Jaarverslag 2008
Inhoudstafel
Missie
3
1 Actief Trends in de wereldeconomie Trafieken Logistiek Zeeschepen Industrie in de Antwerpse haven Concurrentiepositie Toegevoegde waarde en werkgelegenheid Hinterlandtransport Havenbeveiliging
7 7 8 11 12 13 13 14 14 15
2 Toekomstgericht Nieuw Havenhuis Uitbouw Deurganckdok Renovatie Delwaidedok Werken Van Cauwelaertsluis Antwerp Coordination Center Heraanleg kaaien Willemdok en Bonapartedok Radars en camera’s Grensinspectiepost Linkeroever WiFi ANTWERPPORT Uitbouw Windmolenpark Amoras en de onderwaterbodem Andere projecten Concessiebeleid
21 21 22 22 22 22 23 24 24 25 25 25 25 26
3 Bereikbaar De haven en haar maritieme toegankelijkheid De haven en haar achterlandverbindingen
31 31 34
4 Verantwoord Strategische planning De haven en haar omgeving
43 43 44
5
55 55 57 58
Betrouwbaar Havenkapiteindienst De haven in de wereld Personeel
6 De mensen Bestuursorganen
65 65
7 Jaarrekening Commentaar bij de jaarrekening Balans na winstverdeling Resultatenrekening Resultaatverwerking Toelichting Sociale balans Waarderingsregels Verslag van de commissaris Verslag van het college van commissarissen
75 75 82 84 86 87 108 111 119 121
Colofon
123
Missie
Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen tracht de toegevoegde waarde die de Antwerpse haven voor de stad en de regio genereert, op een duurzame wijze te optimaliseren. Het Havenbedrijf koestert ook de ambitie om de concurrentiepositie van de haven te verstevigen door een kwaliteitsvolle, ononderbroken dienstverlening en een optimaal uitgebouwde infrastructuur aan te bieden. Het Havenbedrijf heeft een voortrekkersrol te vervullen inzake duurzame havenontwikkeling en promoot milieuvriendelijke transportmodaliteiten voor het vervoer van goederen van en naar het achterland. Wederzijds vertrouwen ligt aan de basis van de ondernemingsfilosofie van het Havenbedrijf. Alleen dankzij de volle steun en medewerking van de werknemers kan het Havenbedrijf zijn zending en ambities waarmaken.
3
1 Actief
TRENDS IN DE WERELDECONOMIE
Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. Publiek in doelstelling, Bedrijf in werking.
De haven van Antwerpen en de andere havens in de Hamburg–Le Havre range ondergaan in belangrijke mate de invloed van trends in de nationale en internationale economie. De groei van de wereldeconomie kende in 2008 een sterke vertraging, vanaf de tweede helft van 2008 werd het duidelijk dat zich een diepe en langdurige recessie aankondigde. Waar de wereldeconomie in 2007 nog met 5,2 procent toenam, zakte die in 2008 terug tot 3,4 procent. Een duidelijk gevolg van de financiële crisis en de hieruit voortvloeiende scherpe terugval van de vraag naar consumptiegoederen. Dat resulteerde in een aanzienlijke daling van de industriële productie en de wereldhandel in het laatste kwartaal van 2008. Waar de voorbije jaren de ‘nieuwe’ economieën de sterkhouders waren van de wereldwijde economische groei, ontsnapt nu geen enkele regio aan een groeivertraging. De impact van de crisis vertoont echter grote regionale verschillen. In de geïndustrialiseerde landen was er in 2008 een groei van ongeveer één procent. De Verenigde Staten hadden een stijging van het bbp met 1,1 procent, de eurozone realiseerde 1 procent, terwijl de Japanse economie kromp met 0,3 procent. Bij de groeilanden konden vooral China en India sterke resultaten voorleggen. In 2007 had China een groeicijfer van 13 procent, in 2008 was er al een serieuze daling maar nog altijd goed voor een economische groei van 9 procent. Voor 2009 wordt een toename van 6,7 procent verwacht. Ook India bezet een belangrijke plaats en kon in 2008 een groeicijfer voorleggen van 7,3 procent. In 2009 zou de economie van de eurozone sterker krimpen dan die van de Verenigde Staten. Analysten spreken immers van een daling in de groei met 2 procent voor de eurozone, 1,6 procent voor de Verenigde Staten en
7
Actief
2,6 procent voor Japan. Er wordt verwacht dat de economie wereldwijd terug zal aantrekken in 2010.
TRAFIEKEN De haven van Antwerpen behandelde in 2008 189.389.545 ton goederen, een toename met 3,5 procent in vergelijking met de bijna 183 miljoen ton in het uitzonderlijk sterke jaar 2007. Vooral de eerste negen maanden laten schitterende cijfers zien. Het laatste trimester weerspiegelt duidelijk de mondiale economische teruggang, al heeft de Antwerpse haven zich relatief sterk gehouden.
Containers De containerbehandeling steeg met 7,2 procent naar 101.362.024 ton. De haven van Antwerpen ging hiermee voor het eerst over de 100 miljoen ton. Uitgedrukt in TEU groeide het containerverkeer met exact zes procent naar 8.663.736 TEU. Ook de trafiek in het Deurganckdok steeg met 19,3 procent in vergelijking met 2007 of een overslag van ruim 1,8 miljoen TEU.
PCTC-schepen verzorgen een wekelijkse dienst vanuit Antwerpen.
De uitstekende nautische toegankelijkheid gecombineerd met de diepe landinwaartse ligging en de uitgebreide hinterlandverbindingen blijft één van de grote troeven van de Antwerpse haven. Een studie van het Waterbouwkundig Laboratoruim in Borgerhout over de nautische toegankelijkheid van de Schelde voor super postpanamaxschepen was positief voor de aanloop van schepen met een LOA van 355 meter tot en met 400 meter. Een performante verkeersbegeleiding is in deze een belangrijke factor.
De eerste drie kwartalen waren bijzonder goed met een groei van 11 procent in de containerbehandeling, in het laatste kwartaal van 2008 ondervond ook de haven van Antwerpen de gevolgen van de wereldwijde economische crisis. Voornamelijk op de lijnen tussen het Verre Oosten en Europa was er een opvallende daling in de volumes. Door de daarop volgende rationaliseringen bij de rederijen werden een aantal diensten op Europa geschrapt. Toch blijft de haven van Antwerpen verbonden met de belangrijke wereldhavens, mede dankzij de sterke positie die ze de jongste jaren op verschillende vaargebieden heeft verworven in Noorden Zuid-Amerika, Afrika en Azië.
De goederenbehandelaars blijven investeren in de efficiëntie en performantie van de Antwerpse containerbehandeling. In december 2008 werden drie gloednieuwe ‘ZPMC’ container kranen geleverd aan de Deurganckdokterminal van PSA. Dit hoogtechnologisch systeem laat de parallelle behandeling toe van 2 x 20 voet- en 2 x 40 voet-containers. DP World creëerde op Antwerp Gateway (DGD) extra capaciteit door vijf bijkomende ASC’s (Automatic Stacking Cranes) te plaatsen. Op de MSC home terminal werd geïnvesteerd in nieuwe super postpanamaxkranen. De terminal heeft er nu 22 ter beschikking.
The Antwerp Gateway op de Linkerscheldeoever.
Roro Het roroverkeer kende een minimale daling van 0,3 procent naar 4.427.143 ton. In 2008 werden 343.285 auto’s ingevoerd en 618.388 auto’s uitgevoerd. Hierdoor nam de totale trafiek toe met 2,3 procent tot 961.673 auto’s. In augustus nam ICO een nieuwe loods (6000 m²) in gebruik voor de centralisatie van de ARC-trafiek (American Roll on Roll off Carrier). Deze rederij is gespecialiseerd in het verschepen van inboedels en zet op de route tussen Europa en de VS vijf PCTC-schepen in met een capaciteit van 6000 CEU (car equivalent unit). Daarmee biedt ze vanuit Antwerpen een wekelijkse dienst aan. Op jaarbasis zal ICO 16.000 ton vanpacks, 3.000 voertuigen en 7.000 personal owned vehicles verschepen.
8
Jaarverslag 2008
9
Actief
Stukgoed Het conventioneel stukgoed is na een uitstekend 2007 — met een uitzonderlijk hoge staaltrafiek vanuit Azië — met 14,5 procent gedaald tot 16.938.327 ton. Belangrijkste oorzaak is de afname met 14,5 procent van de behandeling van staalproducten tot 10.465.953 ton. Ook de overslag van woudproducten, suiker en graniet ging achteruit. Daar staat tegenover dat de behandeling van meststoffen, chemicaliën, meel en fruit toenam. Naast DP World (investeringsplan voor vijf jaar) en Wijngaardnatie (eerste All Weather Terminal), investeerde ook ABES in de renovatie van de voorkaai aan het Vijfde Havendok. Door deze investering van 5 miljoen euro, een uitbreiding van de kaailengte met 350 meter en een nieuwe Gottwald-kraan kon ABES zijn productiviteit verder aanzienlijk opdrijven. MACS Shipping, één van de belangrijkste breakbulkcarriers voor de Antwerpse haven, sloot een langetermijncontract af met Nova & HesseNoord Natie Stevedoring (NHS) voor de behandeling van de diensten vanuit Antwerpen naar Zuid-Afrika.
Logistiek met uitgebreide waardetoevoegende activiteiten.
de tradingactiviteiten en de opstart van een nieuwe dedicated mineralenterminal (Sea-Invest) aan het Zesde Havendok zorgen voor deze positieve evolutie. Deze terminal zal als Europese hub fungeren voor Imerys, wereldleider voor de productie van industriële mineralen.
Ook CCNI besliste om zijn diensten op Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied te verhuizen naar de stukgoedterminal van NHS aan kaai 336. Het Braziliaanse Votorantim bouwt in Antwerpen zijn Europese hub uit voor fruitsap en pulp en neemt daarvoor een deel van de terminal van Westerlund over (Vrasenedok). Er worden ook metalen als aluminium en zink opgeslagen. Het gaat om een oppervlakte van zeven hectare, waarvan 2,4 hectare overdekte opslagruimte.
De behandeling van droog massagoed steeg met 11,6 procent en kwam uit op 27.345.817 ton. Het vloeibare massagoed daalde licht met 0,7 procent naar 39.316.234 ton. Met een toename van vier procent laten chemicaliën andermaal mooie groeicijfers optekenen. Antwerpen consolideert daarmee zijn positie als distributiehub voor chemische producten.
Antwerpen
blijft de grootste breakbulkhaven in Europa. Nieuwe dedi-
cated mineralenterminal.
Bulk
LOGISTIEK
De overslag van massagoederen nam toe met vier procent tot 66.662.051 ton, met de behandeling van droge bulk als grootste stijger. Onder meer
Een van de grote troeven van de Antwerpse haven zijn de uitstekende verbindingen naar het hinterland. In een straal van maximaal één kilometer heeft men al een aansluiting op de Europese autowegen. Voor het spoor ligt de main hub in het havengebied zelf. In 2008 werden de werken opgestart voor extra spoorterminals en een nieuwe spoortunnel. Samen met het verhogen en verbreden van de bruggen over het Albertkanaal moet dit het marktaandeel van het spoor en de binnenvaart naar het hinterland nog versterken. Door de prima logistieke verbindingen en de ruim 400 Europese distributiecentra rond de haven is Antwerpen een ideaal centrum om primaire en vooral secundaire distributieactiviteiten te ontplooien. Hierin spelen next day-services een zeer grote rol. In de haven zelf zijn er niet minder dan 530 hectare overdekte opslagplaatsen ter beschikking. Een belangrijke speler is de groep Katoen Natie, die bijna een kwart van de totale opslagfaciliteiten voor zijn rekening neemt. Zij zijn een wereldspeler in opslag en distributie maar verzorgen evengoed waardetoevoegende activiteiten als opzakken, verbulken, opslag en distributie tot bij
10
Jaarverslag 2008
11
Actief
INDUSTRIE IN DE ANTWERPSE HAVEN De privébedrijven in de haven investeerden fors in nieuwe technologieën en uitbreiding van het potentieel, zo ook de industriële bedrijven met de chemische industrie op kop. Enkele voorbeelden. Evonik Degussa Antwerpen is wereldmarktleider in chemische specialiteiten en bouwt een nieuwe productie-installatie voor isobuteen. Deze zal een capaciteit hebben van 110.000 ton en gaat eind 2010 in productie. De Duitse chemiegroep Lanxess investeert 10 miljoen euro in een nieuw productieproces in zijn vestiging in de Antwerpse haven. De afdeling rubberchemicaliën fungeert als kenniscentrum voor rubberchemie en met de investering wil Lanxess de concurrentiepositie van deze Vlaamse vestiging versterken. De projectpartners AGT, Air Liquide, Air Products, Fluxys en Vitol Terminals leggen onder de naam ‘Antwerpen-Co-Lay’ ongeveer 40 km pijpleiding aan over een traject van elf kilometer, parallel aan de Scheldelaan. ITC Rubis Terminal Antwerp, een joint venture tussen Rubis en Mitsui & Co, neemt midden 2009 een nieuwe terminal in gebruik voor de opslag en behandeling van vloeibare chemische bulkgoederen. In een eerste fase wordt een bijkomende capaciteit van 110.000 m³ gerealiseerd. De afgewerkte jetty moet op termijn zes oceaantankers en kust- en binnenschepen tegelijkertijd kunnen behandelen. In de loop van 2008 startte ook de bouw van de eerste 22 tanks. Deze moeten gebruiksklaar zijn tegen medio 2010. De privébedrijven investeerden fors in technologie en uitbreiding van het potentieel.
Ineos Oxide nam een bijzonder initiatief door braakliggende en niet vergunbare terreinen ter beschikking te stellen van bedrijven die ondersteunend zijn voor de chemische sector. Talke bouwt er 30.000 m² klasse I-magazijnen voor de opslag van chemische producten. Het logistiek bedrijf Van Moer heeft er een ADR-containerterminal en neemt een terrein in van 168.800 m². Het bouwde ook een tankcleaning-installatie die operationeel is sinds maart 2008. De groep is bijzonder complementair en verzorgt zowel transport, opslag, overslag, cleaning als repair. Ook de tweede constructiefase is ondertussen opgestart. Verder bouwen ook Sika, bECO2 en Messer nieuwe activiteiten uit op de Ineos Oxide site. Op een terrein van 30.000 m² zet Messer een nieuwe fabriek voor het afvullen van industriële gassen. Als laatste bouwt Prodac, actief in de staalsector, 66.000 m² magazijnen.
de klant. In 2008 investeerde de groep in verschillende magazijnruimten in Loghidden City, wat de capaciteit sterk heeft opgevoerd. Een andere voorname speler is Nova Natie die net als Katoen Natie het hele scala aan logistieke producten verzorgt. Een nieuwe investering van 11 miljoen euro in koel- en diepvriescapaciteit zorgt voor nieuwe perspectieven vlakbij het Deurganckdok. Een eerdere investering in de distributie van kledij gebeurde ‘at risk’, maar in de loop van 2008 was al ruim de helft van de capaciteit opgevuld met nieuwe contracten. Antwerpen speelt voorts een vooraanstaande rol in de opslag en distributie van koffie en cacao. Een groot aantal spelers (Molenberg Natie, Vollers, Unicontrol Commodities, Tabak Natie, Wilmarsdonk en Pacorini) zijn hier actief. Ook zij hebben het voorbije jaar geïnvesteerd in opslag en verwerkingscapaciteit.
CONCURRENTIEPOSITIE
ZEESCHEPEN
In de Hamburg–Le Havre range had de Antwerpse haven in 2008 voor het totale goederenverkeer een marktaandeel van 16,8 procent. Antwerpen is daarmee de tweede Europese haven na Rotterdam (37,4 procent) en vóór Hamburg (met 12,5 procent).
Het aantal zeeschepen daalde met 1,7 procent naar 16.406. Daar staat wel tegenover dat de bruto tonnenmaat met 2,6 procent is gegroeid naar 296.400.489.
12
Jaarverslag 2008
13
Actief
Voor het conventioneel stukgoed stond Antwerpen in 2008 op nummer één met een marktaandeel van ongeveer 34 procent, gevolgd door Bremen (19,5 procent), Rotterdam (15,7 procent) en Amsterdam (10,4 procent). Antwerpen is de derde containerhaven na Rotterdam en Hamburg, maar wist zijn positie de voorbije jaren te versterken. Terwijl Antwerpen in 1990 net geen 16 procent van de containertrafiek in de range behandelde, is dat in 2008 opgelopen tot 21,66 procent.
Een performante sleepdienst staat in voor de begeleiding van de schepen. De haven van
Antwerpen zet in op duurzaam hinterlandtransport.
vervoersmodi te stimuleren. In 2008 werd er in ongeveer 90 miljoen ton aan- en afgevoerd per binnenschip, terwijl de trein goed was voor 25 miljoen ton. Het ging daarbij zowel om industriële als maritieme goederen. Bij de maritieme goederen springt vooral het containertransport in het oog, de belangrijkste groeimarkt het afgelopen decennium. Hier worden er belangrijke inspanningen geleverd om tot een meer evenwichtige modale mix te komen. Nu worden nog bijna 60 procent van alle containers over de weg vervoerd, maar de jongste jaren groeide de binnenvaart nog met zo’n 3 à 5 procent ten aanzien van het wegvervoer. Het aandeel van de binnenvaart in het containervervoer bedraagt nu meer dan 33 procent, terwijl dat van het spoorvervoer ongeveer 10 procent is.
TOEGEVOEGDE WAARDE EN WERKGELEGENHEID
Het streefdoel van het GHA is een toename van de binnenvaart tot 40 procent en een stijging van het spooraandeel tot 20 procent. Toch zal het wegtransport ook in de toekomst een belangrijke vervoersmodus blijven en dit door het grote volume containers met een lokale herkomst of bestemming.
Volgens het meest recente rapport van de Nationale Bank (editie 2008, cijfers 2006) is de haven van Antwerpen goed voor een directe toegevoegde waarde van 9.159,7 miljoen euro. Over een periode van zes jaar (2001 – 2006) is dit een stijging met 5,7 procent. Als men rekening houdt met de indirecte effecten realiseert de haven een totale toegevoegde waarde van 18.761 miljoen euro.
HAVENBEVEILIGING
De Antwerpse haven creëert 64.449 directe arbeidsplaatsen (voltijdse equivalenten), een stijging van 2,0 procent tegenover 2005. Als men ook rekening houdt met de indirect gecreëerde werkgelegenheid, is de haven van Antwerpen goed voor 170.100 voltijdse equivalenten. Na een sterk eerste half jaar steeg het aantal gewerkte taken in 2008 met 2,8 procent naar 1.800.087. In 2007 lag dat aantal op 1.750.491.
Op Europees niveau regelt verordening EG 725/2004 de verbetering van de beveiliging van schepen en havenfaciliteiten (ISPS), terwijl de richtlijn 2005/65 EG betrekking heeft op het verhogen van de veiligheid van de havens. De Antwerpse haven telt 78 havenfaciliteiten die door de federale overheid gecertificeerd zijn als ISPS-faciliteit. Deze inkrimping van 90 (2007) naar 78 ISPS-faciliteiten heeft voornamelijk te maken met consolidatie van bepaalde terminals en de afname van het aantal wachtkaaien.
HINTERLANDTRANSPORT
Het team van de Havenkapiteindienst/Security (HKD/SEC) staat niet alleen in voor de opvolging en implementatie van de verordening en de richtlijn, maar fungeert ook als een operationele havenbeveiligingsorganisatie. Het team werd in 2008 versterkt met twee controleurs havenbeveiliging.
Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen streeft een duurzaam hinterlandtransport na, door zoveel mogelijk de binnenvaart en het spoor als
14
Jaarverslag 2008
15
Actief
‘Cooperative Shield’: havenbeveiliging is een prioriteit.
In maart 2008 inspecteerde een team van het Directoraat-generaal Transport en Energie van de Europese Commissie drie havenfaciliteiten uit de petrochemische sector. Het eindrapport vermeldde geen tekortkomingen. Aansluitend startte HKD/SEC de tweede periodieke auditcampagne, deels gecombineerd met inspecties door de nationale autoriteit. Hierbij werd het voorbereidende werk gedaan voor de vernieuwing van 64 certificaten in 2009. Om de bedrijven bij te staan in de uitvoering van de verplichte kwartaalen jaarlijkse oefeningen werd het ‘Handboek ISPS oefeningen’ samengesteld. Dit is ondertussen ter beschikking op de website van het Gemeentelijk Havenbedrijf. De eerste grootschalige oefening rond havenbeveiliging, Cooperative Shield, vond plaats in oktober 2008. De federale politie, de lokale politie, defensie, de provincie en de stad, het Lokaal Comité voor Maritieme Beveiliging en het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werkten hiervoor intensief samen. In november organiseerde HKD/SEC voor de PFSO’s een informatienamiddag over oefeningen, incidentmelding en havenbeveiliging.
16
Jaarverslag 2008
2 Toekomstgericht
Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen blijft samen met de overheid en de privépartners investeren in de toekomst. Deze toekomstige ontwikkelingen kaderen in een meerjarenplan met aandacht voor duurzaamheid en een evenwichtige balans tussen economie en ecologie, met aandacht voor mens en ruimte. Het overzicht van de projecten is niet exhaustief maar laat enkele van de grotere projecten de revue passeren.
NIEUW HAVENHUIS In het Havenhuis aan de Entrepotkaai is er een acuut gebrek aan werkruimte. Daarom verkoos de raad van bestuur van het Havenbedrijf om op de site van de technische dienst aan kaai 63 een nieuw Havenhuis te bouwen met integratie van het bestaande Hansagebouw.
Een Havenhuis voor de toekomst: ambitieus en vooruitstrevend.
21
Toekomstgericht
Het ACC zal 12 miljoen euro kosten en wordt gefinancierd door de Vlaamse Overheid en het GHA. Voor de bouw van dit centrum wordt gewerkt met een Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester. Bij oplevering, voorzien in 2013, zal dit ACC dienst doen als een internationaal referentiepunt voor de maritieme kennisregio Vlaanderen en Flanders Port Area.
Na een Open Oproep van de Vlaamse bouwmeester werd het ontwerp van Zaha Hadid Architects uit Londen weerhouden. Het ontwerp komt tegemoet aan enkele belangrijke basisvereisten. Zo integreert het de technische en administratieve diensten, wordt het oude Hansagebouw integraal opgenomen in de nieuwbouw en krijgen de havengemeenschap en de stad Antwerpen een nieuw iconisch gebouw. De geraamde bouwkost bedraagt 31,5 miljoen euro exclusief BTW en erelonen. Het gebouw zal in 2013 afgewerkt zijn.
HERAANLEG KAAIEN WILLEMDOK EN BONAPARTEDOK
UITBOUW DEURGANCKDOK
De nieuw aangelegde kaaien rond het Willem- en Bonapartedok werden in 2008 officieel ingehuldigd. Bestrating met kasseien en blauwe hardsteen, zitbanken met zicht op de jachthaven en boompartijen karakteriseren de nieuw aangelegde open ruimte. De werken verliepen in fases. De heraanleg van de Entrepotkaai startte in januari 2007. Aansluitend werd de Godefriduskaai met de Zeevaartstraat gerenoveerd. In 2007 en 2008 pakte men vervolgens de Sint Laureiskaai en de Sint Aldegondiskaai aan. De aannemer voerde de laatste werken uit in juni 2008. De uiteindelijke kostprijs van de heraanleg bedraagt ruim 4,5 miljoen euro.
Na de voltooiing van de derde en laatste baggerfase is sinds 2008 de volledige kaaimuurlengte aan de oost- en westzijde van het dok ter beschikking. De plaats van de einddijk zal pas worden weggebaggerd na de voltooiing van de tweede sluis op Linkeroever.
RENOVATIE DELWAIDEDOK Inhuldiging van de nieuwe toren aan de Kallosluis in aanwezigheid van minister-president Kris Peeters.
De MSC home terminal fungeert als Europese draaischijf voor de diensten van de Mediterranean Shipping Company (MSC) en beslaat de volledige zuidkant van het dok. Met een nieuwe renovatie aan de noordzijde werd een extra kaaimuur van 440 meter gerealiseerd, toegankelijk voor postpanamax containerschepen van 8.000 TEU en meer. De werken werden afgerond in 2008. Er werden ook twee nieuwe super postpanamaxkranen in dienst genomen, zodat ook de nieuwste containerschepen kunnen worden behandeld.
De heraangelegde kaaien: de oude havenbuurt leeft.
WERKEN VAN CAUWELAERTSLUIS In 2008 startten de werken aan de Van Cauwelaertsluis. Na deze eerste fase zal de binnenvaartsluis eind 2009 ook effectief buiten dienst worden gesteld voor een periode van 13 maanden. De betrokken diensten bereiden een communicatie- en verkeersbegeleidingsplan voor om de gevolgen voor de binnenvaart tot een minimum te beperken.
ANTWERP COORDINATION CENTER Met de bouw van een nieuw Antwerp Coordination Center (ACC) wil het GHA samen met alle andere betrokkenen een gecentraliseerde scheepvaartbegeleiding uitbouwen. Op de gezamenlijke werkvloer zullen 30 specialisten zorgen voor een veilige en vlotte verkeersafwikkeling van en naar Antwerpen en op de Schelde. Het gaat daarbij om de diensten van de Vlaamse overheid (voornamelijk scheepvaartbegeleiding en loodswezen), het Havenbedrijf Antwerpen en enkele direct betrokken partijen. Bovendien wordt in dit gebouw ook een algemeen crisiscentrum voor het havengebied Antwerpen gehuisvest. Het nieuwe complex komt achter dienstgebouw A bij de Zandvliet- en Berendrechtsluis.
22
Jaarverslag 2008
23
Toekomstgericht
WIFI ANTWERPPORT Het Gemeentelijk Havenbedrijf stelde eind 2008 zijn nieuwe draadloze netwerk WiFi ANTWERPPORT ter beschikking aan klanten in het volledige dokkencomplex van de Antwerpse haven. Het aantal eigen vaartuigen dat hiervan gebruik zal maken, wordt in 2009 fors uitgebreid. Vooral de sleepboten en de baggerschepen komen hiervoor in aanmerking. De belangstelling voor WiFi ANTWERPPORT groeit en een extra informatiecampagne in 2009 moet zoveel mogelijk klanten informeren over de mogelijkheden en voordelen van dit netwerk.
UITBOUW WINDMOLENPARK Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werkte ook in 2008 verder aan de projecten rond alternatieve en groene energie. Er werd veel voorbereidend werk verricht voor de bouw van 38 windmolens. Vier turbines werden in 2008 opgeleverd. Het aantal concessieovereenkomsten steeg naar 19.
WiFi ANTWERPPORT: gratis surfen op het water.
RADARS EN CAMERA’S
Groene energie voor een duurzame haven.
In de vier Vlaamse zeehavens voert de Vlaamse overheid VTS-investeringsprojecten uit. Deze projecten garanderen een perfecte afstemming en uitwisselbaarheid tussen de bestaande apparatuur van de overheid en deze die binnen de havengebieden wordt gebruikt. In het havengebied werden in opdracht van de Vlaamse overheid en het Havenbedrijf zes radars gebouwd. Daarnaast werden ook camera’s geïnstalleerd voor een nog betere begeleiding van de scheepvaart. Vier camera’s zijn operationeel en de komende twee jaar is er een uitbreiding voorzien naar vier radarsites met telkens twee camera’s. Eén site met twee camera’s aan de Kallosluis (Linkeroever) is in opbouw.
In de haven van Antwerpen moet jaarlijks een grote hoeveelheid onderhoudsbaggerspecie worden verwijderd. Het GHA werkt actief mee met de Vlaamse Commissie Integraal Waterbeleid aan de ontwikkeling van kwaliteitsdoelstellingen voor de onderwaterbodem in de havendokken en de sanering van die onderwaterbodems. Enkele projecten rond de verwerking en berging van de onderhoudsbaggerspecie komen op kruissnelheid waaronder Amoras (Antwerpse Mechanische Ontwatering, Recyclage en Applicaties van Slib). Het Amoras-project omvat de bouw en de exploitatie van een fabriek voor de mechanische ontwatering van onderhoudsbaggerspecie met kamerfilterpersen. De installatie moet in 2011 gebruiksklaar zijn. Het Vlaams Gewest leverde een vergunning af voor de aanleg van onderwatercellen in het Churchilldok, zodat de periode tot 2011 kan worden overbrugd, en gaf toestemming voor een bijkomende cel.
GRENSINSPECTIEPOST LINKEROEVER In de buurt van het Deurganckdok bouwt en financiert het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen een nieuwe grensinspectiepost van waaruit verschillende federale overheidsdiensten de groeiende goederenstroom op de Linkerscheldeoever zullen controleren. De douane, de scheepvaartpolitie en het Federale Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) krijgen met dit volwaardig keurcentrum een vaste uitvalsbasis. De douane krijgt twee tunnels ter beschikking voor het scannen van verdachte containerladingen terwijl de Scheepvaartpolitie er haar Waaslandhaven-Post in onder brengt. Deze grensinspectie gaat open in 2009. De nieuwe gebouwen hebben een prijskaartje van 10,7 miljoen euro.
24
Jaarverslag 2008
AMORAS EN DE ONDERWATERBODEM
Andere projecten De werken die een definitieve oplossing moesten bieden voor de verzakkingen aan de Europaterminal werden in 2008 beëindigd. Tegelijk liet het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen de fenders vervangen voor een bedrag van 2,3 miljoen euro en vernieuwde PSA HNN de kaaiverharding.
25
Toekomstgericht
CONCESSIEBELEID
Met de Limburgse partijen werd de ‘Visienota Logistiek Antwerpen– Limburg’ ondertekend om in 2009 te komen tot een samenwerkingsovereenkomst met de verschillende betrokken partijen waaronder de POM Limburg, LPL, Limburgse gemeenten, LRM en De Scheepvaart.
Concessies en Patrimoniumbeleid Na de bevestiging door de raad van bestuur (3 juli 2007) van de concessies als hoeksteen van het globale havenbeleid, werd duidelijk dat een herziening van de Algemene Voorwaarden zich opdrong. Ook de Europese Commissie nam een aantal principes aan die conflictueus waren met de bestaande voorwaarden.
Ook het voorland wordt verkend op projecten die kunnen bijdragen tot de verdere economische ontwikkeling van de haven. Afhankelijk van de opportuniteiten en na grondige analyse zullen mogelijk nieuwe projecten worden opgezet.
In 2008 bereidde het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen deze herziening verder voor. Er werden constructieve gesprekken gevoerd met de verschillende belangenverenigingen in de haven (KVBG, ABAS, VOKA en Alfaport) om tot een modern en aangepast concessiebeleid te komen. Het uiteindelijk document zorgt voor een evenwicht tussen de belangen van de publieke overheden en de private partners.
Markconsultatie Ontwikkelingszone Saeftinghe Met het oog op de verdere uitbreiding van de Antwerpse haven op Linkeroever werd de marktconsultatie voor de Ontwikkelingszone Saeftinghe in oktober 2008 opgestart. Met dit initiatief wilden het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en de Maatschappij Linkerscheldeoever in eerste instantie peilen naar de interesse van marktpartijen om zich te vestigen in dit gebied van ca. 1.073 hectare. In de consultatie werden een 1000-tal bedrijven wereldwijd gepolst naar de belangstelling voor de exploitatie van een getijdendok voor containerbehandeling en de interesse in industriële en logistieke projecten.
Er werden ook nieuwe havengronden verworven die medio 2009 ter beschikking worden gesteld via een brede bevragingsprocedure. De site situeert zich in het hart van de haven en is zowel via de weg als het spoor ontsloten. Aan het Deurganckdok op de Linkerscheldeoever zijn de concessies verder ingevuld. Zo beschikte de Antwerp Gateway terminal van DP World aan de oostzijde van het containergetijdendok op het einde van 2008 over een concessie met een oppervlakte van ca. 1.251.595 m². Aan de westzijde van het dok heeft het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen de volledige concessie van PSA HNN met een oppervlakte van ongeveer 1.997.064 m² ter beschikking gesteld van de concessionaris.
Energiebeleid
Ontwikkelingszone Saeftinghe: de haven van Antwerpen blijft vooruitkijken.
In 2008 werd een multidisciplinaire werkgroep ‘Energie’ opgericht om verschillende energieprojecten te beoordelen en nieuwe opportuniteiten te evalueren. Een aantal investeerders bood zich aan om in het havengebied steenkool- en gascentrales te bouwen en een netwerk voor zonneenergie op te richten. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werkte ook verder aan zijn projecten rond alternatieve en groene energie.
Broaden your horizon Looking for space to grow? The Port of Antwerp’s Saeftinghe Development Area and a possible tidal dock will offer rarely seen opportunities for growth with a surface area of some 2500 acres. Drawing on the superior location, facilities, expertise and productivity of the Port of Antwerp, the Saeftinghe Development Area will further strengthen Antwerp’s position as one of the largest, most efficient ports in Europe. Expressions of interest are now being accepted for a wide range of maritime, logistics and industrial projects. Submissions for the initial market consultation are due on 31 January 2009.
Achter- en voorland Het directiecomité en de raad van bestuur van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen keurde op 13 oktober 2008 het voorstel tot achterlandbeleid goed van het projectteam voor- en achterland. In deze strategische nota pleit het team voor de versterking van de maritieme, industriële en logistieke positie van de haven van Antwerpen, de nodige ruimte voor nieuwe bedrijven en een toename van de modal split. Deze paper was de basis voor een rondvraag bij de private ondernemingen. Uit de reacties bleek eens te meer dat private bedrijven zich meer en meer bewust worden van het belang van een achterlandbeleid.
www.portofantwerp.com/sda
2500 acres in the heart of Europe Looking for space to grow? The Port of Antwerp’s Saeftinghe Development Area and a possible tidal dock will offer rarely seen opportunities for growth for a wide range of maritime, logistics and industrial projects. Drawing on the superior location and infrastructure of the Port of Antwerp, the Saeftinghe Development Area will further strengthen Antwerp’s position as one of the largest, most efficient ports in Europe. Do not miss this opportunity. Submissions for the initial market consultation are due on 31 January 2009. www.portofantwerp.com/sda
THE SCHELDT LEFT BANK CORPORATION
THE SCHELDT LEFT BANK CORPORATION
26
Jaarverslag 2008
27
Toekomstgericht
3 Bereikbaar
DE HAVEN EN HAAR MARITIEME TOEGANKELIJKHEID Scheldeverdieping De derde verdieping van de Westerschelde garandeert een getijdenonafhankelijke vaart voor schepen met een diepgang tot 13,10 meter. Binnen tijvensters kunnen schepen tot 16,20 meter de haven van Antwerpen probleemloos bereiken. Hiervoor moet op elf plaatsen — de zogenaamde drempels — worden gebaggerd, in het hele gebied vanaf Vlissingen tot 500 meter voorbij het Deurganckdok. Toegankelijkheid, natuurlijkheid en veiligheid zijn de drie pijlers waarop de Scheldeverdieping rust. De werken moeten eind 2009 zijn afgerond. Toegankelijkheid, natuurlijkheid en veiligheid. Het baggerbedrijf kent zijn Schelde.
31
Bereikbaar
Van de zowat 16.000 zeeschepen die Antwerpen jaarlijks aandoen, zijn er ongeveer 1.500 tijgebonden. Na de verdieping zal zowat 70 procent van deze schepen niet langer tij-afhankelijk zijn. De resterende 30 procent zal dankzij de verdieping over een uitgebreider tijvenster en dus uitgebreidere vaarmogelijkheden beschikken.
De vier verdragen die de volledige ratificatieprocedure hebben doorlopen zijn: ·· Het verdrag voor de uitvoering van de Ontwikkelingsschets 2010 met afspraken over de uitvoering en de financiering van de Scheldeverdieping en de noodzakelijke natuurontwikkeling voor de eerstkomende periode. Het verdrag biedt de provincie Zeeland de mogelijkheid om namens Nederland de natuurmaatregelen te realiseren. ·· Het verdrag over de samenwerking op het gebied van beleid en beheer in het Schelde-estuarium dat moet leiden tot versterkte samenwerking tussen de overheden van beide landen op het gebied van toegankelijkheid van de Scheldehavens, de natuur en de veiligheid tegen overstromingen. ·· Het verdrag over het gemeenschappelijk nautisch beheer dat de samenwerking op dit gebied versterkt in het Schelde-estuarium. Dit verdrag is een formalisering van de bestaande situatie en betekent dat Nederland en Vlaanderen gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen voor de veilige en vlotte afwikkeling van het scheepvaartverkeer. Hiervoor wordt de Vlaams-Nederlandse Permanente Commissie voor Toezicht op de Scheldevaart onder meer belast met het opstellen van een veiligheidsplan. ·· Het verdrag over de ontkoppeling van de loodsgelden dat na meer dan 150 jaar een einde maakt aan de verdragsrechtelijke koppeling van de loodsgeldtarieven tussen Antwerpen en Rotterdam.
De uitvoering van de baggerwerken op de Schelde is gegund aan de Tijdelijke Handelsvereniging Zeeschelde (Dredging International nv, Ondernemingen Jan De Nul nv en Baggerwerken Decloedt en Zn.). In totaal wordt circa 14 miljoen m3 baggerspecie verwijderd, nagenoeg gelijk verdeeld over de Westerschelde (Scheldemonding tot Belgisch-Nederlandse grens) en de Beneden-Zeeschelde (Belgisch-Nederlandse grens tot Antwerpen). De vaargeul wordt verbreed tot 370 meter, en dit vanaf de Europaterminal tot 500 meter stroomopwaarts van het Deurganckdok. Vanuit nautisch oogpunt worden de drempels van oost naar west verdiept. Voor de baggerwerken is in 2007 al 42 miljoen euro begroot. Voor de aansluitende werken werd in 2008 nog eens 58 miljoen euro uitgetrokken. Dankzij deze verdieping wordt de concurrentiepositie van de haven van Antwerpen gevoelig verhoogd. De verwachte transportbaten tot en met 2030 worden voor Vlaanderen geschat op 0,7 tot 1,1 miljard euro.
Tweede sluis Linkeroever
Ratificatie Scheldeverdragen
De bouw van een tweede sluis tot het dokkencomplex op de Linkerscheldeoever is een prioritair havenontwikkelingsproject, wil men de verdere ontwikkeling van het havengebied niet hypothekeren. Op dit ogenblik bedient slechts één sluis het dokkencomplex en de privébedrijven dringen dan ook al langer aan op de aanleg van een nieuwe sluis.
Na de goedkeuring van de vier Scheldeverdragen door de Eerste Kamer van de Nederlandse Staten-Generaal (8 juli 2008) werden de vier Scheldeverdragen op 28 augustus 2008 formeel bekrachtigd door de vertegenwoordigers van de Vlaamse en Nederlandse regering. De verdiepingswerken aan Nederlandse kant kunnen nu ook definitief van start gaan. Langs Vlaamse zijde zijn de baggerwerken afgerond in 2008.
De bouw van dergelijke sluis (de grootste ter wereld) vraagt bijzonder veel voorbereidend werk onder de vorm van studies en simulaties, een technische uitvoeringsstudie en een maatschappelijke kosten-batenanalyse. Een aantal studies is al in uitvoering. De bouw van de sluis zou ongeveer 4,5 jaar duren.
Tweede sluis Linkerscheldeoever: een prioritair havenontwikkelingsproject.
Het havenbestuur verklaarde zich bereid om mee te werken aan de financiering van de sluis, onder nader te bepalen voorwaarden die bovendien gelijk moeten lopen met gelijkaardige investeringen in andere havens (level playing field).
Ketenbenadering De scheepsbewegingen op de Schelde en in het havengebied kunnen niet los van elkaar worden gezien. Om de werking en exploitatie van de Antwerpse haven op commercieel en operationeel vlak te optimaliseren, is het dan ook van belang dat het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen de verkeersafwikkeling op de Schelde mee kan aansturen. Om aan deze specifieke noden tegemoet te komen, werd onder impuls van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen het principe van de ketenbenadering uitgetekend.
32
Jaarverslag 2008
33
Bereikbaar
vaart in de modal split. De huidige 33 procent wil men binnen afzienbare tijd verhogen naar 40 procent. De prognoses voor 2018 zijn een binnenvaarttrafiek van meer dan 115 miljoen ton. Met een actieprogramma en in samenspraak met alle belanghebbenden wil het GHA de rol van de binnenvaart in de Antwerpse haven bestendigen en vergroten. Om de bestaande en toekomstige projecten te bundelen, de opvolging ervan te stroomlijnen en proactief te ageren, werkte de afdeling Strategie en Ontwikkeling al in 2007 een Masterplan voor de Binnenvaart uit. Tal van projecten uit dat Masterplan kregen in 2008 concreet vorm. De studie rond de kleine containervolumes werd voort opgevolgd en uit de analyse blijkt dat consolideren, vooral langs de waterweg, een globaal kostenvoordeel kan opleveren. Op basis van concrete cijfers worden in 2009 één of meerdere business cases uitgewerkt met het oog op mogelijke pilootprojecten.
Ketenbenadering, het kernwoord voor een optimalisatie van het scheepsverkeer.
Parallel hiermee is er het overleg over een optimalisatie van de afhandeling van de containerbinnenvaart in de Antwerpse haven. Dit overleg startte in januari 2008 met verkennende gesprekken tussen stouwers, binnenvaartoperatoren, waterwegbeheerders en het Havenbedrijf. Met de ondertekening van een charter (september 2008) scharen zowel de terminaloperatoren als de binnenvaartsector zich achter een reeks procedures om de afhandeling te verbeteren. Containerbinnenschepen worden uitgerust met een ‘positiebepalingssysteem’. Ook wordt de ontwikkeling bekeken van een geautomatiseerd (pre-)planningssysteem op basis van termijnaanvragen enerzijds en de beschikbare overslagcapaciteit anderzijds.
De ketenbenadering stelt de optimalisatie van de gehele keten centraal, eerder dan de individuele belangen van de betrokken partijen. Om de verkeersstromen van en naar de haven van Antwerpen vlot, efficiënt en veilig te kunnen afwikkelen, moet er naast de verkeersveiligheid ook rekening worden gehouden met de lokale havensituatie, het ligplaatsenbeheer en de sluisplanning. Dit impliceert dat de verkeersleiding het scheepvaartverkeer van en naar de haven actief aanstuurt, zowel in opvaart als in afvaart. Gelet op het grote economische en commerciële belang kan het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen aangeven welke schepen het prioritair wil ontvangen of laten vertrekken, uiteraard rekening houdend met een veilige verkeersafwikkeling. Het principe van de ketenbenadering is samen met het principe van het gemeenschappelijk nautisch beheer opgenomen in het nautische luik van het verdrag dat Vlaanderen op 21 december 2005 met Nederland afsloot. De doelstelling van de ketenbenadering is de optimalisatie van organisatie en coördinatie van het scheepvaartverkeer van de loodskruisposten tot aan de ligplaats in de haven. De Gemeenschappelijke Nautische Autoriteit, het Vlaamse en het Nederlandse Loodswezen, de havenkapiteindienst van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, de Unie van Redding- en Sleepdienst, Brabo en de sleepdienst in de dokken werken hiervoor samen via een doorgedreven afstemming en communicatie.
In het kader van het masterplan werd in 2007 het Barge Traffic System of BTS ingevoerd waarbij binnenschepen elektronisch aanmelden en termijnen aanvragen op de containerterminals van PSA-HNN en DP World. Dit systeem werd in 2008 verder geoptimaliseerd en de BTS datamart werd op punt gesteld zodat de interne analyses beter kunnen worden uitgevoerd. Het BTS maakt een eenvoudige aanmelding en een transparante planning mogelijk. In 2008 werden eveneens de eerste stappen gezet voor de uitbreiding van het BTS naar andere goederensoorten, te beginnen met de tankvaart. Het masterplan binnenvaart wordt uitgevoerd.
DE HAVEN EN HAAR ACHTERLANDVERBINDINGEN Binnenvaart In 2008 werden in de Antwerpse haven meer dan 90 miljoen ton goederen aan- en afgevoerd via binnenvaart. Een kwart hiervan waren containers en met 41 miljoen ton namen vloeibare bulkproducten het grootste volume voor hun rekening. Ondanks de groeivertraging verwacht men voor het containervervoer een forse toename van het aandeel van de binnen-
34
Jaarverslag 2008
35
Bereikbaar
Lijn 27A en 2de spoorontsluiting
Met de verhoging van de bruggen tot 9m10 en de verbreding van het Albertkanaal onder de bruggen wordt containervaart met vier lagen containers mogelijk. De werken gingen van start in 2008, worden gefaseerd aangepakt en maken deel uit van het Masterplan Mobiliteit Antwerpen.
De procedures zijn opgestart voor aanpassingen aan de bestaande havenspoorontsluiting (lijn 27A). Op dit spoor worden op twee plaatsen ongelijkgrondse kruisingen gebouwd in plaats van de huidige wissels. Hierdoor zal de capaciteit van dit spoor met dertig procent toenemen. Deze infrastructuur zou tegen 2012 operationeel moeten zijn.
Het Permanent Overleg met de VOKA Binnenvaartcommissie blijft het overkoepelende forum voor binnenvaartaangelegenheden. Onderwerpen als ontgassingmogelijkheden voor de tankvaart, lig- en wachtplaatsenbeleid, havenrechten, afvalbeheer en mogelijke milieumaatregelen krijgen de nodige aandacht op dit gespreksforum.
Lijn 24 – Montzenlijn De belangrijkste verbinding tussen de haven van Antwerpen en Duitsland is momenteel de goederenspoorlijn 24 via Visé en Montzen naar Aachen-West, de zogenaamde Montzenlijn. Jaarlijks passeren hier ongeveer 35.000 treinen. Dit maakt het meteen tot het drukste grenspunt van het Belgische spoorwegnet. Na een grondige modernisering bleef de enige ontbrekende schakel een elektrische bovenleiding op 8 kilometer spoor tussen de bundel in Montzen en de Duitse grens. Deze werd in 2008 gerealiseerd en sinds midden december kunnen elektrische locomotieven nu rechtstreeks doorrijden van de Antwerpse haven tot in Duitsland en omgekeerd.
Spoortransport Gentboog
Het spoorbeleid: Investeren en moderniseren.
Eind april 2008 nam Infrabel, de Belgische spoorinfrastructuurbeheerder, de Gentboog in Melsele officieel in gebruik. Deze 1,3 kilometer lange spoorboog verbindt de havenspoorlijn 10 op Linkeroever rechtstreeks met de spoorlijn 59 richting Gent. De nieuwe spoorboog zorgt voor een rechtstreekse verbinding met de havens van Gent, Zeebrugge en NoordwestFrankrijk. Dit levert een tijdswinst op van 30 tot 90 minuten en biedt bijkomende spoorcapaciteit op het bestaande net. De werken duurden ongeveer 1,5 jaar en kostten 10 miljoen euro.
Diverse spoorwegmaatschappijen maakten van de gelegenheid gebruik om te investeren in nieuwe, krachtige elektrische locomotieven die inzetbaar zijn in verschillende landen. Dit verhoogt zowel de snelheid als de betrouwbaarheid op het traject.
Liefkenshoekspoortunnel
IJzeren Rijn
Op 12 november 2008 begon de aanleg van de Liefkenshoekspoortunnel. Deze tunnel zal de Linkeroever (Waaslandhaven) en de Rechteroever (rangeerstation Antwerpen-Noord) rechtstreeks per spoor verbinden. Het treinverkeer vanuit onder andere het Deurganckdok zal zo sneller en efficiënter verlopen omdat het rechtstreeks kan doorrijden naar AntwerpenNoord. Daar worden de treinen dan samengesteld om verder te rijden naar Nederland, Duitsland, het zuiden van Frankrijk en het zuidoosten van België. Het huidige spoortraject via de Kennedytunnel is ongeveer 20 kilometer langer dan de nieuwe verbinding via de Liefkenshoekspoortunnel. Bovendien beschikt het over een beperkte capaciteit om de verwachte groei van het spoorverkeer op te vangen.
De IJzeren Rijn is de meest efficiënte spoorverbinding tussen de haven van Antwerpen en het Ruhrgebied, het industriële hart van Duitsland. De bestaande spoorlijn is ongeveer 50 kilometer korter en vlakker dan de huidige route over Montzen en Aachen. De lijn is sinds 1991 op Nederlands grondgebied over enkele korte stukken buiten gebruik gesteld. België en Nederland discussiëren al jaren over het weer in gebruik nemen van het volledige traject. Het Internationaal Arbitragetribunaal in Den Haag heeft in 2005 bevestigd dat België recht heeft op het gebruik van de IJzeren Rijn. Nederland mag echter een aantal eisen stellen in verband met milieubescherming. In 2006 stelden België en Nederland een commissie van onafhankelijke deskundigen samen die zowel de kosten voor ingebruikname als een verdeelsleutel voor die kosten zou berekenen. Op basis van twee afzonderlijke studies heeft de commissie in 2007 bepaald dat de toekomstige IJzeren Rijn een minimale capaciteit moet hebben van 72 treinen per etmaal in beide richtingen. Tijdens de ontmoetingen van de verkeersministers van België, Duitsland en Nederland werd uit alle alternatieven het historisch tracé uiteindelijk weerhouden. Ondertussen wordt voortgewerkt aan een voorstel over de kostenverdeling.
De Liefkenshoekspoortunnel wordt 6 kilometer lang en bestaat uit een dubbele spoorkoker onder de Schelde en het Kanaaldok. De totale lengte van de nieuwe spoorverbinding, inclusief de tunnel, bedraagt 16,2 kilometer. De totale kost is begroot op 765 miljoen euro. Voor de bouw en financiering werd een beroep gedaan op een publiekprivate samenwerkingsconstructie. Ongeveer tien procent van de kosten worden rechtstreeks gedragen door de bouwheer, Infrabel. De rest van de financiering komt voor rekening van een consortium van bedrijven onder de naam LOCORAIL nv. Dit consortium zal ook instaan voor de eigenlijke bouw en, gedurende 38 jaar vanaf de ingebruikname, voor de exploitatie en het onderhoud. De Vlaamse Overheid cofinanciert het hele project. De basisinfrastructuur wordt tegen midden 2013 opgeleverd, de verbinding zelf moet dan ongeveer één jaar later in gebruik zijn.
36
Jaarverslag 2008
Intra Port Rail Project In 2008 stelde NMBS/B-Cargo Antwerp Port Rail (AP-Rail) voor aan het publiek. AP-Rail zal aan andere spoorwegondernemingen zogenaamde ‘laatste mijl’-spoordiensten aanbieden. Dit zijn spoortransporten tussen spoorwegbundels in de haven en de verschillende terminals. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de vraag van het Havenbedrijf en andere spoorwegondernemingen om het haveninterne transport op een kostenefficiënte, veilige en neutrale manier door één dienstverlener te laten uit-
37
Bereikbaar
Wegvervoer
voeren. De verschillende spoorwegondernemingen kunnen zich dan concentreren op het eigenlijke lange afstandstransport, wat een behoorlijke tijdswinst oplevert.
Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen onderzoekt de mogelijkheid om een permanent verkeersmeetnet in de haven te installeren, waardoor het basismeetnet van het Vlaamse Verkeerscentrum kan worden aangevuld met informatie van deze extra meetlocaties. Door de verzamelde informatie rond het vrachtverkeer op het hoofdwegennet en het onderliggende wegennet in de haven op een permanente manier te koppelen, kan continu een samenhangend beeld gevormd worden van de verkeerssituatie rond de stad en van en naar de haven. Die informatie geeft inzicht in de variatie van de verkeerstromen. Dit maakt de planning van wegwerkzaamheden efficiënter en verschaft meer inzicht in de verkeerspatronen waardoor op langere termijn de mobiliteitsefficiëntie kan worden bijgestuurd (vertrektijden afstemmen op de mobiliteitsgegevens).
NMBS/B-cargo ging als eerste in op het initiatief van het GHA en zal via AP-Rail de organisatie voor havenintern spoortransport openstellen voor derden en dit tegen vastgestelde en transparante prijzen. Het GHA staat positief tegenover dit initiatief, maar ziet dit als het beginpunt van verdere ontwikkelingen, zowel naar de omvang van de dienstverlening als de prijs. Het ondersteunt AP-Rail op een niet-exclusieve manier via zijn eigen promotie- en marketingkanalen.
Grondige monitoring van het vrachtwagenverkeer in en om de haven.
38
Jaarverslag 2008
39
Bereikbaar
4 Verantwoord
STRATEGISCHE PLANNING In uitvoering van het Vlaams Regeerakkoord van juli 1999 werd in de Vlaamse havens een planningsproces gestart. Voor elk havengebied moet een strategisch- en een ruimtelijk uitvoeringsplan worden opgesteld dat uitgaat van een maximale bescherming van de omliggende woonzones, het behoud en het versterken van de ecologische infrastructuur binnen en buiten het havengebied en een zuinig ruimtegebruik waardoor de economische expansie van de havens niet alleen wordt gepercipieerd als het innemen van open ruimte ten koste van landbouw, natuur of bestaande woongebieden. In 2008 werd gestart met het opstellen van het AfbakeningsGRUP voor de haven. Hiermee wordt de afbakening van het havengebied vastgelegd, Het AfbakeningsGRUP: economie in harmonie met mens en natuur.
43
Verantwoord
wat de uiteindelijke finaliteit van de Strategische Planning voor de Antwerpse haven is.
Afbakeningsgrup voor het zeehavengebied Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen maakt deel uit van de werkgroep Strategisch Plan, van de begeleidingswerkgroep voor het planMER voor de afbakening van het Zeehavengebied en van de ‘ambtelijke werkgroep voor de voorbereiding van het principieel programma AfbakeningsGRUP Haven van Antwerpen’ (Gewestelijk Ruimtelijk UitvoeringsPlan). Op deze manier is het Havenbedrijf nauw betrokken bij de besluitvorming rond de toekomstige afbakening en invulling van de economische ruimte van het zeehavengebied en de afbakening van natuurkerngebieden in en om het havengebied. Het Strategisch Plan voor de haven van Antwerpen, het plan-MER en de afbakeningsGRUP zullen in belangrijke mate het kader vormen waarbinnen de haven binnen de planhorizon 2030 ruimtelijk zal kunnen ontwikkelen.
Een kritische aanpak van de milieuuitdagingen.
De Vlaamse administratie legde in 2008 de laatste hand aan het planMER voor het havengebied. Dat plan bekijkt zowel de uitbreiding- als inbreidingsmogelijkheden vanuit de prognose dat Antwerpen in 2030 ongeveer 300 miljoen ton zal behandelen. Na een goedkeuring door de cel MER wordt verwacht dat de Vlaamse Regering begin 2010 over een Gewestelijk Ruimtelijk Uitbreidingsplan (GRUP) beslist.
Het Havenbedrijf integreert de milieuaspecten in zijn besluitvorming.
Het is evident dat het Havenbedrijf de ontwikkelingsmogelijkheden van de haven als economische poort voor Vlaanderen wil blijven stimuleren en vrijwaren. De milieu-inspanningen die van de Antwerpse havengemeenschap worden gevraagd, moeten in een redelijke verhouding staan tot de baten die dit voor het milieu en de omgeving oplevert. Het Havenbedrijf pleit dan ook voor een proactieve, verantwoordelijke en kritische aanpak van milieu-uitdagingen. Waar dat een meerwaarde betekent, opteert het GHA voor een gebiedsgerichte en integrale aanpak.
Het plan stelt een aantal voor de haven strategische krijtlijnen voorop. Zo is een tweede haventoegang naar de Waaslandhaven prioritair. Het plan houdt rekening met sluisvarianten aan het einde van het Deurganckdok. Het plan voorziet ook in een groot nieuw wegenknooppunt, om de mobiliteit van en naar de Waaslandhaven vlot te laten verlopen. Voorts is de Ontwikkelingszone Saeftinghe ingeschreven in het plan, net als de derde fase in de ontwikkeling van het Verrebroekdok.
Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werkt aan een milieu-informatiesysteem dat beantwoordt aan de specifieke noden op het terrein, dat de nodige expertise samenbrengt en dat toelaat de globale milieutoestand in de haven voortdurend in kaart te brengen. Het Havenbedrijf engageert zich ook om jaarlijks een milieurapport te publiceren.
DE HAVEN EN HAAR OMGEVING
Daarnaast heeft het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen nood aan een sterkere inbedding in het bestuurlijke landschap om samen met de centrale en lokale besturen de milieuverantwoordelijkheden te dragen en te vertalen naar de havengemeenschap. Eenduidige richtlijnen en een centrale ondersteuning voor havengebruikers staan hierbij voorop.
Een duurzame haven Met de goedkeuring van de Milieubeleidsvisie op 9 mei 2007 heeft de raad van bestuur van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen de bakens uitgezet voor de verdere duurzame ontwikkeling van de haven. De haven van Antwerpen is niet alleen een maritiem, logistiek en industrieel centrum van wereldformaat, het is ook het economische hart van Vlaanderen. Dit heeft consequenties voor de milieugebruiksruimte. Ontkoppeling tussen economische groei en toenemende milieudruk is daarom geen evidente zaak. De zorg voor het milieu mag volgens het GHA niet langer gezien worden als een potentiële hinderpaal voor economische expansie maar als een troef die een competitief voordeel oplevert voor de havengemeenschap. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen wil hierin zijn voortrekkersrol blijven spelen en de Antwerpse havengemeenschap op sleeptouw nemen.
44
Jaarverslag 2008
Het jaarrapport van de milieucoördinator toont aan dat het Havenbedrijf heel wat inspanningen levert opdat de haven zich op een duurzame wijze zou kunnen ontwikkelen. Een aantal voorbeelden ter illustratie: Het ECORISE-project. ECORISE staat voor ‘ecology’, ‘river’ en ‘sediment’ en doet onderzoek naar de morfologische, hydrologische en ecologische ontwikkelingen in het Schelde-estuarium en aan de Belgische Kust. De raad van bestuur keurde in 2008 de participatie in dit project goed. Vorig jaar werd ook een interne werkgroep opgericht voor de verdere uitwerking van het energiebeleidskader. Het Havenbedrijf wil milieuaspecten in een zo vroeg mogelijk stadium integreren in het besluit-
45
Verantwoord
Een betrokken haven
vormingsproces. Voorbeelden van deze geïntegreerde aanpak zijn het verkennend onderzoek naar de uitbouw van een distributienetwerk voor restwarmte, de ondersteuning van walstroominitiatieven voor zeeschepen, de uitbouw van een windmolenpark in het havengebied, het uitwerken van toelatingsvoorwaarden voor de installatie van PV-zonnepanelen op magazijndaken en initiatieven om tot een havenspecifiek REG-beleid te komen.
Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen beweegt zich niet enkel en alleen in een economische omgeving maar speelt een belangrijke rol in het geheel van de maatschappij. Als bedrijf neemt het daar ook zijn verantwoordelijkheid in op en levert het inspanningen in het ruime maatschappelijke veld. Aandacht voor ‘soft values’ zoals milieu, de mens, cultuur, leefbaarheid, toerisme, erfgoed, is een vaste waarde van het beleid.
Voor het in kaart brengen van de carbon footprint van de haven werden in 2008 alle beschikbare gegevens verzameld en vond een eerste overleg plaats met kandidaat-leveranciers. In 2009 wordt een definitieve keuze gemaakt qua methode en kan de eigenlijke footprint van het Havenbedrijf gefaseerd worden berekend.
In 2008 werd een nieuw partnerschap aangegaan met de Internationale Kunstencampus deSingel. Het havenbedrijf wordt gedurende vijf culturele seizoenen (2008-2013) hoofdsponsor van dit kunstencentrum. Naar aanleiding van deze samenwerking werd het abonnement ‘kunsthaven’ gelanceerd. Daarnaast ging het Havenbedrijf ook een samenwerking aan met het symfonisch orkest deFilharmonie, ook zij kunnen gedurende vijf jaar rekenen op structurele steun.
Een ander voorbeeld van duurzaam beheer is een onderzoeksproject rond milieuvriendelijke verfsystemen op schepen. Subsea Industries heeft LIFE-subsidies binnengehaald voor een demonstratieproject rond hun niet-toxische anti-aangroeiverf voor scheepsrompen. Partners in dit project zijn o.a. Exmar, Jan De Nul, Hogere Zeevaartschool Antwerpen, Rijkswaterstaat Nederland en het Havenbedrijf.
Om de band tussen de haven en de Antwerpenaar te versterken trad het Gemeentelijk Havenbedrijf toe als Founder van het Museum aan de Stroom en neemt het een van de paviljoenen van het museum in gebruik. Dit ‘havenpaviljoen’ moet in de toekomst iedere bezoeker laten kennismaken met alle aspecten van de moderne haven.
Voor de specifieke problematiek van de ongecontroleerde ontluchting van tankschepen werd een stappenplan uitgewerkt.
Naast deze grote projecten geeft het Havenbedrijf zijn steun aan allerlei evenementen en is er ook bijzondere aandacht voor sportmanifestaties en cultuur in de brede zin van het woord. Zoals de olifantenparade (kleurrijke beschilderde olifanten in kunststof rond de dokken in de oude haven en in de stad) die een goed doel combineerde met cultuur.
In 2008 zijn ook een aantal vergunningsplichtige natuurprojecten opgestart of gerealiseerd die kaderen binnen het decreet voor Natuurbehoud. Het gaat onder meer om de inrichting van het Opstalvalleigebied (Berendrecht–Antwerpen) ter compensatie van het Amoras-project en de verkeerslus A12/R2 Stabroek–Antwerpen en een alternatieve broedlocatie voor de Zwartkopmeeuw. Voorts werd er ook een inrichtingsplan ontwikkeld voor de realisatie van het natuurcompensatiegebied ‘Spaans Fort’ in de zone voor permanente ‘ecologische infrastructuur’.
Via verschillende communicatiedragers wil het Havenbedrijf zoveel mogelijk mensen informeren over de haven en zijn werking. Daarvoor worden klassieke middelen ingezet zoals brochures en leaflets, die gratis worden verspreid op manifestaties en ontmoetingen, is er een website ter beschikking, zijn er rondleidingen voor scholen en verenigingen in samenwerking met het havencentrum Lillo en stelt het GHA zijn bibliotheek ter beschikking van het publiek.
Kennis, onderzoek en samenwerking: het Havenbedrijf en de universiteit als voortrekkers.
Ook de Vlaamse havendag, die in 2008 zijn eerste editie kende, was een voltreffer. Niet minder dan 38.000 bezoekers namen een kijkje achter de schermen op meer dan veertig locaties binnen de haven, terwijl nog eens 6.000 mensen zich kwamen informeren op de jobbeurs. De volgende editie vindt plaats in 2010.
Samenwerking met Universiteit Antwerpen In 2007 sloten het Gemeentelijk Havenbedrijf en Universiteit Antwerpen een raamovereenkomst voor een nauwere samenwerking rond onderzoek, wetenschappelijke dienstverlening en opleiding. Dit akkoord kadert in de zorg van beide instellingen voor een duurzame haven in het algemeen en de logistieke ketens in het bijzonder. De activiteiten die gezamenlijk ontwikkeld worden, zijn het uitwisselen van gegevens, het uitvoeren van onderzoeksprojecten en het financieren door het Havenbedrijf van één of meerdere doctoraatsonderzoeken aan de Universiteit Antwerpen.
46
Jaarverslag 2008
47
Verantwoord
Er wordt gestreefd naar een jaarCOP (Coefficient of Performance) van 5, wat een CO2-reductie oplevert van 79 procent. Dit betekent een belangrijke energiebesparing met positieve gevolgen voor het milieu. Het Gemeentelijk Havenbedrijf neemt met dit soort projecten zijn voorbeeldfunctie op en wil terzelfdertijd de andere havengebruikers sensibiliseren. Dergelijke pilootprojecten tonen immers aan dat vanuit een bestaande situatie en met beperkte kosten men een duurzaam beleid kan creëren.
Samenwerking met Natuurpunt Ook in 2008 bleef het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen samenwerken met Natuurpunt (hernieuwde overeenkomst voor drie jaar getekend in 2005). Net als de voorgaande jaren ondersteunt Natuurpunt het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen bij de realisatie van een netwerk van ecologische infrastructuur in het Antwerps havengebied via het project ‘de Antwerpse haven natuurlijker’.
Natuurpunt en het Gemeentelijk Havenbedrijf, een samenwerking die loont.
Het Havenbedrijf en de universiteit willen beide een voortrekkersrol spelen met het oog op een verduurzaming van de economie. De universiteit ondertekende in 1999 al het Copernicus Charter. Dit charter wil zowel de kennisuitwisseling als de expertise op het gebied van duurzame ontwikkeling bevorderen tussen de universitaire leden van het netwerk. Ook samenwerkingsverbanden tussen universiteiten, industrie en management worden op deze manier gestimuleerd.
Door intense samenwerking tussen het GHA, de NMBS en Natuurpunt werd met succes een natuurinrichtingsproject gerealiseerd in het natuurgebied ‘De Kuifeend en de Grote Kreek’. Veertig hectare grasland werd omgezet in waardevol plas-drasgebied en twee rietvelden. De vrijgekomen grond werd gebruikt om het gebied in te bufferen tegen storende invloeden.
De uitwerking van de raamoverkomst ligt in handen van een gemeenschappelijke stuurgroep die jaarlijks de prioriteiten vastlegt. In augustus 2008 ging men formeel van start met deze structurele samenwerking.
Lucht- en waterkwaliteit Het Havenbedrijf, het Vlaams Gewest en het Antwerpse stadsbestuur willen met een gezamenlijk actieplan de uitstoot van fijn stof en NOx verder terugdringen. Minister van Leefmilieu en Natuur Hilde Crevits kwam op 2 december het actieplan toelichten in het Havenhuis.
Scheldebron Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen ontfermt zich voortaan over de Scheldebron die ontspringt in het Noord-Franse dorpje Gouy. Het Havenbedrijf nam de helft van de Scheldebronaandelen over van de maritieme journalistenvereniging Espa. De andere helft is in het bezit van de gemeente Gouy. De twee eigenaars zijn verenigd in de ‘Association Franco-Belge de la Source de L’Escaut’ (Frans-Belgische Vereniging van de Scheldebron). Deze vereniging staat in voor het onderhoud en de restauratie van de Scheldebron.
Hoewel de luchtkwaliteit in de Antwerpse haven en stad verbetert, wordt nog niet voldaan aan de Europese normen. Nog te vaak wordt de daggrenswaarde van fijn stof overschreden. Minister Crevits wil daar, met de hulp van de haven en de stad, voor 2011 verandering in brengen. Onder het motto ‘meten is weten’ kondigde de minister aan dat er meer meetpunten worden geplaatst in en om Antwerpen. Op die manier moet duidelijker worden waar de emissies vandaan komen en in welke mate ze zich ontwikkelen.
Verwarming met dokwater
Het Havenbedrijf nam ook deel aan de klimaatconferentie in Rotterdam waar 55 havens zich engageerden om de luchtverontreiniging te bestrijden. De havens zullen onder meer een mondiaal indexeringssysteem opmaken om schone en duurzame schepen te belonen en zware vervuilers te beboeten.
De lokalen van de Noordkasteelbruggen beschikken sinds 2008 over een warmtepompinstallatie, een primeur. Deze warmtepompen verplaatsen de warmte van het dokwater naar de werklokalen en vervangen de vroegere elektrische verwarming als warmtebron. Door hun directe ligging aan het water vormen deze lokalen een ideale omgeving voor dit pilootproject. Een warmtepomp van 40kW met secundair LTV radiatoren op maximum 50°C vervangt er de elektrische vuren. De verwarmingskosten van de oude verwarmingselementen kwam op 6.000 euro per jaar terwijl de uitstoot overeenkwam met die van 15 woningen.
48
Jaarverslag 2008
In 2007 heeft het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen beslist om te starten met fysico-chemische en biologische monitoring van de waterkwaliteit in de havendokken. Deze metingen gingen in 2008 van start en gebeuren in nauw overleg met de VMM.
49
Verantwoord
Samenwerking met de havens in Congo Begin 2008 werden de herstellingswerken in de havens van Matadi en Boma in de Democratische Republiek Congo definitief afgerond. In overleg met de federale overheidsdiensten Buitenlandse zaken en Ontwikkelingssamenwerking leverde het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen bijkomende inspanningen op het vlak van opleidingen en ‘capacity building’. Deze initiatieven maken deel uit van het samenwerkingsakkoord van 15 november 2003 tussen het GHA en het Office National des Transports (Onatra), het staatsbedrijf dat verantwoordelijk is voor de havens in Congo. Het Havenbedrijf heeft zich toen geëngageerd om de Congolese overheid bij te staan in het herstel en de reorganisatie van haar havens. In eerste instantie werd samen met CEPA een gedetailleerde audit opgemaakt van de arbeidsomstandigheden en de veiligheidssituatie van de havenarbeiders in Matadi en Boma. De bevindingen werden opgenomen in een actieplan dat samen met de lokale havenautoriteiten in 2009 wordt uitgevoerd. De havenarbeiders zullen op het terrein een praktische vorming krijgen in laad- en losoperaties, alsook een training in het besturen van havenwerktuigen en kranen. Daarnaast wordt specifieke aandacht geschonken aan de veiligheid van het havenwerk. CEPA en het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen hebben er bij de Congolese autoriteiten sterk op aangedrongen om het bestaande systeem van dagloners af te schaffen en een pool van havenarbeiders te vormen.
Antwerpen, Boma en Matadi: een project dat vooruitkijkt.
Een tweede initiatief werd in juni genomen onder leiding van professor Jean-Jacques Peters. Experts van de Congolese Régie des Voies Maritimes kregen in Antwerpen een op maat gemaakte opleiding over het beheer en de bevaarbaarheid van de Congostroom. Specifieke aandacht ging uit naar hydrografie, meettechnieken en baggeroperaties. Het Waterbouwkundig Laboratorium van Borgerhout en de baggerbedrijven Jan De Nul en DEME stelden hun expertise en omkadering ter beschikking. Het programma werd georganiseerd door APEC - Antwerp Port Training Center. Daarenboven stelde het Havenbedrijf in 2008 nogmaals 5 APECbeurzen ter beschikking van de Congolese havenautoriteiten voor het volgen van een opleiding in Antwerpen. In het kader van de jumelage tussen de havens van Antwerpen en Matadi werden in nauw overleg met de federale overheid verdere besprekingen gevoerd over de langetermijnvisie voor Matadi. Uitgangspunt daarbij is dat de haven van Matadi overgaat in een Landlord Port naar Antwerps model, waarbij Onatra verantwoordelijk zou zijn voor het algemeen beheer van de haven, de basisinfrastructuur en de nautische toegang. De privésector wordt dan verantwoordelijk voor de superstructuur en commerciële activiteiten als laad- en losoperaties. De modaliteiten van deze aanpak zijn het voorwerp van overleg tussen de Congolese regering en internationale actoren zoals de Europese Unie en de Wereldbank. De haven van Matadi behandelde vorig jaar 2,3 miljoen ton goederen.
50
Jaarverslag 2008
51
Verantwoord
5 Betrouwbaar
HAVENKAPITEINDIENST In 2008 liepen 16.406 zeeschepen en 95.762 binnenschepen de haven aan. Van deze binnenschepen waren er 61.356 met bestemming haven en 33.730 in doorvaart. 11.730 zeeschepen gebruikten een sluis. In 2008 werd er door alle sluizen samen 39.903 keer geschut. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen ontving 19.453 meldingen via het e-loket en 276 manueel, 19.154 ligplaatsaanvragen via e-loket en 344 manueel. Het Vessel Traffic System (VTS) en de dokmeesters hielden toezicht op 28.872 scheepsbewegingen zeevaart. In 2008 meerden 2.306 schepen aan in het Deurganckdok en 1.750 aan de Containerterminals. De afdeling averijen van de havenkapiteindienst heeft het afgelopen jaar 257 dossiers geopend voor schade aan het havenpatrimonium, waarvan 56 veroorzaakt door onbekenden. Voor het bevuilen van dokwater en/of kaaien zijn 94 dossiers opgemaakt, waarvan 32 door onbekenden. In totaal werd door de Condor 92.280 kg drijfvuil opgehaald. Voorts werden 313.382 aangiften voor het behandelen van gevaarlijke goederen ontvangen. Dit betekent een stijging van 8 procent ten opzichte van 2007 en een verdubbeling ten opzichte van 1998.
Sleepboten Het aantal sleeptaken was in 2007 al met 7,6 procent gestegen tegenover het jaar ervoor, in 2008 steeg het aantal andermaal met 1,8 procent ten opzichte van 2007. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen verrichtte vorig jaar in totaal 22.771 sleeptaken. Twee jaar geleden werden drie nieuwe sleepboten besteld met een trekkracht van 55 ton BP ter vervanging van de reeks 70 met slechts 24 ton
55
Betrouwbaar
Nieuwe mobiele kranen Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen heeft het voorbije jaar zeven extra mobiele kranen in gebruik genomen om in te spelen op de stijgende vraag van goederenbehandelaars naar een meer flexibele en snellere dienstverlening. Het Kraanbedrijf voerde in 2008 4.676 taken uit, een stijging met 3,6 procent tegenover 2007.
DE HAVEN IN DE WERELD Baggerdienst, Sleepdienst en Kraanbedrijf: dag en nacht ter beschikking, altijd paraat.
Het Havenbedrijf blijft inspanningen leveren om Antwerpen nog beter te positioneren op de wereldmarkt. 2008 werd opnieuw een goedgevuld promotioneel en commercieel jaar. In de vele contacten met verladers, ontvangers, expediteurs, logistieke groepen, rederijen, scheepsagenten, belangengroepen en andere belanghebbenden werd gefocust op de vele troeven van de Antwerpse haven. Hiervoor wordt nauw samengewerkt met Alfaport en de privébedrijven uit de havensector. Via de havendagen levert de havengemeenschap zijn bijdrage aan het succes van de havenpromotie, terwijl het Havenbedrijf de bedrijven ondersteunt in hun directe contacten met lokale verladers.
BP. De casco’s van deze sleepboten worden gebouwd in Tsjechië. De oplevering is voorzien in het najaar 2009/voorjaar 2010.
Midden 2008 werd de commerciële afdeling versterkt met de komst van drie nieuwe business development managers.
De komst van de grootste generatie containerschepen en de bouw van de nieuwe sluis op Linkeroever, maken een doorgedreven versterking van de sleepvloot noodzakelijk. De raad van bestuur keurde daarom in 2008 de nieuwbouw goed van nog eens vier sleepboten met een statische trekkracht van 70T, met een bijkomende optie voor de bouw van vijf sleepboten met brandblusinstallatie.
Missies Het Havenbedrijf nam deel aan de Prinselijke missies naar Buenos Aires en Montevideo, Jakarta, India en Singapore. Eind september werd het definitieve startschot gegeven van ‘Flanders Port Area’. Dit concept werd voorgesteld aan pers en publiek tijdens de missie van het VIL (Vlaams Instituut voor de Logistiek) naar Japan. De tweede FPA-missie had St. Petersburg als bestemming.
Baggervloot Het Baggerbedrijf baggerde in 2008 circa 520.000 ton droge stof waarmee opnieuw het streefcijfer van een half miljoen ton droge stof werd gehaald. Het grootste aandeel werd zoals gebruikelijk gerealiseerd door de Sleephopperzuiger ‘Sinjoor I’ (290.000 TDS), de baggerkraan ‘De Neus’ baggerde 150.000 TDS.
Beurzen Het Havenbedrijf nam in 2008 deel aan de bekende beurzen maar koos ook voor een aantal nieuwe, meer sectorgebonden beurzen. Op de beurzen kon de commerciële dienst van het GHA rekenen op de ruime steun van de privébedrijven uit de Antwerpse haven. In juni werkten POM Antwerpen en het Havenbedrijf samen rond de beurs Transport Logistic in Shanghai. Het resultaat was een volledige missie met seminaries in Ningbo, Beijing en Tianjin.
Eind april werd de duwer “Den Duvel” uit het droogdok gehaald en afgemeerd voor verdere afwerking. Eind 2008 waren alle basisonderdelen gemonteerd. De laatste definitieve aansluitingswerkzaamheden zijn voorzien voor begin 2009. In het kader van het Amoras-project werd een nieuwe belangrijke stap gezet. De gemotiveerde gunningbeslissing werd door de Vlaamse Regering op 18 juli 2008 goedgekeurd. De werken werden door de Vlaamse minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur Kris Peeters gegund aan de TV SeReAnt (de partners Jan De Nul nv, Dredging International nv, Envisan nv en DEC nv). De bouwwerken werden gestart op 1 oktober 2008. De bouwperiode loopt tot en met 2010.
56
Jaarverslag 2008
Havendagen In 2008 werden havendagen georganiseerd in Stuttgart, Mannheim, Luxemburg, Genève, Lyon en Luik. Met een Antwerpse delegatie van telkens ongeveer 30 personen en een doelpubliek van 80 à 120 personen blijven de havendagen een krachtig promotie-instrument.
57
Betrouwbaar
Presentaties en ontvangsten
Vorig jaar werd ook gestart met de uitwerking en implementatie van een nieuw waarderingssysteem gekoppeld aan een nieuw loonsysteem en prestatiegerichte doorgroeimogelijkheden.
Diverse personaliteiten bezochten in 2008 de haven van Antwerpen. Onder hen de voorzitter en CEO van Cosco kapitein Wei Jaifu, de staatssecretarissen van Nordrhein-Westfalen en van Baden-Württemberg, de Wethouder van de haven van Rotterdam… Naast al deze officiële bezoeken werden talloze klanten en potentiële klanten verwelkomd. In totaal hebben bijna 5.000 bezoekers nader kennis kunnen maken met Antwerpen en zijn haven.
Inspelend op de technologische mogelijkheden werden verschillende projecten opgestart om de personeelsadministratie verder te automatiseren. Eén opvallend project is het Chronos-project waarbij stapsgewijs een nieuwe planningstool, Harmony, werd ingevoerd. Deze tool is een belangrijk werkinstrument binnen de continudiensten voor het opmaken van correcte en haalbare planningen.
Conferenties De leeftijdsstructuur van het personeelsbestand vraagt om een kritische en creatieve benadering en een aangepaste arbeidsmarktcommunicatie. Specifieke projecten rond knelpuntfuncties in samenwerking met VDAB en Levanto moeten het tekort in bepaalde sectoren opvangen.
Het Havenbedrijf nam onder meer deel aan Automotive Logistics in Montreux, Logistics Forum Duisburg, de jaarlijkse conferentie van NPRA (National Petrochemical & Refiners Association) en de jaarlijkse conferentie van EPCA (European Petrochemical Association)
Om de jobmogelijkheden binnen de haven beter te communiceren werd op 21 mei een jobbeurs gehouden in het Havenhuis. De verschillende diensten van het Havenbedrijf konden zich op deze manier beter presenteren aan potentiële werknemers. Zo’n 600 geïnteresseerden kwamen hierop af.
Activiteiten in Antwerpen De tweede editie van de Steel Logisitics Conference georganiseerd door Metal Bulletin, kwam in 2008 naar Antwerpen. Het Gemeentelijk Havenbedrijf mocht als hoofdsponsor de delegaties ontvangen op de VIP-receptie in het St. Felixarchief.
Naar aanleiding van de Havendagen op 5 juli organiseerde de personeeldienst samen met de privésector een tweede jobbeurs in de Waagnatie. Niet minder dan 6000 geïnteresseerden brachten een bezoek aan een vijftigtal standhouders.
Voor de derde keer werd de Europese Breakbulk Conference in de Antwerp Expo gehouden. Het Havenbedrijf fungeerde samen met Alfaport Antwerpen als hoofdsponsor en wil deze belangrijke beurs voor meerdere jaren aan Antwerpen binden. Met om en bij de 2.000 delegaties was deze editie in ieder geval de meest succesvolle tot hiertoe.
Sinds 1 januari 2008 heeft het GHA een eigen personeelsvereniging. Het eerste werkingsjaar was goedgevuld en kende veel bijval.
Flanders Port Area Havenschepen
Marc Van Peel, CEO Cosco kapitein Wei Jaifu, gouverneur Cathy Berx en Liu Guojin (Stafmedewerker Verre Oosten). Het personeel
maakt de haven: GHA als ‘Top Employer’.
2008 was een scharnierjaar op het vlak van personeel en personeelsbeleid. De nieuwe projecten zullen de komende jaren nog sterker worden uitgewerkt en verankerd met de medewerking en de betrokkenheid van alle medewerkers. Het GHA kreeg een award als Top Employer.
Op 22 februari 2008 ondertekenden de vier havens van Flanders Port Area een ‘code of conduct’ waarin ze beloven een aantal gedragsregels te respecteren in hun commerciële contacten met klanten en investeerders als het gaat om het imago en de positie van de andere Vlaamse havens. Om de havens ook in eigen land meer bekendheid te geven, werd voor het eerst een gezamenlijke Vlaamse Havendag georganiseerd. Het initiatief kende grote bijval. FPA heeft een programma met actiepunten. Zo werden er vorig jaar onder meer opleidings- en kennismakingsdagen georganiseerd voor Vlaamse ambtenaren, was er een vierkante tafel rond de arbeidsmarkt en een gezamenlijke economische missie naar Japan.
Samenwerkingsverbanden Apec-Antwerp/Flanders Port Training Center Vorig jaar waren er niet minder dan 1.300 aanvragen voor het bijwonen van seminaries. In dit kader mochten Antwerpen en APEC 587 internationale havencollega’s uit 70 landen ontvangen. Tijdens de korte studiebezoeken en officiële ontvangsten werden nog eens 127 deelnemers verwelkomd.
PERSONEEL
APEC was ook buiten de grenzen actief. Zo werd er in Zuid-Afrika een succesvol seminarie georganiseerd rond containerterminal management. Op termijn wil APEC de ‘Lecturing abroad’ naar nog meer landen uitbreiden. Op initiatief van Flanders Investment & Trade werd een APECAlumni event georganiseerd in Durban, waar een 100-tal Zuid-Afrikaanse havencollega’s opnieuw verbroederden met de Vlaamse delegatie.
Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen sloot vorig jaar een nieuwe CAO (2008-2009) af met belangrijke kwalitatieve afspraken. Daarin werden de bestaande en geplande acties bevestigd. Voor de kwalitatieve HRaspecten betekent dit dat in 2008 de nieuwe selectiestijl werd ingevoerd en er blijvende aandacht was voor de ontwikkeling van medewerkers, onder meer via de introductietrajecten voor nieuwe functiehouders. Voorts werd gefocust op het welzijn van de medewerkers: aangepast werk, verzuimbeleid, leeftijdsbewust personeelsbeleid, een voortzetting van het alcohol- en drugsbeleid,…
58
Jaarverslag 2008
Dankzij de brede waaier van seminaries kon APEC ook in 2008 rekenen op de expertise van de publieke en private sector. Een 350-tal lesgevers
59
Betrouwbaar
en bedrijven verleenden hun gewaardeerde medewerking.
In 2008 onderging de productieomgeving van GIS een technologische switch van de oude ARC/INFO toepassing op UX-systemen naar de nieuwe ArcGis op Windows-servers. De toepassing GeoView, die de specialisten gebruiken om kaarten aan te maken, werd dan weer opgevolgd door ArcCarto.
Zoals ieder jaar waren er een aantal missies gepland. Die gingen richting Verenigde Arabische Emiraten, Egypte, China, Vietnam en Zuid-Afrika. Met Vietnam, Egypte en China werden er nieuwe samenwerkingsakkoorden afgesloten.
Voor de Milieucel, afdeling Integraal Waterbeheer, werd een GeoPortproject opgezet dat op basis van eigen data plus geïntegreerde gegevens van externe partners alles voorziet wat nodig is voor het waterbeheer en voor de watertoets.
Amaris Alumni van ApecAntwerp 2008: delen van kennis en ervaring.
In 2008 werd het vooronderzoek voor APICS2 afgerond met het opstellen van een vierstappen releaseplan. Gezien de specificiteit van de Antwerpse haven zijn er geen gepaste commerciële nautische pakketten beschikbaar en is geopteerd om deze bedrijfskritische software zelf te realiseren.
In het kader van de samenwerkingsovereenkomst met de Maatschappij Linkerscheldeoever (MLSO) werd de GIS-databank uitgebreid met een dataset voor erfpachten. Ook met het Kadaster en het Havencentrum Lillo werden partnerships afgesloten.
Voor een beter begrip tussen de havens die betrokken zijn bij het CBS, werd een wiki-toepassing opgezet om de lokale businesscontext en de diverse werkwijzen van de havens te documenteren.
In overeenstemming met de nieuwe Hazmat-regelgeving werd een volautomatische afhandeling van de procedure via XML-berichten gerealiseerd. België is daarmee een van de koplopers op dit domein. In 2008 werden 1,4 miljoen EDI-berichten en 1,8 miljoen XML-berichten verzonden.
INFRA is het universele raamwerk met basiscomponenten waarop alle Java-toepassingen kunnen verder bouwen. Opeenvolgende releases in 2008 omvatten een Event Driven Architecture voor het centraal beheren van ‘events’ die door toepassingen of modules kunnen gegenereerd worden of waarop ze zich kunnen abonneren. Verder werd de Mail Manager voor het berichtenverkeer uitgewerkt, een testapplicatie om alle features en integratieschermen van Infra te testen, en een uitbreiding van de Application Metrics. Eind 2008 omvatte Infra versie 2.0 onder andere het importeren van personeelsgegevens uit het masterbestand van SAP om deze te distribueren naar alle andere toepassingen, en ten slotte een uitbreiding van de beveiliging op het vlak van rollen, groepen en bedrijfsactiviteiten.
Een innovatieproject in samenwerking met S/ELA met betrekking tot identificatie en plaatsbepaling van de schepen omvatte een adapter waarmee APICS ‘position updates’ en ‘events’ kan inladen op basis van de gegevens van het AIS in combinatie met de radarinformatie.
Voor een duurzamer printbeleid werden printers, copiers en scanners vervangen door centrale en subcentrale multifunctionals. Een extra kostenbesparing wordt gerealiseerd door minder te printen, en standaard recto/ verso af te drukken als het kan.
Een minor release op BTS komt tegemoet aan een belangrijke wens van de toepassingsbeheerder rond het gebruik van het scheepsregister. Oorspronkelijk opgezet voor de vervoersondernemers van de containervaart werd het opengetrokken naar de ganse binnenvaartsector.
Voor het MISHA werden de datamarts ‘Aangifte en behandeling van gevaarlijke goederen’ en ‘Aanloop en beweging van zeeschepen’ aan elkaar gekoppeld. Dit om een grondiger analyse en rapportering te kunnen uitvoeren. Voor een meer gedetailleerd onderzoek van de containerbinnenvaart werd de BTS-datawarehouse voorzien van bijkomende variabelen.
Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, een huis met stijl.
De nieuwe huisstijl werd begin 2008 geïmplementeerd.
In oktober 2008 werden enkele Sesammodules operationeel. Daarvoor werd een Enterprise Content Management systeem (ECM) gecreëerd. Het vooronderzoek voor het dossierbeheer van de overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten (aanbestedingen) en de vorderingsstaten werd afgerond: het softwareproduct 3P zal worden aangevuld met een intern te realiseren specifieke workflow. De financiële toepassing Unifact2 ging midden 2008 in productie, als eerste stap in de vernieuwing van het factureringstraject. Aspecten als duurzaamheid, kosten- en plaatsbesparing en efficiëntieverbetering worden ook hier toegepast. Door de directe elektronische archivering van de factuur wordt niet enkel papier bespaard, het laat de klanten ook toe hun facturen online op te vragen.
60
Jaarverslag 2008
61
Betrouwbaar
6 De mensen
BESTUURSORGANEN Raad van Bestuur
Marc Van Peel
schepen voor haven en personeel Voorzitter Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen
Eddy Bruyninckx
gedelegeerd bestuurder Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen
Wouter De Geest
gedelegeerd bestuurder BASF Antwerpen nv beheerder-bureaulid Voka
65
De mensen
Peter Deckers
Philip Heylen
Rudi De Meyer
Patrick Janssens
Annick De Ridder
Erwin Pairon
Bart De Wever
Jan Penris
Jozef Foubert
Peter Symens
schepen voor cultuur en toerisme
Voorzitter Maatschappij Linkerscheldeoever
burgemeester
afgevaardigd bestuurder Alfaport Antwerpen
Open VLD-gemeenteraadslid
Groen!-gemeenteraadslid
N-VA-gemeenteraadslid
Vlaams Belang-gemeenteraadslid
Voorzitter Intercommunale Land van Waas
66
Jaarverslag 2008
beleidsmedewerker Natuurpunt
67
De mensen
Gewestelijk havencommissaris
Bruno Valkeniers
Vlaams Belang-gemeenteraadslid
Antoon Colpaert
Ludo Van Campenhout
schepen voor stadsontwikkeling, sport en diamant
Directiecomité
Robert Voorhamme
schepen voor onderwijs, economie, werk en middenstand
Eddy Bruyninckx
algemeen directeur (voorzitter)
Toon Wassenberg
sp.a-gemeenteraadslid
Jan Adam
financieel directeur
Eva Wuyts
sp.a-gemeenteraadslid
Greet Bernaers
directeur infrastructuur
68
Jaarverslag 2008
69
De mensen
Toezicht Christiaan De Block
Chief Operations Officer
Jan Verbist
havenkapitein-commandant
Het toezicht op het financiële beheer werd opgedragen aan een college van drie commissarissen, door de gemeenteraad aangesteld: Deloitte Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door de heer Piet Demeester (bedrijfsrevisor) (foto links), en gemeenteraadsleden Ann Coolsaet (foto midden) en Guy Lauwers (foto rechts).
Secretaris
Luk Laerenbergh
70
Jaarverslag 2008
71
De mensen
7 Jaarrekening
Commentaar bij de jaarrekening Resultatenrekening De samengevatte resultatenrekening van het Gemeentelijk Havenbedrijf wordt weergegeven in de onderstaande tabel.
( in euro x 1.000 )
Boekjaar 2008
Bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten
Boekjaar 2007
Boekjaar 2006
322.968
302.281
287.749
(235.203)
(214.521)
(214.205)
Bedrijfsresultaat
87.765
87.760
73.544
Financiële opbrengsten
19.544
19.788
21.580
(6.970)
(8.079)
(10.282)
100.339
99.469
84.842
Financiële kosten Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening Uitzonderlijke opbrengsten
12.204
95
718
Uitzonderlijke kosten
(540)
(351)
(385)
Winst voor belasting
112.003
99.213
85.175
(67)
(32)
(17)
111.936
99.181
85.158
Belastingen Winst van het boekjaar
Het Gemeentelijk Havenbedrijf boekte in 2008 een winst van 111,9 miljoen euro. Dit resultaat werd bereikt doordat: ∙ de omzetten van bijna alle onderdelen van het bedrijf zich positief ontwikkeld hebben dankzij de hogere activiteitsgraad in de haven vooral gedurende de eerste 3 kwartalen van 2008; ∙ de operationele kosten kenden echter een meer dan evenredige toename door structureel nieuwe loonafspraken en verdere voorzieningen voor milieu;
75
Jaarrekening
∙ een meerwaarde gerealiseerd is op de verkoop van de terreinen op het Eilandje. (cfr. Uitzonderlijke opbrengsten).
De opbrengsten van concessies stegen opnieuw met ongeveer 6 procent door een combinatie van tariefverhogingen en de verdere fasering en ingebruikname van de terreinen voor het Deurganckdok.
Bedrijfsopbrengsten
Bij de zeevaartrechten wordt vastgesteld dat de toegenomen activiteit zich ook vertaalde in 5 procent hogere omzetten, vooral door een toename van het tonnenmaatrecht. Voor de binnenvaartrechten stegen de omzetten daar de scheepsgrootte zowel voor binnenvaartreizen als doorvaartreizen toenam.
De verdeling van de verschillende omzetcategorieën is als volgt:
Walkranen
2 %
Vlotkranen
Electriciteitsvoorziening Sleeprechten
Het sleepbedrijf zag ook de activiteit toenemen. Er werden 1,9% meer sleeptaken uitgevoerd en het aantal gordels kende een grotere stijging. Doordat gedurende vooral de eerste drie kwartalen van 2008 de brandstofprijzen bleven stijgen, steeg ook de aangerekende brandstoftoeslag wat een bijkomende omzetverhoging met zich mee bracht.
1 %
4 %
15 %
Binnenvaartrechten
3 %
Concessies
Zeevaartrechten
Het omzetcijfer voor elektriciteit steeg naar 11,9 miljoen euro ten opzichte van 10,9 miljoen euro in 2007 door hogere tarieven bij distributienetbeheer.
41 %
Na een jaar van stabilisatie, knoopten de walkranen opnieuw aan met hun jarenlange evolutie van groei. Dit vertaalde zich in een sterke groei bij de mobiele kranen, gedeeltelijk gecompenseerd door de verdere afname van het aandeel van railkranen. De omzet van de vlotkranen kende, vooral ten gevolge van 1 specifiek contract een verdere groei. Dit contract is ondertussen echter beëindigd.
34 %
De andere bedrijfsopbrengsten belopen in 2008 51,7 miljoen euro ten opzichte van 48,0 miljoen euro in 2007. Deze bedrijfsopbrengsten bestaan voor een belangrijk gedeelte uit werkingstoelagen vanwege het Vlaams Gewest (30,1 miljoen euro in 2008 en 24,2 miljoen euro in 2007). Deze werkingstoelagen zijn een tussenkomst in kosten die het Gemeentelijk Havenbedrijf oploopt bij het uitvoeren van taken die op basis van het havendecreet tot de decretale taakstelling van het Vlaams Gewest behoren.
De evolutie van de verschillende categorieën omzet over de laatste drie jaar is als volgt:
In 2008 omvatten de andere bedrijfsopbrengsten zoals in 2007 doorgerekende onroerende voorheffing en watervang voor in totaal 15,9 miljoen euro (15,7 miljoen euro in 2007).
76
Jaarverslag 2008
77
Jaarrekening
Bedrijfskosten
Bij de voorzieningen is er per saldo een toename van 13,9 miljoen euro. Dit saldo wordt hoofdzakelijk bepaald door het aanleggen van verdere milieuvoorzieningen.
De vergelijking tussen de verschillende deelrubrieken wordt weergegeven in de onderstaande grafiek.
De hoofdbestanddelen van de andere bedrijfskosten zijn de kosten van onroerende voorheffing en betaalde watervangbelasting. Daarbij is er ook een tussenkomst in kosten op een terminal die structurele gebreken vertoonde.
EVOLUTIE VAN DE BEDRIJFSKOSTEN IN EURO X 1.000
Financieel resultaat Het financieel resultaat steeg in beperkte mate door de volgende compenserende factoren: ∙ Een lichte afname van de afschrijvingen op kapitaalsubsidies; ∙ De kosten van schulden daalden duidelijk wat een positief effect had dat echter gedeeltelijk teniet is gedaan doordat op een deel van de belegde middelen een waardevermindering van 2,7 miljoen euro diende te worden geboekt.
Balans De samengevatte balans wordt weergegeven in de onderstaande tabel.
(in EURO x 1.000)
Aankopen van diensten en diverse goederen stijgen in totaliteit met 5,6 miljoen euro omwille van vooral volgende redenen: ∙ Toegenomen kosten voor energie, zowel het eigen verbruik als de kosten verbonden met distributienetbeheer, ∙ Studiekosten afrekening in het kader van het Amoras project; ∙ Blijvend hoger wordende kosten voor afvalbehandeling; ∙ Uitgaven voor advertenties, zowel ten behoeve van aanwervingen personeel als voor commerciële aspecten (campagne rond Ontwikkelingszone Saeftinghe); ∙ Kosten van commerciële promotie in binnen- en buitenland.
I/III. Immat./Mat vaste activa IV. Financiële vaste activa V. Vorderingen > 1 jaar VI. Voorraden
31/12/2008
31/12/2007
307.110
307.110
Passiva
1.012.409
973.341
589
617
3.333
0
I. Kapitaal III. Herwaarderingsmw
13.686
14.721
IV. Reserves
311.741
211.606
2.474
2.289
VI. Kapitaalsubsidies
274.569
286.525
52.568
VII. Voorzieningen
126.395
112.494
VIII. Geldbeleggingen
112.158
89.755
VIII. Schulden > 1 jaar
34.600
69.499
IX. Liquide middelen
7.342
5.978
IX. Schulden < 1 jaar
93.722
95.407
6.880
3.393
X. Overlopende rekeningen
1.196.492
1.127.941
X. Overlopende rekeningen
De personeelskosten bedragen 107,0 miljoen euro. In 2007 beliep de vergelijkbare kost 97,6 miljoen euro. De loonkosten voor de personeelsleden stegen dus met 10% procent bij een quasi gelijkblijvend aantal personeelsleden. De belangrijkste redenen van de verhoging zijn: ∙ De impact in 2008 van 3 indexaanpassingen van 2% elk, respectievelijk op 1 februari, 1 juni en 1 oktober 2008. ∙ Cao effecten waarbij vooral er met ingang van 1 juli 2008 een nieuwe functieclassificatie ingevoerd is met aangepaste daaraan gekoppelde loonbarema’s.
34.669
30.579
1.196.492
1.127.941
Activa De waarde van de immateriële en materiële vaste activa stijgt met 39,1 miljoen euro. Dit saldo bestaat uit de volgende factoren:
miljoen euro
De vereffening van het Pensioenfonds is afgerond in december 2008 met een beperkte liquidatiebonus. Mochten er nog kosten en/of baten uit de vereffening voortvloeien, dan zal het Gemeentelijk Havenbedrijf deze opnemen.
Jaarverslag 2008
31/12/2007
51.307
VII. Vorderingen < 1 jaar
Totaal
78
31/12/2008
Activa
79
investeringen
+ 89,0
afschrijvingen
- 39,9
buitengebruik/herwaarderingen
- 10,0
Jaarrekening
Het investeringsbedrag bestaat vooral uit volgende componenten: ∙ investeringen ten belope van 23,9 miljoen euro voor de aankoop van terreinen; ∙ gebouwen (5,5 miljoen euro); ∙ sleepboten (8,3 miljoen euro); ∙ dokken (10,2 miljoen euro); ∙ mobiele kranen (14,3 miljoen euro).
2008
Geldbeleggingen en liquide middelen begin boekjaar
95.733
78.395
17.641
139.085
134.900
111.996
Cashflow besteed aan investeringsactiviteiten
(65.930)
(52.341)
(33.569)
Cashflow besteed aan financieringsactiviteiten
(49.388)
(65.221)
(17.673)
Geldbeleggingen en liquide middelen einde boekjaar
119.500
95.733
78.395
De cashflow uit operationele activiteiten stijgt in beperkte mate bij een quasi gelijk blijvend bedrijfskapitaal. De cashflow besteed aan investeringsactiviteiten stijgt door het belangrijke uitgevoerde investeringsprogramma in terreinen, dokken, sleepboten en kranen. De cashflow besteed aan financieringsactiviteiten daalt maar blijft hoog omdat waar mogelijk en financieel interessant schulden zijn terugbetaald.
De vorderingen blijven met een daling van 1,3 miljoen euro stabiel. De overige vorderingen blijven op een hoog niveau omdat er nog significante vorderingen zijn met betrekking tot de inning van de werkingstoelagen op basis van het havendecreet, dit omdat de betrokken overeenkomsten pas naar het einde van het jaar toe afgerond werden. Door het algemeen positief resultaat en de positieve cashflow van het boekjaar, stijgen de geldbeleggingen van 89,7 miljoen euro naar 112,2 miljoen euro.
Andere verplichte vermeldingen
Passiva
Buiten de gegevens die in de jaarrekening worden vermeld, zijn er geen bijkomende belangrijke gebeurtenissen na balansdatum. De punten in verband met onderzoek en ontwikkeling en het bestaan van bijkantoren zijn niet van toepassing. Er werden geen procedures gevoerd onder toepassing van artikel 523 van het Wetboek van Vennootschappen. Er is geen gebruik van financiële instrumenten dat van significant belang is voor de beoordeling van activa, passiva, financiële positie en resultaat.
Het eigen vermogen stijgt omdat van het totale netto resultaat van 111,9 miljoen euro er 99,1 miljoen euro toegewezen wordt aan het eigen vermogen en 12,8 miljoen euro voorbehouden wordt als uit te keren winst. De stijging van de voorzieningen is vooral te wijten aan de verdere toename van voorzieningen in het kader van geschillen en milieuverplichtingen.
Wat de risico’s en onzekerheden betreft waarmee het Gemeentelijk Havenbedrijf geconfronteerd wordt, situeren die zich op de volgende domeinen: ∙ een evolutie van de wetgeving op het vlak van het havendecreet en de toepassing ervan; ∙ een evolutie van wetgeving op het vlak van ruimtelijke ordening en de afbakening van het zeehavengebied; ∙ een evolutie op het vlak van milieuwetgeving. De aantrekkelijkheid van havens in het algemeen wordt bepaald door factoren als toegankelijkheid van de haven, de efficiëntie van de activiteiten in de haven zelf en de kwaliteit van de hinterlandverbindingen.
Omwille van de evolutie van de kaspositie van het Gemeentelijk Havenbedrijf (zie verder onder punt ‘Cashflowoverzicht’) zijn, waar mogelijk en financieel interessant, schulden op lange termijn terugbetaald waardoor de lange termijnschulden verder gedaald zijn van 69,5 miljoen euro naar 34,6 miljoen euro. De schulden op ten hoogste 1 jaar blijven stabiel (93,7 miljoen euro einde 2008 ten opzichte van 95,4 miljoen euro einde 2007). De uit te keren winst van 12,8 miljoen euro is zoals vorig jaar opgenomen onder de rubriek overige schulden.
De commissarissen Deloitte Bedrijfsrevisoren, de heer G. Lauwers en mevrouw A. Coolsaet hebben bij de jaarrekening een goedkeurende verklaring zonder voorbehoud afgeleverd.
Cashflowoverzicht
Antwerpen, 31 maart 2009
De samenvattende tabel geeft een inzicht in de belangrijkste inkomende en uitgaande geldstromen. Zoals in de twee voorgaande jaren, is de uiteindelijk gegenereerde cashflow positief.
Namens de Raad van Bestuur
Eddy Bruyninckx Gedelegeerd bestuurder
Jaarverslag 2008
2006
Cashflow gegenereerd uit operationele activiteiten
De lange termijnvorderingen betreffen een medebetaling door het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen aan een pregrondenbank.
80
2007
81
Jaarrekening
Marc Van Peel Voorzitter Raad van Bestuur
Balans na winstverdeling (in euro)
pa s s i va
ac t i va
c o d es
b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
vaste ac t iva
20/28
1.012.997.668,16
973.957.195,66
Oprichtingskosten (Toel. 1) 20 Immateriële vaste activa (Toel. 2) 21 2.332.412,41 Materiële vaste activa (Toel. 3) 22/27 1.010.076.204,91 Terreinen en gebouwen 22 874.080.036,91 Installaties, machines en uitrusting 23 69.422.591,76 Meubilair en rollend materieel 24 25.541.537,52 Leasing en soortgelijke rechten 25 518.636,44 Overige materiële vaste activa 26 59.905,62 Activa in aanbouw en vooruitbetalingen 27 40.453.496,66 Financiële vaste activa (Toel. 4 & 5.1) 28 589.050,84 Verbonden ondernemingen (Toel. 4.1 & 14) 280/1 Deelnemingen 280 Vorderingen 281 Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat (Toel. 4.2 & 14) 282/3 581.000,45 Deelnemingen 282 581.000,45 Vorderingen 283 Andere financiële vaste activa 284/8 8.050,39 Aandelen 284 8.050,39 Vorderingen en borgtochten in contanten 285/8 vlo t t e n d e ac t iva
29/58
183.494.574,30
Vorderingen op meer dan één jaar Handelsvorderingen Overige vorderingen Voorraden en bestellingen in uitvoering Voorraden Grond- en hulpstoffen Goederen in bewerking Gereed product Handelsgoederen Onroerende goederen bestemd voor verkoop Vooruitbetalingen Bestellingen in uitvoering Vorderingen op ten hoogste één jaar Handelsvorderingen Overige vorderingen Geldbeleggingen (Toel. 6) Eigen aandelen Overige beleggingen Liquide middelen Overlopende rekeningen (Toel. 6)
29 3.333.333,33 290 291 3.333.333,33 3 2.473.542,61 30/36 2.473.542,61 30/31 2.473.542,61 32 33 34 35 36 37 40/41 51.306.884,15 40 22.433.245,95 41 28.873.638,20 50/53 112.158.205,44 50 51/53 112.158.205,44 54/58 7.342.206,58 490/1 6.880.402,19
t o ta a l d e r ac t iva
20/58
1.196.492.242,46
954.688,97 972.385.567,83 839.011.977,58 55.850.541,54 27.920.237,58 545.462,46 59.905,62 48.997.443,05 616.938,86 27.888,02 27.888,02
581.000,45 581.000,45 8.050,39 8.050,39 153.983.413,88
2.289.070,23 2.289.070,23 2.289.070,23
52.568.254,38 23.871.869,29 28.696.385,09 89.755.305,53 89.755.305,53 5.977.436,37 3.393.347,37 1.127.940.609,54
co d es
bo ekjaar
vor ig boekjaar
eig en vermogen
10/15
907.105.610,21
819.962.360,49
Kapitaal (Toel. 7) Geplaatst kapitaal Niet-opgevraagd kapitaal Uitgiftepremies Herwaarderingsmeerwaarden Reserves Wettelijke reserve Onbeschikbare reserves Voor eigen aandelen Andere Belastingvrije reserves Beschikbare reserves Overgedragen winst (verlies) (+) (–) Kapitaalsubsidies Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het netto-actief
10 307.109.691,74 100 307.109.691,74 101 11 12 13.686.643,45 13 311.740.516,25 130 30.710.969,17 131 19.412.277,03 1310 1311 19.412.277,03 132 133 261.617.270,05 14 15 274.568.758,77 19
307.109.691,74 307.109.691,74
voorzieningen en ui tgestelde bel astingen
16
126.394.917,52
112.493.891,90
Voorzieningen voor risico’s en kosten Pensioenen en soortgelijke verplichtingen Belastingen Grote herstellings- en onderhoudswerken Overige risico’s en kosten (Toel. 8) Uitgestelde belastingen
160/5 126.394.917,52 160 161 162 36.056.421,60 163/5 90.338.495,92 168
112.493.891,90
schul d e n
17/49
162.991.714,73
195.484.357,15
Schulden op meer dan één jaar (Toel. 9) 17 34.600.441,58 Financiële schulden 170/4 34.600.441,58 Achtergestelde leningen 170 Niet-achtergestelde obligatieleningen 171 Leasingschulden en soortgelijke schulden 172 76.497,81 Kredietinstellingen 173 34.523.943,77 Overige leningen 174 Handelsschulden 175 Leveranciers 1750 Te betalen wissels 1751 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 176 Overige schulden 178/9 Schulden op ten hoogste één jaar 42/48 93.722.430,17 Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen (Toel. 9) 42 15.309.284,22 Financiële schulden 43 Kredietinstellingen 430/8 Overige leningen 439 Handelsschulden 44 34.828.083,51 Leveranciers 440/4 34.828.083,51 Te betalen wissels 441 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 46 272.500,00 Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten (Toel. 9) 45 27.796.057,93 Belastingen 450/3 3.992.660,94 Bezoldigingen en sociale lasten 454/9 23.803.396,99 Overige schulden 47/48 15.516.504,51 Overlopende rekeningen (Toel. 9) 492/3 34.668.842,98
69.498.882,13 69.498.882,13
t o ta a l d e r pa ssiva
82
Jaarverslag 2008
83
Jaarrekening
10/49
1.196.492.242,46
14.721.191,75 211.606.162,30 24.015.907,40 18.414.048,06 18.414.048,06 169.176.206,84 286.525.314,70
34.128.421,95 78.365.469,95
149.773,43 69.349.108,70
95.406.739,69 16.164.620,09
39.834.744,07 39.834.744,07 1.386.000,00 22.293.454,29 1.609.823,76 20.683.630,53 15.727.921,24 30.578.735,33 1.127.940.609,54
Resultatenrekening
b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
Bedrijfsopbrengsten 70/74 322.967.689,93 Omzet 70 269.267.578,29 Toename (afname) in de voorraad goederen in bewerking en gereed product en in de bestellingen in uitvoering (+)(–) 71 Geproduceerde vaste activa 72 1.987.208,95 Andere bedrijfsopbrengsten (Toel. 10) 74 51.712.902,69 Bedrijfskosten 60/64 235.203.290,37 Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen 60 5.374.871,36 Aankopen 600/8 5.514.612,85 Afname (toename) van de voorraad (+)(–) 609 -139.741,49 Diensten en diverse goederen 61 51.235.758,50 Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen (+)(–) (Toel. 10) 62 107.010.576,13 Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa 630 39.902.723,32 Waardeverminderingen op voorraden, bestellingen in uitvoering en handelsvorderingen – Toevoegingen (terugnemingen) (+)(–) 631/4 -1.190.698,31 Voorzieningen voor risico’s en kosten – Toevoegingen (bestedingen en terugnemingen) (+)(–) (Toel. 10) 635/7 13.901.025,62 Andere bedrijfskosten (Toel. 10) 640/8 18.969.033,75 Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten (–) 649 Bedrijfswinst (verlies) (+)(–) 9901 87.764.399,56 Financiële opbrengsten 75 19.544.177,83 Opbrengsten uit financiële vaste activa 750 610.054,86 Opbrengsten uit vlottende activa 751 485.341,09 Andere financiële opbrengsten (Toel. 11) 752/9 18.448.781,88 Financiële kosten 65 6.970.223,41 Kosten van schulden 650 4.207.861,52 Waardeverminderingen op vlottende activa andere dan voorraden, bestellingen in uitvoering en handels- vorderingen – Toevoegingen (Terugneming) (+)(–) 651 2.710.820,33 Andere financiële kosten 652/9 51.541,56 Winst (Verlies) uit de gewone bedrijfsuitoefening voor belasting (+)(–) 9902 100.338.353,98
302.280.576,15 252.608.572,05
84
Jaarverslag 2008
c o d es
1.673.809,40 47.998.194,70 214.520.849,99 4.105.174,61 4.084.614,22 20.560,39 45.616.985,89 97.651.787,81
38.806.081,51
-1.407.253,76
13.710.811,68 16.037.262,25
87.759.726,16 19.788.422,21 472.708,82 311.109,86 19.004.603,53 8.079.056,75 8.021.070,12
bo ekjaar
vor ig boekjaar
Uitzonderlijke opbrengsten 76 12.203.996,30 Terugneming van afschrijvingen en van waardeverminderingen op immateriële en materiële vaste activa 760 Terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste activa 761 Terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten 762 Meerwaarde bij de realisatie van vaste activa 763 11.830.293,59 Andere uitzonderlijke opbrengsten 764/9 373.702,71 Uitzonderlijke kosten 66 539.630,41 Uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa 660 Waardeverminderingen op financiële vaste activa 661 146.013,02 Voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten – Toevoegingen (bestedingen) (+)(–) 662 Minderwaarden bij de realisatie van vaste activa 663 393.617,39 Andere uitzonderlijke kosten 664/8 Als herstructureringskosten geactiveerde uitzonderlijke kosten (–) 669 Winst (Verlies) van het boekjaar vóór belasting (+)(–) 9903 112.002.719,87 Onttrekking aan de uitgestelde belastingen 780 Overboeking naar de uitgestelde belastingen 680 Belastingen op het resultaat (Toel. 12) (+)(–) 67/77 66.594,89 Belastingen 670/3 66.594,89 Regularisering van belastingen en terugneming van voorzieningen voor belastingen 77 Winst (Verlies) van het boekjaar (+)(–) 9904 111.936.124,98 Onttrekking aan de belastingvrije reserves 789 Overboeking naar de belastingvrije reserves 689 Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar (+)(–) 9905 111.936.124,98
95.314,46
57.986,63
99.469.091,62
85
Jaarrekening
co d es
95.314,46
351.019,30
351.019,30
99.213.386,78
32.283,93 32.283,93
99.181.102,85
99.181.102,85
Resultaatverwerking
Toelichting c o d es
b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
Te bestemmen winst(verlies)saldo (+)(–) 9906 111.936.124,98 Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar (+)(–) (9905) 111.936.124,98 Overgedragen winst (verlies) van het vorige boekjaar (+)(–) 14P Onttrekking aan het eigen vermogen 791/2 aan het kapitaal en aan de uitgiftepremies 791 aan de reserves 792 Toevoeging aan het eigen vermogen 691/2 99.136.124,98 aan het kapitaal en aan de uitgiftepremies 691 aan de wettelijke reserves 6920 6.695.061,77 aan de overige reserves 6921 92.441.063,21 Over te dragen winst (verlies) (+)(–) (14) Tussenkomst van de vennoten (of de eigenaar) in het verlies 794 Uit te keren winst 694/6 12.800.000,00 Vergoeding van het kapitaal 694 Bestuurders of zaakvoerders 695 Andere rechthebbenden 696 12.800.000,00
99.181.102,85 99.181.102,85
2. s taat van d e i mmat e r i ë l e va s t e ac t i va 2.2 c o n c e s s i e s, o c t r o o i e n , l i c e n t i e s, k n owh ow, m e r k e n e n s o o r tg e l ij k e r e c h t e n
86.381.102,85 9.918.110,28 76.462.992,57
12.800.000,00
12.800.000,00
bo ekjaar
vor ig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8052P x x x x x x x x x x x x Mutaties tijdens het boekjaar Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa 8022 1.542.211,19 Overdrachten en buitengebruikstellingen 8032 Overboeking van een post naar een andere (+)(–) 8042 Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8052 3.220.634,03 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8122P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8072 164.487,75 Teruggenomen want overtollig 8082 Verworven van derden 8092 Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen 8102 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8112 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8122 888.221,62
1.678.422,84
86
Jaarverslag 2008
87
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
Jaarrekening
co d es
211
2.332.412,41
723.733,87
3. 3. 1
s taat van d e mat e r i ë l e va s t e ac t i va t e r r e i n e n e n g e b o uw e n
3. 2
b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8191P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa 8161 22.532.950,45 Overdrachten en buitengebruikstellingen 8171 3.300.181,07 Overboeking van een post naar een andere (+)(–) 8181 44.136.848,09 Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8191 1.230.865.572,73 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8251P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8211 Verworven van derden 8221 Afgeboekt 8231 16.288,31 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8241 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8251 23.921.009,24 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8321P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8271 28.565.778,04 Teruggenomen want overtollig 8281 Verworven van derden 8291 Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen 8301 280.508,21 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8311 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8321 380.706.545,06
1.167.495.955,26
88
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
Jaarverslag 2008
i n s tallat i e s, mac h i n e s e n u it r u s t i n g
c o d es
(22)
23.937.297,55
352.421.275,23
bo ekjaar
vor ig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8192P x x x x x x x x x x x x Mutaties tijdens het boekjaar Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa 8162 25.374.590,00 Overdrachten en buitengebruikstellingen 8172 14.278.529,56 Overboeking van een post naar een andere (+)(–) 8182 2.640.129,83 Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8192 211.377.112,85 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8252P x x x x x x x x x x x x Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8212 Verworven van derden 8222 Afgeboekt 8232 354.012,79 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8242 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8252 5.215.671,63 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8322P x x x x x x x xx x x x Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8272 7.382.394,37 Teruggenomen want overtollig 8282 Verworven van derden 8292 Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen 8302 7.572.267,11 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8312 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8322 147.170.192,72
197.640.922,58
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
874.080.036,91
89
Jaarrekening
co d es
(23)
69.422.591,76
5.569.684,42
147.360.065,46
3. 3 m e ub i la i r e n r o ll e nd mat e r i e e l
3.4 l e a s i n g e n s o o r tg e l ij k e r e c h t e n b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8193P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa 8163 1.388.310,57 Overdrachten en buitengebruikstellingen 8173 573.777,71 Overboeking van een post naar een andere (+)(–) 8183 Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8193 72.680.762,42 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8253P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8213 Verworven van derden 8223 Afgeboekt 8233 18.913,14 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8243 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8253 3.155.360,81 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8323P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8273 3.763.237,14 Teruggenomen want overtollig 8283 Verworven van derden 8293 Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen 8303 588.917,36 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8313 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8323 50.294.585,71
71.866.229,56
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
c o d es
(24)
25.541.537,52
3.174.273,95
47.120.265,93
bo ekjaar
vor ig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8194P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa 8164 Overdrachten en buitengebruikstellingen 8174 Overboeking van een post naar een andere (+)(–) 8184 Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8194 813.382,95 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8254P x x x x x x x xx x x x Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8214 Verworven van derden 8224 Afgeboekt 8234 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8244 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8254 80.817,81 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8324P x x x x x x x xx x x x Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8274 26.826,02 Teruggenomen want overtollig 8284 Verworven van derden 8294 Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen 8304 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8314 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8324 375.564,32
813.382,95
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
co d es
(25)
518.636,44
wa a rva n Terreinen en gebouwen 250 518.636,44 Installaties, machines en uitrusting 251 Meubilair en rollend materieel 252
90
Jaarverslag 2008
91
Jaarrekening
80.817,81
348.738,30
3. 5
ov e r i g e mat e r i ë l e va s t e ac t i va
3.6 ac t i va i n aanb o uw e n vo o r u it b e tal i n g e n b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8195P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa 8165 Overdrachten en buitengebruikstellingen 8175 Overboeking van een post naar een andere (+)(–) 8185 Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8195 59.905,62 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8255P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8215 Verworven van derden 8225 Afgeboekt 8235 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8245 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8255 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8325P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8275 Teruggenomen want overtollig 8285 Verworven van derden 8295 Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen 8305 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8315 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8325
59.905,62
92
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
Jaarverslag 2008
c o d es
(26)
59.905,62
bo ekjaar
vor ig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8196P x x x x x x x x x x x x Mutaties tijdens het boekjaar Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa 8166 42.320.456,72 Overdrachten en buitengebruikstellingen 8176 Overboeking van een post naar een andere (+)(–) 8186 -50.864.403,11 Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8196 40.453.496,66 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8256P x x x x x x x xx x x x Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8216 Verworven van derden 8226 Afgeboekt 8236 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8246 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8256 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8326P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8276 Teruggenomen want overtollig 8286 Verworven van derden 8296 Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen 8306 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8316 Afschrijvingen en waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8326
48.997.443,05
93
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
Jaarrekening
co d es
(27)
40.453.496,66
4. s taat van d e f i nan c i ë l e va s t e ac t i va 4 . 1 v e r b o nd e n o nd e r n e m i n g e n – d e e ln e m i n g e n e n aand e l e n
c o d es
4 . 2
b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8391P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa 8361 472.500,00 Overdrachten en buitengebruikstellingen 8371 Overboeking van een post naar een andere (+)(–) 8381 Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8391 528.276,04 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8451P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8411 Verworven van derden 8421 Afgeboekt 8431 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8441 Waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8521P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8471 146.013,02 Teruggenomen want overtollig 8481 Verworven van derden 8491 Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen 8501 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8511 Waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8521 173.901,04 Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar 8551P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar (+)(–) 8541 354.375,00 Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar 8551 354.375,00
55.776,04
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
(280)
v e rbo n d e n o n d e r n e mi n g e n – vor d e ri n g e n
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
281P
xxxxxxxxxxxx
Mutaties tijdens het boekjaar Toevoegingen 8581 Terugbetalingen 8591 Geboekte waardeverminderingen 8601 Teruggenomen waardeverminderingen 8611 Wisselkoersverschillen (+)(–) 8621 Overige mutaties (+)(–) 8631
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
g ecumul e e r d e wa a r d e v e rmi n d e ri n g e n op
vor d e ri n g e n p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
94
Jaarverslag 2008
(281) 8651
o nd e r n e m i n g e n m e t d e e ln e m i n g sv e r h o ud i n g – d e e ln e m i n g e n e n aand e l e n
27.888,02
co d es
bo ekjaar
vor ig boekjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8392P x x x x x x x x x x x x Mutaties tijdens het boekjaar Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa 8362 Overdrachten en buitengebruikstellingen 8372 Overboeking van een post naar een andere (+)(–) 8382 Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8392 2.338.812,45 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8452P x x x x x x x xx x x x Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8412 Verworven van derden 8422 Afgeboekt 8432 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8442 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8452 Waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8522P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8472 Teruggenomen want overtollig 8482 Verworven van derden 8492 Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen 8502 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8512 Waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8522 Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar 8552P x x x x x x x x x x x x Mutaties tijdens het boekjaar (+)(–) 8542 Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar 8552 1.757.812,00
2.338.812,45
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
o n d e r n e mi n g e n wa a rm e e e e n d e e l n e mi n gs -
(282)
v e rhou d i n g b e s ta at – vor d e ri n g e n
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
283P
581.000,45
xxxxxxxxxxxx
Mutaties tijdens het boekjaar Toevoegingen 8582 Terugbetalingen 8592 Geboekte waardeverminderingen 8602 Teruggenomen waardeverminderingen 8612 Wisselkoersverschillen (+)(–) 8622 Overige mutaties (+)(–) 8632
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
g ecumul e e r d e wa a r d e v e rmi n d e ri n g e n op
vor d e ri n g e n p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
95
Jaarrekening
(283) 8652
1.757.812,00
4.3 and e r e o nd e r n e m i n g e n – d e e ln e m i n g e n e n aand e l e n
c o d es
b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8393P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Aanschaffingen, met inbegrip van de geproduceerde vaste activa 8363 Overdrachten en buitengebruikstellingen 8373 Overboeking van een post naar een andere (+)(–) 8383 Aanschaffingswaarde per einde van het boekjaar 8393 13.609,55 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8453P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8413 Verworven van derden 8423 Afgeboekt 8433 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8443 Meerwaarde per einde van het boekjaar 8453 Waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8523P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar Geboekt 8473 Teruggenomen want overtollig 8483 Verworven van derden 8493 Afgeboekt na overdrachten en buitengebruikstellingen 8503 Overgeboekt van een post naar een andere (+)(–) 8513 Waardeverminderingen per einde van het boekjaar 8523 Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar 8553P xxxxxxxxxxxx Mutaties tijdens het boekjaar (+)(–) 8543 Niet-opgevraagde bedragen per einde van het boekjaar 8553 5.559,16
13.609,55
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
(284)
a n d e r e o n d e r n e mi n g e n – vor d e ri n g e n
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
285/8P
5. i nl i c h t i n g e n o m t r e n t d e d e e ln e m i n g e n 5. 1 d e e ln e m i n g e n e n maat s c happ e l ij k e r e c h t e n aan g e h o ud e n i n and e r e o nd e r n e m i n g e n Hieronder worden de ondernemingen vermeld waarin de onderneming een deelneming bezit (opgenomen in de posten 280 en 282 van de activa), alsmede de andere ondernemingen waarin de onderneming maatschappelijke rechten bezit (opgenomen in de posten 284 en 51/53 van de activa) ten belope van ten minste 10 % van het geplaatste kapitaal.
Naam, volledig adres aangehouden maatschappelijke rechten gegevens geput uit de laatst beschikbare jaarrekening van de zetel en zo het r echt s t r eeks d och t ers e ig e n n e tto een onderneming naar a a n ta l % % j a a rr ek en i n g munt- v e rmoge n r e sulta at Belgische recht betreft, p er co d e ( + ) of ( – ) het ondernemingsnummer (in eenheden)
Maatschappij voor het Haven-, Grond- 31/12/2007 EUR 125.514.768 en Industrialisatiebeleid van het Linkerscheldeoevergebied Sluisgebouw 9120 Beveren-Waas België 0223.944.690 1.875 37,50 0,00 Antwerp Port Consultancy 31/12/2007 EUR -82.754 Entrepotkaai 1 2000 Antwerpen België 0466.583.658 9 90,00 0,00
5.559,16
8.050,39 xxxxxxxxxxxx
Mutaties tijdens het boekjaar Toevoegingen 8583 Terugbetalingen 8593 Geboekte waardeverminderingen 8603 Teruggenomen waardeverminderingen 8613 Wisselkoersverschillen (+)(–) 8623 Overige mutaties (+)(–) 8633
n e t t obo e kwa a r d e p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
g ecumul e e r d e wa a r d e v e rmi n d e ri n g e n op
vor d e ri n g e n p e r e i n d e v/h bo e k ja a r
96
Jaarverslag 2008
(285/8) 8653
97
Jaarrekening
5.770.401
-110.060
6.
ov e r i g e g e ldb e l e g g i n g e n e n ov e r l o p e nd e r e k e n i n g e n (ac t i va) ov e r i g e g e ldb e l e g g i n g e n
b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
Aandelen 51 73.608.205,44 Boekwaarde verhoogd met het niet-opgevraagde bedrag 8681 73.608.205,44 Niet-opgevraagd bedrag 8682 Vastrentende effecten 52 Vastrentende effecten uitgegeven door kredietinstellingen 8684 Termijnrekeningen bij kredietinstellingen 53 38.550.000,00 Met een resterende looptijd of opzegtermijn van hoogstens één maand 8686 meer dan één maand en hoogstens één jaar 8687 38.550.000,00 meer dan één jaar 8688 Hierboven niet-opgenomen overige geldbeleggingen 8689
67.620.305,53
c o d es
7.
Uitsplitsing van de post 490/1 van de activa indien daaronder een belangrijk bedrag voorkomt Lonen januari 2009 Vooruitbetaalde kosten Andere t o ta a l d e r ov e rlop e n d e r e k e n i n g e n
22.135.000,00
22.135.000,00
b o e kjaar
2.586.459,02 1.336.576,20 2.814.761,34 6.737.796,56
co d es
bo ekjaar
Maatschappelijk kapitaal Geplaatst kapitaal per einde van het boekjaar 100P x x x x x x x x x x x x Geplaatst kapitaal per einde van het boekjaar (100) 307.109.691,74
ov e r l o p e nd e r e k e n i n g e n
67.620.305,53
s taat van h e t k apitaal e n d e aand e e lh o ud e r s s t r u c t uu r s taat van h e t k apitaal
co d es
bed r agen
vor ig boekjaar
307.109.691,74
aantal aandelen
Wijzigingen tijdens het boekjaar Samenstelling van het kapitaal Soorten aandelen geen aandelen want autonoom Gemeentelijk Havenbedrijf Op naam 8702 xxxxxxxxxxxx Aan toonder 8703 x x x x x x x x x x x x co d es
ni et - o pg evr aagd bedr ag
Niet-gestort kapitaal Niet-opgevraagd kapitaal (101) Opgevraagd, niet-gestort kapitaal 8712 x x x x x x x x x x x x Aandeelhouders die nog moeten volstorten
opgev r aagd, niet-ges tor t bedr ag
xxxxxxxxxxxx
8. vo o rz i e n i n g e n vo o r ov e r i g e r i s i c o’s e n ko s t e n u it s pl it s i n g van d e p o s t 1 6 3/5 van d e pa s s i va i nd i e n daa r o nd e r e e n b e lan g r ij k b e d r ag vo o r ko m t
boekjaar
Hangende geschillen en risico’s Milieu Personeelsgebonden voorzieningen Andere
9.250.719,46 73.603.713,45 2.703.348,47 4.780.714,54
98
Jaarverslag 2008
99
t o ta a l voor z i e n i n g e n ov e rig e risico ’ s e n kos t e n
Jaarrekening
9 0. 3 3 8 .4 95, 9 2
9. s taat van d e s c huld e n e n ov e r l o p e nd e r e k e n i n g e n (pa s s i va) u it s pl it s i n g van d e s c huld e n m e t e e n o o r s pr o n k e l ij k e l o o p t ijd van m e e r dan e e n jaa r , naa r g e lan g hun r e s t e r e nd e l o o p t ijd
c o d es
Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen Financiële schulden 8801 Achtergestelde leningen 8811 Niet-achtergestelde obligatieleningen 8821 Leasingschulden en soortgelijke schulden 8831 Kredietinstellingen 8841 Overige leningen 8851 Handelsschulden 8861 Leveranciers 8871 Te betalen wissels 8881 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 8891 Overige schulden 8901
15.309.284,22
73.275,62 15.236.008,60
15.309.284,22
18.389.251,11
76.497,81 18.312.753,30
Jaarverslag 2008
8913
co d es
Belastingen (post 450/3 van de passiva) Vervallen belastingschulden 9072 Niet-vervallen belastingschulden 9073 Geraamde belastingschulden 450 Bezoldigingen en sociale lasten (post 454/9 van de passiva) Vervallen schulden ten aanzien van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid 9076 Andere schulden met betrekking tot bezoldigingen en sociale lasten 9077 Uitsplitsing van de post 492/3 van de passiva indien daaronder een belangrijk bedrag voorkomt Omzet lange termijncontracten Facturatie concessiegelden Q1 2009 Andere Opbrengsten verkoop kranen
t o ta a l d e r ov e rlop e n d e r e k e n i n g e n
18.389.251,11
16.211.190,47
16.211.190,47
16.211.190,47
101
boekjaar
3.992.660,94
23.803.396,99
ov e r l o p e nd e r e k e n i n g e n
t o ta a l d e r schul d e n m e t e e n r e s t e r e n d e loop t i j d
va n m e e r da n 5 ja a r
100
b o e kjaar
t o ta a l d e r schul d e n m e t e e n r e s t e r e n d e loop t i j d
va n m e e r da n é é n ja a r d och hoogs t e n s 5 ja a r 8912 Schulden met een resterende looptijd van meer dan 5 jaar Financiële schulden 8803 Achtergestelde leningen 8813 Niet-achtergestelde obligatieleningen 8823 Leasingschulden en soortgelijke schulden 8833 Kredietinstellingen 8843 Overige leningen 8853 Handelsschulden 8863 Leveranciers 8873 Te betalen wissels 8883 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 8893 Overige schulden 8903
t o ta a l d e r schul d e n op m e e r da n é é n ja a r
d i e bi n n e n h e t ja a r v e rva ll e n (42) Schulden met een resterende looptijd van meer dan één jaar doch hoogstens 5 jaar Financiële schulden 8802 Achtergestelde leningen 8812 Niet-achtergestelde obligatieleningen 8822 Leasingschulden en soortgelijke schulden 8832 Kredietinstellingen 8842 Overige leningen 8852 Handelsschulden 8862 Leveranciers 8872 Te betalen wissels 8882 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 8892 Overige schulden 8902
s c huld e n m e t b e t r e k k i n g tot b e la s t i n g e n , b ezo ld i g i n g e n e n s o c i al e la s t e n
Jaarrekening
boekjaar
3.055.287,73 26.907.097,14 1.472.458,11 3.234.000,00 34.668.842,98
10. b e d r ij f s r e s ultat e n b e d r ij f s o pb r e n g s t e n
11.
c o d es
b o e k jaa r
Netto-omzet Uitsplitsing per bedrijfscategorie Uitsplitsing per geografische markt Andere bedrijfsopbrengsten Exploitatiesubsidies en vanwege de overheid ontvangen compenserende bedragen 740 30.351.837,88
v o r ig b o e kjaar
26.178.116,00
b e d r ij f s ko s t e n
c o d es
b o e k jaa r
Werknemers ingeschreven in het personeelsregister Totaal aantal op de afsluitingsdatum 9086 1.661 Gemiddeld personeelsbestand berekend in voltijdse equivalenten 9087 1.631,0 Aantal daadwerkelijk gepresteerde uren 9088 2.283.554 Personeelskosten Bezoldigingen en rechtstreekse sociale voordelen 620 75.606.196,79 Werkgeversbijdragen voor sociale verzekeringen 621 25.252.705,89 Werkgeverspremies voor bovenwettelijke verzekeringen 622 1.111.656,53 Andere personeelskosten 623 5.040.016,92 Pensioenen 624 Voorzieningen voor pensioenen Toevoegingen (bestedingen en terugnemingen) (+)(–) 635 Waardeverminderingen Op voorraden en bestellingen in uitvoering Geboekt 9110 Teruggenomen 9111 44.730,89 Op handelsvorderingen Geboekt 9112 Teruggenomen 9113 1.145.967,42 Voorzieningen voor risico’s en kosten Toevoegingen 9115 20.016.776,81 Bestedingen en terugnemingen 9116 6.115.751,19 Andere bedrijfskosten Bedrijfsbelastingen en -taksen 640 10.599.297,02 Andere 641/8 8.369.736,73 Uitzendkrachten en ter beschikking van de onderneming gestelde personen Totaal aantal op de afsluitingsdatum 9096 Gemiddeld personeelsbestand berekend in voltijdse equivalenten 9097 5,9 Aantal daadwerkelijk gepresteerde uren 9098 8.196 Kosten voor de onderneming 617 278.120,07
102
Jaarverslag 2008
v o r ig b o e kjaar
1.637 1.640,0 2.274.786 68.337.140,17 23.462.546,74 906.014,37 4.946.086,53
1.397.716,13 23.179.280,34 9.468.468,66
co d es
bo ekjaar
Andere financiële opbrengsten Door de overheid toegekende subsidies, aangerekend op de resultatenrekening Kapitaalsubsidies 9125 13.569.189,74 Intrestsubsidies 9126 Uitsplitsing van de overige financiële opbrengsten Meerwaarde realisatie vlottende activa 4.856.570,34 Intrestswap 12.573,85 Afschrijvingen van kosten bij uitgifte van leningen en van disagio 6501 Geactiveerde interesten 6503 Waardeverminderingen op vlottende activa Geboekt 6510 2.710.820,33 Teruggenomen 6511 Andere financiële kosten Bedrag van het disconto ten laste van de onderneming bij de verhandeling van vorderingen 653 Voorzieningen met financieel karakter Toevoegingen 6560 Bestedingen en terugnemingen 6561
9.537,63
f i nan c i ë l e e n u itzo nd e r l ij k e r e s ultat e n f i nan c i ë l e r e s ultat e n
14.288.392,38
2.397.952,74 2.313.669,41
U ITZO N D ER L IJ KE RES U LTATE N
Uitsplitsing van de andere uitzonderlijke opbrengsten Saldo vereffening pensioenfonds Uitsplitsing van de andere uitzonderlijke kosten
10.575.776,54 5.461.485,71
2 1,5 2.922 90.171,93
103
vor ig boekjaar
Jaarrekening
boekjaar
373.702,21
12. b e la s t i n g e n e n ta k s e n b e la s t i n g e n o p h e t r e s ultaat
c o d es
13. n i e t i n d e balan s o p g e n o m e n r e c h t e n e n v e r pl i c h t i n g e n g o e d e r e n e n waa r d e n g e h o ud e n d o o r d e r d e n i n hun naam maa r t e n bat e e n o p r i s i c o van d e o nd e r n e m i n g , vo o r zov e r d ez e g o e d e r e n e n waa r d e n n i e t i n d e balan s z ijn o p g e n o m e n
b o e k jaa r
Belastingen op het resultaat van het boekjaar 9134 66.594,89 Verschuldigde of betaalde belastingen en voorheffingen 9135 66.594,89 Geactiveerde overschotten van betaalde belastingen en voorheffingen 9136 Geraamde belastingssupplementen 9137 Belastingen op het resultaat van vorige boekjaren 9138 Verschuldigde of betaalde belastingssupplementen 9139 Geraamde belastingssupplementen of belastingen waarvoor een voorziening werd gevormd 9140 Belangrijkste oorzaken van de verschillen tussen de winst voor belastingen, zoals die blijkt uit de jaarrekening, en de geraamde belastbare winst Entiteit is onderworpen aan rechtspersonenbelasting en niet aan vennootschapsbelasting
Toegekende opdrachten tot aankoop vaste activa
c o d es
b o e k jaa r
In rekening gebrachte belasting op de toegevoegde waarde Aan de onderneming (aftrekbaar) 9145 27.024.938,09 Door de onderneming 9146 42.215.747,63 Ingehouden bedragen ten laste van derden als Bedrijfsvoorheffing 9147 22.921.116,23 Roerende voorheffing 9148
boekjaar
42.552.643,00
b e lan g r ij k e han g e nd e g e s c h i ll e n e n and e r e b e lan g r ij k e v e r pl i c h t i n g e n
b e la s t i n g e n o p d e to e g e vo e g d e waa r d e e n b e la s t i n g e n t e n la s t e van d e r d e n
co d es
v o r ig b o e kjaar
25.701.764,00 32.170.902,86
20.222.588,13
In het boekjaar 2000 hebben derden een procedure ingeleid tot schorsing van de door het Vlaamse Gewest op 23 juni 2000 verstrekte bouwvergunning voor het Deurganckdok. Op 7 maart 2001 is de bouwvergunning effectief door de Raad van State geschorst, waardoor de werken toen stilgelegd zijn. Derden hebben gerechtelijke vorderingen opgestart tegen de door de overheid verleende vergunnningen op basis waarvan de werken heropgestart zijn. Deze vorderingen zijn tot op datum van heden afgewezen door de bevoegde rechtbanken doch niet alle ingestelde procedures zijn afgerond.Concessiehouders van het Deurganckdok hebben eveneens het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen in gebreke gesteld en zich het recht voorbehouden om schadevergoeding te eisen. Deze schadeclaims zullen echter worden afgewezen door het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen.
De firma Seaport Terminals NV heeft in 2003 een claim ingediend tegen het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen ten belope van 86.762.734 Euro. Het betreft een geëiste schadevergoeding wegens beweerde medeplichtigheid aan contractbreuk door de rederij Cast in verband met Flanders Container Terminal. Op basis van een juridische analyse van de beschikbare gegevens in het dossier meent de raad van bestuur dat er in verband met deze claim geen voldoende argumenten tegen het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen geformuleerd zijn om hiervoor een voorziening op te nemen.
procedures tegen het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen opgestart. Deze procedures bij verschillende rechtbanken zijn tot op heden met gunstig gevolg voor het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. Aspiravi NV heeft in verband met deze toewijzingsbeslissing op 20 februari 2004 het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen gedagvaard voor de Rechtbank van Eerste Aanleg waarbij een schadevergoeding van 117.309.425 Euro gevorderd wordt. Omwille van het feit dat voorgaande procedures waarbij dezelfde argumenten gebruikt worden met gunstig gevolg waren voor het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, is geen voorziening opgenomen.
In het kader van de toewijzing van het windmolenproject in de haven van Antwerpen door het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, heeft de firma Aspiravi NV die niet als eerste weerhouden was, reeds verschillende
i n vo o r ko m e nd g e val , b e k n o p t e b e s c h r ijv i n g van d e r e g e l i n g i nza k e h e t aanvull e nd r u s t- o f ov e r l e v i n g s p e n s i o e n t e n b e h o e v e van d e p e r s o n e e l s o f d i r e c t i e l e d e n , m e t o p g av e van d e g e n o m e n maat r e g e l e n o m d e daa r u it vo o r t vl o e i e nd e ko s t e n t e d e k k e n Door het GHA is ten voordele van de contractuele personeelsleden een extra legale pensioenverzekering afgesloten van het type vaste bijdrage. Deze bijdragen worden maandelijks gestort en verantwoord onder de rubriek ‘werkgeverspremies voor bovenwettelijke verzekeringen’.
104
Jaarverslag 2008
105
Jaarrekening
14. b e t r e k k i n g e n m e t v e r b o nd e n o nd e r n e m i n g e n e n m e t o nd e r n e m i n g e n waa r m e e e e n d e e ln e m i n g sv e r h o ud i n g b e s taat v e r b o nd e n o nd e r n e m i n g e n
b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
Financiële vaste activa (280/1) Deelnemingen (280) Achtergestelde vorderingen 9271 Andere vorderingen 9281 Vorderingen 9291 71.652,67 Op meer dan één jaar 9301 Op hoogstens één jaar 9311 71.652,67 Geldbeleggingen 9321 Aandelen 9331 Vorderingen 9341 Schulden 9351 Op meer dan één jaar 9361 Op hoogstens één jaar 9371 Persoonlijke en zakelijke zekerheden Door de onderneming gestelde of onherroepelijk beloofd als waarborg voor schulden of verplichtingen van verbonden ondernemingen 9381 Door verbonden ondernemingen gestelde of onherroepelijk beloofd als waarborg voor schulden of verplichtingen van de onderneming 9391 Andere betekenisvolle financiële verplichtingen 9401
27.888,02 27.888,02
c o d es
15. f i nan c i ë l e b e t r e k k i n g e n m e t d e c o mm i s sa r i s (s e n) e n d e p e r s o n e n m e t w i e h ij (z ij) v e r b o nd e n i s (z ijn)
121.723,69 121.723,69
boekjaar
Bezoldiging van de commissaris(sen) 9505 Bezoldiging voor uitzonderlijke werkzaamheden of bijzondere opdrachten uitgevoerd binnen de vennootschap door de commissaris(sen) Andere controleopdrachten 95061 Belastingadviesopdrachten 95062 Andere opdrachten buiten de revisorale opdrachten 95063 Bezoldiging voor uitzonderlijke werkzaamheden of bijzondere opdrachten uitgevoerd binnen de vennootschap door personen met wie de commissaris(sen) verbonden is (zijn) Andere controleopdrachten 95081 Belastingadviesopdrachten 95082 Andere opdrachten buiten de revisorale opdrachten 95083
23.760,00
o nd e r n e m i n g e n waa r m e e e e n d e e ln e m i n g sv e r h o ud i n g b e s taat
b o e k jaa r
v o r ig b o e kjaar
Financiële vaste activa (282/3) 581.000,45 Deelnemingen (282) 581.000,45 Achtergestelde vorderingen 9272 Andere vorderingen 9282 Vorderingen 9292 Op meer dan één jaar 9302 Op hoogstens één jaar 9312 Schulden 9352 131.132,91 Op meer dan één jaar 9362 Op hoogstens één jaar 9372 131.132,91
581.000,45 581.000,45
106
co d es
Jaarverslag 2008
c o d es
107
Jaarrekening
11.800,00
11.392,50 150,00
Sociale balans
ui t zen d kr achten Tijdens het boekjaar co d es
Nummers van de paritaire comités die voor de onderneming bevoegd zijn: 100
staat van de tewerkgestelde personen werknemers ingeschreven in het personeelsregister v o ltij d s d eeltij d s to taal ( T ) o f to taal ( T) o f Tijdens het boekjaar to taal in v o ltij d se to taal in v o lt i jd se en het vorige boekjaar e q u ivalen ten ( V T E ) e q u ivalen ten ( V TE) c odes (b o e k jaa r ) ( b o e k jaa r ) ( b o e k jaa r ) ( v o r ig b o e kjaar) Gemiddeld aantal werknemers 100 1.625,2 8,1 1.631,0 ( VTE) Aantal daadwerkelijk gepresteerde uren 101 2.273.949 9.605 2.283.554 (T ) Personeelskosten 102 106.560.472,22 450.103,91 107.010.576,13 (T) Bedrag van de voordelen bovenop het loon 103 x xxxxxxxxx xxxxxxxxxxx ( T) Op de afsluitingsdatum van het boekjaar
1.640,0 (VTE ) 2.274.786 (T) 97.651.787,81 (T) (T)
v o ltij d s d eeltij d s
to taal in v o lti jd se c o d es eq u ivalen t en
Aantal werknemers ingeschreven in het personeelsregister 105 1.653 8 Volgens de aard van de arbeidsovereenkomst Overeenkomst voor een onbepaalde tijd 110 1.643 8 Overeenkomst voor een bepaalde tijd 111 9 Overeenkomst voor een duidelijk omschreven werk 112 Vervangingsovereenkomst 113 1 Volgens het geslacht Mannen 120 1.404 3 lager onderwijs 1200 secundair onderwijs 1201 1.404 3 hoger niet-universitair onderwijs 1202 universitair onderwijs 1203 Vrouwen 121 249 5 lager onderwijs 1210 secundair onderwijs 1211 249 5 hoger niet-universitair onderwijs 1212 universitair onderwijs 1213 Volgens de beroepscategorie Directiepersoneel 130 5 Bedienden 134 871 6 Arbeiders 132 777 2 Andere 133
108
Jaarverslag 2008
Uitzendkrachten en ter beschikking v/d onderneming gestelde personen
1.658,8 1.648,8 9,0
ter beschikking v/d onder neming ges tel de pe r sonen
Gemiddeld aantal tewerkgestelde personen 150 5,9 Aantal daadwerkelijk gepresteerde uren 151 8.196 Kosten voor de onderneming 152 278.120,07
tabel van het personeelsverloop tijd ens het boekjaar Ingetreden vo lt i jd s d eeltijds totaal in voltijdse co d es equivalenten
Aantal werknemers die tijdens het boekjaar in het personeelsregister werden ingeschreven 205 110 1 Volgens de aard van de arbeidsovereenkomst Overeenkomst voor een onbepaalde tijd 210 102 Overeenkomst voor een bepaalde tijd 211 5 1 Overeenkomst voor een duidelijk omschreven werk 212 Vervangingsovereenkomst 213 3
110,5 102,0 5,5 3,0
uitgetreden vo lt i jd s d eeltijds totaal in voltijdse co d es equivalenten
1,0 1.405,8 1.405,8
253,0 253,0
5,0 875,5 778,3
Aantal werknemers met een in het personeelsregister opgetekende datum waarop hun overeenkomst tijdens het boekjaar een einde nam 305 87 Volgens de aard van de arbeidsovereenkomst Overeenkomst voor een onbepaalde tijd 310 83 Overeenkomst voor een bepaalde tijd 311 1 Overeenkomst voor een duidelijk omschreven werk 312 Vervangingsovereenkomst 313 3 Volgens de reden van beëindiging van de overeenkomst Pensioen 340 50 Brugpensioen 341 Afdanking 342 5 Andere reden 343 32 Waarvan: het aantal werknemers dat als zelfstandige ten minste op halftijdse basis diensten blijft verlenen aan de onderneming 350
109
Jaarrekening
87,0 83,0 1,0 3,0 50,0 5,0 32,0
Waarderingsregels
inlichtingen over de opleiding voor de werknemers tijdens het boekjaar
c o d es
mannen
c o d es
Totaal van de formele voortgezette beroepsopleidingsinitiatieven voor de werknemers ten laste van de werkgever Aantal betrokken werknemers 5801 442 5811 Aantal gevolgde opleidingsuren 5802 132.389 5812 Nettokosten voor de onderneming 5803 73.527,00 5813 waarvan brutokosten rechtstreeks verbonden met de opleiding 58031 73.527,00 58131 waarvan betaalde bijdragen en stortingen aan collectieve fondsen 58032 58132 waarvan ontvangen tegemoetkomingen (in mindering) 58033 58133 Totaal van de minder formele en informele voortgezette beroepsopleidingsinitiatieven voor de werknemers ten laste van de werkgever Aantal betrokken werknemers 5821 84 5831 Aantal gevolgde opleidingsuren 5822 1.499 5832 Nettokosten voor de onderneming 5823 25.333,00 5833 Totaal van de initiële beroepsopleidingsinitiatieven ten laste van de werkgever Aantal betrokken werknemers 5841 5851 Aantal gevolgde opleidingsuren 5842 5852 Nettokosten voor de onderneming 5843 5853
v r ouwen
Krachtens artikel 34 van de statuten van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen is het havenbedrijf onderworpen aan de wet van 17 juli 1975 met betrekking tot de boekhouding en de jaarrekening van ondernemingen. Hierdoor moet de boekhouding gevoerd worden overeenkomstig het Koninklijk Besluit van 30 januari 2001 op de jaarrekening van ondernemingen. Het opstellen van de jaarrekening is de verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur. Het zo nauwkeurig mogelijk omschrijven van de waarderingsregels maakt hier integraal deel van uit.
149 51.637 23.256,00 23.256,00
Algemene waarderingsregels De jaarrekening van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen wordt opgesteld in overeenstemming met de wetgeving op de jaarrekening. Krachtens art. 24 van het K.B. van 30 januari 2001 worden de waarderingsregels opgesteld met naleving van de vereisten van het getrouwe beeld, rekening houdend met de specifieke kenmerken van de onderneming. Voor hetgeen de wet aanvullend regelt en in de gevallen waar zij een keuze laat aan de onderneming, heeft de Raad van Bestuur de hierna volgende waarderingsregels bepaald.
18 1.742 4.440,00
Specifieke waarderingsregels Materiële vaste activa Algemeen principe Onder de materiële vaste activa worden duurzame, tastbare bedrijfsmiddelen met een gebruiksduur van meer dan één boekjaar, waarvan de initiële aanschaffingswaarde groter of gelijk is aan 1.250,00 Euro, geactiveerd. De waardering gebeurt aan aanschaffingsprijs of aan vervaardigingprijs zoals bepaald in artikelen 36 en 37 van het K.B., eventuele bijkomende kosten kunnen in het jaar van aanschaf volledig ten laste van het resultaat worden gebracht.
Herwaarderingen Het niet-gesubsidieerde gedeelte van de afschrijfbare materiële vaste activa werd tot en met 31/12/2002 geherwaardeerd overeenkomstig de omzendbrieven van de Administratie van Regionale en Lokale besturen. De herwaarderingsmeerwaarde wordt op het passief, rekening ‘herwaarderingsmeerwaarden’ geïndividualiseerd (volgens rondschrijven in CBN 19 van juli 1986) en overgeschreven naar een onbeschikbare reserve à rato van het afschrijvingsritme van de onderliggende activa.
Afschrijvingen De afschrijvingen worden jaarlijks lineair en voor een volledig jaar berekend op basis van de geherwaardeerde aanschaffingswaarde van de investeringen volgens onderstaande afschrijvingspercentages:
110
Jaarverslag 2008
111
Jaarrekening
Software Terreinen en gebouwen Terreinen Dienstgebouwen Magazijnen Waterwegen Gebruiksrechten op grote investeringswerken Waterbouwkundige werken Afdaken, loodsen, hangars e.a. Wegen Installaties, machines en uitrusting Hefwerktuigen Mobiele kranen Vaartuigen o.a. Baggertuigen, Peilboten, Oliezuiger, Afmeerponton, Inspectieboten Elektrische installaties o.a. Openbare verlichting, Kabelnet Kraankabelnet, Verkeerssignalisatie Onderwatercellen Machines en uitrusting algemeen o.a. Gereedschap en toestellen Reddingsboei-installaties Takels en kettingen Compressorgroepen Graaf- en laadschopcombinaties Installaties verwarming en koeling Liften Alarminstallaties Telecommunicatie o.a. Telefooninstallaties, Radioverbindingen Camera’s en luidsprekers voor sluizen Havenradar Hardware voor technische doeleinden o.a. Apics inclusief kabelnetwerk Geografisch informatiesysteem (GIS) Dataverwerkende eenheid voor hydrografische metingen Meubilair en Rollend materieel Meubilair Bureaumachines Hardware administratie Rollend Materieel o.a. Sleepboten Kolkenzuiger Personenwagen Vrachtwagens Vorkliften Zoutstrooiers
112
Jaarverslag 2008
Leasing
33,33 %
De gebruiksrechten betreffende materiële vaste activa, waarover de onderneming beschikt op grond van leasing of soortgelijke overeenkomsten worden, na aftrek van de gecumuleerde afschrijvingen of waardeverminderingen, onder deze rubriek opgenomen voor het gedeelte van de volgens de overeenkomst te storten termijnen, dat strekt tot de wedersamenstelling van de kapitaalwaarde. Het afschrijvingsritme volgt de in ‘Afschrijvingen’ aangehaalde percentages.
0 % 3 % 5 % 3 % 3 % 3 % 5 % 5 %
Bijkomende afschrijvingen en waardeverminderingen Op materiële vaste activa met een beperkte gebruiksduur wordt aanvullend afgeschreven indien hun boekwaarde hoger is dan de gebruikswaarde ingevolge technische ontwaarding of wegens wijziging van economische of technologische omstandigheden. In geval van duurzame minderwaarde of ontwaarding wordt voor materiële vaste activa met beperkte gebruiksduur een uitzonderlijke minderwaarde geboekt. Deze afschrijvingen en uitzonderlijke waardeverminderingen worden ter goedkeuring voorgelegd door het Directiecomité aan de Raad van Bestuur.
5 % 6,67 % 5 % 5 %
Tussenkomst van derden Tussenkomst van derden in geactiveerde investeringen, andere dan kapitaalsubsidies, worden aan nominale waarde bij schulden geboekt. Het gedeelte van de vaste activa waarvoor deze tussenkomsten verkregen werden, wordt niet geherwaardeerd en bij ingebruikname volledig afgeschreven. De tussenkomst zelf wordt op dit ogenblik als een andere bedrijfsopbrengst getoond.
16,67 % 10 %
Gronden en terreinen
10 % 10 % 10 % 20 %
Gronden en terreinen ingebracht op 1 januari 1997 werden globaal gewaardeerd op basis van een schatting gemaakt in 1986 en dit is verder aangevuld met de aankopen van 1988 tot einde 1996. De individuele waarde van de gronden en terreinen werd bekomen door deze globale waarde te versleutelen à rato van de oppervlakte van de grond of het terrein. Gronden en terreinen aangeschaft of verworven nà 1 januari 1997 worden geboekt tegen aanschaffingswaarde.
20 % 20 %
Gebruiksrechten Het recht van gebruik van onder andere de Europaterminal werd gewaardeerd op basis van de tussenkomst van de havenregie in de financiering van de activa waarop het gebruiksrecht rust. De gebruiksrechten worden afgeschreven op basis van de economische levensduur van de onderliggende activa. Het afschrijvingsritme volgt het in ‘Afschrijvingen’ beschreven percentage.
10 % 20 % 20 %
Activa in aanbouw
5 % 20 % 20 % 20 % 20 % 20 %
Grote projecten en projecten die over een langere periode lopen, worden eerst geactiveerd onder de post ‘materiële vaste activa in aanbouw’. Geactiveerd wordt de aanschaffingsprijs (zoals gefactureerd door derden leveranciers). Op dit moment zijn er nog geen regels met betrekking tot de activering van interne kosten en intercalaire intresten. Deze worden vooralsnog rechtstreeks in resultaat genomen. De activa in aanbouw worden overgeboekt naar hun respectievelijke posten onder de materiële vaste activa op datum van de voorlopige oplevering der werken. De notificatie van voorlopige oplevering wordt door de technische dienst overgemaakt aan de boekhouding. Op de activa in aanbouw worden geen
113
Jaarrekening
Vorderingen op lange of korte termijn
afschrijvingen toegepast (tenzij onder uitzonderlijke omstandigheden en ingeval van duurzame minderwaarden). Deze activa worden niet geherwaardeerd en de erop betrekking hebbende kapitaalsubsidies worden evenmin in resultaat genomen.
De vorderingen worden opgenomen aan nominale waarde. De vorderingen met een contractuele looptijd van meer dan één jaar worden onder de ‘Vorderingen op meer dan één jaar’ geplaatst. Het gedeelte dat binnen het jaar invorderbaar is, wordt overgeboekt naar de ‘Vorderingen op hoogstens één jaar’. Een waardevermindering wordt in rekening genomen voor de nog onbetaalde of twijfelachtige schuldvorderingen, uitgezonderd op deze met voldoende zakelijke waarborg. Een waardevermindering op uitstaande vorderingen wordt als volgt automatisch toegepast:
Projecten van de dienst Elektriciteitsvoorzieningen Voor activa met gelijkaardige kenmerken: verlichtingspalen, kabelnetwerken, laagspanningskasten,... wordt een systeem van standaardwaarden gebruikt. De waarde van deze activa wordt jaarlijks herzien en getoetst aan marktprijzen. De waarde omvat een gemiddelde aanschaffingsprijs en ook loonkost van directe arbeid. Grotere projecten zoals het plaatsen van hoogspanningsposten worden gewaardeerd op individuele basis en volgens de regels zoals bepaald bij ‘materiële vaste activa in aanbouw’.
achterstand > 6 maanden achterstand > 12 maanden achterstand > 18 maanden
Financiële vaste activa
Indien blijkt dat een vordering oninbaar of dubieus is en de waardevermindering boven de automatische berekening hierboven zou uitstijgen, bijvoorbeeld wegens faillissement, dan worden bijkomende waardeverminderingen aangelegd die op voorzichtige wijze rekening houden met de verwachte recuperatiemogelijkheden en toekomstige kosten.
De aandelen en deelbewijzen die de onderneming als participatie aanhoudt, worden geactiveerd aan hun aanschaffingswaarde. De schuldvorderingen die onder deze rubriek geboekt staan, worden opgenomen aan nominale waarde. Jaarlijks worden de financiële vaste activa beoordeeld. Ingeval van duurzame minderwaarde of ontwaarding of indien er voor het geheel of een gedeelte van de vordering onzekerheid ontstaat omtrent de terugbetaling wordt een waardevermindering geboekt. De hoogte van waardevermindering wordt voorgesteld door het directiecomité en voorgelegd ter goedkeuring aan de Raad van Bestuur.
Beschikbare waarden De geldbeleggingen en liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Eventuele waardeverminderingen worden bepaald op een individuele basis. Meerwaarden op beleggingsproducten worden pas in resultaat genomen bij realisatie van de titels.
Voorraden Een artikel in voorraad wordt gewaardeerd op de laatste aanschaffingswaarde, wat in feite neerkomt op een vereenvoudigde vervangingswaarde. Dit betekent dat voor oude artikels de historische aanschaffingswaarde aangepast wordt met de meest recente aanschaffingswaarde. Er wordt een waardevermindering voor traag roterende of verouderde voorraadelementen geboekt. Het betreft een systeem dat op basis van de laatste beweging een forfaitair percentage van waardevermindering toepast. Volgende percentages zijn toegepast:
Aantal jaar niet bewogen
1 2 3 4
jaar jaar jaar jaar en ouder
Beginwaarde Overeenkomstig artikel 54 van de statuten werd bij de oprichting van het Havenbedrijf een beginbalans opgesteld. Deze beginbalans omvatte de activa en passiva van de meest recente balans van de havenregie met dien verstande dat correcties werden doorgevoerd op basis van gegevens over het boekjaar die later bekend waren en/of als gevolg van de toepassing van regelingen voor rechtsopvolging en ingevolge besluiten van overeenkomsten daaromtrent met de Stad Antwerpen. De beginwaarde was het verschil tussen de (eventueel gecorrigeerde) ingeboekte activa en passiva, rekening houdend met de rechten en plichten die op het Autonoom Havenbedrijf rusten. Dit bedrag is vastgesteld op 307 miljoen Euro.
Percentage waardevermindering
25 % 50 % 75 % 100 %
De beginwaarde werd afgeleid van de netto actief situatie van de havenregie op 31 december 1996 nà toewijzing van kapitaalsubsidies en herwaarderingsmeerwaarden en kan als volgt voorgesteld worden: Activa waarde per 31 december 1996: 502 miljoen Euro.
Door de strikte toepassing van waardeverminderingen benadert deze waardering de methodes die in de Belgische boekhoudwetgeving worden toegestaan.
Toewijzing aan: herwaarderingsmeerwaarden kapitaalsubsidies Netto activa
114
Jaarverslag 2008
20 % 80 % 100 %
115
Jaarrekening
15 miljoen Euro 180 miljoen Euro 307 miljoen Euro
Voor een gedetailleerde bespreking van de beginwaarde en de inbrengwaarde verwijzen we naar het verslag over de waardering van de inbreng bij de oprichting van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen.
die uitstijgen boven de laagste recurrente kosten van groot onderhoud of herstellingswerken worden voorzien. Deze methode wordt de aftoppingsmethode genoemd. Minimaal wordt 2,5% van de aanschafwaarde van het patrimonium (22 en 23 rekening) als voorziening aangehouden. Dit percentage komt overeen met de geschatte minimale onderhoudskosten voor het komende anderhalf jaar teneinde het patrimonium in stand te houden.
Herwaarderingsmeerwaarden In overeenstemming met de omzendbrieven van de Administratie voor Regionale en Lokale Besturen, werden de niet gesubsidieerde afschrijfbare materiële vaste activa tot en met 31/12/2002 geherwaardeerd. De herwaarderingsmeerwaarde wordt op een afzonderlijke passivarekening geplaatst en behouden zolang de goederen waarop zij betrekking hebben niet gerealiseerd werden. Meerwaarden kunnen echter: ∙ worden overgebracht naar een reserve ten belopen van de op de meerwaarde geboekte afschrijvingen; ∙ in kapitaal worden omgezet; ∙ bij latere minderwaarde worden afgeboekt ten belopen van het nog niet afgeschreven gedeelte van de meerwaarde.
Hangende geschillen Op basis van de stand van zaken die opgemaakt wordt aan de hand van de informatie van de advocaten en de juridische dienst van het Havenbedrijf, worden voorzieningen aangelegd om rekening te houden met de mogelijke verplichtingen die voortvloeien uit de hangende rechtszaken.
Milieurisico’s Indien belangrijke milieurisico’s geïndividualiseerd worden, wordt een voorziening aangelegd à rato van een beredeneerde inschatting van de potentiële schade of saneringskosten.
Reserves
Schulden
Wettelijke reserve
De schulden worden opgenomen aan nominale waarde. De verplichtingen met een contractuele looptijd van meer dan één jaar worden onder de ‘Schulden op meer dan één jaar’ geplaatst. Het gedeelte dat binnen het jaar verschuldigd is, wordt overgeboekt naar de ‘Schulden op hoogstens één jaar’.
De wettelijke reserve wordt gevormd door jaarlijks tien procent van de winst van het boekjaar toe te wijzen totdat deze 10% beloopt van het geplaatst kapitaal. Deze verplichting vloeit voort uit artikel 38 van de statuten van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen.
Onbeschikbare reserve
Overlopende rekeningen
De herwaarderingsmeerwaarde, die in navolging van de reglementen terzake jaarlijks wordt berekend, kan ten belopen van de afschrijvingen jaarlijks naar deze rekening overgeboekt worden.
De overlopende rekeningen aan activa- en passivazijde worden gebruikt voor de correcte toewijzing van kosten en opbrengsten aan het boekjaar waarop zij betrekking hebben.
Kapitaalsubsidies
Verbintenissen, verhaalrechten en orderrekeningen
Kapitaalsubsidies met betrekking tot afschrijfbare vaste activa worden in de balans opgenomen nadat aan de contractuele verplichtingen voortvloeiend uit de vaste belofte door de hogere overheid voldaan is. Zij worden als financiële opbrengst getoond in de resultatenrekening volgens hetzelfde ritme als de afschrijvingen op de activa waarvoor zij werden toegekend. Subsidies die niet voor een investering in vaste activa werden toegekend, worden als opbrengst in de resultatenrekening opgenomen gespreid over de duurtijd van de activiteiten waarop de subsidies betrekking hebben. In het boekjaar zijn kapitaalsubsidies ontvangen ten belope van 9,1 miljoen euro.
De verbintenissen, verhaalrechten en orderrekeningen zullen hernomen worden voor het bedrag dat voorkomt ingevolge de door het Havenbedrijf onderschreven waarborgen ten gunste van derden of de door de derden onderschreven waarborgen ten gunste van het Havenbedrijf. Ze vermelden in ieder geval het saldo van de niet gefinancierde verplichtingen die op het Havenbedrijf rusten inzake pensioenen voor verleden diensttijd van actieven en van gepensioneerden.
Havendecreet
Voorzieningen voor risico’s en kosten
De toelagen die aan het Gemeentelijk Havenbedrijf verstrekt worden door het Vlaamse Gewest in het kader van het “havendecreet” worden in resultaat genomen op het ogenblik dat er voldoende zekerheid bestaat over de toekenning van de toelage. Deze zekerheid kan blijken uit uitvoeringsbesluiten en/of specifieke overeenkomsten.
Grote herstellings- en onderhoudswerken De toekomstige kosten van grote herstellingen of van periodiek onderhoud kunnen op technische basis geraamd worden. De voorzieningen die geboekt worden, beantwoorden aan de kosten die in de loop van de volgende tien jaar zullen ontstaan. Enkel de sommatie van de bedragen
116
Jaarverslag 2008
117
Jaarrekening
Verslag van de commissaris gericht aan de Gemeenteraad van de stad Antwerpen m.b.t. de jaarrekening afgesloten op 31 december 2008
Financiële instrumenten Financiële instrumenten worden enkel afgesloten indien zij een specifieke economische verantwoording hebben en dienen als een ‘hedging’ operatie. Speculatieve transacties worden niet aangegaan. De financiële effecten van de financiële instrumenten worden dan ook gekoppeld aan het onderliggend object waarop het instrument betrekking heeft.
Aan de gemeenteraadsleden Overeenkomstig de wettelijke en statutaire bepalingen brengen wij u verslag uit in het kader van het mandaat van commissaris dat ons werd toevertrouwd. Dit verslag omvat ons oordeel over de jaarrekening evenals de vereiste bijkomende vermeldingen en inlichtingen.
Protocol Stad Antwerpen – GHA (gebeurtenis na balansdatum) Op 3 februari 2009 keurde de raad van bestuur van het GHA een akkoord goed met de Stad Antwerpen. De krachtlijnen van dit akkoord omvatten:
Verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud Wij hebben de controle uitgevoerd van de jaarrekening van AG GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN over het boekjaar afgesloten op 31 december 2008, opgesteld op basis van het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel, met een balanstotaal van 1.196.492 (000) EUR en waarvan de resultatenrekening afsluit met een winst van het boekjaar 111.936 (000) EUR. Het opstellen van de jaarrekening valt onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, implementeren en in stand houden van een interne controle met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening zodat deze geen afwijkingen van materieel belang, als gevolg van fraude of van fouten, bevat, het kiezen en toepassen van geschikte waarderingsregels, en het maken van boekhoudkundige ramingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel over deze jaarrekening tot uitdrukking te brengen op basis van onze controle. Wij hebben onze controle uitgevoerd overeenkomstig de wettelijke bepalingen en volgens de in België geldende controlenormen, zoals uitgevaardigd door het Instituut der Bedrijfsrevisoren. Deze controlenormen vereisen dat onze controle zo wordt georganiseerd en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Overeenkomstig deze controlenormen, hebben wij controlewerkzaamheden uitgevoerd ter verkrijging van controle-informatie over de in de jaarrekening opgenomen bedragen en toelichtingen. De selectie van deze controlewerkzaamheden is afhankelijk van onze beoordeling welke een inschatting omvat van het risico dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fraude of van fouten. Bij het maken van onze risico-inschatting houden wij rekening met de bestaande interne controle van de vennootschap met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening ten einde in de gegeven omstandigheden de gepaste werkzaamheden te bepalen maar niet om een oordeel over de effectiviteit van de interne controle van de vennootschap te geven. Wij hebben tevens de gegrondheid van de waarderingsregels, de redelijkheid van de boekhoudkundige ramingen gemaakt door de vennootschap, alsook de voorstelling van de jaarrekening als geheel beoordeeld. Ten slotte, hebben wij van de raad van bestuur en van de verantwoordelijken van de vennootschap de voor onze controlewerkzaamheden
∙ Een overdracht “om niet” van de gronden en activa in eigendom van het GHA naar de Stad Antwerpen, dit per deelgebied en in principe uitgaande van de einddata van de lopende concessies in de deelgebieden. De netto boekwaarde van alle betrokken activa (inclusief dokken) op 31 december 2008 bedraagt 16,6 miljoen euro. ∙ Het GHA zal in de loop van de volgende jaren instaan voor renovatie van verschillende kaaimuren van dokken op het eilandje, dit om ze in een goede staat te brengen uitgaande van hun huidige functie. De hiermee geassocieerde uitgaven worden momenteel op 11 à 13 miljoen euro geraamd. ∙ Een betaling door het GHA aan de Stad Antwerpen van 6 miljoen euro. Deze elementen zullen in de jaarrekening van 2009 en eventueel volgende jaren verwerkt worden.
118
Jaarverslag 2008
119
Jaarrekening
Verslag van het College van Commissarissen gericht aan de Gemeenteraad van de stad Antwerpen m.b.t. de jaarrekening afgesloten op 31 december 2008
vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie een redelijke basis vormt voor het uitbrengen van ons oordeel. Naar ons oordeel geeft de jaarrekening afgesloten op 31 december 2008 een getrouw beeld van het vermogen, de financiële toestand en de resultaten van de vennootschap, in overeenstemming met het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel. Bijkomende vermeldingen en inlichtingen Het opstellen en de inhoud van het jaarverslag, alsook het naleven door het havenbedrijf van de relevante artikelen van de nieuwe gemeentewet, het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 2 maart 1999 houdende het beleid en het beheer van de zeehavens en van de statuten, vallen onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Het is onze verantwoordelijkheid om in ons verslag de volgende bijkomende vermeldingen en inlichtingen op te nemen die niet van aard zijn om de draagwijdte van onze verklaring over de jaarrekening te wijzigen: ∙ Het jaarverslag behandelt de door de wet vereiste inlichtingen en stemt overeen met de jaarrekening. Wij kunnen ons echter niet uitspreken over de beschrijving van de voornaamste risico’s en onzekerheden waarmee het havenbedrijf wordt geconfronteerd, alsook van haar positie, haar voorzienbare evolutie of de aanmerkelijke invloed van bepaalde feiten op haar toekomstige ontwikkeling. Wij kunnen evenwel bevestigen dat de verstrekte gegevens geen onmiskenbare inconsistenties vertonen met de informatie waarover wij beschikken in het kader van ons mandaat. ∙ Wij wensen de aandacht te vestigen op het punt “Belangrijke hangende geschillen en andere belangrijke verplichtingen” onder de toelichting “Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen” op VOL 5.13 van de jaarrekening, waarbij de raad van bestuur meldt dat het havenbedrijf door derden werd gedagvaard in twee belangrijke rechtszaken. Het gaat hier om mogelijk belangrijke onzekerheden waarover de bevoegde rechtbanken nog geen oordeel geveld hebben. Naargelang de evolutie van deze rechtszaken kunnen zij mogelijks een belangrijke impact hebben op de resultaten en het vermogen van het Havenbedrijf. ∙ Onverminderd formele aspecten van ondergeschikt belang, werd de boekhouding gevoerd overeenkomstig de in België van toepassing zijnde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften. ∙ Wij dienen u geen verrichtingen of beslissingen mede te delen die in overtreding met de statuten of de bepalingen van het Wetboek van vennootschappen waaraan de havenbedrijven onderworpen zijn conform art. 5 §2 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 2 maart 1999, zijn gedaan of genomen. De verwerking van het resultaat die u wordt voorgesteld, stemt overeen met de wettelijke en statutaire bepalingen.
Aan de gemeenteraadsleden Overeenkomstig de wettelijke en statutaire bepalingen brengen wij u verslag uit in het kader van het mandaat van commissaris dat ons werd toevertrouwd. Dit verslag omvat ons oordeel over de jaarrekening evenals de vereiste bijkomende vermeldingen en inlichtingen. Verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud Wij hebben de controle uitgevoerd van de jaarrekening van het autonoom gemeentelijk havenbedrijf “GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN” over het boekjaar afgesloten op 31 december 2008, opgesteld op basis van het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel, met een balanstotaal van 1.196.492 (000) EUR en waarvan de resultatenrekening afsluit met een winst van het boekjaar van 111.936 (000) EUR. Het opstellen van de jaarrekening valt onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, implementeren en in stand houden van een interne controle met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening zodat deze geen afwijkingen van materieel belang, als gevolg van fraude of van fouten, bevat, het kiezen en toepassen van geschikte waarderingsregels, en het maken van boekhoudkundige ramingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel over deze jaarrekening tot uitdrukking te brengen op basis van onze controle. Wij hebben controlewerkzaamheden uitgevoerd ter verkrijging van controle-informatie over de in de jaarrekening opgenomen bedragen en toelichtingen. De selectie van deze controlewerkzaamheden is afhankelijk van onze beoordeling welke een inschatting omvat van het risico dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fraude of van fouten. Bij het maken van onze risico-inschatting houden wij rekening met de bestaande interne controle van de vennootschap met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de jaarrekening ten einde in de gegeven omstandigheden de gepaste werkzaamheden te bepalen maar niet om een oordeel over de effectiviteit van de interne controle van de vennootschap te geven. Wij hebben tevens de gegrondheid van de waarderingsregels, de redelijkheid van de boekhoudkundige ramingen gemaakt door de vennootschap, alsook de voorstelling van de jaarrekening als geheel beoordeeld. Ten slotte, hebben wij van de raad van bestuur en van de verantwoordelijken van de vennootschap de voor onze controlewerkzaamheden vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie een redelijke basis vormt voor het uitbrengen van ons oordeel. Naar ons oordeel geeft de jaarrekening afgesloten op 31 december 2008 een getrouw beeld van het vermogen, de financiële toestand en de resultaten van de vennootschap, in overeenstemming met het in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel.
Antwerpen, 1 april 2009 De commissaris
DELOITTE Bedrijfsrevlsoren BV o.v.v.e. CVBA Vertegenwoordigd door Piet Demeester
120
Jaarverslag 2008
121
Jaarrekening
Bijkomende vermeldingen en inlichtingen Het opstellen en de inhoud van het jaarverslag, alsook het naleven door het havenbedrijf van de relevante artikelen van de nieuwe gemeentewet, het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 2 maart 1999 houdende het beleid en het beheer van de zeehavens en van de statuten, vallen onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Het is onze verantwoordelijkheid om in ons verslag de volgende bijkomende vermeldingen en inlichtingen op te nemen die niet van aard zijn om de draagwijdte van onze verklaring over de jaarrekening te wijzigen: ∙ Het jaarverslag behandelt de door de wet vereiste inlichtingen en stemt overeen met de jaarrekening. Wij kunnen ons echter niet uitspreken over de beschrijving van de voornaamste risico’s en onzekerheden waarmee het havenbedrijf wordt geconfronteerd, alsook van haar positie, haar voorzienbare evolutie of de aanmerkelijke invloed van bepaalde feiten op haar toekomstige ontwikkeling. Wij kunnen evenwel bevestigen dat de verstrekte gegevens geen onmiskenbare inconsistenties vertonen met de informatie waarover wij beschikken in het kader van ons mandaat. ∙ Wij wensen de aandacht te vestigen op het punt “Belangrijke hangende geschillen en andere belangrijke verplichtingen” onder de toelichting “5.13 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen” van de jaarrekening, waarbij de raad van bestuur meldt dat het havenbedrijf door derden werd gedagvaard in twee belangrijke rechtszaken. Het gaat hier om mogelijk belangrijke onzekerheden waarover de bevoegde rechtbanken nog geen oordeel geveld hebben. Naargelang de evolutie van deze rechtszaken kunnen zij mogelijks een belangrijke impact hebben op de resultaten en het vermogen van het Havenbedrijf. ∙ Onverminderd formele aspecten van ondergeschikt belang, werd de boekhouding gevoerd overeenkomstig de in België van toepassing zijnde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften. ∙ Wij dienen u geen verrichtingen of beslissingen mede te delen die in overtreding met de statuten of de bepalingen van het Wetboek van vennootschappen waaraan de havenbedrijven onderworpen zijn conform art. 5 §2 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 2 maart 1999, zijn gedaan of genomen. De verwerking van het resultaat die u wordt voorgesteld, stemt overeen met de wettelijke en statutaire bepalingen.
Antwerpen, 1 april 2009 Voor het College van Commissarissen
Ann Coolsaet Gemeenteraadslid Stad Antwerpen
122
Jaarverslag 2008
Guy Lauwers Gemeenteraadslid Stad Antwerpen
colofon Het jaarverslag verschijnt in het Nederlands en in het Engels. U kan het lezen op de website of een exemplaar aanvragen bij het Gemeentelijk Havenbedrijf, dienst Communicatie.
Uitgever Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Havenhuis Entrepotkaai 1 2000 Antwerpen België T + 32 3 205 20 11 F + 32 3 205 20 28 E
[email protected] www.portofantwerp.com Grafisch ontwerp en zetwerk Catapult, Antwerpen Fotografie Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Jimmy Kets Papier Arctic the Volume, FSC - gecertificeerd
Havenvertegenwoordigers in het buitenland Duitsland Heinz Iffland Taubenstrasse 87 46539 Dinslaken Deutschland T + 49 20 64 9 07 55 F + 49 20 64 9 07 55 E
[email protected]
Brazilië Madeleine Onclinx Avenida Ipiranga, 200 – Bloco D/202 01046-925 São Paulo Brasil T +55 11 3258 6214 F +55 11 3259 2698 E
[email protected]
Verenigde Staten Robert Klein 7428 Meadow Road TX 75230 Dallas USA T +1 214 750 0884 F +1 214 722 0170 E Antwerp.Port.Authority_Klein@ earthlink.net
India Raj Khalid 50 Manuel Gonsalves Road Bandra, Mumbai 400050 India E
[email protected]
Eduard F. Dekkers 225 Rector Pl. 15B 10280 New York USA T +1 212 945 3782 F +1 212 945 7240 E
[email protected]
China Jan Van der Borght Suite F2, 25th Floor, Jun Yao Int Plaza No.789, Zhao Jia Bang Road Shanghai 200032 China T +86 21 5496 0376/8/9 F +86 21 5496 0375 E
[email protected]
