Fugro, interview Klaas Wester
Kop
Fugro: mooiste jaren komen nog?
Tekst: Martin Voorn
Intro
Fugro profiteert van de hoge olieprijs en nieuwe investeringen in olie- en gasvelden. De toestand in Japan, het Midden Oosten en Noord-Afrika heeft vooralsnog nauwelijks invloed op het concern. Een interview met bestuursvoorzitter Klaas Wester. Hij is optimistisch gestemd voor de komende jaren, maar weigert voor 2011 een winstprognose te geven.
Klaas Wester zit al sinds 1981 bij Fugro, zit sinds 1996 in de Raad van Bestuur en is sinds 2005 CEO. En hij blijft nog wel even doorgaan. Hij heeft nu de wind in de rug, normaal gesproken moeten 2011 en 2012 voor Fugro recordjaren worden. Komt het mooiste voor Fugro én Wester nog?
Hebben de kernramp in Japan en de situatie in het Midden Oosten invloed op Fugro? Japan heeft geen directe invloed op onze activiteiten, omdat we daar niet actief zijn. We doen elders advieswerk voor kerncentrales, zoals over aardbevingsgevoeligheid en funderingen. Het kan twee kanten op gaan; het kan zijn dat de markt voor nucleair power door deze perikelen wat afneemt, maar je kunt ook zeggen dat het intensiever moet worden bekeken. Dus de kernramp kan goed uit komen? Wat is er nu eigenlijk aan de hand? De kerncentrales hebben de aardbevingen goed overleefd. Maar wat de Japanners niet voorzien hebben was de tsunami. Het heeft dus niet zozeer met de aardbevingsgevoeligheid van de installaties zelf te maken, maar meer met de locaties van de centrales. Als ze 20 meter hoger opgebouwd waren was het water er waarschijnlijk niet gekomen. En dan zouden deze problemen er niet zijn. Ik denk niet dat dit aanleiding is opeens
de knop om te zetten. Ja, in Japan misschien wel. Overigens is deze markt niet een groot deel van onze omzet. Door Japan kan alternatieve energie weer meer in beeld komen Wij doen onderzoek voor windmolenparken op de Noordzee. Alternatieve energie groeit relatief snel, maar het blijven hele kleine percentages marktaandeel. Olie en gas blijven een hele dominante rol spelen. En uw rol in olie en gas is relatief groot Ruim 70% van onze activiteiten is daar aan gerelateerd, zoals bij het in ontwikkeling brengen van de velden en bij het onderhoud van bestaande productiefaciliteiten. Olie- en gasvelden kunnen 20 jaar of zelfs langer in productie zijn. Wij proberen met ons pakket van diensten door de hele cyclus heen bezig te zijn. De vooruitzichten voor 2011 zijn gunstig, maar welke bedreigingen zijn er? Als de onrust in de Noord-Afrikaanse landen uitstraalt naar het Midden Oosten heeft dat gevolgen. Onze voornaamste activiteiten zijn in Saoedi-Arabië, Katar en de Emiraten. In andere landen werken we meer op projectbasis. Als daar grote onrust ontstaat zal dat leiden tot stagnatie van projecten en dan zullen we daar ook wat van merken. Onze omzet in die regio is 6-7% van het totaal. Als daar projecten stil vallen wordt in andere regio’s weer meer activiteit ontplooid. Dat is het voordeel van wereldspeler zijn. Welke bedreigingen zijn er nog meer? We zijn afhankelijk van de Amerikaanse dollar en dollargerelateerde valuta. Als er grote afwaarderingen van de dollar zouden zijn heeft dat impact, omdat wij rapporteren in euro’s. Qua kosten en opbrengsten proberen we dat te managen, te hedgen, maar wat er over blijft moet je toch van dollars naar euro’s vertalen. De laatste 10 jaar maakte het gemiddeld niet zoveel uit, maar van jaar op jaar kan het flinke invloed hebben. Een te hoge olieprijs kan ook nadelig zijn De prijs van een vat Brent olie ligt nu tussen de 110 en 115 dollar. Daar zit voor 15-20 dollar risicopremie in door het Midden Oosten en Noord-Afrika. Een olieprijs rond 90-100 dollar is een heel acceptabel niveau, ruim voldoende voor oliemaatschappijen om te blijven investeren in nieuwe wingebieden. Anderzijds is het ook niet een olieprijs waarvan een grote rem op de wereldeconomie uit gaat. In de crisis daalde de olieprijs hard, lelijk voor u Ja, eind 2008, begin 2009 daalde de olieprijs onder de 40 dollar. Toen werden projecten op de lange termijn geschoven. Daar hebben we nu zelfs nog last van, die projecten zouden normaal gesproken in de uitvoeringsfase zitten. Daar is het rustig. Maar grote installatieaannemers in deze markt zien allemaal een toenemende hoeveelheid werk in de tweede helft van 2011 en met name 2012 komen. En u ziet het ook weer op gang komen?
Ja, dat is in de tweede helft van 2010 op gang gekomen, onze omzet is met name in die periode gestegen. In 2010 zijn de wereldwijde investeringen in de olie- en gasindustrie met 11-12% toegenomen. In 2011 zal de groei doorgaan met 12-15% en daarmee komt het totale investeringsniveau op recordhoogte. Dat komt omdat de nieuwe velden naar steeds moeilijker gebieden toe gaan, naar dieper water bijvoorbeeld. Dus de kostprijs gaat omhoog, er moet meer geïnvesteerd worden, en daar verdienen wij onze boterham mee. De vertraging van opdrachten loopt er nu langzaam uit? Ja, dat loopt eruit. Een deel van de olievraag wordt gedreven door economische groei, met name in opkomende landen. En als je niet blijft investeren in olievelden neemt de ‘natuurlijke’ productie 6-8% per jaar af. Dus je moet elk jaar sowieso 6% of meer aan nieuwe projecten hebben alleen om de bestaande productie op peil te houden. Zijn er op het land nog veel nieuwe projecten? Er is nog veel te doen op het land. Op land doen we voornamelijk bodemonderzoek en analyses, metingen voor wegen, spoorwegen, landaanwinning en zijn minder betrokken bij het huis, tuin- en keukenwerk voor kleinschalige bouw. We concentreren ons op grote complexe projecten omdat we specialistische technologie hebben, die zich vooral daar terugbetaalt. Zijn er nog genoeg nieuwe olieprojecten op het land rendabel te winnen? De olievoorraden zijn eindig, het is een keer op. Maar alleen al de bekende olievoorraden, dat is 30-40-50 jaar vooruit. Overal waar ze gaan zoeken wordt meer olie gevonden. En er worden ook alternatieve voorraden gevonden, zoals in teerzanden in Canada. In de gasindustrie is er een grote ontwikkeling, met name in de Verenigde Staten, in het onconventionele ‘schaliegas’, dat is gas dat vast zit in de rotsen. Dus de aanwezigheid van olie en gas zal de komende decennia niet het probleem zijn, het probleem zal zijn om het te vinden en goed naar boven te krijgen. Dat probleem is voor u dus een voordeel? Een uitdaging, een kans, ja. Dat geldt voor werken op zee ook: hoe dieper het water, hoe mooier wij het vinden met onze specialistische technologie. Dat betekent overigens wel dat de olieprijs op een behoorlijk niveau moet blijven om de winning rendabel te maken, dat is die 90 dollar per vat. Voor u gaat het dus de goede kant op Ja, in olie en gas, maar ook elders in de energievoorziening zien wij goede kansen. Recent hebben we onderzoek gedaan naar gashydraten, gas in kristalvorm op de zeebodem. Daar zijn enorme voorraden van in vergelijking met de aardgasvoorraden. Alleen: de technologie om het te vinden en eruit te krijgen staat nog in de kinderschoenen. Het zal lang duren, zeker een jaar of vijf, voordat gashydraten winbaar zijn. Gas is goedkoper dan olie, dus minder rendabel te exploiteren?
In dieper water is het duurder, maar daar worden grote voorraden gevonden. De technologie gaat steeds verder, je kunt steeds meer olie uit het veld halen. Vroeger was het maar 30% van de aanwezige olie, nu loopt dat percentage flink omhoog. Als de gasprijs lager is, zal er tijdelijk minder geïnvesteerd worden, maar het moet er toch uit gehaald worden. Maar er is nu een gasoverschot Er is meer aanbod van gas dan van olie. Dat schaliegas in de Verenigde Staten heeft een nieuwe productielijn naast de gewone gasvoorziening gezet. Maar uiteindelijk: linksom of rechtsom moet het wel uit de grond komen. De vooruitzichten in de gasindustrie zijn goed voor Fugro? Ja, hoor. Ik denk dat de vraag naar gas behoorlijk toeneemt wereldwijd. Dus over een paar jaar kan het overschot weg zijn. De gasprijs is nu wat lager dan een tijdje terug. Maar er wordt nog steeds behoorlijk veel gas geproduceerd en in LNG geïnvesteerd, in fabrieken waar gas in vloeistofvorm wordt geperst om het per schip te transporteren. En de vraag vanuit China en de opkomende landen naar energie groeit sterk. Theodoor Gillissen noemt u ‘opvallend optimistisch’… Wij zijn optimistisch, maar ook realistisch. Er zijn altijd onzekerheden, dus het is geen gelopen race. Gezien de ontwikkelingen in de wereld en onze positionering in die markten, kunnen we best positief naar de toekomst kijken, ook na 2011, ook voor een langere periode. De grote investeringen worden voor vele jaren gedaan. Veel bedreigingen zijn er dus niet Het is de politieke onzekerheid, het is de dollarkoers exposure die we hebben, maar er is niet één grote bedreiging die overal bovenuit steekt. Maar we zijn natuurlijk toch onderdeel van de wereld, afhankelijk van de ontwikkeling van de wereldeconomie. U voorspelt voor 2011 omzetstijging, hogere bezettingsgraad en enig prijsherstel, waarom dan niet een winststijging? Ik heb gemeld: mogelijk enig prijsherstel. We hebben nu een grotere capaciteit, daar komt omzetgroei uit voort. We hebben nog nooit op dit moment van het jaar een kwantitatieve winstprognose gegeven omdat we vinden dat het jaar nog te lang is om daar concrete uitspraken over te doen. Er kunnen zoveel dingen gebeuren. Wat voor dingen kunnen gebeuren? Wat in Japan of Noord-Afrika of het Midden-Oosten gebeurt. Dat heeft nu geen directe invloed op ons, maar het had ook elders kunnen gebeuren, waar het wel invloed had. Er gebeuren dingen die je niet kunt inschatten. Onze orderportefeuille strekt 6-7-8 maanden vooruit. Als we wat verder in het jaar komen, in mei, geven we net als in voorgaande jaren een prognose voor het eerste halfjaar en begin augustus voor het hele jaar. Dan kunnen we ook zeggen: dat werk hebben we. En dan is er altijd nog wel iets dat kan tegenvallen. Meer omzet, hogere bezettingsgraad en prijsherstel, dan moet de marge stijgen
We weten niet wat er in de tweede helft van het jaar gaat gebeuren; als concurrenten bijvoorbeeld besluiten extra capaciteit erbij te zetten, waardoor de prijzen toch weer onder druk komen, dan kan het tegenvallen. Het is gewoon te vroeg in het jaar om grote verwachtingen te creëren. Maar als er geen rare dingen gebeuren moeten de marges en winst gewoon omhoog Als de prijzen omhoog gaan heeft dat een relatie met de kosten. 2011 zou een recordjaar voor Fugro kunnen zijn, ja, dat sluit ik niet uit. Dat is wat anders dat je zegt: het moet en het gaat zo. Gaat Fugro alleen door de komende jaren? Ja, we gaan door als onafhankelijke dienstverlener, wij zijn qua omzet ook niet afhankelijk van één partij. Die onafhankelijkheid is belangrijk voor ons, dat we niet betrokken raken bij projecten met een zekere vertrouwelijkheid. Dat zou moeilijker zijn als je onderdeel bent van een groter geheel. Maar dit staat een overname van Fugro door een oliemaatschappij toch niet in de weg? Nee, maar andere partijen worden toch huiverig als er informatielekken zijn. Voorbeeld: wij doen vaak voorbereidend werk omdat een bepaalde oliemaatschappij wil inschrijven op een bepaalde licentie. Dat is dan natuurlijk niet handig: als de concurrent daar ook mee bezig is en weet dat jij dat doet. Wij verzekeren contractueel de vertrouwelijkheid. Maar als een partij Fugro voor het dubbele van de beurs wil halen? Dat is ook één van de redenen waarom wij een bepaalde beschermingsconstructie hebben. Die onafhankelijkheid die wij willen garanderen aan opdrachtgevers, daar willen we handen en voeten aan geven. Het administratiekantoor kan dan voor een groot dilemma komen te staan Dat is dan een situatie die dan op dat moment beoordeeld moet worden vanuit verschillende verantwoordelijkheden. Het Administratiekantoor moet kijken naar de belangen van de aandeelhouders, wij moeten kijken naar de continuïteit van de onderneming en rekening houden met alle stakeholders. Dus het is waarschijnlijk dat Fugro gaat eten en niet gegeten wordt? Ik denk dat dat meer voor de hand ligt, ja. De prachtige balans, met een solvabiliteit van 50% helpt u daarbij Dat geeft ons de ruimte de nodige investeringen te doen of acquisities te doen zonder dat je eerst weer aan moet kloppen bij de banken of aandelen moet uitgeven. Dat comfort geeft ons flexibiliteit om te handelen wanneer zich mogelijkheden voordoen. Hoeveel financiële ruimte heeft u voor overnames?
We hebben een ruimte van zo´n 250 miljoen euro, waar we mee kunnen spelen zonder nieuwe financiering. Dan zou de solvabiliteit 30-40% zijn. Doelstelling is dat de solvabiliteit niet beneden de 30-35% komt. Waar wilt overnames doen, in welke landen, in welke sectoren? De meeste overnames doen we op basis van een bepaalde technologie die een bedrijf heeft ontwikkeld. Die bedrijven hebben geen wereldwijd netwerk om door te groeien, dus dan helpen wij ze. Dat biedt hen weer perspectief. We hebben altijd een hele lijst van bedrijven die we kennen en waarvan we denken: het zou best aardig zijn als we die erbij hebben. Het zijn vaak niet beursgenoteerde bedrijven. De markt is versnipperd, dienen zich veel kansen aan op overnames? Ja. In 2010 had u 11% omzetgroei, kan dat in 2011 ook? In de loop der jaren zie je dat Fugro elke vijf jaar verdubbeld is qua omzet, door verbreding van het dienstenpakket en door acquisities. Onze ambitie is om dat track record vol te houden. Het zal het ene jaar wat sneller gaan dan het andere, maar gemiddeld zijn we de laatste 10 jaar met zo’n 15% per jaar gegroeid. Maar haalt u dat in 2011, met autonome groei en acquisities? We verwachten omzetgroei, maar geven nu geen percentage aan. Tweederde van de omzetgroei is autonoom en ongeveer een derde wordt toegevoegd uit acquisities. Moet een overname direct bijdragen aan de winst per aandeel? Het liefst wel, maar als een overname strategisch belangrijk is en het vraagt enige tijd om dat te realiseren doen we daar soms tijdelijk een concessie gedaan. Maar uiteindelijk is het de bedoeling dat dat op redelijk korte termijn bijdraagt en tot nu toe is dat goed gelukt. Is dat gelukt bij alle overnames? We hebben de laatste 20 jaar 150 acquisities gedaan, daar zitten best één of twee bij waarvan je zegt: dat had wat beter gekund. Dat kan een verkeerde inschatting zijn, maar soms zie je dat de markt opeens inzakt. In 2008 kwam er een wereldcrisis, dan zal het rendement van een recente acquisitie eerst gering zijn. Is dat dan een verkeerde acquisitie? Nee, dat is dan een ongelukkige timing. Dan vraagt het één of twee jaar voordat je daar uit groeit. Maar we hebben geen mislukte acquisities gehad in al die jaren. We hebben een kleine 200 eenheden van enige omvang, wereldwijd. We moeten ook overal om de hoek zitten bij onze opdrachtgevers. In 2011 gaat u ook bedrijven inlijven?
Dat zou de normale gang van zaken zijn. In het begin van het jaar hebben we een grotere overname gedaan, in Australië. Het jaar is nog jong. We zijn er altijd mee bezig. Daar zal dit jaar wel weer succes uit komen. In een aantal markten heeft u last van margedruk, terwijl u niet in markten wilt zitten waar veel concurrentie is Ja. We zitten niet louter in nichemarkten. Het voordeel van werken in nichemarkten is de grote prijsstabiliteit, het nadeel is dat als de markt even krimpt, je geen alternatief hebt. Je moet een balans zoeken met een bredere dienstverlening en soms kom je meer in de concurrentiesfeer. Maar dat geeft je ook de souplesse dat als er minder werk is in nichemarkten, je een hogere bezettingsgraad kunt krijgen door meer te werken in de meer concurrerende sfeer. Maar als de keuze er is, neigen we er toe om in nichemarkten te zitten. Vermindert de margedruk nu al, waarom verwacht u enig prijsherstel? Ja, de margedruk lijkt wat af te nemen. In onze segmenten is nog wel wat overcapaciteit. Als de vraag toeneemt is het eerste effect dat de bezettingsgraad zal stijgen. Dat hebben we ook in het verleden gezien. Als er dan schaarste aan capaciteit ontstaat is er ruimte voor prijsstijgingen. En dat is nu aan de gang? We verwachten dit in de loop van het jaar. We zien al wat verbetering in de bezettingsgraad. En daarom staat er ook: mogelijk enig prijsherstel, dat is het tweede effect na het verbeteren van de bezettingsgraad. Maar het prijsherstel is er nog niet. Het wordt ook niet slechter, de prijzen zijn redelijk stabiel. Maar om nou te zeggen: het is al weer aan het stijgen, nee, dat is het niet. Maakt u als CEO Fugro nog een aantal jaren mee? Ik blijf nog wel even doorgaan, ja.
