Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Over de grens
Pagina 1
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 2
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 3
Gert-Jaap Hoekman
Over de grens Het internationale succes van Nederlandse popmuziek
2010 Uitgeverij Thomas Rap
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 4
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 5
‘To the east, to the east, the road beneath my feet To the west, to the west, well I haven’t got there yet To the north, to the north, never to be caught To the south, to the south, my time is running out’ (Frank Turner – ‘The Road’)
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 6
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 7
Inhoud
Voorwoord 9 Lucky Fonz iii 19 zZz 28 Junkie xl 39 Aux Raus 50 Within Temptation 61 Pete Philly & Perquisite 70 Textures 81 Wouter Hamel en Benny Sings 92 Dick El Demasiado 104 Ferry Corsten 113 Voicst 120 The Gathering 130 Kyteman 138 Fedde le Grand 148 No Turning Back 156 C-Mon & Kypski 167 VanKatoen 175 Tiësto 187 Ziggi 195 Kraak & Smaak 206
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 8
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 9
Voorwoord
Waarom Kane niet doorbrak in Amerika
Ik sta in een bus met in mijn hand een plastic tas van Albert Heijn, gevuld met poep. Mijn eigen poep. We rijden op de snelweg naar Parijs en ik heb regel één uit het handboek voor toerende bandjes gebroken: in de bus wordt niet gepoept. Wist ik veel, dat had mij nog nooit iemand verteld. De eerste regel voor muziekjournalisten had ik de vorige avond al geschonden: drink nóóit mee met de band. Die band heet Relax, het is 2004 en ik ben voor het eerst op pad met Nederlandse muzikanten om verslag te doen van een buitenlandse reis. Relax speelt eerst in een donkere zaal in Sittard en rijdt daarna door naar Frankrijk. De hiphopgroep heeft al in Ethiopië, Zuid-Afrika en zo’n beetje heel Europa opgetreden, in Parijs gaan de bandleden een zaadje planten voor nog meer internationaal succes, zeggen ze. Maar eerst is er karaoke. Ik ben net begonnen als journalist en drink gulzig mee met de band. Dat lijkt mij zo maar eens het beste verhaal op te leveren, of anders toch in ieder geval de meeste gezelligheid. Als lid van de 2 Unlimited-fanclub staar ik zo ongeveer mijn hele jeugd al naar foto’s van Ray en Anita in Tokio, Rio of een andere stad die lichtjaren verwijderd is van de geplastificeerde wereldkaart die op mijn bureau ligt in mijn kamer in Gene9
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 10
muiden. Relax is de eerste band die me wat meer laat zien van de wereld. Ik drink het bier, ik drink de wodka, ik rook de joint. Met pen, blocnote en camera in de aanslag, want ik doe wel een poging om professioneel te blijven. Ik ben de roadie met pen en papier. Geef mij een kist en ik draag hem. De volgende morgen word ik wakker in een stapelbed. Ik voel kramp in mijn buik. Alsof mijn maag en mijn darmen vechten om te bepalen wie als eerst mag lozen. De darmen winnen. Ik strompel op mijn blote voeten naar het toilet en open de deur. In het krappe hokje hangen foto’s van Anouk, Kane en de Golden Earring. De kramp maakt even plaats voor trots. Die gasten hebben deze bus dus ook gebruikt. Anouk haar billen hebben deze pot aangeraakt! Stoer. Van het handboek weet ik niets. Terwijl ik afveeg, herinner ik me ineens dat iemand gisteren toch wel íets heeft gezegd over een wc. Dat die moeilijk door te spoelen was of zo... Maar goed, de bandleden waren dronken, het was vast een grap. Doorspoelen blijkt niet lastig, maar godsonmogelijk, merk ik na tien minuten. Ik druk op de witte knop, het water in de pot komt omhoog, maar dan gebeurt er helemaal niets meer. Ik druk nog een keer en kijk naar de foto van Anouk, zodat ik niet hoef te zien wat er ronddobbert in de pot. Het water stroomt niet meer weg. Hoe krijg ik die drol in godsnaam uit het toilet? Ik besluit het poepincident te negeren. Heel even maar. Want zo’n geheim hou je in een bus vol ontwakende muzikanten natuurlijk niet lang stil. Als de Duitse chauffeur van Relax hoort van mijn ongelukje, lacht hij eerst smerig, maar dan vertrekt zijn gelaat. Hij rijdt naar een parkeerplaats en 10
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 11
overhandigt me streng twee plastic tassen. Ik moet het er allemaal met mijn handen uitscheppen. Vernederd, maar zonder te protesteren, voer ik mijn straf uit. De tas voelt warm aan. Dit heeft Anouk vast nog nooit gedaan. Mijn eerste toerherinnering is niet de smaakvolste, maar die raakt wel de kern van toeren in het buitenland: het is een smerige bedoening. Dit boek is geen wetenschappelijk betoog over het internationale succes van Nederlandse popmuziek, je zult er als beginnend bandje of dj geen marketingplan uit kunnen destilleren, waarmee je de wereld aan je voeten krijgt. Het is het resultaat van een wereldreis van bijna vijf jaar, mijn nieuwsgierigheid achterna. Van chique hotels in Londen, tot de harde vloer van het vliegveld in Moskou. Van een optreden in Frankrijk voor duizenden idolate fans, tot eentje in een Amerikaanse hotelbar voor nog geen twintig man. Wat drijft deze muzikanten? Toch: áls er een formule zou bestaan voor het behalen van internationaal succes, zou ik het doorstaan van ontberingen het belangrijkste element noemen. Hoe denk je dat de camper van C-Mon & Kypski rook, nadat ze er een maand mee door de Verenigde Staten hadden getrokken? Of hoe het eten smaakte dat Within Temptation kreeg, tijdens de eerste optredens in Duitsland? Nu is die band een van onze succesvolste in het buitenland, toen speelde de groep in het voorprogramma van Paradise Lost. De bandleden kregen de restjes spaghetti van die Britse metalband geserveerd en mochten al blij zijn als daar niet op was gekauwd of in was gespuugd. Onderweg van Lyon naar een festival in het Deense Århus, 11
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 12
een rit van ruim dertien uur, moest de band Voicst langs Nederland, om nog even snel een nieuwe bassist te zoeken. Bandlid Sven Woodside was in Frankrijk namelijk uit een boom gevallen en kon met drie gebroken rugwervels onmogelijk optreden. De invaller moest dezelfde avond nog spelen en had dus precies een dag de tijd om het repertoire in te studeren. Het gabberpunkduo Aux Raus zag al voor hun optreden in Colombia een knokpartij in het publiek ontstaan, en een tussen hun twee geluidsmannen. De drummer van de Nederlandstalige rockband VanKatoen lag vijf minuten voor een optreden in Indonesië nog met griep en een longontsteking te ijlen op een bank. Maar hij moest en zou die avond spelen. Na het concert werd hij afgevoerd naar het ziekenhuis. Het is ranzig on the road. Dat maakt het voor mij als journalist de moeite van het beschrijven waard, maar voor bands, zangers en dj’s is het onoverkomelijk. Je moet door de stront, om de luxe hotels te bereiken. Een andere horde waar de muzikant overheen moet: lege zalen. Ieder optreden dat producer Perquisite met rapper Pete Philly gaf, voelde voor de Amsterdammer als een show in een stadion. ‘Of we nu in Duitsland voor een paar honderd man stonden, of in Frankrijk voor nog geen vijftig. Onze show was hetzelfde.’ Dat moet je kunnen opbrengen. De meeste Nederlandse bands die over de grens gaan, zijn in ons land vrij bekend, spelen voor grote, uitverkochte zalen. Dan is het slikken als je in het buitenland het podium op stapt en maar vijf man in de zaal ziet staan. Van wie de meesten barpersoneel, of vrienden van het barpersoneel zijn. 12
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 13
Toen producer Tom Holkenborg voor het eerst in Amerika was als Junkie xl, met rapper Rudeboy, schreef de Volkskrant op de voorpagina over de enorme hype rond die groep. Op het South By Southwest-festival wilden zo veel mensen het concert zien, dat er een lange rij buiten de zaal stond. ‘Dat was bijzonder,’ herinnert Holkenborg zich. ‘Maar daarna gingen we op tournee in Amerika en speelden we soms voor twee man en een paardenkop. Zo gaat dat.’ Dat kan misschien zo zijn, maar niet elke artiest heeft daar trek in. Anouk is misschien wel de bekendste. De zangeres had geen behoefte aan een plek onder aan de ladder, wilde ook niet naar de pijpen dansen van platenbazen en moet dus leven zonder Amerikaans succes. Ze zal dat gemis wel overleven, maar Holkenborg vindt het onbegrijpelijk. Hij is in Amerika aangesloten bij Gorfaine & Schwartz, een agentschap dat componisten van filmmuziek vertegenwoordigt. Daar zag hij ooit een cd van Anouk liggen. ‘Ze vinden haar fantastisch, haar stem geweldig.’ Maar dat is dus niet genoeg. Het is gemakkelijk om ontmoedigd te raken van gestrande pogingen; gelukkig zijn de meeste Nederlandse muzikanten dat niet. Er wordt steeds meer over de grens gespeeld. Volgens een onderzoek, uitgevoerd in opdracht van Buma Cultuur, is de exportwaarde van Nederlandse popmuziek in 2007 gestegen met 21 procent, in vergelijking met het jaar daarvoor. Afgezet tegen 2004 stijgt het zelfs met 37 procent. Bijna de helft van de 43,5 miljoen euro die Nederlandse muziek over de grens oplevert, komt uit optredens (18,4 miljoen euro). Naar verwachting zal die stijgende lijn de komende jaren doorzetten. Dat het grootste gedeelte van het geld door dj’s wordt bin13
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 14
nengeharkt, zal niemand verrassen. Armin van Buren, Tiësto en Ferry Corsten zijn de Johan Cruijffs van de dancewereld. Dat hebben ze vooral bereikt door nieuwe muziek te maken. Ferry Corsten, gefrustreerd omdat zowel de club- als de radiodj’s zijn muziek niet pruimen, maakt het nummer ‘Out Of The Blue’, scoort daarmee in Engeland en opent deuren voor het wereldwijde succes van Armin van Buren en Tiësto. Tiësto: ‘Als je een Nederlandse dj bent, is er meteen interesse. Zoals die er ook is als je een Braziliaanse voetballer bent. Collega’s uit Slovenië hebben het een stuk lastiger.’ Nederland loopt voorop in de dance, zoals Engeland dankzij The Beatles en de Rolling Stones bij de hele wereld een streepje voor heeft op popgebied. En ‘we’ staan al lang niet meer alleen bekend om trance. Kijk naar het recente succes van dubstepproducers 2562 en Martyn, die krijgen internationaal lof toegezwaaid dankzij hun vernieuwende werk. Dat vernieuwing tot succes kan leiden, is ook tot de bands doorgedrongen. De Nederlandse muziek is spannender, levendiger en sterker dan deze in tijden is geweest. Muzikanten werken veel samen, durven vaker over de hekken van hun eigen genres te kijken, maken daardoor betere muziek. C-Mon & Kypski is een goed voorbeeld. Begonnen als hiphopduo, uitgegroeid tot een vierkoppige band die hiphop al lang heeft losgelaten en breakbeat combineert met jazz, rock, funk en zelfs polka. Wayne Forte, van het Amerikaanse boekingskantoor Entourage, zag de groep in New York en kreeg meteen het gevoel dat Urban Dance Squad hem ook gaf. Dit is iets nieuws. Dit bestaat nog niet in de Verenigde Staten. Entourage bracht de Dance Squad en saxofoniste Candy Dulfer al naar de Verenigde Staten en doet dat nu met C-Mon & Kypski. Het bedrijf bood de 14
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 15
groep uit Utrecht een meerjarig contract aan om concerten voor ze te organiseren. ‘Je hebt de meeste kans op succes, als je iets aanbiedt wat er nog niet is,’ zegt Peter Smidt van Buma Cultuur, de stichting die Nederlandse muziek promoot. Het levende bewijs van die stelling heet volgens hem Urban Dance Squad, die metal met hiphop en funk combineerde en daarmee onder andere de band Rage Against The Machine inspireerde. Maar een goed voorbeeld is ook Kraak & Smaak. Die mixen oude soul en funk met house. Een Amerikaanse fan vloog speciaal voor die band van Boston naar San Francisco, omdat hij nog nooit zoiets had gehoord. De Amerikaanse groupies van Lucky Fonz iii, de Japanse bewonderaars van Wouter Hamel, de huilende Franse fans van Within Temptation; ze zeggen allemaal hetzelfde. De muziek die de Nederlanders maken, hebben ze nog nooit eerder gehoord. Hollandse experimenteerdrift, zo noemt Hans Rutten van The Gathering het. Ons land staat, onder andere dankzij deze drummer, naast trance ook nog steeds aan de top van de symfonische metal. Dat begon ooit op de slaapkamer van twee broers in Oss, die muziek wilden maken die ze nog niet eerder gehoord hadden. ‘We waren een van de eerste metalbands die het lef hadden om stromingen te mengen,’ zegt gitarist René Rutten. The Gathering bestaat nu twintig jaar en verkocht wereldwijd 650.000 albums. De bandleden kunnen naar eigen zeggen in Zuid-Amerika nauwelijks over straat. Kane, tja, Kane. De Haagse rockband heeft het geprobeerd. Het is niet gelukt. Tom Holkenborg snapt dat wel. ‘Het spreekt veel mensen in Nederland aan, maar het is niet “eigen” genoeg. Kane heeft geen zeggingskracht.’ Over de mislukte pogingen van Dinand en co is Wayne Forte kort. 15
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 16
Hij heeft de muziek gehoord en het snel weer afgezet. ‘Die powerrock van Kane hebben we hier genoeg. Je gaat toch ook geen ijs aan Eskimo’s verkopen?’ Goed. Daar sta je dan in je oefenhok: je vindt dat je vernieuwende muziek maakt en hebt best zin om drie weken in ranzige kraakpanden te slapen. De garantie voor succes? Nope. Een zak geld wil ook zeker helpen. Kijk naar Within Temptation. Die band was waarschijnlijk nooit zo groot geworden zonder financiële steun. MusicXport, een initiatief van Buma Cultuur en Muziekcentrum Nederland, kocht zendtijd bij de Duitse rtl, omdat mtv hun muziek niet wilde draaien en zorgde ervoor dat de groep kon toeren met Paradise Lost. ‘Dat heeft ons een duw gegeven,’ erkent gitarist Robert Westerholt. ‘Wij hebben goed gebruik gemaakt van deze potjes.’ Within Temptation is niet de enige, ook Kraak & Smaak, Voicst, zZz, Zuco 103 en anderen krijgen of kregen support van Buma Cultuur. Ondanks het succes van Tiësto, Ferry Corsten, The Gathering en Within Temptation is Nederland nog niet het middelpunt van het entertainmentuniversum. Van de 100 miljoen euro die Nederlanders uitgeven aan muziek, stroomt 80 miljoen direct terug naar de Verenigde Staten. Maar er is een stijgende lijn. Peter Smidt vindt dat de export nog harder mag groeien. ‘Ik vind dat het logisch moet zijn, dat de wereld je markt is. Een artiest in Nederland is niet minder dan een artiest in Los Angeles of Londen. In Nederland is popmuziek jaren beschouwd als hobby. Het hoogtepunt van je carrière is een keer in Paradiso spelen. Dat vind ik armzalig.’
16
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 17
De band maakt originele muziek? Check. Op feestjes praten ze af en toe met de juiste mensen? Met plezier. Er staat genoeg geld op de bank? Jep. Hun zelfvertrouwen is zo groot als het gat in de ozonlaag? En of. Optreden in verschimmelde kraakpanden en slapen tussen de junks is hun idee van het paradijs? Helemaal. Dan nog hebben ze niet het recept voor internationaal succes in handen. Gelukkig bestaan er altijd nog mensen als Pierre Kartner, die elke vorm van logica onderuit halen. Met één carnavalskraker. ‘Het kleine café aan de haven’ is door meer dan tweehonderd artiesten gezongen, in vijftig verschillende talen. De hele wereld zingt het. Niemand begrijpt het. Gert-Jaap Hoekman Utrecht, januari 2010
17
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 18
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 19
‘Ik heb de plicht om mooie dingen te maken’
Lucky Fonz III Februari 2009
De cd’s die hij koopt bij pompstations, cd’s die hij krijgt van anderen, een gitaar, wat kleren, een inlegmap vol verfrommelde bonnetjes, een mondharmonica en drie boeken. Eén met poëzie, één fictie en één non-fictie. Als de zanger een boek uit heeft, gooit hij het in een rivier. Het is zijn ritueel om de diepe relatie met het papier te vernietigen. Vindt hij mooi. Meer neemt Lucky Fonz iii niet mee als hij naar het buitenland gaat. Zijn complete toerinboedel ligt bij elkaar geveegd in een hotelkamer in Austin, Texas. O ja, één ding nog, maar dat was hij even kwijt: een zwart notitieboek, met daarin al zijn teksten, zijn dagboek, een lijst met covers die hij uit zijn hoofd kent (voor als hij op straat speelt) en een anti-heimweepakket. Daarin zitten oude foto’s uit de Jordaan, een naaktfoto van zijn vriendin en een column uit de Volkskrant over Vlieland, waar hij ooit als schoonmaker werkte. Hij was het boek verloren in een dorpje ergens buiten New York, waar hij vorige week speelde, maar gisteren kreeg Lucky Fonz het terug van iemand hier in Austin. Die had het via via ontvangen. Daarna sprak de zanger trouwens nog iemand die zijn cd had gekregen van een vriend. De Amerikaan stopte hem een briefje van 10 dollar toe, omdat 19
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 20
hij vond dat de Nederlander het verdiende. Fonz zei: ‘Jij verdient een medaille voor je eerlijkheid.’ Het zijn die kleine dingen waar Otto Fons Wichers (28) zo van geniet. Hij dankt er zijn carrière als singer-songwriter aan, vindt hij zelfs. Neem nou vorige week. De zanger vliegt in zijn eentje in Canada van Toronto naar Ottawa voor een optreden, blijkt hij naast een programmeur van een van de grootste Canadese radiostations te zitten. Die heeft hij dus mooi een cd gegeven. En net nog, deelt hij een taxi met de manager van een Amerikaanse band en een Canadese schrijver, die voor een grote uitgeverij werkt. Omdat ze toch samen buiten hun hotel stonden te wachten. Hij heeft ze uitgenodigd voor zijn optreden, wie weet wat hem dat weer oplevert. Zijn Nederlandse manager Jacco van Lanen, die de zanger tijdens het South by Southwest-festival (sxsw) vergezelt, laat minder aan het toeval over. Het festival in Austin is een muzikale vleeskeuring. Deze week zullen bijna tweeduizend bands in elke kier van de Texaanse stad spelen. Op elke wc, onder iedere trap staat wel iemand te spelen. In de hoop te worden ontdekt door de programmeur van een groot festival, of iemand van een platenmaatschappij. Als Jacco en Fonz zich in een hoge hal registreren, ziet de manager Matt Sonzala staan. Een van de organisatoren van sxsw. Terwijl die tegelijkertijd telefoontjes en e-mails beantwoordt, vist Jacco tactisch naar meer optredens voor zijn artiest. De manager: ‘Gebeurt het eigenlijk vaak dat artiesten een show cancelen?’ Matt: ‘Ja joh, vanmorgen nog. Ik probeer al dagen in contact te komen met een IJslandse band. Vandaag mailden ze 20
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 21
dat ze niet zeker wisten of ze kwamen, omdat ze nog wat sponsors zoeken. Hallo! Hun optreden is morgen!’ De manager: ‘Je hebt mijn nummer, hè? Lucky Fonz is heel flexibel, dus als er iets uitvalt...’ Matt kijkt even gemeend op van zijn telefoon. ‘Zeker! Zal ik doen.’ Fonz staat er al die tijd wat afwezig bij. Volgens hem werkt het niet op deze manier. Mooie dingen komen juist wanneer je het niet verwacht. ‘Weet je nog dat gare optreden dat ik in Groningen gaf?’ vraagt hij aan Jacco. ‘Dat was om vier uur ’s nachts. Ik was moe en chagrijnig en had er helemaal geen zin in. Volgens mij ging het ook best kut. Maar later hoorde ik dat er een Canadees in de zaal stond. Dankzij hem heb ik anderhalve week door Canada kunnen toeren.’ De zanger ontmoette Matt op Lowlands. ‘Hij had mijn optreden gezien, vond me goed en vroeg of ik naar Austin wilde komen. Zo eenvoudig is het. Zo gaat dat eigenlijk al mijn hele carrière: vindt iemand me tof, dan komt het wel goed. Ook toen ik nog in Amsterdamse cafés optrad. Het begon met één keer per week, uiteindelijk werd dat elke avond. Daarna ging ik naar clubs en festivals.’ Het is kwart over vier in de middag en een meisje zegt: ‘I’m drunk as fuck! ’ Ze staat op een klein podium, op een parkeerplaats naast een snelweg. Terwijl auto’s in de file staan, vrachtwagens met zware claxons voorbij toeteren en af en toe de schelle sirene van een ambulance klinkt, probeert daar een aantal Nederlandse bands op te treden. Het is de eerste dag van sxsw. Lucky Fonz presenteert vandaag de Amsterdam Outsiders Showcase, waar de Nederlandse delegatie in Texas 21
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 22
zich presenteert. ‘Iedereen hier komt uit Amsterdam, of kent iemand die er weleens is geweest.’ De zanger moet zelf ook spelen. Het is bijna dertig graden in Austin, dus als de zanger op het kleine houten podium staat, schuilt het handjevol mensen dat op de showcase is afgekomen, met een gratis biertje in de schaduw. Maar er is geen ontkomen aan een optreden van Lucky Fonz iii. Hij draagt een spijkerbroek, een houthakkershemd en cowboylaarzen. Zijn blonde haren zitten in de war. Net als in Nederland wisselt hij grappen af met breekbare liedjes. Zijn eerste is een meezinger van dertig seconden, voor zijn tweede nummer roept hij een meisje op het podium. Een dronken meisje. Die moeilijk op haar benen kan blijven staan. Ze zat net nog met een vriend (afgeknipte spijkerbroek, geverfd haar, tatoeages) en vriendin (afgeknipte spijkerbroek, geverfd haar, tatoeages) voor het podium bier te drinken. Fonz dolt eerst met het meisje, maar zegt dan streng: ‘Als je maar wel weet dat dit serieus is. Ik ben geen circusact.’ Na een halfuur is hij toe aan zijn laatste nummer. ‘Ik vond het wel goed gaan,’ meldt hij aan zijn publiek. ‘Nu ga ik mijn slechtste liedje spelen. Kun je horen dat zelfs dát nog goed is.’ Aan het einde van de dag staan twee mensen van de Nederlandse organisatie wat te mopperen. Er was weinig publiek. Slecht geluid. Deze dag heeft waarschijnlijk niemand iets opgeleverd. Maar Fonz is positiever. ‘Ik vond het een goede show. Er was vast iemand aanwezig met een blog waar veel mensen op kijken. Zul je net zien. Nee, ik ben tevreden.’ Fonz krijgt gelijk. De schrijver die hij eerder in een taxi ontmoette, blijkt voor een grote Canadese krant een blog bij te houden. Daarop prijst hij een dag later de Nederlandse singer-songwriter. ‘Fonz heeft het publiek voor zich gewonnen. 22
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 23
Over hem zal geblogd, getwitterd en gemyspaced worden. His work in Texas is done.’ Soms vragen mensen hem wanneer hij gaat doorbreken. Anderen vragen hem hoe het voelt om doorgebroken te zijn. Fonz zegt dan altijd: ‘Voor mijn gevoel ben ik al doorgebroken toen ik nog in kroegen speelde.’ Over succes moet je niet te spastisch doen, vindt hij. Zolang ze hem maar niet vragen waar zijn liedjes over gaan. Dat vindt hij zo onzinnig. Fonz ligt in het gras en zegt: ‘Ik doe niet aan zelfpsychologie. Daar voel ik me niet goed bij. Ik trek het al helemaal niet als andere mensen mij proberen te doorgronden.’ Die drang van journalisten stoort hem zo, dat Lucky Fonz afstudeerde aan de Universiteit van Amsterdam op een scriptie over Bob Dylan en de neiging van popjournalisten om die artiest te ontrafelen. ‘Je kunt niet zo simpel stellen dat je zus of zo hebt gedaan, omdat je dit of dat hebt meegemaakt. Daar zijn wel honderd verklaringen voor te vinden. Misschien is het wel toeval dat ik singer-songwriter ben geworden.’ Fonz leest vrij veel interviews met artiesten die uitleggen wat ze hebben doorgemaakt bij het schrijven van een bepaald liedje. ‘Dan denk ik: waarom zeg je dat nou? Om platen te verkopen? Om te bewijzen dat je echt en oprecht bent? Kom op nou. Dat heeft mijn muziek niet nodig. Je kunt iemand ook juist een persoonlijke ervaring ontnemen door te vertellen waar iets over gaat. Ik wil dat mensen mijn liedjes geloven. Wat ze van mij vinden, dat boeit me niet. Dat hou ik privé.’ Wat hij wel wil verklappen, is dat je in ieder geval níet hoort hoe het met hém gaat als je zijn cd’s beluistert. ‘Je hoort vooral hoe het met jezelf gaat.’ 23
Hoekman Over de grens
10-12-2009
10:27
Pagina 24
Over muzikanten wordt vaak interessant gedaan, merkt Fonz. Alsof het halfgoden zijn. Onzin. ‘Je leeft in de maatschappij. Iedereen heeft daarin een plicht. Je moet iets doen waar mensen wat aan hebben. De taxichauffeur zorgt ervoor dat we ergens komen, de stratenveger voor schone straten, de architect voor gebouwen waarin ik kan optreden en ík, ik zorg ervoor dat er goede muziek komt en mensen een leuke muzikale ervaring hebben. Entertainment is een factor van belang in het leven van mensen. Net zoals onderdak en eten. Ik heb de plicht om mooie dingen te maken.’ Fonz weet met terugwerkende kracht al vanaf zijn achtste dat hij de samenleving het meest dient op het podium. Toen speelde hij piano voor zijn familie, daarna voor klasgenoten en later zong hij met de schoonmakers op Vlieland. ‘Ik heb een bovengemiddelde hang naar aandacht, dat geef ik toe. Ik vind het gewoon fijn: op het podium staan, grappen maken, entertainen. Dan voel ik me goed.’ Rusty Spurs is de enige bar voor homoseksuele cowboys in Texas. Misschien wel in heel Amerika. Lucky Fonz mag er vandaag optreden. Hij kijkt er al dagen naar uit. Aan de muur hangt een poster met daarop een gewillig kijkende jongen, op de bar staat een paar roze laarzen, de toiletten zijn wat donker en het mannelijke personeel draagt zonder uitzondering een snor. ‘Maar het had nóg gayer gemogen van mij.’ Als zijn optreden eigenlijk al had moeten beginnen, staat er nog een groepje mensen buiten Rusty Spurs. Fonz gaat ze halen, want ze staan duidelijk niet in de rij voor zijn show, maar om te netwerken. ‘Kom op, de op twee na beste singersongwriter uit Amsterdam gaat zo beginnen. Dat wil je niet missen.’ Hij brengt het met de jongensachtige charme waar24
