Inhoudsopgave 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Zichtbare en toegankelijke gemeente(bestuur) Economie Toerisme en Recreatie Cultuur Werk en inkomen Wonen en woonomgeving(leefbaarheid) Verkeer en Vervoer Duurzaamheid, klimaat en milieu Onderwijs Welzijn Sport Zorg Financiën De 11 speerpunten
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Voorwoord Beste Lezer, voor u ligt het verkiezingsprogramma van de PvdA in Súdwest Fryslân voor de periode 2011- 2014. Het is een helder, open en nuchter document waar u de PvdA de komende periode aan kunt houden. U kunt er in lezen hoe de PvdA denkt over het besturen van de nieuwe gemeente in de komende jaren. De PvdA in deze grote gemeenschap komt voort uit de afzonderlijke afdelingen in de oude gemeenten die op het punt staan samen te gaan. Dezelfde PvdA die geworteld is in de steden en dorpen en kleine kernen in de Zuidwest Hoek van ons Fryslân - uw onmiddellijke omgeving. Met dezelfde grondgedachten : sociaal en sterk, samen kunnen wij het aan en iedereen telt mee ! In dit verkiezingsprogramma zult u geen in detail uitgewerkte plannen en ideeën vinden. De PvdA is zich er van bewust, dat er vele ongewisheden zijn in de toekomstige tijd, met name op financieel terrein. Dat betekent, dat de PvdA met nadrukkelijk in stand houden van haar sociaal-democratische beginselen, de uitgaven altijd op de inkomsten zal afstemmen. Ook zult u in dit verkiezingsprogramma geen loze beloftes vinden : sociale betrokkenheid en nuchtere realiteitszin zijn kenmerken van de politiek van de PvdA. Het samengaan van de vijf fusiepartners is een grote uitdaging, die zeker niet zonder slag of stoot tot stand kan worden gebracht. Wel door hard werken er met elkaar voor te zorgen dat in de komende, spannende tijden er met coalitiepartners goed, terdege en sociaal rechtvaardig bestuurd zal worden. Met speciale aandacht voor de zwakkeren in onze samenleving. De PvdA in Súdwest Fryslân : sterk tot in de kern ! Dat is er te lezen in dit verkiezingsprogramma van de PvdA. Het woord is straks aan u, Lezer en Kiezer. Het Bestuur van PvdA Súdwestfryslân.
2
H. 1 Zichtbare en toegankelijke gemeente Huidige situatie De huidige Zuidwesthoek van Fryslân bestaat uit verschillende gemeenten. Vijf daarvan gaan per 1 januari 2011 samen. Het gaat om Bolsward, Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel en Wymbritseradiel. De grootste gemeente is Sneek. In Fryslân is Sneek momenteel de vierde gemeente. Na de fusie wordt Súdwest Fryslân na Leeuwarden de grootste gemeente van de provincie, met liefst zes van de elf steden en 63 dorpen. Toch blijft ook Súdwest Fryslân, net als de huidige vijf, dicht bij de burger staan.
Perspectief Súdwest Fryslân wordt met ruim 80.000 inwoners de tweede gemeente van Fryslân en de vierde van het Noorden. We zijn straks een krachtige speler, die zijn potentie op toeristisch, recreatief, economisch en ruimtelijk vlak optimaal wil benutten. Tegelijk wil Súdwest Fryslân nauw blijven samenwerken met andere Friese overheden. Groter betekent overigens niet dat onze inwoners nummers worden. Integendeel, wij staan voor verscheidenheid van mensen, verscheidenheid van dorpen en steden, voor maatwerk. Er blijven kantoren in Bolsward, Sneek en Workum. Súdwest Fryslân is een betrouwbare, open en betrokken partner en heeft een flexibele houding richting burgers en maatschappelijke partners. Dat vertaalt zich in een moderne, klantgerichte dienstverlening. Burgers, bedrijven en instellingen krijgen bovendien de mogelijkheid om de communicatie met de gemeente via internet af te handelen. Het Fries is in dit alles belangrijk. De gemeente draagt bij aan het behoud van de Friese taal en cultuur.
Doelen/acties:
Er blijven kantoren in Bolsward, Sneek en Workum De gemeente heeft een toegankelijke en open houding, met behoud van korte lijnen en een persoonlijke benadering. We zetten in op een herkenbare en toegankelijke overheid; We zijn een krachtige, betrouwbare en constructieve partner voor burgers, instellingen, bedrijven en andere overheden. Súdwest Fryslân doet wat ze zegt en zegt wat ze doet; Wij stellen de vraag van de inwoners, bedrijven en instellingen centraal in onze dienstverlenende rol. We stellen ons dienstbaar en rechtvaardig op; Súdwest Fryslân bevordert waar mogelijk de sociale cohesie en zelfredzaamheid van inwoners. Initiatieven van betrokken burgers en instellingen worden gestimuleerd; De gemeente heeft korte lijnen naar wijkraden, dorpsbelangen en bewonersgroepen en werkt met wijken dorpencoördinatoren, contactambtenaren en gebiedswethouders. De goed werkende teams voor beheer en onderhoud blijven in stand; Súdwest Fryslân werkt volgens het KSK-principe (klikke-skilje-komme). Doel is dat 70 procent van de dienstverlening via internet wordt afgehandeld (klikke). De overige 30 procent gaat via telefonisch contact (skilje) of op locatie bij de inwoner of onderneming (komme). Voor de dienstverlening aan klanten worden ‘klantencontactcentra’ ingericht: dicht bij de klant en goed verspreid over de gemeente. Hier kunnen de meeste vragen en zaken direct afgehandeld worden, zowel via internet, de telefoon als bij bezoek; De gemeente gaat meer naar de inwoners toe. Denk aan informatiegesprekken over bouwvergunningsaanvragen op locatie, gesprekken thuis met iemand in de bijstand over mogelijkheden of een bezorgservice voor mensen die niet in de gelegenheid zijn hun paspoort of andere documenten op het gemeentehuis op te halen; Wa’t yn it Frysk in brief skriuwt krijt ek yn it Frysk antwurd. Beliedstikken oer it Frysk en de tipysk Fryske kultuer wurde yn it Frysk skreaun, maar ook in het Nederlands geschreven. De amtners fan de gemeente Súdwest-Fryslân fersteane it Frysk as leare sa gau mooglik it Frysk ferstean. Fryske plaknammen? It iene doarp wol dat wol, it oare net. De PvdA giet foar twataligens op de plaknam buorden.
3
H. 2 Economie Huidige situatie Het landschap is het kapitaal van Súdwest Fryslân. De weilanden, de meanderende dijken en vaarten, de meren, zes van de elf steden en 63 dorpen maken onze nieuwe gemeente tot een uniek gebied in Nederland, zelfs in de hele wereld. Met zoveel open ruimte is de landbouw vanzelfsprekend een belangrijke economische pijler. De werkgelegenheid loopt hier misschien terug, maar de sector blijft vernieuwen en kansen bieden. Ook handel en industrie zijn sterk vertegenwoordigd. Grote vervuilers hebben we niet, wel innovatieve bedrijven die regionaal, landelijk en dikwijls wereldwijd opereren. Verder is de zorg sterk vertegenwoordigd in Súdwest Fryslân, met als topper het Antonius Ziekenhuis in Sneek. Ook het toerisme in de regio is een A-merk. Een groeibriljant voor de toekomst.
Perspectief Met landschap als kapitaal moet er een goede balans zijn tussen fysieke ruimte en economie. Economische activiteiten dienen plaats te vinden binnen het kader van landschappelijke en ruimtelijke kwaliteit. Dat kan ook. Denk aan combinaties van wonen, werken en water in aantrekkelijke steden en dorpen en een vitaal platteland. Maar er is meer mogelijk. De PvdA kiest voor een duidelijke focus op agrarische en toeristisch-recreatieve werkgelegenheid, gekoppeld aan watersport, zorg en daaraan gerelateerde dienstverlening en bedrijvigheid. Daar waar we sterk in zijn. We scheppen nieuwe werkgelegenheid door kennis en innovatie te versterken. Denk aan zorgeconomie, aangestuurd vanuit het ziekenhuis en de vier thuiszorginstellingen. Maar ook aan watertechnologie in Sneek en Balk en e-communicatie door glasvezel. Op het gebied van toerisme zorgt de gemeente voor een breed gedragen integraal beleid.
Doelen/acties:
4
Verbetering van de werkgelegenheid De gemeente stelt een locatiebeleidsplan op. Naar aard en schaal worden categorieën bedrijven aangewezen voor specifieke locaties. Dit geldt voor alle soorten bedrijven, inclusief toeristische en detailhandelsondernemingen; De gemeente moet naar buiten treden hetgeen betekent reclame maken als gunstige vestigingsplaats; Watersportgebonden activiteiten en toeristische bedrijvigheid verdienen eigen beleid, zeker op het gebied van gebiedsontwikkeling. Kwaliteit en duurzaamheid zijn daarbij leidraad; De gemeente ondersteunt en stimuleert grote en kleine bedrijvigheid. Vestiging van bedrijven wordt goed begeleid. Bedrijven kunnen periodiek gemeentebezoek verwachten; Om verschraling van de bestaande winkelcentra tegen te gaan, dient de gemeente een strak en krachtig detailhandelsbeleid te voeren; In de gemeente komt een gespreid net van voorzieningen ter stimulering van startende bedrijven. Denk aan accommodaties, begeleiding en ondersteuning; Agrarische bedrijven krijgen mogelijkheden om op te schalen naar grotere omvang, maar binnen strak te hanteren landschappelijke inpassingcriteria. Súdwest Fryslân is in principe geen gebied voor intensieve veeteelt. Inspanningen om glasvezelnet uit te breiden. Samen met de ondernemersorganisaties de mogelijkheden van de oprichting van een ondernemersfonds, mede op basis van de evaluatie van het ondernemersfonds Bolsward, onderzoeken. De communicatie met de brancheorganisaties structureren.
H. 3 Toerisme & recreatie Huidige situatie Toerisme is een belangrijke economische peiler in Súdwest Fryslân. Het zorgt voor levendigheid in de dorpen en steden en voor een leefbaar platteland. De weidse vergezichten over natuur, landschap, binnenmeren, IJsselmeer en werelderfgoed Waddenzee trekken jaarlijks honderdduizenden toeristen. Ook de zes Friese steden en de vele dorpen zijn in trek, want Súdwest Fryslân staat garant voor jaarlijks 2,5 miljoen overnachtingen. De toeristische sector neemt bovendien ruim 20 procent van de werkgelegenheid in de regio voor haar rekening. Tegelijk zorgen de vele bootjes op de meren en kanalen voor druk op de infrastructuur. De afgelopen jaren zijn daarom nieuwe kunstwerken aangelegd, waaronder vijf aquaducten. Verdere groei is mogelijk, maar dient zorgvuldig plaats te vinden.
Perspectief Toerisme is wereldwijd de grootste groeisector. Súdwest Fryslân kan hiervan profiteren, bijvoorbeeld door de ruimtelijke kwaliteit van onze waterfronten, historische steden en dorpen te versterken. Ook kunnen we kunst en cultuur, het bedrijfsleven, de natuur, vrijwilligerswerk en educatie aan toerisme koppelen. Maar we moeten ook voorzichtig zijn. Súdwest Fryslân is een uniek, maar kwetsbaar product. Niet voor niets is het aangewezen als Nationaal Landschap. Met respect voor de landschappelijke kenmerken en de cultuurhistorie blijven we ruimte zoeken voor nieuwe passende ontwikkelingen. Denk aan aanleg van fiets-, wandel-, ruiter- en vaarroutes. Van de PvdA mag het aantal banen in de sector dan ook flink doorgroeien. Vooral in de minder drukke perioden van het jaar zien we graag meer verblijf - en dagtoeristen. De gemeente moet zich hiervoor inspannen. De gemeente moet met betrokken partijen een integraal en breed gedragen toeristisch beleid opstellen en uitvoeren. Daarbij hoort ook een goede, gezamenlijke promotie van het gebied. Een gemeentebrede VVV kan hiertoe een goede aanzet zijn.
Doelen/acties:
De nieuwe gemeente stelt een integraal toerisme- en recreatiebeleid op. De sector dient de ruimte te krijgen om zich te ontwikkelen, met de nadruk op kwaliteitsverbeteringen; Er moet meer aandacht komen voor dagrecreatie en ‘slechtweervoorzieningen’, zoals de initiatieven rond de stoomtrein. Initiatieven of onderzoeken naar de realisering van een grootschalig recreatiepark, attractiepark of evenement worden met belangstelling gevolgd; Bij recreatie en toerisme horen ook goede culturele voorzieningen. De gemeente onderschrijft het belang van een goed aanbod van musea, theater- en muziekfestivals, evenementen en filmhuizen. Ook architectuur en monumentenzorg verdienen aandacht; Bij de status van Nationaal Landschap past een duurzame omgang met water en land. Wij streven naar schone Friese Meren. De gemeente stimuleert dan ook elektrisch varen en toepassing van innovatieve inzamelplaatsen voor vuil water. Verder wordt gestreefd naar herstel van kwetsbare oevers en een duurzame inrichting van watersportplaatsen; Een nieuwe gemeentebrede organisatie moet Súdwest Fryslân neerzetten, onder meer met sterke vernieuwende (ICT)arrangementen. De organisatie dient effectief en efficiënt te zijn; De gemeente moet de huidige veerponten optimaliseren om de beleving van water en land te versterken. Waar mogelijk is er ruimte voor extra veerponten en vaarbewegingen; Samen met de zorginstellingen als het Antonius Ziekenhuis en de thuiszorginstanties wordt de nieuwe gemeente neergezet als regio voor zorgtoerisme.
5
H. 4 Cultuur Huidige situatie De Zuidwesthoek van Fryslân is één van de rijkste culturele gebieden van het Noorden. Liefst zes van de monumentale elf steden liggen straks in één gemeente. Deze steden, maar ook de dorpen en het landschap vormen het decor voor veel activiteiten. Denk aan festivals als Heegspanning, Aaipop, het Folkloristisch Dansfestival Bolsward en de Sneker Simmer. Ook zijn er mooie musea te vinden, zoals het Schaatsmuseum, Fries Scheepvaart Museum, het Kazemattenmuseum en natuurlijk het Jopie Huisman Museum. Daarbij kent Súdwest Fryslân een rijk verenigingsleven, met onder meer veel toneelclubs, koren en hafabra muziekverenigingen. De regio is ook de thuisbasis van de bekende theatergroep Sult, die op verschillende locaties in de regio, maar ook in de rest van Fryslân boeiende stukken speelt. Cultuur is voor de mensen in de gemeente bovendien een bindend element. Het zorgt voor sociale samenhang en is in dat opzicht erg belangrijk. Verder heeft cultuur een economische waarde. Goede voorzieningen en leuke activiteiten trekken nieuwe bedrijvigheid, inwoners en gasten.
Perspectief Cultuur is het cement van de samenleving. Deze betekenis willen we voor de inwoners van onze gemeente versterken. Natuurlijk zijn er ook verschillen, bijvoorbeeld in de grootte van de evenementen en voorzieningen. Wij doen recht aan de verscheidenheid van culturele uitingen in Súdwest-Fryslân. Daarbij geven we voorrang aan actieve cultuurbeoefening ten opzichte van de meer passieve cultuurconsumptie. Cultuur heeft ook een economische lading. Meer bezoekers voor evenementen betekent hogere bestedingen en meer werkgelegenheid in de gemeente. Door promotie en programmering samen op te pakken en op elkaar af te stemmen kunnen we extra toeristen en publiek naar Súdwest Fryslân halen. Naast aantrekkelijke festivals, beeldenroutes en andere activiteiten is het van belang dat de regio goede voorzieningen heeft. Niet alleen voor toeristen, in eerste instantie voor onze inwoners. Het is dan ook goed dat Sneek bouwt aan het cultureel kwartier, met een nieuw theater en het Centrum voor de Kunsten voor de hele regio. Ook het gebruik van het Fries, de ‘memmetaal’ van veel van onze inwoners, dient in het culturele veld bevorderd te worden.
Doelen/acties:
6
De toegang tot de voorzieningen moet laagdrempelig zijn en de gemeente dient verenigingen te faciliteren. Onder meer via een cultureel stimuleringsfonds, realistische huurprijzen en ondersteuning van vrijwilligerswerk; De gemeente moet het onderhoud aan monumenten actief bevorderen en het draagvlak voor monumentenzorg versterken door de ontwikkeling van cultuurroutes en themaboekjes; Promotie en een goede profilering van het cultuurhistorisch erfgoed, met 6 steden van de 11 Friese steden en unieke dorpen, biedt veel kansen; De gemeente bevordert de interesse voor cultuur en deelname aan culturele activiteiten. Ontwikkeling van culturele vaardigheden, vooral bij kinderen, is speerpunt. Leerlingen van basisscholen kunnen minstens 1 keer per schooljaar gratis een theater-, muziek- of toneelvoorstelling bezoeken of actief deelnemen aan activiteiten; De vele culturele evenementen en voorzieningen moeten bijdragen aan de promotie van de gemeente en dienen dan ook goed gepromoot te worden. Vrijwilligers moeten ondersteund worden met subsidie, mits er geen commerciële doelen achter zitten; Om het culturele klimaat te stimuleren wordt, naast de bestaande cultuurprijzen, een gemeentelijke cultuurprijs ingesteld. Deze wordt jaarlijks toegekend aan een persoon of organisatie die een waardevolle bijdrage levert aan het culturele klimaat in de gemeente; Het grote aanbod van activiteiten kan ook gezien worden als zwakte. Er moet een betere afstemming komen tussen de verschillende cultuuraanbieders om aan kracht te winnen; Er moet een gemeentebrede organisatie komen waarin alle musea en oudheidskamers worden ondergebracht. Zo kunnen we meer doen met hetzelfde geld; Binnen het cultuurbeleid is ruime aandacht voor Friese cultuuruitingen; De Hindelooper cultuur, met dans, kleding, taal en schilderkunst, krijgt in de gemeente een speciale plek. In It Hylper Museum komen deze unieke cultuuruitingen tezamen; Er komt een onderzoek naar een theaterbus met diverse opstapplaatsen in de gemeente. Bezoekers van Theater Sneek kunnen een toegangsbewijs inclusief vervoer kopen en gezamenlijk naar de voorstelling reizen.
H.5 Werk en inkomen Huidige situatie De nieuwe gemeente Súdwest Fryslân telt na Leeuwarden niet alleen de meeste inwoners, maar ook de meeste banen: ruim 30.000. Dat is 13 procent van het totale aantal Friese banen. De werkloosheid in acht gemeenten in de huidige Zuidwesthoek bedraagt 7 procent, 0,7 procent lager dan het Friese gemiddelde, maar 0,4 procent hoger dan het landelijk gemiddelde. De economische crisis mag dan bijna voorbij zijn, de gevolgen daarvan zullen we ook in Súdwest Fryslân gaan merken. Bovendien stijgt de jeugdwerkloosheid. Het besteedbaar inkomen in de vijf gemeenten ligt precies op het provinciaal gemiddelde, aldus cijfers van de provincie Fryslân, maar dat is weer lager dan het landelijk gemiddelde. Alle reden om de komende jaren extra in te zetten op werkgelegenheid en groei. Want ons uitgangspunt is dat iedereen in Súdwest Fryslân moet kunnen deelnemen aan de samenleving.
Perspectief Werk is voor de PvdA altijd een belangrijk thema. Wij vinden het onacceptabel dat mensen die kunnen werken thuis zitten. Daarom spannen we ons voor 100 procent in om langdurig werklozen weer aan het werk te helpen. Werkzoekenden worden bij ons intensief begeleid naar een baan. Als dat niet lukt, dan wordt gekeken wat de werkzoekende wel kan en wil. Het vervolg is een programma op maat, voor re-integratie, scholing, vrijwilligerswerk of mantelzorg. Iedereen moet immers participeren in onze samenleving. Voor mensen die langdurig in een uitkeringssituatie zitten, is dat moeilijk. Zij hebben vaak moeite om rond te komen. Deze mensen willen we tegemoet komen, zodat ze, bijvoorbeeld via sport of cultuur, toch kunnen deelnemen aan de maatschappij van Súdwest Fryslân. Daarom maken wij ons sterk voor een goed en rechtvaardig minimabeleid. Kinderen uit gezinnen met een minimum inkomen hebben onze speciale aandacht en verdienen prioriteit.
Doelen/acties:
Mensen die werk zoeken krijgen goede persoonlijke begeleiding en volgen een passend en op maat gemaakt traject. Wensen en ideeën van betrokkene staan centraal; Om iedereen aan het werk te helpen moeten we bestaande stimuleringsregelingen beter gebruiken. Bijvoorbeeld de stimuleringspremie voor mensen die zes maanden uit de uitkering zijn. Of de activeringspremie voor diegenen die via een participatieprogramma voor een bepaalde tijd maatschappelijk nuttig werk verrichten; De voorlichting over regelingen is nu te versnipperd. Dat moet beter, zodat de regelingen beter worden benut. Op de website van de gemeente moet een goed overzicht komen; Aanvragen voor minimaregelingen moeten eenvoudiger, zonder bureaucratische rompslomp; Instandhouding en uitbreiding van het armoedebeleid; Minimaregelingen moeten beter gepromoot worden, zodat mensen hun rechten kennen; Wij willen de beste regelingen uit de vijf gemeenten meenemen naar de nieuwe gemeente. Wij willen de mogelijkheid onderzoeken om een extra bedrag voor de minima te realiseren (eindejaars extraatje, koude toeslag, tegemoetkoming ziektekosten).
H. 6 Wonen en woonomgeving 7
H.6 Wonen en woonomgeving (Leefbaarheid) Huidige situatie Súdwest Fryslân telt 82.000 inwoners, 63 dorpen en zes steden. Steden en dorpen en platteland kunnen niet zonder elkaar, ze vormen één geheel. De PvdA vindt dat iedereen in onze gemeente goed moet kunnen wonen. Arm en rijk, jong en oud, starters en doorstromers: iedereen verdient een goed dak boven het hoofd. Voor veel mensen is dat onvoldoende bereikbaar. De wachttijden voor huurhuizen zijn lang, koophuizen vaak onbetaalbaar. De PvdA staat ook voor leefbare wijken. Iedereen heeft recht op een fijne en veilige buurt, waar kinderen op straat kunnen spelen, waar mensen mét elkaar leven in plaats van naast elkaar. Wij steunen mensen die in de verdrukking dreigen te komen. Het wegpesten of intimideren van bewoners om welke reden dan ook kúnnen en wíllen we niet tolereren. Bij de PvdA Súdwest Fryslân telt iedereen mee!
Perspectief Om iedereen een goede woning te kunnen bieden, moet de doorstroming in zowel de huur- als koopsector verbeteren. De gemeente moet daarom vraag en aanbod op de langere termijn beter afstemmen. Naast een betere doorstroming betekent dat ook bouwen voor verschillende groepen, voor jongeren en ouderen, starters en doorstromers, hogere en lagere inkomens en mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking. Goed wonen betekent ook mooie, schone en veilige wijken en dorpen. Verpauperde straten komen in aanmerking voor vernieuwing. Samen met bewoners willen we zorgen voor een leefbare woonomgeving met voldoende voorzieningen. Tegen mensen die de boel verzieken starten we een offensief. Voor mensen die goed willen, zijn we juist een steun in de rug.
Doelen/acties:
8
Verbetering van het woon- en leefmilieu; Maatregelen gericht op het vergroten van veiligheidsgevoelens; De gemeente stelt samen met ontwikkelaars, woningcorporaties en inwoners een woonvisie en woonplan op, waarbij afspraken worden gemaakt over nieuwe woningen (wat, voor wie en waar); De gemeente zorgt voor een gevarieerd woningaanbod in wijken en dorpen, met zowel betaalbare als andere koop- en huurhuizen; De gemeente ondersteunt creatieve initiatieven voor betaalbare woningen voor jongeren, ouderen en mensen met een beperking; Ouderen en inwoners met een beperking moeten zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen door sociale, medische en andere voorzieningen aan, of dicht bij huis aan te bieden; In kleine kernen worden private en publieke voorzieningen zoveel mogelijk gecombineerd in één gebouw. Voorzieningen blijven zo beschikbaar en bereikbaar. Denk aan brede scholen; De gemeente maakt een dorpen- en wijkennota, waarin staat hoe zij samenwerkt met bewoners. Dorpen en wijken maken toekomstvisies, die voor gemeentebeleid als basis dienen. De wijken- en dorpencoördinator zorgt voor goede communicatie; Met respect voor het buitengebied wijzen we samen met de bewoners plekken aan waar gebouwd kan worden. Leegstaande agrarische gebouwen mogen plaats maken voor nieuwe woningen. Bouwen in het buitengebied gaat samen met investeren in natuur en landschap; De gemeente investeert in veilige en goed onderhouden openbare ruimte. Speeltuinen, groen, wijkparkjes en bankjes zorgen voor ontspanning en ontmoeting voor bewoners. Zij worden medeverantwoordelijk voor het op orde houden van de openbare ruimte; Er komt een meldpunt overlast en de gemeente zoekt actief naar oplossingen voor die overlast; De gemeente start een overleg tussen bewoners, woningcorporaties, opbouwwerk en politie om wijken dorpsgericht samen te werken; De gemeente gaat verkrotting aanpakken, onder meer via een speciaal Verkrottingsfonds;
H. 7 Verkeer en vervoer Huidige situatie In grote lijnen is het verkeer en vervoer in Zuidwest-Friesland goed geregeld. Door de gemeente loopt de spoorverbinding met Leeuwarden en er is busvervoer. Dwars door de regio loopt de A7, de belangrijkste snelweg van Fryslân en een onmisbare economische schakel van onze gemeente. Momenteel wordt het wegdeel door Sneek aangepakt, waardoor de verbinding Joure – Afsluitdijk aanzienlijk verbetert. Daarnaast is er een uitgebreid stelsel van provinciale wegen die dorpen en steden met elkaar verbinden. De gemeente kent ook veel waterinfrastructuur, waarin de laatste jaren flink is geïnvesteerd, onder meer in nieuwe aquaducten en het uitdiepen van meren en vaarwegen. Belangrijk is verder het netwerk van fiets- en wandelpaden. Allereerst voor onze eigen inwoners, maar ook voor toeristen die onze gemeente in groten getale bezoeken.
Perspectief De bevolking van Zuidwest-Friesland zal de komende jaren nauwelijks groeien. Het huidige wegennet voldoet in grote lijnen aan de behoefte, zowel in demografisch als economisch opzicht. Wel is het zaak om goed zicht te krijgen in de kwaliteit van de infrastructuur. Daarom dient er een volledig overzicht te komen van hoofd- en nevenstructuren in de gemeente. Daarbij worden ook knelpunten in beeld gebracht. Vanzelfsprekend volgt hierop een plan van aanpak. Goede bereikbaarheid en mobiliteit mogen echter niet ten koste gaan van leefbaarheid van dorpen en steden. Wij willen daarom ook de koers verleggen van ‘meer’ naar ‘beter’: een verkeersveilige gemeente is het uitgangspunt. Verder willen we in kaart brengen hoe het openbaar vervoer en het netwerk van wandel- en fietspaden verder verbeterd kunnen worden. Ook op het water moet ruimte blijven voor verbeteringen voor zowel vracht- als recreatieverkeer.
Doelen/acties:
Er moet een inventarisatie komen van het wegennet in de gemeente met een duidelijke hoofd- en nevenstructuur en de daarbij horende snelheden. De inventarisatie brengt tevens knelpunten in beeld. Hierop wordt een plan van aanpak ontwikkeld; Voor ontsluitingswegen op het platteland dient er een betrouwbaar onderhoudsplan te zijn, dat veiligheid en bereikbaarheid garandeert. Het onderhoud moet planmatig en duurzaam zijn. De gemeente zoekt innovatieve oplossingen voor onderhoud van de infrastructuur; Zwaar verkeer moet zoveel mogelijk over hoofdwegen gaan. Vrachtverkeer dient uit dorpen en woonwijken geweerd te worden. Om het zogenaamde Tomtom-effect tegen te gaan, wordt er een gemeentelijk verkeersstromenplan gemaakt; Landbouwverkeer op de openbare weg leidt tot gevaarlijke situaties. De gemeente kijkt samen met de landbouwsector hoe de verkeersveiligheid kan verbeteren. Herverkaveling kan een gelegenheid zijn om landbouwverkeer te verminderen; Voor een leefbaar platteland streeft de gemeente naar verbetering van het openbaar vervoer met innovatieve oplossingen. Voor incidenteel vervoer van en naar kleine dorpen is een vervoerscentrale met vrijwilligers van groot belang; Van groot belang is het instandhouden van de spoorwegverbinding Staveren-Sneek-Leeuwarden. De gemeente dient continue te kijken naar verbeteringen in het fietspadennetwerk; De gemeente ondersteunt plannen van scholen voor een betere verkeersveiligheid. Bijvoorbeeld via verkeersremmende maatregelen, veilige fietsroutes en autovrije zones; Om overlast in openbare fietsenstallingen (o.a. bij stations) te voorkomen, ruimt de gemeente regelmatig fietswrakken op.
9
H. 8 Duurzaamheid, klimaat en milieu Huidige situatie Súdwest Fryslân is een redelijk schoon gebied. We hebben hier geen zware en vervuilende industrie, weinig vervuilde grond en wateren en veel gezonde en frisse lucht. Buiten de gemeente, buiten Fryslân en Nederland is er echter een andere realiteit, namelijk die van de opwarming van de aarde en stijging van de zeespiegel. Deze klimaatproblemen kunnen op de lange termijn ernstige gevolgen hebben voor Nederland, voor ons. Een goede aanpak hiervan werkt alleen als iedereen zijn steentje bijdraagt. De PvdA kiest daarom voor een duurzame gemeente. Wij staan voor een verantwoorde omgang met onze natuurlijke leefomgeving. Niet alleen voor onszelf, ook om onze kinderen en kleinkinderen een schone en gezonde toekomst te bieden. Duurzaamheid moet dan ook het leidende principe zijn bij de verdere ontwikkeling van de gemeente, van de dorpen en steden.
Perspectief De klimaatverandering en de daarmee samenhangende stijging van de zeespiegel verplichten ons scherpe keuzes te maken. Zo zal de Afsluitdijk in het noordwesten van onze gemeente de komende jaren uit veiligheidsoogpunt worden verhoogd. Deze ingreep brengt behalve droge voeten ook extra kansen voor nieuwe ontwikkelingen met zich mee. Natuurlijk staat de veiligheid van onze inwoners voorop, maar er is ook ruimte voor toeristische impulsen. Verder zijn er mogelijkheden voor ‘blue energy’, energie die ontstaat door de samenkomst van zoet en zout water. Het energievraagstuk is sowieso een van de grootste uitdagingen voor de toekomst. Naast energie uit water zijn er mogelijkheden om energie uit wind en zon te winnen. Súdwest Fryslân wil op deze gebieden aansluiten bij bestaande en nieuwe initiatieven in Fryslân en het Noorden.
Doelen/acties:
10
Wij zijn voor een nieuwe toeristische trekpleister op de Afsluitdijk, vergelijkbaar met Neeltje Jans in Zeeland, met als thema’s Afsluitdijk, Waddenzee, water, duurzaamheid en innovatie; De Afsluitdijk is een goede plek voor onderzoek naar alternatieve energiebronnen. Denk aan energiewinning uit zoet en zout water via ‘blue energy’, zonne- en windenergie; Alle door de gemeente gefinancierde gebouwen, vervoersmiddelen, projecten en activiteiten moeten voor zover mogelijk energiezuinig worden uitgevoerd; Bestaande duurzaamheidsinitiatieven worden snel beoordeeld en enthousiast opgepakt; Duurzaamheid wordt een permanente toets. De nieuwe gemeente maakt bij alle initiatieven duidelijk hoe duurzaam het voorgestelde plan of beleid is; De gemeente streeft naar meer duurzame nieuwbouw, met onder meer een laag water- en energieverbruik. Zij stelt duurzame bouwvoorwaarden aan projectontwikkelaars; De gemeente informeert bewoners geregeld over haar duurzaamheidbeleid en maakt hen bewust hoe zij kunnen bijdragen aan een schone en gezonde leefomgeving; De bewoners moeten op een gemakkelijke en schone wijze hun afval kunnen afleveren; Súdwest Fryslân wordt Millenniumgemeente, een initiatief van de Verenigde Naties om armoede en vervuiling de wereld uit te helpen. Activiteiten in dit kader worden gesteund. Denk aan het Millennium Festival 2015 dat jaarlijks in IJlst wordt gehouden; Súdwest Fryslân wordt een Fairtrade Gemeente die eerlijke handel voorstaat.
H. 9 Onderwijs Huidige situatie Iedereen heeft recht op goed onderwijs. Dat betekent ook goede huisvesting van het onderwijs. In het algemeen is dit goed geregeld. In de nieuwe gemeente moet dit via een Integraal Huisvestingsplan voor openbaar, katholiek en bijzonder onderwijs geregeld worden. Positief is ook dat het aantal schoolverlaters zonder diploma in Súdwest Fryslân lager ligt dan het landelijk gemiddelde. De aanval op uitval is dus een succes. Dit heeft ook te maken met het Regionaal Meld- en Coördinatiecentrum, dat jongeren tot 23 jaar helpt aan een goede startkwalificatie op de arbeids-markt. Waar nodig zet de gemeente in op verbetering van de onderwijskwaliteit. Zo worden zwakke scholen intensief begeleid en verbeterplannen uitgevoerd. Helaas is 10 procent van de bevolking analfabeet of laaggeletterd, ook in Súdwest Fryslân. Analfabetisme en onderwijsachterstanden zijn later moeilijk te bestrijden. Problemen moeten we zo snel mogelijk signaleren en aanpakken. Goed onderwijs is het beste instrument om mensen volwaardig mee te laten doen in de samenleving.
Perspectief De PvdA staat voor goed basis-, voortgezet en beroepsonderwijs in de buurt. Dat is een belangrijke voorwaarde voor de leefbaarheid van het platteland. Wel kijken we kritisch naar kleine basisscholen. Of deze moeten sluiten hangt wat ons betreft af van de onderwijskwaliteit, groeimogelijkheden en mogelijkheden tot samenwerking met andere scholen. De PvdA erkent het grote maatschappelijke belang van de basisschool voor de dorpsgemeenschap. Wanneer scholen in de gevarenzone komen, worden ouders betrokken in gesprekken over de toekomst. Ook in Súdwest Fryslân hebben niet alle kinderen een gelijke startpositie. Hier is aanvullend beleid gewenst. Denk aan voorschoolse opvang, leerlingenvervoer of schoolmaatschappelijk werk. Scholen en de gemeente moeten zich bovendien inspannen om jongeren hun opleiding met diploma te laten afsluiten. Verder willen we voorkomen dat door schoolkeuzevrijheid zwakke scholen ontstaan. Voor bestaande zwakke scholen worden bovendien verbeteringsplannen opgesteld. Om de huisvesting te verbeteren, komt er een Integraal Huisvestingsplan voor heel Súdwest Fryslân, waarbij we ook de mogelijkheden voor multifunctionele centra en brede scholen in beeld brengen. Ook analfabetisme wordt aangepakt. Volwassenen die niet of slecht kunnen lezen en schrijven kunnen straks in de buurt hun taalvaardigheden bijspijkeren.
Doelen/acties:
Goede huisvesting voor basis- en voortgezet onderwijs; Alle kinderen volgen straks onderwijs in goed onderhouden gebouwen met moderne voorzieningen. De gemeente maakt een huisvestingsplan en reserveert financiële middelen; Wij willen extra aandacht voor kinderen met een achterstand; Kwalitatief slechte scholen zullen moeten verbeteren; Scholen krijgen steun van leerplichtambtenaren om schoolverzuim terug te dringen; Gezamenlijke huisvesting van scholen en peuterspeelzalen, bibliotheek, muziekschool, buitenschoolse opvang, opvoedingsondersteuning kan ontplooiingskansen voor kinderen verbeteren. Ook schoolmaatschappelijk werk en jongerenwerk kan daarbij aansluiten; Veiligheid op school is essentieel voor goed onderwijs; Wij steunen initiatieven die leerlingen sociaal weerbaarder maken; Wij streven waar mogelijk naar brede scholen in dorpen en wijken; Bestrijding van analfabetisme krijgt hoge prioriteit; Wij stimuleren beroepsonderwijs en leerwerkplaatsen voor toerisme, zorg en scheepsbouw.
11
H. 10 Welzijn Huidige situatie Het welzijn van onze bewoners loopt als een na te streven doel door vele andere thema’s. Zowel bij Cultuur, Sport en Wonen wordt met name gesproken over het bevorderen van de sociale samenhang. Specifieke welzijnsvoorzieningen zijn op dit moment: Vanuit Sneek en andere oude gemeenten Timpaan met opbouwwerk, jongerenwerk, ouderenwerk, vrijwilligerscentrale vanuit Bolsward de stichting Ouderenwerk, vanuit Warns de Janke Tromp Hoeve, Stipepunten enz.. In ons gebied zijn diverse locaties waar, vaak door vrijwilligers, sociaal werk georganiseerd wordt o.a. Ons Gebouw in Bolsward. Het jongerenwerk van Timpaan wordt ook in Bolsward en andere “oude” gemeenten uitgevoerd. De dorpen en gemeenschapshuizen kunnen voor ondersteuning terecht bij Doarpswurk.
Perspectief Wij vinden een blijvende inzet van Welzijnswerk van groot belang om de leefbaarheid van de dorpen en steden te stimuleren en groepen inwoners die initiatieven tonen te ondersteunen. Het welzijnswerk kan door haar directe contacten met bewoners een bijdrage leveren aan opvoedingsondersteuning en aan zorgbemiddeling. Vraag en aanbod van vrijwilligerswerk koppelen vinden wij als PvdA ook een belangrijke taak voor het welzijnswerk. Wij zouden graag zien dat bestaande voorzieningen gebundeld worden en dat er in ieder geval goed wordt samengewerkt. Ook een goede samenwerking met voorzieningen op het gebied van Sport, Cultuur en Wonen achten wij van belang.
Doelen/acties
12
Voor welzijnsvoorzieningen geldt: op maat en naar aard en schaal van dorp, wijk ofstad. Dichtbij als het kan, maar in alle gevallen goed georganiseerd en bereikbaar Stimuleren dat aanwezige welzijnvoorzieningen samenwerken Afstemming met voorzieningen op Sport, Cultuur en Wonen stimuleren Spreiding van voorzieningen en diensten over de gemeente stimuleren Versterken ondersteuning vrijwilligerswerk Ondersteuning van bewonersinitiatieven stimuleren Korte lijnen van welzijnsvoorzieningen met het Centrum voor Jeugd en Gezin Korte lijnen van welzijnsvoorzieningen met het Sociaal Team
H. 11 Sport Huidige situatie Sport verbroedert en zorgt voor sociale samenhang in wijken en dorpen. Maar sport is ook belangrijk voor de gezondheid. Sport moet bovendien voor iedereen toegankelijk zijn. Dat betekent een goede spreiding van goede voorzieningen over de gemeente. De afgelopen jaren zijn verschillende accommodaties opgeknapt. Zo kwam er onder meer kunstgras voor buitensportclubs. Naast allerlei verenigingen zijn er natuurlijk ook commerciële sportaccommodaties in onze gemeente, zoals fitnesscentra. Deze worden niet gesubsidieerd, maar krijgen wel de ruimte via bestemmingsplannen. Bijzonder voor Súdwest Fryslân is de watersport, met onder meer de Sneekweek, het skûtsjesilen, de Stront- en Schuttevaerrace. In IJlst is verder een fierljepschans en bij Makkum en op de kop van de Afsluitdijk speciale strandjes voor kitesurfen. Natuurlijk is er ook de Elfstedentocht, die de zes steden in de gemeente aandoet. Bovendien is de start van de Fiets- en Stepelfstedentocht in Bolsward.
Perspectief De komende jaren moet de gemeente sport toegankelijk blijven houden voor alle doelgroepen: voor jong en oud, profs en amateurs én voor mensen met een handicap. De gemeente dient bovendien garant te blijven staan voor een goede spreiding van voorzieningen. Commerciële initiatieven krijgen de ruimte, mits ze niet ten koste gaan van landschap en leefbaarheid in dorpen en steden. De vele watersportlocaties zijn goed in gebruik, maar een betere spreiding van activiteiten zorgt ook in de winter voor meer reuring en economische dynamiek. Bovendien kunnen de verschillende locaties nog aan kwaliteit winnen, waarbij de huidige aard en schaal uitgangspunt vormen. De internationaal bekende wateren in de gemeente kunnen in de toekomst uitgroeien tot ‘Olympisch water’. Uniek is ook dat de verschillende Elfstedentochten door onze gemeente gaan. Een goede en gezamenlijke promotie hiervan levert de gemeente en de inwoners van Súdwest Fryslân nieuwe kansen op.
Doelen/acties:
Wij staan voor goed onderhoud van sportaccommodaties, zoveel mogelijk samen met SW-bedrijf Empatec. Werknemers in onze gemeente doen zo zinvol werk bij hun woonplaats; Er wordt een sportstimuleringsbeleid ontwikkeld voor alle doelgroepen; Bij het vak gymnastiek worden vakleerkrachten ingeschakeld; De gemeente ontwikkelt een sport- en accommodatiebeleid; Jeugdsportsubsidie wordt alleen in verenigingsverband verstrekt; Alle sporters kunnen rekenen op de warme belangstelling van de gemeente; De gemeente helpt vrijwillige besturen bij het organiseren en promoten van grote sportevenementen.
13
H. 12 Zorg Huidige situatie Goede gezondheid is belangrijk voor een gezonde samenleving. Wie in Súdwest Fryslân zorg nodig heeft, krijgt zorg. Iedereen moet zoveel mogelijk kunnen meedoen aan de samenleving. Voor hulp wordt eerst in de eigen omgeving gezocht, in de vorm van mantelzorg van familie, vrienden of buren. Ook kan beroep worden gedaan op het grote netwerk van vrijwilligers. Biedt dit geen soelaas, dan is er een vangnet van professionele hulp. Het hele stelsel, van mantelzorg tot professionele hulp, heet Wmo. Binnen de Wmo werkt de gemeente in breed verband, met professionals en vrijwilligers aan de gezondheid van de inwoners. Denk hierbij ook aan preventie van gezondheidsproblemen. Ons motto is: voorkomen is beter dan genezen. Belangrijk is ook de menselijke maat. Die moet terug. Zorg moet kleinschalig en in de buurt geleverd worden, bijvoorbeeld door wijkverpleegkundigen. Daarbij zijn kwaliteit, betaalbaarheid en doelmatigheid voor ons belangrijke uitgangspunten.
Perspectief De gemeente Súdwest Fryslân kan vanwege haar omvang zorg op maat bieden. Daar kiezen wij als PvdA dan ook voor. Wij gaan niet voor de goedkoopste zorgaanbieder, maar voor kwaliteit. Omdat we een grote gemeente zijn, kunnen we kosten drukken via een goede en innovatieve aanbesteding. Tegelijk willen we investeren in zorg. Er komen immers steeds meer ouderen die een beroep op hulp zullen doen. Veel ouderen willen zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen. Goede hulp is dan belangrijk. In veel gevallen volstaat mantelzorg. De gemeente zal hierbij ondersteunen. Verder is er natuurlijk professionele zorg. Bureaucratische regeltjes mogen in dit Wmo-stelsel geen belemmering vormen. Daarom willen wij zorgbudgetten ‘ontschotten’ om een integrale aanpak mogelijk te maken. Goede en betrouwbare zorgindicaties zijn ook belangrijk om efficiënt en voordelig zorg te kunnen bieden. Goede en betaalbare zorg moet wat de PvdA betreft voor iedereen beschikbaar zijn!
Doelen/acties:
14
Instandhouding en verdere uitbreiding van zorgvoorzieningen; Wie hulp nodig heeft, kan rekenen op de gemeenschap en hulp van de gemeente; Voor zorg én welzijnsvoorzieningen geldt: op maat en naar aard en schaal van dorp, wijk of stad. Dichtbij als het kan, maar in alle gevallen goed georganiseerd en bereikbaar; De gemeente voert regie en spreekt organisaties aan op hun verantwoordelijkheid; De gemeente stimuleert initiatieven en activiteiten voor een goed gezondheidsbeleid.
H. 13 Financiën Huidige situatie Besturen betekent keuzes maken. De PvdA kiest altijd voor werk, armoedebestrijding, goede zorg en leefbare steden en dorpen. Tegelijk willen wij de lasten voor de inwoners van Súdwest Fryslân zo laag mogelijk houden. Ook in financieel moeilijke tijden blijven wij ons voor deze zaken inzetten. Een goed financieel beleid vormt daarbij het vertrekpunt, d.w.z. de uitgaven afstemmen op de inkomsten. Door de huidige slechtere economie zullen de inkomsten ook in onze nieuwe gemeente teruglopen. Bovendien krijgen alle gemeenten in Nederland het komende jaar vanuit het Rijk een lagere uitkering uit het gemeentefonds : met minder geld moeten wij scherpe en heldere keuzes maken.
Perspectief De gemeente heeft de komende jaren minder te besteden dan verwacht. Wij moeten dus kiezen en daarvoor heeft de PvdA een belangrijk en vertrouwd uitgangspunt: de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Wij staan voor een rechtvaardige verdeling van financiële lasten. Niet bezuinigen op activiteiten voor mensen in achterstandssituaties. Ook ontzien wij huishoudens met inkomens rond het sociaal minimum. Verder willen we de kwaliteit van onderwijs, zorg en welzijn op niveau houden en waar mogelijk verbeteren. Om een goed beeld te krijgen van de financiële positie moet de gemeente een Meerjarig Ontwikkelingsplan opstellen. Zo willen wij projecten die geld opleveren, combineren met projecten die geld kosten. Denk aan woningbouw in de vrije sector en sociale woningbouw. Eveneens willen wij onderzoeken of grote projecten in de planning vooruit geschoven kunnen worden. Door goed overwogen en wel doordachte keuzes willen wij een gezonde financiële positie van onze gemeente krijgen en houden.
15
Speerpunten
Sterk tot in de kern is de rode draad van ons verkiezingsprogramma. Dat blijkt wel uit de door ons gekozen kernachtige speerpunten
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
16
Een nieuwe gemeente, een vertrouwd geluid. De PvdA houdt contact. Aanval op armoede. Iedereen aan de slag. Wijs met onderwijs. Zorg voor elkaar. De jeugd is onze toekomst. Prettig samenleven. Openbare ruimte op orde. Betaalbaar wonen. Het landschap voorop.
