Inkopen en de sociale impact over de grens
Thea Smid-Verheul, gemeente Amersfoort Jaap Stokking en Shirley Justice Namens Programmadirectie DI, Ministerie VROM
27 sept 2010
Programma workshop Starring: Thea Smid-Verheul, centrale inkoopcoördinator Met speciale dank: gemeente Amersfoort Beleid en aanpak: Jaap Stokking, Coördinator sociale voorwaarden, Ministerie VROM
Casus en nog meer vragen: U als deelnemer
Kennismaking 1. Ik pas wel eens sociale criteria toe bij mijn inkopen (werk / privé). 2. Sociale impact over de grens meenemen in aanbestedingen? Dat heeft geen zin want je kunt het toch niet controleren.
Film: Duurzaam Inkopen loont voor mens én milieu
U bent inkoper voor de gemeente Zeist. Gemeente Zeist wil x inkopen. Nu komt veel x uit land X en daar blijken arbeids- en mensenrechten slecht gehandhaafd te worden. Het bestuur wil weten hoe de gemeente kan voorkomen dat ze ‘foute’ x inkoopt. U adviseert het bestuur: a. b. c. d.
Vraag om een certificering of label. Haal het uit België. Stel de sociale normen als minimumeis. Neem de sociale normen als bijzondere uitvoeringsbepaling op.
U bent aanbieder van x U wilt inschrijven op de aanbesteding van de gemeente Zeist. U ziet de sociale voorwaarden staan en onderzoekt wat u moet doen om hieraan te voldoen. Wat is uw conclusie: a. Ik hoef niets te doen want ik voorzie geen risico’s. b. Ik contracteer de voorwaarden door aan mijn toeleveranciers en zie toe op de naleving. c. Ik zet een auditing systeem op en bereken de kosten door aan de opdrachtgever. d. Ik sluit me aan bij een keteninitiatief.
Er lijkt iets aan de hand te zijn… Zeist heeft de opdracht gegund aan leverancier B. De Volkskrant publiceert op de voorpagina een onderzoek dat bij de productie van x op grote schaal de arbeids- en mensenrechten worden geschonden. Het lijkt erop dat een toeleverancier van B hier ook bij betrokken is. Als u beiden geen actie neemt, dreigt grote publiciteitsschade. U gaat als opdrachtgever met opdrachtnemer in gesprek. Wat verlangt u van opdrachtnemer? a. b. c. d.
Hij moet uitzoeken wat er aan de hand is. Hij moet zijn toeleverancier vragen om het probleem op te lossen. Hij moet zelf ter plaatse onderzoek instellen en het probleem oplossen. Hij moet het contract verbreken met zijn toeleverancier.
Waarom Sociale Voorwaarden: de feiten 1.
12,3 miljoen mensen worden wereldwijd gedwongen tot arbeid.
2.
218 miljoen kinderen verrichten kinderarbeid waarvan 126 miljoen in gevaarlijk werk.
3.
In 40% van de landen is een beperking van de vrijheid van vakvereniging.
4.
Vrouwen verdienen 30% minder dan mannen.
5.
Er zijn 260 miljoen ongelukken op het werk.
6.
Elk jaar overlijden 350.000 mensen in werksituaties.
7.
20% van de arbeiders werken langer dan 48 uur per week.
Bron: rapport ILO-Wereldbank/IFC van maart 2009
Waarom Sociale Voorwaarden: de context • •
Problematiek speelt lokaal maar gevolg van economische systeem Bijdragen aan oplossing door: - Diplomatie - (Ontwikkelings)hulp - Samenwerking Maar vooral: - Handel: maatschappelijk verantwoord ondernemen door schakels in de keten Laatste schakel is eindgebruiker! Duurzaam inkopen door overheid
Sociale voorwaarden Kabinetsbrief 16 oktober 2009: 1. Aansluiten bij MVO-praktijk 2. Sociale normen in internationale productieketen 3. Generieke aanpak 4. Risicobenadering 5. Redelijke inspanning
Ad 1) Praktijk Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Ketens wereldwijd Problemen overal (VN) Kennislacunes Geen garanties te geven Geen verplichting Ketenverantwoordelijkheid (SER) Keteninitiatieven
Ad 2) Sociale normen Focus: • Fundamentele normen van de International Labour Organisation (ILO): vakbondvrijheid, geen kinderarbeid, dwangarbeid of discriminatie
• Mensenrechten Aanvullend • Limiet aan werkuren, veiligheid en gezondheid op de werkplek, leefbaar loon/leefbaar inkomen of eerlijke handelsnormen Alleen voor textiel, bloemen, koffie, thee en cacao, en op termijn natuursteen
Geen ‘lokaal’ sociale criteria (bijv social return)
Ad 3) Generieke aanpak Geldt voor alle inkopen (boven drempelbedrag) op gelijke wijze (i.t.t. milieucriteria). Want: risico’s onbekend, eenduidige aanpak, beperking lasten Bijzondere aanvullende voorwaarde: inspannen zodra contractpartij, geen selectie vooraf
Ad 4) Risicobenadering 1. Risico’s afgedekt door keteninitiatief Lijst keteninitiatieven 2. Geen risico voorzien Eigen verklaring 3. Resterende risico’s Inspanningsverplichting In alle gevallen: • High trust • Omgaan met signalen
Ad 5) Redelijke inspanning door leverancier
Respecteren sociale normen
Risicoanalyse Handelsvoorwaarden Verbeteringen Monitoren Trefwoorden: invloed en focus
Openbare rapportage (evt PvA) Urgente actie Omgaan met signalen
De inkoper / contractbeheerder Opzoeken sociale voorwaarden Opname in de publicatie Ontvangen en toetsen van: Sociale Voorwaarden met regimekeuze Plan van aanpak (evt) Rapportage (evt) Marginale beoordeling; high trust Omgaan met signalen In geval van niet-nakoming: dialoog!, extern advies, onderzoek/audit, ingebrekestelling, ontbinding contract
Tot aan inwerkingtreding Juridische tekst Lijst gekwalificeerde keteninitiatieven Handleiding voor inkopers Handleiding voor bedrijven Formats ontwikkelen Steunpunt inkopers en bedrijven Criteriadocumenten aanpassen Bestaande DI instrumenten aanpassen Evaluatie < 2012
Wat heeft u nodig om de Sociale Voorwaarden tot een succes te maken?
Bedankt voor uw aandacht
Meer info: www.vrom.nl/duurzaaminkopen
[email protected] 06 52563448
[email protected] 070 3393505
