Juryrapport Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2012

Juryrapport Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2012

Mei 2012 Tekst: Stade Advies

De Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling Stichting Kinderpostzegels Nederland reikt samen met Stichting Voorkoming van Kindermishandeling (VKM) de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2012 uit, voorheen de Jan Brouwerprijs. De Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling is een stimuleringsprijs voor initiatieven die tot doel hebben kindermishandeling te voorkomen. De prijs wordt toegekend aan een of meerdere Nederlandse projecten of initiatieven die op een vernieuwende manier bijdragen aan het voorkomen van kindermishandeling. De afgelopen jaren was de Jan Brouwerprijs in Nederland de enige stimuleringsprijs om kindermishandeling te voorkomen. Voor 2012 is een bedrag van € 20.000,- beschikbaar gesteld (te verdelen

over één of meerdere bekroonde inzendingen). De besteding van de prijs moet ten goede komen aan het voorkomen van kindermishandeling. Tijdens het 4e Nationaal Congres Opvoedingsondersteuning op 1 juni 2012 zal de jury de winnaar(s) bekend maken van deze prijs. In 2009 werd de prijs voor de laatste keer uitgereikt. De prijs is in 2000 in het leven geroepen door de Stichting Jan Brouwer Fonds, in nagedachtenis van Jan Brouwer, bij leven president-directeur van de Koninklijke Shell. In 2009 is de prijs voor het laatst als Jan Brouwerprijs uitgereikt. VKM heeft in het jaar dat zij 40 jaar bestond (2010) Kinderpostzegels bereid gevonden om de prijs voort te zetten onder de titel Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling. De kosteloze organisatie is in handen van Stade Advies in Utrecht. De Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling is in Nederland de enige stimuleringsprijs ter voorkoming van kindermishandeling. De prijs is in 2012 voor de zevende keer uitgereikt.

De criteria Een onafhankelijke jury toetst de ingediende projecten aan de hand van een reeks van tevoren opgestelde criteria:

het project richt zich - direct of indirect - op het voorkomen van kindermishandeling; er is over het project gepubliceerd (de publicatie dient niet ouder te zijn dan drie jaar); er is een beschrijving van het project gericht op overdraagbaarheid van het project; het project is geëvalueerd/te evalueren; het project is vernieuwend.

Op basis van deze toetsing nomineert de jury vervolgens een aantal inzendingen. Uit deze nominaties komt de prijswinnaar voort. Het is mogelijk meer dan een winnaar aan te wijzen.


1

De jury De jury voor de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2012 is benoemd door Stichting VKM. De voorzitter van Stichting VKM is tevens voorzitter van de jury. De juryleden in 2012 zijn: • Dhr. Rudy Bonnet BAA (senior adviseur/trainer/coach Stade Advies en voorzitter Stichting VKM); voorzitter van de jury • Mw. dr. Sietske Dijkstra (Bureau Dijkstra en lector huiselijk geweld en hulpverlening in de keten Avans Hogeschool, lid van de commissie Samson) • Mw. drs. Marjolein Knaap (afdelingshoofd Jeugdzorg en Opvoedhulp NJI) • Dhr. drs. Ben Rensen (jeugdarts) • Mw. Rolien Tolsma (manager Bureau Jeugdzorg Friesland en projectleider Multi Disciplinair Centrum Kindermishandeling Friesland) De juryleden hebben allen op persoonlijke titel deelgenomen.

De inzendingen Binnen de gestelde termijn heeft de jury 18 inzendingen ontvangen voor de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2012. De inzendingen waren divers van aard en waren gericht op bewustwording/voorlichting, handelen (binnen de organisatie of organisaties), door-ontwikkelen van het reguliere aanbod en secundaire aandacht voor kindermishandeling binnen algemene ontwikkeling/groei/opvoeding. Bij het doorontwikkelen van het aanbod vond de jury de basis daarvoor over het algemeen zeer smal. Sommige inzendingen zijn naar het oordeel van de jury veelbelovend maar bevinden zich in een startfase en vielen daardoor buiten de gestelde criteria. Daarnaast viel het de jury op dat daar waar de (multidisciplinaire) samenwerking t.a.v. kindermishandeling vanzelfsprekend zou moeten zijn, dit nog vaak als innovatief wordt beschouwd. De kwaliteit van de inzendingen was ruim voldoende om tot een beoordeling over te gaan. De inzendingen zijn divers wat betreft aard, opzet en doelgroep. De meeste inzendingen zijn goed overdraagbaar en hebben een preventieve werking. Opvallend was dat weinig inzendingen na afloop zijn geëvalueerd. De jury ziet dit als een aandachtspunt voor toekomstige inzendingen. Ook is het de jury opgevallen dat veel projecten zijn gebaseerd op aannames die niet zijn getoetst voor of na de start van het project. De jury wil dit als aanbeveling meegeven aan iedereen die een project start: toets de aannames, doordenk de aannames goed en meet de resultaten. Duidelijk is dat kindermishandeling intussen breed op de maatschappelijke agenda staat. De inzendingen komen uit verschillende sectoren en er is ook meer aandacht binnen andere culturen. Ook zijn er relatief veel projecten waarin er met maatschappelijke partners en/of tussen sectoren wordt samengewerkt. Het voormalige ministerie voor Jeugd en Gezin heeft aandacht geschonken aan het thema kindermishandeling en de effecten hiervan zijn nu nog zichtbaar. Wat de jury betreft is het zaak samenwerking tussen de verschillende sectoren als normaal te gaan beschouwen en niet (meer) te zien als innovatief. Daarnaast viel het de jury op dat -evenals vorige jaren- er weinig (landelijke) uitwisseling plaatsvindt. Men vindt op verschillende plaatsen hetzelfde wiel uit.


2

De genomineerden Uiteindelijk heeft de jury vier inzendingen genomineerd op basis van de eerder genoemde criteria (blz. 1) en is daarbij tot een unaniem oordeel gekomen. De genomineerde projecten zijn (in alfabetische volgorde): Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie: Trauma en kindermishandeling Maatschappelijk Juridische Dienstverlening (MJD) Groningen: Geef mij een signaal Movisie: He, kijk mij nou Trias Pedagogica: Opvoeddebatten met Marokkaanse vaders Op de volgende pagina’s leest u het oordeel van de jury over de vier genomineerde projecten. Daarna volgt de motivering voor het winnende project. Contactgegevens voor de ingezonden projecten vindt u in bijlage 1. In bijlage 2 vindt u een korte omschrijving van de projecten die de voorgaande keren de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling hebben gewonnen (toen de Jan Brouwerprijs).

De genomineerden met het juryoordeel Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie: Trauma en kindermishandeling Het project Trauma en Kindermishandeling is een Open Acces project met betrekking tot het ter beschikking stellen en integreren van kennis van wetenschappelijk onderbouwde protocollen voor preventie, diagnostiek en behandeling in de jeugd-GGZ bij trauma en kindermishandeling. De beschikbare kennis met betrekking tot trauma en kindermishandeling is toegankelijk gemaakt voor alle betrokkenen: kinderen, ouders en professionals in de jeugd-GGZ en de volwassenen-GGZ, 24 uur per dag, zeven dagen per week, in het Nederlands en in het Engels. Het project Trauma en kindermishandeling is gericht op: • het voorkomen dat kindermishandeling plaats gaat vinden; • het zo vroeg mogelijk onderkennen van kindermishandeling; • het beperken van de gevolgen van kindermishandeling; • het behandelen van problemen die ontstaan zijn door kindermishandeling. De wetenschappelijke onderbouwing, via de open access, geeft houvast en ondersteuning aan het werk dat behandelaars elke dag doen, zodat: • ouders en kinderen die te maken hebben met kindermishandeling zeker kunnen zijn van de beste zorg; • iedereen kan zien wat dit werk inhoudt en welke resultaten bereikt worden (op internet altijd voor iedereen toegankelijk); • de zorg voortdurend verbeterd wordt.

Het juryoordeel Het beschikbaar stellen van specifieke kennis over trauma en kindermishandeling vanuit de kinderen jeugdpsychiatrie acht de jury van groot belang. Vanuit de werkgroep Trauma en Kindermishandeling, bestaande uit 5 experts vanuit de kinderen jeugdpsychiatrie, wordt de beschikbare wetenschappelijke kennis via het Kenniscentrum


3

beschikbaar gesteld. Dit is van belang omdat binnen de opleidingen en de curricula summier aandacht wordt geschonken aan kindermishandeling. De kennis is ook beschikbaar voor ouders/opvoeders en jongeren. De jury geeft middels deze nominatie ook een belangrijke blijk van waardering voor de initiatiefnemers van het kennisnetwerk: de werkgroep Trauma en kindermishandeling die als motor voor het ontsluiten van specifieke kennis dient en zich daarin proactief opstelt. De jury nomineert dit project omdat zij het van waarde acht dat kindermishandeling op deze manier een duidelijke plaats krijgt binnen het werk van de GGZ. Daarmee is het project vernieuwend voor de GGZ. De jury waardeert het op deze manier beschikbaar stellen van kennis en (diepte)informatie aan professionals uit verschillende werkvelden. De jury ziet dit project als een stimulans voor de verdere ontsluiting van deze specifieke kennis voor andere sectoren en beroepsgroepen.

Maatschappelijk Juridische Dienstverlening (MJD) Groningen: ‘Geef mij een signaal’ Het project ‘Geef mij een signaal’ is gericht op het introduceren, op maat maken en implementeren van de Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld, zodanig, dat het door iedere werknemer van de Maatschappelijke Juridische Dienstverlening (MJD) in de dagelijkse praktijk gebruikt kan en zal worden. Het richt zich op een groot aantal multidisciplinaire doelgroepen zoals straathoekwerkers, jeugd- en jongerenwerkers, maatschappelijk werkers, gezinshulpverleners, lifecoaches, orthopedagogen, enzovoort. Het project is gericht op: • het voorkomen van kindermishandeling; • het zo vroeg mogelijk signaleren van kindermishandeling; • het gestandaardiseerd melden en registreren van gevallen van kindermishandeling; • het zo snel mogelijk in actie komen bij gevallen van kindermishandeling; • het zoveel mogelijk beperken van de gevolgen van kindermishandeling. Doel van het project is derhalve dat iedere werknemer van de MJD signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld vroegtijdig kan herkennen en signaleren, en weet wat hij of zij daarmee moet doen. Het project ‘Geef mij een signaal’ wordt in de MJD Groningen bottom-up vorm gegeven. Met het basismodel van het ministerie van VWS als uitgangspunt, hebben alle medewerkers (circa 220) in multidisciplinaire en interactieve co-creatiesessies meegewerkt aan de ontwikkeling van de Meldcode. Deze actieve betrokkenheid heeft geleid tot nieuwe ideeën en praktische accenten, met als resultaten een overzichtelijk stappenplan en een zeer klant- en gebruiksvriendelijke handleiding.

Het juryoordeel De wettelijke meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling kent een lange voorgeschiedenis en de invoering is al diverse keren vertraagd. Tot op heden is er nog geen sprake van een wettelijke basis. De jury heeft waardering voor het desalniettemin toch oppakken van de –naar het oordeel van de jury- maatschappelijke verantwoordelijkheid t.a.v. het voorkomen en aanpakken van kindermishandeling. MJD laat door haar project zien dat zij betrokken en vanuit de verantwoordelijkheid van de professionals handen en voeten heeft gegeven aan de implementatie van de meldcode die ook zonder wettelijke basis tot een groot draagvlak binnen de organisatie heeft geleid. De jury nomineert dit project omdat het een good practice is van hoe een organisatie de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling bottom-up en breed kan opzetten en implementeren in de eigen organisatie en deelt met haar ketenpartners. Het voornemen om na de implementatie tot een grondige evaluatie te komen juicht de jury toe. De wijze van invoering en monitoring is daarmee een voorbeeld voor andere organisaties.


4

Ook het feit dat MJD Groningen de implementatie van de meldcode voortvarend ter hand genomen heeft, terwijl daarvoor nog geen wettelijke verplichting bestaat, juicht de jury toe. MJD Groningen is hiermee een voorloper.

Movisie: He, kijk mij nou ‘He, kijk mij nou’ is een handleiding voor psycho-educatie aan kinderen met een licht verstandelijke beperking die getuige zijn (geweest) van geweld in relaties, en hun licht verstandelijk gehandicapte moeder. Het hoofddoel is te voorkomen dat kinderen die getuige zijn geweest van geweld in hun thuissituatie, zelf op enig moment als pleger of slachtoffer in een nieuwe geweldsspiraal terechtkomen. De algemene doelen zijn: • kinderen met een verstandelijke beperking, die getuige zijn geweest van huiselijk geweld, helpen hun ervaringen een plaats te geven waardoor blijvend trauma/psychische problematiek (en hoge maatschappelijke kosten) worden voorkomen; • doorbreken van het isolement van de kinderen en van het gezin, en empowerment van deze kwetsbare groep kinderen; • herstel van het vertrouwen tussen kind en opvoeder(s); • opvoeders leren welke gevolgen huiselijk geweld heeft voor kinderen en hoe zij hen kunnen steunen bij het verwerken van hun ervaringen. De handleiding ‘He, kijk mij nou’ is gericht op: • het beperken van de gevolgen van kindermishandeling; • het behandelen van problemen die ontstaan zijn door kindermishandeling.

Het juryoordeel Licht verstandelijk gehandicapte kinderen die getuige zijn van geweld in de thuissituatie en hun licht verstandelijk gehandicapte moeders zijn een extra kwetsbare doelgroep waar nog (te) weinig aandacht naar uitgaat. Dat de betrokken instellingen binnen dit project voor deze doelgroep een programma hebben ontwikkeld vanuit de bestaande inzichten en ervaringen met een bredere doelgroep, acht de jury van zeer groot belang. Het doorbreken van het isolement van deze kwetsbare doelgroep en de inzichten die door het werken met dit programma worden opgedaan zijn zeer nuttig voor de verdere bruikbaarheid en inzet van dit programma. Het materiaal dat voor het project is ontwikkeld en de te hanteren methodiek zijn bruikbaar voor een relatief grote doelgroep van professionals die met de doelgroep werkt. De jury waardeert het bijzonder als er pioniers zijn die aandacht schenken aan doelgroepen binnen onze samenleving waar kindermishandeling voorkomt maar die niet direct de maatschappelijke aandacht krijgen die ze verdienen.

Alhoewel de methodiek in dit programma niet geheel nieuw is, nomineert de jury het project omdat de methodiek met verstand van zaken is toegesneden op en aangepast aan een extra kwetsbare doelgroep. De jury waardeert eveneens het werken met een parallelgroep (de licht verstandelijk gehandicapte moeders) en heeft waardering voor de kwaliteit van het trainingsmateriaal.

Trias Pedagogica: Opvoeddebatten met Marokkaanse vaders Dit project richt zich op Marokkaanse vaders van de eerste en tweede generatie die, onder leiding van een getrainde debatleider, met elkaar in gesprek gaan over de opvoeding van hun kinderen. Hierbij komen allerlei onderwerpen aan bod, zoals disciplinering en (lijf)straffen, de cognitieve, motorische en sociaal-emotionele


5

ontwikkeling van kinderen, de machtsverhouding en rolverdeling tussen partners in de opvoeding, enzovoort. De doelstellingen van het project met betrekking tot de Marokkaanse vaders zijn: • het verwerven van kennis over andere middelen van straf dan lijfstraf; • bewustwording van de leefwereld en de ontwikkelingsstadia van hun kinderen; • het verkrijgen van kennis over en inzicht in het Nederlandse systeem en de manier van opvoeden, onderwijs en vrijetijdsbesteding; • het bespreken van opvoedingsvraagstukken en hun rol in de opvoeding met hun partners door middel van de dvd ‘Vaderbetrokkenheid bij de opvoeding’. Aanleiding voor het project waren de resultaten van een veldonderzoek, uitgevoerd door Trias Pedagogica. Uit dit onderzoek bleek dat meer dan 75% van de allochtone ouders, met name vaders, lijfstraf (lichamelijke mishandeling) -hetgeen in Nederland niet geoorloofd is- ziet als het enige middel om kinderen goed en adequaat op te voeden. Zij zien gehoorzaamheid, respect van de kinderen ten opzicht van ouders, godsdienst, loyaliteit en het voorkomen van eerverlies en eerschande als belangrijke aspecten in de opvoeding van hun kinderen. Veel allochtone ouders, dus ook de doelgroep van dit project, vinden de aanpak van Nederlandse ouders, de scholen en de politie te soft, omdat ze geen lijfstraf hanteren. De ouders hebben het idee dat deze softe aanpak er de oorzaak van is dat de kinderen geen respect tonen voor onderwijzers, politie en soms ook hun ouders. De Opvoeddebatten zijn, tot nu toe, in vier steden (twee grote en twee middelgrote) uitgevoerd en er namen 489 Marokkaanse vaders van de eerste en tweede generatie aan deel. Het project krijgt een vervolg in de vorm van ‘Opvoeddebatten tussen Marokkaanse vaders en hun kinderen’. Bij de opvoeddebatten werd gebruik gemaakt van de voorlichtingsfilm ‘Vaderbetrokkenheid bij de opvoeding’.

Het juryoordeel De jury nomineert dit project omdat zij van mening is dat door het project veel vaders uit een moeilijk bereikbare doelgroep bereikt worden. Een doelgroep die bovendien een groot risico op (kinder)mishandeling in zich draagt omdat lijfstraffen binnen de cultuur als normaal beschouwd worden. Het feit dat de groepsbijeenkomsten met de vaders interactief zijn, ziet de jury als sterk en onderscheidend. De jury acht het van belang dat deze vaders bereikt worden, omdat het risico bestaat dat zij anders blijven vasthouden aan hun tradities, terwijl hun kinderen zich verder ontwikkelen, integreren en/of vernederlandsen. Dit zou de kloof tussen de vaders en hun kinderen vergroten en daarmee ook de kans op wrijving en conflicten. Het project is vernieuwend en gericht op preventie. De jury verwacht veel effect van het project op de vaders, hun gezinnen en sociale omgeving, omdat de vaders uitgenodigd worden zich open en kwetsbaar op te stellen met betrekking tot een, voor hen, moeilijk onderwerp: opvoeden en (lijf)straffen in verschillende culturen. Dit zal ongetwijfeld mede van invloed zijn op de relatie van de vaders met hun partners en kinderen. Het project heeft tevens een empowermenteffect op het gezin, draagt bij aan de groei van het zelfvertrouwen, de bewustwording van de rolverdeling tussen mannen en vrouwen binnen de Marokkaanse cultuur en geeft inzicht in het opvoeden in een andere cultuur. Het project draagt ook bij aan integratie doordat gesproken wordt over normen, waarden, gebruiken en tradities binnen de Nederlandse samenleving in vergelijking tot de Marokkaanse samenleving (voorbeeld hiervan is het maken van oogcontact als teken van respect). De vaders die aan het project hebben deelgenomen kunnen een voorbeeldfunctie hebben voor andere Marokkaanse vaders en vaders uit andere migrantengroepen.


6

De prijswinnaar Uit deze vier nominaties heeft de jury voor 2012 één prijswinnaar benoemd. Deze inzending springt er in de ogen van de jury uit: Het project is • vernieuwend, omdat er binnen een moeilijk bereikbare doelgroep expliciet en op een voor hen laagdrempelige wijze aandacht wordt geschonken aan de wijze van opvoeden en een binnen de doelgroep geëigend opvoedmiddel (fysiek geweld) ter discussie wordt gesteld; • preventief, want de discussie wordt breed gedeeld binnen de doelgroep en hun directe en sociale omgeving en leidt door de wijze van uitvoering door professionals (onder meer het werven en scholen van vrijwilligers t.b.v. het project) tot nieuwe en andere inzichten m.b.t. opvoeden binnen de Nederlandse samenleving en het voorkomen van kindermishandeling; • overdraagbaar, omdat debatleiders worden getraind en ook andere professionals bij het organiseren van een debat worden betrokken; • te evalueren, omdat er een effectonderzoek wordt uitgevoerd. De jury beloont deze prijswinnaar met € 20.000,- in de hoop dat de extra financiële impuls en de bijbehorende publiciteit leiden tot verdere ontwikkeling met nog meer resultaat. De winnaar is :

Trias Pedagogica: Opvoeddebatten met Marokkaanse vaders De jury wil aan Trias Pedagogica graag de volgende aanbevelingen meegeven: 1. Besteed in de debatten expliciet aandacht aan het woord kindermishandeling, een woord dat in de Marokkaanse cultuur niet bestaat, dan wel uit angst voor eerverlies en schande niet gebruikt wordt. 2. Diep de volgende thema’s in de debatten verder uit: • de eigen opvoedingservaringen: hoe was uw beleving van de manier waarop er thuis gestraft werd en welke (opvoedings)waarden wilt u meenemen in de manier waarop u met uw eigen kinderen omgaat? • wat zijn alternatieven voor lijfstraffen? • aandacht voor de rolverdeling tussen mannen en vrouwen / vaders en moeders; voor aansluiten bij de traditie en ruimte maken voor vernieuwingen en integratie in de Nederlandse maatschappij. De jury is bereid om ten aanzien van deze aanbevelingen in gesprek te gaan met Trias Pedagogica.

Bekendmaking De winnaar van de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling is bekend gemaakt tijdens het 4e Nationale Congres Opvoedingsondersteuning op vrijdag 1 juni 2012 in de Reehorst in Ede.


7

Betrokken organisaties Stichting Voorkoming van Kindermishandeling De Stichting Voorkoming van Kindermishandeling (VKM) heeft als doel het beschermen van kinderen tegen kindermishandeling. De stichting vindt onderzoek naar de oorzaken en gevolgen van kindermishandeling belangrijk, evenals onderzoek naar de mogelijkheden om mishandeling te voorkomen. Daarnaast vindt de stichting het belangrijk dat onderzoek gedaan wordt naar effectieve interventies voor preventie van kindermishandeling en effectieve interventies om kinderen en hun ouders te helpen de gevolgen te verkleinen of verhelpen. De verworven kennis moet onder de aandacht komen van alle professionals die met kinderen werken, van beleidsmakers, de politiek en het brede publiek. VKM financiert al meer dan 25 jaar de bijzondere leerstoel preventie en hulpverlening inzake kindermishandeling aan de VU in Amsterdam. Kijk voor meer informatie op www.voorkomkindermishandeling.nl.

Stichting Kinderpostzegels Nederland Kinderpostzegels steunt projecten waarin veiligheid en ontwikkeling van kwetsbare kinderen centraal staan. Eén van haar thema´s is preventie van kindermishandeling. De organisatie steunt al jarenlang initiatieven die variëren van training van kinderartsen en jeugdwerkers tot actievoering, onderzoek en opvoedingsondersteuning. Kinderpostzegels wil kinderen in Nederland en het buitenland beschermen tegen verwaarlozing, misbruik of agressie. En als het toch misgaat, er dan voor zorgen dat kinderen liefdevol worden opgevangen. In 2012 staat het thema ‘Geef kinderen een veilig thuis’ centraal in de Kinderpostzegelactie. Kijk voor meer informatie op www.kinderpostzegels.nl.

Stade Advies Stade Advies in Utrecht is een landelijk opererend adviesbureau voor maatschappelijke ontwikkeling dat op een breed vlak een bijdrage wil leveren aan de kwaliteit van samenleven. Stade Advies onderscheidt zich door grote veldkennis, realistische adviezen en betrokken adviseurs. De aanpak is deskundig, klantgericht en professioneel. De adviseurs werken onder andere mee aan verbetering van welzijnsbeleid, leefbaarheid en veiligheid, subsidie- en inkoopbeleid, jeugdbeleid, stedelijke vernieuwing, openbaar bestuur, zorg en maatschappelijk ondernemerschap. Zij doen dat door middel van advisering, beleidsimplementatie, onderzoek, coaching, interim management, scholing en training. De opdrachtgevers zijn overheden, maatschappelijke ondernemingen en vrijwilligersorganisaties. Stade Advies is verantwoordelijk voor de acquisitie, logistiek en organisatie van de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling. Zij brengt voor deze werkzaamheden geen kosten in rekening. Voor meer informatie: www.stade-advies.nl.

Tot slot Ook in 2012 is er veel aandacht voor kindermishandeling. De afgelopen periode zijn veel rapporten verschenen welke nog meer inzicht hebben gegeven in dit grote maatschappelijke probleem. Het houdt ons een spiegel voor hoe we als samenleving met onze kinderen omgaan. De extra aandacht leidt vooralsnog niet tot minder mishandelde kinderen of een afname van het aantal kinderen dat getuige is van huiselijk geweld. Kindermishandeling en huiselijk geweld komen veel vaker voor dan de meeste mensen denken. De jury hoopt dat de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling bijdraagt aan een daadkrachtige aanpak op alle fronten van dit maatschappelijke probleem.


8

De inzenders, genomineerden en prijswinnaar hebben in ieder geval laten zien dat zij geen genoegen nemen met de constatering dat er veel mishandelde kinderen zijn. Zij pakken het probleem aan, ieder op zijn eigen wijze. De stichting Voorkoming van Kindermishandeling (VKM) moedigt eenieder die kinderen een warm hart toedraagt aan hetzelfde te doen.


9

Bijlage 1 Meer informatie over de ingezonden projecten Organisatie: Associatie voor Interactiebegeleiding en Thuisbehandeling (AIT) Helmond Project: Video interactie begeleiding prematuren Projectcontact: Drs. Marij Eliëns Telefoonnummer: 06 - 18780370 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Amphia Ziekenhuis Breda Project: Uw kind heeft onze bijzondere aandacht Projectcontact: Commissie SIP, Mw. A. van Houwelingen Telefoonnummer: 076 – 5951218 E-mailadres: [email protected] Organisatie: De Bascule Project: Vermoeden van kindermishandeling….en dan? Projectcontact: Drs. F.J.G. Coelman Telefoonnummer: 06 - 52563857 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Centrum Jeugd en Gezin Venlo Project: Prenataal Zorg Advies Team Venlo-Beesel Projectcontact: Dhr. H. Heynen Telefoonnummer: 077 - 8504444 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Fier Fryslân Project: Multidisciplinair Centrum Kindermishandeling Friesland Projectcontact: Mw. G. de Groot Telefoonnummer: 06 - 22131186 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie Project: Trauma en Kindermishandeling (nominatie) Projectcontact: M.J. van Hoof Telefoonnummer: 020 -8901997 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Kinder en Jeugdtrauma Centrum (KJTC) Haarlem Project: Horizonmethodiek Projectcontact: Mw. T. Reedijk, Mw. M. Morfouace Telefoonnummer: 023 - 5127777 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Maatschappelijk Juridische Dienstverlening (MJD) Groningen Project: Geef mij een Signaal (nominatie) Projectcontact: Mw. M. Rijskamp Telefoonnummer: 050 - 3132603 Juryrapport Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2012

10

E-mailadres: [email protected] Organisatie: Movisie Project: He, kijk mij nou (nominatie) Projectcontact: Mw. M. Lammers Telefoonnummer: 030 - 7892080 E-mailadres: [email protected] Organisatie: No Kidding Project: Kleine stappen, grote gevolgen - huiskamerbijeenkomsten Projectcontact: Dhr. F. van der Wal Telefoonnummer: 0342 - 492808 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Samenwerkingsverband Kind in de Knel Brabant Project: Signalering en aanpak kindermishandeling Brabant Projectcontact: Mw. M. Brugmans Telefoonnummer: 06 - 53457626 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Scouting Overijssel Project: Signaleren van verontrustende signalen bij scouting en YMCA Projectcontact: Mw. M. van Boheemen Telefoonnummer: 06 - 21515809 E-mailadres: [email protected] Organisatie: STERK Project: Estafettemars Projectcontact: S. van Rooijen Telefoonnummer: 020 - 4196778 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Stichting Praat Project: Actie PRAAT over kindermishandeling met overlevers van kindermishandeling Projectcontact: G. Kok Telefoonnummer: 06 - 38510268 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Stichting SO&T Project: Kinderen die opvallen Projectcontact: Mw. H. Leussink Telefoonnummer: 06 - 49631372 of 020 - 5611070 (secretariaat) E-mailadres: [email protected] Organisatie: Trias Pedagogica Project: Opvoeddebatten met Marokkaanse vaders (nominatie en prijswinnaar) Projectcontact: Dhr. A. Mehraz Telefoonnummer: 06 - 14848730 E-mailadres: [email protected]


11

Organisatie: Vice versa Project: Obaatan Pa Projectcontact: Mw. D. Vidda Telefoonnummer: 06 - 13474027 E-mailadres: [email protected] Organisatie: Zorgondersteuning Noord Holland Project: Educatief praktijkbezoek kindermishandeling en huiselijk geweld Projectcontact: Mw. J. Heinen Telefoonnummer: 072 - 5414600 E-mailadres: [email protected]


12

Bijlage 2 Eerdere winnaars van de Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling

2009 STUKYOUTOO Jongeren die mishandeld of misbruikt worden of hierover een mening hebben, kunnen hun ervaringen in de vorm van een filmpje op YouTube plaatsen. Via deze weg moedigen zij andere jongeren aan om over hun problemen te praten. Het idee is dat geweld door volwassenen niet normaal is en dat jongeren op deze manier zien dat ze niet alleen staan en elkaar kunnen steunen. In het project STUKYOUTOO maken jongeren filmpjes tegen kindermishandeling, misbruik en huiselijk geweld. De jongeren maken de filmpjes zelf, op basis van eigen ervaringen en meningen. Deze filmpjes worden op de speciale site www.stukyoutoo.com en op YouTube gezet. Jongeren communiceren veel via Hyves en MySpace en gebruiken daarbij vaak YouTube-filmpjes. Tot voor kort waren er geen filmpjes op YouTube te vinden over kindermishandeling. Nu is dat anders. Jongeren worden gestimuleerd om te praten over hun situatie. De jongeren gebruiken in hun filmpjes teksten als "Ik heb dit meegemaakt en vind het niet normaal. Maak jij dit ook mee? Dan mag je het ook niet normaal vinden. Zoek hulp. En help elkaar.". Na elk filmpje wordt de url van de website www.stukyoutoo.com vermeld. Hierop staan de filmpjes, tips en hulpadressen. Ook is er een speciale www.stukyoutoo.hyves.nl pagina en komt er een MySpace pagina voor Vlaanderen. Jongeren die aan het project hebben meegedaan leiden daarna met de filmpjes discussies met leeftijdgenoten op scholen over opvoeding en geweld.

VoorZorg – Verpleegkundige ondersteuning bij zwangerschap en opvoeding VoorZorg is een intensief programma van (gestructureerde) huisbezoeken door ervaren verpleegkundigen uit de jeugdgezondheidszorg aan zwangere vrouwen uit risicogezinnen of in een omgeving met meerder risicofactoren. Hierbij valt te denken aan vrouwen die uit een omgeving komen of zelf te maken hebben met problemen rondom werk en inkomen, verslavingsproblemen, schuldenproblematiek of relatieproblemen. De huisbezoeken beginnen vanaf de 16e week van de zwangerschap en gaan door tot het kind 24 maanden oud is. Gemiddeld vinden twee bezoeken (van 1 à 1,5 uur) per maand plaats. Doelstellingen zijn 1) de verbetering van zwangerschaps- en geboorteresultaten voor moeder en kind 2) de verbetering van de gezondheid en ontwikkeling van het kind en 3) de verbetering van de persoonlijke ontwikkeling en mogelijkheden voor opleiding en werk van de moeder, zodat zij meer kan betekenen voor haar kind. Dit programma wordt reeds langer in de Verenigde Staten uitgevoerd (al circa 30 jaar) onder de naam Nurse-Family Partnership (NFP). Het programma is daar vanaf het begin wetenschappelijk onderzocht. Hieruit is de effectiviteit van de interventie duidelijk bewezen. Er blijkt onder andere dat er een sterke afname is van kindermishandeling, met name bij gezinnen met meerdere risicofactoren, van circa 80% ten opzichte van gezinnen in de controlegroep. Ook leidt het programma tot significante verschillen wat minder vroeggeboortes, minder bezoeken aan eerstehulpposten wegens ongelukken en minder ernstige lichamelijke trauma's en betere cognitieve ontwikkeling betreft. Op latere leeftijd zijn er minder arrestaties en


13

veroordelingen bij kinderen en is er sprake van minder riskant seksueel gedrag. VoorZorg is het eerste NFP-programma dat met toestemming en ondersteuning van de Amerikaanse programma-eigenaren buiten de Verenigde Staten is gestart. Het is inmiddels aangepast aan de Nederlandse situatie en context, bijvoorbeeld aan de hier bestaande materialen en werkwijzen in de gezondheidszorg voor zwangeren en voor ouders met jonge kinderen. Voor de uitvoering van het programma zijn handleidingen gemaakt, waarin elk huisbezoek is uitgeschreven. Het programma besteedt aandacht aan domeinen als de eigen gezondheid van de moeder, haar persoonlijke ontwikkeling, de interactie met haar kind, haar relatie met familie en vrienden en hoe zij gebruik kan maken van andere voorzieningen.

2006 De methodiek Als het misgaat… bel ik jou Kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld zijn een indirecte vorm van kindermishandeling. Het bedreigt de basale veiligheid van kinderen om evenwichtig op te groeien. Het project geeft aan dat de aandacht voor het kind binnen huiselijk geweld dreigt te verslappen als er geen concrete methodiek ligt die zich daar op richt. Het uiteindelijke doel van dit project is dat kraamverzorgenden, consultatiebureauartsen en wijkverpleegkundigen ouders informeren over de manieren waarop ze het huilen van hun baby kunnen verminderen. Daaraan gerelateerd krijgen ouders informatie over de gevaren van het schudden en slaan van een baby. Dat kan namelijk tot hersenbeschadiging leiden. Volgens het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht, indiener van dit project, is er bewijs dat het geven van informatie op het juiste moment aan de juiste persoon effectief is en beschadiging door geweld kan voorkomen. Meer informatie: www.jso.nl.

De theatervoorstelling STUK STUK is een idee van een scholier uit Amsterdam-West. Het is een voorstelling voor jongeren én voor volwassenen met na afloop een debat. De makers verwerken de voorstelling, aangevuld met interviews, tot een dvd die moet dienen als lesmateriaal voor middelbare scholieren. In STUK brengen jongeren zélf kindermishandeling in de vorm van een theatervoorstelling onder de eigen doelgroep onder de aandacht. STUK slaat echter ook aan bij volwassenen die met jongeren te maken hebben. STUK daagt mensen uit om na te denken over kindermishandeling en stuurt aan op een indringende dialoog. Meer informatie: www.stuktheater.nl.

2004/2005 Oké-project Het project OKé (Ouder- en Kindzorg extra) richt zich op vroegtijdige preventie van opvoedingsproblemen, waaronder kindermishandeling. Gezinnen, die door middel van een vragenlijst zijn geselecteerd, krijgen 6 extra huisbezoeken gedurende 18 maanden. De huisbezoeken zijn gedeeltelijk geprotocolleerd, maar daarnaast is er veel ruimte om


14

flexibel en vraaggericht te werken. In het algemeen vindt in de huisbezoeken een combinatie plaats van informatie, voorlichting, advies op diverse terreinen, vergroting van zelfvertrouwen, oefening van opvoedingsvaardigheden, zonodig praktische steun of verwijzing, versterken van het sociaal netwerk en sociale steun. Meer informatie: www.merian.nl/oke.

Jepie Pikin Het project Jepie Pikin draagt bij aan het verbeteren van de situatie van minderbedeelde kinderen in Amsterdam Zuidoost. Jepie Pikin helpt kinderen door hen warme maaltijden aan te bieden. Dit geeft ook een ingang om met de ouders van deze kinderen in contact te komen en risico's en problemen in te schatten. Jepie Pikin is een particuliere stichting die wordt gerund door vrijwilligers. De naam 'Jepie Pikin' is Surinaams voor 'Help kinderen'. Meer informatie: www.jepiepikin.nl.

2003 Bemoeizorg in de JGZ 0-19 jaar Jeugdgezondheidsmedewerkers van de GGD en de Thuiszorg in West-Brabant hebben begin 2003 in drie gebieden in de gemeente Roosendaal een proef met bemoeizorg uitgevoerd. Het gaat bij bemoeizorg in de JGZ 0-19 jaar om jeugdigen waarvan de gezondheid wordt bedreigd en die de dupe dreigen te worden omdat hun ouders of zijzelf ondersteuning of hulpverlening afwijzen, ook na enkele motiverende gesprekken. Het doel is gedeelde zorg met de ouders te bereiken, zonder dat gedwongen hulpverlening nodig is. Meer informatie: mevrouw H.T. Kroesbergen, GGD West-Brabant, telefoon (076) 5282000.

2002 Actiegroep RAAK in de persoon van Andries van Dantzig De actiegroep RAAK stimuleert de maatschappelijke en politieke discussie over en actie voor de aanpak van kindermishandeling. Basis voor het werk van RAAK is het Verdrag inzake de rechten van het kind van de Verenigde Naties. Op initiatief van RAAK zijn een aantal proefregio’s gestart met het doel de werkwijze van instellingen die werken met ouders en kinderen zo aan te passen, te verbeteren en aan te vullen dat gedemonstreerd kan worden dat een effectieve aanpak van kindermishandeling mogelijk is. Andries van Dantzig is een van de initiatiefnemers van RAAK. Hij is op 8 november 2005 overleden. Meer informatie: www.raak.org.


15

2000 Kinder- en Jeugdtrauma Centrum Het Kinder- en Jeugdtraumacentrum biedt hulp aan kinderen en jongeren die traumatische ervaringen hebben meegemaakt of hier getuige van zijn geweest. Het geeft advies, consultatie en voorlichting bij calamiteiten, rampen en zedenzaken waarbij meerdere kinderen zijn betrokken. Verder verzorgt het Kinder- en Jeugdtraumacentrum scholing aan deskundigen. De hulpverlening van het Kinder- en Jeugdtraumacentrum is bedoeld voor kinderen en jongeren die ten gevolge van een of meerdere gewelddadige gebeurtenissen ernstige klachten hebben. Meer informatie: www.jeugdriagg.nl.

Weerbaarheidsprogramma Rots en Water Rots en water is een weerbaarheidprogramma waarin de ontwikkeling van de fysieke weerbaarheid niet alleen doel op zich is maar vooral ook een middel om mentale en sociale vaardigheden te ontwikkelen. Het mensbeeld dat in Rots en water wordt geschetst omvat de sociale identiteit, de psychologische identiteit en de spirituele identiteit. Het programma bedient zich van een psycho-fysieke didactiek wat wil zeggen dat, startend vanuit een fysieke invalshoek, mentale en sociale vaardigheden worden aangereikt en verworven. Meer informatie: www.rotsenwater.nl.


16

Juryrapport Innovatieprijs Aanpak Kindermishandeling 2012

Recommend Documents