Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2014 Juni 2014

Juryrapport Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2014 Juni 2014

Tekst:

De Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling De Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling, voorheen de Jan Brouwerprijs, is een stimuleringsprijs voor initiatieven die tot doel hebben kindermishandeling te voorkomen. De prijs wordt toegekend aan een of meerdere Nederlandse projecten of initiatieven die op een vernieuwende manier bijdragen aan het voorkomen van kindermishandeling. Stichting Kinderpostzegels Nederland reikt samen met Stichting Voorkoming van Kindermishandeling (VKM) deze prijs uit. De afgelopen jaren was de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling in Nederland de enige stimuleringsprijs om kindermishandeling te voorkomen. Voor 2014 is een bedrag van € 20.000,- beschikbaar gesteld (te verdelen over één of meerdere bekroonde inzendingen). De besteding van de prijs moet ten goede komen aan het voorkomen van kindermishandeling. Tijdens een bijeenkomst op woensdag 18 juni 2014 zal de jury de genomineerden en de winnaar(s) bekend maken van deze prijs. In 2012 werd de prijs voor de laatste keer uitgereikt. De prijs is in 2000 in het leven geroepen door de Stichting Jan Brouwer Fonds, in nagedachtenis van Jan Brouwer, bij leven president-directeur van de Koninklijke Shell. In 2009 is de prijs voor het laatst als Jan Brouwerprijs uitgereikt. VKM heeft in het jaar dat zij 40 jaar bestond (2010) Stichting Kinderpostzegels Nederland bereid gevonden om de prijs voort te zetten onder de titel Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling. Stade Advies uit Utrecht neemt op eigen kosten de organisatie voor haar rekening.

De Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling is in Nederland de enige stimuleringsprijs ter voorkoming van kindermishandeling. De prijs is in 2014 voor de achtste keer uitgereikt.

De criteria Een onafhankelijke jury toetst de ingediende projecten aan de hand van een reeks van tevoren opgestelde criteria:     

het project richt zich -direct of indirect- op het voorkomen van kindermishandeling; er is over het project gepubliceerd (de publicatie dient niet ouder te zijn dan drie jaar); er is een beschrijving van het project gericht op overdraagbaarheid van het project; het project is geëvalueerd/te evalueren; het project is vernieuwend.

Op basis van deze toetsing nomineert de jury vervolgens een aantal inzendingen. Uit deze nominaties komt de prijswinnaar voort. Het is mogelijk meer dan één winnaar aan te wijzen.

Juryrapport Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2014

1

De jury De jury voor de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2014 is benoemd door Stichting VKM. De voorzitter van Stichting VKM is tevens voorzitter van de jury.

De juryleden in 2014 zijn:     

Dhr. Rudy Bonnet BAA (senior adviseur/trainer/coach Stade Advies en voorzitter Stichting VKM, auteur van de Kleine gids kindermishandeling); voorzitter van de jury Mw. dr. Sietske Dijkstra (Bureau Dijkstra en lector huiselijk geweld en hulpverlening in de keten Avans Hogeschool, voormalig lid van de commissie Samson) Mw. drs. Marjolein Knaap (afdelingshoofd Zorg voor jeugd NJI) Dhr. drs. Ben Rensen (gepensioneerd jeugdarts) Mw. Rolien Tolsma (Hoofd staf Bureau Jeugdzorg en voorzitter Multi Disciplinair Centrum Kindermishandeling Friesland)

De juryleden hebben allen op persoonlijke titel deelgenomen.

De inzendingen Binnen de gestelde termijn heeft de jury 20 inzendingen ontvangen voor de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2014. In algemene zin constateert de jury bij de inzendingen dat er veel ontwikkelingen zijn welke direct of indirect bijdragen aan de maatschappelijke aandacht voor kindermishandeling waarbij de jury wel vraagtekens plaatst ten aanzien van het verbetereffect voor jeugdigen die zich in een -dreigende- situatie van kindermishandeling bevinden. Aan de andere kant blijft het publieke aandacht vragen voor kindermishandeling noodzakelijk omdat kinderen en jongeren kwetsbaar zijn, kindermishandeling in Nederland op grote schaal voorkomt en er grote verschuivingen plaatsvinden in het sociale domein waarbij de specifieke lokale aandacht voor kindermishandeling niet vanzelfsprekend is. In die zin zijn de inzenders pioniers waar de jury grote waardering voor heeft. Dit pionieren heeft ook een keerzijde. Ook dit jaar constateert de jury dat op diverse plekken min of meer hetzelfde wiel wordt uitgevonden. Soms is dit vanzelfsprekend omdat het een lokaal initiatief is met een beperkte schaalgrootte maar in algemene zin is er te weinig synergie en zouden krachten beter gebundeld kunnen worden. Dit zou –naar het oordeel van de jury- de impact en effectiviteit doen toenemen. De jury is van mening dat het meerwaarde heeft als inzenders contact met elkaar zouden hebben, zodat ze kennis en ervaring kunnen delen, er synergie ontstaat en partijen wellicht ook verdergaand zouden kunnen samenwerken. Stichting Kinderpostzegels Nederland en VKM zetten hierin een eerste stap door alle inzenders tijdens een bijeenkomst voor de prijsuitreiking samen te laten komen en gericht met elkaar uit te laten wisselen. Dit jaar zijn er een aantal inzendingen die wat de jury betreft in een te vroeg stadium zijn ingediend. De jury moedigt deze inzenders aan vooral door te gaan en eventueel in een later


2

stadium, wanneer er meer gezegd kan worden over effecten en overdraagbaarheid, opnieuw hun project in te zenden. Er zijn veel inzendingen rond primaire preventie. Dat is winst, wat de jury betreft. Het is goed om te investeren in preventie en voorlichting. Er zijn mooie voorbeelden van jongerenparticipatie als het gaat om kindermishandeling. De impact van eigen ervaringen vertelt het verhaal van kindermishandeling het best. Op deze manier gaat het om het empoweren van jongeren als doelgroep, maar ook van de jongere zelf. Nu heeft dit echter nog geen beleidsontwikkeling tot effect. De jury pleit er dan ook voor dat bij dergelijke projecten een brug wordt geslagen van ervaring naar beleidsimplementatie. Een aantal projecten staat erg op zichzelf en is (nog) niet of onvoldoende ingebed in de maatschappelijke context. Het project is dan eindig en wat gebeurt er daarna? De jury raadt daarom aan van tevoren goed na te denken over verdere verbindingen. Door het gebrek aan verbinding kun je erna weer makkelijk overgaan tot de orde van de dag. Dan is er sprake van een kortstondig effect. De jury verwacht dat dwarsverbindingen binnen het sociale domein steeds belangrijker zullen worden gezien de transities en de inzet van eigen kracht de komende tijd.

De jury ziet dat de burger steeds meer aan zet komt in de projecten. Professionals zagen tot nu toe alleen een fragment van de problematiek bij moeilijke gezinnen, nu moet er een plan gemaakt worden voor het hele gezin. Dit vraagt wat van professionals. Het paradigma 1 kind, 1 gezin, 1 plan heeft ook een keerzijde. Bij (dreigende) kindermishandeling staat het belang van het kind centraal en blijft specifieke aandacht voor de situatie van kinderen noodzakelijk. De jury constateert dat het uitmaakt waar je woont hoe kindermishandeling wordt opgepakt. Er is sprake van een versnipperd landschap met een diversiteit aan handelwijzen. Landelijk beleid op het gebied van de aanpak van kindermishandeling ontbreekt. Veel succesvolle projecten komen uit het buitenland waar programma’s de tijd krijgen om zich te bewijzen. De jury signaleert dat dit in Nederland niet of nauwelijks gebeurt. Dat is geen goede voedingsbodem voor een duurzame aanpak van kindermishandeling. Om die reden vindt de jury het van groot belang dat inzendingen gericht zijn op duurzaamheid en verbinding en dat er meer ruimte en inzet komt vanuit de betrokken overheden om dit te faciliteren en te bestendigen. Binnen de huidige maatschappelijke ontwikkelingen wordt dit steeds meer een verplichting voor gemeenten. Zij moeten er aan bijdragen dat jeugdigen gelukkig kunnen opgroeien en dat ouders/opvoeders ondersteund kunnen worden in hun opvoedingstaak. Het voorkomen en aanpakken van kindermishandeling moet voor iedere gemeente speerpunt zijn van het jeugdbeleid. De inzenders laten zien dat er voldoende potentieel in huis is om daar aan bij te dragen. De 20 inzendingen zijn grofweg in te delen in een vijftal categorieën waar de jury in algemene zin de volgende noties bij plaatst: 1. Categorie rechten van het kind Aandacht vragen voor de rechten van het kind is op zichzelf niet innovatief maar wel van belang. De inzendingen die hier aan verwant zijn, zetten kinderrechten op de kaart en hebben de potentie om een breed publiek te bereiken.


3

2. Instrumenteel gebruik Met instrumenteel gebruik worden middelen bedoeld die op een gebruikersvriendelijke manier kunnen worden ingezet om kindermishandeling bespreekbaar te maken. Deze inzenders laten zien dat zij op een innovatieve manier aansluiten op de belevingswereld van jeugdigen.

3. Aanpak specifiek gericht op kindermishandeling De inzendingen die hier op gericht zijn hebben een grote relevantie ten aanzien van de aanpak van kindermishandeling en zijn goed overdraagbaar. Daarnaast is het van belang dat er ook specifieke effectmeting plaatsvindt of follow-up onderzoek wat de overdraagbaarheid en verdere verspreiding ten goede komt.

4. (afgeleide) Methodiek en ouderbegeleiding Bij deze inzendingen is de directe relatie met (voorkomen van) kindermishandeling niet altijd zichtbaar omdat de aanpak zich onder meer richt op het stimuleren van een positief opvoedingsklimaat. Deze inzendingen onderscheiden zich omdat er sprake is van een doordachte aanpak welke zich richt op (gescheiden) ouders/opvoeders.

5. Voorlichting en preventie met en voor jeugdigen Binnen deze categorie zijn de meeste inzendingen te vinden en de jury ziet dat hierbij veel overeenkomstige initiatieven zijn waardoor het lastig is om dit als echte innovatie te beschouwen. Desalniettemin is verdere bewustwording van groot belang en het feit dat jeugdigen hier in steeds sterkere mate bij worden betrokken, is een zeer positieve ontwikkeling.

Contactgegevens voor de ingezonden projecten vindt u in bijlage 1. In bijlage 2 vindt u een korte omschrijving van de projecten die de voorgaande keren de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling hebben gewonnen (of de Jan Brouwerprijs).


4

De genomineerden Uiteindelijk heeft de jury drie inzendingen genomineerd op basis van de eerder genoemde criteria (zie pagina 1) en is de jury tot een unaniem oordeel gekomen.

De genomineerde projecten zijn (in alfabetische volgorde):

Het FAS-project met het project ‘kinderen met foetal alcohol syndrom’ NTR/Het Klokhuis met het project ‘kindermishandeling, je kunt er wat aan doen’ Stichting STUK met het project ‘actie enter’

De genomineerde projecten onderscheiden zich ten opzichte van elkaar door de specifiek verschillende aanpak ten aanzien van (het voorkomen van) kindermishandeling.

De genomineerden met het jury oordeel Het FAS-project met het project ‘kinderen met foetal alcohol syndrom’ In Nederland worden elk jaar meer dan vijfhonderd kinderen geboren met het Foetaal Alcohol Syndroom (FAS). Dit is het directe gevolg van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. De lichamelijke en geestelijke problemen die bij deze aandoening horen, zorgen er onder andere voor dat kinderen met FAS veel moeite hebben om een plek te vinden in de maatschappij. Het FAS-project is een uitgebreide landelijke bewustwordingscampagne waarbij participatie centraal staat. Het laat de gevaarlijke gevolgen van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap zien en vraagt op een persoonlijke manier aandacht voor een groot maar relatief onbekend maatschappelijk probleem. De schadelijke gevolgen van alcohol tijdens de zwangerschap worden onderschat. Zelfs professionals erkennen en herkennen FAS nog te vaak niet. Het FAS-project wil dit veranderen. Het geeft daarnaast kinderen met FAS de mogelijkheid zichzelf te laten zien en het publiek en betrokken professionals bewust te maken. De initiatiefnemers van dit project komen van buiten de zorg. Fotograaf Allard de Witte en journalist Joost Bos hebben geprobeerd om los van procedures en bureaucratie een verschil te maken. Als verhalenvertellers geloven zij in de kracht van het menselijke verhaal. Op die manier komt de boodschap veel beter over dan via de abstractie van getallen. Door de kinderen zelf hun verhaal te laten vertellen, wordt duidelijk wat er écht aan de hand is zodat professionals en publiek de ogen niet langer kunnen sluiten. Een belangrijk thema wordt op een eigentijdse manier op de kaart gezet. Zo maken zij een taboe bespreekbaar dat doorgaans in bureaucratie verzandt en zelfs door professionals vaak nog gebagatelliseerd wordt.


5

Het juryoordeel De jury vindt het een belangrijk onderwerp. Deze kinderen vormen een kwetsbare groep welke door hun kenmerken - impulsief, spontaan, druk, en verslavingsgevoelig - vatbaar is voor kindermishandeling. Het is een vorm van schade met een grote kans dat het de volgende generatie ook weer opduikt en die door vergroting van het bewustzijn te voorkomen is. Deze kinderen en hun opvang kosten de maatschappij veel geld, dus het is maatschappelijk relevant. Het project kent veel verschillende manieren om het probleem onder de aandacht te brengen en richt zich op jongeren, professionals en FAS-kinderen zelf. De jury vindt het project zeer creatief hierin. Het ziet er goed uit met mooie publicaties, gastlessen in opleidingen en een tentoonstelling. Het is mooi dat de FAS-kinderen zelf actief betrokken zijn.

NTR/Het Klokhuis met het project ‘kindermishandeling, je kunt er wat aan doen’ Campagnes rond kindermishandeling richten zich meestal op volwassenen, niet op kinderen. Er zijn tot nu toe geen programma’s voor kinderen over dit thema. Spots over kindermishandeling mogen alleen na 20.00 uur worden uitgezonden. Te confronterend vinden sommigen, te beladen en lastig om te bespreken met kinderen. NTR Het Klokhuis breekt met dit taboe door er openlijk met kinderen en volwassenen over te praten. Want het is juist zo belangrijk dat slachtoffers van kindermishandeling weten dat ze niet alleen staan. Daarom heeft het Klokhuis een speciale serie voor kinderen gemaakt, bestaande uit vier afleveringen, te weten Verwaarlozing, Geweld, Wat kun je er aan doen? en Hulp; wat heb je er aan?. In vier afleveringen gaat presentatrice Dolores op bezoek bij slachtoffers, ouders, hulpverleners, leerkrachten en omstanders. Zij praten openhartig over dit veel verzwegen leed . Want pas als het onderwerp bespreekbaar is, kan het uit de taboesfeer komen en kan het worden opgelost. De slachtoffers geven aan het eind van iedere aflevering ook tips aan de kijkers. Doel van deze speciale serie is kinderen en omstanders te stimuleren om in actie te komen. Door beiden goed te informeren, duidelijk laten zien wat het is en wat ze er zelf aan kunnen doen. De 4-delige serie is in april 2013 op televisie uitgezonden met daaraan gekoppeld een uitgebreide website en een gratis lespakket voor alle basisscholen in Nederland. In september zijn alle basisscholen nogmaals geïnformeerd en uitgenodigd deel te nemen aan het project middels een reportage in het vakblad TKM Tijdschrift Kindermishandeling. De serie zal in 2014/2015 nogmaals op televisie worden uitgezonden en worden aangeboden aan de basisscholen.

Het juryoordeel Aandacht voor kindermishandeling via televisiemakers op zichzelf is niet nieuw. De laatste grootschalige en vergelijkbare campagne was in 1991. Nog niet eerder echter is op deze schaal en op deze manier –met inbegrip van de social media- in Nederland aandacht besteed aan kindermishandeling. De serie van NTR/Het Klokhuis had een bereik van meer dan 1 miljoen kijkers en ging gepaard met de distributie van 8500 door basisscholen afgenomen lespakketten en een uitgebreide website. Hierdoor is een uniek totaalpakket ontstaan. De jury vindt het feit dat het project op televisie zich op zo’n brede schaal en op deze wijze op kinderen richt sympathiek en zeer vernieuwend. De jury roept dan ook op om hier vooral mee door te gaan. De ingevoerde wettelijke meldcode is ook van toepassing in het onderwijs en het is van groot belang dat juist zij ook ondersteund worden in het bespreekbaar maken van kindermishandeling. Het feit dat de programmamakers heel veel deskundigen vanuit verschillende invalshoeken hebben betrokken bij het ontwikkelen van deze programmareeks heeft bijgedragen aan de


6

kwaliteit en de aansluiting bij de doelgroep; kinderen, het onderwijs en televisiekijkers. Uiteraard gaat een deel van de credits ook naar de Bernard van Leer Foundation die dit project heeft mogelijk gemaakt. Inmiddels heeft ook een effectmeting plaatsgevonden maar deze was ten tijde van het beoordelen van de inzendingen nog niet gereed.

Stichting STUK met het project ‘actie enter’ Leerkrachten, huisartsen, tandartsen, maatschappelijk werkers, politieagenten, pedagogen, hulpverleners, verpleegkundigen, Eerste Hulp, personeel kinderopvang, speeltuinmedewerkers. Allemaal beroepen waarbij je regelmatig geconfronteerd kan worden met kindermishandeling. Hoe bereiden beroepsopleidingen je daar op voor? Het doel van Actie ENTER is meer aandacht voor kindermishandeling en huiselijk geweld in relevante beroepsopleidingen zodat toekomstige hulpverleners beter signaleren en adequater kunnen handelen bij (een vermoeden van) kindermishandeling. Door het geven van STUKworkshops ontdekte men dat beginnende professionals erg vaak niet deskundig genoeg zijn om de gevolgen van geweld, verwaarlozing, misbruik te signaleren en dus ook niet om goed te handelen. Omdat zij dat niet leren in de opleidingen. In Actie ENTER heeft STUK zich gericht op de domeinen ‘Maatschappij en Recht’ en ‘Gezondheid’ van de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Zij hebben gesproken met opleidingsmanagers en curriculumcommissies van de opleidingen enin samenwerking met hen een passend lesprogramma ontwikkeld voor de opleiding. Het volgende is uitgevoerd:           

Themaweek ‘Geweld in opvoeding en relaties’ MWD Lesprogramma ‘Veiligheid’ bij SPH deeltijd en voltijd STUK forumtheater of STUK quiz bij MWD, SPH en Fysiotherapie Verdiepingsprogramma ‘geweld in opvoeding en relaties‘ Fysiotherapie Ontwikkeling online lesmateriaal studenten fysiotherapie Groot CMV-project Edutainment Gastcollege HBO-Recht en SJD Studenten in organisatie Actie ENTER Onderzoek studenten psychologie Universiteit Leiden Thema avond MWD-studievereniging Octavia LOO-MWD in gesprek met Actie ENTER

Actie ENTER heeft plaatsgevonden op 6 relevante beroepsopleidingen van de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Er zijn op de HvA ruim 1250 studenten en 60 docenten op een of andere manier betrokken geweest bij Actie ENTER. Landelijk is er serieuze belangstelling ontstaan bij MWD-opleidingen en een aantal andere hogescholen.

Het juryoordeel Stichting STUK is er wederom in geslaagd om op een activerende wijze met en door jongeren een vinger op een zere plek te leggen; het curriculum van de opleidingen. Het initiatief hiervoor kwam ook vanuit jongeren en past mooi binnen de traditie die STUK inmiddels in Nederland heeft opgebouwd. Het project geeft aan dat er nog een wereld valt te winnen daar waar de aandacht voor kindermishandeling standaard en structureel in het curriculum van hogescholen moet worden opgenomen. De jury ondersteunt van harte de inspanningen van STUK omdat het niet eenvoudig is om de uitkomsten van het project te borgen en de leereffecten te meten. De jury adviseert om ook jonge docenten bij de benaderde opleidingen aan het project te verbinden evenals opleidingscoördinatoren en het management van de hogescholen. Daarnaast adviseert de jury om het project ook te richten op de PABO.


7

Eervolle vermelding Naast de genomineerden vraagt de jury speciale aandacht voor één van de inzendingen door deze een eervolle vermelding toe te kennen. Het gaat hierbij om:

Jeugdhulp Friesland: safer caring pleegzorg Safer Caring wordt binnen Jeugdhulp Friesland geïntroduceerd binnen het Zorgprogramma Pleegzorg en betreft alle pleegouders en pleegkinderen in de provincie Friesland. Dit zijn 1200 pleegouders in 670 tot 700 pleeggezinnen die een huis bieden aan 800 pleegkinderen met een inzet van 100 pleegzorgmedewerkers. Na een succesvolle implementatie wil Jeugdhulp Friesland de trainingsmodulen Safer Caring aanbieden aan alle andere pleegzorginstellingen in Nederland. Safer Caring is een trainingsmodule voor pleegouders, verzorgd door pleegzorgmedewerkers. Het daagt pleegouders en jeugdzorgprofessionals uit de verantwoordelijkheid voor veilige pleegzorg te delen en – heel belangrijk – afstand te nemen van een beleid op basis van totaalverboden en beperkingen. Op deze manier komen de steeds veranderende behoeften en omstandigheden van individuele kinderen en jongeren centraal te staan. Pleegouders die dagelijks te maken hebben met kinderen die lijden onder de gevolgen van traumatiserende gebeurtenissen of omstandigheden, worden geconfronteerd met situaties en getuigenissen die soms zo schokkend en beangstigend zijn dat het moeilijk wordt zich ervan los te maken. Stressklachten, zoals slaapstoornissen, prikkelbaarheid en vermoeidheid kunnen het gevolg zijn. Het trauma beïnvloedt het slachtoffer direct en de pleegouders indirect. Het trainingsprogramma Safer Caring deel 2 biedt ondersteuning en handvatten om deze signalen vroegtijdig op te pakken en te bespreken.

Het juryoordeel De jury vindt pleegouders een belangrijke doelgroep die bovendien steeds belangrijker wordt omdat deze vaker ingezet zal worden, bijvoorbeeld door plaatsingen binnen het eigen netwerk van gezinnen. Gezien de toekomstige veranderingen door de transitie van de jeugdzorg had dit project al op brede schaal ingevoerd moeten zijn, maar dat is de inzenders uiteraard niet te verwijten. Integendeel; zij laten zien dat de veiligheid van kinderen binnen pleegzorg en de pleegouders hierbij ondersteunen een uiterst relevant gegeven is. Het project ziet er degelijk en veelbelovend uit en is goed overdraagbaar. Wat de jury betreft komt de inzending van dit project net te vroeg. Er is nog geen publicatie en de effecten zijn nog niet in beeld. De jury vraagt zich af of de sector er nu wel voldoende kwalitatief en kwantitatief op is voorbereid, waardoor dit project de gewenste verbreding kan krijgen. De jury moedigt aan om door te gaan en eventueel uit te breiden en ziet de resultaten graag in een volgende inzending terug.


8

De prijswinnaar Uit de drie nominaties heeft de jury voor 2014 één prijswinnaar benoemd. Deze inzending springt er in de ogen van de jury, ten opzichte van de andere inzendingen, uit. Dit project: 

Is vernieuwend omdat het zich op de kinderen zelf richt



Is preventief omdat het onderwerp bespreekbaar wordt gemaakt en er structureel en op grote schaal aandacht aan wordt besteed Heeft een opzet die er op gericht is om laagdrempelig, expliciet en met behulp van alle beschikbare media aandacht te geven aan kindermishandeling en is daardoor taboe doorbrekend Is te verbreden doordat ook andere gerelateerde onderwerpen mogelijk zijn, denk aan vechtscheidingen of pleegzorg Heeft een groot bereik waarmee het kindermishandeling op de kaart zet en houdt waardoor het een mijlpaal is in de Nederlandse aanpak van kindermishandeling



 

De jury beloont deze prijswinnaar met € 20.000,- in de hoop dat de extra financiële impuls en de bijbehorende publiciteit leiden tot verdere ontwikkeling met nog meer resultaat. De winnaar is :

NTR/Het Klokhuis met het project ‘kindermishandeling, je kunt er wat aan doen’

Bekendmaking De winnaar van de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling is bekend gemaakt tijdens een bijeenkomst met alle inzenders en genodigden op woensdag 18 juni 2014 te Leiden.


9

Betrokken organisaties Stichting Voorkoming van Kindermishandeling De Stichting Voorkoming van Kindermishandeling (VKM) heeft als doel het beschermen van kinderen tegen kindermishandeling. De stichting vindt onderzoek naar de oorzaken en gevolgen van kindermishandeling belangrijk, evenals onderzoek naar de mogelijkheden om mishandeling te voorkomen. Daarnaast vindt de stichting het belangrijk dat onderzoek gedaan wordt naar effectieve interventies voor preventie van kindermishandeling en effectieve interventies om kinderen en hun ouders te helpen de gevolgen te verkleinen of verhelpen. De verworven kennis moet onder de aandacht komen van alle professionals die met kinderen werken, van beleidsmakers, de politiek en het brede publiek. VKM financiert al meer dan 25 jaar de bijzondere leerstoel preventie en hulpverlening inzake kindermishandeling aan de VU in Amsterdam welke sinds 2013 plaats heeft gemaakt voor de leerstoel kindermishandeling en interpersoonlijke relaties. Kijk voor meer informatie op www.voorkomkindermishandeling.nl.

Stichting Kinderpostzegels Nederland Stichting Kinderpostzegels Nederland steunt projecten waarin veiligheid en ontwikkeling van kwetsbare kinderen centraal staan. Eén van haar thema´s is preventie van kindermishandeling. De organisatie steunt al jarenlang initiatieven die variëren van training van kinderartsen en jeugdwerkers tot actievoering, onderzoek en opvoedingsondersteuning. Kinderpostzegels wil kinderen in Nederland en het buitenland beschermen tegen verwaarlozing, misbruik of agressie. En als het toch misgaat, er dan voor zorgen dat kinderen liefdevol worden opgevangen. Kijk voor meer informatie op www.kinderpostzegels.nl.

Stade Advies Stade Advies in Utrecht is een landelijk opererend adviesbureau voor maatschappelijke ontwikkeling dat op een breed vlak een bijdrage wil leveren aan de kwaliteit van samenleven. Stade Advies onderscheidt zich door grote veldkennis, realistische adviezen en betrokken adviseurs. De aanpak is deskundig, klantgericht en professioneel. De adviseurs werken onder andere mee aan verbetering van welzijnsbeleid, leefbaarheid en veiligheid, subsidie- en inkoopbeleid, jeugdbeleid, stedelijke vernieuwing, openbaar bestuur, zorg en maatschappelijk ondernemerschap. Zij doen dat door middel van advisering, beleidsimplementatie, onderzoek, coaching, interim management, scholing en training. De opdrachtgevers zijn overheden, maatschappelijke ondernemingen en vrijwilligersorganisaties. Stade Advies is verantwoordelijk voor de acquisitie, logistiek en organisatie van de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling. Zij brengt voor deze werkzaamheden geen kosten in rekening. Voor meer informatie: www.stade-advies.nl.


10

Tot slot Kindermishandeling en huiselijk geweld komen veel vaker voor dan de meeste mensen denken. De jury hoopt dat de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling evenals vorige jaren bijdraagt aan een daadkrachtige aanpak op alle fronten van dit maatschappelijke probleem. De inzenders, genomineerden en prijswinnaar hebben in ieder geval laten zien dat zij geen genoegen nemen met de constatering dat er veel mishandelde kinderen zijn. Zij pakken het probleem aan, ieder op zijn eigen wijze. De stichting Voorkoming van Kindermishandeling (VKM) moedigt een ieder die kinderen een warm hart toedraagt, aan hetzelfde te doen.


11

Bijlage 1 Meer informatie over de ingezonden projecten Amare Zorgcoaching b.v. Project: Kwartet Schildje Contactpersoon: Nicky Pasmans Contactgegevens: 0416-383932 06-10712457 [email protected] Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Project: Generiek Gezinsgericht Werken Contactpersoon: Marc Dinkgreve Contactgegevens: 06-48078574 [email protected] Eigen Kracht Centrale Project: Families zelf aan zet Contactpersoon: Hilleke Crum Contactgegevens: 06-23536044 [email protected] Elker Project: Hulp bij scheiding Contactpersoon: Evelyn Spakman Contactgegevens: 06-13717143 [email protected] Project: FAS Contactpersoon: Joost Bos Contactgegevens: 06-25117600 [email protected] FierFryslan Project: Asja Contactpersoon: Linda Terpstra/Annemarie van Rijn Contactgegevens: 058-2157084 [email protected] Forumtheater Amsterdam noord en Dock Jongerenwerk Amsterdam noord Project: Forumstuk Amsterdam noord Contactpersoon: Har Tortike Contactgegevens: 06-55112523 [email protected] Jeugdhulp Friesland Project: Safer Caring Pleegzorg


12

Contactpersoon: Jeroen van Oijen/Gesina Blokzijl Contactgegevens: 088-1424444 [email protected] Kinder- en Jeugd Traumacentrum Haarlem Project: Kinderen uit de knel Contactpersoon: Tessa Reedijk Contactgegevens: 023-5127777 [email protected] KinderrechtenNu Project: Methodiek Implementatie Kinderparticipatie en Kinderrechten Contactpersoon: Willemijn Dupuis Contactgegevens: 06-41426600 [email protected] Mindfit, de Golfbreker e.a. Project: Storm en spetters Contactpersoon: Chris te Riele (Mindfit) of Clasien de Schipper (VU) Contactgegevens: 088-6463348 (Chris te Riele/Mindfit) 070-8507676 (de Golfbreker) 020-5988890 (Clasien de Schipper) [email protected] [email protected] NTR/Het Klokhuis Project: Kindermishandeling: je kunt er wat aan doen Contactpersoon: Stephanie de Beer Contactgegevens: 035-6774795 [email protected] Project: Jongeren Taskforce Kindermishandeling Contactpersoon: Andre Damian en Ewout Boesaard Contactgegevens: 06-27083200 (Andre Damian) 06-50458762 (Ewout Boesaard) [email protected] [email protected] NoXqs Zorginnovatie Project: App Client Vertrouwenspersoon Contactpersoon: Marcel Hurkens/Sanne van der Hagen Contactgegevens: 0481-769026 06-17632422 [email protected] [email protected] STERK Project: Amsterdams Kinderrechtenhuis Contactpersoon: Geke Oosterhof


13

Contactgegevens: 06-28138224 [email protected] [email protected] Stichting Alexander e.a. Project: Ik wil je dit vertellen. Stem van kinderen in de aanpak van kindermishandeling Contactpersoon: Kim van Laar Contactgegevens: 06-52520056 [email protected] Stichting PRAAT Project: Integrale Wijkaanpak Kindermishandeling Contactpersoon: Bas Zwiers/Ted Kloosterboer Contactgegevens: 06-18642602 [email protected] Stichting STUK Project: Actie Enter Contactpersoon: Daniëlle Loup/Har Tortike Contactgegevens: 06-42111605 (Danielle Loup) 06-55112523 (Har Tortike) [email protected] [email protected] Trias Pedagogica Project: Leren zonder lijfstraf Contactpersoon: Abdellah Mehraz Contactgegevens: 06-14848730 [email protected] Xonar Zuid-Limburg e.a. Project: Carefree (app) Contactpersoon: Naomy Rojnik Contactgegevens: 06-52559790 [email protected]


14

Bijlage 2 Eerdere winnaars van de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2012 Trias Pedagogica: Opvoeddebatten met Marokkaanse vaders Dit project richt zich op Marokkaanse vaders van de eerste en tweede generatie die, onder leiding van een getrainde debatleider, met elkaar in gesprek gaan over de opvoeding van hun kinderen. Hierbij komen allerlei onderwerpen aan bod, zoals disciplinering en (lijf)straffen, de cognitieve, motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen, de machtsverhouding en rolverdeling tussen partners in de opvoeding. Aanleiding voor het project waren de resultaten van een veldonderzoek, uitgevoerd door Trias Pedagogica. Uit dit onderzoek bleek dat meer dan 75% van de allochtone ouders, met name vaders, lijfstraf (lichamelijke mishandeling) -hetgeen in Nederland niet geoorloofd is- ziet als het enige middel om kinderen goed en adequaat op te voeden. Zij zien gehoorzaamheid, respect van de kinderen ten opzicht van ouders, godsdienst, loyaliteit en het voorkomen van eerverlies en eerschande als belangrijke aspecten in de opvoeding van hun kinderen. Veel allochtone ouders, dus ook de doelgroep van dit project, vinden de aanpak van Nederlandse ouders, de scholen en de politie te soft, omdat ze geen lijfstraf hanteren. De ouders hebben het idee dat deze softe aanpak er de oorzaak van is dat de kinderen geen respect tonen voor onderwijzers, politie en soms ook hun ouders.

2009 STUKYOUTOO Jongeren die mishandeld of misbruikt worden of hierover een mening hebben, kunnen hun ervaringen in de vorm van een filmpje op YouTube plaatsen. Via deze weg moedigen zij andere jongeren aan om over hun problemen te praten. Het idee is dat geweld door volwassenen niet normaal is en dat jongeren op deze manier zien dat ze niet alleen staan en elkaar kunnen steunen. In het project STUKYOUTOO maken jongeren filmpjes tegen kindermishandeling, misbruik en huiselijk geweld. De jongeren maken de filmpjes zelf, op basis van eigen ervaringen en meningen. Deze filmpjes worden op de speciale site www.stukyoutoo.com en op YouTube gezet. Jongeren communiceren veel via Hyves en MySpace en gebruiken daarbij vaak YouTube-filmpjes. Tot voor kort waren er geen filmpjes op YouTube te vinden over kindermishandeling. Nu is dat anders. Jongeren worden gestimuleerd om te praten over hun situatie. De jongeren gebruiken in hun filmpjes teksten als "Ik heb dit meegemaakt en vind het niet normaal. Maak jij dit ook mee? Dan mag je het ook niet normaal vinden. Zoek hulp. En help elkaar.". Na elk filmpje wordt de url van de website www.stukyoutoo.com vermeld. Hierop staan de filmpjes, tips en hulpadressen. Ook is er een speciale www.stukyoutoo.hyves.nl pagina en komt er een MySpace pagina voor Vlaanderen. Jongeren die aan het project hebben meegedaan leiden daarna met de filmpjes discussies met leeftijdgenoten op scholen over opvoeding en geweld.


15

VoorZorg – Verpleegkundige ondersteuning bij zwangerschap en opvoeding VoorZorg is een intensief programma van (gestructureerde) huisbezoeken door ervaren verpleegkundigen uit de jeugdgezondheidszorg aan zwangere vrouwen uit risicogezinnen of in een omgeving met meerder risicofactoren. Hierbij valt te denken aan vrouwen die uit een omgeving komen of zelf te maken hebben met problemen rondom werk en inkomen, verslavingsproblemen, schuldenproblematiek of relatieproblemen. De huisbezoeken beginnen vanaf de 16e week van de zwangerschap en gaan door tot het kind 24 maanden oud is. Gemiddeld vinden twee bezoeken (van 1 à 1,5 uur) per maand plaats. Doelstellingen zijn 1) de verbetering van zwangerschaps- en geboorteresultaten voor moeder en kind 2) de verbetering van de gezondheid en ontwikkeling van het kind en 3) de verbetering van de persoonlijke ontwikkeling en mogelijkheden voor opleiding en werk van de moeder, zodat zij meer kan betekenen voor haar kind. Dit programma wordt reeds langer in de Verenigde Staten uitgevoerd (al circa 30 jaar) onder de naam Nurse-Family Partnership (NFP). Het programma is daar vanaf het begin wetenschappelijk onderzocht. Hieruit is de effectiviteit van de interventie duidelijk bewezen. Er blijkt onder andere dat er een sterke afname is van kindermishandeling, met name bij gezinnen met meerdere risicofactoren, van circa 80% ten opzichte van gezinnen in de controlegroep. Ook leidt het programma tot significante verschillen wat minder vroeggeboortes, minder bezoeken aan eerstehulpposten wegens ongelukken en minder ernstige lichamelijke trauma's en betere cognitieve ontwikkeling betreft. Op latere leeftijd zijn er minder arrestaties en veroordelingen bij kinderen en is er sprake van minder riskant seksueel gedrag. VoorZorg is het eerste NFP-programma dat met toestemming en ondersteuning van de Amerikaanse programma-eigenaren buiten de Verenigde Staten is gestart. Het is inmiddels aangepast aan de Nederlandse situatie en context, bijvoorbeeld aan de hier bestaande materialen en werkwijzen in de gezondheidszorg voor zwangeren en voor ouders met jonge kinderen. Voor de uitvoering van het programma zijn handleidingen gemaakt, waarin elk huisbezoek is uitgeschreven. Het programma besteedt aandacht aan domeinen als de eigen gezondheid van de moeder, haar persoonlijke ontwikkeling, de interactie met haar kind, haar relatie met familie en vrienden en hoe zij gebruik kan maken van andere voorzieningen.

2006 De methodiek Als het misgaat… bel ik jou Kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld zijn een indirecte vorm van kindermishandeling. Het bedreigt de basale veiligheid van kinderen om evenwichtig op te groeien. Het project geeft aan dat de aandacht voor het kind binnen huiselijk geweld dreigt te verslappen als er geen concrete methodiek ligt die zich daar op richt. Het uiteindelijke doel van dit project is dat kraamverzorgenden, consultatiebureauartsen en wijkverpleegkundigen ouders informeren over de manieren waarop ze het huilen van hun baby kunnen verminderen. Daaraan gerelateerd krijgen ouders informatie over de gevaren van het schudden en slaan van een baby. Dat kan namelijk tot hersenbeschadiging leiden. Volgens het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht, indiener van dit project, is er bewijs dat het geven van informatie op het juiste moment aan de juiste persoon effectief is en beschadiging door geweld kan voorkomen. Meer informatie: www.jso.nl.


16

De theatervoorstelling STUK STUK is een idee van een scholier uit Amsterdam-West. Het is een voorstelling voor jongeren én voor volwassenen met na afloop een debat. De makers verwerken de voorstelling, aangevuld met interviews, tot een dvd die moet dienen als lesmateriaal voor middelbare scholieren. In STUK brengen jongeren zélf kindermishandeling in de vorm van een theatervoorstelling onder de eigen doelgroep onder de aandacht. STUK slaat echter ook aan bij volwassenen die met jongeren te maken hebben. STUK daagt mensen uit om na te denken over kindermishandeling en stuurt aan op een indringende dialoog. Meer informatie: www.stuktheater.nl.

2004/2005 Oké-project Het project OKé (Ouder- en Kindzorg extra) richt zich op vroegtijdige preventie van opvoedingsproblemen, waaronder kindermishandeling. Gezinnen, die door middel van een vragenlijst zijn geselecteerd, krijgen 6 extra huisbezoeken gedurende 18 maanden. De huisbezoeken zijn gedeeltelijk geprotocolleerd, maar daarnaast is er veel ruimte om flexibel en vraaggericht te werken. In het algemeen vindt in de huisbezoeken een combinatie plaats van informatie, voorlichting, advies op diverse terreinen, vergroting van zelfvertrouwen, oefening van opvoedingsvaardigheden, zonodig praktische steun of verwijzing, versterken van het sociaal netwerk en sociale steun. Meer informatie: www.merian.nl/oke.

Jepie Pikin Het project Jepie Pikin draagt bij aan het verbeteren van de situatie van minderbedeelde kinderen in Amsterdam Zuidoost. Jepie Pikin helpt kinderen door hen warme maaltijden aan te bieden. Dit geeft ook een ingang om met de ouders van deze kinderen in contact te komen en risico's en problemen in te schatten. Jepie Pikin is een particuliere stichting die wordt gerund door vrijwilligers. De naam 'Jepie Pikin' is Surinaams voor 'Help kinderen'. Meer informatie: www.jepiepikin.nl.

2003 Bemoeizorg in de JGZ 0-19 jaar Jeugdgezondheidsmedewerkers van de GGD en de Thuiszorg in West-Brabant hebben begin 2003 in drie gebieden in de gemeente Roosendaal een proef met bemoeizorg uitgevoerd. Het gaat bij bemoeizorg in de JGZ 0-19 jaar om jeugdigen waarvan de gezondheid wordt bedreigd en die de dupe dreigen te worden omdat hun ouders of zijzelf ondersteuning of hulpverlening afwijzen, ook na enkele motiverende gesprekken. Het doel is gedeelde zorg met de ouders te bereiken, zonder dat gedwongen hulpverlening nodig is. Meer informatie: mevrouw H.T. Kroesbergen, GGD West-Brabant, telefoon (076) 5282000.

2002 Actiegroep RAAK in de persoon van Andries van Dantzig De actiegroep RAAK stimuleert de maatschappelijke en politieke discussie over en actie voor de aanpak van kindermishandeling. Basis voor het werk van RAAK is het Verdrag inzake de rechten van het kind van de Verenigde Naties.


17

Op initiatief van RAAK zijn een aantal proefregio’s gestart met het doel de werkwijze van instellingen die werken met ouders en kinderen zo aan te passen, te verbeteren en aan te vullen dat gedemonstreerd kan worden dat een effectieve aanpak van kindermishandeling mogelijk is. Andries van Dantzig is een van de initiatiefnemers van RAAK. Hij is op 8 november 2005 overleden. Meer informatie: www.raak.org.

2000 Kinder- en Jeugdtrauma Centrum Het Kinder- en Jeugdtraumacentrum biedt hulp aan kinderen en jongeren die traumatische ervaringen hebben meegemaakt of hier getuige van zijn geweest. Het geeft advies, consultatie en voorlichting bij calamiteiten, rampen en zedenzaken waarbij meerdere kinderen zijn betrokken. Verder verzorgt het Kinder- en Jeugdtraumacentrum scholing aan deskundigen. De hulpverlening van het Kinder- en Jeugdtraumacentrum is bedoeld voor kinderen en jongeren die ten gevolge van een of meerdere gewelddadige gebeurtenissen ernstige klachten hebben. Meer informatie: www.jeugdriagg.nl.

Weerbaarheidsprogramma Rots en Water Rots en water is een weerbaarheidprogramma waarin de ontwikkeling van de fysieke weerbaarheid niet alleen doel op zich is maar vooral ook een middel om mentale en sociale vaardigheden te ontwikkelen. Het mensbeeld dat in Rots en water wordt geschetst omvat de sociale identiteit, de psychologische identiteit en de spirituele identiteit. Het programma bedient zich van een psycho-fysieke didactiek wat wil zeggen dat, startend vanuit een fysieke invalshoek, mentale en sociale vaardigheden worden aangereikt en verworven. Meer informatie: www.rotsenwater.nl.


18

Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2014 Juni 2014

Recommend Documents