Gemeente Amsterdam Gemeenteraad Gemeenteblad
R
Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van ……….. Jaar
2015
Afdeling
1
Nummer
Publicatiedatum Agendapunt
Datum initiatiefvoorstel
Onderwerp
Initiatiefvoorstel van het raadslid Groen (GroenLinks) van 7 december 2015, getiteld: ‘Van Afval naar Grondstof: Beloon het scheiden van afval’ en kennisnemen van de bestuurlijke reactie Met dit initiatiefvoorstel stel ik u voor het volgende besluit te nemen: Tekst van openbare
De gemeenteraad van Amsterdam
besluiten wordt gepubliceerd
Gezien het initiatiefvoorstel van het raadslid Groen van 7 december 2015, getiteld: ‘Van Afval naar Grondstof: Beloon het scheiden van afval’ Mede gezien de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel en de behandeling in de raadscommissie voor Infrastructuur en Duurzaamheid; besluit:
I.
in te stemmen met genoemd initiatiefvoorstel;
II.
het college van burgemeester en wethouders te verzoeken:
1) Om een pilot te starten om te testen hoe deze tariefdifferentiatie in de afvalstoffenheffing, met een vast gedeelte en een variabel gedeelte per kilo restafval, toegepast kan worden in heel Amsterdam. Waarbij het aanbieden van gescheiden fracties gratis is. 2) Met de lessen geleerd uit de pilot, dit systeem toe te passen in heel Amsterdam. 3) Kosten voor de pilot en vervolgens de uitrol naar heel Amsterdam te dekken uit de € 15 miljoen euro die nu wordt gebruikt om de afvalstoffenheffing te verlagen. III.
kennis te nemen van de bestuurlijke reactie op het initiatiefvoorstel.
Wettelijke grondslag
Gemeentewet art. 147a, lid 1 Initiatiefvoorstel
1
Jaar Afdeling Nummer Datum
2015 1
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van
In Amsterdam valt nog een wereld te winnen in de transitie naar een circulaire economie. Pioniers op dat gebied zijn er al in Amsterdam: De Ceuvel is een zelfvoorzienend kantorenpark, uitgerust met de meest duurzame technieken, het gebied Buiksloterham experimenteert met duurzame systemen die direct toegepast kunnen worden op niveau van de woning en de wijk. Dit zijn echter pas voorzichtige eerste stappen, en de stad als geheel behoort – net als de andere grote steden in Nederland – tot de achterhoede. De Agenda Duurzaamheid benoemt enkele ambities op dit gebied, maar laat ook nog veel open. GroenLinks komt met daarom met deze eerste voorstellen om de transitie verder op gang te helpen. Een voor de hand liggend eerste onderwerp bij de omslag naar een circulaire economie is afval: de wijze waarop we het verwerken, beperken en produceren. GroenLinks komt met 3 eerste voorstellen ten aanzien van afval om flinke stappen te zetten richting een circulaire stad. 1. Grondstoffen scheiden 2. Afval verminderen 3. Minder produceren Voorstel 1: Beloon het scheiden van afval en de vervuiler betaalt De baten van het scheiden van afval komen toe aan degenen die het ook daadwerkelijk doen, ofwel: degene die recyclet wordt beloond en de vervuiler betaalt. Het afvalscheidingspercentage in Amsterdam lag op 27% in 2014. Door burgers te belonen voor het scheiden van afval draagt dit voorstel bij aan de cultuuromslag die nodig is om Amsterdam te transformeren tot een circulaire stad. Verschillende gemeenten kiezen voor tariefdifferentiatie in de afvalstoffenheffing (DIFTAR). Meestal betekent dit dat huishoudens naast een vast gedeelte ook een variabel gedeelte betalen per keer of per kilo restafval dat ze aanbieden. Het aanbieden van gescheiden fracties is gratis. Door zowel het restafval zwaarder te belasten als de gescheiden fracties gratis te laten aanbieden, worden bewoners gestimuleerd om minder afval te produceren en om afval meer te scheiden. Bewoners kunnen op deze manier hun afval zo gaan scheiden dat ze zelfs geen restafval meer over houden. Dan hoeven ze alleen het vaste deel van hun afvalstoffenheffing te betalen, wat aanzienlijk lager ligt dan wanneer zij ook voor hun restafval zouden moeten betalen. GroenLinks kiest er voor het principe in stand te houden dat voor de groep mensen die nu kwijtschelding op hun afvalstoffenheffing ontvangt, deze kwijtschelding behoudt. De winst van DIFTAR is groot genoeg als het principe wordt toegepast op de grootste groep Amsterdammers die nu ook afvalstoffenheffing betaald. Deze huishoudens hebben wel de mogelijkheden om ook hun afval te scheiden.
Een manier om dit in Amsterdam uit te voeren is om aan te sluiten bij de huidige pilot die de gemeente uitvoert met gekleurde afvalzakken in Zuidoost. In deze pilot worden de verschillende fracties (karton, plastic verpakkingen en drankenkartons, etensresten etc) ingezameld via gekleurde zakken. Alle afvalzakken met restafval worden vervolgens voorzien van een code die is gekoppeld aan het huishouden waaraan de zakken zijn verstrekt. Bij het sorteren van de zakken worden de zakken met restafval door het AEB gewogen en geïdentificeerd. Enkel en alleen de waarde van de inhoud van de zak met restafval wordt 2
Jaar Afdeling Nummer Datum
2015 1
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van
opgeslagen in een database. In de verschillende stadsdelen van Amsterdam wordt afval via verschillende systemen ingezameld. Het is een uitdaging om te kijken hoe deze verschillende systemen zo ingevuld kunnen worden, dat ze geschikt gemaakt kunnen worden voor DIFTAR. In Zuidoost is dat wellicht met gekleurde zakken, maar in West bijvoorbeeld kan gebruik worden gemaakt van de afvalcontainers die op dit moment allemaal onder de grond worden geplaatst. Daarbij kan hetzelfde principe toegepast worden als met de gekleurde zakken, waarbij de zakken met restafval gecodeerd worden. GroenLinks stelt voor om een pilot te starten om te testen hoe deze tariefdifferentiatie toegepast kan worden in heel Amsterdam, waarbij rekening wordt gehouden met de verschillen in structuur en opbouw van woningbouw in de verschillende stadsdelen. Het is interessant om deze nieuwe pilot in een andere wijk in Amsterdam te laten plaatsvinden dan de huidige pilot(s). De gemeente moet er voor zorgen dat Amsterdammers al hun verschillende fracties gescheiden kunnen aanbieden, waaronder ook GFT. In deze pilot wordt het restafval in gewicht per huishouden bijgehouden, zodat dit bij de huishoudens, per kilo, in rekening gebracht kan worden. Voordelen van bronscheiding ten opzichte van nascheiding De twee belangrijkste voordelen van bronscheiding ten op zichte van nascheiding zijn dat de afvalfracties zuiverder blijven en dat er bewustwording ontstaat bij de consument. De afvalfracties blijven zuiverder omdat ze niet vermengd worden, wat bij nascheiding wel gebeurt. Wanneer consumenten zelf hun afval scheiden, zien ze direct hoeveel afval ze produceren, wat er voor kan zorgen dat ze bij aankoop van producten bewuster kiezen voor bijvoorbeeld producten met minder verpakkingsmateriaal. Risico van afval dumpen Een mogelijk nadeel van het invoeren van diftar is het risico dat afval gedumpt wordt. In andere gemeenten waar diftar is ingevoerd, zien we dat het dumpen van afval succesvol tegengegaan wordt door handhaving, die gepaard gaat met flinke boetes.
Randvoorwaarden bij uitvoering Waarborgen privacy van burgers GroenLinks hecht veel waarde aan het waarborgen van privacy met betrekking tot het verwerken van huishoudelijk afval. Voor het opslaan van gegevens dient een koppeling te worden gemaakt met de gemeentelijke basisregistratie persoonsgegevens. Per huishouden wordt bijgehouden hoeveel restafval het heeft aangeboden in een jaar. De gemeentelijke dienst die verantwoordelijk wordt voor deze informatieverwerking dient haar informatiebeveiliging op orde te hebben en niet meer, vaker of langer informatie te bewerken en op te slaan dan strikt noodzakelijk. Wanneer huishoudens al hun afval scheiden, en geen restafval aanbieden, zullen er ook geen gegevens van hun afval worden geregistreerd. Feedbackmechanisme Om daadwerkelijk bij te dragen aan een cultuuromslag in de manier waarop
3
Jaar Afdeling Nummer Datum
2015 1
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van
Amsterdammers omgaan met afval is een goed feedbackmechanisme van groot belang. Het zou interessant zijn om op wijkniveau bij te houden hoeveel afval er gescheiden wordt. Interessantere opties kunnen een app of een website zijn. Steekproefsgewijze controle Steekproefsgewijs dienen zakken gecontroleerd worden of de kwaliteit van afvalscheiding voldoende is. Het is belangrijk dat er goede voorlichting is over welke materialen men in welke zak mag stoppen.
Voorbeeld berekening van wat het systeem oplevert aan waardevolle grondstoffen Een gemiddeld Amsterdams huishouden produceert jaarlijks 1500 kilo afval. Fracties leveren een verschillend bedrag op per kilo. Onderstaand voorbeeld is een fictief voorbeeld van een huishouden.
Oud papier en karton Plastic en drankkartons Textiel GFT Metalen Kleine elektrische apparaten Totaal
Kilo per jaar 356 296 88 620 76 64
Waarde per kilo 0,08 0,3 0,2 0,03 0,1 0,1
Opbrengst 28,48 88,8 17,6 18,6 7,6 6,4 167,48
Dit college heeft € 15 miljoen euro ingezet om huishoudens een verlaging van hun afvalstoffenheffing te geven. Door het voorstel van GroenLinks kunnen Amsterdamse huishoudens een veel grotere verlaging ontvangen op hun afvalstoffenheffing en betaalt de vervuiler. Zij die het meeste afval produceren en hun afval niet scheiden, betalen het meest. De verwachting is dat dit systeem, wanneer het in heel Amsterdam wordt toegepast, in eerste instantie, investeringskosten met zich meebrengt. Kijkend naar andere gemeenten, waar het al werkt, zal dit systeem op de lange termijn geld opbrengen. GroenLinks stelt voor: 1) Om een pilot te starten om te testen hoe deze tariefdifferentiatie in de afvalstoffenheffing, met een vast gedeelte en een variabel gedeelte per kilo restafval, toegepast kan worden in heel Amsterdam. Waarbij het aanbieden van gescheiden fracties gratis is. 2) Met de lessen geleerd uit de pilot, dit systeem toe te passen in heel Amsterdam. 3) Kosten voor de pilot en vervolgens de uitrol naar heel Amsterdam te dekken uit de € 15 miljoen euro die nu wordt gebruikt om de afvalstoffenheffing te verlagen.
Stukken Meegestuurd Ter inzage gelegd
n.v.t. 4
Jaar Afdeling Nummer Datum
2015 1
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van
Het lid van de gemeenteraad van Amsterdam
R.J. Groen (GroenLinks)
5
