Innovatief in champignons. Thema: midden in de maatschappij. April 2009 Onze kalveren hebben geen bloedarmoede

Innovatief in champignons Thema: midden in de maatschappij April 2009 „ ‘Onze kalveren hebben geen bloedarmoede’

Omdat winst voor de coöperatie, winst voor de leden is > investeren > kennis > groei > winst > coöperatief dividend > leden Ons voer zorgt voor resultaat op het boerenerf. We leveren u het beste voer tegen een concurrerende prijs. Als onderdeel van coöperatie Cehave Landbouwbelang, profiteert Voeders Nederland van de kennis en financiële kracht van deze onderneming. Vooral de buitenlandse dochterondernemingen van de coöperatie maken winst. Dat rendement gaat naar de leden in Nederland. Bovenop de

> beter voeren

prijscorrecties die voeders Nederland in de loop van het jaar uitkeert. Winst voor de coöperatie, is winst voor de leden. Zo werkt dat bij Cehave Landbouwbelang.

Nog geen lid, maar wel geïnteresseerd in een coöperatie die winst uitkeert aan de leden? Neem dan contact op via telefoon 0413 38 22 55 of kijk op www.voeders.nl.

Over het jaar 2008 keert de coöperatie € 3,9 miljoen winst uit aan de leden. Over 2008 keerde Voeders Nederland daarnaast eerder al een prijscorrectie uit van € 6,6 miljoen.

Cehave Landbouwbelang

„ IN DIT APRILNUMMER

Í

In het hooi met… Jongeren Milieu Actief 13

Í

Vleeskuikenhouder maakt infofilm over nieuwe stal 16

Í

Jos Delissen: ‘Wij doen alles om onze kalveren gezond te houden’ 22

Graag beetje meer begrip tussen boer en burger! „ 4 Jonge boeren Remmen met Gassen „ 7 NAJK in het nieuws „ 8 Bedrijfsovername „ 11 Jos Ubels combineert zoogkoeien met natuurbeheer„ 15 Rabobank’s Dirk Duijzer over de kredietcrisis „ 19 Oud & Nieuw: innoveren in champignons „ 20 Strip en Sudokoe „ 25 Uit alle hoeken „ 26

„ colofon BNDR wordt uitgegeven onder verantwoordelijkheid van Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt en verschijnt vijf keer per jaar. Abonnementen op BNDR kosten 18 euro en lopen per kalenderjaar. Opzegging voor 1 december. Het blad is gratis voor NAJK-leden. Losse nummers zijn verkrijgbaar door storting van 5 euro op bankrekening 36.92.01.353 t.n.v. PJS te Utrecht, onder vermelding van het gewenste nummer van BNDR. Artikelen of illustraties kunnen alleen na overleg met de redactie worden overgenomen. Vragen of opmerkingen over de adressering? Neem contact op met één van de onderstaande organisaties: Provinciale AJK’s: Friesland 0512-305280, Groningen 0512-305283, Drenthe 0512-305281, Flevoland 0512-305282, Overijssel 026-4421942, Utrecht 026-4421942, Gelderland 026-3846233, Hollanden 023-5162274, Zeeland 0113-247729, Brabant 013-5821891, Limburg 0475-381777 of NAJK: 030-2769869. Redactie: Marije Wenneke, “Citaat”. Redactie-adres: Postbus 39, 6800 AA Arnhem, tel. 026-3241138, e-mail [email protected]. Omslagfoto: Mariëlle van Lieshout, foto: Marije Wenneke Advertenties: Sander Bon, tel. 06-15071784, e-mail [email protected] Vormgeving: www.duo-ontwerp.nl Druk: Drukmotief bv, Apeldoorn

Í

Ideale wereld

Stel je voor. Varkens worden niet gehouden in hokken, maar wroeten vrij en blij buiten in de modder. Koeien lopen in de wei. Hun melk komt terecht bij hun kalfjes, niet in pakken in de supermarkt. Kippen gaan niet in de soep, maar tokken vrij en blij om het huis. Dieren worden niet gehouden voor hun vlees, eieren, melk of vel. Bestrijdingsmiddelen voor gewassen bestaan niet. Voedsel wordt niet over de hele wereld versleept, met de bijbehorende transportkosten en milieuvervuiling. Een ideale wereld? Misschien voor sommige mensen wel. Persoonlijk zou ik niet graag mijn stukje vlees bij het avondeten missen. Loop ik erg graag op die mooie leren laarzen. Eet ik graag een tomaatje, ook buiten het seizoen. Een ideale wereld is voor iedereen anders. En dus is het onmogelijk om voor iedereen een ideale wereld te creëren. Helemaal op de postzegel die Nederland heet en waar we met zijn allen hutje mutje op elkaar gestouwd zitten. Rekening houden met elkaar is dan toch wel erg belangrijk, evenals openheid en begrip. Precies over dat thema gaat deze BNDR. Want houden burgers rekening met boeren, tonen ze begrip voor hun productiemethoden? En andersom net zo goed: hoe open zijn boeren eigenlijk richting stadsbewoners? Houden ze wel rekening met hen of hebben ze alleen oog voor het eigen bedrijf? Steeds meer boeren proberen burgers bij hun bedrijf te betrekken, lees de verhalen van Jos Ubels en Matthijs Smit op pagina 15 en 16 maar eens. Mensen waarvan je het niet verwacht, blijken soms meer met boeren op te hebben dan je denkt. Bijvoorbeeld Zoë van Mansfeld, van Jongeren Milieu Actief (pag. 13). En open, dat is Jos Delissen zeker. De Brabantse kalverhouder is trots op zijn bedrijf en dat mag iedereen weten. Mooie verhalen, van boeren en burgers die open staan voor een ander en best een beetje rekening willen houden met elkaar. En dat brengt de ideale wereld toch een heel klein beetje dichterbij. Marije Wenneke, Hoofdredacteur BNDR april 2009

„3

„ THEMA MIDDEN IN DE MAATSCHAPPIJ Boer en burger, dat bijt elkaar nog wel eens. Stadsmensen die amper weten waar de melk vandaan komt, maar wel fel protesteren tegen de komst van ‘mega’stallen. Boeren op hun beurt die niets moeten hebben van die ‘stadse lui’ en hun nukken. Overdreven? Misschien. Maar wel met een kern van waarheid. Een beetje meer begrip tussen beiden zou de land- en tuinbouw illustratie henk van ruitenbeek

veel goed doen.

Boer vs. burger

Oogkleppen af! Door Marije Wenneke

D

De boer staat de laatste jaren behoorlijk in de belangstelling. Niet in de laatste plaats dankzij ‘Boer zoekt vrouw’. Tegen die hemelshoge kijkcijfers kan geen reclamecampagne over de agrarische sector op. Of de burger de boer ook ziet zoals hij werkelijk is, valt echter te betwijfelen. Landbouwminister Gerda Verburg denkt in elk geval van niet. “Burgers kijken nu eenmaal met een ietwat roze bril naar het platteland”, zei ze nog tijdens het CEJA-congres voor jonge Europese boeren eind vorig jaar in Utrecht. Ze waarschuwde bovendien dat burgers snel beïnvloed kunnen worden door de media. De kans bestaat dat er zo een niet-kloppend beeld wordt geschapen van de agrarische sector, dat nauwelijks meer met feiten is te weerleggen.

Boer als gadget Een terechte waarschuwing, want de agrarische sector krijgt er behoorlijk van langs de afgelopen tijd. Denk maar aan de spotjes tegen onverdoofd gecastreerd varkensvlees, kippenvlees en kalfsvlees, de acties voor het nertsenfokverbod of het grote verzet tegen ‘mega’stallen.

nieuwe welzijnseisen van kracht waardoor landbouwdieren meer leefruimte krijgen. De initiatieven op het gebied van bio-energie en duurzame landbouw nemen nog steeds toe. De Nederlandse boer is één van de meest innovatieve ter wereld en ook qua regelgeving is ons land vaak het beste jongetje van de klas. Of de burger dat ook weet, is een tweede. Gelukkig is het niet alleen maar kommer en kwel als het gaat om de mening van de burger over de boer. De laatste jaren is de boer zelfs steeds hipper geworden. Het beeld van het oude boerke in een bedompte koeienstal maakt plaats voor het reëlere beeld van een jongere, moderne ondernemer met een vooruitstrevend bedrijf. Met dank aan het programma Boer zoekt Vrouw, die het boerenimago een enorme boost heeft gegeven. Sterker nog, de boer leek even de nieuwste Nederlandse gadget: iedere vrouw wilde er wel één. Die hype is inmiddels overgewaaid. Nu staan de media bol van reclamespotjes tegen bepaalde vleessoorten en burgerinitiatieven tegen zogenaamde megastallen.

Trots

Het kwartje – dat boeren er zelf op uit moeten om hun bedrijf en belangen te verdedigen – is gevallen Al deze negatieve aandacht doet de landbouw geen goed. En dat terwijl de sector best bereid is na te denken over maatschappelijk verantwoord ondernemen en maatregelen wil treffen die daarvoor nodig zijn. Door het sluiten van het verdrag van Noordwijk worden er geen biggen meer onverdoofd gecastreerd in Nederland. Vanaf 2010 worden 4

„ BNDR april 2009

Laat de landbouw zich dan zomaar in de hoek zetten? In het verleden misschien wel een beetje, maar nu niet meer. Het kwartje – dat boeren er zelf op uit moeten om hun bedrijf en belangen te verdedigen – is gevallen. De initiatieven, grootschalig of juist één op één, schieten de grond uit. LTO heeft net de aftrap gegeven voor de campagne ‘Nederland bloeit’. Ook de boerenbelangenbehartiger constateert dat veel Nederlanders relatief onbekend zijn met de agrosector en snel denken in stereotypen. Nederland bloeit moet de burger laten zien wie de boer is en wat hij doet. Met als doel het verbeteren van het imago van de land- en tuinbouw. In tegenstelling tot de vorige campagne van de belangenbehartiger; ‘Vrienden van het Platteland’, krijgt in Nederland

Hoe ziet de burger de Nederlandse

bloeit ook de economische waarde van de land- en tuinbouw de aandacht die het verdient. Ook Brabants Agrarisch Jongeren Kontakt wil het imago van de agrarische sector oppoetsen. Enerzijds door richting burgers te communiceren hoe belangrijk de land- en tuinbouw is op economisch vlak, hoeveel kennis er voorhanden is, hoeveel innovaties er worden gedaan en hoe de Nederlandse boer vooroploopt op het gebied van voedselproductie en –veiligheid, innovaties, dierwelzijn, natuur en milieu. Anderzijds wil de agrarische jongerenvereniging haar leden meegeven dat ze trots mogen zijn op hun beroep. Het zelfvertrouwen van de boer moet omhoog, zodat ze ook een positieve landbouwboodschap uitstralen naar de burger. Natuurlijk zijn er zat boeren die dat laatste allang doen. Zij zijn trots op hun bedrijf en delen dat graag met andere mensen. Ze zetten de deuren van hun bedrijf wagenwijd open voor bezoekers, nodigen mensen uit om in de kas te komen, bouwen zichtstallen en skyboxen, geven schoolkinderen les over het reilen en zeilen op de boerderij,

bouwen websites om over hun bedrijf te vertellen, noem maar op.

boer?

Open blik Door die initiatieven wordt de kloof tussen boer en burger hopelijk kleiner. Ontstaat er wederzijds begrip voor de situatie van de ander. Worden mensen niet meer zo gemakkelijk meegesleept door de vaak gekleurde en emotionele argumenten die er in de media op ze worden afgevoerd. Het is makkelijk om je mee te laten slepen door de publieke opinie; je mening te vormen op emotionele gronden. Maar eigenlijk kun je pas echt goed een oordeel vellen over iets als je er meer vanaf weet. Burgers zouden zich dus meer moeten verdiepen in de agrarische sector. Maar dat geldt andersom net zo goed. Ook boeren moeten een luisterend oor bieden aan mensen uit stad of dorp. Begrip tonen voor hun situatie. Zonder vooroordelen naar hun zienswijze en ideeën luisteren. Als zowel burgers als boeren zonder oogkleppen op elkaar afstappen, komt het helemaal goed met de land- en tuinbouw in Nederland.

Í

BNDR april 2009

„5

„ PROJECT REMMEN MET GASSEN

Jonge boeren besparen broeikasgassen Je bedrijf zo inrichten dat het minder broeikasgassen uitstoot. Dat is niet iets foto nicolaas van everdingen

waar je als boer dagelijks mee bezig bent. In de avond ‘Remmen met Gassen’ van NAJK gaan melkveehouders met elkaar de strijd aan wie de laagste CO2-uitstoot weet te realiseren. Door Leonore Noorduyn

M

Met enige vertwijfeling staren de jonge boeren naar het bord dat midden op tafel ligt. Leuk al die wijzertjes, maar naar welke kant moet je ze draaien? Gaat de uitstoot van broeikasgassen omhoog of juist omlaag als je de kunstmestgift splitst? En wat gebeurt er met de uitstoot als je grasland scheurt of de melkproductie omhoog brengt?

Oud en jong De jonge boeren zijn vanavond samen met hun oudere collega’s van LTO Noord bijeen in het Gelderse Klarenbeek, in het kader van Remmen met Gassen. Eerst hebben ze weerman Gerrit Hiemstra aangehoord, die door middel van ‘wetenschappelijke feiten, geen meningen’ heeft uitgelegd hoe het nu eigenlijk zit met de opwarming van de aarde en de gevolgen die de landbouw daar nu al van ondervindt (zie kader). In het tweede deel van de avond

Jonge Gelderse boeren buigen zich geconcentreerd over het Remmen met Gassen spel. Niet voor niets, zij blijken de grootste bespaarders van broeikasgassen.

moeten de boeren zelf aan de slag met een fictief melkveebedrijf. Iedere groep heeft een ‘dashboard’ gekregen om maatregelen te verzinnen die de uitstoot in vijf jaar tijd op het laagste niveau brengen. Wie de laagste uitstoot realiseert mét een goed economisch resultaat heeft gewonnen. De jonge boeren zitten met elkaar rond één tafel.

‘Veel jongvee’ Op een A-viertje staan alle gegevens van het bedrijf: 8000 kilo melk per koe, 69 melkkoeien, 22 stuks jongvee. Wat te doen? “Da’s wel wat veel jongvee”, merkt één van de boeren op. “Zullen we de melkproductie naar 10.000 doen?”, vraagt een ander. Ze weten allemaal nog

Broeikaseffect en de landbouw Dankzij broeikasgassen kent Nederland een aangenaam klimaat. Nu is het hier gemiddeld 15 graden, maar zonder de 0,05 procent broeikasgassen in de atmosfeer zou het hier minus 18 graden zijn. Sinds 1800 neemt de CO2 concentratie toe, vooral door verbranding van fossiele brandstoffen. Daardoor is de concentratie nu hoger dan hij ooit in het verleden is geweest. De Nederlandse landbouw merkt de gevolgen nu al. In 25 jaar is het groeiseizoen drie weken langer geworden, is er vaker schade door wateroverlast én meer schade door droogte. Er zijn drie soorten broeikasgassen: CO2, methaan en lachgas. Daarbij is methaan 21 maal sterker en lachgas 310 maal sterker als broeikasgas dan CO2. De landbouw draagt in Nederland voor ongeveer 13 procent bij aan de emissie van broeikasgassen. Een belangrijke bron is het gebruik van mest en kunstmest: stikstof wordt niet volledig omgezet en gaat dan als lachgas de lucht in. Ook vliegt veel methaan de lucht in door pensfermentatie in de koe.

Í

wat spelleider Nicolaas van Everdingen van te voren heeft uitgelegd over de uitstoot door de landbouw. Die is de afgelopen jaren gedaald, omdat de melkproductie per koe omhoog is gegaan. Dat betekent minder koeien en dus minder pensfermentatie. Weer een ander wil zoveel mogelijk werk door de loonwerker uit laten voeren. “Dan heb je zelf minder diesel nodig.” Maar dat telt niet, vindt een ander, want er is dan toch diesel nodig voor het bewerken van het land. Toch werkt uitbesteden wel efficiënter, blijkt later. Loonwerkers zetten de meest optimale machines in, waardoor ze minder diesel verbruiken, is het idee. Het is tijd om het dashboard in te leveren en te horen wie de meeste broeikasgassen heeft bespaard. De organisatoren voeren alle gegevens in de computer in en rekenen de besparing uit. Bart Terwel legt uit wat de jonge boeren hebben gedaan. Het klinkt allemaal zo logisch: minder dieren, hogere productie, lager ureumgehalte, minder krachtvoer en meer maïs. Maar dat de jongeren winnen van de oudere boeren, verrast toch wel. Hoe kan dat? Als enige groep hebben ze het lef gehad de melkproductie flink op te voeren. Naar 10.000 liter per koe. En dat tikt via de pensfermentatie het meest door.

Í

BNDR april 2009

„7

„ NAJK IN HET NIEUWS Joris Beacke nieuwe voorzitter CEJA NAJK Dagelijks Bestuurslid Joris Baecke is dinsdag 31 maart unaniem gekozen tot nieuwe voorzitter van CEJA (de overkoepelende Europese organisatie voor agrarische jongeren). De akkerbouwer uit Nieuw-Namen (Zeeland) neemt de voorzittershamer over van Italiaan Giacomo Ballari. Het is veertig jaar geleden dat een Nederlandse agrarische jongere aan het roer stond van CEJA, die de belangen van meer dan een miljoen Europese jonge boeren en tuinders behartigt. Er staat Joris en zijn medebestuursleden een stevige taak te wachten de komende twee jaar, want de politieke agenda in Brussel staat bol van de landbouwbegroting en hervorming van het Europese landbouwbeleid. NAJK heeft er alle vertrouwen in dat Joris zich prima van zijn nieuwe taken als voorzitter kwijt. “Deze benoeming is een bekroning op Joris’ jarenlange inzet voor de internationale portefeuille vanuit NAJK. We zijn blij dat Joris deze functie mag bekleden en NAJK heeft nu meer dan ooit de gelegenheid om Europese ontwikkelingen te volgen en, waar mogelijk, te beïnvloeden”, aldus NAJKvoorzitter Wilco de Jong. Joris zelf is vereerd dat de Europese agrarische jongeren zoveel vertrouwen in hem hebben en begint met veel enthousiasme aan de functie.

∏ Liever geen EHS NAJK ziet niets in het tijdelijk opschorten van de realisatie van de Ecologische Hoofd Structuur (EHS). Nu er geluiden komen om grondopkoop voor de EHS stop te zetten en het vrijgekomen geld te gebruiken voor het op gang brengen van de economie, vraagt NAJK zich af of dat wel de juiste oplossing is voor de betrokkenen. Stopzetten klinkt in eerste instantie aantrekkelijk, maar eigenlijk wordt er tot nu toe alleen nog maar gesproken over uitstel. NAJK ziet juist dat provincies zich nu, na lang twijfelen, gaan inzetten voor het realiseren van de EHS. Het aanwijzen van gebieden en de ellenlange processen die volgen, zorgen voor een onzekere tijd voor boeren wat betreft bedrijfsontwikkeling en overname. Het risico van het stopzetten houdt voor veel betrokkenen in dat plannen blijven liggen, terwijl de onzekerheid blijft. Liever nu duidelijkheid, dus op zoek naar een nieuwe locatie, dan blijven zitten en je bedrijf niet kunnen ontwikkelen. De enige manier waarop EHS-gelden vrijgemaakt kunnen worden, is door de realisatie definitief te stoppen. Dat zou betekenen dat de claims op de grond worden opgeheven en de betrokken ondernemers weer volledig ‘vrij’ zijn om hun bedrijven te ontwikkelen. 8

„ BNDR april 2009

Rumoer rond grondroering Grondbewerkingen tot 50 centimeter diepte, zoals ploegen, cultiveren of diepwoelen, hoeft voorlopig toch niet gemeld te worden bij het kadaster. Dat heeft minister Maria van der Hoeven van Economische Zaken laten weten. Op 1 oktober 2008 werden deze meldingen verplicht in het kader van de Wion (wet informatie uitwisseling ondergrondse netten). Er was meteen veel bezwaar tegen deze wet, ook wel grondroerdersregeling genoemd. Zo ook NAJK. “Het is onzinnig dat je zulke ondiepe grondbewerkingen moet melden. Alle leidingen liggen dieper dan 50 centimeter, dus er is helemaal geen risico. Wel bezorgt het de boeren veel administratieve rompslomp en moeten ze nog 24 euro per melding betalen ook”, aldus Jean-Pierre van Wesemael, dagelijks bestuurder van NAJK met de portefeuille ruimtelijke ordening. Na de vele bezwaren heeft minister Verhoeven besloten dat grondroeringen tot en met de zomer niet gemeld hoeven te worden. Uit overleg met landbouwbelangenbehartigingsorganisaties moet na de zomer een structurele oplossing komen om de lastendruk rondom de Wion te verminderen. NAJK heeft brieven richting Den Haag gestuurd om te pleiten voor afschaffing van de grondroerdersregeling.

∏ Studiereis Marokko Een groep enthousiaste en nieuwsgierige jonge boeren en tuinders is van 24 februari tot en met 4 maart naar Marokko geweest. Volgens goed gebruik werd de reis begonnen bij de Nederlandse ambassade. Daar werden de jonge boeren bijgepraat over de belangrijkste ins en outs van de Marokkaanse landbouw. Ook leerden ze dat Marokkanen vaak uit beleefdheid ‘ja’ zeggen. Dus heb je een paar keer ‘ja’ als antwoord gekregen, dan kan dat nog altijd ‘nee’ betekenen. Na het bezoek aan Rabat ging de reis in zeven dagen via Casablanca en Marrakech naar Agadir. Onderweg werden verschillende bedrijven bezocht, waarbij tussen thee en lunch veel verschillende gewassen en producten werden bekeken. Bijvoorbeeld broccoli voor Engeland, preiplantjes voor Frankrijk en arganolie voor Canada. In de omgeving van Casablanca wordt veel akkerbouw bedreven, terwijl de omgeving van Agadir gezien kan worden als het Westland van Marokko. Dankzij Hamid, de gids en tolk, konden de NAJK-ers met echte Marokkaanse ondernemers praten en kwamen ze op plekken waar je als toerist niet zo snel komt. De jonge boeren en tuinders genoten daarbij van de gastvrijheid waarmee ze steeds werden ontvangen. De studiereis naar Marokko werd mede mogelijk gemaakt door het ministerie van LNV.

∏ Dag van het Kalf Bij PTC+ in het Friese Oenkerk werd op 20 maart ‘De dag van het Kalf’ gehouden. Het kalf stond tijdens deze dag in het middelpunt. In de ochtend vond een symposium plaats waar onderwerpen als ziektepreventie, biest en ruwvoeropname van kalveren aan bod kwamen. Een groot aantal veehouders en geïnteresseerden woonden de ochtend bij. De middag bestond uit een beurs met een kampioenschap jongveebeoordelen. Hieraan verleende NAJK haar medewerking. Ondanks

de wat lage opkomst van bezoekers tijdens de beurs, kon het jongveebeoordelen geslaagd worden genoemd. Vijftien enthousiaste leerlingen van AOC Friesland toiletteerden voorafgaand aan de keuring de kalveren. De leerlingen kregen een gastles van Thomas van der Gaast en Romke Schaap over het toiletteren en voorbrengen van de kalveren. Hierna volgden nog twee lessen van Anne Terpstra, eveneens organisator van ‘De dag van het Kalf’. Ruim veertien jongeren tot achttien jaar namen deel aan het beoordelen. In de eerste ronde werden vijf kalveren op volgorde geplaatst door de leerlingen. In de tweede ronde moesten vijf kalveren worden beoordeeld op de onderwerpen frame, robuustheid, beenwerk en algemeen. In de derde, mondelinge, ronde lag de lat wat hoger. Voor de leerlingen een lastig onderdeel, maar een aantal sprong eruit. Zij bouwden hun verhaal goed op, met positieve en kritische punten erin verwerkt. Samengevat was ‘De dag van het Kalf’ een dag met een interessant symposium en enthousiaste jongeren tijdens het jongveebeoordelen. Wie weet zien we hen in de toekomst terug op het NAJK Nationaal Kampioenschap Veebeoordelen!

∏ Wabo jaar later Maar één vergunning hoeven aanvragen bij één loket als je een nieuwe stal, schuur of huis wilt bouwen. Dat wordt per 1 januari 2010 waarschijnlijk werkelijkheid met de invoering van de Wabo (wet algemene bepalingen omgevingsrecht). In deze omgevingsvergunning worden vergunningen voor bouwen, wonen, ruimte, natuur en milieu verenigd. Boeren hoeven daardoor niet bij allerlei verschillende instanties en overheden aan te kloppen voor de benodigde vergunningen, maar kunnen dit bij één loket doen. Dat is makkelijker, scheelt papierwerk, kost minder tijd en geld en is duidelijker. Voor de aangevraagde vergunning geldt één procedure waarop ook één besluit volgt. De omgevingsvergunning zou eigenlijk al per 1 januari 2009 worden ingevoerd, maar dat bleek moeilijk uitvoerbaar. Nu gaat de Wabo waarschijnlijk precies een jaar later in. Meer info op www.omgevingsvergunning.nl of op www.vrom.nl.

∏ Kansen in handicapgebieden Woon jij in een gebied waar boeren steeds lastiger wordt, bijvoorbeeld door stadsuitbreiding of aanleg van nieuwe natuur? Dan is meedoen aan het project ‘Verbrede landbouw in handicapgebieden’ misschien iets voor jou. Het project, dat nu een jaar loopt, kent zes handicapgebieden: Laag Holland, Land van Cuijk, Oldematen en Veersloten, Horst aan de Maas, Leenderheide en Stroe. Inmiddels is geïnventariseerd wat er speelt in de gebieden en zijn mogelijke kansen voor verbrede landbouw in kaart gebracht. Voorbeelden hiervan zijn zorgverWil jij reageren op iets wat je hebt gelezen lening, recreatie, streekproducten, educatie en in BNDR? Lijkt het je leuk om zelf eens met toerisme. Momenteel worden agrarische onderneje bedrijf in het blad te komen of heb je mers gezocht die mee willen doen aan het project. NAJK denkt dat dit initiatief van LNV interessant andere tips en ideeën voor de reactie? kan zijn voor jonge boeren om bij aan te haken. Aarzel niet en bel of mail naar 026-3241138 Voor meer informatie over het project kun je maiof [email protected]! len naar [email protected].

Lente

Í

De zon schijnt en de lente kondigt zich aan. Overal barsten de landwerkzaamheden los. Zaaien en bemesten zijn de basis voor een nieuw seizoen. Qua markt en opbrengsten zitten we echter nog in een ijzige winter, waarvan het einde nog niet in zicht is. We weten dat ook hier de lente eens komt, maar dat gaat nooit snel genoeg. Het weer en de markt lijken veel op elkaar. Turbulent, onvoorspelbaar en nooit goed genoeg. Aan de andere kant is er een duidelijk verschil. Het weer is zoals het is, de markt heeft veel te maken met emotie. Het gevoel dat de markt beter wordt, brengt vaak met zich mee dat de markt ook daadwerkelijk beter wordt. Helaas geldt dat andersom net zo. Is het nu de emotie die ons op dit moment parten speelt, of toch de feiten van het geldgebrek en vraaguitval? Hoe staan wij als jongeren in deze crisis? Aan de ene kant ben je een kwetsbare groep. Aan de andere kant ben je ook de klant en leverancier van de toekomst. Dit besef is wel degelijk aanwezig, zowel binnen de politiek als in het bedrijfsleven. Kort gezegd: ben je jong en heb je een goed plan en de juiste resultaten, dan blijft ook de omgeving er vertrouwen in houden. Het belangrijkste is dat je er ook zelf vertrouwen in hebt. Ik denk dat de heftige markt als voordeel heeft, dat we ook snel weer de andere kant op kunnen. Een aantal partijen waarderen een stabiele markt. Continu lage prijzen is ook stabiel, maar volgens mij is dat de bedoeling niet. Ik ga weer verder in de voorjaarszon met kunstmeststrooien, want één ding weet ik zeker: gras begint gewoon te groeien. Ook na een strenge winter. Wilco de Jong, voorzitter NAJK

BNDR april 2009

„9

www.cahdronten.nll

Agrarisch Ondernemerschap Jouw ontwikkeling als ondernemer staat centraal bij de CAH Dronten. Je studeert samen met 200 ondernemers. Je leert dus enorm veel van elkaar. De CAH Dronten heeft twee ondernemersprogramma’s:

Kort HBO, de Associate Degree In 1 of 2 jaar ontwikkel je jezelf tot een volwaardige ondernemer.

Major Agrarisch ondernemerschap In 3 of 4 jaar ben je als topondernemer klaar voor het bedrijfsleven.

Meer weten? Kijk op www.cahdronten.nl of kom op 5 juni naar de voorlichtingsdag.

„ BEDRIJFSOVERNAME

NAJK pleit voor uitbreiding steunmaatregel NAJK heeft minister van landbouw Gerda Verburg per brief voorgesteld om de steunmaatregel uit te breiden. In Europa mogen jonge boeren maar liefst 70.000 euro aan subsidie ontvangen. NAJK vindt dat Nederland, waar jonge boeren maximaal 20.000 euro steun kunnen krijgen, niet achter kan blijven. Tijdens de Health Check van het landbouwbeleid van de Europese unie is de modulatie uitgebreid. Dit houdt in dat er meer geld van de toeslagrechten wordt afgeroomd en wordt ingezet als zogenoemde Plattelands Ontwikkelings gelden (POP). Het ondersteunen van jonge agrariërs is volgens de regels van de Europese Unie één van de onderdelen waar de POP-gelden voor benut mogen worden. Europa heeft het subsidiebedrag dat jonge boeren mogen ontvangen, zonder dat het als staatssteun wordt gezien, fors verhoogd: naar 70.000 euro. Dit geeft aan dat de EU ondersteuning van jonge boeren heel belangrijk vindt. NAJK is van mening dat Nederland niet kan achterblijven met de uitbreiding van de steun aan jonge boeren. NAJK heeft een aanvraag gedaan voor uitbreiding van het budget steunmaatregel voor jonge boeren zoals die er nu al is. In de huidige opzet zijn er meer aanvragen dan dat er budget voorhanden is. Het verhogen van het budget kan er voor zorgen dat meer aanvragers daadwerkelijk steun ontvangen. Maar verschillende politieke partijen zijn hier geen groot voorstander van. Zij vinden dat voor de extra steun ook extra eisen moeten komen. Daarom heeft NAJK tevens een voorstel gedaan voor een regeling met aanvullende eisen. De huidige regeling blijft dan bestaan, maar voor investeringen op het gebied van duurzaamheid zoals precisielandbouw, energiebesparing/ opwekking en dierwelzijn komt extra steun beschikbaar. Nu is het afwachten wat de minister en de politiek er van vindt.

∏ Heffing schenkingsrecht vervalt Bedrijfsoverdrachten in de landbouw kunnen voortaan zonder heffing van schenkingsrechten plaatsvinden. Dat blijkt uit een uitspraak die de Hoge Raad onlangs deed. In de land- en tuinbouw betalen bedrijfsovernemers vaak een lagere prijs dan de vrije verkoopwaarde van het bedrijf. Dit omdat voortzetting van het bedrijf tegen een hogere prijs vaak gewoon niet mogelijk is. De Hoge Raad heeft nu beslist dat er bij het verschil tussen de verkoopwaarde en de prijs die de opvolger betaalt, niet gesproken kan worden van een schenking. Dat betekent dat er ook geen aangifte van schenkingsrecht hoeft te worden gedaan. Voorheen hoefden jonge boeren ook geen schenkingsheffing te betalen als zij gebruik maakten van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit. Daarvoor moest wel aan bepaalde voorwaarden worden voldaan. Bijvoorbeeld het bedrijf na overname minimaal vijf jaar voortzetten op eigen naam. Hierdoor kon geen maatschap of samenwerking met anderen worden aangegaan. Ook konden bedrijfsoverdragers onder de 55 jaar geen gebruik maken van de faciliteit. Bovenstaande voorwaarden vervallen door de uitspraak van de Hoge Raad en biedt alle ondernemers dus meer mogelijkheden. Bovendien vervalt de plicht om schenkingsaangifte te doen bij overname, wat extra kosten en papierwerk scheelt. Al met al een ontwikkeling waar NAJK erg blij mee is.

Alette van der Velden (22) heeft met haar ouders een glastuinbouwbedrijf met paprika’s, potplanten en zaadteelt in het Drentse Klazienaveen. In deze column schrijft ze wat haar bezighoudt op haar bedrijf.

Burgers en buitenlui

Í

Je kunt er boeken mee vol schrijven. Buitenlui en burgers en wat ze allemaal wel niet met elkaar oneens zijn. Ik vind dat het best meevalt. Natuurlijk snappen sommige mensen niet hoe het werkt in de agrarische sector. Maar het ligt er ook maar aan hoe je jezelf en je bedrijf naar buiten toe opstelt. Je kunt tegen mensen aan gaan schoppen (spreekwoordelijk!), maar die mensen zijn toch vaak jouw consumenten. Dus niet schoppen, maar gewoon uitleggen hoe jij, elke dag weer, met je product bezig bent en hoe goed je het wel niet verzorgt. Dat werkt beter. Daarom lijkt het mij wel eens interessant om met een milieu ‘verdediger’ rond de tafel te gaan. Dat soort mensen denkt echt dat wij de boel kapot willen maken met zijn allen. Terwijl je elke dag bezig bent om zo goedkoop en netjes mogelijk je spulletjes te produceren en af te leveren. We stampen de vrachtwagen echt wel vol. Dat is wat goedkoper. Maar toch denken we aan het milieu. We gebruiken zo min mogelijk gas en zo veel mogelijk CO2. Beter voor ons, maar ook voor het milieu. We bestrijden biologisch omdat het makkelijker is en meer rust geeft. Ook al goed voor het milieu. Ga zo maar door. Je gaat je bijna afvragen wat je allemaal fout doet, terwijl je toch elke dag probeert om het een beetje beter en efficiënter te doen. Want wie wil er nou komkommers die helemaal opgevreten zijn door insecten? Waar geen smaak aan zit door de kou? We proberen er het beste voor iedereen uit te halen. Mensen moeten dat maar accepteren. Er is bijna geen land dat schoner en efficiënter kan produceren en exporteren dan Nederland. Dát moeten we gaan uitstralen! Consumenten laten weten waar je mee bezig bent en op welke manier. Een manier die toch wel goed is, ook in deze minder prettige tijden. Dat zet mensen aan het denken. Zo krijgen ze meer respect voor je product. En dat verdienen we! BNDR april 2009

„ 11

Meld je nu aan voor de nieuwsbrief van NAJK!

NAJK Nieuwsbrief maart 2009 Hoi Carina,

Agenda t/m mei 2009

- jaarthema avonden "hoe geef jij je geld uit"

NAJK heeft weer van zich laten horen! Lees de persberichten over de stichting Poolfonds Aardappelen, wat agrarische jongeren van de GMO vinden of hoe het zit met het stopzetten van de EHS gelden. Maar je kunt je ook aanmelden voor de studiereis naar Hongarije.

juni 2009

studiereis Hongarije

Stichting Poolfonds Aardappelen moet slagen! NAJK ondersteunt het initiatief van VTA, NAV en LTO voor de oprichting van Stichting Poolfonds Aardappelen (SPA). SPA is een collectieve telersamenwerking met als doel een gezondere marktverhouding in de markt van consumptieaardappelen. Dit zal worden bereikt door het optimaliseren van beursnoteringen. Alle aangesloten telers zullen hun transacties melden waardoor er een beter beeld komt op de prijsvorming. Daarnaast zal SPA dagelijks biedprijzen publiceren. Het drukkende effect op de markt en beursnotering van storende partijen zal worden weggenomen doordat SPA deze aardappelen uit de markt neemt. Volledig persbericht >

Stopzetten EHS-gelden neemt onzekerheid niet weg

Nu er geluiden komen om de opkoop voor de EHS stop te zetten en het vrijgekomen geld te gebruiken voor het op gang brengen van de economie, vraagt NAJK zich terdege af of dit de juiste oplossing is voor de betrokkenen. Volledig persbericht >

Wat vinden agrarische jongeren van GMO?

Wil je ook één keer in de maand op de hoogte zijn van alles wat er reilt en zeilt binnen NAJK? Meld je aan voor deze nieuwsbrief op de website: www.najk.nl/over_het_najk. Scroll vervolgens naar beneden. Vul in en je bent aangemeld!

Zoë van Mansfeld van Jongeren Milieu Actief

‘Wij jongeren moeten onze krachten bundelen’ Jongeren Milieu Actief (JMA) is de jongerenafdeling van Milieu-defensie. Misschien ken je JMA van de klimaatwetcampagne, het burgerinitiatief Stop Fout Vlees of hun steun aan het nertsenfok-verbod. Zoë van Mansfeld (24) is coördinator van JMA.

W

Wat is Jongeren Milieu Actief en wat doet ze? “JMA wil jongeren van 12 tot 28 jaar een plek bieden om te werken aan duurzaamheid en een beter milieu. Daarvoor hebben we een scholierennetwerk, projecten en grote en kleine acties. Belangrijk daarbij is dat we een positieve boodschap uitstralen op een leuke, creatieve en ludieke manier.” Zijn alle JMA-leden vegetarisch en dragen ze wollen sokken? “Ha ha, nee hoor. En je hoeft echt niet per se vegetariër te zijn om lid te worden. Zelf eet ik wel af en toe vlees, maar ik koop het niet. We willen mensen vooral bewuster met vlees laten omgaan. Als ze vlees eten, kunnen ze beter biologisch vlees eten. Dat is op een milieu- en diervriendelijke wijze geproduceerd.”

Vanaf volgend jaar worden nieuwe dierwelzijnseisen van kracht. Zo slecht hebben dieren in Nederland het toch niet? “Het is fantastisch dat er al maatregelen worden genomen om het dierwelzijn te verbeteren, zoals het verdoofd castreren van biggen. Maar het kan altijd nog beter. Er moet een hele switch in denken komen. Een switch die niet alleen goed is voor het milieu en de dieren, maar ook voor de boeren. Zij zijn enorm belangrijk bij het creëren van een gezonde landbouw. Als boeren gestimuleerd worden om het anders te doen, de consument bereid is meer voor vlees te betalen en de overheid hierin stimuleert, weet ik zeker dat er dingen kunnen veranderen.” Wanneer ben jij zelf eigenlijk voor het laatst op een boerenbedrijf geweest? “Daar kom ik tegenwoordig niet meer, al ben ik wel in een dorpje opgegroeid. Maar ik zou heel graag eens op een boerderij gaan kijken. Dat lijkt me superinteressant. Horen tegen welke problemen boeren

Jullie zijn voor het nertsenfokverbod. Waarom? “Het is gewoon een zinloze actie om zoveel miljoen diertjes per jaar te vergassen voor een luxeproduct als bont. Bovendien kost het houden van nertsen voer en energie en produceren ze mest.” Maar als het in Nederland wordt verboden, verkassen de nertsenhouderijen naar het buitenland, waar de dieren misschien in nog veel ergere omstandigheden leven. “Dan moet Europa en de rest van de wereld snel volgen in het fokverbod. Als land kun je ook een voorbeeld stellen. We zijn er ons overigens goed van bewust hoe belangrijk Europa is als het gaat om regelgeving. We hebben een grote campagne om jongeren bewust te maken van het klimaatbeleid dat de Europarlementariërs voorstaan. Europa valt niet te negeren.” Hé, zo denkt NAJK er ook over! “Ik ben ervan overtuigd dat er meer overeenkomsten zijn tussen onze organisaties. Ook meningsverschillen, maar dat geeft niet. Het zou toch prachtig zijn als wij als jongeren onze krachten kunnen bundelen. Tenslotte heeft de jeugd de toekomst. Juist omdat we jong zijn, durven we te dromen.”

Í

foto ingrid zieverink

Hoofdredacteur Marije Wenneke stelt prikkelende vragen. Aan boeren en burgers. In het hooi. Gedrevenheid, passie, boude beweringen. Het komt allemaal aan bod.

Jullie hadden de actie Stop Fout Vlees. Wat is fout vlees? “Dat is vlees dat niet op een eerlijke manier is geproduceerd. Vlees uit de bio-industrie, waarbij veel dieren op elkaar leven, er niet genoeg aandacht is voor dierwelzijn en milieu en de dieren veevoer krijgen met soja, waarvoor het Amazoneregenwoud wordt gekapt. Dat moet en kan anders. Daarbij is het overigens echt niet zo dat we tegen boeren zijn. Zij kunnen vaak ook niet anders vanwege de moordende concurrentie. JMA vindt dat de overheid hier ook haar verantwoordelijkheid in moet nemen. Er zou een tax op vlees geheven moeten worden. Dat geld kan dan naar de boeren die eerlijk

produceren. Zo wordt het ook makkelijker voor boeren om de overstap naar biologisch te maken.”

oplopen en de discussie aangaan over hoe het beter kan. Boeren mogen me daarvoor altijd bellen!”

In het hooi met...

BNDR april 2009

„ 13

HjWh^Y^ZVVckgV\ZckVc&_jc^idiZcbZi&*_ja^'%%.

>ckZhiZgZcZc^ccdkZgZc^cYZaVcYWdjl 6\gVg^hX]dcYZgcZbZghY^Z ^ckZhiZgZc^c]jcWZYg^_[d[ ^ccdkVi^Zhl^aaZcYddgkdZgZc `jccZcYVVgkddghjWh^Y^Z `g^_\Zc#

9^ZchiGZ\Za^c\Zc^hj^ikdZg^c\h" dg\Vc^hVi^ZkVc]Zib^c^hiZg^Z kVcAVcYWdjl!CVijjgZc KdZYhZa`lVa^iZ^i#

7ZcijdcYZgcZbZg^cYZaVcYWdjlZc l^aijZZc^ccdkVi^Z[egd_ZXihiVgiZcd[ ^ckZhiZgZc^cjlWZYg^_[4@^_`YVcd[j ]^ZgkddghjWh^Y^Z`jci`g^_\Zc#

WZhX]^`WVVgkddgegd_ZXiZc^cYZY^Zga^_`Z ZceaVciVVgY^\ZhZXidgZc#

HjWh^Y^Z?dc\ZaVcYWdjlZgh ?dc\ZaVcYWdjlZgh]ZWWZckVV`\ZZc ÓcVcX^†aZgj^biZdbiZ^ckZhiZgZc^c]jc dcYZgcZb^c\#9VVgdb^hZg€,!'b^a_dZc hjWh^Y^ZWZhX]^`WVVgkddgaVcYWdjlZgh _dc\ZgYVc)%_VVg#:ZcVVciVaegdk^cX^Zh kdZ\i]^Zgcd\ZmigVWjY\ZiVVcidZ#

6Yk^ZhcdY^\4 KddgYZhjWh^Y^ZHVbZclZg`^c\W^_ ^ccdkVi^Z`jcijZZghiVYk^ZhkgV\Zc# 9^ZchiGZ\Za^c\ZcWZ`^_`i\gVi^hZc kg^_Wa^_kZcYjlegd_ZXi^YZZ#JlZZiYVc bZiZZcd[jhjWh^Y^Z`jciVVckgV\Zc# OZi]^Zgkddgjlegd_ZXi^YZZ^c]Zi`dgide eVe^ZgZchijjgY^icVVg/ ^ccdkVi^Z5b^cack#ca#

HjWh^Y^ZHVbZclZg`^c\W^_^ccdkVi^Z 6\gVg^hX]dcYZgcZbZghY^ZdcYZga^c\d[ bZiV\gd"B@7"dcYZgcZbZghhVbZc" lZg`Zc^c^ccdkVi^Zegd_ZXiZc`jccZc ]^ZgkddghjWh^Y^ZVVckgV\Zc#9Zc`VVc iZX]c^hX]Zƒcdg\Vc^hVidg^hX]Z kZgc^Zjl^c\Zc#:g^h€,b^a_dZc

BZZg^c[dgbVi^Z BZZg^c[dgbVi^ZdkZgYZbd\Za^_`]ZYZc kVcYZoZhjWh^Y^ZhZcYZVVckgVV\" egdXZYjgZhk^cYijdedcoZlZWh^iZ/ lll#b^cack#ca$ad`Zi#D[WZabZi =ZiACK"Ad`Zi/%-%%"''(((''de lZg`YV\ZcijhhZc-#(%Zc&+#(%jjg#

Als leverancier van de Mueller melkkoeltank is Meko een goede bekende in de melkveehouderij. De ervaring die in meer dan 35 jaar is opgedaan, vertalen wij in producten en diensten die werken in uw voordeel. Of u nu een nieuw of gebruikt melkkoelsysteem zoekt, bij Meko slaagt u altijd. Bel ons voor een afspraak, dan kunnen we samen bekijken hoeveel voordeel u kunt behalen met een Meko melkkoelsysteem. Meko Holland B.V. Narcisstraat 14 • Postbus 138 • 9400 AC Assen Tel.: 0592 361 600 • Fax: 0592 361 601 • e-mail: [email protected] • www.meko.nl

„ THEMA MIDDEN IN DE MAATSCHAPPIJ

‘Ruimte moet je elkaar gunnen’ Apetrots is Jos Ubels op het bedrijf van zijn ouders. De 22-jarige rundveespecialist in opleiding uit Eext vertelt enthousiast over de bedrijfsvoering van het ‘natuurvleesveebedrijf’ in het Drentse Anderen. Een bedrijf waar zoogkoeien worden gecombineerd met natuurbeheer.

Dier- en milieuvriendelijk produceren is belangrijk op het ‘natuurvleesveebedrijf’ van Jos Ubels en zijn ouders.

Het zoogkoeienbedrijf van de familie Ubels ligt in het natuurgebied het Andersche Diep. Daar is het ontstaan nadat de ouders van Jos, Jan (55) en Rita (50), hun vaste baan hadden verruild voor een toekomst in de agrarische sector. Eerst met schapen, later kwamen er zoogkoeien. De inmiddels 300 dieren lopen op het 450 hectare grote natuurgebied dat de familie Ubels pacht, onder meer van Staatsbosbeheer. Naast zoogkoeien staan er op het bedrijf ook nog 300 meststieren en 300 stuks jongvee. Dat het pionieren was, kan Jos bevestigen. “Na 25 jaar staat er een mooi bedrijf met een professionele insteek.” Jos woont zelf op twee kilometer afstand van de boerderij. Op zaterdag helpt hij een handje mee. In de toekomst zal hij het bedrijf overnemen van zijn ouders.

H

Dier- en milieuvriendelijk

Door Agaath Timmerman

Dier- en milieuvriendelijk produceren is belangrijk op het bedrijf, vertelt Jos. “We hebben zelf een stallensysteem ontwikkeld. De koeien worden in speciale, duurzame potstallen met stro gehouden. Hier komt de mest uit als compost. Ook zitten er tussen de stierkoppels kettingen als afscheiding. Hierdoor kunnen de stieren elkaar wel ruiken, maar niet bij elkaar komen.” Een groot gedeelte van het jaar loopt het vee in het natuurgebied. Dan kunnen wandelaars genieten van de

dieren. Jos benadrukt dat er bewust wordt gefokt met kruisingen tussen Charolais, Belgisch witblauw en Blonde d’Aquitaine. “We hebben ervoor gekozen om vleeskoeien te fokken waarbij geen keizersnede nodig is. Mensen willen kalfjes in de natuur zien lopen. Een koe erbij met een grote snee in zijn buik is natuurlijk geen goede reclame. Daarnaast is het onwerkbaar.”

Uitdragen Een ander speerpunt is burgers bij het bedrijf betrekken. Jos vindt dat natuur, in combinatie met agrarische bedrijfsvoering, gepromoot moet worden. “Door open te zijn naar de buitenwereld, gaan de mensen je waarderen. Wij willen hen duidelijk maken dat er zonder zoogkoeien geen natuur is en zonder natuur geen zoogkoeien op ons bedrijf.” De familie Ubels beheert 300 hectare natuurgebied. Onderhoud aan en vernieuwingen in het gebied vallen daar ook onder. Een mooi voorbeeld is het

Pieterpad. Dit is de route van Pieterburen naar de Sint-Pietersberg, waar jaarlijks 25.000 wandelaars gebruik van maken. Het pad loopt sinds kort ook door het natuurgebied langs het bedrijf. Een mooie ontwikkeling, vindt Jos. “Wij zijn van mening dat iedere vierkante meter voor ons net zo belangrijk is als voor de buurman of ieder ander. Dat moet je elkaar gunnen, want Nederland is al zo’n klein landje.” Doorgaans krijgt de familie Ubels positieve reacties van burgers. Jos: “Veel uitleg geven en laten zien waar je mee bezig bent. Dat is heel belangrijk.” Als er problemen zijn, komt dat vaak omdat mensen niet begrijpen waar de familie Ubels mee bezig is. “Als je midden in de maatschappij wilt staan, dan moet je het ook willen én kunnen uitleggen. Als de mensen denken dat het alleen maar om de productie gaat, is er minder begrip.”

Samenwerken “Ik denk dat in de komende jaren agrariërs heel goed meer natuurgronden kunnen beheren”, geeft Jos aan. “Natuurbeheer in combinatie met het runnen van een bedrijf is economisch aantrekkelijk. Ook voor natuurorganisaties. Zolang er maar voldoende samenwerking is. Dat geeft weer een goed beeld richting de burger. En uiteindelijk is de burger van vandaag de consument van morgen”, aldus Jos. Hij vindt dat boeren open moeten staan voor nieuwe ontwikkelingen. “We hebben plannen om het natuurgebied nog mooier te maken voor het vee en de burgers. Ons bedrijf is dynamisch en dat moet het ook blijven.”

Í

Meer info over het bedrijf van Jos Ubels en zijn ouders vindt je op www.natuurkoe.nl.

BNDR april 2009

„ 15

„ THEMA MIDDEN IN DE MAATSCHAPPIJ

Je bent boer en hebt uitbreidingsplannen. Buurtbewoners staan meestal niet te springen om een nieuwe stal naast de deur. Om misvattingen en bezwaren te voorkomen, liet Grefte Vleeskuikens een voorlichtingsfilm maken over de uitbreidingsplannen op hun bedrijf in Ruurlo. Bedrijfsleider Matthijs Smit heeft het idee dat een open houding positief werkt, maar het effect is moeilijk te peilen.

Door Marije Wenneke

M

Matthijs Smit (27) verhuisde bijna twee jaar geleden met zijn vrouw Dorien en dochtertje Marjolein van Groningen naar het Gelderse Ruurlo. Daar is hij bedrijfsleider van een vleeskuikenbedrijf van Grefte Vleeskuikens BV. Matthijs: “In Groningen had ik een soortgelijke baan, ook op een kippenbedrijf. Daar hebben we vijf jaar gezeten. Dorien en ik hebben beiden geen agrarische achtergrond, maar ik wist al op mijn vierde dat ik boer wilde worden. Dit is één van de weinige manieren waarop dat mogelijk is.” Hoewel het wennen was voor het stel in de nieuwe omge-

ving, hebben ze hun draai behoorlijk gevonden. “Je leert steeds meer mensen kennen, maar het kost tijd om een nieuwe vrienden- en kennissenkring op te bouwen. Aan de andere kant moet je wel, want het is toch dik twee uur rijden naar familie en vrienden in Groningen.” Volgens goed Achterhoeks gebruik werd buurt gemaakt. Paul Grefte, Matthijs’ werkgever, ging mee. “We wilden ons netjes voorstellen en vertellen wat we doen. De buurt kende de boer die voor ons op het bedrijf zat natuurlijk goed. Geen wonder dat ze nieuwsgierig waren wie er voor in de plaats kwam. We hebben later ook nog een feestje gegeven voor de buren”, vertelt Matthijs.

foto marije wenneke

Uitbreidingsplannen Het was niet de laatste keer dat omwonenden op het bedrijf werden uitgenodigd. Dat gebeurde vorig najaar nogmaals, maar met een andere reden. Er zijn namelijk plannen om het bedrijf uit te breiden. In 2010 worden nieuwe dierwelzijnseisen van kracht, waaronder een vleeskuikenrichtlijn. “Je mag dan minder kuikens op een vierkante meter houden”, legt Matthijs uit. In de praktijk komt dat erop neer dat een pluimveehouder twee keuzes heeft: Of minder kuikens houden in de bestaande stallen, of bijbouwen. Grefte Vleeskuikens koos voor het laatste. Het plan is om naast de drie kuikenstallen die er nu al staan, een vierde te bouwen. Daardoor ontstaat er meteen extra capaciteit en kunnen er in de toekomst 135.000 kuikens worden gehouden, in plaats van de 110.000 nu. “Uitbreiden is noodzakelijk als je je concurrentiepositie wilt behouden”, aldus Matthijs.

3D film

Matthijs, Dorien en dochtertje Marjolein hebben hun draai gevonden. Op het vleeskuikenbedrijf en in hun nieuwe buurt. 16

„ BNDR april 2009

Maar het plan om een grote, nieuwe stal te bouwen, blijft vaak niet onopgemerkt in de omgeving. Dat hoeft ook niet, bedrijfseigenaar Paul Grefte is juist een groot voorstander van open communiceren naar buurtbewoners, overheid en

illustratie rom3d

‘Laat zien wat

je doet’ Zo komt het vleeskuikenbedrijf in Ruurlo er in de toekomst uit te zien. Rechts naast de drie bestaande stallen komt de grote nieuwe stal. Deze is voorzien van de nieuwste technieken. Door erfbeplanting wordt het bedrijf landschappelijk goed ingepast.

andere belangstellenden. “Met als doel informatie geven. Laten zien wat we doen en hoe het eruit gaat zien. Om bezwaren uit de omgeving te voorkomen en goodwill te kweken bij ambtenaren.” Er werd een 3D animatiefilm gemaakt over de geplande bedrijfsuitbreiding. Op de film is te zien hoe de stal eruit komt te zien, welke technieken erin worden gebruikt en hoe hij wordt ingepast in het landschap. Twintig buurtbewoners van de pluimveehouderij bekeken de film op een informatieavond in oktober. Matthijs: “Praktisch iedereen die we hadden uitgenodigd, is gekomen. De sfeer was prima. Vooral de boeren uit de buurt waren positief. Zij begrijpen dat je bedrijf moet groeien om verder te kunnen in de toekomst. Ik weet niet of mensen die tegen de plannen waren, door de avond zijn bijgedraaid. Misschien de twijfelaars wel.”

Meedenken Paul Grefte is minder positief. Hij heeft ervaring met deze manier van voorlichten en heeft het gevoel dat het niet veel uithaalt. “Het is niet zo dat nu opeens iedereen staat te springen om een nieuwe stal. In Ruurlo heeft één buurtbewoner alsnog bezwaar gemaakt. Maar misschien waren dat er meer geweest als we de film niet hadden vertoond. Dat weet je niet.” De pluimveehouders staan wel open voor geluiden uit de omgeving. Matthijs: “Een veehouder uit de buurt vond het prima dat we gingen uitbreiden, maar hij vroeg wel of we

dan wat aan de stank konden doen.” Als tegemoetkoming komt er een luchtwasser op de stal. “Dat is qua regelgeving niet noodzakelijk”, licht Paul toe. “Maar we willen graag meedenken en kijken wat mogelijkheden zijn om de plannen voor iedereen aanvaardbaar te maken. Daarbij zijn er nog niet zoveel pluimveehouders met een luchtwasser. Dat is een pluspunt. Kunnen we er vast ervaring mee opdoen.”

‘Voor de buurt zetten we een luchtwasser op de stal’ Naar de zin Voor de nieuwe stal in het Ruurlose landschap verrijst, moet er nog heel wat papierwerk worden afgehandeld. Matthijs Smit hoopt dat hij volgend jaar in de nieuwe, geavanceerde stal aan het werk is. Tot dan toe hebben hij en Dorien het prima naar de zin. Op het bedrijf én in de buurt. De verstandhoudingen zijn prima en dat willen ze graag zo houden.

Í

Zelf zien hoe de nieuwe stal van vleeskuikenbedrijf Grefte BV in Ruurlo gaat worden? Ga naar www.najk.nl/BNDR en bekijk de driedimensionale animatiefilm.

BNDR april 2009

„ 17

NAJK N AJK zoekt: zoekt:

DAGELIJKS BESTUURDER NAJK, PORTEFEUILLEHOUDER AKKERBOUW NAJK: voor jonge boeren en tuinders met visie en lef Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) is dé vereniging voor bedrijfsopvolg(st)ers en hun partners. En ook voor andere jongeren tussen 18 en 35 jaar die hart hebben voor land- en tuinbouw. NAJK heeft zo'n 10.000 leden. Belangenbehartiging is de belangrijkste taak van het dagelijks bestuur van NAJK, met als speerpunten bedrijfsovername, inkomen en maatschappelijk ondernemen. Wat zijn de speerpunten binnen de portefeuille akkerbouw? Het signaleren en uitdragen van zaken waar jonge akkerbouwers in Nederland mee te maken hebben, met name rondom de bedrijfsovername, maar ook voorafgaande aan de bedrijfsovername en onderwerpen welke in algemene zin van belang zijn voor de akkerbouw. Functieomschrijving • Met 6 personen vorm je het dagelijks bestuur(DB) van NAJK; • Het bijwonen van akkerbouwbijeenkomsten van provinciale, en regionale AJK’s en akkerbouwwerkgroepen; • Uitbreiden en onderhouden van het netwerk van NAJK als belangenbehartiger van jonge akkerbouwers, door het bezoeken van bijeenkomsten en het verzorgen van lezingen; • Uitbreiden en onderhouden van de bekendheid van NAJK als belangenbehartiger van jonge akkerbouwers, door het versturen van persberichten en via interviews in vakbladen; • Richting politieke partijen actuele zaken communiceren waar jonge akkerbouwers tegenaan lopen; • Richting Ministerie van LNV en VROM actuele zaken communiceren waar jonge akkerbouwers tegenaan lopen; • Het volgen van de actualiteiten over de Suikermarktordening zowel nationaal als internationaal. Wat zoekt NAJK? • Een enthousiaste jonge akkerbouwer (m/v) die dagelijks met de akkerbouwpraktijk te maken heeft; • Een agrarische trendwatcher die zaken kan signaleren die van belang zijn voor akkerbouwleden van NAJK; • Een teamplayer die ook in staat is om zelfstandig tot adviezen te komen richting dagelijks bestuur en NAJK-bestuur; • Een jonge ondernemer die denkt in kansen; • Een bestuurder met gevoel voor belangenbehartiging die zich in wil zetten voor het collectieve belang. Wat biedt NAJK? • De mogelijkheid tot het ontplooien van bestuurderscapaciteiten in de agrarische sector; • De mogelijkheid om de sector en leeftijdgenoten te mogen vertegenwoordigen op nationaal niveau; • Een dynamische organisatie met medewerkers die de belangen en projecten voor jonge ondernemers samen met het bestuur vorm geven; • De gelegenheid en ruimte om een voorsprong in kennis op te bouwen op het gebied van marktontwikkelingen, beleid en sectorale ontwikkelingen; • Een uitgebreid nationaal en internationaal netwerk; • Een passende onkosten- en vacatievergoeding. Tijdsbesteding • De functie van dagelijks bestuurder van NAJK met als portefeuille Akkerbouw neemt gemiddeld 1,5 dag per week in beslag. Dit varieert per week. Tijdens de wintermaanden zijn meer bijeenkomsten dan in de zomermaanden. Voor meer informatie of om interesse kenbaar te maken kun je contact opnemen met Peter de Regt, secretaris NAJK. [email protected] of 030-2769869

Kredietcrisis in de land- en tuinbouw?

‘Boerenverstand gebruiken’ De wereld gaat gebukt onder de kredietcrisis. Ook Nederland heeft het zwaar te verduren. In hoeverre werkt de crisis door op de land- en tuinbouwsector? Rabobankdirecteur Food & Agri Dirk Duijzer geeft antwoorden aan de hand van zeven stellingen. Door Marije Wenneke

‘Het is grote onzin dat de kredietcrisis de landbouw betrekkelijk ongemoeid laat.’ Melkveehouder Willy van Bakel in Boerderij “Mee eens en oneens. Problemen in de landbouw zijn niet automatisch verbonden met de kredietcrisis. De prijsval van zuivel heeft bijvoorbeeld niets met de crisis te maken. Datzelfde geldt voor de tuinbouw die vorig jaar in zwaar weer zat. Dat lag aan de hoge gasprijzen. Afzetproblemen voor bloemen, bollen en bepaalde vleessoorten zijn wel terug te voeren op de crisis. De landbouw heeft een eigen economische wereld. Het is niet zoals in de auto-industrie, waarin bedrijven aan de lopende band failliet gaan. Mensen blijven tenslotte wel eten.” ‘Gezond boerenverstand is nodig: op korte termijn maatregelen nemen die de economie op gang houden.’ Albert Jan Maat, voorzitter LTO Nederland, in Nieuwe Oogst “Je gezonde boerenverstand gebruiken kan nooit verkeerd zijn. Maar niemand, geen bank, adviseur of expert, kon deze crisis voorspellen of vertellen hoe we er weer uit moeten komen. Investeren of innoveren omdat de crisis daarom vraagt, is niet de bedoeling. Het moet op den duur natuurlijk wel iets opleveren.” ‘Angst voor tekorten blijft. Voedselcrisis lijkt onontkoombaar.’ Kop in Boerderij “Eind 2007 was er een voedselcrisis. Dat had niets te maken met de kredietcrisis, maar met meer vraag dan aanbod op de markt. Ik verwacht dat de vraag naar voedsel de komende twintig jaar toeneemt. Dat biedt kansen voor de landbouw, maar de markt gaat ook rare schommelingen laten zien. Als president Obama maïs voor bio-ethanolproductie gaat subsidiëren, werkt dat over de hele wereld door. Daardoor zijn de toekomstige marktomstandigheden per product heel moeilijk te voorspellen.” ‘Veehouders gaan de financiële pijn de komende maanden pas echt voelen.’ Henk Overbeek, Alfa Accountants en Adviseurs, in Melkvee Magazine “Ik denk dat dat wel meevalt. Nederlandse bedrijven zijn niet zo topgefinancierd als wel wordt gezegd. Ze hebben namelijk ook eigen vermogen. Wat je in de autobranche ziet;

dat bedrijven tien jaar goed draaien en na drie maanden crisis failliet gaan, kan in de landbouw niet bestaan. Boeren bouwen in goede tijden een buffer op voor slechte tijden. Of veehouders financiële pijn gaan voelen, weet Alfa Accountants ook niet. Als de zuivel- of varkensvoerprijs op redelijk niveau blijft, valt het mee. Natuurlijk zijn er wel altijd sectoren die het beter of slechter doen dan andere. Dat komt omdat alle ongeveer dertig sectoren in de land- en tuinbouw onafhankelijk van elkaar opereren.” ‘Adviseurs, accountants, banken, makelaars en natuurlijk melkveehouders hebben er allemaal aan bijgedragen dat boeren veel investeerden. Achteraf is dit niet altijd verantwoord geweest.’ Harm Holman, voorzitter European Dairy Farmers, in het Agrarisch Dagblad “Er zijn natuurlijk uitzonderingen, maar over het algemeen kunnen we zeggen dat er in Nederland in de afgelopen vijftig jaar verantwoord is geïnvesteerd. Vergelijk het eens met het MKB: daar gaan verhoudingsgewijs veel en veel meer bedrijven failliet. Vorig jaar nog spoten de stallen uit de grond. Nu wordt het rustiger. Daar zal de crisis wel wat mee te maken hebben, maar er was ook een investeringsachterstand in de melkveehouderij. In de tuinbouw is die investeringsgolf al van 2005 tot 2007 geweest en varkenshouder gaan nu weer vernieuwen. Boeren laten zich niet zo gauw gek maken. Ze gebruiken hun boerenverstand. Agrarisch ondernemen wordt wel spannender in de toekomst. De risico’s nemen toe. Op een zeker moment moeten we misschien tegen elkaar zeggen: niet alles is mogelijk. Ergens zit een rem, maar ik heb er alle vertrouwen in dat boeren die rem zelf ook weten te vinden. Wat betreft de kredietcrisis: het is wel waar dat banken een groot probleem hebben veroorzaakt. Rabobank heeft geen gekke dingen gedaan en bezit eigen vermogen, daardoor staan we nu sterk. Daar ben ik wel een beetje trots op. Misschien ook een kwestie van het boerenverstand gebruiken.” ‘De land- en tuinbouw groeit met twee procent.’ Dirk Duijzer, directeur Rabobank Food en Agri “Daar sta ik nog achter. De afgelopen tien jaar was de groei 3,2 procent. Dus je kunt wel zeggen dat de resultaten iets minder worden.” ‘Agrarische ondernemers zijn topsporters. Ze hebben ambitie, doorzettingsvermogen, lef en zitten niet snel bij de pakken neer. Ze staan bekend als de besten van de wereld.’ Erica Terpstra op Dag van LTO Noord Utrecht “Daar ben ik het nou helemaal mee eens. Er wordt vanuit de hele wereld naar ons gekeken. Dat mag echter niet lijden tot zelfgenoegzaamheid. De agrarische sector mag niet achteroverleunen, want dan lopen we over vijf jaar achter de feiten aan.”

Í

BNDR april 2009

„ 19

„ OUD & NIEUW Ze hebben dezelfde visie. Innoveren is daar een belangrijk onderdeel van. Dertig jaar geleden was het bedrijf van Wout (61) en Truus (58) van Lieshout uit Liessel hypermodern, nu gaat dochter Mariëlle (32) een nieuwe, innovatieve champignonkwekerij bouwen. Haar ouders staan er volledig achter. “Je moet vooruit. Gas geven!”

Wout en Truus van Lieshout met dochter Mariëlle bij de oesterzwammen. Wout: “We denken over bijna alles hetzelfde, maar Truus en ik zijn wel preciezer en netter dan Mariëlle.”

OUD

‘Gezinsbedrijf heel belangrijk’ Door Marije Wenneke

Wout: “Vroeger hadden we een gemengd bedrijf. Vleeskuikens, vleesvarkens en een paar hectares vollegrondsgroente. Maar ik zag het niet zitten om van zeven uur ’s morgens tot zeven uur ’s avonds voor de veevoederbedrijven te werken. Ik ging op zoek naar wat anders. Iemand in de buurt was net begonnen met champignons. Dat leek mij ook wel wat. Om het vak goed te leren, heb ik een cursus gevolgd en praktijkervaring opgedaan op een champignonbedrijf in Boekel. Daar vroegen ze me om bedrijfsleider te worden van de nieuwe, innovatieve kwekerij. Dat heb ik tien jaar gedaan. In die tijd hadden we thuis nog vleeskuikens. Die verzorgde Truus. In feite waren wij toen al tweeverdieners.” Truus: “Er waren tijden dat ik meer verdiende dan Wout, dat was wel leuk.” Wout: “We hadden het toen goed, maar uiteindelijk wilde ik toch wel weer een gezinsbedrijf. Samenwerken met je vrouw en je kinderen. Elke dag fluitend naar je werk gaan; dat vind ik toch het allerbelangrijkst. Begin jaren tachtig hebben we zes champignoncellen gebouwd. Ik heb altijd gezegd dat ik er niet meer bij zou bouwen en dat is ook niet gebeurd. Wel hebben we toen vrij snel de vleeskuikens weggedaan en zijn we in die stallen oesterzwammen gaan kweken.”

W

Op tijd naar huis Wout: “Sinds die beginjaren is er weinig veranderd. Het 20

„ BNDR april 2009

&

hutje is nu afgeschreven, maar nog in goede staat. De cellen voldoen nog steeds omdat we destijds modern hebben gebouwd en er de laatste jaren heel weinig is geïnnoveerd in de champignonteelt. De teeltmethode is nog hetzelfde als dertig jaar geleden. Dat is jammer. Het komt, denk ik, doordat we genoeg verdienden in het verleden. Nu is de markt heel anders, er is veel meer aanbod. Als je vroeger goede champignons kweekte, deed je het goed. Nu komt er veel meer bij kijken. Als je goede champignons kweekt, ben je nog niet per se een goede ondernemer. Wij waren helemaal niet met de handel en afzet bezig. Niet zoals Mariëlle het nu doet. Zij is zes jaar geleden in het bedrijf gekomen. Onze andere twee kinderen hielpen ook wel mee vroeger, maar zij hebben er geen interesse in. De samenwerking gaat prima. Ik doe de teelt, Mariëlle het organiseren eromheen. Dat heeft ze overgenomen van Truus.” Truus: “Vroeger zorgde Wout dat de champignons erop kwamen en ik zorgde dat ze er weer af kwamen. Mariëlle heeft de administratie en het personeelsbeleid overgenomen, ik pluk nog steeds mee. Al moet ik het wel wat rustiger aandoen, omdat ik geopereerd ben aan mijn voet. Wout heeft vorig jaar een hartoperatie ondergaan, dus we gaan tegenwoordig meestal op tijd naar huis.” Wout: “Mariëlle moet de boel dan draaiende houden. Daar hebben we ook vertrouwen in. En als haar plannen doorgaan

‘Gas geven als je verder wilt’ foto’s marije wenneke

NIEUW

Í

Mariëlle plukt, tussen het organiseren door, gewoon champignons mee. Haar ouders zijn ook nog alle dagen op de kwekerij te vinden.

&

en er een nieuw bedrijf komt, zijn wij niet van plan om ons daar nog mee te bemoeien. Dan gaan we het rustiger aandoen.”

Telefoon

M

Mariëlle: “Tijdens de MAS voelde ik heel sterk dat ik verder wilde op het bedrijf thuis. Ik heb nog de HAS in Den Bosch gedaan, richting bedrijfskunde. Daarna werkte ik een jaar bij een accountantsbureau. Dat had ik snel bekeken. Boekhouden vind ik leuk, maar dan wel thuis. Zes jaar geleden ben ik in het bedrijf gekomen. Dat ging gemakkelijk, omdat we veel personeel hebben. Eerst plukte ik alleen champignons, maar al snel kreeg ik de telefoon erbij. Dat betekent dat je ook van alles moet regelen op het bedrijf. In organiseren ben ik goed. Ons mam mocht dat toen dus niet meer. De handel vind ik leuk om te doen. De kunst is om niet zenuwachtig te worden als je koelcel steeds voller raakt.”

Innovatief bedrijf

Mariëlle: “Het bedrijf hier overnemen is eigenlijk geen optie voor mij. De kwekerij is te klein en niet meer economisch rendabel na overname. Het is de bedoeling dat er een hele nieuwe, innovatieve kwekerij hiernaast gebouwd wordt. Dat doe ik niet alleen, maar samen met een collega-champignonkweker. Ik ga de oogst, verkoop en administratie doen,

Met recht een familiebedrijf dus.

mijn collega de teelt en techniek. Champignons kweken kan ik namelijk niet. Het innovatieve van dit plan zit hem in de oogsttechniek. Champignons worden met de hand geplukt. In het huidige teeltsysteem moeten de plukkers laddertjes op om bij de verschillende teeltlagen te komen. Ze zijn evenveel tijd kwijt aan logistiek als aan plukken. Bovendien moeten ze het voetje van de champignons afsnijden en ze op maat sorteren. In het nieuwe teeltsysteem gaan we champignons kweken op één laag. Deze laag staat bovendien op een soort lopende band, waardoor de champignons naar de plukkers toekomen in plaats van andersom. Het voetjes afsnijden en sorteren gaat automatisch. Hierdoor kun je honderd kilo champignons per uur plukken. Nu is dat nog dertig kilo.”

Bedrijfsgegevens Champignonkwekerij Van Lieshout Productie 300.000 kg champignons en 30.000 kg oesterzwammen per jaar. 8 medewerkers en soms extra uitzendkrachten

Visie

Plannen voor de bouw

Marielle: “Het was niet makkelijk om een partner te vinden voor mijn plannen. Uiteindelijk is dat wel gelukt. We zijn nu een ondernemersplan aan het schrijven en worden daarbij ondersteund door een jongerencoach van JOOST. Hopelijk kunnen we volgend jaar beginnen met de bouw. Het is best heel spannend, tenslotte zijn er enorme investeringen met dit plan gemoeid. Ik denk niet dat ik dit had gedaan als mijn ouders er niet achter hadden gestaan. Wat dat betreft hebben we echt dezelfde visie. We denken vooruitstrevend. Je moet gas geven als je verder wil.”

van een nieuwe, innovatieve champignonkwekerij.

Í

BNDR april 2009

„ 21

„ THEMA MIDDEN IN DE MAATSCHAPPIJ

‘Onze kalveren hebben geen bloedarmoede’

De blank kalfvleessector lag de afgelopen tijd zwaar onder vuur. In radiospotjes verkondigde Wakker Dier dat kalveren ziek zijn gemaakt met bloedarmoede. Jos Delissen, vleeskalverhouder in Erp, voelt zich totaal niet aangesproken. “Wij hebben alles goed op orde. Die campagne is alleen maar bedoeld om negatieve publiciteit op te wekken en de sector kapot te maken.”

N

Natuurlijk, leuk is het niet als de sector waarin jij je brood verdient zo negatief wordt afgeschilderd in de media. Vooral omdat het gewoon niet klopt wat Wakker Dier verkondigt, stelt Jos Delissen. De 28-jarige Brabander runt samen met zijn ouders en twee jongere broers een blank kalfvleesbedrijf. “Onze kalveren hebben geen bloedarmoede. En als een dier wel ziek is, doen we er alles aan om het beter te maken. Een ziek kalf eet niet en groeit dus ook niet. Het gaat tenslotte wel om ons inkomen.”

op het bedrijf is 5,7 (millimol per liter bloed, red.). De wettelijke grens waar je niet onder mag zitten, is 4,5.” Juist als tijdens controle van het bloed blijkt dat een kalf een te laag hemoglobinegehalte heeft, krijgt het extra ijzer toegediend. Want, zoals iedere rechtgeaarde boer, wil Jos geen zieke dieren op stal. “Niet alleen heb je toch een bepaalde band met die dieren, ze zijn ook je kostwinning. Aan zieke dieren kun je niets verdienen.”

Door Marije Wenneke

Geen gevolgen

foto marije wenneke

Zorg Op het bedrijf gaat de meeste tijd zitten in de controle op en zorg voor de kalveren. De dieren zijn minimaal veertien dagen oud als ze – vanuit Nederland, België, Duitsland of Luxemburg – in Erp aankomen. Daar worden ze vijf weken lang individueel gehuisvest en met de hand gevoerd. Jos: “Dat vergt veel tijd. Ze moeten overschakelen van koemelk naar kunstmelk en de ziektedruk is in die eerste periode hoog.” Vergelijk het maar met de kraamtijd bij baby’s. Die zijn in het begin ook heel vatbaar voor griepjes en koudjes. Jos en zijn familie doen er alles aan om de ‘kneusjes’ erdoorheen te helpen. Door extra voer te geven of, indien nodig, medicijnen te verstrekken. Na vijf weken gaan de hekken tussen de kalveren eruit en ontstaat er een groot hok waar de dieren met zijn vijven of zessen instaan. “Ze hebben de ruimte en staan op hardhouten roosters. Die zijn warm, schoon en droog. De mest trappen de kalveren zelf door de roosters de put in. Er worden momenteel ook proeven gedaan met andere vloertypes zoals rubber, maar dat is toch natter en viezer”, meent Jos.

Geen bloedarmoede De kalveren blijven ongeveer 27 weken op het bedrijf. In die tijd groeien ze van nuchter kalfje uit tot een vleeskalf van 280 kilo. Twee maal daags krijgen ze voer. In het begin 1,7 liter melk per voeding, langzaam wordt die hoeveelheid opgevoerd tot 8 liter en wordt de melk ook steeds meer ingedikt. Vanaf acht weken krijgen de kalveren er extra water bij, evenals ruwvoer. “Geplette gerst met gehakseld stro. Dat is goed voor de penswerking. Datzelfde geldt voor water”, licht Jos toe. Hoofdmoot van de voeding is en blijft melk. Of eigenlijk: melkbestanddelen (wei), plantaardige eiwitten en vetten, aangelengd met water. Hierdoor krijgt het vlees zijn blanke kleur. En dat is precies het aspect van de kalverhouderij waar organisaties als Wakker Dier zo fel op tegen zijn. IJzer geeft vlees een rode kleur, dus blank kalfsvlees staat volgens hen synoniem aan ijzertekort, oftewel bloedarmoede. “Onze kalveren hebben geen bloedarmoede”, klinkt het echter stellig uit Jos’ mond. Hij legt uit waarom hij daar zo zeker van is. “Wij checken onze kalveren minimaal twee keer op het hemoglobinegehalte in het bloed. Zo kun je zien of de dieren bloedarmoede hebben. Het gemiddelde gehalte hier

Door de campagne van Wakker Dier zijn bijna alle supermarktketens in Nederland gestopt met het verkopen van blank kalfsvlees. Wel is er in samenwerking met de Dierenbescherming en programma ontwikkeld waardoor een bepaald segment kalfsvlees wel in de supermarkt verkocht kan worden. Jos vindt het jammer dat er in Nederland zo weinig kalfsvlees wordt gegeten, maar voor zijn bedrijf heeft het weinig tot geen gevolgen. “Kalfvlees is een luxeproduct en niet goedkoop. Met kerst kan de kiloprijs wel oplopen tot zo’n 25 euro. Nederlanders vinden blank kalfsvlees al snel te duur en eten het maar weinig. Italië, Spanje en Duitsland zijn de grootste afnemers.”

‘Sommige mensen denken dat kalveren nog in kisten worden gehouden’ De toekomst in de kalverhouderij ziet Jos rooskleurig. Sinds 2007 zit het gezin Delissen – ouders en drie zoons – in maatschap. Het bedrijf is nu te klein om vijf monden te voeden, maar er zijn toekomstplannen. Jos: “We willen er graag een bedrijf bijkopen, zodat we op twee locaties kalveren kunnen houden. Makkelijk is dat echter niet. Aan een intensief bedrijf worden veel meer eisen gesteld dan aan bijvoorbeeld een melkveehouderij.”

Bedrijfsgegevens: MTS Delissen, Erp 1400 vleeskalveren 20 ha akkerbouw 35 hobbyschapen

Openheid

Plannen om een

Jos werkt nu nog veertig uur per week bij een grondverzet- en transportbedrijf. ’s Avonds en in het weekend springt hij bij in de stal. Hetzelfde geldt voor zijn broers. De familie heeft er ook helemaal geen problemen mee om ‘vreemde’ mensen over de vloer te hebben. “Twee jaar geleden hebben we nog een open dag gehouden in het kader van de Dag van het Platteland. Je merkt dan pas hoeveel onwetendheid en vooroordelen er nog bestaan onder de mensen. Sommigen dachten dat de kalfjes nog in kisten werden gehouden, terwijl dat al heel lang verleden tijd is”, vertelt Jos. “De reacties waren verder positief. Ik geloof zeker dat het belangrijk is om als boer open naar buiten te treden en te laten zien wat je doet. Mensen onthouden vaak alleen de slechte dingen, zoals die reclamespots. Laat ze voor de goede dingen maar eens hier komen kijken.”

nieuwe locatie bij te kopen

Í

BNDR april 2009

„ 23

De ondernemende mens

centraal

Alfa, uw routeplanner. U wilt tijdig op de juiste plaats zijn. Wij helpen u op weg met een gericht ondernemingsplan.

Kijk voor meer informatie en adressen op www.alfa-accountants.nl

Acceptant Agrarisch (m/v):

mijn werk is mijn zaak

Ben jij iemand die graag zelf de verantwoordelijkheid neemt? Dan lijkt het erop dat je dezelfde mentaliteit hebt als Interpolis! Wil je het zeker weten? Doe de Glashelderscan op interpolis.nl en bekijk dan onze vacature voor Acceptant Agrarisch.

Interpolis. Glashelder

„ STRIP

„ SUDOKOE Vul de puzzel zo in dat in elke rij, in elke kolom en in elk blok van zes vakjes nooit dezelfde koeien staan. De oplossing is de naam van de koe in het gekleurde vakje. Stuur of mail je oplossing vóór 20 mei 2009 naar binder@ najk.nl of naar: Redactie BNDR Postbus 39 6800 AA Arnhem Vergeet niet je adres te vermelden, want wie weet win jij de heerlijke taart die wordt verloot onder de juiste inzendingen! Peter de Broekert uit ‘s-Heer Hendrikskinderen puzzelde uit dat koe Gerda de oplossing was van de vorige Sudokoe. Hij heeft daarmee de taart gewonnen.

Gerda

Annie

Frans

Heidi

Wilco

Alice BNDR april 2009

„ 25

„ UIT ALLE HOEKEN BAJK is trots Een beter imago begint bij jezelf. Dat is de conclusie die BAJK trok tijdens het jaarlijkse Kaderweekend. Je kunt zelf meer doen aan je imago, dan je op het eerste gezicht zou verwachten. Als je je er maar bewust van bent!

bezochten de agrarische jongeren diverse agrarische bedrijven. Veelal koeien-, varkens- en akkerbouwbedrijven van Hollanders, maar ook van Oekraïense boeren. De Brabanders ervoeren aan den lijve hoe de mensen daar leven en werken. Er is nog echt sprake van armoede. De mensen hebben vrijwel niks te besteden omdat ze weinig verdienen en er zijn grote cultuurverschillen met Nederland. Zo had de bus bijvoorbeeld nogal wat moeite om van de ene plaats naar de andere te komen, omdat het wegdek op enkele plaatsen erg slecht was en omdat er koeien over de snelwegen liepen. Naast boerderijen overdag, werden in de late uurtjes plaatselijke kroegen en discotheken bezocht. De geslaagde vijfdaagse studiereis werd mede verzorgd door reisleider GiBa.

∏ De bestuurders van de verschillende AJK’s en het BAJK bleken al behoorlijk trots te zijn op wat ze doen. Dat was terug te zien in de trotse presentaties over het eigen bedrijf die zij de groep voorschotelden. En dit ondanks het tekort aan slaap, dat werd veroorzaakt door de nachtelijke stapactiviteiten in Eindhoven. Deze goede Kaderweekend-traditie werd ook dit jaar weer in ere gehouden. Tijdens het weekend bedacht BAJK ook hoe ze het thema ‘trots’ verder uit zouden kunnen bouwen. Er is fanatiek gebrainstormd en vele creatieve ideeën zijn bedacht. Dit wordt dus zeker vervolgd!

∏ Wie bepaalt jouw toekomst?

Green Party Na een jaar wachten was het dan weer zo ver. Tuinbouw Jongeren Westland (TJW) gaf op zaterdag 14 maart een spetterend feest voor haar leden: De Green Party 2009. De Green Party crew ging zaterdagochtend van start om het feest op te bouwen in de Exotic Green hal in Naaldwijk. Kassen werden gebouwd, podiums geplaatst, muziek en speakers geïnstalleerd en niet te vergeten de bar geplaatst. Na een dag van opbouwen kon het feest beginnen. Om half negen kwamen alle vrijwilligers en bestuursleden bijeen. Na een bakkie en praatje van de voorzitter en de organisatoren bemande iedereen zijn plek zodat de eerste

Overijssels Agrarisch Jongeren Kontakt (OAJK) hield op 8 april een gezamenlijke ledenavond met LTO Noord Overijssel. Thema van de bijeenkomst in Evenementenhal Hardenberg was ‘Wie bepaalt jouw toekomst’. Europa stond hierbij centraal, tenslotte wordt daar een groot deel van de landbouwregels bepaald. Europarlementariërs Esther de Lange (CDA), Jan Mulder (VVD), Kathalijne Buitenweg en Joost Lagendijk (beiden GroenLinks) waren aanwezig om de jonge boeren te vertellen wat zij voor hen kunnen betekenen in Brussel. Ook de ‘landbouwpolitici’ Harm Evert Waalkens (PvdA, Tweede Kamer) en Nicole van Gemert (SP, Statenlid Utrecht) mengden zich in de discussie, die geleid werd door Hans van Borselen, bestuurslid van de Europese beweging Nederland. Door deze interessante avond kregen de jonge Overijsselse boeren meer inzicht in de Europese politiek en besluitvorming en wordt het wellicht wat makkelijker om op de Europese verkiezingen van 4 juni de juiste keuze te maken.

∏ Studiereis Oekraïne Een groep van 32 jongeren, lid van AJK De Peel en AJK Uden, reisden van 6 tot 10 maart af naar Oekraïne om daar wat van de cultuur op te snuiven. Op de dag van aankomst werd de stad Kiev bekeken onder leiding van een gids. De dagen erna 26

„ BNDR april 2009

feestgangers om negen uur naar binnen konden. Thema van de avond was ‘Toppers in concert’. Er waren voor deze avond een viertal dj’s uitgenodigd om het feest te laten losbarsten. Het populaire Paprikalied is deze avond een aantal keer gedraaid en vele malen aangevraagd. Dit zorgde voor een supersfeer waarbij de nodige drankjes geconsumeerd werden. Het feest is dan ook zonder problemen verlopen. Om twee uur liep het feest ten einde van en ruimde de Green Party crew grofweg alles op.

Daarna is er met de vrijwilligers en bestuursleden nog een broodje hamburger gegeten en een drankje gedronken en daarna afgesloten. TJW bedankt alle vrijwilligers voor hun inzet en wellicht tot volgend jaar.

∏ Belang van Brussel Europa is niet zo ver van ons bed als vaak wordt gedacht. Daar is het dagelijks bestuur van BAJK achtergekomen na een bezoek aan het Europees Parlement in Brussel. De agrarische jongeren gingen in gesprek met Europarlementariërs Esther de Lange (CDA) en Jan Mulder (VVD). In het overvolle programma was ook plaats ingeruimd om Ivar Bisseling (Copa-Cogeca; de organisatie van Europese landbouworganisaties en landbouwcoöperaties), Frank van Oorschot (Europees Economisch en Sociaal Comité) en CEJA (Europese raad voor jonge landbouwers) te bezoeken. BAJK is door het bezoek tot de conclusie gekomen dat in Europa de grote lijnen worden bedacht voor de landbouwpolitiek in de toekomst. Toekomst die juist voor jonge boeren van groot belang is. Europa is dus belangrijker dan soms wordt gedacht. Den Haag krijgt vaak de meeste media-aandacht, maar Den Haag moet meestal roeien met de riemen die Brussel hen geeft.

∏

AJ en JAV Purmerend samen op pad De agrarische jongeren en agrarische jonge vrouwen Purmerend organiseerden op zaterdag 28 februari voor het eerst een gezamenlijke dagexcursie. Een bus bracht de groep van 26 leden naar een drietal interessante bedrijven. Het eerste bedrijf is onderdeel van de Ter Haak Groep. Een familiebedrijf, groot geworden door het verhuren en verschepen van containers. Indrukwekkend om te zien hoeveel er op een containerschip gaat en wat er zoal verscheept wordt. Na de lunch werd een bezoek gebracht aan het melkveebedrijf van de familie Vink te Halfweg. Dit bedrijf is verplaatst in verband met de aanleg van de polderbaan bij Schiphol. De familie Vink melkt nu met twee melkrobots. Onderweg zagen de agrarische jongeren de brokstukken van het neergestorte Turkish Airlines vliegtuig. De dag werd afgesloten bij Bierbrouwerij ‘t IJ te Amsterdam. Na de rondleiding werden vanzelfsprekend ook diverse bieren geproefd. Al met al een geslaagde dag.

Waar ga jij het liefst stappen of breng je veel tijd door? Keet, kroeg, discotheek, kermis, vereniging, festival of schuurfeest: laat ons weten op welke plek jij heel wat ontspannende uurtjes doorbrengt en misschien wordt die plek in de volgende BNDR wel ‘onder de lamp’ gelegd! Mail je naam, telefoonnummer en natuurlijk je favo-adres naar [email protected]. Wat? JOEK Autocross Waar? Weiland in Ens (Fl.) Wie? Mark Haagsma (21)

Í

“Op Koninginnedag organiseert JOEK (Jongeren Organisatie Ens Kraggenburg) altijd een autocross. Dit jaar voor de 26ste keer. Onder JOEK hangen een aantal commissies, waaronder de Autoco. Met negen man – waaronder twee vrouwen – beginnen we een half jaar van tevoren met de voorbereidingen. Hoe dichter Koninginnedag in de buurt komt, hoe hoger de spanning oploopt. Autocrossen leeft enorm hier in de Noordoostpolder. Bijna alle dorpen organiseren wel een cross. Aan de onze doen dit jaar 96 rijders mee. De ene deelnemer maakt voor honderd euro een auto in orde, bij de ander loopt het in de duizenden. Tijdens de cross zijn zo’n veertig vrijwilligers van JOEK actief. Die zijn tussen de 16 en 33 jaar, maar iemand van 15 die graag mee wil helpen, is natuurlijk ook van harte welkom. Het is inspannend werk om de autocross te organiseren, maar je hebt er ook veel voldoening van. De geur van brandend rubber, opwaaiend stof op een zonnige dag, de kick van het crossen: daar doe je het allemaal voor! Aan het einde van de dag is de prijsuitreiking en daarna de feestavond. Dit jaar hebben we zelfs de Golden Earring weten te strikken. Bij JOEK is de sfeer en de gezelligheid niet alleen heel goed, je leert er ook nog eens allemachtig veel van. Vergaderen, notuleren, organiseren, omgaan met mensen, tegenslagen verwerken, noem maar op. Ik kan echt iedereen aanraden om aan het verenigingsleven mee te doen.”

BNDR april 2009

„ 27

#FOKJKHPFEWPPSCFSFJEPQEF CFESJKGTPWFSOBNF ;FUJLEFKVJTUFLPFSTVJU 4MVJUFONJKOLXBMJUFJUFOBBOCJKEFNPHFMJKLIFEFOWBOEJUCFESJKG 3POBME WBO EF 8PVX XJTTFMEF JEFF¿O FO FSWBSJOHFO VJU NFU DPMMFHBCFESJKGTPQWPMHFST FO LSFFH [P IFMEFS JO[JDIU JO EF PWFSOBNF WBO IFU BLLFSCPVXCFESJKG .FU IFU 3BCP 0QWPMHFST 1FSTQFDUJFG MFHEF IJK FFO TUFSL GVOEBNFOU POEFS [JKO QMBOOFO 0OUXJLLFM OFU BMT 3POBME FFO GJOBODJFFM IBBMCBSF TUSBUFHJF EJF QBTU CJK KPV FO KF CFESJKG 7SBBH KFBDDPVOUNBOBHFSOBBSEFNPHFMJKLIFEFO

#FQBBMKFFJHFOLPFST NFUIFU3BCP0QWPMHFST1FSTQFDUJFG Het is tijd voor de Rabobank.

,JKLPQSBCPCBOLOMPQWPMHFSBHSBSJTDI