Omgevingsanalyse
Inhoudsopgave
2
1.
Overzicht figuren ............................................................................................................................. 5
2.
Overzicht tabellen ........................................................................................................................... 6
3.
Introductie ....................................................................................................................................... 7
1.
Demografie ...................................................................................................................................... 9
5. Performant en kwaliteitsvol besturen............................................................................................... 12 5.1. Mechelen in beeld ...................................................................................................................... 12 5.2. Prestatie in cijfers ....................................................................................................................... 12 6. Samenleven en Welzijn ..................................................................................................................... 15 6.1. Gebiedsgerichte werking ............................................................................................................ 15 6.1.1. Mechelen in beeld ............................................................................................................... 15 6.2.2. Prestatie in beeld................................................................................................................. 16 6.2. Kansarmoede.............................................................................................................................. 17 6.2.1. Mechelen in beeld ............................................................................................................... 17 6.2.2. Prestatie in cijfers ................................................................................................................ 17 7. Zorg.................................................................................................................................................... 19 7.1. Vergrijzing................................................................................................................................... 19 7.1.1. Mechelen in beeld ............................................................................................................... 19 7.1.2. Prestaties in cijfers .............................................................................................................. 20 7.2. Vergroening ................................................................................................................................ 24 7.2.1. Mechelen in beeld ............................................................................................................... 24 7.2.2. Prestaties in cijfers ............................................................................................................. 26 8. Omgeving en wonen.......................................................................................................................... 39 8.1. Wonen ........................................................................................................................................ 39 8.1.1 . Mechelen in beeld .............................................................................................................. 39 8.1.2. Prestatie in cijfers ................................................................................................................ 39 8.2. Lokale economie en werk........................................................................................................... 42 8.2.1. Mechelen in beeld ............................................................................................................... 42 8.2.2. Prestatie in cijfers ................................................................................................................ 43 9. Preventie en veiligheid ...................................................................................................................... 45 9.1. Mechelen in beeld ...................................................................................................................... 45 9.2. Prestatie in cijfers ....................................................................................................................... 46 3
9.2.1
Cijfers ............................................................................................................................. 46
9.2.2
Actoren .......................................................................................................................... 48
10. Cultuur en vrije tijd .......................................................................................................................... 49 10.1. Mechelen in beeld .................................................................................................................... 49 10.2. Prestatie in cijfers ..................................................................................................................... 50 11. Slimme stad ..................................................................................................................................... 56 11.1. Mechelen in beeld .................................................................................................................... 56 11.2. 12.
Prestatie in cijfers .............................................................................................................. 56
Participatietraject– stadsbevraging........................................................................................... 57
12.1. Het memorandum ................................................................................................................... 57 12.2.
Stedelijke adviesraden/actoren ........................................................................................ 57
12.3. Stadsbevraging ......................................................................................................................... 60 1.
Organisatiedoelstellingen...................................................................................................... 60
2.
Thema stadsontwikkeling ...................................................................................................... 61
3.
Thema cultuur en vrije tijd .................................................................................................... 62
4.
Thema dienstverlening .......................................................................................................... 63
5.
Suggesties van de Mechelaar ................................................................................................ 63
6.
Conclusies van de bevraging ................................................................................................. 63
4
1. Overzicht figuren Fig. 1: Bevolking aangroei Fig. 2: Bevolkingspiramiden Stad Mechelen 2013 Fig. 3: Vertrouwen in het stadsbestuur in 2011 Fig. 4: Groei in personen met een voorkeursregeling in de ziekteverzekering Fig. 5: Aantal patiënten verzorgingscentrum Fig. 6: Leerlingen met schoolse vertraging Fig. 7: aantal gerechtigden op RMI en RMH Fig. 8 : Schematische voorstelling van het “woonzorgcontinuüm” Fig. 9 Evolutie aantal huishoudens Fig. 10: Aantal woningen Fig. 11: Leegstand woningen Fig. 12: Aanbod sociale woningen Fig. 13: Tevredenheid uitgaansleven Fig. 14 : Tevredenheid shopping en winkelaanbod Fig. 15: Overlevingsgraad ondernemers Fig. 16: Aantal bedrijven Fig. 17: Vormen van vandalisme Fig.18: Participatiegegevens stadsbevraging Fig. 19: Resultaten stadsbevraging
5
2. Overzicht tabellen Tabel 1: Overzicht migratie Tabel 2: Scoretabel onderzoek Indi-gov Tabel 3: wijkparticipatie Tabel 4: Tevredenheid over consultatie van bewoners door stadsbestuur % Tabel 5: Vertrouwen in stadsbestuur in % Tabel 6: Participatie vrijwilligers in sociaal aanbod 2011 Tabel 7: personen met een voorkeursregeling tabel 8: Prognose zorg tabel 9: evolutie kinderopvang initiatieven Tabel 10: geografische spreiding opvangplaatsen Tabel 11: woningaanbod Tabel 12: werkloosheid Tabel 13: top 5 misdrijven Tabel 14: geschat slachtofferpercentage Tabel 15: GAS-dossiers Tabel 16: onveiligheidsgevoel Tabel 17: frequentie civiele interventies Tabel 18: Familiale veiligheidssituatie Tabel 19: cijfers erfgoed Tabel 20: cijfers kunst en cultuur Tabel 21: toerisme en UIT Tabel 22: evenementen Tabel 23: cijfers Jeugd Tabel 24: cijfers sport
6
3. Introductie In het kader van hun beleidsvoorbereidende taken hebben de administraties van stad en OCMW in 2012 een memorandum opgemaakt met de doelstelling om lokale politieke actoren voldoende en juiste informatie te geven zodat zij een goed lokaal beleid kunnen uitstippelen voor de volgende legislatuur. Het Memorandum had de terechte pretentie dat het actief zou gebruikt worden bij het opmaken van een nieuw bestuursakkoord en dat het samen met dit bestuursakkoord ook als aanzet zou dienen voor de strategische nota 2014-2019 die in het kader van de nieuwe beleids- en beheerscyclus (BBC) werd opgemaakt. Bij de opmaak van dit Memorandum zijn wij uitgegaan van een aantal basisprincipes: Primaat van politiek: het Memorandum is geen evaluatiedocument over de voorbije bestuursperiode. Wel werd in het Memorandum - vanuit een omgevingsanalyse, gekoppeld aan rondetafelgesprekken tussen de administratie en een panel van experten - voor elk van de onderzochte thema’s concrete beleidsaanbevelingen gedaan. Eén Memorandum voor Stad en OCMW: het Memorandum moest van bij de start één gezamenlijk werkstuk van de stad en het OCMW worden. Uiteindelijk is een coherente en integrale visie op lokaal beleid voor beide besturen essentieel. De stad en het OCMW werken al op een aantal domeinen samen en ook de beide managementteams houden geregeld gezamenlijk overleg. Eén geïntegreerde aanpak: doelstelling van het Memorandum was dat het geen éénmalig project is, maar dat het de start vormt van het proces tot strategische planning en dus samengaat met de invoering van de beleids- en beheerscyclus (BBC). Gedragenheid binnen de organisatie: het Memorandum is het resultaat van een teamgedragen project waarbij de managementteams van beide organisaties werden bijgestaan door een breed team van ambtenaren/experten die de verschillende thema’s hebben getrokken en alle nodige initiatieven hebben genomen om de in onze organisaties beschikbare expertises te mobiliseren en samen te brengen. Het Memorandum had evenwel niet de pretentie volledig te zijn. Het focust daarentegen op een aantal concrete thema’s: 1 Klantgerichte dienstverlening 2 Wonen in Mechelen 2020 3 Preventie en veiligheid 4 Cultuur en vrijetijdsbeleving 5 Lokale economie en werk 6 Gebiedsgerichte werking 7 Kansarmoede en sociale achterstelling 8 Zorg – Kinderopvang 9 Zorg - Vergrijzing 10 Smart City
7
Voor elk van deze 10 thema’s werd vanuit de bevindingen van de omgevingsanalyse en de thematafels een beknopte nota gemaakt waarin de essentie voor dat thema naar voor werd gebracht voor de volgende jaren.
Voor de omgevingsanalyse in het kader van de BBC werd vertrokken vanuit de bevindingen in het kader van het memorandum. Die werden aangevuld met relevant cijfermateriaal. Dit cijfermateriaal is afkomstig van de stadsmonitor, de website lokale statistiek en alsook interne gegevens van de stad Mechelen. Daarnaast werd een stadsbrede bevraging georganiseerd in september en oktober 2013. De conclusies van deze bevraging werden eveneens opgenomen. De prioritaire doelstellingen werden bepaald op basis van de stadsbevraging.
8
1. Demografie In 2013 waren er 82499 Mechelaars ingeschreven in het bevolkingsregister. Fig. 1: Bevolking aangroei
Bevolkingsaantal Mensen in BR en VR Geboortes Overlijdens Saldo
1/1/2010 = 2009 80885
1/1/2011 = 2010 81840
1/1/2012 = 2011 82275
1/1/2013 = 2012 82499
1177 788 389
1229 732 497
1235 659 576
1205 808 397
De bevolking van de stad Mechelen blijft dus op een natuurlijke manier aangroeien.
Tabel 1: Overzicht migratie MiGRATIE Jaar Immigratie Emigratie
2009 4196 4056
2010 4626 4447
2011 4317 4506
2012 4387 4505
De immigratie in het jaar 2012 (1/1/2013) met een totaal van 4387: aankomst uit een Belgische gemeente: 3634 (1888 mannen en 1746 vrouwen) aankomst uit het buitenland : 753 (402 mannen en 351 vrouwen). 9
De samenstelling van de bevolking was op 1 januari 2013 als volgt. Fig. 2: Bevolkingspiramiden Stad Mechelen jan 2013
Voor de Belgen was de bevolkingssamenstelling als volgt.
Voor de niet-Belgen was de samenstelling als volgt.
10
De bevolkingspiramides zijn terug te vinden op de website: http://www.mechelen.be/1609/collections/1147/bevolkingscijfers.html Voor cijfers rond integratie verwijzen wij graag naar de studie ‘Couleur Locale: Mechelen in cijfers’ van Prisma vzw.
11
5. Performant en kwaliteitsvol besturen 5.1. Mechelen in beeld
Klantgerichte dienstverlening is een thema dat transversaal door de meeste andere thema’s loopt. Maximale klantgerichtheid vertrekt vanuit het principe dat het de klant zelf is die moet kunnen kiezen via welk kanaal hij zijn dienstverlening wenst te ontvangen. Verder inzetten op digitalisering en tegelijkertijd de andere kanalen/middelen behouden, zal eveneens bijdragen tot het dichten van de digitale kloof die er nog steeds is. Mechelen moet echter ook de logische stap verder durven zetten door zijn organisatie ook volledig klantgericht te kantelen en zijn frontoffices zoals loketten, telefonisch onthaal, digitale loketten, enz niet meer aan te sturen vanuit een product-georiënteerde organisatie, maar wel vanuit een gecentraliseerde en klantgerichte aansturing. Telefonisch onthaal moet gecentraliseerd worden, de werking van de diverse winkels van de stad moeten op elkaar afgestemd worden en moeten aan minimumvoorwaarden voor dienstverlening beantwoorden. Informatie, zowel digitaal als in print, moet niet vanuit de dienst, dan wel vanuit een klantenperspectief starten en clustering van informatie moet de basis zijn. Als meest nabije bestuursniveau moet de stad fungeren als portaal voor alle overheid gerelateerde info (één loket principe). Naast de klassieke kanalen gericht naar alle burgers (broadcasting) moet de stad inzetten op kanalen die voor elke burger relevante info brengen (narrowcasting): de website moet personaliseerbaar zijn en Mechelen moet zijn direct marketing databeheer beginnen uitwerken om gerichte communicatie naar burgers mogelijk te maken. Citymarketing mag zich niet beperken tot de eigen diensten, maar moet de communicatie van alle aan de stad gerelateerde diensten kunnen beïnvloeden, inclusief de AGB’s, VZW’s en andere satellietorganisaties rondom de stad. Wijkgerichte werking moet duidelijk geprofileerd worden op gemeenschaps- en participatiewerking en minder op administratieve dienstverlening. 5.2. Prestatie in cijfers
Uiteenzettingen over de performantie van een privaatrechtelijke organisatie gebeuren vaak in termen van winst en verlies berekeningen. Binnen de publieke sector is deze analyse evenwel complexer. Enerzijds moeten de prestaties van de overheid bekeken worden in termen van vertrouwen bij de burger, vertrouwen in de stadsbesturen en de percepties van kwaliteit van diezelfde stadsbesturen.
12
Anderzijds moet men ook efficiëntie en effectiviteit van de verschillende administratieve procedures in acht genomen worden. Daarnaast moet ook gekeken worden naar de personeelstevredenheid om een volledig beeld te krijgen van hoe kwaliteitsvol een stad wordt bestuurd. Binnen de eerste categorie kan er over het algemeen gesteld worden dat de Mechelaar tevreden is over de diensten van de stad en het leven in de stad. Zo gaf 77,2 % van de Mechelaar aan tevreden te zijn over de stad.1 Ook over de loketvoorziening was de Mechelaar bijzonder positief. Zo stelde 80,4 % dat hij tevreden is over het functioneren van de loketten van de stad.2 Ook over zijn buurt is de Mechelaar een tevreden burger, zo gaf 77,5 % aan tevreden te zijn over de buurt waarin hij woont. 32,8 % gaf een uitgesproken positief antwoord op de vraag: “In welke mate heeft u vertrouwen in het stadsbestuur?” Met dit cijfer bevindt Mechelen zich in het midden van het peloton van de 13 centrumsteden. Fig. 3.: Vertrouwen in het stadsbestuur in 2011
Ook het vertrouwen in politie en gerecht is eerder aan de lage kant. Zo stellen 20 % en 30,4 % van de Mechelaars vertrouwen in deze diensten. 3 Dat is net iets beter dan het gemiddelde van de centrumsteden.
1
Stadsmonitor 2011 Stadsmonitor 2011 3 Stadsmonitor 2011 2
13
Op vlak van personeelstevredenheid bestaan er binnen de stad geen data. Toch kan er een indicatie bekomen worden door middel van het ziekteverzuim. Hier zien we dat dit op elk moment onder de 10 % blijft. Met uitzondering van de winterse piekmaand februari 2012 (10,2%). Op vlak van dienstverlening scoort de stad Mechelen ook goed. o
Uit een onderzoek van Test-aankoop (2010) blijkt dat de stad Mechelen op vlak van digitale toegankelijkheid het beste scoorde van alle centrumsteden.4 In diezelfde studie scoorde Mechelen op vlak van dienstverlening dan weer het laagste van alle centrumsteden.
o
Indi-gov (KU.Leuven), stelde in 2010 vast dat de stad Mechelen het beste scoorde van de 181 Vlaamse steden en Gemeenten.
Tabel 2: Scoretabel onderzoek Indi-gov
Scores Mechelen 2010 Gemeente
4
Topscores 181 Scores Scores Vlaamse en Mechelen Mechelen Scores Scores Brusselse 2007 2006 Mechelen Mechelen steden en 2009 2008 gemeenten in 2010 24 327
op 17 327
op 79 327
op 90 327
Positie
1 op 181
Index (eindscore)
152,6
152,6
135,3
138,6
120,10
119,30
Usability
126,8
133,4
98,1
108,5
99,2
95,9
eAdministratie 131,9
131,9
111,6
118,2
84,1
88,3
eCommunity
192,6
192,6
135,1
126,0
126,1
129,5
eDemocratie
136,6
153,7
148,8
146,6
142,5
132,4
Interactiviteit
163,2
163,2
150,9
148,1
131,2
138,5
eLoket
197,5
213,9
165,5
173,2
105,7
101,7
op
Testaankoop (2010)
14
Classificatie
Topper
Topper
Topper
Runner- Runnerup up
6. Samenleven en Welzijn 6.1. Gebiedsgerichte werking 6.1.1. Mechelen in beeld Uit de omgevingsanalyse kunnen we afleiden dat meerdere diensten binnen de stad en het OCMW reeds vandaag op één of andere manier gebiedsgericht werken. Een verdieping van de gebruikte methodieken en een afstemming tussen al deze processen is aan de orde. Gebiedsgericht werken wordt hiermee een belangrijk aandachtspunt dat gerealiseerd wordt vanuit alle diensten die hierbij betrokken kunnen worden.
15
Centraal in het gebiedsgericht werken staan de wijk- en dorpscentra. Deze dienen uit te groeien tot één centrale draaischijf in elke wijk of dorp. Zo kan de burger dicht bij huis terecht voor accurate dienstverlening en doorverwijzing naar de centraal georiënteerde diensten. Zo geven we de bestaande participatievormen een plaats in de wijken zoeken we naar afstemming en regie. Zo activeren we lokale vrijwilligersinitiatieven en werken we mee aan de versterking van de sociale cohesie in elke wijk en dorp. 6.2.2. Prestatie in beeld Tabel 3: wijkparticipatie
Wijken
Dorpen
Wijk - en dorpsraad
ABV
Centrumraad lokaal dienstencentrum
Aantal bijeenkomsten
30
6
20
Aantal deelnemers
120
900
40
Aantal bijeenkomsten
30
6
/
Aantal deelnemers
90
500
/
Bron: boordtabellen stad en OCMW Tabel 4: Tevredenheid over consultatie van bewoners door stadsbestuur % 2008
2011
Mechelen
32,7
33.4
Gemiddeld Vlaamse centrumsteden
32.1
31.8
Bron: Stadsmonitor 2011
Tabel 5: Vertrouwen in stadsbestuur in % 2008
2011
Mechelen
29.2
32.8
Gemiddeld Vlaamse centrumsteden
34.6
32.2
Bron: stadsmonitor 2011 Tabel 6: Participatie vrijwilligers in sociaal aanbod 2011 Lokale dienstencentra
Stad
16
Lesgevers
All round vrijwilligers
(erkende) Buurtcomités
Peters en meters
Burendag (# straten)
Straatfeesten
(vrijwillig) Wijken
26
115
17
170
120
80
Dorpen
/
/
3
30
20
40
Bron: boordtabellen stad en OCMW 6.2. Kansarmoede 6.2.1. Mechelen in beeld
Armoede wordt vaak gelijkgesteld met het hebben van een ontoereikend inkomen. Dit is uiteraard een belangrijk aspect van armoede, maar het gaat om meer. Armoede is ook een verhaal van het gebrek aan kansen. Vandaar ook de term kansarmoede: een duurzame toestand waarbij mensen onvoldoende kansen hebben om toegang te hebben tot meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Of iets eenvoudiger gezegd: ze missen voortdurend allerlei boten en ze slagen er niet in om op eigen houtje alsnog aan boord te geraken. Gezien het belang hiervan voor de stad Mechelen, heeft de visitatie commissie van het Stedenfonds het thema kansarmoede, met een uitdrukkelijke verwijzing naar kinderen, terecht als aandachtspunt naar voor geschoven. 6.2.2. Prestatie in cijfers
Objectief cijfermateriaal vinden is moeilijk. Daarom gebruiken we enkele indicatoren. Voor een exhaustief overzicht wordt verwezen naar het memorandum 2012, thema kansarmoede. Aantal Mechelaars met een voorkeursregeling. Tabel 7: personen met een voorkeursregeling in de ziekteverzekering jaar 2008 2011
aantal 8342 10137
Met deze groei zit Mechelen boven het Vlaams gemiddelde
17
Fig. 4: groei in personen met een voorkeursregeling in de ziekteverzekering
Ook stelde de stad Mechelen een stijging vast van mensen met betalingsproblemen op vlak van gezondheidszorg (indicator: gebruik wijkgezondheidscentrum) Fig. 5: Aantal patiënten verzorgingscentrum
Percentage kinderen met Schoolse vertraging Fig. 6: leerlingen met schoolse vertraging
18
Aantal gerechtigden op RMI en RMH Fig. 7: aantal gerechtigden op RMI en RMH Een belangrijke indicator inzake armoede vormt het aantal mensen dat op één of andere manier een uitkering ontvangt van het OCMW. Hierbij zijn drie vormen belangrijk:
het aantal personen dat recht heeft op maatschappelijke integratie (RMI); het aantal personen dat recht heeft op maatschappelijke hulp (RMH) het aantal personen dat recht heeft op dringende medische hulp.
7. Zorg 7.1. Vergrijzing 7.1.1. Mechelen in beeld
De komende jaren staan we voor een aantal belangrijke uitdagingen op het vlak van zorg. De vergrijzing staat immers voor de deur, de verwachtingen van de nieuwe generatie ouderen zijn niet dezelfde als die van hun voorgangers en de financiële druk zal ook op dit beleidsdomein wegen. We 19
moeten daarom resoluut kiezen voor nieuwe pistes om het welzijn van de zorgbehoevende Mechelaars de volgende jaren te kunnen blijven verzekeren. Kernbegrippen hierbij zijn innovatie, samenwerking en preventie. In al onze voorzieningen en zorgformules zullen we namelijk innovatief moeten zijn om te kunnen voldoen aan de verwachtingen van de nieuwe generatie ouderen. Samenwerkingsverbanden moeten vervolgens de rode draad vormen tussen de verschillende diensten waar zorgbehoevenden en hun familie mee in contact komen. En ten slotte moeten we zwaar inzetten op preventie, waarbij we moeten focussen op de woonkwaliteit, mobiliteit en de ondersteuning van mantelzorgers, om er zo voor te zorgen dat iedereen zo lang mogelijk thuis kan blijven wonen. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is de positie die het OCMW van Mechelen de voorbije decennia geleidelijk aan heeft uitgebouwd. Op de ‘zorgmarkt’ zijn namelijk heel wat actoren actief. Sommigen leggen zich toe op thuiszorgdiensten, anderen bieden woonzorgcentra aan. Het OCMW van Mechelen biedt echter als enige in de regio beide aan en dan ook nog eens een breed palet aan diensten en voorzieningen binnen deze twee dienstverleningsvormen. Dit is zowel een groot voordeel voor de klant als een sterkte van het OCMW. De verschillende dienstverleningsvormen kunnen hierdoor namelijk vlot op elkaar worden en, nog beter, in elkaar overvloeien met zo min mogelijk hinder voor de burger. Deze sterkte moeten wede komende jaren dan ook verder uitbouwen en verankeren. 7.1.2. Prestaties in cijfers 1. Toename van het aantal ouderen in Mechelen Toename van het aantal 60 plussers in Mechelen: 17.563 in 1991 tot 18.080 in 2009, t.o.v. de totale bevolking in Mechelen bleef een percentage van 23% behouden. Ook de grijze druk, het aandeel 60+ t.o.v. het aandeel 20-59 jarigen bleef in Mechelen redelijk stabiel tussen 1991 (43,73%) en 2010 (41,52%).5 Stijging van de levensverwachting. De levensverwachting stijgt om de vier jaar met 1 jaar. De levensverwachting van de 65-jarige mannen in Vlaanderen bedroeg in 2004 14,93 jaar en voor vrouwen 18,85 jaar. De 75-jarigen hadden in 2004 gemiddeld nog 8,7 jaar (mannen) en 11,18 jaar (vrouwen) te leven. 6 Door deze stijgende levensverwachting nam ook het aantal 80 plussers sterk toe. Toename van het aantal 80 plussers in Mechelen: van 3.206 in 1991 tot 4.216 in 2009. T.o.v. de totale bevolking in Mechelen is dit een toename van 4,3% in 1991 naar 5,2% in 2009. Binnen de groep 60+ nam het aandeel 80 plussers sterk toe ; van 18,12% in 1991 tot 23,64% in 2010 m.a.w. de interne vergrijzing/verwitting/verzilvering nam toe. 1
5
Bron: www.lokalestatistieken.be
6
Bron: Administratie, Planning en Statistiek, Demografische ontwikkelingen in Vlaanderen en de gevolgen van de veroudering voor meerdere levensdomeinen, studie in opdracht van het Vlaams Parlement, oktober 2005
20
2. Verdere vergrijzing in de toekomst
Hoewel het aantal 60 plussers in Mechelen is toegenomen tussen 1991 en 2009, bleef een percentage van 23% 60+ t.o.v. de totale bevolking behouden. 1
In de toekomst zal de groep 60 + in Mechelen niet alleen in absolute cijfers maar ook in procenten tegenover de totaliteit van de bevolking toenemen.
Tegen 2030 zal in Vlaanderen het aandeel 60-plussers oplopen tot bijna 33% van de totale bevolking.7 Tegen 2050 in Vlaanderen het aandeel 60-plussers oplopen tot 40%. 2 De studiedienst van de Vlaamse Regering voorspelt een toename van 28% 65-79 jarigen in Mechelen en een toename van 9.7% 80+ers tussen 2010 en 2025. 8 tabel 8: Prognose zorg
Deze prognose voor Mechelen is gelijklopend aan de voorspelling van Eurostat m.b.t het aantal 65-plussers in Vlaanderen. 9
We verwachten dus meer ouderen in Mechelen, we vinden geen bevestiging dat er een stijgende trend zou zijn in de leeftijd waarop ouderen beroep doen op thuiszorgondersteunende of residentiële zorg. 3. Invloed van de vergrijzing en verzilvering op de zorgvraag
7
Bron: NIS en Planbureau, Bevolkingsvooruitzichten 2000-2050
8
Bron: Studiedienst van de Vlaamse Regering (SVR) en Dexia studie over demografische en sociale tendensen
9
Eurostat, bewerkingen APS
21
Op basis van een gezondheidsenquête (2005) in opdracht van het Vlaams Parlement, kan een voorspelling gemaakt worden van de levensverwachting in goed ervaren gezondheid. Voor de Vlaamse mannen van 65 jaar was er in 2004 een levensverwachting in goede gezondheid van 8,55 jaar en van 9,36 jaar voor vrouwen. Deze levensverwachting daalt indien we rekening houden met de zelfrapportering op gebied van functionele beperkingen. De Vlaamse mannen van 65 jaar verwachtten in 2004 nog 7,07 jaren zonder beperkingen, de vrouwen nog 8,18 zorgeloze jaren.10
Uit bovenstaande gegevens kunnen we afleiden dat de vraag naar hulp vanaf de leeftijd van 72 jaar voor mannen en 73 jaar voor vrouwen sterk toeneemt. Aanvankelijk zal het gaan om hulp voor kleine klusjes in en rond het huis of voor het huishouden, maar gaandeweg zal de zorgvraag omvangrijker en intensiever worden. De prognose van de evolutie van de bevolking ouder dan 65 jaar in Mechelen, gemaakt door de Studiedienst van de Vlaamse Regering (SVR) voorspelt een toename van 2745 6579jarigen van 2010 naar 2025, het aantal 80 plussers zal toenemen met 414 personen. Op basis van de resultaten van de gezondheidsenquête en op basis van de huidige verdeling van 72plussers binnen de groep 65-79jarigen kunnen we veronderstellen dat er in 2025 1373 ouderen meer zijn dan in 2010 met een zorgvraag. Er zullen in 2025 bijkomend ook 414 80plussers meer zijn dan in 2010 met een zorgvraag.
Naast een toename van alle functionele zorgvragen: hulp voor kleine klusjes in en rond het huis, hulp bij het huishouden,… die gaandeweg omvangrijker en intensiever worden zal er ook een toename zijn van psychologische zorgvragen. Het onderzoek van het departement sociaal werk van de Katholieke Hogeschool Kempen11 geeft aan dat dementie en depressie de meest voorkomende psychiatrische problematieken bij ouderen in de woonzorgcentra zijn. De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat er tegen 2050 drie keer meer mensen aan dementie zullen lijden dan nu het geval is.12 Op dit moment lijden er in België zo’n 165.000 mensen aan dementie, binnen 15 jaar zal dit aantal stijgen tot 200.000 en tegen 2050 zal het aantal mensen verdrievoudigen. Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen geeft hierbij aan dat achter elke persoon met dementie er gemiddeld nog eens 3 mensen zijn die 10
Bron: Administratie, Planning en Statistiek, Demografische ontwikkelingen in Vlaanderen en de gevolgen van de veroudering voor meerdere levensdomeinen, studie in opdracht van het Vlaams Parlement, oktober 2005 11
Onderzoek: november 2010 - vragenlijst over opvangproblematiek van ouderen met een psychiatrische aandoening binnen de wzc bij alle leden van zorgnet Vlaanderen, 24% (179) van de 749 rondgestuurde vragenlijsten werd voldoende ingevuld. 12 Bron: www.dementie.be , april 2012
22
geconfronteerd worden met de ziekte, zoals partners of familieleden. Mechelen moet zich voorbereiden op deze ‘tsunami aan dementie’. Lang niet alle patiënten zullen in woonzorgcentra opgenomen worden. De meerderheid zal thuisverzorging moeten krijgen. Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen vindt dat er een belangrijke rol voor de overheid is weggelegd, waarbij sensibilisering een eerste stap is. Wat betreft depressie deden in 2007 12% van de personen ouder dan 60 jaar beroep op professionele ondersteuning. 13 Wanneer we deze prevalentie van 12% toepassen op het aantal inwoners ouder dan 60 in 2011 in Mechelen, dan waren er in de stad Mechelen in 2011 2116 ouderen die potentieel te maken kregen met depressieve problemen.
4. Zorgaanbod
Fig. 8 : Schematische voorstelling van het “woonzorgcontinuüm
13
Bron: inventaris zorgaanbod GGALIMERO
23
5. verkleuring Volgens de studie die David Talloen in 2007 uitvoerde zal het aantal allochtone 60-plussers tegen 2015 verdrievoudigen in Vlaanderen. 14 Een meer recente studie van januari 2012 bevestigt deze prognose: In Vlaanderen leven er 1.700.000 55+ers. 80.000 (5%) daarvan zijn van vreemde afkomst. Tussen 2000 en 2015 zal het aantal Marokkaanse ouderen met 171% stijgen, het aantal Turkse ouderen met 184%. Een onderschatting want niet-genaturaliseerde zijn in deze cijfers niet opgenomen. Tegelijk neemt de informele- en mantelzorg zowel bij allochtonen als autochtonen af. Reden genoeg om stil te staan bij de zorg die deze mensen nodig (zullen) hebben.15
Het aantal allochtonen is in Mechelen hoger dan het Vlaams gemiddelde. Mechelen moet zich dus voorbereiden op een sterk stijgende zorgvraag van allochtone ouderen. Momenteel bereiken we in Mechelen weinig allochtone ouderen binnen het zorgaanbod. 7.2. Vergroening 7.2.1. Mechelen in beeld
14
Bron: Talloen D., Zorg voor allochtone ouderen, 2007
15
http://www.cdenv.be/actua/verkleuring-van-de-ouderenzorg-resultaten-van-enqu%C3%AAte-bij-133-vlaamsewoonzorgcentra
24
Kinderopvang is een basisvoorziening met een grote impact op vele facetten van het beleid, de samenleving en de individuele gezinnen. Wil de stad zich profileren als een economische groeipool, een smart city, een mediastad; een dynamische stad voor twee verdieners en jonge gezinnen; een kinderstad; een solidaire en duurzame stad waarin diversiteit een belangrijke plaats heeft. een stad die haar inwoners kansen biedt tot integratie, opleiding, ontwikkeling, activering en tewerkstelling. dan is een voldoende ruim en flexibel aanbod aan kinderopvang zowel voor baby’s en peuters (0 tot 3 jaar) als voor de schoolgaande kinderen (3 tot 12 jaar) noodzakelijk.
Kinderopvang is noodzakelijk voor werkende ouders. Kinderopvang biedt kansen naar tewerkstelling en opleiding. Kinderopvang is nodig ter ondersteuning van het activeringsbeleid dat door VDAB, OCMW en andere organisaties wordt opgezet. Kinderopvang is het middel om kinderarmoede en latere schoolachterstand te bestrijden. Kinderopvang zorgt voor integratie van ouders en kinderen. Kinderopvang maakt deel uit van het netwerk van gezins- en opvoedingsondersteuning. Kinderopvang staat ook hoog op de prioriteitenlijst van de Vlaamse Regering.
Door de bevolkingsexplosie van de laatste jaren is de nood aan opvangplaatsen voor baby’s en peuters (0-3 jaar) sterk toegenomen. Ondanks er sinds 2009 meer dan 350 nieuwe opvangplaatsen zijn bijgekomen in Mechelen, is de verhouding van het aantal plaatsen t.o.v. het aantal kinderen amper gestegen. Met de 40 opvangplaatsen per 100 kinderen kan in deze centrumstad niet voldaan worden aan de vraag en staan we ver van de ambitie om tegen 2016 een dekking van 50 % te realiseren. Op basis van de bevolkingsprognoses tot 2016 zijn hiervoor immers 700 nieuwe opvangplaatsen nodig.
Definities:
25
Formele kinderopvang is de dienstverlening die beroepsmatig en tegen betaling en in verschillende vormen wordt georganiseerd. o
de opvang van baby’s en peuters tot ze naar de kleuterschool gaan (0 tot 3 jaar)
o
de buitenschoolse opvang van kinderen die naar het basisonderwijs gaan (kleuterschool tot eind basisonderwijs)
Gezinsopvang = de opvang van maximaal 8 kinderen gelijktijdig aanwezig, dit zowel als erkend en gesubsidieerd initiatief of als zelfstandig initiatief met een attest van toezicht. Groepsopvang = de opvang van meer dan 8 kinderen gelijktijdig aanwezig, o
als erkend en gesubsidieerd initiatief
o
als zelfstandig initiatief met IKG-label (dagprijs op basis van het belastbaar inkomen)
o
als zelfstandig initiatief met een attest van toezicht (vrije dagprijs)
7.2.2. Prestaties in cijfers 1. De opvang van baby’s en peuters
De Vlaamse Gemeenschap beoogt met kinderopvang een dienstverlening aan gezinnen die een economische, pedagogische en sociale functie heeft, die kwaliteitsvol, beschikbaar, betaalbaar en rechtstreeks toegankelijk is voor elk kind zonder onderscheid, in aanvulling op de opvoeding van het kind in het gezin, met respect voor de draagkracht van het kind en de keuzevrijheid van het gezin. o
De Vlaamse Regering houdt bij de programmatie van de vergunningen rekening met een wetenschappelijk onderbouwde raming van de behoefte aan kinderopvang, die minstens uitgaat van:
o
de vastgestelde nataliteit en de prognose van de toekomstige nataliteit;
o
het aantal kinderen dat kinderopvang gebruikt;
o
de gezinskenmerken en de werksituatie van gezinnen met niet schoolgaande kinderen, vooral in het kader van de stimulering van de tewerkstellingsgraad;
o
het aantal plaatsen in vergunde kinderopvanglocaties en de bezetting ervan
o
de kenmerken van de gemeente
Deze doelstellingen worden gesteld in het decreet Kinderopvang voor baby’s en peuters dat op 28 maart 2012 door het Vlaams parlement werd goedgekeurd. De inwerkingtreding van het decreet en de uitvoeringsbesluiten is 1 april 2014. 26
2. Groeiende nood naar formele kinderopvang voor baby’s en peuters
De sterke toename van het geboortecijfer in de stad Minder opvang mogelijkheden binnen het informele opvangnet (familie, kennissen) o
o.a. door: De verhoging van de pensioenleeftijd
o
een grotere vrijetijdsbesteding en activiteitsgraad van grootouders
o
een intensiever activeringsbeleid van werkloze ouders en leefloontrekkers met jonge kinderen
o
de stijgende tewerkstellingsgraad van vrouwen
Het aantal plaatsen in de formele gezinsopvang loopt terug: o
meer onthaalouders stoppen dan dat er nieuwe starten;
o
de hoge gemiddelde leeftijd van het bestaand contingent onthaalouders zou tot een snelle uitloop en gelijktijdig stoppen, kunnen leiden
o
het ongunstig statuut van onthaalouder heeft weinig aantrekkingskracht.
27
3. De buitenschoolse opvang, schoolgaande kinderen
In de stad is er één initiatief buitenschoolse opvang (IBO - Stekelbees) dat erkend en gesubsidieerd is door K&G. Het initiatief organiseert met een subsidiering voor 57 kindplaatsen twee vestigingsplaatsen. De vestiging Mechelen werkt in het kader van de voor en naschoolse opvang samen met de zes basisscholen die binnen een parameter van 250 meter van het IBO gelegen zijn. o
BS GO! Maurits Sabbe
o
BS GO! De Baan + Den Holm
o
BS GO! Lyceum
o
BS GO! Zonnehuis
o
GVBS Don Bosco
Uiteraard is het aantal plaatsen onvoldoende om een volledige dekking van het grondgebied te organiseren. Door dat de andere basisscholen in de stad zelf een opvangaanbod organiseren, mede mogelijk gemaakt door de subsidiering vanuit de stad voor de inzet van de begeleiders, is er gedurende de schooldagen voldoende opvang voor en naschooltijd. Vanuit het besef dat het aantal benodigde IBO plaatsen voor alle gemeenten financieel niet haalbaar is door de Vlaamse Gemeenschap wordt een nieuw decreet buitenschoolse opvang voorbereid. Hiertoe wordt momenteel een Staten-Generaal georganiseerd die rond de opvang van schoolgaande kinderen voorstellen dient uit te werken die en behoefte dekkend , betaalbaar en kwalitatief zijn.
28
Tabel 9 :
evolutie kinderopvang initiatieven
Sector
Groep of gezin
Type
Naam
Straat
Gemeente
Aantal plaatsen
Inkomensgerelateerde opvang (IKG) Openbaar Groep
Gesub
221
plaatsen
Gesub
VZW
Groep
Gesub
100
plaatsen
Gesub
VZW
Gezin
Gesub
436
plaatsen
Kdv Zwaluwstraat
Zwaluwstraat 3
Mechelen
69
Kdv 't Zwaluwnestje
M, Sabbestraat 119
Mechelen
14
Kdv Klein Begijnhof
Klein Begijnhof 3
Mechelen
22
Kdv Dennenstraat
Dennenstraat 29
Mechelen
106
LD 't Leopoldje
Leopoldstraat 44
Mechelen
10
Kdv Reddie Teddy Walem
Kon. Albertstraat 76
Mechelen
38
Kdv Stekelbees
Arme Clarenstraat 17
Mechelen
34
Kdv Zonnebloem
Kon. Astridlaan 157
Mechelen
28
Dvo BOWI
Van Benedenlaan 32
Mechelen
40
Dvo Kinderopvangdienst
Tervuursesteenweg 48
Mechelen
288
Dvo Reddie Teddy
Nwe Beggaardenstr 41
Mechelen
108
Gesub 29
Totaal gesub. plaatsen
757
Privé
Z./ IKG
Groep
gestopt 15/8/13
199 956
plaatsen
Kdv De Bummeltjes
Groenstraat 26
Mechelen
17
Kdv Duimelotje
Pikkerie 15
Mechelen
16
Kdv Het Zandkasteel
Leuvensesteenweg 373
Mechelen
29
Kdv Patapoef
Kruisbaan
Mechelen
30
Kdv Reddie Teddy 1+2+3
Nwe Beggaardenstr 41
Mechelen
48
Kdv Sterrenkind VOF
Liersesteenweg 320 /D
Mechelen
Kdv Tinkerbel
Leestsesteenweg 62
Mechelen
38
Kdv Tinkerbel Muizen
Leuvensteenweg 564
Mechelen
21
Z./ IKG
Plaatsen inkomensgerelateerde:
956 Plaatsen met vrije dagprijs
Privé
Groep
Zelfst.
Kdv De Kuikentjes
Kon Astridlaan 195
Mechelen
20
Kdv De Ofifantjes
Putsesteenweg
Mechelen
14
Kdv Diep in de zee
Magdalenasteenweg 16
Muizen
17
Kdv Dol-fijn
Leermarkt 35
Mechelen
14
Kdv Happy Faces
Adegemstraat 79-81
Mechelen
17 30
420
Kdv Het Elfentuintje
Ridder Dessainlaan 55
Mechelen
22
Kdv Het Kapoentje
Juniorslaan 5
Leest
14
Kdv Het Muizeneiland
Brusselsesteenweg 227
Mechelen
17
Kdv Het Speelhuisje
Antwerpsesteenweg
Mechelen
27
Kdv Het Vlinderhuisje
De Regenboog 3
Mechelen
30
Kdv Het Rupsje (= uitb.)
De Regenboog 3
Mechelen
22
Kdv Huizewuizewoutertje
Bankstraat 27
Hombeek
18
Kdv Kiki en Tita
Stuivenbergbaan 130
Mechelen
16
Kdv Stijn & Stientje
Caputsteenstraat 51
Mechelen
20
Kdv 't Hummeltje
Koolstraat 1
Mechelen
19
Kdv 't Spreeuwennestje
Battelsesteenweg 259
Mechelen
20
Kdv Toverland
Vrijgeweidestraat 50
Mechelen
34
Kdv Ukkepuk
Stwg op Blaasveld 4
Mechelen
22
Kdv Victorientje
Brusselsesteenweg 168
Mechelen
17
Gestart 1/10
Kdv 4 Kidz
Schaliënhoevedreef
Mechelen
40
In opstart
Kdv Marmotje
Wayenborgstraat 22
Mechelen
??
plaatsen
Zelfst.
31
Privé
14 434
Gezin
plaatsen
Zelfst.
ZO Van Doren Goele
Heike 27
Hombeek
7
ZO Vergucht Myriam
Hombeeksesteenweg 293 Mechelen
7
Zelfst.
Plaatsen met vrije dagprijs:
434 TOTAAL AANTAL PLAATSEN IN DE STAD:
1390
32
4. Kinderopvang voor baby’s en peuters in Mechelen. (0tot3j)
Spreiding van de kinderopvanginitiatieven / wijk en dorp Tabel 10 Geografische spreiding kinderopvangplaatsen in Mechelen16
WIJK
Aantal kinderen < Initiatieven 3 jaar op Toestand op 1/7/2013 21/12/2012
% AANTAL Aantal TOTAAL aantal IKG opvang IKG plaatsen in de in de plaatsen plaatsen wijk wijk
% opvang in de wijk
Centrum
845
Kdv De Bummeltjes
17
37%
Kdv De Kuikentjes
20
Kdv Dol-fijn
14
Kdv Happy Faces
17
Kdv Klein Begijnhof
22
22
Kdv Reddie Teddy
48
48
Kdv Stekelbees
34
34
Kdv 't Hummeltje
19
Kdv 't Leopoldje
10
16
17
309
71%
10
Toestand op 1 oktober 2013
33
Battel
Arsenaal
Heffen
Hombeek
117
153
54
134
Kdv 't Spreeuwennestje
20
Kdv Zonnebloem
28
28
DVO onthaalouder - 15x
60
60
DVO onthaalouder - 5x
20
20
Kdv Tinkerbel
38
38
Kdv Het Zandkasteel
29
29
DVO onthaalouder - 3x
12
12
Kdv Ukkepuk
22
DVO onthaalouder - 4x
16
16
Kdv Duimelotje
16
16
58
100% 50%
41
100% 27%
38
42%
70%
73
66%
54%
Kdv Huizewuizewoutertje 18 ZO - Van Doren Goele
7
DVO onthaalouder - 8x
32
32
34
Leest
Muizen
Nekkerspoel
Noord
71
218
346
695
Kdv Het Kapoentje
14
DVO - onthaalouder - 3x
12
Kdv Diep in de zee
17
Kdv Tinkerbel Muizen
21
21
DVO onthaalouder - 8x
32
32
Kdv De Ofifantjes
14
Kdv Stijn en Stientje
20
DVO onthaalouder - 7x
28
Kdv Het Speelhuisje
27
Kdv Reddie Teddy Walem 38 gestopt 15/8/13
26
46%
37%
70
76%
32%
62
45%
18%
264
75%
38%
12
28
38
(17 pl)
Kdv Sterrenkind
attest
Kdv 4kidz
40
Kdv 't Zwaluwnestje
14
14
Kdv Zwaluwstraat
69
69
35
DVO Onthaalouder - 19x
Tervuursestwg
Zuid
TOTAAL
76
76
Opstart
Kdv Het Marmotje
376
Kdv Dennenstraat
106
106
DVO onthaalouder - 23
92
92
Kdv Het Elfentuintje
22
Kdv Het Muizeneiland
17
Kdv Het vlinderhuisje + Het Rupsje
52
Kdv Kiki en Tita
16
Kdv Patapoef
30
Kdv Toverland
34
Kdv Victorientje
17
ZO - Vergucht Myriam
7
DVO Onthaalouder - 14x
56
56
Alle opvanginitiatieven
1390
956
473
3482
198
100% 53%
251
34%
53%
1390
69%
40%
30
36
Kinderarmoede in Mechelen
o
K&G – rapport “kenmerken van het kind – geboortejaar 2009”.
o
12,9 % van de kinderen geboren in 2007, 2008, 2009 in Mechelen, leven in een gezin in kansarmoede. Dit zijn + 430 kinderen.
o
De kansarmoede indicatoren bij deze gezinnen zijn voor:
81,9 % laag gezinsinkomen
78,9 % ouders zonder werk
84,8 % lage opleidingsgraad
42,3 % slechte huisvesting
36,1 % lage ontwikkeling
20,5 % slechte gezondheidstoestand
Opvang van schoolgaande kinderen (3 tot 12 jaar)
o
In Mechelen zijn er 9.455 kinderen met een leeftijd tussen 3 en 12 jaar.
Opvang van schoolgaande kinderen gedurende de schooldagen. o
In de basisscholen in de stad lopen meer dan 8.500 kinderen school.
o
De stad ondersteunt de opvang op school financieel voor meer dan 200.000 euro
o
In het kader van de organisatie van buitenschoolse kinderopvang heeft de stad een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met vzw Stekelbees (KVLV).
o
Hierin heeft Stekelbees opdracht gekregen om erkende en gesubsidieerde buitenschoolse opvang te organiseren op het grondgebied. Sinds 2004 heeft de locatie, gevestigd in de Maurits Sabbestraat 119 een erkenning voor 70 kindplaatsen, waarvan 47 gesubsidieerd worden (37 IBO + 10 Lokale dienst). Deze locatie werkt samen met vijf basisscholen die binnen een perimeter van 200m liggen. Sinds 2007 heeft de vestigingsplaats in Leest (wijkhuis Leest) een erkenning voor 42 kindplaatsen, waarvan 21 gesubsidieerd worden. De twee basisscholen in Leest werken samen met deze vestigingsplaats. Gelet op het beperkt aantal plaatsen komen enkel kinderen die langdurig opvang (meer dan een 1u na schooltijd) nodig hebben naar de IBO locaties. 37
o
Stekelbees verzorgt een opvangaanbod van 7u tot schooltijd en is na schooltijd geopend tot 18u30u. Op zaterdag van 8u tot 17u en uiteraard tijdens schoolvakanties van 6u30 tot 19u.
In totaliteit zijn er in de stad dus slechts 68 gesubsidieerde IBO plaatsen, voor meer dan 9.000 kinderen. In vergelijking met de omliggende gemeenten in het arrondissement heeft de stad een gigantische achterstand wat het aantal formele IBO plaatsen betreft. Ter illustratie op het niveau van het arrondissement zijn 5 plaatsen /100 kinderen. Ondanks het beperkt aantal IBO plaatsen in de stad is er een ruim aanbod aan opvang voor en na de schooltijd. In de meeste scholen is er vanaf 7u ’s morgens opvang en tot 18u na schooltijd. In twee scholen zelfs tot 19u. Door dit ruime aanbod zijn er weinig problemen voor de meeste ouders tijdens de schooldagen. Opvang van schoolgaande kinderen gedurende de schoolvakanties. Door het beperkt aantal plaatsen in het IBO is het aanbod van vakantieopvang dat door Stekelbees kan aangeboden worden uiteraard ontoereikend voor de vraag. Door het tekort ( 60 plaatsen) is het ook nodig om gedurende de paasvakantie en het groot verlof in de locatie Moederhuis de opvang met een leeftijdsbeperking (tot 6 jaar) te organiseren. Hierdoor en op vraag van vele ouders zijn scholen gestart met of een eigen aanbod van vakantieopvang of stellen scholen hun infrastructuur beschikbaar aan andere organisaties die een aanbod van vakantieopvang in die scholen organiseren. Hierdoor is er wel meer aanbod voor de eigen leerlingen. Probleem : de communicatie hierover, enige afscherming voor eigen leerlingen. Speelpleinwerkingen: Gedurende de paasvakantie en de grote vakantie is er een alternatief oplossing via de twee speelpleinwerkingen, Jef Verbert (Paasvakantie en 8 weken zomervakantie) en Weyneshof (6 weken zomervakantie. Aanbod door Jeugd- en Sportdienst: Sportkampen en Grabbelpasactiviteiten geen opvangaanbod, maar vrijetijdsaanbod Opvang voor en na de activiteiten beperkt en niet in functie van werkende ouders.
38
8. Omgeving en wonen 8.1. Wonen 8.1.1 . Mechelen in beeld
Wonen in Mechelen 2020 is een vlag die vele ladingen dekt: de toekomstige woonsituatie van de Mechelaar, de woonwensen en woonbehoeften, het wooncomfort, de woonomgeving, maar ook wat mensen aan Mechelen bindt(zoals goede woonwerkverbindingen, mobiliteit, verkeersveilig, alle voorzieningen bij de hand, groen,…) en ook de problemen die men ondervindt om zo’n comfortabele woonplek te vinden (prijs, aanpasbaarheid, ligging,…).Wonen is een domein waarin je de maatschappij tegenkomt, in al haar facetten, en daardoor is een woonbeleid idealiter ook gelinkt aan andere beleidsdomeinen. De omgevingsanalyse van het memorandum 2012 is een weergave van wat er vandaag beschikbaar is aan data over wonen: over woonomgevingen, de woonmarkt, de actoren, instrumenten, lopende engagementen en afgerond onderzoek. Uit deze analyse blijkt vooral dat we vandaag heel wat gegevens missen: aparte cijfers over de dorpen/centrum, over de huurmarkt, woonwensen en behoeften. Tot slot, uit heel het voortraject blijkt dat Mechelen een geweldige ommekeer heeft gemaakt op vlak van wonen. De grijze, grauwe stad Mechelen ligt ver achter ons. Doorgaan op dit positieve elan, alle uitdagingen indachtig, en van Mechelen een bruisende woonstad te maken is een laatste boodschap. 8.1.2. Prestatie in cijfers
De stad Mechelen kan zich verwachten aan een stijging van het aantal huishoudens naar ca. 39000 tegen 2030. 17 Fig. 19 evolutie aantal huishoudens Evolutie van het aantal huishoudens in Mechelen 40.000 39.000 38.000
Aantal
37.000 36.000 35.000 34.000 33.000 32.000
20 30
20 28
20 26
20 24
20 22
20 20
20 18
20 16
20 14
20 12
20 10
20 08
31.000
Jaar
17
Memorandum 2012 thema ‘Wonen’
39
Uit cijfers van het memorandum 2012 blijkt dat Mechelen over het volgende aanbod beschikt. Tabel 11: woningaanbod
woningpotenties stad Mechelen
woningaanbod stedelijk gebied *
Jaar
woningaanbod stad Mechelen
1991
29 992
1991-2007
+5299
2007-2011
?
+677 (gerealiseerd)
?
2011-2015 (KT)
-
+712
-
opdeling bestond nog niet
+4657***
De geografische spreiding van dit aanbod is als volgt.
Fig. 10: Aantal woningen
40
Leegstand van woningen. Fig. 11: leegstand woningen
Het aanbod van sociale woningen in Mechelen. Fig. 12: Aanbod sociale woningen
41
Op vlak van mobiliteit kampt de stad met de problematiek van een centrumstad. Dit impliceert: o o o
Woon-Werkverkeer Schoolverkeer Handel-industrieel verkeer
Mechelen investeert tijd en moeite om een zo uitgebreid mogelijk mobiliteitsplan op te stellen. Voor diepgaandere informatie over de mobiliteitsplannen wordt verwezen naar het ‘mobiliteitsplan Mechelen’( http://www.mechelen.be/downloads/530 ).
8.2. Lokale economie en werk 8.2.1. Mechelen in beeld
Mechelen is dankzij haar goede ligging een woon- en werkstad bij uitstek en moet zich in de komende jaren als dusdanig blijven promoten. Het imago van de stad Mechelen zit momenteel op een hoogtepunt. Het aantrekken van bedrijven uit hedendaagse sectoren enerzijds en talentvolle mensen anderzijds blijft een essentiële voorwaarde om Mechelen verder uit te bouwen als een centrum van kenniseconomie. Om daarvoor het juiste klimaat te creëren, is een gepast economisch beleid dat kadert in een krachtige integrale lange termijn visie een prioriteit. Een hoge levenskwaliteit voor de inwoners betekent niet alleen werk en wonen, maar ook: een goede bereikbaarheid, een vlotte dienstverlening, een uitnodigend aanbod van handel en horeca, cultuur, toerisme, architectuur etc. Deze maatschappelijke noden dienen vertaald te worden in gepaste projecten en ontwikkelingen waarin Mechelen een voorbeeldfunctie kan opnemen en ondersteuning kan bieden. Ook op het vlak van detailhandelsbeleid moet Mechelen haar rol als centrumstad opnemen. Mechelen heeft niet alleen een rol te vervullen naar eigen inwoners, maar moet eveneens een voldoende gevarieerd winkel- en horeca- aanbodbieden aan bezoekers uit de regio rond Mechelen en toeristen. Een sterke regionale en toeristische aantrekkingskracht is ook cruciaal voor de leefbaarheid van onze lokale handel en horeca, tevens een belangrijke werkgeversgroep. Daarbij moeten demografische en economische groei hand in hand gaan en maximaal op elkaar afgestemd worden. Mechelen staat voor gigantische uitdagingen in het kader van haar vergroening en haar vergrijzing wat ook moet afgespiegeld worden in een werkgelegenheidsbeleid op maat. Tegelijk heeft een leefbare stad voldoende aandacht voor de mogelijkheden van kansengroepen op de arbeidsmarkt.
42
8.2.2. Prestatie in cijfers Volgende relevante gegevens werden uit de Stadsmonitor 2011 gehaald. Tevredenheid over aanbod uitgaansleven
Fig. 13: Tevredenheid uitgaansleven
Tevredenheid over het shopping- en winkelaanbod Fig. 14: Tevredenheid shopping en winkelaanbod
De overlevingsgraad van ondernemingen na 5 jaar bestaan.
Fig. 15: Overlevingsgraad bij ondernemingen
43
Aantal bedrijven in de databank. Fig. 16: Aantal bedrijven
Werkloosheidsgraad Tabel 12: Werkloosheid 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
totaal
0.10
0.8
0.7
0.9
0.9
0.8
0.9
mannen
0.10
0.8
0.8
0.10
0.10
0.9
0.9
vrouwen 0.10
0.9
0.7
0.8
0.8
0.8
0.8
44
9. Preventie en veiligheid 9.1. Mechelen in beeld
Een lokaal preventie- en veiligheidsbeleid draagt bij tot een aangename, hartelijke en dynamische stad. Veiligheid is dus een middel en geen doel op zich. Preventie, handhaving en nazorg zijn onderdelen van eenzelfde veiligheidsbeleid. Ze onderscheiden zich door specifieke methodieken en bevoegdheden. Preventie beoogt een gedrags- of attitudeverandering via informatie, sensibilisatie, coaching, bemiddeling, toezicht,... Handhaving dwingt regels af door het gebruik van dwang of afschrikking en administratieve of gerechtelijke sancties. Nazorg gaat over de zorg voor en opvang van slachtoffers, de alternatieve gerechtelijke maatregelen en de begeleiding van daders. Het lokaal preventie- en veiligheidsbeleid is bij uitstek een transversaal beleidsdomein, waaraan diverse beleidssectoren vanuit hun eigen bevoegdheden kunnen bijdragen. De voorbije bestuursperiode deed de Stad Mechelen heel wat praktijkervaring op met de regie over integrale preventie- en veiligheidszorg. Er is reeds een hele weg afgelegd, maar er blijft nog ruimte voor verdere verbetering en optimalisatie. Hiervoor is het belangrijk dat de politieke verantwoordelijkheid voor het lokale preventie- en veiligheidsbeleid bij één persoon wordt gelegd. De toekomstige uitdagingen voor het beleidsdomein preventie en veiligheid: • het op elkaar afstemmen van het strategisch veiligheids- en preventieplan en het zonaal veiligheidsplan én integreren in de strategische nota van de stad; • het uitbouwen van een eerstelijnswerking vanuit het Huis voor Preventie en Veiligheid; • het verduidelijken van operationele samenwerkingsafspraken voor gebied gebonden overlast- en leefbaarheid problematieken. Daarbij moeten we de nadruk blijven leggen op inhoudelijke innovatie en permanente evaluatie van projecten en programma’s.
45
9.2. Prestatie in cijfers 9.2.1
Cijfers
De top 5 van misdrijven in Mechelen waren.
Tabel 13: top 5 misdrijven
Diefstal en afpersing Geweld tegen eigendommen Persoonsdelicten of delicten tegen lichamelijke integriteit Inbreuken drugswetgeving Inbreuken tegen vreemdelingenwetgeving Totaal PV:
2009 4818 1240 956
2010 4115 1106 927
930 395
839 469
14904
14545
Het slachtofferpercentage per delict in Mechelen werd geschat op.18 Tabel 14: geschat slachtofferpercentage Geschat slachtofferpercentage Diefstal (excl. Inbraak en voertuigen) Vernieling Lichamelijk geweld of bedreiging
2008 5.95% 6.86% 10.50%
Voor deze cijfers zit Mechelen respectievelijk boven, onder en boven het Vlaams gemiddelde voor centrumsteden. Top 5 problemen ervaren door buurtbewoners Ervaren buurtproblemen (2008-2009) Onaangepaste snelheid ih. verkeer Inbraken woningen en gebouwen Rommel op straat Agressief rijgedrag Fietsdiefstal
18
67% 51% 47% 44% 38%
Veiligheidsmonitor 2008-2009
46
Gemeentelijke administratieve sancties. Tabel 15: GAS-dossiers
Aantal dossiers
Gemengd 420
2011 Meerderjarig 1888
Totaal 2308
Aantal opgestarte dossiers Aantal opgelegde boetes Geen procedure opgestart
103 91 234
1792 1700 185
1895 1791 419
Vrijgesteld Schriftelijk bezwaarschrift Mondeling verhoor Bemiddeling Beroep
41 20 5 88 0
187 422 145 6 1
228 442 150 94 1
Deze cijfers stellen een stijging voor van 31% ten opzien van 2009. De meest frequente overtredingen zijn. o ‘Boom’cars o Wildplassen o Tijdstip aanbieden huisvuil Onveiligheidgevoel en overlastgevoel (2011)
Tabel 16: onveiligheidsgevoel
Overlast en lastig gevallen
Overlast 13.10% buurt 7.50%
Algemeen onveiligheidsgevoel Mijdgedrag 9.10%
Mechelen Lastig gevallen 3.30%
Overlast 13.10%
Centrumsteden Lastig gevallen 2.70%
stad 15.20%
buurt 7.40%
stad 12.60%
18.90%
9.50%
16.50%
47
In verband met civiele veiligheid kan de stad Mechelen de volgende cijfers voorleggen. Tabel 17: frequentie civiele interventies 2010 155 1724 540 118
Brandoproepen Andere interventies Wespen bestrijding Reiniging van openbare plaatsen Intrafamiliale veiligheid.
Tabel 18: Familiale veiligheidssituatie Mechelen 2010 212 32 33
Fysiek geweld 1 Fysiek geweld 2 Fysiek geweld 3
2009 209 28 53
Seksueel geweld 1 Seksueel geweld 2 Seksueel geweld 3
0 2 0
0 3 0
Psychisch geweld 1 Psychisch geweld 2 Psychisch geweld 3
153 2 9
107 4 10
Hierbij stellen de categorieën 1, 2 en 3 respectievelijk voor binnen het koppel, tegen afstammelingen en tegen andere leden van het gezin.
9.2.2
Actoren
De voornaamste actoren binnen de stadscontext zijn.
o o o o o o o o
Stafmedewerkers Adviseurs Gemeenschapswachten Lokale politie Straathoekwerkers Mobiele jeugdwerkers sanctionerend ambtenaren (buren)bemiddelaars
Voor een exhaustieve lijst wordt verwezen naar het memorandum thema 3, preventie en veiligheid. 48
10. Cultuur en vrije tijd 10.1. Mechelen in beeld
Mechelen scoort met haar cultuur- en vrijetijdsaanbod elk jaar beter en zit duidelijk in de lift. Onze stad kan zich hiermee onderscheiden van andere centrumsteden. Op het gebied van cultuur en toerisme hoort Mechelen bij de vijf kunststeden van Vlaanderen. Dat houdt in dat Mechelen een bijzondere densiteit vertoont op het gebied van kunst, cultuur en cultureel erfgoed. De stad veroverde haar plaats dankzij een opmerkelijke groei zowel op het vlak van aanbod en participatie als op het vlak van culturele en toeristische bemiddeling. Dit moeten we koesteren. De stedelijke cultuurhuizen hebben zich op de kaart gezet. De professionele kunstenorganisaties in Mechelen bloeien en breiden uit. Hun vraag naar meer samenwerking en ondersteuning klinkt steeds luider. Ook de van oudsher in Mechelen bijzonder rijke traditie van amateurkunsten blijft springlevend en is voortdurend op zoek naar uitbreiding van haar mogelijkheden. Ook de andere sectoren binnen vrijetijd kenden de voorbije jaren een gestage groei. Bij de steeds groeiende sport- en jeugdverenigingen klinkt dezelfde roep naar erkenning en ruimte, letterlijk en figuurlijk. Een stad kan zelf initiatieven nemen. In de voorbije legislatuur heeft Mechelen het voortouw genomen in bijzonder innoverende projecten. Zo zag H30/Villa 32het licht, een artistieke broeiplek én thuishaven met jeugdloket voor jongeren uit alle geledingen van de Mechelse samenleving. Ook de vestiging van een uniek ‘roerend’ erfgoedcentrum in Lamot is enig in Vlaanderen: een forum waar verenigingen en professionele erfgoedspelers elkaar vinden en bevruchtende uitdaging voor de volgende jaren ligt inde bestendiging van het bestaande elan, in het voorzien van de noodzakelijke groeiruimte en in het verder uit bouwen van een coherente, transparante samenwerking met alle spelers in het veld: stadsdiensten, verenigingen en organisaties. Die samenwerking en ondersteuning situeert zich op gebied van visievorming, infrastructuur en communicatie, is doelgroepgericht en complementair en heeft oog voor inwoners én bezoekers om op een opbouwende manier de draagkracht binnen de stad te vergroten en de participatie te bevorderen. Een duidelijk handelsmerk is onontbeerlijk om de rijke cultuur en erfgoed traditie binnen en buiten de stad uit te dragen. De stad kan dat als organisator, coördinator of regievoerder, maar zal in ieder geval steeds moeten voorzien in een transparante en publieksgerichte communicatie en publieksbemiddeling. Het is een blijvende voorwaarde om het aantal stadsbewoners te blijven verhogen en steeds meer toeristen de weg naar onze stad te laten vinden.
49
10.2. Prestatie in cijfers
Tabel 19: cijfers kunst en cultuur organisatie Kunst & Cultuur Cultuurcentrum
Bibliotheek
Deeltijds kunstonderwijs
Activiteiten(projecten)
Aantal bezoekers of deelnemers
Omkaderings- en educatieve activiteiten (209) Tentoonstellingen (17)
6934
Podiumkunsten professioneel (261) en amateurs(24 ) Verschillende artistieke activiteiten en projecten.
60763 (waarvan 51472 prof en 7729 amateurs)
8 tentoonstellingen (waaronder Contour)
Ca. 22.700 bezoekers
Actieve leden
16.091 (2010)
Bezoeken bibliotheek
249.646 (2010)
Muziek
1368
Woord
480
Dans
387
Andere cursussen
1219
thuisvoorstellingen: 2010: 155 2011: 125 reisvoorstellingen: 2010: 277 2011: 223 2011: productieve werking = 58 voorstellingen in eigen zaal, 14 op verplaatsing receptieve werking = 29 voorstellingen kunsteducatie en publiekswerking = 2
2010: 10241 2011: 2566
29931
Ca. 5000 deelnemers/bezoekers/toeschouwers
kc nOna de Maan
t Arsenaal
2010: 22912 2011: 28297 productieve werking : eigen zaal = 9250 toeschouwers, op verplaatsing binnenland = 46.500 toeschouwers, buitenland = 2650 receptieve werking: 4800 toeschouwers totaal = 64.700
50
activiteiten
Abattoir fermé
Festival van Vlaanderen Mechelen
verschillende producties met vertoningen in binnen- en buitenland. Organisatie van workshops; promotiefilmpjes via kanalen zoals Youtube. “L’Intruse” is hun operadebuut in samenwerking met de Vlaamse Opera. 87 voorstellingen in 2011 waarvan 23 in het buitenland.(Nederland, Duitsland, Polen, Italië, Zwitserland, Slovenië) 18
Het publieksaantal bedroeg 408.158 (ook de TV producties en U tube) waarvan 18.000 voor de theatervoorstellingen
concerten in Mechelen: 13
2500
Zefiro Torna
4000
4943 binnenland 835 buitenland
Mechels Kamerorkest
tijdens het seizoen 20112012 werden 9 concerten georganiseerd met gasten uit binnen-en buitenland:
3300
IKA
.
250
Circusatelier Circolito
30 ateliers per jaar
539
circolitokamp
110
Circus Ronaldo
51
Contour
Contour 2011, 5de Bïennale voor Bewegend Beeld had als thema v ‘Sound and Vision: met 16 kunstenaars uit binnen- en buitenland.
12500
Tabel 20: cijfers erfgoed Erfgoed Stedelijke Musea Mechelen
Stedelijke Archeologische Dienst
-De Stedelijke Musea Mechelen jaarbasis gemiddeld 36.000 -Rombouts kathedraal – konden gemiddeld 105.000 effectief getelde bezoekers tijdens de onthaaluren van Torens aan de Dijle geregistreerd worden. -De Sint-Rombouts toren kende in het openingsjaar in 2009 niet minder dan 30.599 bezoekers. Ook in 2011 werd een bezoekersaantal van 30.369 gehaald. De archeologen konden bijna 370 peters en meters bewegen om een van de 4.166 opgegraven skeletten van het Sint-Rombouts kerkhof te adopteren. De opgraving op het Sint-Rombouts kerkhof kreeg 60 klasbezoeken.
Stadsarchief
Het stadsarchief kreeg de laatste 5 jaar gemiddeld 11.000 bezoekers per jaar over de vloer. Erfgoedcel/erfgoedcentrum In 2012 gingen in Lamot 146 erfgoedactiviteiten door, zowel eigen als Lamot externe (vergaderingen, lezingen, workshops, vorming, infosessies, tentoonstellingen, …). Er werden 36 maal toestellen ontleend en 343 info- en adviesvragen beantwoord (naast 127 via de beeldbank). De erfgoedcel ondersteunde / coördineerde de inzet van 45 vrijwilligers. 2012: 40 organisaties namen deel aan Erfgoeddag met een opkomst van 9.372 bezoekers. 11 Soirée Lamotlezingen trokken gemiddeld 79 bezoekers per keer. De lancering van Erfgoedsteunwerd bijgewoond door 125 geïnteresseerden. Aan de studiedag ‘Jongeren in vrije tijd en Erfgoed’ (E-land) namen 100 mensen deel. Speelgoedmuseum In 2011 ca 60.000 bezoekers Kazerne Dossin
Het huidige museum voor deportatie en verzet ontvangt jaarlijks zo’n 35.000 bezoekers, in grote mate schoolbezoeken. Het nieuwe museum mikt op 100.000 bezoekers per jaar.
Zotte kunstenkabinet Koninklijke Tapijtweverij De Wit Horlogeriemuseum Museum van de Mechelse Brandweer Aartsbisschoppelijk archief Rode kruisarchief Erfgoedverenigingen
1485 bezoekers waarvan 1200 in groep (60 groepen) 2010: 7500 bezoekers.
Ca. 400 bezoekers
52
Tabel 21: toerisme en UIT Toerisme & UIT dienst toerisme
Besteding verblijfstoerist in kunststad: 148,11 EUR per dag (geïndex. cijfer 2009)/ Dagtoerist in Mechelen: 23,2 EUR. Gemiddelde
dienst toerisme; diensten culturele zaken en monumentenzorg dienst toerisme, UiT in Mechelen; VVV Mechelen
# aankomsten per bewoner: in 2009 1,07 / in 2010: 1.21 / in 2011: 1,25
UiT in Mechelen
aantal activiteiten ingevoerd in Uitdatabank in 2011 : 1786; aan tal invoerders : 333 (ter vergelijking: Leuven 3047 - 500; Kortrijk 1941 - 319)
Dienst toerisme
# overnachtingen in 2009: 153.250 / in 2010: 174.068 / in 2011: 179.146 # bezoekers aan bezienswaardigheden: in 2010: 1.421.570 / in 2011: 1.436.927
Uit in mechelen; organisaties
in 2011 reikte Uit 3075 uitpassen uit, binnen de doelgroep een penetratiegraad van 22%.
balie Hallestraat: 2011: 75.918; # tickets: 2010: 17.934 / 2011: 23.974. website toerisme: 2011: 163.376 unieke bezoekers. Uit-website: gemiddels 6,500 bezoekers per maand. Toeristische persreizen: 2011: 36. Tradereizen: 2011: 18. Tevredenheid bezoekers: 97% is minstens tevreden; 46% zeer tevreden
Tabel 22: evenementen Evenementen 2009 stadsvisioenen
90.000 bezoekers.
Maanrock
ca. 100000
ParkPop
Ca.2000 / keer
Ottertrotter
10.000
Balcazar
250 / keer
Kerstmarkt
10.000
Nieuwjaarsreceptie voor de Mechelaars Dijlefeesten
4.000
Planckendaal
Ca. 750.000 bezoekers
Technopolis
Ca. 300.000 bezoekers op jaarbasis
Ca. 18000 toeschouwers
53
Tabel 23: cijfers Jeugd Jeugd jeugdorganisaties Goed voor meer dan 2400 leden. het totaal aantal leden blijft vrij stabiel. De en jeugdhuizen stadsgroepen krijgen het moeilijker. kwetsbare jongeren
voor beide doelgroepen worden een vijftal activiteiten per week georganiseerd met een bereik per wijk van 18 voor de kinderwerking, 10 voor de naschoolse opvang en 15 voor de kinderwerking. Naschoolse 227 kinderwerking 576 tiener en jongeren 297 Oase doelgroep tieners: 120 ; Jeugdhuiswerking doelgroep jongeren: 600 ; Meisjeswerking meisjes +15: 80
activiteiten en evenementen
Er werden 82 activiteiten in de Metteko gecoördineerd, waarvan kamikaze en andere muziek- en dansoptredens het merendeel uitmaken, samen goed voor 5600 deelnemers.
Fuiven
83 (2011)
Tabel 24 :cijfers sport Sport Sportaanbod Sportkampen Sport Overdag Eénmalige sportactiviteiten en evenementen
Buurtsport
Sportinfrastructuur Stedelijk
Niet stedelijk
Meer dan 40 meerdaagse sportkampen per jaar (doelgroep: 6-16 jarigen) 8 lessenreeksen (minimaal 1x/week) (doelgroep: volwassenen) Sportdagen, zwembaddagen, bekercompetities Dwars door Mechelen: meer dan 4.000 deelnemers 1000km Kom op tegen Kanker: meer dan 400 deelnemende ploegen (1-8 personen) Beachvolleybalweekend: meer dan 100 deelnemende ploegen (2-6 spelers) Laagdrempelig, locatie gebonden sportaanbod, met specifieke focus op de toeleiding van kansengroepen. Doelgroep: voornamelijk kinderen, tieners, jongeren Aanbod: sportreeksen, éénmalige activiteiten en evenementen, Sport@rk, buurtsportcocktails
10 stedelijke sporthallen 1 stedelijk zwembad openlucht sportterreinen: 10 voetbalvelden, 1 rugbyveld, 1 krachtbalveld, 1 skeelerpiste openlucht sportpleintjes (basketbal, voetbal) en petanquevelden 1 provinciaal sport- en recreatiedomein (De Nekker) met o.a.: sporthal + sportzalen, zwembad, openluchtsportterreinen 54
(atletiekpiste, voetbalvelden, …), vijver voor watersport 1 provinciaal groendomein (Vrijbroekpark) met o.a.: hockeyveld, voetbalvelden, tennisterreinen, loopomloop, visvijver Verschillende private accommodaties: o indoor: fitness, schietstanden, manège, … o outdoor: voetbalvelden, Verschillende schoolsportaccommodaties ± 320 sportverenigingen, grote diversiteit aan sporttakken
Sportclubs en sportclubondersteuning Financiële ondersteuning
Andere ondersteuning
Sportprojecten Vzw Mechelse Hattrick
Sport na School Street Action
Lokaal Netwerk
Sportregio Dijle Nete
Werkingssubsidies (± 75 aanvragen op jaarbasis) Opleidingssubsidies (± 20 aanvragen op jaarbasis) Sportgrassubsidies (± 8 aanvragen op jaarbasis) Subsidies voor renovatiewerken sportinfrastructuur (± 10 aanvragen op jaarbasis) Evenementensubsidie (± 12 aanvragen op jaarbasis) Trofeeën Logistiek (feestmateriaal, muziekmateriaal, …) Sporttechnische en sportbestuurlijke vormingen en bijscholingen
Open Stadion project. De vzw Mechelse Hattrick is een samenwerking tussen KV Mechelen en Racing Mechelen. De vzw heeft als doel de sociaal-maatschappelijke component van het Mechelse voetbal in de verf te zetten. De stad ondersteunt de vzw d.m.v. een jaarlijkse toelage. Naschools sportaanbod voor secundaire leerlingen (150-200 deelnemers) Project dat jongeren uit aandachtswijken wilt stimuleren om gezonder te leven en meer te sporten en bewegen. Het doel is het uitbouwen van een buurtsportaanbod voor en door jongeren vanuit de expertise van zowel de sportdienst als een sociale partner. Lokaal Netwerk Vrijetijdsbesteding voor Personen in Armoede = een platform waar stedelijke vrijetijdsdiensten, het Sociaal Huis en armoedeverenigingen samenwerken. Participatie in sportregio met naburige gemeenten (7 + PSRC De Nekker). Regie ligt bij provincie.
55
11. Slimme stad 11.1. Mechelen in beeld
Smart City is een zeer ruim begrip. Het is belangrijk dat Mechelen als vijfde stad van Vlaanderen hier ook een rol speelt, vertrekkend van de eigen sterkten en troeven. Uitgangspunt van elk ‘smart verhaal’ is efficiëntie. Smart City vertrekt vanuit de wens om steden te transformeren in plaatsen met een betere levenskwaliteit. De stad kan hier – rekening houdend met de eigen grootte en mogelijkheden – een regierol opnemen, partners samenbrengen, proeftuinenmogelijk maken. Smart City heeft alles te maken met het slim inzetten van technologie, niet alleen om problemen op te lossen, maar waar mogelijk ook om het samenleven te faciliteren en te stimuleren. Technologie wordt dan aangewend om de verbondenheid van de bewoners met de stad te versterken. Smart City omvat een ruim scala aan thema’s en mogelijkheden. Dit noopt ons om keuzes te maken met betrekking tot de thema’s waarop wij willen en kunnen inzetten. Zowel in de omgevingsanalyse als tijdens de thematafel werd gefocust op vier aspecten van Smart City: Smart Government, Smart Safety, Smart Energy en Smart Mobility. 11.2.
Prestatie in cijfers
Slimme dienstverlening E-government E-loket en website (front office) Intellistamp E-link ( backoffice)
Start 2010 Continue verbeteringen aanbrengen Implementatie afgerond en wordt uitgebreid Implementatie eind 2013-begin 2014
De meeste van deze zaken zijn reeds met succes geïmplementeerd. Zo werd de vernieuwde website door het studiebureau Indi-gov in 2010 verkozen tot de beste gemeentelijke website van Vlaanderen. In 2011 werden gemiddeld 127, 5 formulieraanvragen, 74 online formulieraanvragen en 150.935 pageviews per maand geregistreerd. Slimme veiligheid Smart Lighting Camerabewaking (HD) SDNA-project Slimme energie Energy-management Zonnepanelen Fleetmanagement electric vehicles Slimme meters Smart lighting Slimme mobiliteit Autoluwe binnenstad
Implementatie lopende Implementatie lopende Sets aangekocht Implementatie lopende Implementatie afgerond Implementatie lopende Implementatie lopende Proefproject afgerond Implementatie lopende Implementatie is lopende 56
12. Participatietraject– stadsbevraging 12.1. Het memorandum
In het kader van hun beleidsvoorbereidende taken hebben de administraties van stad en OCMW in 2012 een gezamenlijk memorandum opgemaakt met de doelstelling om lokale politieke actoren voldoende en juiste informatie te geven zodat zij een goed lokaal beleid kunnen uitstippelen voor de volgende legislatuur. Het memorandum focuste op 10 thema’s. Voor elk van deze 10 thema’s werd vanuit de bevindingen van de omgevingsanalyse (bijlagen van het memorandum) en de rondetafelgesprekken tussen de administratie en een panel van experten een beknopte nota gemaakt waarin de essentie voor dit thema naar voor werd gebracht voor de volgende jaren. Er waren 53 experten betrokken in het proces. 12.2. Stedelijke adviesraden/actoren Sport Voor de BBC-opmaak (beleidsveld sport) werd in samenwerking met de stedelijke sportraad volgend traject doorlopen:
De commissie BBC – sportbeleid binnen de Raad van Bestuur van de sportraad kwam 3 keer samen in de loop van mei/juni. Gezamenlijk werden de beleidsdoelstellingen, actieplannen en acties vastgelegd mbt sport. Op 1 juli 2013 werden vervolgens de beleidsdoelstellingen – actieplannen – acties aangaande sport voorgelegd voor advies aan de Raad van Bestuur. De sportraad gaf een gunstig advies. In de loop van de juli, augustus en september werden de nodige kredieten gekoppeld aan de vooraf vastgelegd acties. Op 25 november 2013 werd de volledige strategische meerjarenplanning mbt sport (beleidsdoelstellingen, actieplannen, acties, gekoppelde Vlaamse beleidsprioriteiten, gekoppelde kredieten en indicatoren) een 2e maal voor advies voorgelegd aan de Raad van Bestuur van de sportraad. De sportraad gaf een gunstig advies.
Jeugd Een online bevraging van tieners en jongeren is georganiseerd in samenwerking met de jeugdraad. De jeugdraad zorgde voor de sponsoring van mooie prijzen en zal de resultaten van de bevraging tevens gebruiken om het volgende werkingsjaar aan de slag te gaan. Tegelijkertijd hebben ze de werking van de jeugdraad gepromoot om deze zo breed mogelijk gedragen te weten. Jeugddienst verwerkte de resultaten in de acties. De bevraging is afgerond juni 2013. Eind mei 2013 werd er dieper ingegaan op dezelfde vragen met 4 focusgroepen: jongeren, jeugdwerk, buurtjongeren uit aandachtswijken, jeugdhuizen. 57
De input uit recente bevragingen werd verzameld: Jong in de stad, Kindvriendelijke steden (VVJ) en het 10 punten charter van de Kinderraad. Op de Algemene Vergadering van de Jeugdraad van 5 december zal het mjp worden voorgelegd ter advies. Onderwijsondersteuning Onderwijspartners konden advies geven mbt. de acties. Inspraak werd een eerste keer georganiseerd via een voorbereidend overleg met de coördinerende directeurs van het OOM basis- en secundair onderwijs en de LOP-deskundige in de loop van mei 2013, vervolgens volgde een terugkoppeling naar hun achterban. De meerjarenplanning mbt. flankerend onderwijsbeleid werd positief geadviseerd op het OOM van 28 mei 2013 (niet-leerplichtonderwijs) en 11 juni 2013 (basis- en secundair onderwijs). Vervolgens werd de meerjarenplanning voor advies voorgelegd aan de LOP’s (Lokale Overlegplatforms), dit is een decretale verplichting. Het LOP basisonderwijs en het LOP secundair onderwijs gaven een positief advies mbt de meerjarenplanning van flankerend onderwijsbeleid op hun dagelijks bestuur van resp. 5/9/2013 en 17/09/2013. GRO..M Voor de BBC-opmaak (beleidsveld ontwikkelingssamenwerking) werd in samenwerking met de Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking Mechelen volgend traject doorlopen: o
o
Tijdens de Algemene Vergadering van 26 juni 2013 van de GRO..M werd een voorstel voor de beleidsdoelstelling – actieplannen – acties aangaande ontwikkelings- samenwerking voorgelegd voor advies aan de Algemene Vergadering van de GRO..M. Het voorstel werd herwerkt met input van de GRO..M.
Op 12 december 2013 wordt de volledige strategische meerjarenplanning mbt ontwikkelingssamenwerking (beleidsdoelstelling, actieplannen, acties, gekoppelde Vlaamse beleidsprioriteiten, gekoppelde kredieten en indicatoren) een 2e maal voor advies voorgelegd aan de Algemene Vergadering van de GRO..M. Sociale economie/sociale tewerkstelling Op het overleg sociale economie en sociale tewerkstelling van 6 juni 2013 werd het voorstel voor de BBC aan de actoren uit het werkveld voorgelegd en besproken. De doelstellingen, actieplannen en acties werden uitvoerig toegelicht. Het overleg gaf positief advies mbt de meerjarenplanning. Het overleg is samengesteld uit alle Mechelse organisaties/bedrijven die actief zijn op het vlak van tewerkstelling en opleiding van kansengroepen. De institutionele partners maken eveneens deel uit van het overleg. Cultuurraad Bibliotheek en cultuurcentrum hebben de acties die hen betreffen voor advies voorgelegd aan respectievelijk de Bibliotheekadviesraad en de Raad van bestuur van het Cultuurcentrum Mechelen. 58
Parallel met het traject van de meerjarenplanning loopt een traject waarbij de schepen van cultuur samen met de cultuurraad peilt welke behoeftes binnen het sociaal-cultureel middenveld leven. In dat kader vond een ‘Staten-Generaal’ plaats op 7 september 2013 en een vervolgvergadering op 12 oktober. Op basis van dat materiaal keurde het bestuur van de cultuurraad 5 adviezen goed, gericht aan het stadsbestuur. Die werden aan schepen Frank Nobels overhandigd op woensdag 20 november. Erfgoed 1. Voor het vrijwilligersbeleidsplan werden de vrijwilligers bevraagd op 7 maart 2013 (Week van de Vrijwilliger) via de worldcafé methode. De resultaten werden verfijnd via een online enquête in het najaar. Ook werden een aantal partnerorganisaties bevraagd (Het Firmament, Kazerne Dossin, Aartsbisschoppelijk Archief,…) 2. I.k.v. het Museumtraject van E-land werden in 2013 meerdere participatiemomenten georganiseerd (o.a. denkdag MaMuze voor de ruime erfgoedsector) met zeer veel verschillende participanten. 3. Ontsluitingsplan historische kerken Bevraging kerkraden (interview) , externe deskundigen, kerkelijke en stedelijke partners (2 focusgroepen) in de loop van 2012. Buurtbevraging Begijnhofkerk en SintKatelijnekerk in samenwerking met wijk- en dorpszaken (december 2013 eerste bijeenkomst) 4. Diegoproject Opstart project: Bevraging noden betrokken stedelijke erfgoeddiensten (musea, archief, erfgoedcel). In projectplanning opgenomen: Bevraging erfgoedveld (professionele en niet-professionele erfgoedspelers in Mechelen en de regio 5. Bij de opmaak van het beleidsplan voor het Stadsarchief werden diverse archief- en aanverwante partners uit de ruime regio betrokken en bevraagd. Integratie Er is geen erkende adviesraad voor etnisch-culturele minderheden in Mechelen. Wel is er een kerngroep, met steun van de dienst diversiteit en Prisma vzw, actief rond het thema diversiteit. Zij willen groeien naar een erkende adviesraad, een diversiteitsraad. In het kader van de strategische meerjarenplanning heeft Mechelen beslist om, i.s.m. deze kerngroep, op 14 juni 2013 een wereldcafé te organiseren, naar het voorbeeld van Denderleeuw. Het wereldcafé is een methodiek om een (grote) groep mensen in korte tijd van gedachten te laten wisselen over een bepaald thema. De deelnemers worden opgesplitst in kleinere groepjes van 5 à max 12 mensen aan kleine ‘cafétafels’. De deelnemers wisselden uit over 5 stellingen: - Hoe ervaar jij het samenleven in Mechelen? Wat vind je aangenaam? Wat vind je minder aangenaam? - Wat kan de stad doen om het samenleven in Mechelen nog te verbeteren? Wat loopt er goed? Wat kan beter? - Vind jij de kennis van het Nederlands belangrijk? Krijg jij voldoende kansen om het Nederlands te leren/oefenen? - Wat kan ik en wat kunnen wij samen doen om het samenleven in Mechelen te verbeteren? - Welke drie zaken, die je vanavond gehoord hebt, vind jij de belangrijkste items waaraan gewerkt moet worden? Elke gesprekstafel werd begeleid door een gespreksleider. Aan elke tafel zat een verslagnemer. Een 20-tal deelnemers waren aanwezig en hebben deelgenomen aan de gesprekstafels. De opkomst lag lager dan verwacht. De verzamelde output was wel van hoge kwaliteit.
59
Handelsadviesraad Terugkoppeling en bespreking bestuursakkoord op HAR van 20/02/2013. Er is ook maximaal rekening gehouden met de aanbevelingen van Unizo bij het bepalen van doelstellingen en acties. 12.3. Stadsbevraging In het najaar van 2013 stelde het stadsbestuur de Mechelaar de volgende 3 vragen 1. Welke waarde kennen de burgers toe aan de vijf horizontale doelstellingen? 2. Welke prioriteit kennen de burgers toe aan geplande stadsprojecten binnen de thema’s stadsontwikkeling, cultuur & vrije tijd en dienstverlening? 3. Welke bekommernissen hebben de burgers? Wat zou jij aanpakken als jij burgemeester van Mechelen zou zijn? Elke deelnemer wordt gevraagd suggesties te geven ter verbetering van de stad en z’n buurt.
Fig.18: Participatiegegevens stadsbevraging
1. Organisatiedoelstellingen Het stadsbestuur heeft 5 organisatiebrede doelstellingen bepaald: o Kindvriendelijke stad o Klantvriendelijke stad o Inclusieve stad o Participatieve stad o Slimme stad Fig.19: Resultaten stadsbevraging
60
De organisatiedoelstellingen genieten duidelijk de steun van de bevolking.
2. Thema stadsontwikkeling De Mechelaar geeft prioriteit aan: Meer groen in de Stad (38%) Energievoorziening op het eigen grondgebied (20%)
61
3. Thema cultuur en vrije tijd De Mechelaar geeft prioriteit aan: Een moderne en grote podiumzaal, 800p. (28%) Meer en betere openlucht-sportvelden ( 24%)
62
4. Thema dienstverlening De Mechelaar geeft prioriteit aan: Ondersteuning en stimulering van de detailhandel .(24%) Meer serviceflats en woonzorgcentra .( 19%)
5. Suggesties van de Mechelaar
De Mechelaar geeft prioriteit aan de beleidsdomeinen Mobiliteit en Openbaar domein.
Arsenaal Battel Centrum Heffen Hombeek Leest Muizen Nekkerspoel Noord Tervuursesteenweg Walem Zuid Verenigingen
MOBILITEIT 35,7% 29,5% 32,6% 22,1% 31,0% 21,2% 29,2% 26,3% 34,3% 64,5% 50,0% 27,3% 40,5%
INTEGRATIE CULTUUR EN LEEFMILIEU EN EN OPENBAAR ECONOMIE EN TOERISME WOONJEUGD GROEN VEILIGHEID DIVERSITEIT DOMEIN TOERISME EN HORECA GELEGENHEDEN DIENSTVERLENING OVERLAST 14,3% 31,0% 19,0% 9,5% 16,7% 9,5% 0,0% 0,0% 0,0% 2,4% 13,6% 15,9% 15,9% 0,0% 38,6% 4,5% 0,0% 0,0% 0,0% 9,1% 7,7% 24,6% 15,7% 2,4% 35,0% 12,6% 1,9% 1,2% 0,5% 4,6% 8,8% 8,8% 16,2% 5,9% 35,3% 11,8% 2,9% 1,5% 8,8% 0,0% 12,6% 23,0% 8,0% 1,1% 41,4% 2,3% 0,0% 0,0% 5,7% 3,4% 1,9% 5,8% 23,1% 0,0% 40,4% 0,0% 0,0% 3,8% 17,3% 0,0% 6,9% 19,4% 18,1% 1,4% 43,1% 0,0% 0,0% 0,0% 5,6% 4,2% 8,3% 29,3% 19,5% 2,3% 41,4% 5,3% 0,0% 0,0% 3,8% 5,3% 8,4% 22,4% 23,1% 4,9% 21,0% 0,7% 0,0% 4,2% 6,3% 3,5% 21,1% 25,0% 38,2% 17,1% 56,6% 9,2% 3,9% 3,9% 7,9% 1,3% 3,7% 25,9% 14,8% 0,0% 24,1% 13,0% 1,9% 0,0% 5,6% 1,9% 8,1% 15,7% 14,5% 1,2% 50,0% 1,2% 0,6% 0,6% 1,7% 3,5% 8,1% 32,4% 18,9% 10,8% 16,2% 13,5% 0,0% 0,0% 0,0% 2,7%
6. Conclusies van de bevraging Het college heeft akte genomen van het feit dat de organisatiedoelstellingen (klantvriendelijke, kindvriendelijke, slimme, inclusieve en participatieve stad) een grote gedragenheid kennen bij de bevolking. (luik 1) Van luik 2 heeft het college per thema de twee stadsprojecten die het hoogst scoorden bij de burgers opgenomen als prioritaire doelstellingen.
63
Mechelen versterkt de stedelijke groenstructuur door de (her)aanleg van parken en groene plaatsen in en rond de stad. Mechelen zet in op hernieuwbare energiebronnen en stimuleert de productie van eigen energie. Mechelen investeert in hedendaagse culturele en socio-culturele nieuwbouwprojecten. AGB SAM voorziet in nieuwe, gedifferentieerde toegankelijke en locatiegebonden sprotinfrastructuur. Mechelen is een uitgelezen partner voor handel en horeca. Mechelen trekt nieue handel en horeca aan, faciliteert de bestaande handel en horeca optimaal en ondersteunt bij de oprichting van nieuwe commerciële activiteiten. De stad zorgt ervoor dat er meer kinderopvangplaatsen komen in Mechelen.
Uit luik 3 kwam sterk naar voor dat burgers veel belang hechten aan goede fietspaden in de wijken en dorpen. Het college heeft volgende doelstelling dan ook als prioritair opgenomen. Mechelen zet in op de aanleg en heraanleg van goede fietspaden zowel in he centrum als in de wijken en dorpen.
64
