Nederland structureel tot de tien beste sportlanden ter wereld te laten behoren. Om dat vorm te geven stegen de investeringen van de overheid in topsport fors. Was er in de periode 1997-2000 95 miljoen euro beschikbaar, van 2005 tot 2008 was dat bedrag al bijna verdubbeld tot zo’n 175 miljoen euro. Als klap op de vuurpijl wil NOC*NSF de Olympische Spelen van 2028 naar Nederland halen. De ambitie van het vorig jaar opgestelde Olympisch Plan 2028 is om ‘met sport in de volle breedte een bijdrage te leveren aan Nederland’. Hamerhaai Het veranderde topsportklimaat liet ook het bedrijfsleven niet onberoerd. Bij
›
veel bedrijven – grote, maar zeker ook kleinere – werd de innovatiedrang om producten en diensten te ontwikkelen voor topsporters, flink aangewakkerd. Ook hier stegen de investeringen en kreeg de ontwikkeling van innovatieve producten als bijvoorbeeld de klapschaats een impuls. Zo is het klapmechanisme van de Zandstra-schaats ontwikkeld en geproduceerd door het bedrijf Chatter van oud-schaatser John Oudt uit Avenhorn. Oudt ontwikkelde daarnaast de Sharp Master, een compacte schaatsenslijper, die door iedere schaatser simpel te gebruiken is (zie product 01). Olympisch medaillewinnaar Bob de Jong is een fervent gebruiker van het apparaatje. Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van Hamerhaai, de koosnaam voor de tweemansbob, waarmee de bobsleeërs Edwin van Calker en Sybren Jansma afgelopen februari deelnamen aan de Olympische Winterspelen in Vancouver. Hun innovatieve bob was het zichtbare resultaat van het project TopBob, waarin bedrijven als Eurotech/ › Viking Engineering, Modesi en DSM
PRODUCT 02. KLIMAATKAMER
OUTLOOK
b-Cat in Tiel is specialist in klimaatbeheersing en focust zich daarbij op vier markten: sport, voeding, musea en sinds kort brandpreventie. b-Cat High Altitude is de naam van de sporttak van het bedrijf. De afdeling bouwt technische installaties waarmee hoogtetrainingen kunnen worden gesimuleerd. ‘Dat soort trainingen past prima in de agenda van topsporters, zowel als voorbereiding op natuurlijke hoogtestages als wedstrijdvoorbereiding en ook als onderdeel van het herstelprogramma’, legt Marketing & Sales-manager Ivo Klein Bluemink uit. ‘Door op hoogte te trainen maakt het lichaam meer rode bloedcellen aan. Hierdoor kan het lichaam meer zuurstof opnemen, waardoor het uithoudingsvermogen toeneemt. Dit resulteert in prestatieverbetering en een verkorting van het herstel.’ Bekende sporters als Maarten van der Weijden, olympisch kampioen openwater zwemmen en de wielrenners Sven Nys, Kenny van Hummel en Robert Gesink maken gebruik van speciaal ontwikkelde klimaatkamers. Ook staat er een sportklimaatkamer in het Nationaal Sport & Innovatiecentrum in Papendal. Inmiddels hebben gerenommeerde wielerploegen als Garmin en Rabobank verregaande belangstelling getoond. Klein Bluemink is verheugd met die interesse. ‘Wij zien de topsport toch vooral als een “elitemarkt” met een krachtige uitstraling. Iconen uit de topsport die gebruikmaken van onze technieken helpen onze naamsbekendheid en betrouwbaarheid vergroten. Zo creëren we nieuwe afzetgebieden in de breedtesport, maar ook in de (sport)medische wereld.’ Het bedrijf heeft contacten met ziekenhuizen en zorgverzekeraars om de mogelijkheden te onderzoeken om de techniek van hoogtesimulatie toe te passen op bijvoorbeeld astmapatiënten. Hierbij maakt b-Cat gebruik van Syntens als klankbord op diverse terreinen.
Zwemmer Maarten van der Weijden leeft maanden in een klimaattent. In 2008 wint hij goud tijdens de Olympische Spelen in Peking.
Meer dan 400.000 klanten vereenvoudigen hun werkdag met Mamut
MEER TIJD VOOR EEN BETER RESULTAAT Eenvoudig boekhouden – meer verkopen – professionele website
Eindelijk al uw administratieve zaken overzichtelijk in één programma Gebruiksvriendelijke boekhouding Prijsbekroonde CRM met facturering Verkoop meer met geïntegreerde webwinkel Inkoop, magazijn- en projectbeheer
h» $O OR »D E» AD MI NIS TR AT IE» IN» - AM UT »B IJ» TE »H OU DE N» BE SP AR EN» WE »Z Og N» ZE S» UU R» OP »E EN »D AG i»
– Eric Minkhorst, Schoonmaakgilde
TOTAALPRIJS tot 30-04-2010
€ 23,-
BESP AAR
€ 418,per maand
voor serviceovereenkomst + eenmalig licentiebedrag van €579,-
MAMUT OFFICE PROFESSIONAL Complete Bedrijfssoftware
GRATIS AAN DE SLAG CD t.w.v. €199,-
MICROSOFT WINDOWS 7 PROFESSIONAL t.w.v. €219,- (upgrade NL)
Bestel voor 30 april:
0800 444 6665 Test online www.mamut.nl/innoveer
p12
›
OUTLOOK
Topwielrenners Niki Terpstra (rechts) en Fabian Wegmann herstellen in een mobiel ijsbad.
PRODUCT 03. ICYDIP Voor steeds meer topsporters is een ijsbad niet meer weg te denken als onderdeel van de training. IJsbaden zorgen ervoor dat het lichaam sneller herstelt van inspanning en helpen zo blessures voorkomen. Hicham Shatou en Tarek Ghobar, twee voormalige studenten aan de TU Delft, ontwikkelden met hun bedrijf IcySolutions de IcyDip: een compact en verplaatsbaar ijsbad. ‘Het innovatieve aan de machine is dat zij in staat is water af te koelen naar iedere gewenste temperatuur en dat zonder wachttijd’, vertelt Shatou. IcySolutions mag zich verheugen in de belangstelling van vele topsporters. De TVM-schaatsploeg met Sven Kramer en Ireen Wüst en voetbalploegen als Benfica en Sunderland maken gebruik van de IcyDip. Gesprekken met Bayern München en Hannover96 staan gepland. Tijdens de Olympische Spelen in Vancouver presenteerde IcySolutions het vervolg op de IcyDip: de IcyBath. Shatou: ‘Het is feitelijk een zak met een stoel en dus nog meer gericht op gemak. We hebben de IcyBath ontwikkeld op verzoek van NOC*NSF. Zij waren op zoek naar een mobiele oplossing voor ijsbaden.’ De volgende stap is de IcyMini, een kleine versie van de IcyBath, bedoeld om de amateursporter te bereiken. ‘Ons doel is binnen drie jaar marktleider te zijn in de markt van instant koeling en ijsbaden voor topsporters.’
samenwerkten met de Bob en Sleebond (BSBN) en enkele technische universiteiten. Jarenlang was Nederland een ontwikkelingsland als het gaat om bobsleeën. Maar die achterstand bleek razendsnel ingelopen. De Hamerhaai werd in amper een jaar tijd ontwikkeld en kan zich meten met de internationale concurrentie. De teleurstellende resultaten in Vancouver hadden volgens Van Calker niets met het materiaal te maken. Sterker nog: de Nederlandse bob was een van de snelste in het circuit. No-nonsense Veel ideeën komen samen bij InnoSportNL. Dit innovatienetwerk, opgericht in 2006 door NOC*NSF en onderzoeksinstituut TNO, poogt sport, bedrijfsleven en wetenschap samen te brengen met als missie sportinnovatie. InnoSportNL is daartoe meerjarige samenwerkingsverbanden aangegaan met bedrijven, overheden en kennisinstellingen. Doel van de samenwerking is om mkb-bedrijven die actief zijn in de sportmarkt te ondersteunen bij het ontwikkelen van innovatieve producten.
Een no-nonsenseaanpak met een hoog praktisch karakter is daarbij kenmerkend voor de samenwerking. Want voor een topproduct is topsport vaak weliswaar een perfect podium, het uiteindelijke doel is toch vooral om die producten bereikbaar en toepasbaar te maken voor bredere doelgroepen. Dat is in veel gevallen ook een kwestie van bittere noodzaak om te kunnen zorgen dat de producten economisch rendabel worden. Dat aanboren van nieuwe consumentendoelgroepen gaat verder dan alleen de logische en snelle vertaling richting de breedtesport. Een goed voorbeeld daarvan is het bedrijf b-Cat, dat een sportklimaatkamer ontwikkelde om hoogtetrainingen te simuleren (zie product 02). De techniek is naast sport prima toepasbaar in ziekenhuizen. Veel ondernemers hebben inmiddels onderkend hoe topsportinnovaties kunnen werken als kruiwagen naar interessante, andere afzetgebieden. Met topsporters als iconen, maar ook niet meer dan dat. De topsportmarkt blijkt vaak slechts het voorportaal van een scala aan mogelijkheden.
0
MIJN TROTS
› handel
p13
FOTOGRAFIE IVO VAN DER BENT
De wereld mooier maken
01
LEO PULLENS mede-initiatiefnemer van Dushi (Waalwijk) › product speelgoedtheatertje › innovatie het Sprookjesboom Theater › verkoop het product is regelmatig uitverkocht › succes Sprookjesboom Theater is in Las Vegas bekroond met de IAAPA Best Toy Award. Ontstaan uit samenwerking met de Efteling
Kinderen zijn dol op sprookjes. Dat zie je aan de Sprookjesboom in de Efteling, daar is een musical van en een televisiereeks. Het is een ware hit onder kinderen. Maar ze willen ook zélf spelen. En dat is nou net de reden van het pluchen Sprookjesboom Theater, dat wij samen met de Efteling ontwierpen. Zo kunnen kinderen de sprookjes thuis naspelen en zelf avonturen bedenken. Via een klapdeurtje in de achterkant komen Roodkapje, Assepoester, de wolf, draak en heks op het podium. Daarmee leren kinderen een verhaal vertellen en natuurlijk heel veel plezier te hebben, want alleen belerend willen we niet zijn. Het moet ook vooral leuk zijn. Liefde, talent, wijsheid en vreugde, daar gaat het om. De sprookjes lopen allemaal goed af en bevatten een kinderboodschap over waarden en normen, dat past heel erg bij Dushi. Wij willen de wereld mooier, vrolijker en vriendelijker maken en dit is een manier. Syntens heeft daar indirect ook een steentje aan bijgedragen, namelijk met financiële adviezen die ze ons gaven.
Precies op tijd p14
SCHAKELS
Ondernemer Noortje van der Loo bedacht een kinderklok. Een ingenieus plan voor een internationale markt. Maar hoe maak je van een goed idee, een goed product?
TEKST JANNEKE STAATS ILLUSTRATIE SHOOT MEDIA
De ondernemer Noortje van der Loo ‘Ik was al twee jaar bezig met It’s a Clock!. Had uitgebreid internationaal marktonderzoek gedaan, speelgoedbeurzen bezocht en het idee voor de klok al behoorlijk ver uitgewerkt. Een freelancer die ik had ingehuurd om 3D-tekeningen te maken, adviseerde me eens te praten met Syntens. Om verder te komen. Dat was een gouden tip. Innovatieadviseur Marije wist precies wie in een bepaalde fase de juiste persoon voor mij was om mee te praten. Zo ontmoette ik personen bij bedrijven die voor mijn product zeer interessant waren. Onder anderen Boukje Koch, van het Chinese Ask4me. Zij begreep hoe de slag naar een duurzaam kinderproduct kon worden gemaakt. Ze voelde meteen aan dat een kinderklok tegen een stootje (of twee, drie, vier...) moet kunnen en er tegelijkertijd ook nog aantrekkelijk moet uitzien. Ook het contact met Wouter Karneworff van het Octrooicentrum komt via Syntens. En via Marije hoorde ik over de subsidieregeling Prepare2Start voor bedrijven die willen exporteren. Mede dankzij Prepare2Start stond ik in september 2009 op de Kind & Jugend-beurs in Keulen. Ik maakte daar een vliegende start met It’s a Clock!, kreeg veel media-aandacht en werd zelfs genomineerd voor de Innovation Award!’
Het product Vijf jaar geleden kreeg Noortje van der Loo, eigenaar van Bee on Time, het idee voor een kinderklok. ‘Kinderen zijn gemiddeld acht als ze leren klokkijken, terwijl ze als peuters al vragen hebben over de tijd. It’s a Clock! is speciaal ontwikkeld voor jonge kinderen en geeft ze gevoel voor tijd.’
Bee on Time werd genomineerd voor Gouden Kans 2009 en Noortje van der Loo werd verkozen tot ondernemer van het jaar door de Kamer van Koophandel Gooi-, Eem- en Flevoland. Inmiddels wordt haar kinderklok in 18 landen verkocht en ontwikkelt Bee on Time nieuwe kinderproducten rond het thema tijd.
Meer informatie op www.itsaclock.com
›
›
p15
De kennispartner Boukje Koch (Ask4me) ‘Bijna twee jaar geleden werd ik door Bee on Time benaderd of ik een prototype voor It’s a Clock! wilde maken. Ik vond het direct interessant om iets met speelgoed te doen en het idee achter deze klok sprak me aan. Noortje had een duidelijk idee over het product. We zijn lang bezig geweest om de juiste materialen te bepalen. Als je plastic bedrukt, krijgt het al snel iets goedkoops, daarom hebben we de wijzerplaat van blik gemaakt. Noortje is zeer betrokken en kritisch. In de periode dat we het prototype ontwikkelden hadden we dagelijks contact via Skype. Omdat het product voor kinderen is en dus tegen een stootje moet kunnen, kon ik bijvoorbeeld onze valtesten demonstreren via de webcam. Pas kort geleden, in december 2009, heb ik Marije van Syntens voor het eerst ontmoet tijdens de Syntens Innovatiereis naar Hongkong, waarbij ze onder andere de Business of Design-beurs bezocht. Bee on Time schakelt ons nu in bij het maken van nieuwe kinderproducten. En It’s a Clock! heeft voor ons deuren geopend naar de ontwikkeling van ander speelgoed. Dat is enorm leuk om te doen.’
De innovatieadviseur Marije Hovestad (Syntens) ‘Wat me vooral aansprak bij Bee on Time was niet eens zozeer het product – hoewel dat zeer innovatief is – maar vooral Noortjes presentatie. Ik zag direct potentie in haar bedrijf. Wat ik ook heel leuk vond: ze is zelf moeder van vier kinderen dus wist precies wat ze wilde met haar product. Ik heb Bee on Time onder andere gekoppeld aan het Octrooicentrum Nederland voor het aanvragen van een patent en het internationale modelrecht op dit product en door de exportsubsidie Prepare2Start ook aan de EVD. Dat is mijn toegevoegde waarde: vaak weet ik binnen een half uur wat de vragen en of struikelblokken van een ondernemer zijn en dan is het een kwestie van snel schakelen en doorverwijzen. Het is niet de bedoeling dat ik een probleem ga oplossen, maar wel dat ik ondernemers zo snel mogelijk verder op weg help en in contact breng met andere partijen. Ja, dat is gratis. Soms gaat dat heel intuïtief, zo van: ga eens koffiedrinken met die en die, misschien kunnen jullie iets voor elkaar betekenen. Ik ben eigenlijk een soort Relatieplanet, maar dan voor bedrijven.’
p16
STELLING
‘Innovatie? Daar heb ik helemaal geen tijd voor!’
LUDOVIC VINKESTEIJN (45)
TIM DASSEN (36)
DENNIS KALTOFEN (37)
INGRID RELOU (34)
algemeen directeur Geomil Equipment BV (Moordrecht) › wat fabrikant van geotechnische equipment › sinds 1934 › mensen in dienst 25
mede-eigenaar van Code Product Solutions (Sittard-Geleen) › wat ingenieursbureau voor bedrijven › sinds 2007 › mensen in dienst 5 (inclusief twee eigenaren)
oprichter en algemeen directeur Groei XL (Amersfoort) › sinds 2004 › mensen in dienst 5 (inclusief Kaltofen)
Syntens-adviseur Innovatie
‘V
oor innovatie moet je tijd vrijmáken. Het is de enige weg vooruit. Ik heb het liefst dat al mijn mensen de hele dag met innovatie bezig zijn: van degene die de toiletten schoonmaakt tot de financieel directeur. Iedereen moet op zijn niveau bezig zijn met innoveren en zich afvragen: hoe kan ik mijn taken efficiënter doen? We kunnen er wollig over zijn, meetings beleggen om te brainstormen, maar waarom zou je niet over innovatie nadenken als je koffie haalt? Het is een mentaliteitskwestie, die gedrevenheid moet in mensen zitten. Ook als je het druk hebt, moet je je als ondernemer bezighouden met wat belangrijk is. En door innovatie houd je misschien wel tijd over.’
‘W
e hebben het ongelooflijk druk met onze huidige klanten. Dan schiet innoveren er wel eens bij in. Al heeft het onze prioriteit. We hebben één ingenieur vrijgemaakt om volledig aan innovatiediensten te werken. Ook brainstormen medeeigenaar Harold en ik over innovatieve strategieën als we op weg zijn naar klanten. Dat werpt zijn vruchten af. Toch zou structureel brainstormen meer kunnen toevoegen, omdat je daarmee een cultuur creëert waarin vrij denken wordt geprikkeld wat weer leidt tot innovatie. Maar op dit moment lukt het nog niet. Wij zijn een jong bedrijf en bevinden ons nog in de pioniersfase. Ons doel is meer focus aan te brengen binnen specifieke markten en diensten, waardoor innoveren ook makkelijker gaat.’
‘E
lke organisatie – groot én klein – verliest op een zeker moment haar bestaansrecht als ze niet innoveert. En dat merk je pas als het te laat is. Elke ondernemer zou er dus tijd voor moeten maken. Jouw huidige product, dienst of aanbod is vandaag nog relevant, maar biedt door externe ontwikkelingen overmorgen wellicht te weinig toegevoegde waarde. Besteed op zijn minst periodiek aandacht aan innovatie. Vraag medewerkers bijvoorbeeld met nieuwe ideeën te komen. Of schakel bij onvoldoende tijd of ervaring een externe in om groeiimpulsen te ontwikkelen. Dat voorkomt de meest basale fouten. Dat betekent echter niet dat ondernemers het hele innovatieproces kunnen uitbesteden. Zij zijn immers zelf dé expert op hun markt en van hun klanten.’
‘H
et zou zonde zijn als ondernemers er zo over denken. Innoveren is noodzakelijk, alleen zo blijft het concurrentievermogen op peil. Soms kan het woord innovatie onterecht overkomen alsof er vele nieuwe producten moeten worden bedacht. Maar innoveren gaat over meer: over de kwaliteit van huidige producten en van de organisatie, over markttoegang, over het identificeren en pakken van nieuwe kansen. Dat kan betekenen dat je tijd en of geld moet investeren. Maar innoveren zal op de lange termijn juist tijd en geld besparen. Immers, het bedrijf zal efficiënter in kunnen springen op kansen of sneller nieuwe producten naar de markt kunnen brengen. Innovatie gaat dus over kansen voor snellere groei. Wij geven hiervoor praktische handreikingen die bij de ondernemer passen.’
0
MIJNTROTS
› duurzaam
p17
FOTOGRAFIE IVO VAN DER BENT
Dus wel!
02
ALFRED EN ARJAN KOOP directeurengrootaandeelhouders Watter (Emmen) › product het Watter-systeem zet water om naar een duurzame desinfectievloeistof › innovatie middelen die overal voor handen zijn vormen een desinfectievloeistof zonder giftige stoffen › verkoop 2010 Wattersysteem voor 30 ziekenhuizen in China en 35 ziekenhuizen in India. Verder agrarische sector, veeteelt en verzorgingssector › succes winnaar publieksprijs van de Shell LiveWIRE Young Business Award
In Noord-Malawi rijden mensen 2000 kilometer voor chloortabletten. Gebrek aan schoon water is namelijk het grootste probleem in ontwikkelingslanden. Met slechts elektriciteit, zout en water maakt ons systeem een desinfectievloeistofmiddel en is het overbodig om zo ver te rijden. Het mooie is dat er geen drinkwater voor nodig is, waardoor alle benodigdheden vrijwel overal ter wereld voorhanden zijn. Het desinfectiemiddel dat zo verkregen wordt, werkt minstens zo goed als bleekmiddel en chloor en is niet giftig. Een veilig alternatief om drinkwater te genereren, maar ook voor desinfectiedoeleinden. TNO zei vooraf: “Jongens, wat jullie doen, kan niet.” Met de basistechniek misschien niet, maar wij hebben die techniek anderhalf jaar doorontwikkeld en zijn pas net klaar. Ook in Nederland hebben we een missie. Besmettingen worden door het desinfectiemiddel bij de bron aangepakt, zodat geen antibiotica nodig zijn om een grote uitbraak terug te dringen. Om ons doel te bereiken gaf Syntens ons steeds op het juiste moment een duw in de rug. Bij het mediatraject bijvoorbeeld. Het Syntens-netwerk is zó groot.
p18
Nieuwe media, leuk! Maar wat kan ik ermee? naar online dossier
Zie pagina 5 voor informatie over deze QR-code
LinkedIn, Twitter, Facebook, Ning en handige iPhone-applicaties: de digitale revolutie is niet te stuiten. Hoe speel je als ondernemer in op deze ontwikkelingen? Tijdens B’oost in Papendal gaf Syntens workshopdeelnemers handvatten om nieuwe marketingconcepten in te zetten.
›
›
LEERMOMENT ‹
p19
Moderne marketing Innovatieadviseur Marco Strijks ‘Dat is waar we in de workshop “Innovatie in het commercieel proces” op ingaan’, vertelt innovatieadviseur Marco Strijks tijdens het B’oost Event op Papendal. ‘Het commerciële proces verandert niet. Wel de marketingstrategie die je daarbij toepast. Potentiële klanten oriënteren zich anders op de markt dan vijf jaar geleden. Het is dus belangrijk dat ondernemers daarop inspelen. Want hoe verleid je de moderne en bewuste klant tot kopen? Welke middelen zet je daarbij in? In onze workshop maken we ondernemers bewust van de nieuwe mogelijkheden die internet biedt. En dat zij daar, afhankelijk van hun doelgroep, wel of geen gebruik van kunnen maken. Daarbij laten we verschillende kanalen zien waarmee “nieuwe klanten” bereikt worden. Bijvoorbeeld Twitter of Foursquare. Maar ook zaken als Tryvertising, bluecasting, non spot advertising of zoekmachinemarketing passeren de revue. En we laten voorbeelden van B2C-marketingtools zien. We geloven namelijk dat die tools een innovatie in de B2B-markt teweeg gaan brengen.’
Commercieel proces
‹
Online netwerken Deelnemer Matthijs Gaikema ‘Ik ben sinds kort zelfstandig ondernemer in de mediabranche. Vandaar dat ik op zoek ben naar informatie over het bereiken van en omgaan met mijn klanten. En welke marketingtools ik daarbij kan inzetten. Die kennis, en meer, heb ik zeker opgestoken tijdens de workshop. Het zet je aan het denken over andere manieren om je klanten te benaderen. Maar ook over hoe je onderneming het beste gevonden kan worden. Je gaat gerichter met de groei van je bedrijf aan de slag. Ik dacht dat ik het allemaal wel wist, want ik ben pas vorig jaar afgestudeerd in de communicatie. Maar ik heb toch weer van alles geleerd over nieuwe marketingtechnieken en communicatiekanalen. Zo snel gaat de digitale revolutie dus. En daar moet je als ondernemer op inspelen. Wat ik met deze informatie ga doen? Meer online netwerken. Daar kan ik zeker meer uithalen.’
›
Deelneemster Anne-Marie Buysse ‘Ook ik ben net gestart. Als offerte- en subsidiespecialist in onder meer de ICT-branche. De belangrijkste vraag voor mij is natuurlijk hoe ik mijn klanten het beste kan bereiken. Ik ben erg enthousiast over de nieuwe communicatiemiddelen en heb me toen ingeschreven voor deze workshop. Mooi dat er zoveel digitale kanalen zijn waarlangs potentiële klanten zich kunnen oriënteren. Online netwerken ken ik al en daar maak ik ook gebruik van. Daarbij focus ik me op de netwerken die echt voor mij van belang zijn, zoals LinkedIn. Ik vond vooral de uitleg over het commerciële proces belangrijk. Dat proces werd helder aan de hand van een stappenplan uitgelegd. Binnenkort wil ik daarmee aan de slag, maar in de waan van de dag kom ik daar niet snel aan toe. Terwijl dat wel belangrijk is voor de groei van mijn bedrijf.’ TEKST IRMA DORENSTOUTER FOTOGRAFIE JAN DIRK VAN DER BURG
AGENDA
› Waar en wanneer vinden de Syntens-workshops plaats? Op deze pagina’s staan de interessantste op een rijtje.
Het totaaloverzicht met de meest up-to-date informatie vindt u op www.innoveermagazine.nl.
Slimmer digitaal werken VEEL ONDERNEMERS zien de voordelen en kansen van interactief zakendoen over het hoofd. Terwijl er in de organisatie juist veel voordeel valt te halen door slimmer digitaal te werken. In deze workshop komen 49 voorbeelden voorbij die u laten zien hoe u met ICT-middelen waarde voor uw klant toevoegt en voor de lange termijn uw concurrentiepositie versterkt. Elektronisch informatie uitwisselen via digitale prijslijsten, catalogi, orderbevestigingen, pakbonnen en facturen staat centraal. Door deze gegevens digitaal
met andere partijen in de keten te delen, worden er minder fouten gemaakt en vergroot u uw efficiency aanzienlijk. De combinatie van minder orderfouten, tijdige levering, rijkere productinformatie en betere aansluiting van het assortiment op de specifieke klantbehoeften, vergroot daarnaast de klanttevredenheid. Wees slim, werk digitaal! MAASTRICHT 27-09-2010 ROERMOND 14-12-2010
›
›
p21
Slimmer werken Lagere kosten en extra omzet. Welke ondernemer wil dat niet? Aan de hand van 49 voorbeelden leert u hoe u dit kunt realiseren. TILBURG 09-06-2010 ROERMOND 22-06-2010 MAASTRICHT 11-10-2010
Slimmer organiseren Hoe gaat u als ondernemer om met de duizend-en-een zaken die dagelijks op u afkomen? Voer productiever en slimmer uw ondernemerstaken uit. ENSCHEDE 12-05-2010 DEVENTER 25-05-2010
Kruip in de huid van ‘digiboef’ U gaat zelf aan de slag om te ervaren waar en hoe het fout kan gaan in de beveiliging van uw digitale informatie. HORST 06-05-2010 ROERMOND 18-05-2010 HORST 01-06-2010 ROERMOND 15-06-2010
Mini-trendtour PUUR Ontdekken Met een groep ondernemers reist u naar inspirerende regionale locaties. Een ontdekkingstocht naar eerlijk en puur eten. DRENTHE 20-05-2010 BRABANT 16-06-2010 GELDERLAND 01-07-2010 FLEVOLAND 23-09-2010 ZUID-HOLLAND 14-10-2010 NOORD-HOLLAND 18-11-2010 GRONINGEN 09-12-2010
ILLUSTRATIE SHOOTMEDIA
hoogwaardiger TNO.NL TNO werkt aan een betere toekomst. Ook als het gaat om hoogwaardige technologie.
innoveer!
SPECIAL
IN NO VA TIE
SC OO RT !
p26 › Mijn visie / Ongeveer 40% van de snelgroeiende bedrijven is actief op het gebied van innovatie / p32 › Update / Van de bedrijven met technologische innovatie besteden snelle groeiers 9% van hun uitgaven aan innovatie, het dubbele van niet-snelle groeiers / p38 › Dossier / Bij snelle groeiers bestaat 23% van de omzet uit innovatieve producten / p39 › Column / Bij bedrijven die gebruikmaken van procesen organisatorische innovaties ligt de productiviteit 9% hoger / p40 › Mijn Trots / Technologische en productinnovaties zijn effectiever als ze gecombineerd worden met proces- en organisatorische innovaties.
p24
TEKST RUUD SLIERINGS FOTOGRAFIE MAURITS GIESEN
›
MIJNVISIE
‘Want innoveren is te leren!’ p25
INNOVATIEONDERWIJS
SC OO RT !
Ook na de val van het kabinet-Balkenende IV blijft Syntens zich onverstoord inzetten om ondernemers beter, eerder en sneller te laten innoveren. Een van de initiatieven is daarbij de introductie van het Kabinet van Vernieuwing. Onder leiding van ‘groene’ premier Ruud Koornstra gaan de leden van dit kabinet inspiratiecolleges verzorgen. Te beginnen voor de ruim 350 bedrijven die zijn genomineerd voor de MKB Innovatie Top 100. innoveer! stelde tien vragen aan dr. Carla Koen, portefeuillehouder Onderwijs in het aanstaande innovatiekabinet. ‘Er is zo veel ongerepte potentie in Nederland.’
IN NO VA TIE
›
w p26
at wordt de taak van het innovatiekabinet? ‘Enerzijds het innovatieniveau binnen het mkb naar een hoger niveau tillen. Ondernemers doen wel aan innovatie maar vaak nog te kleinschalig. Soms is er een gebrek aan investeringskapitaal, maar veel vaker is er een gebrek aan visie. Van echt entrepreneurship. Onze taak is duidelijk maken aan alle doelgroepen wat er voor nodig is om verantwoord te innoveren. Anderzijds zijn we er om het “reguliere” kabinet aan te sporen om nog meer te doen voor ondernemers. De meeste subsidies gaan namelijk nog altijd naar de grote bedrijven, de overheid en het mkb moeten elkaar nog beter zien te vinden. Ik hoop dat wij hun wensen en eventuele noden bij de ministeries over het voetlicht kunnen brengen.’ Het Kabinet van Vernieuwing heeft iets ludieks, kijk maar naar de namen van de departementen. ‘O, maar we nemen dit initiatief zeker serieus! Onze daden moeten spreken. Als we met sprekende voorbeelden komen, cijfers, feiten, waarom er iets anders moet, waarom er moet worden vernieuwd, dan kunnen wij zeker impact hebben. Het Kabinet van Vernieuwing zal werkenderwijs zelf zijn weg moeten zien te vinden, maar ik denk dat we vooral een bemiddelende functie zullen hebben tussen mkb en politiek. Daarnaast zijn we een adviserend lichaam richting ondernemers en richting de overheid.’ In ieder geval ligt uw functie als minister van Leren dicht bij uw dagelijkse werkterrein. Voor de TiasNimbas Business School hebt u de leergang Executive Master of Business Innovation ontwikkeld. Is hier vanuit het mkb interesse voor? ‘Het is een leergang speciaal voor afgestudeerde technische academici van de TU’s, voor het grootbedrijf en voor het mkb, en dan
›
MIJN VISIE
in het bijzonder de hightechbedrijven. Tijdens deze masteropleiding komen alle facetten van innovatie aan bod: van een werkelijk vernieuwend idee tot en met de commercialisatie van nieuwe product-marktcombinaties. De start was een succes, daar hebben we hard voor gewerkt om dat goed op de rit te krijgen. De pas afgestudeerde technici meldden zich vervolgens vrij eenvoudig aan, maar het grootbedrijf was heel wat moeilijker te verleiden; door de crisis houden ze begrijpelijkerwijs de hand op de knip. Omdat het een nieuwe leergang betrof, ben ik persoonlijk bij ondernemers langs geweest om de onderwijsvorm onder de aandacht te brengen. Ik heb gepraat als Brugman. En om de cursus voor de doelgroep aantrekkelijk te maken zijn de tarieven aangepast, we hebben speciale betalingsregelingen op basis van no cure no pay. Helaas zonder resultaat. Conclusie: er is weinig besef bij ondernemers omtrent de noodzaak van managementkennis voor innovatie. Dat zou anders moeten!’ Mkb-bedrijven innoveren te weinig, vindt u. Over welke sectoren hebt u het dan? ‘Dan heb ik het vooral over de hightechbedrijven die opereren in IT, in healthcare, alternatieve energie, of bedrijven die hoogtechnologische onderdelen maken. Uitzonderingen daargelaten. Tal van deze hightechbedrijven hebben waardevolle technologieën of ideeën op de plank liggen, maar het vertalen van een idee naar een applicatie, dus een product of dienst, mislukt vaak, of het idee blijft liggen waar het ligt.’ Kennelijk ziet men de noodzaak tot innovatie niet. ‘Inderdaad, ze vinden het zonde van het geld en de tijd. Misschien dat deze crisis hen aan het denken zet. In de vorige crisis, aan het begin van dit millennium, is bij een aantal ondernemers het kwartje gevallen.
› CARLA I. KOEN is professor Technology Management and Entrepreneurship aan TiasNimbas
p27
‘Het begint bij een gebrek aan bewustzijn bij starters (…) het is zo frustrerend te zien dat sommige veelbelovende bedrijven het niet redden’
Wat is een ander struikelblok? ‘Van nature zijn maar weinig mensen ondernemer. Voor het omzetten van een technologie naar een tastbaar product is marktkennis nodig. Veel in de hightechsector missen de voeling met de markt waarin hun bedrijf opereert. Daardoor spelen ze in hun werk als “uitvinder” vaak niet doelgericht in op de vraag. Verder wordt het in de markt zetten van een nieuw product of dienst sterk onderschat. Hoe ontwikkel je nieuwe productmarktcombinaties, welke kanalen gebruik je, wat is de juiste prijsstelling? ›
SC OO RT !
Zij zijn gaan investeren in mensen en in opleidingen, waarbij ze niet alleen rekruteerden uit hogescholen en vakopleidingen, er zijn ook mensen van universiteiten aangetrokken. Juist die laatste groep is nodig om nieuwe technologieën te ontwikkelen. Daardoor hebben ze hun positie weten te versterken. Dat zou nu weer kunnen gebeuren. Ik hoop dat deze crisis opnieuw een vliegwieleffect heeft.’
IN NO VA TIE
Business School, Tilburg. Ze is tevens academic director van het Institute for Business Innovation and Entrepreneurship (EIBIE) en de Executive Master of Business Innovation (MBI) van TiasNimbas. Ze doceert en adviseert bedrijven in de profit- en non-profitsector. In het Kabinet van Vernieuwing kreeg ze de ‘onderwijsportefeuille’ toebedeeld.
p28
HET KABINET VAN VERNIEUWING Op dinsdag 25 mei presenteert het Kabinet van Vernieuwing zich voor het eerst. Dit gebeurt ter gelegenheid van de lustrumviering van de bekendmaking van de MKB Innovatie Top 100, op de slimste km2 van Nederland: de High Tech Campus in Eindhoven. Het kabinet staat onder leiding van Ruud Koornstra (oprichter en CEO Tendris) en telt vertegenwoordigers vanuit de kenniswereld en het bedrijfsleven, onder wie bijzonder hoogleraar Louise Vet, Bernadette Slotboom (netcoördinator Nederland 4), Rob Baan van Koppert Cress, die zijn microgroenten levert aan alle vermaarde topkoks.
Op die terreinen kan er nog flink geschaafd worden aan kennis, visie en strategie. Het probleem: bedrijven zijn niet bereid om hierin te investeren. Waarom niet? Omdat men niet weet hoe het moet, omdat het idee net niet past in wat ze gewend zijn te doen. Omdat investeren risico’s met zich mee brengt. Ik ken genoeg Nederlandse bedrijven die een technologie in huis hebben waar men niets mee doet. Terwijl niksdoen toch ook zeer risicovol is, zeker nu.’ Staan we er in Nederland op het gebied van innovatie slecht voor? ‘Dat is te algemeen. Het gaat in Nederland minder goed met de commercialisering. Dat is scherper geformuleerd. Er is veel technologie, maar men krijgt die niet vermarkt. Het gebeurt dat deze technologieën uiteindelijk worden verkocht aan bedrijven in het buitenland. In Nederland hebben we veel living dead bedrijven. Dat zijn starters die niet groeien. Waaraan ligt dat nu? Dat komt doordat veel starters in de eerste levensfase een aantal fouten maken. Bijvoorbeeld door een verkeerd businessmodel te kiezen,
›
of door een foute prijsstelling. Foutieve keuze van het marktsegment, bijvoorbeeld door te kiezen voor een gecompliceerd segment, dat tijd kost om te veroveren. Gevolg: een lage cashflow die weer voorkomt dat je nog kunt overstappen naar een ander segment.’ U zegt: ondernemen kun je leren. ‘Ja, het is allemaal te leren en daarom is het frustrerend te zien dat sommige veelbelovende bedrijven het niet redden. Zo zonde, er is zo veel ongerepte potentie. Het begint bij een gebrek aan bewustzijn bij starters dat ze fouten maken. Daarnaast is er onvoldoende geloof dat ondernemerschap te leren is. Hier wordt altijd gezegd dat ondernemerschap in je bloed moet zitten. Dat is onzin. Het is kennis en durf. Waarom zijn Amerikanen ondernemers? Niet alleen omdat ze risico durven te nemen, ook omdat ze ervoor zijn opgeleid. Natuurlijk bestaat de succesvolle selfmade man, maar het is de uitzondering en niet de regel.’ Veel ondernemers zeggen toch echt dat ondernemen je in het bloed moet zitten. Vraag het Hennie van der Most. Hij zal moeten lachen om een opleiding tot ondernemer. ‘Heel veel in ondernemerschap is gut feeling, maar vergeet niet dat gut feeling evengoed is gebaseerd op kennis en ervaring. Het is zeker zo dat het ondernemen je in het bloed kan zitten. Ondernemen is kansen zien en daarop inspelen. Sommige mensen zien die kansen eerder dan anderen, maar zelf kansen creëren en daarop inspelen, kun je echt leren. Ik heb het dan vooral over hoogtechnologisch ondernemerschap, waar volledig nieuwe applicaties
‘Voor het omzetten van een technologie naar een tastbaar product is marktkennis nodig’
MIJN VISIE
moeten worden gemaakt en waarbij vaak ook een volledig nieuwe markt moet worden gecreëerd. Deze ondernemers moeten de tools hebben om te zien of er een markt is, zo niet dan moeten ze direct kunnen stoppen en hun applicatie aanpassen in plaats van doorgaan. Dat laatste gebeurt nog veel te vaak. En dat is kostbare verspilde moeite.’ Wat betreft de toekomst, een van uw stokpaardjes is ‘open innovatie’. Waar gaan we heen? ‘Open innovatie betekent dat je strategische keuzes maakt over welke technologieën en kennis je niet meer geheim houdt, maar beschikbaar maakt voor anderen om samen te komen tot nieuwe applicaties. In Nederland zijn we op dit vlak al goed bezig. Bij grootbedrijven zien we een groeiende behoefte om samen te werken met kleinere, specialistische mkb-bedrijven, vaak toeleveranciers. Het Amerikaanse FEI bijvoorbeeld, heeft in Nederland samen met toeleveranciers als NTS Megatronics en Sioux een compacte elektronenmicroscoop ontwikkeld. Dit gebeurde op basis van risk reward. Daarbij wordt het risico, maar ook de winst gedeeld met de leveranciers die een toegevoegde waarde bieden bij de ontwikkeling van de microscoop. Zo’n partnership is in Amerika nog heel ongebruikelijk. Maar het is ontegenzeggelijk de toekomst, zeker gezien de opkomst van nieuwe economische grootmachten. Willen technologiebedrijven in het mkb overleven dan dienen ze na te denken over hoe ze de grootbedrijven van dienst kunnen zijn. Meedenken kan alleen als ze gedegen kennis hebben van de markten waarin ze opereren en als ze kennis hebben van modern ondernemerschap. En ja, die kennis ontbreekt nog vaak. En daar gaan we wat aan doen!’ Meer informatie over de leergang Executive Master of Business Innovation via www.eibi.eu.
›
p29
Innovatienieuws, -ontwikkelingen en handige workshops: de redactie van innoveer! zet ze voor u op een rijtje.
9% extra groei Welke ondernemer streeft niet naar een productievere bedrijfsvoering? Zeker als daar geen torenhoge investeringen tegenover staan. Met vernieuwd leiderschap is al heel wat verbetering mogelijk, en dat is slechts een van de methoden uit het adviesrapport Slimmer werken werkt! van Syntens.
EEN STOPCONTACT DAT OP DE PLEK VAN HET AANRECHT WORDT GEPLAATST, IS ONNODIG EN ZORGT DUS VOOR VERSPILDE KOSTEN. TOCH MAKEN FAALKOSTEN 10 PROCENT VAN DE KOSTEN IN DE BOUW UIT. GEK GENOEG accepteert de opdrachtgever dat en verdwijnt er in Nederland aldus jaarlijks 5 miljard euro door het afvoerputje. Kosten die niet gemaakt hoeven te worden als iets meer tijd besteed wordt aan de voorkant van een project. Zo kan de bouw veel efficiënter werken. BIM (Bouwwerk Informatie Model) is een hulpmiddel om door digitale samenwerking te streven naar een efficiëntere bouwkolom. In een centrale database werken zowel de architect als de installateur en constructeur samen. Het model constateert problemen nog vóór de werkzaamheden daadwerkelijk zijn uitgevoerd, waardoor op relatief goedkope wijze het probleem verholpen kan worden. Nu komt het merendeel van de fouten pas tijdens de aanleg aan het licht. Werken in BIM kost in de beginfase iets meer tijd, maar wordt dubbel en dwars terugverdiend in het bouwproces, zo bleek uit een pilot van de Hogeschool Zeeland. Syntens brengt BIM onder de aandacht van ondernemers in de bouw. Alle middelgrote bedrijven met twintig man of meer in dienst zouden er voordeel bij hebben.
Syntens verspreidt de adviezen uit het rapport onder tachtig innovatieadviseurs. Om de kennis optimaal met ondernemers te delen worden er intern bijeenkomsten georganiseerd en is er een online community. De Syntens-adviseurs zullen in 2010 de belangrijkste zaken uit het rapport met 1000 mkb-bedrijven delen. Snel en goedkoop resultaat, zo luidt de strekking van het verhaal en tja, wie wil dat nou niet?
›
SC OO RT !
Droogzwemmen in de bouw
Gemiddeld behalen bedrijven een extra groei van 9 procent ten opzichte van bedrijven die zich niet bezighouden met sociale innovatie. Voorwaarde is wel dat de innovatie van onderaf uit de organisatie komt.
IN NO VA TIE
UPDATE
UPDATE
TAKE OVER
Wat te doen met emoties van een overname?
Gewoon twee wielen, toch helemaal nieuw DE MEESTE Nederlandse fietsen verlaten sinds 2003 de fabriek met de antidiefstalchip. Toch kan deze RFIDchip veel meer betekenen voor de fietsenbranche, zo ontdekte Syntens in een pilot. De chip levert tijdwinst en kostenbesparing op voor de rijwielhandelaar en een grotere klantvriendelijkheid. De chip koppelt fietsgegevens aan het bestelsysteem van leveranciers, zodat áltijd het juiste onderdeel wordt besteld. Een enorm voordeel. ‘Foutief bestellen is een probleem dat rijwielhandelaren veel tijd en geld kost’, legt adviseur André Naberman uit. De chip levert nog veel meer tijdwinst op. Klantgegevens zijn uit de chip snel af te lezen, waardoor er geen namen en adressen genoteerd hoeven te worden. Een ander voordeel in de nabije toekomst voor de klant: door alle aan elkaar gekoppelde voorraadsystemen weet hij direct wanneer de reparatie is uitgevoerd en hoe hoog de kosten zijn. Naberman is tevreden met de pilot. ‘Het is een succesvolle eerste stap. We hebben aangetoond dat het technisch werkt, nu moeten we doorpakken.’ In een nieuwe pilot moet worden bekeken wat er nodig is om de techniek tot een succes in de praktijk te maken.
EEN BEDRIJFSOVERNAME IS NIET NIKS. Er komt veel bij kijken en emoties spelen een grote rol. Logisch dat er rondom zo’n belangrijke gebeurtenis veel begeleiding bestaat. De emoties die bij een overname leven – de ‘zachte’ kant – zijn echter een ondergeschoven kindje in het geheel. Het project Take Over in Limburg tackelt dat gemis. Hoe de zachte kant van bedrijfsopvolging makkelijker en beter kan verlopen, dat is de essentie van Take Over. Twaalf ondernemingen volgen acht bijeenkomsten om samen met experts de knelpunten die bij een overname ontstaan in kaart te brengen. De nieuwe directeuren-eigenaren blijken vooral te willen weten: hoe kan ik mijn positie binnen het bedrijf waarborgen? Doe ik dat op autoritaire wijze of moet ik me juist schikken? Hoe breng ik mijn eigen visie in? Onder de overdragers speelt vooral de vraag: hoe laat ik mijn bedrijf los? Want een bedrijf is voor de eigenaar als zijn eigen kind. Bovendien ontleent hij er vaak zijn identiteit aan, zo blijkt uit de praktijk. Eind november volgt een evaluatie van de regionale pilot. Daaruit wordt een programma geschreven dat de zachte kant rondom overnames bij de horens vat. Het programma zal landelijk worden uitgerold.
Goldlaser 1960. DE LASER, BETER BEKEND ALS EEN FLINTERDUNNE RODE STRAAL, WORDT GEBOREN. NOG GEEN VIER JAAR LATER MAAKT GEHEIM AGENT JAMES BOND AL KENNIS MET DIT KRACHTIGE STAALTJE TECHNIEK. ZIJN VIJAND GOLDFINGER SPLIJT HEM BIJNA DOORMIDDEN MET EEN LASERSTRAAL. VIJFTIG JAAR na de introductie is de laser niet meer weg te denken en blijkt Nederland een behoorlijke speler te zijn op het gebied van lasertechnieken. In Hengelo is NedClad groots met lasercladden, een techniek waarbij een metallische deklaag wordt aangebracht op slijtgevoelige onderdelen van installaties en machines. Met behulp van een hoogvermogen laser wordt een dunne laag van het werkstukoppervlak gesmolten. Ingenieus en internationaal geroemd. Laserforum is een andere vooruitstrevende ondernemer die furore maakt met de jarige laser. Jaarlijks genieten duizenden bezoekers op de grote dancefeesten van de lasershows van Venlose makelij. Chipmachinebouwer ALSI (Advanced Laser Separation International) uit Beuningen ontwikkelt lasersnijapparatuur om silicium zo efficiënt mogelijk in chips te snijden, zonder dat daarbij kostbaar materiaal verloren gaat. De chips worden gebruikt in de halfgeleiderindustrie. Voor 007 de tip: kom eens een kijkje nemen en doe je voordeel met de Hollandse laser!
›
p31
Opladen! Geen verre reis, zoals vorig jaar. Dit jaar organiseert Syntens twaalf keer een eendaagse mini-trendtour voor ondernemers uit de agrifoodsector om inspiratie op te doen. Of zoals adviseur José van Gerven het verwoordt: ‘Om de innovatieagenda op te laden.’
SC OO RT !
VOORGAANDE JAREN ging de inspiratiereis naar buitenlandse bestemmingen. ‘Maar niet iedere ondernemer kan en wil een week van huis’, weet Van Gerven. Om zo veel mogelijk ondernemers te bereiken, organiseert Syntens de mini-trendtour, waarbij elke maand een van de Nederlandse provincies wordt bezocht. ‘We hebben ontdekt dat waar je naartoe gaat niet zo veel uitmaakt. Het gaat erom dat ondernemers met gelijkgestemden even helemaal weg zijn uit hun vertrouwde omgeving. Samen met een interessant programma legt dat een basis voor innovatie. Dan gebeuren er bijzondere dingen.’ Gerven heeft gemerkt dat na de mini-trendtour plannen versneld uit de ijskast worden gehaald, soms door deskundigheid van collega-ondernemers in te schakelen.
IN NO VA TIE
›
p32
DOSSIER
›
Het leven ná de MKB Innovatie Top 100…
e
lk jaar stellen Syntens en ondernemersvakblad Bizz de MKB Innovatie Top 100 samen. In 2006 eindigde Arnold Vanderlinden, directeur-eigenaar van Timmer & Interieurbedrijf Vanderlinden, op de eerste plaats. Tegen de achtergrond van gehamer en gezaag vertelt deze Limburgse ondernemer zijn verhaal. Hoe hij volledig overvallen werd door de publiciteitsgolf. Tot in Engeland was hij in het nieuws. Het leverde hem zelfs een huwelijksaanzoek op, van een Britse dame die dacht dat Vanderlinden de zilvervloot had binnengehaald. Niet dus. Vier jaar na dato is Vanderlinden terug bij af. Zijn vinding, waarvan men hem had voorgespiegeld dat hij er jaar-
Prijswinnaars komen in de krant. Maar hoe vergaat het ze daarna? Drie toppers uit de MKB Innovatie Top 100 uit voorbije jaren: over vallen en weer opstaan, over het hoofd stoten en over passie voor het vak. ‘Innoveren zit in de genen.’
lijks 1000 tot 1500 van zou verkopen, heeft hij weer in eigen beheer genomen. De partner die hij in de arm had genomen hield zich niet aan de gemaakte afspraken. Tja, je bent wijzer als je van de markt komt dan wanneer je erheen gaat. Juist als je, zoals Vanderlinden, een idee hebt dat buiten jouw corebusiness ligt. Toeval of keuze? Innoveren is geen doelbewuste keuze voor Vanderlinden, maar meer een kwestie van toeval. Of beter gezegd: een kwestie van zoeken naar oplossingen voor problemen uit de dagelijkse praktijk. Zo ligt de geschiedenis van de Deurmaat in de schouwburg van Eindhoven. Daar moest Vanderlinden deuren ›
370 EEN RECORD VAN 370 INNOVATIES IS GENOMINEERD VOOR HET LUSTRUM VAN DE MKB INNOVATIE TOP 100. DE SLUITINGSTERMIJN IS INMIDDELS VERSTREKEN. OP DINSDAG 25 MEI 2010 WORDT DE MKB INNOVATIE TOP 100 BEKENDGEMAAKT OP DE SLIMSTE KM2 VAN NEDERLAND, DE HIGH TECH CAMPUS EINDHOVEN. TEKST JACQUELINE KUIJPERS FOTOGRAFIE MARTIN DIJKSTRA
p33
NR. 01 / 2006
‘Neem de tijd om goede partners te zoeken! Er zijn meer kapers op de kust om je beurs te legen dan om je verder te helpen’ ARNOLD VANDERLINDEN directeur Timmer- & Interieurbedrijf A. Vanderlinden › aantal medewerkers zes (inclusief zoon en dochter) › product alle voorkomende timmerwerkzaamheden › kreeg de mkb innovatieprijs voor de Deurmaat › doorslaggevend voor de jury dat een klein bedrijf denkt aan de gezondheid van de medewerkers.
DE DEURMAAT De deurmaat is een apparaat dat het afhangen van deuren vergemakkelijkt. Het demontabele systeem op wielen tilt deuren tot dertig centimeter op, waarna het de deur millimeter voor millimeter kan laten zakken. Voordelen: het is goed voor de rug van de timmerman. En voor de portemonnee: met dit ‘maatje’ kan een timmerman nu gemiddeld tien deuren per dag afhangen. Dat is twee tot vijf deuren meer dan zonder Deurmaat!
SC OO RT !
›
IN NO VA TIE
›
NR. 17 / 2008 ‘Voor innoveren heb je een topsportmentaliteit nodig: de wil om te winnen, nooit opgeven. Dat is je kracht’
NICO VAN DER MARK directeur LW Materials (Den Haag) aantal medewerkers drie › product innovatieve toepassingen van lichtgewicht composietmaterialen, voor bijvoorbeeld zwaar transport › kreeg de oorkonde voor lichtgewicht stempelschotten › doorslaggevend voor de jury dat met composietmaterialen een product gemaakt is dat licht van gewicht is en toch enorme krachten kan dragen.
LICHTGEWICHT STEMPELSCHOT Een stempelschot wordt gebruikt in de bouw: het zijn onderleggers voor de poten van mobiele hijskranen of betonpompen. Stempelschotten verdelen dus de krachten (en dan hebben we het over tonnen). Traditionele stempelschotten zijn van staal, massief kunststof of hout en wegen, afhankelijk van het formaat, 50 tot 200 kilo. Met de toepassing van composietmateriaal wordt het gewicht verminderd met 50% tot 100%. Voordelen: het is goed voor de chauffeur (ergonomie), sluit aan bij toenemende EU-regelgeving inzake belasting in de bouw en het is goed voor het milieu (minder gewicht tijdens het transport reduceert de CO2-uitstoot).
›
DOSSIER RUBRIEK
In de keten denken Dat buiten het vierkant denken heeft Evers in praktijk gebracht. In zijn bedrijf combineert hij de kennis van verschillende disciplines (bouw, werktuigbouw, weg- en waterbouw) om er een compleet nieuw product van te maken. ‘De kabels die de Erasmusbrug in Rotterdam omhoog houden, gebruiken wij in de woningbouw.’ Toen Norm-teq in 2008 de MKB Innovatieprijs won, greep Evers het momentum bij de kladden en
zette direct twee, drie stappen meer op het innovatiepad. Het Heli-teq-concept waarmee hij de innovatieprijs won, bouwde hij uit tot een complete kamer die aan een flatgebouw kan worden bevestigd. Inclusief zonnepaneel en warmtepomp, die het complete appartement van stroom voorziet. Met deze vinding won Norm-teq de DO IT! publieksprijs 2009. Evers’ bedrijf groeide: hij nam meer medewerkers aan en verhuisde naar een groter bedrijfspand. Zijn geheim: denk in het groot. ‘Je moet niet alleen naar je eigen product kijken, maar naar de hele keten. Succesvol innoveren betekent processen doorzien. Het maakt niet uit waar de kosten in de keten liggen, als ze maar lager uitpakken dan je had gedacht. Dan maak je winst. Dan maakt de keten winst. Want als het bij mij regent, druppelt het bij mijn buurman.’ De alarmbel ging af Het is precies dit wat Nico van der Mark, directeur-eigenaar van LW Materials, de kop heeft gekost. Hij was zo bezig met het ontwikkelen en testen van zijn lichtgewicht stempelschotten dat hij de belangrijkste voorwaarde om te kunnen doorgaan vergat: geld. Toch is hij geen beginner, met ruim twintig jaar ervaring in de productontwikkeling bij Fokker. Een zwever ook niet, want zijn taak bij Fokker was juist om de luchtkastelen van ontwerpers te toetsen op uitvoerbaarheid. Als zelfstandig ondernemer negeerde hij echter één alarmbel. Toen
‘Kijk om je heen: wat zie je, wat kan er beter? Neem niet alles als vanzelfsprekend aan’
p35
87
TWEE BLONDE VRIENDINNEN UIT BRABANT RICHTTEN IN 2001 HET BEDRIJFJE BLOND AMSTERDAM OP. VROLIJK GEKLEURDE SCHOOLSPULLEN, SERVIESGOED, BEDLINNEN EN ACCESSOIRES VERSCHENEN KORT DAARNA OP DE MARKT. DE FORMULE WERD EEN GROOT SUCCES. IN 2008 EINDIGDE HET BEDRIJF ALS 87E IN DE MKB INNOVATIE TOP 100. MET DE HULP VAN MEERDERE KENNISPARTIJEN IS BLOND AMSTERDAM ANNO 2010 INTERNATIONAAL BEKEND.
Van der Mark in 2008 op de 17e plek eindigde in de MKB Innovatie Top 100 schreef de jury: ‘Het zal moeilijk zijn hiervoor een goede markt te vinden. De bouwwereld is een behoudende wereld.’ En zo was het. Bedrijven waren geïnteresseerd in het product, maar wilden niet meebetalen aan de ontwikkeling. Omdat dat veel tijd en geld kostte vanwege het intensieve testtraject. Van 2004 tot en met 2008 wist Van der Mark zich staande te houden. Met hulp van leningen, subsidies en later vrienden en kennissen. De stempelschotten kwamen er, maar de ondernemer betaalde een hoge prijs. ‘Voor innoveren heb je een topsportmentaliteit nodig: de wil om te winnen, nooit opgeven. Dat is je kracht. Tegelijkertijd is dat het zwakke punt, want soms ga je te lang door, terwijl de kans op winst allang is verkeken.’ Pas toen een vriend hem maande te stoppen deed Van der Mark dat. In 2009 ging zijn bedrijf, dat toen nog L-Sim heette, › failliet.
SC OO RT !
afhangen van ruim 250 kilo per stuk. Loodzwaar. Een onwerkbare situatie, aldus Arnold Vanderlinden. ‘Dus pakten we ’s avonds pen en papier en verzonnen we iets wat ons daarbij kon helpen. We zijn gewoon wat gaan knutselen.’ Dat ‘knutselen’ resulteerde uiteindelijk in een product dat ook voor andere partijen aantrekkelijk bleek. Toeval dus. Hoe anders is dat bij Harrie Evers, directeur-eigenaar van Norm-teq en de nummer één in de MKB Innovatie Top 100 van 2008. Voor zijn bedrijf is innoveren de kern. ‘Je moet buiten het vierkant durven denken’, zegt hij herhaaldelijk. ‘Kijk om je heen: wat zie je, wat kan er beter? Neem niet alles als vanzelfsprekend aan.’ Die houding zoekt Evers ook in zijn medewerkers, vertelt hij. ‘Ik stel sollicitanten altijd twee vragen. Eén: hoe denk je jouw afdeling zo snel mogelijk onafhankelijk te kunnen maken van jou of je chef? Twee: wat kan er beter in de markt, hoe kunnen we het slimmer aanpakken?’ De antwoorden lijst hij in: ‘Ik spreek ze daarop aan.’
›
IN NO VA TIE
›
p36
›
NR. 01 / 2008 ‘Het geheim van succesvol innoveren? Denk in het groot. Kijk verder dan je eigen product, kijk naar de hele keten’ HARRIE EVERS directeur Norm-teq (Hengelo) › aantal medewerkers dertig › product alles op het gebied van gevelverankering › kreeg de mkb innovatieprijs voor Heli-teq › doorslaggevend voor de jury dat een compleet flatgebouw in korte tijd en tegen lage kosten tot een volledig nieuwe flat getransformeerd kan worden.
HELI-TEQ
Kapers op de kust Innoveren rijmt op informeren. En dat is niet voor niets. Arnold Vanderlinden benadrukt het belang van jezelf goed laten informeren. ‘Zorg dat je goed beslagen ten ijs komt. Ga praten met de Kamer van Koophandel en Syntens. Zij geven je goede informatie, kunnen je de weg wijzen naar subsidies, hebben een netwerk.’ Harrie Evers wijst op het belang van informatie delen. ‘Je moet open communiceren met elkaar. Ik heb een aantal vaste toeleveranciers met wie ik heel open en zorgvuldig communiceer. Ik ben heel trouw en heel correct, mits zij ook met mij meedenken. Klankborden dus. Dan krijg je heel veel respons.’
01
DE WINNAAR VAN DE MKB INNOVATIEPRIJS TOP 100 2009 WAS AGIS AUTOMATISERING. ONDERNEMER GERARD GRIFFIOEN WON DE PRIJS VOOR ZIJN SENSOOR. GEPLAATST IN EEN KOEIENOOR, MEET DEZE CHIP DE VITALE SIGNALEN VAN HET DIER. AFWIJKINGEN WORDEN GEMELD VIA EEN CENTRAAL SYSTEEM.
Natuurlijk kan hij zich voorstellen dat dat ‘eng’ is voor een starter. Je wilt niet dat iemand met jouw idee aan de haal gaat. ‘Juist daarom zijn onpartijdige gesprekspartners zo belangrijk: zij hebben er geen belang bij.’ Arnold Vanderlinden voegt daar nog iets aan toe: ‘Werk je idee eerst tot in de puntjes uit voor je op zoek gaat naar partners. Er staan meer kapers op de kust om je beurs te legen dan om je verder te helpen.’ Zo hebben drie ondernemers elk hun eigen verhaal over hoe het ze ‘na de prijs’ is vergaan. Arnold Vanderlinden gaat de Deurmaat zelf op de markt brengen: zijn dochter neemt dat traject op zich. Norm-teq gaat verder op de ingeslagen weg en richt zich nu ook op duurzaamheid. En Nico van der Mark heeft met LW Materials een succesvolle doorstart gemaakt. Hij onderzoekt nu de mogelijkheden om de productie van stempelschotten grootschalig aan te gaan pakken. Mét investeerders en verkoopcontracten uit Duitsland en Dubai. En als dat eenmaal op de rit staat? ‘Dan ga ik gewoon weer het traject in waar ik thuishoor: productontwikkeling. Innoveren zit gewoon in mijn genen!’
Met het Heli-systeem worden prefab betonelementen, zoals balkonplaten, met de bestaande betonconstructie van de flat verankerd door middel van spanstrengen. De techniek is afkomstig uit de weg- en waterbouw. Het Heli-systeem maakt het mogelijk om het (bestaande) flatgebouw van grote, uítstekende balkons te voorzien. Voordelen: het is goed voor de bewoners en voor het aanzicht van de flat – die wordt weer helemaal van deze tijd. Als de techniek wordt toegepast in de nieuwbouw, vormen de balkons geen onderdeel van het ‘kritieke tijdpad’.
0
MIJN TROTS
› landbouw
p37
FOTOGRAFIE IVO VAN DER BENT
Psychologie voor tarbotten
Seafarm (Kamperland, Zeeland) › product tarbotten › innovatie voedingssysteem waarbij vissen met de helft minder voeding toch sneller groeien › verkoop jaarlijks 200.000 kilo › succes winnaar Emergo Innovatieprijs, Verantwoorde Vis Prijs, Zeeuwse Vissers Award, Gouden Luctor
SC OO RT !
ADRI BOUT directeur van
IN NO VA TIE
03
Ik dij uit als ik het naar mijn zin heb, zo is het ook met vissen. Met de helft minder voer groeien onze tarbotten toch sneller dan bij concurrenten. Wij benaderen vissen alsof we ze begrijpen. Dat gaat soms ver. Je moet bedenken hoe je het de vissen naar de zin kunt maken: met de juiste temperatuur en vers water. Een soort psychologie voor tarbotten. Voor één kilo gewicht van de vis hebben we minder dan één kilo voer nodig. Dat is revolutionair. Acht keer per uur pompen we schoon water rond, dag en nacht, 365 dagen per jaar. Gewone bedrijven doen dat één keer per uur. Onze aanpak kost natuurlijk energie, maar wij hebben iets bedacht waardoor we het water acht keer per uur kunnen verversen met 20 procent van de energie waar anderen het water één keer per uur mee verversen. We denken voortdurend aan vooruitgang, gewapend met de expertise van Syntens. Zij zijn ons klankbord. Zo gebruiken we geen antibiotica, dat vind ik te belastend voor mens en milieu. We hebben aangetoond dat het ook zonder kan.
p38
COLUMN
a
Pole position
MKB-ONDERNEMERS zijn van huis uit gewend veel zelf te doen, tegelijkertijd hebben ze ook niet de behoefte steeds zelf het wiel uit te vinden. En dat is precies waar de kansen liggen. In verbinding komen met andere ondernemers, de juiste partners vinden, vervolgens kijken wat je voor elkaar kunt betekenen, samen business oppakken, samen groeien. Dát is waarin wij geloven dat de toekomst ligt. Netwerken en samenwerken. Is dat moeilijk? Ja. Vertrouwen schenken, je eigen specifieke kennis durven delen, dat is een hele stap. Maar je krijgt er als ondernemer die wil groeien, die new business wil ontwikkelen, die morgen ook nog wil bestaan, enorm veel voor terug. Partnerships zorgen voor dynamiek. Precies wat nodig is als straks het startschot klinkt. Piet van Staalduinen, algemeen directeur Syntens
SC OO RT !
BETEKENT DIT NU dat in het bedrijfsleven als vanzelf genoeg wordt geïnnoveerd? Die vraag is niet eenduidig te beantwoorden. Wel is het aannemelijk dat het in de breedte nog wat beter kan, wat efficiënter, misschien ook wat effectiever, zodat een snellere groei en ontwikkeling mogelijk is. Dat is nodig, want de economie globaliseert op alle fronten, het draait vandaag niet meer alleen om een goede marktpositie in Nederland, steeds meer ondernemingen willen en moeten ook
internationaal een plek veroveren én houden. Ik hoor ondernemers nu al denken: gezien de economische tegenwind mogen we blij zijn als we de omzet op peil weten te houden, dat we niemand naar huis hoeven te sturen. Met groei zijn we even niet bezig. Begrijpelijk, maar juist omdat nu de hectiek wat minder is dan een paar jaar geleden en omdat de opdrachten niet meer als vanzelf binnenvliegen, is dit het moment om te bedenken hoe u uw bedrijf straks, als het economisch tij weer is gekeerd, op pole position krijgt.
IN NO VA TIE
an het begrip ‘innovatie’ kleeft bij sommige ondernemers een grappig misverstand. Innoveren is in hun opvatting iets dat alleen grote bedrijven zoals Philips, Unilever, Procter & Gamble doen. Zijzelf, wat kleinschaliger opererend, zijn daar niet mee bezig, vinden ze. Zij hebben geen R&D-afdeling, geen afdeling Marktscanning. Zij zijn druk met het runnen van hun bedrijf, met het oppikken van signalen van klanten, zodat ze weten of hun producten- of dienstenpalet moeten worden aangepast of uitgebreid. Maar is dat niet precies waar het woord ‘innoveren’ voor staat? Zorgen dat je morgen ook nog bestaat, lukt alleen door je bedrijf voortdurend aan te passen. Een goede ondernemer is per definitie bezig met innovatie.
wanneer heeft u voor het laatst iets voor het eerst gedaan? ‘Het meest baanbrekende boek over innovatie van de laatste 10 jaar’ Hoe ziet onze samenleving in 2025 eruit? Dit weet niemand. De auteurs van dit boek geven een verrassende en inspirerende kijk op onze toekomst. Verwachting is dat nog voor 2025 de bestaande maatschappelijke indeling op zijn kop zal zijn gezet. Het is voor organisaties belangrijk om de gebaande paden te verlaten en met veelal onverwachte partners ‘nieuwe verbindingen’ aan te gaan. De lezer wordt zelf geprikkeld om vanuit een nieuw paradigma naar de toekomst te kijken. Management- en inspiratieboek Nieuwe Verbindingen, Inspiratie voor Innovatie. € 19,95, 160 pagina’s full colour hardcover. ISBN: 9789490177072 www.nieuweverbindingen.nl
VOOROP
› WILLEM BÖTTGER (links) directeur van NPSP Composieten › RENÉ ZIJTREGTOP innovatieadviseur van Syntens
Wilde fietspaddestoel Bio-based ‘MATERIAALINNOVATIE is een belangrijk onderdeel van ons werk. NPSP vervaardigt en doet onderzoek naar vezelversterkte kunststoffen. Als eerste in Nederland gebruiken we naast glasvezel en polyester ook natuurlijke grondstoffen, zoals hennep, vlas en jute en bio-based harsen. De fietspaddestoelen die we bijvoorbeeld hebben ontwikkeld zijn 60 procent bio-based. Het vergt minder energie en chemische middelen om ze te produceren en ze zijn na de gebruiksfase beter afbreekbaar.
Perfect icoon Sinds de oprichting van NPSP hebben we al contact met Syntens. Zij zijn ons klankbord op het gebied van materiaalen procesinnovaties. Ook spelen ze een belangrijke rol in het neerzetten van onze strategie. Adviseur René Zijtregtop zag in de fietspaddestoel het perfecte icoon voor onze innovatieve strategie.’
