JAARVERSLAG 2014
Inhoudsopgave Verslag van het bestuur
7
Organisatie
11
Oprichting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Doelstellingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Werkwijze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Organisatiestructuur.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onze partners. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12 13 14 15 16
CO2 -verantwoording 2014
19
Overzicht 2010 – 2014.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grondslag berekeningen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Emissiefactoren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekenmethode en proces - Compensatie partners. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20 21 21
Rekenmethode en proces - Projecten in de stad. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aanvraagprocedure. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vaststelling bijdrage. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CO2 -balans 2014. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CO2 -compensatie 2014. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CO2 -reductieprojecten 2014. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21 21 22 22 23 24 25 27
Bijlagen 29 Bijlage 1: Assurance rapport. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Bijlage 2: Emissiefactoren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Bijlage 3: Artikel “Magazine on climate and sustainability”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Overzicht tabellen Tabel 1: Overzicht compensatie doelstelling en realisatie 2010-2014. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 2: Spreiding bijdrage Klimaatfonds. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 3: CO2 -balans 2014. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 4: Totaaloverzicht compensatiedoelstelling 2014.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 5: Totaaloverzicht reductieprojecten 2014. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20 23 24 25 27
Overzicht figuren Figuur 1: Werkwijze Klimaatfonds Haaglanden.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Figuur 2: Partners 2014. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
VERSLAG VAN HET BESTUUR
6 | Klimaatfonds Haaglanden
Verslag van het bestuur Algemeen Het Klimaatfonds Haaglanden (bij oprichting Klimaatfonds Den Haag) is een stichting, waarvan de statuten zijn gepasseerd op 25 november 2008 en waarvoor de officiële lancering heeft plaatsgevonden op 17 maart 2009 op een bijeenkomst in het Worldforum met alle partijen, die op dat moment het Klimaatfonds steunden of diensten van het Klimaatfonds af namen. Per 2011 is de werkwijze van het Klimaatfonds uitgebreid naar de regio Haaglanden, maar de statutaire naam bleef ongewijzigd in Klimaatfonds Den Haag. Vanaf de oprichting is de hoofddoelstelling van het Klimaatfonds om projecten (vooral bij non-profit organisaties), die aantoonbaar leiden tot reductie van CO2 -emissies, financieel te ondersteunen. De middelen krijgt het fonds van organisaties, die juist de door hun veroorzaakte CO2 -uitstoot willen compenseren via deze reducties. De CO2 -balans, waarbij de gevraagde CO2 -compensatie wordt afgezet tegen de behaalde CO2 -reductie, vertoonde gedurende de jaren tekorten en overschotten, maar begin 2014 was er per saldo sprake van een overschot. Dit overschot is in 2014 verder toegenomen. Er is in de jaren dat de CO2 -balans wordt opgesteld (vanaf 1 januari 2010) dus meer CO2 -uitstoot gecompenseerd dan de doelstelling.
Bestuur Het fonds wordt bestuurd door een directeur- bestuurder. Op het bestuur wordt toezicht gehouden door een Raad van Toezicht. In het verslagjaar heeft het bestuur zich onder andere gericht op de voorbereiding van een nauwe samenwerking met Duurzaam Den Haag. Het Klimaatfonds Haaglanden blijft een aparte stichting, omdat de gelden, die worden ontvangen geoormerkt zijn, maar de verhouding diende opnieuw gedefinieerd te worden. Dat heeft ook te maken met het gegeven dat de Raad van Toezicht per ultimo 2014 is afgetreden, zodat de Raad van Toezicht van Duurzaam Den Haag de taken kan overnemen.
8 | Klimaatfonds Haaglanden
Ook zal vanaf 2015 de directeur-bestuurder van Duurzaam Den Haag de functie van directeur- bestuurder van het Klimaatfonds overnemen. Daarnaast heeft het bestuur zich bezig gehouden met het afronden van de lopende projecten en met nieuwe initiatieven, die het Klimaatfonds toekomstbestendiger moeten maken. De jaarrekening 2014 en CO2-balans 2014 mochten daarnaast niet eindigen met een tekort.
Nieuwe initiatieven Wat betreft de nieuwe initiatieven kunnen genoemd worden: Het opzetten van een revolving fund voor MKB-ondernemers Groepsaankoop zonnepanelen Haaglanden Green Deal lokale koolstofmarkt Hieronder worden deze initiatieven kort toegelicht.
Revolving fund Het Klimaatfonds ondersteunt CO2-reductie projecten van non-profitorganisaties. Er zijn nooit MKB-ondernemingen gesteund, omdat er dan snel sprake kan zijn van concurrentievervalsing. Bovendien bestaat het gevaar, dat de potentiele vraag te groot is voor de omvang van het fonds. Uit een rapport van de stichting Duurzaam Den Haag over uitgevoerde energiescans bij Haagse MKB-ondernemers is gebleken dat er grote mogelijkheden zijn om bij deze bedrijven energie besparende maatregelen uit te voeren met een substantiële CO2 -reductie tot gevolg. Het was dus interessant te onderzoeken op welke wijze en onder welke voorwaarden MKB-ondernemingen konden worden toegevoegd aan de huidige doelgroep van het Klimaatfonds. Het is daarbij niet de bedoeling om bijdragen als zodanig ter beschikking te stellen, maar om energiebesparende maatregelen te ondersteunen door middel van een lening, waarbij de middelen uiteindelijk weer terug komen in het fonds.
In dit kader is contact gezocht met Volgroen B.V., eigenaar van MKB Energiefinanciering BV. MKB Energiefinanciering B.V. heeft ervaring met de financiering van verlichtingsprojecten bij MKBbedrijven en heeft eveneens ervaring met het beheersen van de kredietrisico’s. In het onderzochte model zou het Klimaatfonds een lening verstrekken en Volgroen risicodragend vermogen inbrengen om de investeringen, die leiden tot energiebesparing, aan Haagse MKB-ers aan te bieden. De eis daarbij zou zijn, dat de behaalde CO2 -reductie op de CO2 -balans van het Klimaatfonds wordt toegevoegd en het Klimaatfonds de lening als niet risicodragend kapitaal weer terug zou krijgen. Daarmee zou het business model van het fonds aanzienlijk worden versterkt. Het besluit over de uitvoering van dit al uitgewerkte plan is aan het nieuwe bestuur.
Groepsaankoop zonnepanelen Haaglanden In het laatste jaar van haar bestaan heeft het stadsgewest Haaglanden het Klimaatfonds verzocht het bestek te schrijven voor een groepsaankoop van zonnepanelen. Op basis van dit bestek moest een veiling worden georganiseerd voor fabrikanten, die bij voorkeur voor een deel diende te bestaan uit bedrijven uit Haaglanden. Deze veiling diende te leiden tot een goedkoop, maar wel verantwoord aanbod van zonnepanelen voor burgers in Haaglanden met een eigen woning of een grondgebonden huurwoning. Als vergoeding voor de inspanning zou het Klimaatfonds de op deze wijze behaalde CO2 -reductie mogen opnemen op haar CO2 -balans. Het bestek is in 2014 geschreven en in een bijeenkomst van deel nemende gemeenten in Haaglanden besproken en op hoofdlijnen goedgekeurd. De veiling is echter vanwege juridische vraagstukken nog niet uit gevoerd.
Jaarverslag 2014 | 9
Green Deal Het Klimaatfonds heeft als eerste taak CO2 -reductieprojecten uit te voeren en daarmee non-profitorganisaties te helpen met energiebesparing. Het fonds loopt nu echter tegen haar grenzen aan, omdat te weinig partijen hun CO2 -uitstoot compenseren via het fonds. Enerzijds heeft dat te maken met het feit, dat het Klimaatfonds de laatste jaren door onvoldoende middelen te weinig aan marketing heeft kunnen doen. Anderzijds is het Klimaatfonds tegen het probleem opgelopen, dat geen formele klimaatneutraliteit kan worden gewaarborgd, tenzij aanvullend CO2 certificaten uit de markt worden gehaald. Daarom is een initiatief van het Ministerie van I en M om het lokale klimaatbeleid in Nederland te inventariseren en te bezien wat de potentie is, door het Klimaatfonds positief ontvangen. Uit deze inventarisatie is gebleken, dat de lokale CO2-reductiemarkt weliswaar klein is, maar er voldoende aanknopingspunten zijn een dergelijke lokale markt, waar certificaten gebaseerd op lokale reductieprojecten, worden verhandeld, te organiseren. Een dergelijke markt kan ook het lokale klimaatbeleid een behoorlijke steun in de
10 | Klimaatfonds Haaglanden
rug geven. Of de lokale fondsen daar een rol in spelen als intermediair is van secundair belang. Het gaat om het verankeren van lokale initiatieven om een CO2-arme samenleving dichter bij te brengen. Het Klimaatfonds heeft bijgedragen aan de tekst van een Green Deal over de Nationale Koolstofmarkt die hopelijk in 2015 gesloten gaat worden. In dat kader heeft het Klimaatfonds de samenwerking gezocht met twee andere fondsen die op een vergelijkbare wijze opereren: het Zeeuws klimaatfonds en de CO2-bank Utrecht. In een artikel in het “Magazine on Climate and Sustainability” hebben de fondsen hun visie naar voren gebracht. Dit artikel is als bijlage in dit jaarverslag opgenomen.
Robert van Lente
Directeur - Bestuurder
ORGANISATIE
Oprichting
Doelstellingen
Stichting Klimaatfonds Haaglanden (bij oprichting Klimaatfonds Den Haag) is opgericht
Het Klimaatfonds wil een bijdrage leveren aan zichtbaar lokaal klimaatbeleid, waarbij
op 17 maart 2009 op initiatief van het Platform Duurzaam Den Haag. Het Klimaatfonds
de voordelen van lokaal klimaatbeleid worden vertaald naar voordelen voor burgers en
Haaglanden is het eerste lokale klimaatfonds in Nederland en wordt gedragen door
bedrijven.
zowel bedrijfsleven als overheid. Het fonds is uniek door de lokale werkwijze en de aantoonbare CO2 -reductie die het fonds realiseert.
Tijdens het oprichtingssymposium van het Platform Duurzaam Den Haag in 2006 is uitgebreid gesproken over lokaal klimaatbeleid. Na voorbeelden uit het buitenland te hebben bestudeerd en na zorgvuldig onderzoek heeft het Platform Duurzaam Den Haag besloten het Klimaatfonds
Den Haag op te richten. Het fonds moet een zichtbare en meetbare bijdrage leveren aan de vermindering van CO2 -uitstoot in Den Haag en omgeving en daarmee aan de doelstelling van de gemeente om van Den Haag een klimaatneutrale stad te maken.
Het fonds bereikt dit door verkregen gelden die gerelateerd zijn aan de hoeveelheid CO2 die is veroorzaakt door organisaties in de regio, te investeren in projecten in de stad die evenveel CO2 -uitstoot verminderen. De projecten zijn in eerste instantie gericht op maatschappelijke organisaties die energiebesparende projecten uitvoeren. Het fonds wil deze organisaties hiervoor extra financiële ondersteuning bieden en laten profiteren van kennis, kunde of producten van partners van het Klimaatfonds. Om projecten mogelijk te maken, werkt het Klimaatfonds nauw samen met overheid en bedrijfsleven. Naast de klimaatambities van de gemeente Den Haag, onderschrijft het Klimaatfonds ook die van andere gemeenten uit de regio Haaglanden. Daarom is de werksfeer van het fonds in 2011 uitgebreid tot Haaglanden en heeft het Stadsgewest een plaats gekregen in de Raad van Toezicht. De wijze van opereren blijft hetzelfde: een gemeentelijke organisatie of een bedrijf in een bepaalde gemeente kan de eigen CO2 -uitstoot via het Klimaatfonds compenseren in reductieprojecten, die zoveel mogelijk worden uitgevoerd in dezelfde gemeente. De doelstellingen van het Klimaatfonds worden behaald door drie stappen te volgen: 1. Het toepassen van de trias energetica: organisaties, bedrijven en burgers moeten eerst gewezen worden op mogelijkheden de CO2 -uitstoot met maatregelen te verminderen: -- Beperking van het energieverbruik door verspilling tegen te gaan;
12 | Klimaatfonds Haaglanden
-- Maximaal gebruik van duurzame energiebronnen; -- Zo efficiënt mogelijk gebruik van fossiele brandstoffen. 2. De resterende CO2 -uitstoot op een onder bouwde wijze berekenen en lokaal compenseren door het ondersteunen van zichtbare projecten bij maatschappelijke organisaties, die meetbaar en aantoonbaar leiden tot evenveel CO2 -reductie. 3. Het informeren van organisaties en burgers in Haaglanden over de gevolgen van CO2 -uitstoot. Een bijkomend effect van deze doelstelling is dat de regio minder afhankelijk wordt van fossiele brandstoffen en van leveranciers van deze brandstoffen. In de toekomst wordt ook een eventuele stijging van de brandstofprijzen op een duurzame wijze opgevangen. Het Klimaatfonds Haaglanden behaalt haar ambities door: 1. het geven van extra financiële steun aan maatschappelijke organisaties om energie besparingsprojecten in de regio Haaglanden uit te voeren. Zonder deze extra steun zouden deze projecten niet of veel later worden uitgevoerd; 2. het benutten van kennis, kunde en producten van partners van het Klimaatfonds ten bate van bovengenoemde ambities.
Jaarverslag 2014 | 13
Werkwijze
Organisatiestructuur
Het Klimaatfonds ontvangt gelden van organisaties en particulieren die via het
Het Klimaatfonds Haaglanden is opgericht op initiatief van het Platform Duurzaam
Klimaatfonds de resterende CO2 -uitstoot van hun organisatie, huishouden of evene-
Den Haag. De leden van het Platform zijn de founding fathers van het fonds.
ment willen compenseren. De CO2 -uitstoot wordt berekend aan de hand van verbruiken
Ontwikkelingsmaatschappij Den Haag (Om Den Haag) was secretaris van het Platform en
van elektriciteit, gas, autokilometers, openbaar vervoer kilometers, vliegreizen en over-
heeft de oprichting van het Klimaatfonds in goede banen geleid. Medewerkers van Om
nachtingen. Per ton CO2 wordt € 20,- in het fonds gestort. Het fonds dient vervolgens
Den Haag waren tevens werkzaam voor het Klimaatfonds.
evenveel ton CO2 te reduceren.
Partners
Klimaatneutrale partijen --Bedrijven --Huishoudens --O verheidsinstellingen --Evenementen
Financiële bijdrage/ structurele samenwerking
max. € 15,per ton CO2 + Advies + Coördinatie projecten
€ 20,per ton CO2
CO2-uitstoot
Projecten in de stad Maatschappelijke organisaties --Onderwijsinstellingen --Sporteverenigingen --Culturele instellingen --Welzijnsinstellingen Innovatieve projecten
=
CO2-reductie
Figuur 1: Werkwijze Klimaatfonds Haaglanden
Het Klimaatfonds reduceert de opgegeven CO2 -uitstoot door energiebesparingsprojecten in de stad te steunen die leiden tot aantoonbare CO2 –reductie. Voor elke ton CO2 die bespaard wordt, geeft het Klimaatfonds een bijdrage van maximaal € 15,- per ton. Het fonds biedt ook advies en begeleiding bij de uitvoering van projecten.
Als er veel uren besteed worden aan project management (direct gerelateerd aan CO2 -reductieprojecten), wordt dit gefinancierd uit de beschikbare € 15,- per ton. Dit geldt overigens pas als meer uren besteed worden aan een project dan de behandeling van een gemiddelde aanvraag. Organisaties kunnen er ook voor kiezen om gebruik te maken van uren van het Klimaatfonds ten behoeve van energiebesparingsprojecten. De CO2 -reductie wordt in ruil daarvoor meegenomen in de CO2 -balans van het fonds.
Met ingang van november 2013 is Om Den Haag opgegaan in Duurzaam Den Haag. Duurzaam Den Haag heeft daarmee ook de rol van Om Den Haag richting Klimaatfonds overgenomen. De bestaande rekening-courant overeenkomst tussen Om Den Haag en Klimaatfonds is ontbonden en met Duurzaam Den Haag is overeengekomen dat tegen een vastgesteld uurtarief werkzaam heden voor het Klimaatfonds worden verricht. Vanaf ultimo 2014 is de directeur van Duurzaam Den Haag tevens directeur van het Klimaatfonds zodat de dubbelfunctie weer is hersteld. Ultimo 2014 is de Raad van Toezicht opgeheven en worden deze taken overgenomen vanaf begin 2015 door de Raad van Toezicht van Duurzaam Den Haag.
Medewerkers Het Klimaatfonds werkte ook in 2014 met een klein team: Het team bestond uit: Robert van Lente, directeur-bestuurder Shalini Siwpersad, plaatsvervangend directeur en sr. projectleider tot 1 augustus 2014. Yvonne Bledoeg-Hoefsloot, projectmedewerker en office medewerker
Raad van Toezicht 2014 De Raad van Toezicht houdt toezicht op het beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken in de stichting. Onderwerpen die aan bod komen zijn: beleid, financiën, communicatie, partners,
14 | Klimaatfonds Haaglanden
projecten, voortgang behalen doelstelling en CO2-administratie. In 2014 werden de vergaderingen uiteraard gedomineerd door de aanstaande inpassing in Duurzaam Den Haag. De Raad van Toezicht is in 2014 drie maal bij elkaar gekomen. De vergaderingen hebben plaatsgevonden op: 26 maart, 26 juni en 11 december. De belangrijkste onderwerpen die werden besproken, waren de uitvoering van de begroting, de CO2 -balans en de voortgang van lopende projecten: reikwijdte van de accountantsverklaring, de wijze waarop gebruik wordt gemaakt van de rekening bij de Nederlandse Emissieautoriteit, daarmee samenhangend de compensatie van de activiteiten van het Ministerie van BZ bij het NSS en de nieuwe initiatieven zoals het opzetten van een revolving fund, de groepsaankoop zonnepanelen en de Nationale Koolstofmarkt. Daarnaast is de Raad van Toezicht geïnformeerd over de relatie van het Klimaatfonds met de stichting Duurzaam Den Haag. Ten opzichte van 2013 is de samenstelling van de Raad van Toezicht ongewijzigd: Dhr. Otto den Ouden (gemeente Den Haag), voorzitter RvT Dhr. Marinus Stulp (Stadsgewest Haaglanden), RvT lid vanaf 2011 Dhr. Leo Freriks (Siemens), RvT lid vanaf 2012 Dhr. Jan-Willem Beukers (Eneco), RvT lid vanaf 2012
Jaarverslag 2014 | 15
Onze Partners Onze projecten realiseren wij mede met behulp van onze partners uit het bedrijfsleven en de overheid. Partners leveren elk op eigen wijze een bijdrage aan het fonds. Dit kan door het beschikbaar stellen van uren, expertise, producten en diensten tegen gereduceerde tarieven of een financiële bijdrage. In 2014 zijn The Green Energy Company en Sungevity partners geworden van het Klimaatfonds.
In 2014 had het fonds de volgende partners:
Figuur 2: Partners 2014
16 | Klimaatfonds Haaglanden
Jaarverslag 2014 | 17
CO2-VERANTWOORDING 2014
18 | Klimaatfonds Haaglanden
Overzicht 2010-2014
Grondslag Berekeningen
Het Klimaatfonds houdt jaarlijks een CO2 -administratie bij, die beoordeeld wordt door een onafhankelijke accountant. In de CO2 -administratie wordt per organisatie geregistreerd hoeveel CO2 -gecompenseerd moet worden en door middel van welke projecten dit wordt gereduceerd.
Sinds de oprichting is de CO2 -compensatie op gave 47.940 ton CO2. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de CO2 -compensatiedoelstelling en de reductie die het fonds van 2010 tot eind 2014 heeft gerealiseerd. In 2010 was de reductiedoelstelling 7.608 ton CO2. Er is in dat jaar 8.350 ton CO2 gereduceerd. Het positieve saldo hiervan (742 ton CO2) is mee genomen naar 2011 en staat als beginsaldo op de CO2 balans van 2011. In 2011 was de opgaaf 11.116 ton CO2, waarvan 10.569 ton is gereduceerd in 2011. Met het positieve resultaat van 2010 komt de totale CO2 -reductie voor 2011 uit op 11.311 ton CO2. Ook hier ontstaat een positief saldo van 195 ton CO2 die op de beginbalans van 2012 is opgenomen. In 2012 is de opgaaf 9.301 ton CO2. Hiervan is 4.838 ton CO2 daadwerkelijk gereduceerd in 2012. Met het positieve resultaat van 2011 komt de totale CO2 reductie voor 2012 uit op 5.033 ton CO2. Hier ontstaat een negatief saldo van 4.268 ton CO2. Dit saldo komt op de beginbalans van 2013 te staan als “nog te reduceren”. Dit zal bovenop de CO2 -reductieopgaaf van 2013 gereduceerd moeten worden.
20 | Klimaatfonds Haaglanden
In 2013 was de CO2 reductieopgaaf 9.522 ton CO2. Met de nog te reduceren hoeveelheid van 2012, komt de opgaaf in 2013 op 13.790 ton CO2. Er is totaal 14.666 ton CO2 gereduceerd. De balans liet ultimo 2013 dus een surplus zien van 876 ton. In 2014 was de CO2 -reductieopgaaf 10.393 ton. Er is echter 13.249 ton gereduceerd. Het surplus is derhalve gestegen met 2.856 ton tot 3.732 ton CO2. Dit overschot kan worden aangewend in de balans van 2015. Jaar
Doelstelling compensatie (in ton CO2)
Realisatie reductie (in ton CO2)
2010
7.608
8.350
2011
11.116
10.569
2012
9.301
4.838
2013
9.522
14.666
2014
10.393
13.249
TOTAAL
47.940
51.672
Tabel 1: Overzicht compensatiedoelstelling en -realisatie
Emissiefactoren Bij de start van het Klimaatfonds in 2009 hebben specialisten van KPMG Sustainability een systematiek ontwikkeld om de CO2-uitstoot van diverse activiteiten te kunnen berekenen. Het systeem was gebaseerd op kengetallen van het toenmalige Agentschap NL (inmiddels Rijksdienst voor Ondernemend Nederland), Defra (Department for Environment, Food and Rural Affairs) en de emissiefactoren van het Greenhouse Gas Protocol. De emissiefactoren zijn daarna verder geanalyseerd door analisten van NIBC, met als gevolg een aantal aanpassingen in factoren in 2010. Vanaf 2011 zijn de kengetallen up-to-date gehouden door Carbon Matters. Vanaf 2015 zullen de kengetallen op een geheel andere wijze worden bepaald. Een aantal organisaties, te weten SKAO, Stimular, Connekt, Milieu Centraal en de Rijksoverheid, heeft een uniforme lijst van CO2-emissiefactoren opgesteld om een gelijk speelveld te waarborgen voor alle reductieprojecten in Nederland. Deze lijst wordt niet dwingend voorgeschreven, maar het Klimaatfonds is groot voorstander geweest van een gelijk speelveld voor deze kengetallen en zal deze goed onderbouwde lijst vanaf 2015 hanteren. De gegevens zijn in te zien op: www.co2emissiefactoren.nl.
2010-2014
Rekenmethode en proces Compensatie partners Organisaties, huishoudens en evenementen kunnen hun CO2 –uitstoot berekenen door het invullen van de verbruiken in de CO2 –calculator op de website van het Klimaatfonds. De berekening wordt gemaakt voor het verbruik van gas en elektriciteit, auto, openbaar vervoer, vliegreizen en overnachtingen. Na het invoeren van de gegevens in de CO2 calculator, wordt de CO2 –uitstoot berekend in tonnen CO2. Door € 20,- per ton te storten in het Klimaatfonds wordt de berekende
CO2 -uitstoot gecompenseerd via CO2 -reductieprojecten in de stad. Het Klimaatfonds voert een globale controle uit, de verantwoordelijkheid voor de berekening ligt bij de aanvrager. Voorafgaand aan de opgaaf van de CO2 compensatie is het wenselijk dat de volgende stappen worden gedaan: Bereken het huidige energieverbruik, brandstofverbruik voor (zakelijk) vervoer en over nachtingen. De berekening wordt gemaakt op basis van facturen en registraties, zoals de gas- en energierekening. Stel een energiebesparingsplan op. Het Klimaatfonds Haaglanden werkt samen met organisaties die een energiebesparingsplan kunnen opstellen. De kosten zijn voor rekening van de aanvrager. Reduceer de resterende CO2 -uitstoot via het Klimaatfonds Haaglanden. De totale CO2 -uitstoot wordt berekend door de resterende verbruiken om te rekenen naar CO2 -uitstoot aan de hand van de emissiefactoren die zijn vastgesteld door het Klimaatfonds (zie bijlage 2). De resterende CO2 -uitstoot kan worden gereduceerd door een bedrag in het fonds te storten.
Rekenmethode en proces Projecten in de stad Organisaties binnen de doelgroep van het Klimaatfonds kunnen een aanvraag indienen voor een financiële bijdrage. De projecten die het Klimaatfonds ondersteunt moeten gericht zijn op aantoonbare CO2 -reductie door: de vermindering van het energieverbruik door besparingsmaatregelen; de toepassing van duurzame energie (zoals zonne-energie, windenergie en biogas en
Jaarverslag 2014 | 21
duurzaam vervoer (zoals vervoer op aardgas of elektrisch vervoer); een efficiënter gebruik van traditionele energiebronnen (fossiele brandstoffen). De CO2 -reductie van projecten wordt berekend aan de hand van de besparingen die met de maatregelen zijn gerealiseerd (bijvoorbeeld energie- of gasbesparing). Deze besparingen worden door middel van de CO2 -calculator omgerekend naar CO2 -reductie. Bij projecten waarbij investeringen in bedrijfsmiddelen plaatsvinden wordt de totale CO2 -reductie berekend voor de gehele levensduur, met een maximum van 15 jaar. Voor elke ton CO2 die wordt gereduceerd geeft het Klimaatfonds een bijdrage van maximaal € 15,-.
formulier op onze website worden ingevuld en opgestuurd; het Klimaatfonds beoordeelt de aanvraag en toetst deze aan de door het fonds opgestelde criteria; indien het project geschikt wordt geacht voor ondersteuning door het fonds volgen verdere afspraken over betaalwijze en eventuele begeleiding en advies. de uitkomst van deze beoordeling wordt schriftelijk meegedeeld aan de betreffende organisatie.
De projecten worden secuur beoordeeld en een financiële bijdrage wordt pas gedaan als aan alle voorwaarden is voldaan, alle stappen zijn doorlopen en de bovengenoemde documenten zijn aangeleverd. Het Klimaatfonds Haaglanden behoudt zich het recht voor om van deze voorwaarden af te wijken, indien dit noodzakelijk gevonden wordt. Het fonds is onafhankelijk in de beslissing om een financiële bijdrage toe te kennen.
Vaststelling bijdrage Voorwaarden Om in aanmerking te komen voor een financiële bijdrage van het Klimaatfonds Haaglanden moet een project aan een aantal voorwaarden voldoen. Hieronder worden de belangrijkste voorwaarden genoemd.
De bijdrage van het Klimaatfonds wordt als volgt vastgesteld: Maximaal € 15,- en minimaal € 7,50 / ton CO2, berekend over de gehele levensduur van de maatregel (afhankelijk van eventuele projectkosten die gemaakt worden);
Maximaal 50% van de investering; Indien de bijdrage van € 7,50 / ton CO2 hoger is dan 50%, zal de bijdrage worden vastgesteld op 50%. Spreiding betaling over een maximale periode van vijf jaar, afhankelijk van de hoogte van de bijdrage Klimaatfonds. Spreiding bijdrage Klimaatfonds < € 2.500
1 jaar
€ 2.500 - € 5.000
2 jaar
€ 5.000 - € 10.000
3 jaar
€ 10.000 - € 25.000
4 jaar
> € 25.000
5 jaar
Tabel 2: Spreiding bijdrage Klimaatfonds
Aanvraagprocedure Het Klimaatfonds controleert de aanvraag aan de hand van een onderbouwing van de levensduur en de besparingen die wordt geleverd door een deskundige, te denken aan een besparingsdeskundige, een fabrikant of een adviesbureau. Ook wordt gekeken naar productspecificaties en besparingen bij soortgelijke projecten. Bij de beoordeling van projecten wordt gevraagd om een aantal documenten aan te leveren: facturen genomen maatregelen; onderbouwing levensduur en besparing door middel van een verklaring van een erkend bedrijf en/of productspecificaties; meest recente energienota/jaaroverzicht; kopie uittreksel Kamer van Koophandel; dekkingsplan. De aanmeldprocedure verloopt via de volgende stappen: een organisatie geeft te kennen een energiebesparingsproject te willen uitvoeren dat voldoet aan alle voorwaarden die het Klimaatfonds heeft opgesteld. Hiervoor kan het aanvraag-
22 | Klimaatfonds Haaglanden
het project moet uitgevoerd worden in Den Haag. Er is enig budget voor de regio Haaglanden, dit is de bijdrage die afkomstig is van het Stadsgewest Haaglanden of andere partijen in Haaglanden gemeenten (naast de gemeente Den Haag). eerst moet zijn onderzocht of andere financiële steun mogelijk is, bijvoorbeeld via subsidies; in eerste instanties komen alleen innovatieve projecten en organisaties van maatschappelijk belang in aanmerking voor ondersteuning; het project moet worden aangemeld door een maatschappelijke organisatie of instelling die zonder winstoogmerk werkt; met het project moet een aantoonbare en substantiële hoeveelheid CO2 (minimaal 100 ton) worden gereduceerd. De aanvraag voor financiële ondersteuning dient binnen 3 maanden na uitvoering van de maatregelen te worden ingediend bij het Klimaatfonds. Indien meerdere maatregelen gedurende het jaar worden uitgevoerd, kan in overleg alsnog een aanvraag worden ingediend.
Jaarverslag 2014 | 23
CO2 balans 2014
CO2 compensatie 2014
Onderstaande tabel is een specificatie van de CO2 compensatiedoelstelling voor 2014
Doelstelling Compensatie
Omschrijving
en de gerealiseerde CO2 reductie in 2014.
Stadsgewest Haaglanden
organisatie
290
Gemeente Den Haag
organisatie
9.037 154
Doelstelling Compensatie
Realisatie Reductie
ton CO2
Stadsgewest Haaglanden Gemeente Den Haag Opmeer Drukkerij The Green Energy Company Stadsgesprek Duurzaamheid
290 9.037 154 11
NSS
1 740
Biological Solutions
160
Totaal
10.393
In 2014 is in totaal 2.856 ton CO2 meer gereduceerd dan nodig was. Het totale overschot, inclusief het overschot van 2013, is daarmee 3.732 ton. Dit komt op de beginbalans van 2015 te staan.
organisatie event
The Green Energy Company
organisatie event organisatie
Certificaten t.b.v. NSS
740
NSS
Basisschool Statenkwartier
123
Biological Solutions
133
Totaal
Omniversum Openbaar vervoer Den Haag e.o. Boterwaag Totaal Saldo 2014
Tabel 3: CO2 -balans 2014
ton CO2
Opmeer Drukkerij Stadsgesprek Duurzaamheid
12.000 253 13.249 2.856
1 11 740 160 10.393
Tabel 4: Totaaloverzicht compensatiedoelstelling 2014
Per organisatie wordt hieronder een toelichting gegeven:
Stadsgewest Haaglanden Het jaar 2014 was het laatste jaar dat het stads gewest Haaglanden nog bestond als aparte organisatie. In 2015 is het Stadsgewest opgegaan in de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH). Het Stadsgewest heeft in 2014 de CO2 -uitstoot van de organisatie via het Klimaatfonds Haaglanden gecompenseerd. De bijdrage van het Stadsgewest is hoger dan de compensatiegelden, omdat het Stadsgewest het Klimaatfonds als lid van de Raad van Toezicht in het algemeen wilde ondersteunen en bovendien op die wijze eventuele projecten in Haaglanden buiten Den Haag konden worden ondersteund.
Gemeente Den Haag De gemeente Den Haag is ook in 2014 een belangrijke financiële basis geweest voor het Klimaatfonds en heeft een compensatie-opgave van 9.037 ton CO2 aan het fonds gevraagd. Deze compensatie is de door de gemeente berekende CO2 -uitstoot van de gemeentelijke organisatie in 2013.
24 | Klimaatfonds Haaglanden
ton CO2
Opmeer Drukkerij De CO2 -uitstoot van het bedrijf wordt gecompenseerd via het Klimaatfonds. Bij Opmeer staan milieu en duurzaam produceren voorop. Zo voldoen ze aan een aantal belangrijke certificeringen: ISO 9001, ISO 14001, ISO 12647, Duurzaam Inkopen Overheid, ClimateCalc/ ISO 14064, FSC/ PEFC. Ze produceren zo verantwoord mogelijk en maken hoofdzakelijk gebruik van FSC of PEFC papier. Met het duurzaamheidsverslag over 2009 hebben ze de Kristalprijs gewonnen als “Best Runner-up MKB”.
Biological Solutions In samenwerking met Biological Solutions heeft SITA de Cup2paper ontwikkeld: kartonnen bekers die voorzien zijn van een milieuvriendelijke coating, waardoor ze na gebruik in de oud-papierstroom van SITA gerecycled kunnen worden. Met Cup2paper wordt 76% minder milieu impact bereikt dan een plastic beker, die als restafval wordt weggegooid. Daarnaast stimuleert het slimme ontwerp het hergebruik van de bekers. De keten is hierbij ‘van cup tot staart’ geregeld. SITA houdt volledige controle op de keten, inclusief de in name en verwerking van de retourstroom. Hierdoor is hoogwaardige recycling van het karton mogelijk. De resterende CO2 -uitstoot (8 gram CO2 per beker) wordt gecompenseerd via het Klimaatfonds Haaglanden.
Jaarverslag 2014 | 25
CO2 reductieprojecten 2014 The Green Energy Company
NSS
The Green Energy Company is een bedrijf dat gespecialiseerd is in led verlichting. Deze verlichting is zeer energiebesparend en duurzaam. De levensduur van de lampen is relatief hoog. Deze innovatieve onderneming uit Rijswijk heeft haar eigen CO2 -uitstoot gecompenseerd via het Klimaatfonds.
In maart 2014 heeft in Den Haag het National Security Summit plaats gevonden. Dit was de grootste conferentie in Nederland ooit gehouden. Het Ministerie van BZ heeft de NSS georganiseerd en heeft het Klimaatfonds gevraagd de BZ activiteiten voor de conferentie klimaatneutraal te maken. Dit waren alle activiteiten, behalve de reizen van de delegaties naar Nederland. De Stichting Duurzaam Ondernemen heeft de CO2-voetprint uitgerekend en onderbouwd.
Stadsgesprek De CO2 -uitstoot als gevolg van het Stadsgesprek over duurzaamheid in de Nieuwe Kerk, dat is georganiseerd door de stichting Duurzaam Den Haag, is gecompenseerd door het Klimaatfonds.
Reductieprojecten
Ton CO2
Omniversum
NSS
740
Basisschool Statenkwartier (Lucas onderwijs)
123
Omniversum
133
Openbaar vervoer Den Haag e.o. Boterwaag Totaal Saldo 2014
12.000 253 13,249 2.856
Tabel 5: Totaaloverzicht reductieprojecten 2014
Het Klimaatfonds heeft in 2014 aan twee projecten een financiële bijdrage toegekend, er zijn CO2 certificaten gekocht voor het Klimaatneutraal maken van het NSS en het openbaar vervoer en het Klimaatfonds heeft een CO2 donatie ontvangen.
NSS Het Ministerie wilde bezien of er lokale projecten in de omgeving van het Worldforum als basis kon dienen voor de noodzakelijke reductie van het NSS. Er bleek een project, dat op korte termijn na het NSS kon worden uitgevoerd: een verlichtingsproject op de Statenkwartierschool (Lucas onderwijs). Dit was echter onvoldoende en bovendien kon daarmee geen volledige klimaatneutraliteit worden gegarandeerd. Daarom heeft het Klimaatfonds op verzoek van het Ministerie CO2-certificaten uit de markt genomen en daarmee het evenement klimaatneutraal gekregen.
Basisschool Statenkwartier (Lucas Onderwijs) De school is klimaatvriendelijk geworden door verschillende energiebesparende maatregelen, zoals het vervangen van de verlichting. De school zal de CO2 -uitstoot verminderen met 123 ton.
26 | Klimaatfonds Haaglanden
In september 2014 zijn in Omniversum vier nieuwe verwarmingsketels geplaatst, mede dankzij financiële steun van de Vereniging van Vrienden van Museon en Omniversum. Omdat daardoor een aantoonbare vermindering van CO2 -uitstoot ontstaat, heeft het Klimaatfonds Haaglanden ook een bijdrage geleverd. Door de aanschaf van de totale installatie wordt er 133 ton CO2 gereduceerd over de verwachte levensduur van de ketels. Met dit project heeft het Klimaatfonds bij alle beeldbepalende organisaties in de Internationale zone van Den Haag een project uitgevoerd: duurzame TL verlichting in het Gemeentemuseum, zonnepanelen op het dak van het Museon en een bijdrage aan verduurzaming van de verwarming in het Omniversum. Aangezien het Klimaatfonds is opgericht in het Worldforum en de verwachting is, dat deze organisatie in de toekomst tevens de eigen CO2-uitstoot via het Klimaatfonds zal compenseren, is de “internationale” cirkel rond.
Openbaar vervoer Den Haag e.o. Hoewel primair de CO2 gecompenseerd dient te worden door lokale projecten te steunen die leiden tot CO2 reductie, is dit in 2014 niet gelukt. Er zijn te weinig projecten vanuit de doelgroep die tegen een vastgestelde prijs van € 15,-/ton CO2 konden reduceren. Om die reden is gekozen voor de inkoop van “groen gas” voor de aardgasbussen in de regio. Ook in de jaren 2011-2012 heeft het Klimaatfonds Haaglanden het aardgasgebruik van het OV in Den Haag klimaatneutraal gemaakt. Dit deed het Klimaatfonds door groen gas, dat was geproduceerd uit groen afval en was opgewaardeerd tot aardgas kwaliteit te kopen. De omvang daarvan was gerelateerd aan de hoeveelheid CO2 -uitstoot van het aardgasgebruik van het OV in Den Haag. Dit aardgas is in het Nederlandse aardgasnet ingevoerd, waardoor er een vergelijkbare situatie is ontstaan met het gebruik van groene
Jaarverslag 2014 | 27
stroom. Oorspronkelijk was de bedoeling voor het opwekken van groen gas groenafval uit Den Haag te gebruiken. Dat bleek niet mogelijk en daarom is ingegaan op een voorstel van Essent om groen afval uit Brabant en Drenthe aan te wenden voor de opwekking van groen gas. Dit voorstel was daarom ook aantrekkelijk, omdat het Klimaatfonds voor het groene gas een prijs betaalde, die om gerekend gelijk was aan € 15,- per gereduceerde ton CO2. Het Klimaatfonds was de eerste die op deze wijze de CO2-uitstoot van aardgasgebruik van OV compenseerde. De vraag naar in Nederland geproduceerd groen gas is echter aanzienlijk gestegen en daarmee de prijs. Dit paste niet meer in het business model van het Klimaatfonds. Om
toch het klimaatneutraal maken van het aardgasgebruik in het OV in Den Haag te handhaven, is voor de compensatie gebruik gemaakt van een aanzienlijk goedkoper certificaat uit de ETS markt. De kosten hiervan passen wel in het business model van het Klimaatfonds. Een nadeel ten opzichte van de jaren hiervoor is, dat de link tussen opgewekt groen gas uit groenafval is doorbroken. De link tussen het lokaal gebruik van aardgas in het Haagse OV is echter wel gehandhaafd.
Boterwaag De Boterwaaggroep heeft in haar restaurants met het toepassen van led verlichting 253 ton CO2 gereduceerd en geschonken aan het Klimaatfonds.
BIJLAGEN
28 | Klimaatfonds Haaglanden
Bijlage 1: Assurance verklaring accountant
Bijlage 2: Emissiefactoren
Verbruik Totale hoeveelheid gas(m3)
Eenheid
1,791
kg CO2/m3
Hoeveelheid stroom (kWh) (geen groene stroom)
0,490
kg CO2/kWh
Hoeveelheid stadswarmte (GJ)
16,80
kg CO2/GJ
Vervoer - auto
Emissiefactor
Eenheid
Totale hoeveelheid benzine
2,327
kg CO2/l
Totale hoeveelheid diesel
2,681
kg CO2/l
Totale hoeveelheid LPG
1,530
kg CO2/l
Totale hoeveelheid aardgas
2,082
g CO2/kg
Totale afstand afgelegd met benzine voertuigen
0,207
kg CO2/km
Totale afstand afgelegd met diesel voertuigen
0,198
kg CO2/km
Totale afstand afgelegd met LPG voertuigen
0,224
kg CO2/km
Totale afstand afgelegd met aardgasvoertuigen
0,224
kg CO2/km
Totale afstand afgelegd met hybride voertuigen
0,126
kg CO2/km
Vervoer – OV Aantal km busvervoer
Emissiefactor
Eenheid
0,069
kg CO2/pkm
Aantal km tramvervoer (geen RandstadRail HTM)
0,042
kg CO2/pkm
Aantal km trein (nationaal)
0,060
kg CO2/pkm
Aantal km trein (internationaal)
0,018
kg CO2/pkm
Vliegreizen Europa
Emissiefactor
Eenheid
400
kg CO2/vlucht
Noord-Amerika
1800
kg CO2/vlucht
Zuid-Amerika
2400
kg CO2/vlucht
Verre Oosten
2100
kg CO2/vlucht
Midden Oosten, Centraal Azië of Rusland
1000
kg CO2/vlucht
Afrika
1500
kg CO2/vlucht
Oceanië
4000
kg CO2/vlucht
Overnachtingen Aantal overnachtingen
30 | Klimaatfonds Haaglanden
Emissiefactor
Emissiefactor
Eenheid 21
kg CO2/nacht
Jaarverslag 2014 | 31
Bijlage 3: Artikel “Magazine on climate and sustainability”
32 | Klimaatfonds Haaglanden
Jaarverslag 2014 | 33
34 | Klimaatfonds Haaglanden
Jaarverslag 2014 | 35
Klimaatfonds Haaglanden Bezoekadres: Postadres:
Riviervismarkt 5 2501 CP Den Haag Postbus 622 2501 CP Den Haag
Telefoon: 070 364 30 70 E-mail:
[email protected] Website: http://www.klimaatfondshaaglanden.nl
36 | Klimaatfonds Haaglanden
