Inhoudsopgave. Over Van Lanschot Kerngegevens Profiel Bericht van de voorzitter van de Raad van Bestuur Strategie Van Lanschot

F. van Lanschot Bankiers NV Jaarverslag 2014


1

Inhoudsopgave

In dit document is de jaarlijkse financiële verslaggeving over 2014 van F. van Lanschot Bankiers NV opgenomen. Dit document is opgesteld om te voldoen aan weten regelgeving. F. van Lanschot Bankiers NV (in dit document ook aangeduid als ‘Van Lanschot’) is een 100% dochtermaatschappij van Van Lanschot NV.

De pagina’s 3 tot en met 61 zijn geschreven op basis van informatie die per 9 maart 2015 beschikbaar was.

Het Jaarverslag 2014 verschijnt in het Nederlands en in het Engels op corporate.vanlanschot.nl. In geval van verschillen tussen de Nederlandse en de Engelse versie heeft de Nederlandse versie voorrang.

3 6 7 9

Over Van Lanschot Kerngegevens Profiel Bericht van de voorzitter van de Raad van Bestuur Strategie Van Lanschot

14 24 27 29 32 33 35 37 42

Verslag Raad van Bestuur Financiële resultaten Private Banking Asset Management Merchant Banking Van Lanschot Participaties Corporate Banking De mensen achter Van Lanschot Verantwoord ondernemen Risicobeheer, liquiditeits- & kapitaalmanagement

49 54 59 60

Governance Bericht van de Raad van Commissarissen Corporate Governance Personalia Raad van Bestuur Personalia Raad van Commissarissen

63 64 65 66 68

Jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december 2014 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2014 Geconsolideerd overzicht gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten over 2014 Geconsolideerd verloopoverzicht eigen vermogen per 31 december 2014 Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2014

70 74 75 84 153 180

Toelichting Samenvatting van de belangrijkste grondslagen voor de financiële verslaggeving Grondslagen voor consolidatie Samenvatting van belangrijke waarderingsgrondslagen Risicobeheer Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening

187 188 189 190 193 196 198

Additionele toelichting Verkopen groepsmaatschappijen in 2014 Geconsolideerde balans naar waarderingsgrondslagen per 31 december 2014 Geconsolideerde balans naar waarderingsgrondslagen per 31 december 2013 Bezoldiging Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Gerelateerde partijen Langlopende verplichtingen Segmentinformatie

205 206 209 210

Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Winstbestemming Begrippenlijst


Kerngegevens* 1. Financiële doelstellingen Common Equity Tier I-ratio, inclusief nsd** (%)

Rendement op gemiddeld Common Equity Tier I-vermogen, inclusief nsd** (%)

Efficiencyratio, exclusief eenmalige baten en lasten (%)

68,9 8,4

9,9

10,1

12,1

76,5

75,6

70,8

69,8

13,6 7,0 3,5

2,7

4,3

-14,0 2010 2011 2012 2013 2014

2010 2011 2012 2013 2014

2010 2011 2012 2013 2014

2. Resultaten Nettoresultaat, inclusief nsd (€ miljoen)

Bedrijfslasten (€ miljoen)

Aantal fte (ultimo)

108,7

54,5*** 2.043 66,7

422,3

54,2

43,1

412,3

397,3

374,9

2.009

1.862

1.808

1.712

381,7

33,5

-147,3

2010 2011 2012 2013 2014

2010 2011 2012 2013 2014

Inkomsten uit operationele activiteiten per segment (€ miljoen)

2010 2011 2012 2013 2014

Nettoresultaat, exclusief eenmalige pensioenbate (€ miljoen)

72,4

18,2

–27,4

66,1 61,2

23,2

84,0 474,6

547,0

81,6 23,8

54,2

263,3 16,4 Private Asset Merchant Overig Kern- Corporate Totaal Private Asset Merchant Overig Kern- Corporate Totaal Banking Manage- Banking activiteiten Banking 2014 Banking Manage- Banking activiteiten Banking 2014 ment ment * ** ***

Exclusief niet-strategische deelnemingen (nsd), tenzij anders vermeld. Vanaf 2014 op basis van Basel III-regelgeving, phase-in inclusief ingehouden winst. Eerdere jaren betreffen Basel II-regelgeving. Eenmalige nettobate door wijziging pensioenregeling.

3


3. Client assets **** Ontwikkeling client assets (€ miljard, ultimo)

Ontwikkeling assets under management (€ miljard, ultimo) 57,5

52,4

49,9

48,1

10,6 10,3

11,5

13,2

13,6

53,5 46,9 40,9 36,7

34,5

36,7

46,9

43,2

40,9

2011

2012

2013

18,2

2010

■ Spaargelden & deposito’s ■ Assets under management

11,2

11,4

12,4

14,8

2014

6,8 11,9

14,1

2010

8,2

7,4

6,1

5,6

34,5

43,2

2011

22,2

24,4

27,5

2012

2013

2014

■ Private Banking discretionair ■ Private Banking non-discretionair ■ Asset Management

4. Balans Balans per 31 december 2014 (€ miljard) Balanstotaal € 17,3 miljard Liquide middelen en tegoeden bij banken

1,6

Financiële instrumenten

3,8

Kredieten

Verplichtingen aan banken

10,6

Spaargelden & deposito’s

3,9

Schuldbewijzen

0,9

0,6 1,3

Actief

Passief

Overig Eigen vermogen

11,0

Overig

Kredietportefeuille 2014 (100% = € 11,0 miljard)

0,9

Fundingmix 2014 (100% = € 17,3 miljard) 8%

16%

Leverageratio (fully loaded) (%)

4%

5% 11%

53% 22% 61% 4,0

4,7

4,7

4,6

4,9

20% ■ ■ ■ ■

Hypotheken Overige kredietverlening Private Banking MKB-leningen Vastgoedfinancieringen

■ Spaargelden & deposito’s ■ Schuldbewijzen ■ Interbancaire funding ■ Eigen vermogen ■ Overige funding

**** Als gevolg van de aangescherpte definitie is de stand per 31-12-2013 met € 0,1 miljard naar beneden bijgesteld.

2010 2011 2012 2013 2014

4


Kerngegevens (€ miljoen, tenzij anders vermeld)

2014

2013

Toelichting

Inkomsten uit operationele activiteiten (exclusief nsd)

547,0

529,8

Private Banking, Asset Management en Merchant Banking genereren 75% van de inkomsten

Bedrijfslasten (exclusief nsd)

381,7

374,9

Stijging met name veroorzaakt door bijdrage resolutieheffing SNS

76,0

102,4

De dalende trend binnen Private Banking zet door

108,7

33,5

Inclusief eenmalige pensioenbate van netto € 54,5 miljoen

54,2

33,5

Solide resultaten in 2014 (+ 62%)

Kredieten

11.021

12.491

Afname door afbouw Corporate Banking-portefeuille en versnelde aflossing op overige kredieten Private Banking


10.586

10.259

Groei met name door spaargelden Evi België

Balanstotaal

17.259

17.670

Afname door afbouw kredietportefeuille, deels gecompenseerd door toename beleggingsportefeuille

Eigen vermogen

1.264

1.241

Stijging door ingehouden winst naast afname door negatieve herwaarderingen

Risicogewogen activa (RWA)

7.356

9.003

Afname door afbouw bij Corporate Banking en modeloptimalisatie

Common Equity Tier I-ratio (%)

13,6

12,1

Tier I-ratio (%)

13,6

12,1

Total Capital-ratio (%)

14,3

13,0

Inclusief niet-strategische deelnemingen (nsd), tenzij anders vermeld Resultaat

Bijzondere waardeverminderingen kredieten Nettoresultaat Nettoresultaat exclusief eenmalige pensioenbate Balans

Toename door afbouw RWA bij Corporate Banking en modeloptimalisatie

Basel III 12,4

9,4

Liquidity Coverage Ratio (%)

120,3

144,3

Ruime liquiditeitspositie

Net Stable Funding Ratio (%)

113,7

102,1

Goede diversiteit binnen het fundingprofiel

4,9

4,6

Client assets

57,5

53,5

– Assets under management

46,9

43,2

– Spaargelden & deposito’s

10,6

10,3

Assets under management

46,9

43,2

– Discretionary

35,7

31,8

– Non-discretionary

11,2

11,4

1,19

1,23

Rentemarge blijft relatief stabiel

Common Equity Tier I-ratio (fully loaded) (%)


Van Lanschot voldoet aan Basel III-kapitaaleisen

Client assets (€ miljard) Groei door positief beursklimaat

Stijging relatief aandeel discretionary asset management

Overig financieel Rentemarge (exclusief nsd) (%) Toevoeging kredietvoorziening als % van de gemiddelde RWA

0,93

1,06

Daling door lagere toevoeging aan kredietvoorzieningen bij Private Banking

Efficiencyratio (exclusief nsd) (%)

69,8

70,8

Verdere daling in lijn met strategie

111,25

83,75

4,3

2,7

96,1

82,1

1.712

1.808

72

66

Winst per aandeel (€) Rendement op gemiddeld Common Equity Tier I-vermogen (%) Fundingratio (%)

Stijging van 33% exclusief eenmalige bate door wijziging pensioenregeling

Stijging door afbouw kredietportefeuille bij licht toegenomen spaargelden & deposito's

Medewerkers Aantal fte (exclusief nsd) (ultimo jaarstand) Verantwoord ondernemen Assets under screening (%)

Verdere reductie van 96 fte volgend uit strategische heroriëntatie

5


Profiel Gespecialiseerde en onafhankelijke wealth manager Wij zijn een gespecialiseerde en onafhankelijke wealth manager. Hierbij kunnen we bouwen op onze twee sterke merken Van Lanschot en Kempen & Co en de ervaring van onze drie kernactiviteiten Private Banking, Asset Management en Merchant Banking.

Merchant Banking volgt een nichestrategie en heeft, naast haar sterke positie in de Benelux, internationaal een leidende positie in de sectoren Life Sciences & Healthcare, Resource Efficiency & Cleantech en European Real Estate.

Met Private Banking richten we ons op vermogende particulieren, ondernemers en familiebedrijven. Daarnaast richten wij ons op business professionals & executives, healthcare professionals en verenigingen & stichtingen. Behoud en opbouw van vermogen is niet alleen relevant voor particulieren die al vermogend zijn. Ook voor starters op de vermogensmarkt is dit belangrijk. Daarom hebben wij voor hen een online oplossing, Evi van Lanschot, geïntroduceerd.

Private Banking, Asset Management en Merchant Banking vormen onze geïntegreerde wealth managementpropositie die wij onze particuliere en institutionele klanten kunnen bieden. Bijvoorbeeld door de gedeelde beleggingsfilosofie en -methodiek van Private Banking en Asset Management, waardoor particuliere klanten kunnen profiteren van dezelfde specialistische kennis als de grootste beleggers ter wereld. Merchant Banking levert klant oplossingen aan Private Banking in de vorm van gestructureerde beleggingen op basis van schuldpapier van Van Lanschot en van andere uitgevende instellingen.

Als gespecialiseerde vermogensbeheerder opereert Asset Management met een sterke focus en een duidelijke beleggingsvisie. Wij richten ons enerzijds op een aantal beleggingsstrategieën waarin wij tot de wereldtop behoren. Naast small caps en vastgoed zijn dit hoogdividendaandelen, vastrentende beleggingen en fund of hedge funds. Anderzijds bieden wij fiduciair vermogensbeheer waarbij we totaaloplossingen verzorgen op basis van de doelstelling van onze institutionele klanten. Onze klanten zijn nationale en internationale institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en verzekeraars.

Als gespecialiseerde, onafhankelijke wealth manager hechten wij veel waarde aan een sterke balans met hoge kapitaalratio’s. Als gevolg van de keuze voor wealth management bouwen we de dienstverlening zonder relatie met onze kernactiviteiten de komende jaren af. Een voorbeeld daarvan is de zakelijke krediet verlening, die is ondergebracht bij Corporate Banking. Zakelijke activiteiten die passen binnen het relatiemodel van Private Banking zetten we voort.

Merchant Banking biedt gespecialiseerde diensten als effecten dienstverlening, begeleiding van fusies en overnames, kapitaal markttransacties en financieringsadvies aan institutionele beleggers, ondernemingen, financiële instellingen en (semi-) overheidsinstellingen.

Het belang van de klant staat bij ons centraal. Uiteraard hebben wij daarnaast ook oog voor andere belanghebbenden. Zo onderhouden we intensieve contacten met de aandeelhouders van Van Lanschot NV, overige vermogensverstrekkers en andere maatschappelijke relaties. Integriteit en betrouwbaarheid zijn leidende principes in onze dienstverlening en omgang met belanghebbenden.

Operationele groepsstructuur in 2014

Raad van Commissarissen

■ Kernactiviteiten

Raad van Bestuur

Stafafdelingen Van Lanschot

Kempen & Co

Service Centers

Private Banking

Stafafdelingen

Corporate Banking

Asset Management

Merchant Banking

6


Bericht van de voorzitter van de Raad van Bestuur Een jaar samengevat: verandering, vernieuwing en verbetering Van Lanschot heeft solide resultaten behaald in een jaar van verandering, vernieuwing en verbetering van de dienstverlening voor onze klanten. In een uitdagend economisch klimaat en bij een ongekend laag renteniveau waren onze kernactiviteiten Private Banking, Asset Management en Merchant Banking elk winstgevend in 2014. De door particuliere en institutionele klanten aan ons toevertrouwde middelen stegen naar ruim € 57 miljard. Het fundament van Van Lanschot werd opnieuw aanzienlijk versterkt, wat blijkt uit de sterk gestegen kapitaalratio’s. De uitvoering van onze strategie verloopt volgens plan en we liggen goed op koers om onze langetermijndoelen te behalen.

Focus op wealth management De kern van de strategische heroriëntatie die we in 2013 hebben uitgevoerd is de keuze voor wealth management. Demografische, maatschappelijke en economische ontwikkelingen liggen aan de basis van deze keuze. In een samenleving met een hoog welvaartsniveau, een kapitaaloverschot, lage groeiverwachtingen en vergrijzing is grote behoefte aan gespecialiseerd wealth management. Behoeften verschuiven van welvaart naar welzijn. Enerzijds worden individuele financiële vraagstukken steeds complexer, anderzijds verschuift de verantwoordelijkheid voor zaken als een goede pensioenregeling en het voorzien in de zorgbehoefte steeds meer naar het individu. Deze ontwikkelingen bieden mogelijkheden voor specialisten zoals wij en daarom transformeert Van Lanschot tot een gespecialiseerde, onafhankelijke wealth manager, gericht op het behoud en de opbouw van vermogen voor haar klanten.

Solide en rendabel De transformatie heeft met name impact bij Private Banking. Deze activiteit, van oudsher de kern van ons bedrijf, heeft ingrijpende wijzigingen ondergaan. Daarmee spelen we in op veranderende klantbehoeften en vergroten we de rol van online dienstverlening. Asset Management en Merchant Banking, gericht op institutionele en zakelijke klanten, kenden opnieuw een goed en winstgevend jaar. Corporate Banking, gericht op de afbouw van de zakelijke kredietportefeuille met vastgoedleningen en MKB-kredieten, functioneert goed. De afbouw loopt voor op schema. Wij begeleiden dit proces met alle zorgvuldigheid en houden oog voor de belangen van alle stakeholders.

Transformatie door focus en vereenvoudiging In de eerste fase van onze nieuwe strategie hebben we heldere keuzes gemaakt met betrekking tot de producten en diensten die we aanbieden.

In aansluiting daarop zijn we gestart met een ingrijpend proces van vereenvoudiging van onze werkwijze. Vereen voudiging en rationalisatie zijn de sleutelbegrippen die we toepassen op producten, processen en de organisatie. Daardoor kunnen we in onze Service Centers en de ITorganisatie meer werkzaamheden verrichten met minder mensen. Ook hebben we nu een betere balans gevonden tussen zelf doen en het uitbesteden van werkzaamheden, en daarmee krijgen we meer grip op de kwaliteit en de kosten. Dit alles helpt om onze focus en middelen nog meer te richten op de activiteiten die horen bij de kern van onze wealth managementdienstverlening.

Transformatie door vernieuwing Voor onze Private Banking-klanten introduceerden we Vermogensregie-nieuwe-stijl onder de noemer ‘Geef uw vermogen een horizon’. Met dit concept ondersteunen we klanten bij het maken van vermogenskeuzes voor de lange termijn. We brengen wensen, behoeften en prioriteiten in kaart met een vermogensscan en vertalen de resultaten in onafhankelijk vermogensadvies en een op maat gemaakt persoonlijk plan. Daarbij gaat het niet alleen om puur financiële prioriteiten, maar ook om andere doelen zoals vermogensoverdracht, schenken aan goede doelen en sociale investeringen. Klanten zijn enthousiast over de toegevoegde waarde van het inzicht dat wij hen op deze manier bieden. We vernieuwden ons aanbod ook door de introductie van nieuwe producten voor speciale klantgroepen. Een voorbeeld hiervan is CompliantBeheer: een oplossing gericht op partners en medewerkers van de grote accountantskantoren die rekening moeten houden met restricties in hun beleggingskeuzes. Evi van Lanschot, onze online-beleggingscoach, kende een uitstekend eerste jaar met goede beleggingsresultaten en veel nieuwe klanten. Inmiddels beheren we met Evi meer dan € 1 miljard aan gespaard en belegd vermogen in Nederland en België. Klanten ervaren Evi als een toegankelijke manier om vermogen op te bouwen en we zien veel jongere klanten die voor het eerst gaan beleggen. In 2015 lanceren we een nieuwe online-omgeving voor onze klanten, een speciaal ontwikkelde vermogensbeheer-app en een nieuwe Evi-website. Deze initiatieven zijn erop gericht onze klanten op een moderne en efficiënte manier te bedienen en de klantervaring te versterken. Persoonlijke aandacht, gespecialiseerde kennis en maatwerk als de klant daarom vraagt, vormen de andere pijlers van onze dienstverlening.

7


Groei in gekozen sectoren

Impact

Bij Kempen Capital Management behaalden we positieve rendementen en groeide het totaal beheerd vermogen mede dankzij het positieve beursklimaat naar € 27,5 miljard. We gaan door met het vernieuwen en verbeteren van ons aanbod en spelen slagvaardig in op de kansen die we zien in de markt. We hebben nieuwe fondsen geïntroduceerd en onze klantenbasis verder kunnen internationaliseren.

Van Lanschot is een ambitieuze onderneming. We willen beter presteren dan andere financiële dienstverleners. We willen een aantrekkelijke werkgever zijn. En we willen verantwoord ondernemen met oog voor de belangen van onze stakeholders en de maatschappij.

Merchant Banking kon in 2014 doorbouwen op het succes van de gekozen strategie. Met heldere keuzes voor sectoren en uitbreiding van dienstverlening met (her)financieringsadvies hebben we het profiel van Kempen Corporate Finance aangescherpt. In een aantrekkelijke kapitaalmarkt hebben wij onze klanten en beleggers dit jaar kunnen adviseren en begeleiden bij een groot aantal aansprekende en steeds internationalere transacties. Bij Kempen Securities heeft de positieve ontwikkeling in commissie-inkomsten van de afgelopen jaren zich voortgezet, met name dankzij kapitaalmarkttransacties, block trades en structured products.

Vereenvoudiging bestuursmodel Naast onze processen en producten vereenvoudigen we ook ons bestuursmodel. De Raad van Commissarissen van Van Lanschot gaat eveneens functioneren als de Raad van Commissarissen van Kempen & Co. De nieuwe Executive Board bestaat uit Karl Guha (bestuursvoorzitter), Constant Korthout (CFO/CRO), Arjan Huisman (COO) en Richard Bruens, Paul Gerla en Joof Verhees, respectievelijk verantwoordelijk voor de kernactiviteiten Private Banking, Asset Management en Merchant Banking. De Directie van Kempen & Co bestaat uit Paul Gerla (voorzitter), Joof Verhees en Constant Korthout (interim CFO 1). De controlefuncties risk, audit en compliance van Kempen & Co komen onder de hiërarchische aansturing van de controlefuncties van de groep. Dit sluit ook aan bij de algemene tendens naar meer centraal toezicht en controle. In 2014 trad Ieko Sevinga terug uit de Raad van Bestuur, en in het eerste kwartaal van 2015 zijn John Hak en Michel van de Coevering teruggetreden uit de Directie van Kempen & Co. De Raad van Bestuur is hen allen dankbaar voor hun jarenlange inzet en betrokkenheid bij onze bank.

Vertrouwen De samenleving moet kunnen rekenen op een stabiele, dienstbare en betrouwbare bankensector. Vertrouwen moeten we verdienen, door klantgericht te werken en professioneel en integer te opereren. Daarbij is de zorgvuldige afweging van de belangen van álle stakeholders van essentieel belang.

Eind vorig jaar hebben we gesproken met maatschappelijke organisaties, de aandeelhouders van Van Lanschot NV, medewerkers en vertegenwoordigers van andere banken over ons verantwoordondernemenbeleid en de mogelijke rol van Van Lanschot in de ontwikkeling van impact investing (zie kader pagina 40) in Nederland. Daarbij gaat het naast het behalen van financieel rendement om de positieve maatschappelijke impact: een dubbelslag die goed past bij ons profiel van een wealth manager die verder kijkt dan de cijfers. In 2015 gaan we onze positionering op dit gebied vertalen in concrete proposities voor onze klanten. Belangrijk om te vermelden is ons partnerschap met Ashoka, ’s werelds oudste en grootste non-profit-netwerkorganisatie voor sociaal ondernemers. Van Lanschot is nauw betrokken bij de lancering van Ashoka in Nederland en zal gaan helpen bij het vinden van geschikte sociaal ondernemers, die eventueel Ashoka Fellow kunnen worden. Ook gaan we samen met onze klanten bijdragen aan het oplossen van concrete uitdagingen van sociaal ondernemers, onder andere door de introductie van nieuwe financieringsvormen voor hun plannen. Van Lanschot geeft op die manier ook invulling aan de maatschappelijke rol die hoort bij een ondernemende wealth manager.

Dank Ook namens mijn collega’s dank ik onze klanten voor het vertrouwen dat zij in ons blijven stellen. Ik bedank daarnaast onze medewerkers, die opnieuw hard hebben gewerkt aan de transformatie en daarmee ons succes op de lange termijn mogelijk maken. Het solide resultaat over 2014 stelt ons in staat om de aandeelhouders van Van Lanschot NV een dividendverhoging voor te stellen. Op die wijze worden zij beloond voor het vertrouwen dat zij in Van Lanschot hebben gesteld en blijven stellen. De uitvoering van onze wealth managementstrategie ligt op schema. Er is nog veel werk te doen, maar de koers is helder en we hebben een duidelijke stip aan de horizon gezet. We hebben alle vertrouwen in onze strategie, in onze medewerkers en in ons vermogen om onze langetermijndoelstellingen te realiseren. ’s-Hertogenbosch, 4 september 2015

Met de introductie van een Maatschappelijk Statuut, de actualisering van de Code Banken en de invoering van een Bankiersbelofte (met daaraan verbonden gedragsregels en tuchtrecht) laat de sector zien waar ze staat: middenin de samenleving. Als lid van de Nederlandse Vereniging van Banken onderschrijven wij deze initiatieven van harte. Onze medewerkers zijn persoonlijk verantwoordelijk voor het naleven van de gedragsregels voor een integere en zorgvuldige uitoefening van hun beroep. Alle medewerkers zullen daarom in 2015 de belofte afleggen en de uitgangspunten daarvan onderschrijven.

1

Onder voorbehoud van goedkeuring door De Nederlandsche Bank.

Karl Guha Voorzitter van de Raad van Bestuur


Strategie Van Lanschot Wij kiezen voor een positionering als gespecialiseerde en onafhankelijke wealth manager omdat we ervan overtuigd zijn dat wealth management aantrekkelijke groeikansen biedt en onze focus ons in staat stelt onderscheidend te zijn binnen onze markten. Vergrijzing, een hoog welvaarts niveau, een kapitaaloverschot en beperkte economische groei leiden tot een grote behoefte in Nederland aan wealth management; een behoefte waar we graag in voorzien. We kunnen hierbij bouwen op onze ervaring op het gebied van Private Banking, Asset Management en Merchant Banking. Verdere uitvoering van onze strategie leidt tot verdere groei in client assets, stijging van inkomsten en een lagere kostenbasis.

SWOT-analyse Van Lanschot gebruikt een SWOT-analyse om de sterktes en zwaktes van haar organisatie en de kansen en bedreigingen van haar omgeving in kaart te brengen. De belangrijkste onderwerpen van de SWOT-analyse zijn opgenomen in het overzicht hieronder. Sterktes

Zwaktes

– Sterke merknamen, solide reputatie, rijke historie

– R elatief hoge vastekostenbasis

– Heldere keuze voor wealth management, gericht op institutionele en particuliere klanten

– Beperkte internationale geografische spreiding

– Drie kernactiviteiten met onderscheidende cultuur, eigen positionering en sterke klantenbasis: – Private Banking: combinatie van persoonlijke aandacht en specialistische kennis voor particuliere klanten – A sset Management: specialist met in-house beleggingsexpertise en breed scala aan oplossingen voor institutionele klanten – Merchant Banking: sterke positie in geselecteerde niches

– Beperkte free float waardoor voordelen beursnotering niet ten volle kunnen worden benut

– V olgend op gebied van mobile dienstverlening

– Vrijval van kapitaal door afbouw zakelijke kredietportefeuille van Corporate Banking – S olide balans, uitstekende kapitaalratio’s, ruime liquiditeit en gediversifieerde fundingmix Kansen

Bedreigingen

– Economische omstandigheden (hoge welvaart, lage groei, vergrijzing, kapitaaloverschot) leiden tot vraag naar gerichte wealth management oplossingen (bijvoorbeeld pensioenen)

– Voortdurende lage rentestanden op gelden kapitaalmarkten resulteren in laag rendement op beleggingsportefeuille Van Lanschot

– H oge acceptatie van online dienstverlening in Nederland biedt kansen voor omni-channelbenadering en verbetering dienstverlening

– N ieuwe toetreders die met een lagere vaste kostenbasis (online) vermogensbeheer gaan aanbieden

– Lage rentestand leidt tot grotere vraag naar vermogensbeheer

– M arktontwikkelingen kunnen ertoe leiden dat verwachte groei in toevertrouwde middelen niet wordt gerealiseerd

– E vi-platform biedt mogelijkheden voor verdere groei klantenbasis en productassortiment

– T oenemende complexiteit door weten regelgeving leidt tot extra kosten

– O ntwikkelingen bij concurrenten creëren ruimte voor groei van een gespecialiseerde wealth manager zoals Van Lanschot

Strategisch raamwerk Wij hebben drie pijlers voor het uitvoeren van de transformatie naar een gespecialiseerde en onafhankelijke wealth manager.

Focus

– Focus op Private Banking, Asset Management en Merchant Banking

keuzes maken

– Gespecialiseerde dienstverlening voor specifieke doelgroepen – Afbouw van activiteiten die geen link hebben met de kernactiviteiten

Vereenvoudiging

– Transparant en vereenvoudigd aanbod van producten en diensten

efficiënter en effectiever

– Doelmatige organisatie, efficiënte IT-infrastructuur, gestroomlijnde backoffice

Groei

– G roei in Private Banking door inclusive (online) aanbod van wealth managementdiensten en inzetten van Vermogensregie-nieuwe-stijl

in al onze kernactiviteiten

– Verder terugbrengen van kostenbasis

– G roei in Asset Management door benutten van sterk langetermijn-trackrecord in nicheproducten en totaaloplossingen en geografische uitbreiding van klantenbasis – Groei in Merchant Banking door (selectief) uitbreiden van productaanbod in combinatie met verdere internationalisering

9


In 2014 hebben we aanzienlijke voortgang geboekt in onze transformatie. In 2015 ligt de nadruk op het realiseren van groei.

Focus

Vereenvoudiging

Prioriteiten 2014

Realisatie / voortgang in 2014

– O ptimalisatie Private Banking; op klantbehoeften afgestemde serviceconcepten

– V erdere aanscherping en uitwerking van onze drie servicemodellen: Personal Banking/Evi, Private Banking en Private Office

– A fbouw zakelijke kredietportefeuille zonder relatie met kernactiviteiten

– R isicogewogen activa Corporate Banking teruggebracht tot € 2,8 miljard sinds 1 januari 2013 (de risicogewogen activa bedroeg bij start afbouw € 4,4 miljard); afbouw loopt voor op schema

– Rationalisatie productaanbod

– Introductie van één online Spaar & DepositoRekening met keuzevrijheid voor de klant, ter vervanging van een breed scala aan producten

– B ediening klanten vanuit het best passende concept

– S tart gemaakt met terugbrengen van aantal en complexiteit van hypotheekproductvormen (bijvoorbeeld harmonisatie betaaltermijnen) – B etaaldienstverlening vereenvoudigd (onder meer gestopt met geldautomaten, cheques, seal bags) – Efficiënte organisatie

– Centralisatie beleggingsadviseurs afgerond – Stafafdelingen verhuisd naar Amsterdam – Verdere fte-reductie gerealiseerd – V ervanging papieren rekeningafschriften door online overzichten

– Vereenvoudiging IT-structuur

– M igratie van spaarrekeningen naar het productsysteem Bankview – Modernisering IT-systemen

Groei

– Private Banking

– € 1 miljard groei van client assets – Goede start Evi in Nederland en België: ondergebracht vermogen boven € 1 miljard – Online aanbod verbreed en verdiept – V ermogensregie-nieuwe-stijl geeft onze (toekomstige) klanten een goede begeleiding in het bereiken van hun financiële, persoonlijke, zakelijke en eventuele maatschappelijke doelen – Introductie van het beleggingsproduct CompliantBeheer voor partners en medewerkers van de grote accountantskantoren – M arketingcampagnes voor de verschillende servicemodellen, bijvoorbeeld de campagnes Vermogensregie en Evi

– Asset Management

– Introductie van nieuwe fondsen: Kempen (Lux) Global Property Fund en Kempen (Lux) Global Small-cap Fund – N ieuwe mandaten in fiduciair vastgoed en vastrentende waarden – G oede resultaten in whole-saledistributie – M eer internationale klanten

– Merchant Banking

– Solide marktaandeel in gekozen niches, betrokken bij aansprekende transacties – S terke winstgroei Securities door kapitaalmarkttransacties, block trades en structured products – Internationale uitbouw van nichestrategie

10


Prioriteiten 2015

Activiteiten voor 2015

Focus

– A fbouw zakelijke kredietportefeuille zonder relatie met kernactiviteiten

– Voortzetten ingezette afbouw

Vereenvoudiging

– Rationalisatie productaanbod

– V erdere productrationalisatie op het gebied van kredieten

– Efficiënte organisatie

– V erdere synergie realiseren tussen Private Banking, Asset Management en Merchant Banking – K antoren herinrichten en aanpassen aan de veranderende behoefte van klanten – Verdere digitalisering en automatisering van werkprocessen – Overzichten van effectentransacties online beschikbaar maken

– Vereenvoudiging IT-structuur

– Terugbrengen van het aantal applicaties – V ervangen huidig CRM-systeem en documentmanagementsysteem door één nieuw CRM-systeem – D atawarehouse efficiënter inrichten

Groei

– Private Banking

– Uitbreiden online en mobile dienstverlening (onder andere vermogensbeheer-app) – U itrollen van nieuwe producten en diensten binnen vermogensbeheer en beleggingsadvies (waaronder pensioenoplossing) – Lancering van Evi Beleggen in België – F ocus op hypotheken voor met name klanten met specifieke inkomens- of vermogenssituatie – Verdere uitrol Vermogensregie-nieuwe-stijl – Gefocust marketing- en sponsoringbeleid om propositie uit te dragen

– Asset Management

– F ocus op veelbelovende, steeds internationalere pijplijn (institutioneel en whole-saledistributie) – V erder verbeteren infrastructuur – Ontwikkelen en optimaliseren van oplossingen voor Private Banking-klanten

– Merchant Banking

– F ocus op synergie tussen productgroepen (Corporate Finance, Securities, Equity Capital Markets) – F ocus op geselecteerde niches (onder meer European Real Estate en Life Sciences & Healthcare) – M eer internationale transacties: Benelux, Europa en de Verenigde Staten

11


Het profiel van een gespecialiseerde, onafhankelijke wealth manager vereist een sterke balans met hoge kapitaalratio’s. De strategische keuzes dragen hieraan bij, met name door verbetering van de winstgevendheid en verkorting van de balans. We streven ernaar om onze doelstellingen in harmonie met alle belanghebbenden te realiseren.

Klanten

Doelstellingen

Realisatie 2014

Client engagement

– P rivate Banking*: in 2014 is de loyaliteitsscore van Private Banking-klanten licht gedaald naar 61 (2013: 65). Zij waren onder andere kritischer over de ervaren persoonlijke aandacht en de prijs-kwaliteitverhouding van de online dienstverlening. Evi krijgt een 8 als rapportcijfer

Behouden van grote betrokkenheid van klanten

– A sset Management: drie fondsen (Kempen Euro Credit Fund, Kempen Global High Dividend Fund en Kempen European High Dividend Fund) met Analyst Rating ‘Gold’ van Morningstar – M erchant Banking – Corporate Finance: duidelijke stijging van het aantal terugkerende klanten – M erchant Banking – Securities: meerdere top 3-posities in Extel survey in de relevante sectoren

Medewerkers

Werkgeverschap

– Introductie van vernieuwd, aantrekkelijk arbeidsvoorwaardenpakket

Behoren tot de meest attractieve werkgevers voor toptalent in de financiële sector

– G rotere investeringen in medewerkers: opleidingsinvesteringen gestegen naar € 4,1 miljoen – Vernieuwde aanpak performance management geïntroduceerd – Identificatie van high performers met bijbehorend opleidings- en coachingstraject – Ruim 5.900 ontvangen sollicitaties

Financieel

Doelstelling 2017

Realisatie 2014

> 15%

13,6%

Rendement op gemiddeld Common Equity Tier I-vermogen

10-12%

4,3%

Efficiencyratio

60-65%

69,8%**

Common Equity Tier I-ratio

* **

Methodiek van klanttevredenheidsonderzoek is gewijzigd in 2014. Hierdoor is vergelijking met een benchmark niet mogelijk. Exclusief eenmalige baten en lasten.

Synergie kernactiviteiten De kernactiviteiten werken op vele manieren samen en profiteren van de sterke basis van de groep.

Investment beliefs Assetallocatie Managerselectie Vermogensbeheer Productontwikkeling

Private Banking Structured products Orderuitvoer

Asset Management

Merchant Banking Geselecteerde orderuitvoer Sectorfocus

Sterke balans. Goede rating. 403-verklaring. Eigen boek. Inkomstendiversificatie. Samenwerking IT/OPS. Uitwisseling van talent.

12


Vermogen is een middel Ik werk sinds 2005 als directeur Private Banking en geef leiding aan twee zelfstandig werkende teams. Ik heb ook een eigen klantportefeuille waarvoor ik het relatiebeheer en de dagelijkse advisering doe. Vermogen is geen doel, maar een middel om een doel te bereiken. Dit blijkt steeds weer uit onze gesprekken met klanten: iedereen heeft dromen en iedereen heeft ook zorgen. Een wezenlijk deel van onze gesprekken met klanten en mogelijke nieuwe klanten gaat vaak niet over vermogen, maar over wat mensen bezighoudt, wat ze willen bereiken, hoe ze vermogen willen inzetten. Voor mij persoonlijk is vooral de historie van Van Lanschot heel bijzonder. Ik vind het mooi dat we door de jaren heen zelfstandig zijn gebleven met een heldere focus. Tijdens de kredietcrises heb ik onze klanten regelmatig voorgehouden dat we al bijna drie eeuwen bestaan en ook deze periode zullen doorkomen. Dat de familie Van Lanschot nog steeds aandeelhouder is draagt voor mij aan dat gevoel bij. Als bankier ga ik echt relaties aan met klanten, waarbij over en weer sprake is van waardering en loyaliteit. Natuurlijk staat de klant aan het roer, maar het hier en nu, de emotie en de waan van de dag, leiden af van the bigger picture. Dus zie ik het als onze taak om goed het oog op de horizon te houden en als het nodig is de kant op te wijzen die het beste is voor de klant. Bij Private Banking draait alles om de klant; we zijn dienst verleners en relatiemanagers. We moeten de wensen van onze klanten vertalen in financiële diensten en oplossingen. Boven alles moeten we goed kunnen luisteren en doorvragen. Het lijkt zo logisch, maar als je niet verbonden bent met de klant, kun je de verbinding niet leggen. Zo simpel is het. Astrid Huitink – directeur Private Banking van de kantoren Arnhem en Nijmegen

13


Financiële resultaten In een jaar van verandering, vernieuwing en verbetering van de dienstverlening voor onze klanten heeft Van Lanschot solide resultaten behaald. Ondanks uitdagende economische omstandigheden en een historisch laag renteniveau waren onze kernactiviteiten Private Banking, Asset Management en Merchant Banking elk winstgevend in 2014. De nettowinst is in 2014 gestegen naar € 54,2 miljoen. De wijziging van de pensioenregeling leidde tot een eenmalige nettobate van € 54,5 miljoen. De totale nettowinst bedraagt hierdoor € 108,7 miljoen. De inkomsten uit operationele activiteiten stegen met 3%. Gezamenlijk zijn de drie kernactiviteiten verantwoordelijk voor 97% van de provisieinkomsten en 77% van de rente-inkomsten.

Winst-en-verliesrekening (€ miljoen)

2014

2013

%

Provisie

240,3

234,8

2%

Interest

213,7

213,9

0%

Opbrengsten uit effecten en deelnemingen

51,1

14,8

245%

Resultaat uit financiële transacties

41,9

66,3

– 37%

Inkomsten uit operationele activiteiten

547,0

529,8

3%

Personeelskosten

210,2

217,3

– 3%

Andere beheerskosten

150,7

135,0

12%

Afschrijvingen

20,8

22,6

– 8%

Bedrijfslasten

381,7

374,9

2%

Brutoresultaat voor eenmalige baten

165,3

154,9

7%

60,3

– 8,0

225,6

146,9

3,4

0,2

Bijzondere waardeverminderingen kredieten

76,0

102,4

– 26%

Bijzondere waardeverminderingen overig

19,5

7,3

167%

Bijzondere waardeverminderingen

95,5

109,7

– 13%

133,5

37,4

257%

24,8

3,9

535%

108,7

33,5

224%

54,2

33,5

62%

Eenmalige baten Brutoresultaat na eenmalige baten Brutoresultaat voor belasting niet-strategische deelnemingen 1

Bedrijfsresultaat voor belasting Belastingen Nettoresultaat Nettoresultaat exclusief eenmalige pensioenbate

1

Na een totale kostendaling van circa 9% in de periode 2012 en 2013, liggen we op schema om onze efficiencydoelstelling in 2017 te realiseren. De door particuliere en institutionele klanten aan ons toevertrouwde middelen stegen in 2014 met 7% naar ruim € 57 miljard. De afbouw van de zakelijke kredietportefeuille van Corporate Banking loopt voor op schema. Binnen Private Banking zet de dalende trend voor de kredietvoorzieningen door. Dit geldt ook voor de MKB-leningen binnen Corporate Banking. Het fundament van Van Lanschot is opnieuw aanzienlijk versterkt, wat blijkt uit onze sterke kapitaalratio’s en leverageratio. Van Lanschot voldoet ruimschoots aan de Basel III-eisen ten aanzien van liquiditeit.

54%

Vanaf 2009 is een aantal niet-strategische deelnemingen opgenomen in de geconsolideerde cijfers van Van Lanschot. Van Lanschot heeft aangegeven deze deelnemingen op termijn weer te vervreemden, omdat de activiteiten niet binnen de wealth managementstrategie van de bank passen. Het brutoresultaat van niet-strategische deelnemingen wordt hier voor belasting getoond. De vergelijkende cijfers zijn hierop aangepast.

14


Nettoresultaat (€ miljoen)

2014

2013

%

Nettoresultaat exclusief eenmalige pensioenbate

54,2

33,5

62%

Eenmalige pensioenbate

72,7

Belastingeffect

– 18,2

Provisie Provisie (€ miljoen)

2014

2013

–

Effectenprovisie

191,1

187,9

2%

–

– transactieprovisie

30,5

40,7

– 25%

158,8

146,6

8%

– beheerprovisie 2 Nettoresultaat

108,7

33,5

224%

– performance fee Overige provisie

Inkomsten uit operationele activiteiten De drie kernactiviteiten Private Banking, Asset Management en Merchant Banking, genereren 75% van de totale inkomsten. Het aandeel van Private Banking is het grootst met 49% van de totale inkomsten. Asset Management en Merchant Banking genereren respectievelijk 15% en 11%. Gezamenlijk zijn de drie kernactiviteiten verantwoordelijk voor 97% van de provisieinkomsten en 77% van de rente-inkomsten. Inkomsten uit operationele activiteiten per segment (€ miljoen)

Provisie

%

1,8

0,6

200%

49,2

46,9

5%

240,3

234,8

2%

In lijn met het profiel van een onafhankelijke gespecialiseerde wealth manager vormen de provisie-inkomsten ook in 2014 de belangrijkste inkomstenbron van Van Lanschot. De totale provisie-inkomsten bedragen € 240,3 miljoen. Hiervan wordt 97% gegenereerd door de kernactiviteiten van Van Lanschot: Private Banking (41%), Asset Management (34%) en Merchant Banking (22%).

72,4 Provisie-inkomsten per segment (100% = € 240,3 miljoen)

66,1 61,2 84,0

3%

547,0

474,6

22%

263,3 41% Private Asset Merchant Overig Kern- Corporate Totaal Banking Manage- Banking activiteiten Banking 2014 ment

Alle kernactiviteiten hebben in 2014 een positief nettoresultaat gerealiseerd; Corporate Banking laat een negatief resultaat zien door toevoegingen aan de kredietvoorziening. Nettoresultaat, exclusief eenmalige pensioenbate (€ miljoen) 18,2

–27,4

23,2 81,6 23,8

54,2

16,4 Private Asset Merchant Overig Kern- Corporate Totaal Banking Manage- Banking activiteiten Banking 2014 ment

2

Beheerprovisie inclusief advies- en servicefee.

■ ■ ■ ■

Private Banking Asset Management Merchant Banking Corporate Banking

34%

De effectenprovisie is licht toegenomen in vergelijking met 2013. Vanwege de nieuwe tariefstructuur heeft in 2014 een verschuiving plaatsgevonden van non-discretionary management (Samen Beleggen) naar discretionary management (Laten Beleggen). Dit heeft geleid tot lagere transactieprovisies. Hiertegenover staat een stijging van de beheerprovisie door een stijging van de gemiddelde assets under discretionary management volgend uit positieve koersontwikkelingen en de instroom van nieuwe vermogensbeheermandaten. Het aandeel van de recurring effectenprovisie in de totale effectenprovisie is in 2014 gestegen naar 84% (2013: 78%). De overige provisies bedroegen in 2014 € 49,2 miljoen (2013: € 46,9 miljoen). Onderdeel van deze provisies zijn provisies bij Merchant Banking met betrekking tot Corporate Finance en Securities. Als gevolg van een sterk tweede halfjaar liggen deze inkomsten boven het niveau dat in 2013 is gerealiseerd.

15


Interest Interest (€ miljoen) Bruto rentemarge

2014

2013

%

257,0

226,2

14%

Rente-egalisatie effecten

– 18,2

– 9,1

100%

Diverse rentebaten en -lasten

– 33,7

– 15,3

– 120%

8,6

12,1

– 29%

213,7

213,9

0%

Kredietprovisie Interest

De geschoonde rentemarge wordt enerzijds positief beïnvloed door margeverbetering binnen zowel de particuliere als de zakelijke kredietportefeuille. Anderzijds hebben lagere volumes door de afbouw van de zakelijke kredietportefeuille en de voortdurende trend van aflossen op bestaande hypotheken een verlagend effect. Van Lanschot realiseerde lagere rendementen binnen de beleggingsportefeuille door de lage kapitaalmarktrente. Om verdere margeverkrapping te voorkomen zijn in de loop van 2014 in lijn met de markt de spaartarieven verlaagd. Opbrengsten uit effecten en deelnemingen 2014

2013

%

5,7

3,0

90%

Verkoopresultaat

29,9

1,2

Waarderingsresultaat

15,5

10,6

46%


51,1

14,8

245%

Dividend

De opbrengsten uit effecten en deelnemingen vloeien met name voort uit het participatiebedrijf van Van Lanschot, dat sinds begin jaren ’80 onderdeel is van haar reguliere activiteiten. Van Lanschot Participaties investeert in stabiele, middelgrote ondernemingen in Nederland met sterk management. Van Lanschot Participaties richt zich op ondernemingen met een bewezen business model, sterke marktpositie en aantoonbaar winstgroeipotentieel. Van Lanschot participeert momenteel in veertien ondernemingen. Daarnaast beheert Van Lanschot Participaties niet-strategische deelnemingen die voortkomen uit schuldconversie. Dividend betreft dividenden ontvangen van deze participaties. Het verkoopresultaat is voornamelijk gedreven door de verkoop van het 21%-belang in DORC Holding BV. Naast herwaarderingen op de participatieportefeuille, betreft het waarderingsresultaat ook resultaten uit andere minderheidsdeelnemingen van Van Lanschot.

3

Resultaat uit financiële transacties Resultaat uit financiële transacties (€ miljoen)

Het interestresultaat in 2014 is met € 213,7 miljoen nagenoeg gelijk aan 2013 (€ 213,9 miljoen). De rentemarge is met 119 basispunten relatief stabiel gebleven (2013: 123 basispunten). Dit geldt ook voor de geschoonde rentemarge 3 (2014: 115 basispunten en 2013: 119 basispunten).

Opbrengsten uit effecten en deelnemingen (€ miljoen)

In 2013 is Prosensa, één van de (fonds)beleggingen van MedSciences Capital, onderdeel van Kempen & Co, naar de beurs gegaan. Eind 2014 is een openbaar bod gedaan op de aandelen van Prosensa. Door de koersstijging die hierdoor is ontstaan in afwachting van gestanddoening van het bod, is hierop in 2014 een resultaat van € 6,9 miljoen behaald. Een deel van dit resultaat komt toe aan overige externe aandeelhouders (zie paragraaf Winst per aandeel). Begin 2015 is het bod gestand gedaan.

De geschoonde rentemarge betreft de bruto rentemarge gecorrigeerd voor de rente-egalisatie effecten en de rentegerelateerde amortisatie op derivaten.

2014

2013

%

Koersresultaat effecten

2,6

3,4

– 26%

Resultaat handel valuta

9,4

13,1

– 28%

Resultaat op beleggingsportefeuille

47,2

26,4

79%

Resultaat op rentehedges

– 1,9

29,3

– 15,4

– 5,9

– 161%

41,9

66,3

– 37%

Overige inkomsten Resultaat uit financiële transacties

Het resultaat op de beleggingsportefeuille bestaat uit twee delen. In 2014 is op de verkoop van obligaties uit de beleggingsportefeuille een resultaat van € 31,6 miljoen gerealiseerd (2013: € 26,4 miljoen), waarbij Van Lanschot heeft kunnen profiteren van dalende rentes en volatiele credit spreads. Daarnaast is een resultaat van € 15,6 miljoen behaald op de Mark-to-Market (MtM)-portefeuille (2013: nihil). In 2014 heeft een afbouw plaatsgevonden van de fair value hedges. Dit resulteert in een aanzienlijk verminderd risico op ineffectiviteit en daarmee een lagere variabiliteit in het resultaat (in 2013 werd door ineffectiviteit van de hedges nog een significant resultaat behaald). De overige inkomsten bestaan voor het grootste gedeelte uit de resultaten van de door Van Lanschot uitgegeven schuldbewijzen (het medium term notes-boek). Deze zijn met € 22 miljoen in waarde afgenomen bestaande uit een gedaald eigen kredietrisico van € 11 miljoen en de rentelasten op de uitgegeven notes van € 11 miljoen. Daarnaast wordt hier het positieve resultaat uit de Structured Product Desk verantwoord van € 6 miljoen.

Bedrijfslasten Na een totale kostendaling van circa 9% in 2012 en 2013, ligt Van Lanschot met de totale bedrijfslasten van € 381,7 miljoen (2013: € 374,9 miljoen) op schema om haar efficiencydoelstelling in 2017 te realiseren. Van Lanschot heeft geïnvesteerd in haar klantproposities en de ondersteunende marketingcampagnes. Daarnaast investeert Van Lanschot in de vereenvoudiging van processen, producten en haar organisatie.

16


Bedrijfslasten (€ miljoen)

422,3

In 2014 is overeenstemming bereikt ten aanzien van een nieuwe pensioenregeling bij Van Lanschot. Als gevolg hiervan is een vrijval van de pensioenverplichting van € 122,7 miljoen onder aftrek van een eenmalige betaling van € 50,0 miljoen aan het pensioenfonds per saldo verantwoord onder de eenmalige baten.

397,3

Het nettoresultaat van de wijziging van de pensioenregeling bedraagt € 54,5 miljoen. De overige eenmalige baten bedragen in 2014 € 12,4 miljoen negatief (2013: € 8,0 miljoen negatief).

412,3 374,9

381,7

2010 2011 2012 2013 2014

Personeelskosten Ultimo 2014 bestond het personeelsbestand exclusief nietstrategische deelnemingen uit 1.712 fte (ultimo december 2013: 1.808 fte). In 2014 is het aantal fte met 96 afgenomen. De verdere afbouw van het aantal fte leidt tot lagere kosten. Door de positieve resultaatontwikkeling stijgen de kosten voor variabele beloningen. Per saldo is er in 2014 sprake van een daling van de personeels kosten met 3% tot € 210,2 miljoen (2013: € 217,3 miljoen). Andere beheerskosten De andere beheerskosten bedroegen in 2014 € 150,7 miljoen en lagen 12% boven het niveau van 2013 (€ 135,0 miljoen). Deze stijging wordt onder andere veroorzaakt door de resolutieheffing in verband met de nationalisatie van SNS Reaal (€ 8,4 miljoen netto in 2014). Hiertegenover staat een vrijval van in totaal € 4,6 miljoen gerelateerd aan Icesave en DSB. In 2014 zijn de out-of-pocket automatiseringskosten ten opzichte van 2013 toegenomen. Van Lanschot is blijven investeren in de klantpropositie en optimalisatie van processen en systemen. Zowel in Nederland als in België is Evi, onze online spaar- en beleggingspropositie, door middel van verschillende reclame campagnes extra onder de aandacht gebracht. De huisvestingskosten zijn in 2014 hoger, deels veroorzaakt door de verhuizing van een aantal stafafdelingen. Afschrijvingen De afschrijvingen (€ 20,8 miljoen) zijn 8% lager dan in 2013. Deze daling is met name toe te schrijven aan een lagere afschrijving op panden.

Eenmalige baten Eenmalige baten (€ miljoen)

2014

Saldo vrijval pensioenverplichting

72,7

Versnelde investeringen voor dienstverlening aan klanten

– 7,2

Extra lasten die het gevolg zijn van de gerealiseerde fte-reductie

– 2,8

Gerealiseerde boekwinsten en gemaakte kosten bij verkoop van kantoorpand

– 0,5

Overige kosten en opbrengsten

– 1,9

Eenmalige baten

60,3

In 2012 heeft Van Lanschot aangegeven dat € 30 miljoen zou worden uitgetrokken voor versnelde IT-investeringen. Met de investering van € 7,2 miljoen voor dienstverlening aan klanten in 2014, is dit budget volledig benut. Van Lanschot blijft uiteraard verder investeren in haar dienstverlening.

Efficiencyratio De efficiencyratio, de verhouding tussen bedrijfslasten exclusief eenmalige baten en inkomsten uit operationele activiteiten, is met 69,8% licht verbeterd (2013: 70,8%).

Bijzondere waardeverminderingen Bijzondere waardeverminderingen (€ miljoen) Bijzondere waardeverminderingen kredieten

2014

2013

%

76,0

102,4

– 26%

Impairment op beleggingen en participaties

4,8

1,1

Impairment materiële vaste activa

3,7

0,2

Terugneming impairment materiële vaste activa

0,0

– 1,0

Impairment goodwill en immateriële vaste activa

5,7

5,1

Impairment op activa verkregen uit executies

5,3

1,9

19,5

7,3

167%

95,5

109,7

– 13%

Bijzondere waardeverminderingen overig Bijzondere waardeverminderingen

Bijzondere waardeverminderingen kredieten De toevoeging aan de kredietvoorziening bedraagt in 2014 € 76,0 miljoen en ligt daarmee 26% lager dan in 2013. € 69,3 miljoen hiervan heeft betrekking op Corporate Banking (2013: € 74,7 miljoen), waarbij we met name een verbetering zien bij MKB-leningen. Binnen Private Banking is een duidelijke daling zichtbaar (2014: € 8,9 miljoen en 2013: € 34,2 miljoen). Bijzondere waardeverminderingen overig De totale bijzondere waardeverminderingen overig bedroegen in 2014 € 19,5 miljoen (2013: € 7,3 miljoen). In 2014 zijn enkele belangen uit de participatieportefeuille en beleggingen voor een totaal van € 4,8 miljoen afgewaardeerd.

17


Daarnaast heeft een afwaardering plaatsgevonden van € 3,7 miljoen met betrekking tot eigen kantoorpanden, waarvan de econo mische waarde lager is dan de boekwaarde. De impairment op goodwill en immateriële vaste activa bedraagt € 5,7 miljoen. Tenslotte is een boekverlies genomen op activa verkregen uit executies van € 5,3 miljoen.

Belastingen De belasting over 2014 bedroeg € 24,8 miljoen (2013: € 3,9 miljoen). Dit betekent een belastingdruk van 18,6% (2013: 10,4%). De relatief lage belastingdruk ten opzichte van de nominale belastingdruk wordt met name veroorzaakt doordat de opbrengsten uit effecten en deelnemingen in het participatiebedrijf, waaronder het gerealiseerde verkoopresultaat, onder de deelnemingsvrijstelling vallen. In 2014 is het relatieve aandeel van de opbrengsten die onder de deelnemingsvrijstelling vallen afgenomen, hetgeen in belangrijke mate de stijging van de belastingdruk verklaart.

Winst per aandeel Winst per aandeel (€ miljoen)

2014

2013

%

Nettowinst

54,2

33,5

62%

Netto-interest perpetuele lening

– 1,1

– 1,1

0%

Overige belangen van derden

– 8,6

– 3,2

169%

4

Balans Balans (€ miljoen)

31/12/2014

31/12/2013

%

1.206

1.186

2%

58

55

5%


10.586

10.259

3%

Kredieten

11.021

12.491

– 12%

Balanstotaal

17.259

17.670

– 2%

96,1

82,1

17%

0,31

0,19

66%

Balans- en kapitaalmanagement Eigen vermogen toekomend aan aandeelhouder Eigen vermogen aandeel derden

Fundingratio (%) Rendement op activa (%)

5

De kredietportefeuille is in 2014 met 12% gedaald naar € 11,0 miljard. Deze afname volgt uit de beoogde afbouw van MKB-leningen en vastgoedfinancieringen. Daarnaast is deze daling het gevolg van de voortdurende trend van aflossingen door Private Banking-klanten. De kredietportefeuille is geconcentreerd in Nederland (96%). Kredietportefeuille (€ miljoen)

Nettowinst voor berekening winst per aandeel Winst per aandeel (€) Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen (x 1.000)

44,5

29,2

52%

111,25

83,75

33%

400

400

De winst toekomend aan Overige belangen van derden betreft enerzijds het belang van overige externe aandeelhouders in het door MedSciences Capital gerealiseerde resultaat (zie paragraaf Opbrengsten uit effecten en deelnemingen) en anderzijds het in 2010 geïntroduceerde managementinvesteringsplan (Kempen MIP) voor geselecteerde medewerkers van Kempen & Co. Aan de aandeelhouder van Van Lanschot wordt geen dividend beschikbaar gesteld.

31/12/2014

31/12/20136

%

Hypotheken

6.041

6.446

– 6%

Overige kredietverlening

2.212

2.762

– 20%

Private Banking

8.253

9.208

– 10%

MKB-leningen

1.289

1.643

– 22%

Vastgoedfinancieringen

1.803

1.973

– 9%

Corporate Banking

3.092

3.616

– 14%


– 324

– 333

– 3%

11.021

12.491

– 12%

Totaal

Private Banking De kredietportefeuille binnen Private Banking bestaat uit hypotheken en overige kredietverlening. Deze laatste categorie betreft kredietverlening aan vermogende particulieren, bijvoorbeeld in de vorm van de financiering van een tweede woning of het verschaffen van rekening-courantkrediet. Ook zakelijke activiteiten die passen binnen het relatiemodel van Private Banking, zoals het financieren van investeringen van familiebedrijven, business professionals & executives en healthcare professionals, vallen in deze categorie.

4 5 6

Nettowinst exclusief eenmalige pensioenbate. Rendement op activa is per 31-12-2014 gecorrigeerd voor de eenmalige pensioenbate. In 2014 heeft een heroverweging van de vastgoeddefinitie plaatsgevonden. Als gevolg hiervan zijn de vergelijkende cijfers in deze tabel aangepast.

18


Het relatieve aandeel van woninghypotheken van Private Banking in de totale kredietportefeuille is in 2014 toegenomen met 3% (2014: 53% en 2013: 50%). Deze hypotheekportefeuille wordt gekenmerkt door het lage aantal posten dat in default is, beperkte verliezen en weinig executieverkopen.

De MKB-leningen (€ 1,3 miljard, 11% van de totale krediet portefeuille) zijn goed gediversifieerd over sectoren. De vastgoed portefeuille van € 1,8 miljard (16% van de totale kredietportefeuille) bestaat uit financiering voor kleinschalige vastgoedobjecten in Nederland.

De portefeuille heeft ultimo 2014 een gemiddelde Loan-to-Value (LTV) van 80% en is daarmee licht verbeterd ten opzichte van vorig jaar (ultimo 2013: 81%). Deze LTV is berekend op basis van de marktwaarde. Op basis van de meer conservatieve (geïndexeerde) executiewaarde bedraagt de LTV 94% (ultimo 2013: 95%).

Van Lanschot financiert nagenoeg geen projectontwikkeling. Slechts 29% van de vastgoedportefeuille betreft kantoorpanden en deze zijn met name gevestigd in de Randstad. De gemiddelde LTV op basis van executiewaarde is licht gestegen naar 89% (ultimo 2013: 87%).

Corporate Banking Binnen Corporate Banking houdt een team van experts zich bezig met het beheer en de afbouw van de portefeuille van MKBleningen en vastgoedfinancieringen. De risicogewogen activa van deze portefeuille zijn vanaf de start van de afbouw gereduceerd van € 4,4 miljard naar € 2,8 miljard ultimo 2014. In 2014 bedraagt de afbouw € 1,3 miljard. Deze reductie bestaat met name uit een daling uit hoofde van de afbouw van de kredietportefeuille (€ 0,8 miljard) en een daling die wordt veroorzaakt door model optimalisaties (€ 0,5 miljard) (zie paragraaf Kapitaalmanagement). Hiermee ligt de afbouw voor op schema.

Voorzieningen Van Lanschot heeft voor de onvolwaardige kredieten in haar kredietportefeuille voorzieningen getroffen. De onvolwaardige kredieten bedroegen ultimo 2014 € 640 miljoen. Hiervan is € 314 miljoen voorzien, ofwel 49% (2013: 54%). Onderstaande tabel geeft een uitsplitsing van de totale kredietportefeuille en de getroffen voorzieningen ultimo 2014.

Door de afbouw van het leningenboek wordt risicodragend kapitaal vrijgemaakt. Ook draagt de afbouw direct bij aan de verbetering van de Common Equity Tier I-ratio. De Asset Quality Review (AQR) van de portefeuille van MKB-leningen en vastgoed financieringen die eind 2013/begin 2014 mede door CBRE is uitgevoerd, in overleg met De Nederlandsche Bank (DNB), heeft bevestigd dat Van Lanschot adequate buffers heeft om potentiële kredietrisico’s op te vangen.

Kredietvoorzieningen (€ miljoen)

Kredietportefeuille

Onvolwaardige kredieten

Voorziening op onvolwaardige kredieten

Impaired7 ratio 2014

Coverageratio

Hypotheken

6.041

100

Overige kredietverlening

2.212

120

61

1,7%

61%

1,6%

61

5,4%

51%

5,0%

Private Banking

8.253

220

122

2,7%

55%

2,6%

MKB-leningen

1.289

141

80

10,9%

57%

8,6%

Vastgoedfinancieringen

1.803

279

112

15,5%

40%

11,2%

Corporate Banking

3.092

420

192

13,6%

46%

10,0%


– 324 640

314

5,8%

49%

4,8%

Totaal

11.021

Incurred But Not Reported (IBNR) Voorziening inclusief IBNR

7

De toevoeging aan de kredietvoorziening in 2014 bedraagt € 76,0 miljoen (2013: € 102,4 miljoen). Voor 2014 betekent dit een toevoeging aan de kredietvoorziening van 93 basispunten van de gemiddelde risicogewogen activa (2013: 105 basispunten). Het aantal nieuwe debiteuren waarop we voorzieningen moeten vormen, is licht gedaald.

De impairedratio is de verhouding tussen onvolwaardige kredieten en het uitstaande kredietvolume.

10 324

Impaired7 ratio 2013

19


Kapitaal- en liquiditeitsmanagement In 2014 is de solide kapitaalbasis en fundingmix verder versterkt. Kapitaal- en liquiditeitsmanagement (€ miljoen) Risicogewogen activa 8 8

2014

2013

%

7.356

9.003

– 18%

13,6

12,1

Tier I-ratio (%) 8

13,6

12,1

Total Capital-ratio (%) 8

14,3

13,0

Common Equity Tier I-ratio (%)

Kapitaalmanagement De Common Equity Tier I-ratio9 is gestegen van 12,1% ultimo 2013 naar 13,6% ultimo 2014. Dit weerspiegelt de sterke kapitaalpositie van Van Lanschot. De stijging van de Common Equity Tier I-ratio vloeit voort uit een reductie van de risicogewogen activa. Deze reductie is enerzijds gerealiseerd door het saldo van de afbouw van de kredietportefeuille en de vergroting van de beleggingsportefeuille en anderzijds door modeloptimalisaties. In 2015 verwachten we dat de Common Equity Tier I-ratio redelijk constant blijft. Enerzijds zullen de verdere afbouw van de zakelijke kredietportefeuille en winstdotatie leiden tot een stijging. Anderzijds hebben de infasering van Basel III-eisen, nieuwe richtlijnen voor Internal Ratings Based (IRB)-modellen en verdere ontwikkeling van onze kredietmodellen een drukkend effect.

Liquiditeit en funding De funding- en liquiditeitspositie blijft onverminderd stevig. De doelstelling blijft om door middel van fundingdiversificatie zowel toegang te houden tot de retail- als de kapitaalmarkt. De daling van de kredietportefeuille en de stijging van de spaargelden en deposito’s hebben geleid tot een fundingratio van 96,1%. Ultimo 2014 had Van Lanschot een ruime liquiditeitspositie. Ondanks dat klanten hun beschikbare vermogen nog steeds gebruiken voor het afbouwen van schulden zijn de spaargelden en deposito’s in 2014 per saldo met € 0,3 miljard gestegen. Deze groei is met name gerealiseerd in spaargelden, waaronder de online propositie Evi Sparen in Nederland en België. Ook in 2014 was Van Lanschot actief in de internationale kapitaalmarkten. De volgende transacties zijn uitgevoerd: – februari 2014: uitgifte van een institutionele senior ongedekte obligatie van € 200 miljoen met een looptijd van ruim 4 jaar en een coupon van 3,125%. – in 2014: uitgifte van verschillende medium term notes (totaal circa € 424 miljoen) onder het structured-notesprogramma met looptijden tussen de 1 en 10 jaar. Fundingmix per 31/12/2014 (100% = € 17,3 miljard) 8%

Risicogewogen activa (€ miljard)

– 0,8

4%

5%

– 0,7

■ ■ ■ ■ ■

– 0,1

9,0

7,4

Spaargelden & deposito’s Schuldbewijzen Interbancaire funding Eigen vermogen Overige funding

22% 61%

31/12/2013

Afbouw Model- Overig Corporate optimalisatie Banking

31/12/2014

Basel III Basel III-ratio’s

Common Equity Tier I-ratio (inclusief winst) 1,2% 1,1%

Common Equity Tier I-ratio (fully loaded) (%)

0,1% – 0,4%


13,6% 12,1%

Norm

12,4

> 9,5 10

4,9

>3

Liquidity Coverage Ratio (%)

120,3

> 100

Net Stable Funding Ratio (%) 11

113,7

> 100

– 0,5%

31/12/2013 Aanpassingen Model- Afbouw- Pensioen Overig 31/12/2014 Basel III optimalisatie Corporate aanpassing (inclusief Banking nettowinst)

8

31/12/2014

Per 31-12-2014 conform Basel III op basis van phase-in en inclusief ingehouden winst. De vergelijkende cijfers per 31-12-2013 betreffen Basel II inclusief ingehouden winst. 9 Dit betreft de Common Equity Tier I-ratio op phase-inbasis inclusief ingehouden winst. Ultimo 2013 was Basel III nog niet geïmplementeerd, waardoor de genoemde 13,1% Basel II betreft. 10 Deze norm bestaat uit de volgende buffers: standaard (4,5%), conservation buffer (2,5%), countercyclical (tussen 0% en 2,5%). 11 De stand per 31-12-2014 is gebaseerd op Basel III: Net Stable Funding Ratio (BCBS 295).

De Basel III-regelgeving legt banken op het gebied van kapitaal en liquiditeit striktere eisen op. Onderdeel van de Basel III-richtlijnen zijn de Common Equity Tier I-ratio, de Liquidity Coverage Ratio (LCR), de Net Stable Funding Ratio (NSFR) en een striktere definitie voor de leverageratio. De nieuwe normen worden gefaseerd geïmplementeerd in de periode 2014 tot 2018. De Basel III-regelgeving is nog niet gefinaliseerd.

20


Beleggings- en handelsportefeuille De totale beleggings- en handelsportefeuille12 van Van Lanschot bedroeg ultimo 2014 € 3,8 miljard, tegen € 2,0 miljard per 31 december 2013. Door de afbouw van de kredietportefeuille en de instroom van spaargelden heeft Van Lanschot een grotere beleggings- en handelsportefeuille. De portefeuille is uitgebreid met Belgische en Nederlandse staatsobligaties, obligaties uitgegeven door de Europese investeringsbank, obligaties van West-Europese financiële instellingen en Asset Backed Securities. In 2014 heeft Van Lanschot, ter uitvoering van haar beleggings strategie, een held-to-maturity-portefeuille ingericht. Deze portefeuille bedraagt ultimo 2014 € 0,5 miljard en bestaat uit Belgische staatsobligaties en obligaties van West-Europese genoteerde financiële instellingen. De portefeuilles worden in het kader van asset- en liabilitymanagement met name aangehouden voor liquiditeitsdoeleinden en bevatten daarom vooral instrumenten met een laag risico en die zeer liquide zijn. Beleggings- en handelsportefeuille naar land per 31/12/2014 (100% = € 3,8 miljard) 4%

De stijging van de client assets is het gevolg van een positief koerseffect, instroom in assets under discretionary management, en een toename in spaargelden & deposito’s van particuliere klanten. Hier staat een uitstroom van assets under non-discretionary management tegenover. Private Banking De client assets van Private Banking zijn in 2014 toegenomen met € 1,0 miljard tot € 29,2 miljard. Binnen assets under discretionary management is een instroom van € 0,3 miljard gerealiseerd. Credit gelden laten een stijging zien van € 0,3 miljard. Hiertegenover staat een uitstroom van € 0,7 miljard op non-discretionary, die met name het gevolg is van de invoering van de nieuwe tariefstructuur. In 2014 heeft de trend van het kiezen voor de voordelen van een discretionair mandaat zich verder doorgezet binnen Private Banking; het aandeel discretionair vermogen is gestegen van 39% naar 42%. De introductie van het nieuwe adviesmodel heeft met name in het eerste halfjaar geleid tot een verschuiving van Samen Beleggen (beleggingsadvies) naar Laten Beleggen (vermogensbeheer) en Zelf Beleggen (execution only).

4% Ontwikkeling client assets Private Banking (€ miljard)

5% 10%

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

10% 51%

ederland N België Italië Luxemburg Spanje Groot-Brittanië Overig

0,3

0,3

1,1

– 0,7

29,2

28,2

16%

Client assets Client assets

57,5

53,5

31/12/2013 Netto- Netto- Netto- Koers- 31/12/2014 instroom uitstroom instroom effect % discretionairy non- credit- discretionairy gelden 7%


46,9

43,2

9%


10,6

10,3

3%

Client assets

57,5

53,5

7%

Private Banking

29,2

28,2

4%

Corporate Banking

0,8

0,9

– 12%

Asset Management

27,5

24,4

13%


46,9

43,2

9%

Assets under discretionary management

35,7

31,8

12%

Client assets (€ miljard)

2014

2013

64%

11,2

11,4

– 2%


10,6

10,3

3%

Spaargelden

8,9

7,8

14%

Deposito’s

1,7

2,5

– 32%

De beleggings- en handelsportefeuille bestaat uit het saldo van beleggingen voor verkoop beschikbaar, financiële vorderingen handelsactiviteiten, financiële activa aangehouden tot einde looptijd en financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening.

61%

58% ■ Non-discretionary ■ Discretionary

36%

Assets under non-discretionary management

12

Verhouding discretionary/non-discretionary assets under management Private Banking

39%

42%

31/12/2012 31/12/2013 31/12/2014

21


Met de online spaar- en beleggingspropositie Evi, die zich richt op starters op de vermogensmarkt, zijn zowel in Nederland als België goede resultaten behaald. Het ondergebrachte vermogen bedraagt eind 2014 ruim € 1 miljard. Evi is in Nederland beschikbaar in de vormen Beheer, Advies en Sparen. In België is Evi Sparen beschikbaar. Asset Management De client assets van Asset Management stegen met 13% van € 24,4 miljard naar € 27,5 miljard. Deze stijging is voornamelijk toe te rekenen aan het gerealiseerde koerseffect van € 3,4 miljard. De netto-uitstroom van € 0,3 miljard is een saldo van vertrekkende klanten, nieuwe mandaten en instroom van bestaande klanten. Vanwege het succes van de Kempen Global High Dividendstrategie en ter bescherming van de belangen van de bestaande beleggers, is begin 2014 besloten om het Kempen Global High Dividend Fund te sluiten voor nieuwe stortingen. Zoals verwacht heeft dit per saldo geleid tot uitstroom. Sinds begin 2015 is het fonds daarom weer open voor nieuwe inleg. Wel gelden er nog beperkingen voor de omvang van nieuwe orders. Ontwikkeling client assets Asset Management (€ miljard) 3,4 – 0,3 27,5

24,4

31/12/2013

Netto- Koers- 31/12/2014 uitstroom effect

Assets under management De totale assets under management stegen met 9% van € 43,2 miljard ultimo 2013 13 naar € 46,9 miljard ultimo 2014. De stijging van € 3,7 miljard bestond uit een netto-uitstroom van € 0,8 miljard en een positief koerseffect van € 4,5 miljard. Ontwikkeling assets under management (€ miljard)

40,9

43,2

11,9

11,4

29,0

31,8

46,9 11,2 ■ Non-discretionary ■ Discretionary

35,7

31/12/2012 31/12/2013 31/12/2014

13

Als gevolg van de aangescherpte definitie is de stand per 31-12-2013 met € 0,1 miljard naar beneden bijgesteld.

22


Dromen haalbaar maken Ik werk bij een van de Special Clients Desks. Deze desks bestaan uit teams van specialisten die proactief een beperkt aantal relaties adviseren over de opbouw van hun beleggingsportefeuille. We hebben een dynamisch beleggingsjaar achter de rug, waarin een hoop is gebeurd. De markt was flink in beweging en maakte soms rare sprongen, de rente was al laag maar ging toch nóg lager en de VS deden het verrassend goed. Intussen had de laatste fase van onze reorganisatie invloed op onze klanten en op ons. Ik nam klanten over van collega’s en investeerde veel tijd in het leren kennen van deze mensen. Ik werk nu voor 85 klanten, waarvan ongeveer de helft nieuw voor mij is. Kennismaken betekent in dit geval niet een kopje koffie drinken. Ik verdiep me echt in hun wensen en stel vragen als: wat houdt u bezig, welke risico’s wilt en kunt u nemen en waar ligt uw horizon? Ik onderhoud zeer regelmatig contact met mijn klanten. Ik wil echt een adviseur zijn en stel mijn kennis in dienst van mijn klanten. Omdat we nu met minder klanten per adviseur werken, is daar ook tijd voor. Ik voel me echt gestimuleerd om met eigen ideeën te komen, meer dan bij een grote financiële instelling, waar portefeuillebeleggen meer gestandaardiseerd is. Mijn klanten zijn interessante mensen, vaak ondernemers, die echt iets te vertellen hebben. De combinatie van het financiële en de menselijke kant, maken mijn vak zo boeiend. Onze nieuwe campagne maakt mijn vak bovendien concreet. Horizon geven aan vermogen betekent naar mijn mening: het haalbaar maken van wensen en dromen. Mark Rab – senior investment advisor bij Private Banking

23


Private Banking Waarde toevoegen aan vermogen Financiële resultaten Private Banking (€ miljoen)

2014

2013

%

Interest

161,6

152,5

6%

–

–

–

100,1

104,9

– 5%

1,6

1,3

23%

263,3

258,7

2%

Personeelskosten

118,9

122,9

– 3%


104,6

96,1

9%

Afschrijvingen

6,9

16,2

– 57%

Bedrijfslasten

230,4

235,2

– 2%

13,0

34,7

– 63%

243,4

269,9

– 10%

19,9

– 11,2

Opbrengsten uit effecten en deelnemingen Provisie Resultaat uit financiële transacties Inkomsten uit operationele activiteiten

Bijzondere waardeverminderingen Totaal lasten Bedrijfsresultaat voor belastingen

Binnen Private Banking richt Van Lanschot zich op het behoud en de opbouw van vermogen voor particulieren, ondernemers en familiebedrijven. Daarnaast zijn business professionals & executives, healthcare professionals, verenigingen & stichtingen specifieke doelgroepen. Speciaal voor business professionals & executives ontwikkelden we een nieuwe service: CompliantBeheer. Binnen vermogensbeheer beheren we, inclusief België en Zwitserland, nu meer dan € 8 miljard. Bij Evi, ons eind 2013 gelanceerde online aanbod voor met name de starters op de vermogensmarkt, is inmiddels meer dan € 1 miljard aan vermogen ondergebracht. In oktober lanceerden we Vermogensregie-nieuwe-stijl: een vernieuwd concept voor Private Banking-klanten dat inspeelt op de behoefte aan ondersteuning en oplossingen in verschillende levensfases om zo persoonlijke, financiële, zakelijke en maatschap pelijke doelen te kunnen bereiken. De aandelenmarkten trokken in 2014 aan, maar waren onrustig. Fundamenteel economisch herstel in de eurozone bleef uit en de rente op de kapitaalmarkt bleef laag. Uiteindelijk bleken alle beleggingscategorieën een positief resultaat te laten zien en leidde dit tot een stijging in toevertrouwd vermogen.

In een wereld waarin de arbeidsmarkt en de pensioenmarkt sterk veranderen, de overheid terugtreedt en geld-voor-later niet langer een gegeven is, bestaat in Nederland steeds meer behoefte aan wealth management, ook onder starters op de vermogensmarkt. Sinds de introductie van Evi zijn we er ook voor de vermogenden van morgen. Keuze aan de klant In lijn met onze strategische heroriëntatie hebben we in 2014 onze organisatie en onze dienstverlening veranderd. We rolden onze drie servicemodellen verder uit: Personal Banking/Evi, Private Banking en Private Office. De klant bepaalt welk model hij kiest en op welke manier en op welk moment dienstverlening en advisering plaatsvinden. Met Evi bedienen we een grotere groep klanten online, in plaats van door een individuele bankier op een van onze kantoren. Onze private bankers hebben daardoor nog meer tijd voor een kleinere groep particulieren met grotere vermogens en de meest complexe vraagstukken op het gebied van vermogen, financiële planning en welzijn.

‘Bereikbaarheid en continuïteit worden voor klanten steeds belangrijker. Met de teambenadering van Personal Banking/ Evi spelen we hier op in, zonder in te boeten op kwaliteit en klantbeleving. We combineren online met persoonlijk contact op de momenten dat de klant dat wenst.’ Guido van Aubel, directeur Personal Banking

Personal Banking/Evi Met Evi weet Van Lanschot ook starters in de vermogensmarkt te helpen met behoud en opbouw van hun vermogen: een derde van de Evi-klanten in Nederland belegt voor het eerst. In Nederland en België ging Evi door de grens van € 1 miljard aan ondergebracht vermogen heen en een groot deel van de klanten geeft aan te verwachten meer middelen onder te brengen. Onder de Evi- klanten zijn ook ondernemers en zzp’ers die duidelijk aangeven dat ze mogelijk meer vermogen bij ons gaan onderbrengen. 60% verwacht dit regelmatig te gaan doen en bouwt op die manier zijn vermogen verder op voor later.

‘Klanten ervaren Evi met haar duidelijke online oplossing als een toegankelijke manier om te gaan beleggen en geven een 8 als rapportcijfer. Ook bereiken we een jongere doelgroep; dat biedt een mooie basis voor verdere groei.’ Monique Opdam, directeur Marketing

24


Vermogensregie De gesprekken die onze private bankers en adviseurs met klanten voeren zijn zeer persoonlijk: ze gaan over de wensen en dromen van klanten. In 2014 introduceerden we de Scan OverMorgen. Met behulp van deze scan wordt sneller duidelijk wat de doelstellingen zijn en waar de klant prioriteit legt, nu en in de toekomst, op persoonlijk, zakelijk en maatschappelijk vlak. Alle thema’s komen langs en zodra we werkelijk weten wat een klant beweegt, toetsen we de haalbaarheid van de wensen van de klant en vertalen deze naar financiële doelstellingen. We kunnen dan bijvoorbeeld meedenken over de verkoop van een bedrijf, het doorgeven van vermogen, maar ook meepraten over kunst verzamelingen of vraagstukken op het gebied van zorg. Nadat we mogelijkheden en risico’s zorgvuldig hebben afgewogen, stippelen we een route uit naar waar de klant op een bepaald moment in zijn leven wil staan. Dat noemen we Vermogensregie. Dit persoonlijke plan geeft ook aan op welke momenten in- of uitstroom van vermogen wordt voorzien. Door regelmatig, in ieder geval jaarlijks, in gesprek te gaan over het geven van horizon aan vermogen, blijven we scherp en alert op de ontwikkelingen in de persoonlijke situatie van een klant en wensen of ontwikkelingen die voortkomen uit veranderingen in weten regelgeving.

‘Zoals voor de meeste mensen, is ook voor de klanten met de grotere vermogens het bezit van vermogen geen doel, maar een middel; hun doel is een horizon zonder zorgen. Daar past niet, of lang niet altijd, een standaardproduct bij. Deze klant wil écht maatwerk om zijn specifieke persoonlijke, zakelijke en eventuele maatschappelijke vraagstukken te kunnen beantwoorden.’ Richard Bruens, lid Raad van Bestuur en verantwoordelijk voor Private Banking

Beleggen Van Lanschot gelooft dat een (deels) actief beheerde beleggings portefeuille op de lange termijn werkelijk toegevoegde waarde biedt, zowel qua financieel rendement als waar het gaat om het realiseren van maatschappelijke doelstellingen. De kennis en kunde van onze specialisten blijft in deze markt een uiterst belangrijke rol spelen. Na afschaffing van de distributievergoeding en de introductie van de adviesfee zien klanten duidelijk wat ze betalen voor beleggings advies. Sommige adviesklanten hebben hierdoor gekozen voor vermogensbeheer, terwijl andere overstapten naar execution only.

’Gemeten naar volumes blijven beleggingsadvies en vermogensbeheer onze belangrijkste activiteiten op het gebied van beleggen. De druk om daarin écht toegevoegde waarde te leveren is wel veel groter geworden, maar dat is ook precies waar Van Lanschot onderscheidend in is.’ Bart Horsten, directeur Wealth Management Products & Services

Hypotheken Het kopen van een eigen woning en het aangaan of wijzigen van een hypotheeklening leidt tot elementaire veranderingen in de vermogenspositie van onze klanten. Om die reden biedt Van Lanschot vanuit een nieuw ingericht hypotheekcentrum woningfinancieringen voor met name klanten met een afwijkende inkomens- of vermogenssituatie: vermogende particulieren, ondernemers en familiebedrijven, business professionals & executives en healthcare professionals. Onze adviseurs brengen relevante kennis in en zoeken voor specifieke financiële situaties de beste oplossing. Een hypotheeklening aanvragen zonder advies is onder voorwaarden ook mogelijk.

Charity Service Begin 2014 is Van Lanschot gestart met de Charity Service. Het adviestraject van de Charity Service is een uitbreiding en verdieping van onze rol als wealth manager. Naast persoonlijke en zakelijke wensen neemt de maatschappelijke (geef)wens van de klant nu een duidelijkere plaats in. Het adviestraject van de Charity Service is erop gericht een geefplan of –strategie te maken. In een aantal gesprekken wordt stilgestaan bij de wensen en mogelijkheden van de klant. Het adviestraject van de Charity Service wordt uitgevoerd door de manager Charity Service in samenwerking met de desbetreffende private banker en het Financieel Plannings centrum. Voor meer informatie zie: vanlanschot.nl/charityservice.

Vernieuwing voor de klant Inmiddels hebben we het productaanbod vereenvoudigd en de infrastructuur en organisatie efficiënter gemaakt en aan de nieuwe dienstverlening aangepast. De introductie van de nieuwe Spaar & DepositoRekening is daarvan een goed voorbeeld. Private Banking maakt op het gebied van digitalisering een inhaalslag. Ook zijn, mede op verzoek van onze klanten, de eerste initiatieven gelanceerd om het papiergebruik terug te dringen. We lanceren in 2015 een nieuwe online omgeving voor onze klanten, een speciaal ontwikkelde vermogensbeheer-app en een nieuwe Evi-website. Ook zullen de papierloze initiatieven worden uitgebreid, steeds gelijklopend met de ontwikkelingen en mogelijkheden in de online omgeving. De initiatieven zijn erop gericht onze klanten op een moderne en efficiënte manier te bedienen, en de klantbeleving te versterken. Keuzes De heldere keuzes die we maakten brachten personele en organisatorische consequenties met zich mee. Deze hadden vooral in de eerste jaarhelft nog aanzienlijke impact, zowel binnen onze organisatie als voor onze klanten. In de tweede helft van het jaar, toen de voornaamste organisatorische veranderingen waren afgerond, konden we ons weer geheel wijden aan het bedienen en ondersteunen van onze klanten.

25


Met onze vernieuwende vermogensregiepropositie en het succes van Evi vergrootten we onze zichtbaarheid en legden we een solide basis voor verdere groei.

Van Gogh Museum Van Lanschot is altijd nauw betrokken geweest bij kunst en cultuur: als verzamelaar, maar ook als instelling die initiatieven van kunstenaars en musea mede mogelijk maakt. Dat we in augustus 2014 partner werden van het Van Gogh Museum in Amsterdam en de bouw van de nieuwe entree van het museum financieel gaan ondersteunen, past bij die traditie en vergroot onze zichtbaarheid in de samenleving. Als onderdeel van deze sponsoring hebben alle Private Banking-klanten het aanbod gekregen om zes maanden kosteloos ‘vriend’ van het Van Gogh Museum te worden. In deze periode kunnen zij het museum gratis bezoeken. Inmiddels hebben ruim 6.000 klanten gebruik gemaakt van deze mogelijkheid.

26


Asset Management Gefocust groeien Financiële resultaten Asset Management (€ miljoen)

2014

2013

%

–

–

–

2,6

–

–

81,4

75,9

7%

–

– 0,1

–


84,0

75,8

11%

Personeelskosten

36,3

37,8

– 4%


13,9

14,2

– 2%

Afschrijvingen

0,8

0,7

14%

Bedrijfslasten

51,0

52,7

– 3%

–

–

–

Totaal lasten

51,0

52,7

– 3%

Bedrijfsresultaat voor belastingen

33,0

23,1

43%

Interest Opbrengsten uit effecten en deelnemingen Provisie Resultaat uit financiële transacties


Binnen Asset Management (Kempen Capital Management) richten we ons op enkele specifieke beleggingsstrategieën waarmee we tot de top van de wereldwijde fondsaanbieders behoren. Naast beleggingsstrategieën in small caps en vastgoed zijn dat ook beleggingsstrategieën in hoogdividendaandelen, vastrentende waarden, bedrijfsobligaties en fund of hedge funds. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat we zelf (de portefeuillemanagers en Kempen Capital Management) meebeleggen in onze eigen fondsen, waarmee de klant en wij dezelfde belangen delen. Daarnaast bieden we fiduciair vermogensbeheer aan, waarbij we totaaloplossingen verzorgen voor institutionele klanten en de particuliere klanten van Van Lanschot. Kempen Capital Management is een Nederlandse institutionele vermogensbeheerder met de ambitie om binnen specifieke beleggingsniches een speler van wereldklasse te zijn. Ook in 2014 wisten we voor onze klanten een positief rendement te behalen en groeide het totaal beheerd vermogen naar € 27,5 miljard. Al was er ook wat tegenwind: door de consolidatieslag in de Nederlandse pensioensector raakten we een paar middelgrote pensioenfondsen kwijt als klant en omdat een deel van onze verwachtingen met betrekking tot enkele beleggingsmarkten en sectoren zich (nog) niet materialiseerden drukte dat in sommige portefeuilles de relatieve performance. Zo steeg de kapitaal marktrente niet, terwijl we dat wel hadden verwacht, en waren we positief over emerging markets, terwijl een herstel in die markten uitbleef.

Dat we bullish waren met betrekking tot de aandelenmarkten pakte wel goed uit. Onze verwachtingen zijn gebaseerd op ontwikkelingen op de langere termijn. Dit betekent dat wanneer onze verwachtingen op korte termijn niet uitkomen, we in sommige gevallen toch blijven vasthouden aan onze overtuigingen. Indien we van mening zijn dat er fundamentele veranderingen hebben plaatsgevonden, passen we onze portefeuilles aan. In 2014 hebben we twee nieuwe beleggingsfondsen geïntroduceerd: het Kempen (Lux) Global Small-cap Fund en het Kempen (Lux) Global Property Fund. De aandelenmarkten trokken in 2014 aan, maar waren onrustig. Fundamenteel economisch herstel in de eurozone bleef uit en de rente op de kapitaalmarkt bleef laag. Mede dankzij het gunstige beursklimaat zijn de assets van onze klanten verder gestegen. Assets under management (€ miljard)

2014

2013

%

12,3

11,4

8

6,9

7,1

–3

Klantoplossingen

15,2

13,0

17

Totaal

27,5

24,4

13

Nichestrategieën – waarvan beleggingsfondsen

Vastgoed Vastgoed geldt al jaren als een nichestrategie van Kempen Capital Management. Om naast de Europese varianten ook aan onze klanten een wereldwijd product aan te kunnen bieden, introduceerden we het Kempen (Lux) Global Property Fund. Uit een wereldwijd aanbod van ruim 250 beursgenoteerde vastgoed bedrijven wordt een portefeuille samengesteld van veertig tot vijftig winnaars. We beheren het fonds door gebruik te maken van big data, geleverd door premium data vendors. Uit de analyse van deze data krijgen wij inzicht in de kredietwaardigheid van huurders, de huuropbrengsten, het aantal bezoekers van retail gebieden, cijfers over leegstand en andere met deze vastgoed bedrijven gerelateerde onderwerpen. Hierdoor hoeven onze portefeuillemanagers en analisten veel minder tijd te besteden aan het bezichtigen van het commercieel vastgoed waarin men zou willen beleggen, terwijl voor duiding en analyse van de cijfers juist meer tijd beschikbaar komt.

’Voor het Kempen Global Property Fund kunnen wij uit big data opmaken hoe een locatie zich ontwikkelt. Natuurlijk bezoeken onze fondsmanagers ook nog de locaties van de vastgoedobjecten, maar minder frequent en veel doelmatiger. We beleggen pas als de feiten helder zijn en we alles begrijpen.’ Erik Luttenberg, managing director Kempen Capital Management

27


Small caps Beleggen in small caps is een beleggingsstrategie die zowel op nationale als Europese schaal succesvol is gebleken. We pakken door op dit succes met de lancering van het Kempen (Lux) Global Small-cap Fund. Focus leidt tot groei Focussen betekent ook: dingen niét doen. In februari 2014 werd het Kempen Global High Dividend Fund voor nieuwe inleg gesloten. Reden was dat de grens van het beheerde vermogen was bereikt waarbinnen de langetermijndoelstellingen van bestaande beleggers konden worden waargemaakt. Zo’n capaciteitsgrens voor het maximaal te beleggen vermogen blijft een van de belangrijkste pijlers onder de kwaliteit van onze beleggingsstrategieën. We willen wel groeien, maar niet als dat ten koste gaat van onze focus op rendement in die strategie. Asset Management verkiest de niche boven de breedte.

’Bij de Olympische Spelen zie je soms kleinere landen heel hoog eindigen in het medailleklassement, omdat ze duidelijke keuzes maken. Daardoor kunnen ze van grote landen winnen. Asset Management zet in op die niches waar we de nummer één van de wereld kunnen worden. We houden niet van verliezen, daarom moeten we kijken wáár we kunnen winnen.’ Paul Gerla, voorzitter Directie Kempen & Co en directievoorzitter Kempen Capital Management

Verantwoord beleggen Asset Management hanteert een beleggingshorizon voor de lange termijn, waarbij betrokken aandeelhouderschap en een voortdurend streven naar verbetering van de resultaten centraal staat. Dit is vastgelegd in onze beleggingsprincipes en in lijn daarmee zullen we de environmental, social en governance (ESG)-criteria verder integreren in ons beleggingsproces. Verantwoord beleggen gaat hand in hand met het streven naar financieel rendement. Een gebrek aan aandacht voor ESGaspecten vergroot immers het risicoprofiel van onze beleggings portefeuille. Bij de ambitie van Kempen Capital Management om zowel in Nederland als daarbuiten beter te willen zijn dan andere financiële dienstverleners, past outperformance op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Prijzen In september was Kempen Capital Management voor het tweede jaar op rij een van de winnaars van de Focus Elite 2014 Culture Awards, toegekend aan vermogensbeheerders met een superieure bedrijfscultuur. Kempen (Lux) Euro Credit Fund kreeg in november de hoogste Analyst Rating ‘Gold’ van Morningstar. Het is daarmee, binnen de Euro bedrijfsobligatiescategorie, het enige beleggingsfonds dat deze eer ten deel valt. Het Kempen Global High Dividend Fund en het Kempen European High Dividend Fund waren tot vandaag de enige andere Nederlandse beleggingsfondsen met de hoogste waardering ‘Gold’. Zij kregen deze status in 2012. De gouden status van deze twee dividendfondsen en het credit fund is bijzonder. Kempen Capital Management is daarmee het enige Nederlandse fondshuis dat de hoogste (gold) rating heeft voor een aantal beleggingsfondsen.

28


Merchant Banking Relevant zijn voor onze klanten door focus en toewijding Financiële resultaten Merchant Banking (€ miljoen)

2014

2013

%

2,8

2,4

17%

–

–

–

52,1

44,9

16%

6,3

2,8

125%


61,2

50,1

22%

Personeelskosten

Interest Opbrengsten uit effecten en deelnemingen Provisie Resultaat uit financiële transacties

25,4

28,7

– 11%


9,7

6,6

47%

Afschrijvingen

0,6

0,9

– 33%

Bedrijfslasten

35,7

36,2

– 1%

2,0

1,4

43%

Totaal lasten

37,7

37,6

0%


23,5

12,5

88%


2014 was voor Merchant Banking het jaar waarin het succes van de gekozen strategie werd onderschreven. Heldere keuzes voor sectoren en producten hebben ons profiel aangescherpt. Mede dankzij positieve ontwikkelingen op de kapitaalmarkt hebben wij onze klanten en beleggers dit jaar kunnen adviseren en begeleiden bij een groot aantal aansprekende transacties.

Corporate Finance Het afgelopen jaar hebben we succesvolle transacties kunnen doen in al onze gekozen focussectoren en producten. We hebben onze internationale ambities verder kunnen waarmaken met onze betrokkenheid bij de beursgangen van arGEN-X in Brussel, Mainstay Medical in Dublin en Parijs, TLG Immobilien in Frankfurt en Entra in Oslo. Op het gebied van fusies en overnames zijn we adviseur van Deutsche Annington bij haar geplande overname van Gagfah en als adviseur van SMABTP bij haar publieke bieding op Société de la Tour Eiffel. Onze betrokkenheid bij deze transacties illustreert onze leidende rol in de European Real Estate en Life Sciences & Healthcare, die samen met Resource Efficiency & Cleantech onze focusgebieden vormen. Naast onze internationale activiteiten zijn wij ook actief op onze thuismarkt. Bijvoorbeeld met onze rol bij de beursgang van Probiodrug in Amsterdam en als fusie-en-overname-adviseur van Accell Group, NOVA Terminals, TBI en Van Oord.

We hebben dit jaar ook een aantal belangrijke herfinancierings trajecten begeleid voor onze klanten. Met deze uitbreiding van ons productaanbod spelen we in op de behoefte van onze klanten aan onafhankelijk advies en zijn we in staat om een geïntegreerd productaanbod – fusie-en-overname-advies, kapitaalmarkt transacties en financieringsadvies – aan te bieden in de gekozen focussectoren. Onze klanten kiezen er bovendien voor om bij ons terug te komen.

‘Klanten komen bij ons terug. In 2014 hebben we VastNed Retail mogen adviseren bij de uitgifte van een converteerbare obligatie aan het begin van het jaar én bij haar herfinanciering net voor het einde van het jaar. Voor Wereldhave hebben we naast de advisering bij de reguliere herfinanciering in maart ook mogen adviseren bij de acquisitie van een portefeuille van Franse winkelcentra en de daarmee samenhangende € 550 miljoen aandelenemissie, de een na grootste vastgoed emissie in Europa in 2014’. Paul Pruijmboom, managing director Kempen Corporate Finance

29


Geselecteerde transacties Kempen & Co in 2014 European Real Estate

Acquisition of French shopping centre portfolio

Block trades in Deutsche Annington shares

Rights issue

Block trades in Deutsche Annington shares

Accelerated bookbuild offering

Refinancing

€ 850,000,000

€ 305,270,479

€ 550,061,923

€ 502,315,983

€ 37,500,000

€ 300,000,000

Adviser

Sole Bookrunner

Joint Global Coordinator Joint Bookrunner

Sole Bookrunner

Joint Bookrunner

Financial adviser

December 2014

December 2014

December 2014

December 2014

November 2014

November 2014

Initial public offering


Share buy-back

Public offer for Société de la Tour Eiffel

Secondary offering

Convertible bond issue

€ 375,338,766

NOK 6,014,999,965

€ 122,100,000

€ 701,000,000

€ 132,889,285

€ 125,000,000

Joint Bookrunner

Co-Lead Manager

Settlement Agent

Adviser

Sole Bookrunner

Co-Lead Manager

October 2014

October 2014

October 2014

September 2014

September 2014

June 2014

Convertible bond issue

Refinancing

At-market rights issue

€ 110,000,000

€ 300,000,000

€ 130,400,000

Financial adviser

Financial adviser

Joint Global Coordinator

April 2014

March 2014

February 2014

Life Sciences & Healthcare


Acquisition cancer immunotherapy program of Pantarhei Bioscience

Sale of MediZorg to Eurocept Group


Sole Global Coordinator Sole Bookrunner

Adviser

Adviser

October 2014

October 2014

September 2014

€ 23,244,126


Acquisition of Cherokee Pharma

Secondary listing on Euronext Paris


Adviser

Listing agent

July 2014

July 2014

July 2014

€ 41,774,160


Sale of EMCM

Acquisition of Trianta Immunotherapies


€ 41,720,822

€ 18,811,635

€ 18,000,000

Joint Bookrunner


Sole financial adviser

Adviser

Joint Lead Manager

DKK 998,000,000

June 2014

April 2014

February 2014

January 2014

January 2014

Benelux

Acquisition of Ballast Nedam Offshore

Sale of majority of shares in Fri-Jado to Mentha Capital

Sale of shares to EQT Infrastructure and Koole family

Fairness opinion

Refinancing

Adviser

Adviser

Adviser

Adviser

Adviser

Adviser

December 2014

December 2014

June 2014

June 2014

April 2014

April 2014

Sale of Dutch supply assets to Eneco

ABB, preference shares issue and refinancing

Adviser

Sole independent adviser and Joint Bookrunner

March 2014

February 2014

€ 408,000,000

€ 50,000,000

Sale of Hercules business to ZEG € 20,000,000

30


Securities De positieve ontwikkeling in commissie-inkomsten die wij de afgelopen jaren hebben gezien heeft zich in 2014 voortgezet. De groei komt door een stijging van onze commissie-inkomsten uit kapitaalmarkttransacties (zie ook Corporate Finance) en block trades. De basis hiervoor ligt in de groei van ons distributie netwerk met institutionele beleggers voornamelijk uit Engeland en de Verenigde Staten, onder meer dankzij het versterken van ons kantoor in New York. Ook de inkomsten uit structured products dragen bij aan onze groei. In 2014 waren de koersuitslagen van individuele aandelen groot, terwijl de indices in deze periode maar licht zijn opgelopen. Hierin hebben de analisten van Kempen Securities het verschil gemaakt met onder andere goede researchproducten voor institutionele beleggers. De Benelux Favourites lijst liet over 2014 een positief rendement zien van ruim 21% terwijl de Amsterdamse AMX Index een positief rendement behaalde van 3% in 2014. Ook in de jaarlijkse Extel Survey waarin institutionele beleggers hun mening over brokers geven, scoorde Kempen Securities verschillende top 3-posities in de voor haar relevante sectoren. In de Europese markt zijn de institutionele handelsvolumes de afgelopen jaren afgenomen. Dit komt hoofdzakelijk doordat orders niet meer per definitie via een broker naar verschillende handelsplatformen worden geleid. Institutionele beleggers hebben steeds vaker zelf toegang tot de markt. Kempen Securities anticipeert hierop door te zoeken naar sectoren waarin echt toegevoegde waarde geleverd kan worden. Block trading Binnen onze niches bemiddelen we bij grote effectentransacties tussen institutionele beleggers, zogenaamde block trades. Institutionele beleggers zijn geïnteresseerd in block trades omdat de liquiditeit op de aandelenmarkt is afgenomen door versnippering van de markt. In een illiquide markt kan het kopen of verkopen van een groot pakket aandelen leiden tot ongewenste koers bewegingen, wat ten koste gaat van het rendement van de belegger. Wanneer onze specialisten een substantieel pakket aandelen in één keer plaatsen bij een institutionele belegger, is er echter geen koersbeweging. In 2014 heeft Kempen Securities wederom meer block trades gedaan dan in het jaar daarvoor. Ook de gemiddelde omvang van een block is toegenomen. Tot slot betekent een goed distributie netwerk en stijgende marktaandelen als gevolg van block trades tevens dat Kempen Securities meer plaatsingskracht heeft bij beursintroducties en emissies. Events Om te kunnen blijven leveren en op het netvlies te staan, moéten we borgen dat we bij de belangrijke liquidity events betrokken zijn. Dit betekent maar één ding: dat Kempen Securities klanten het meest relevante en meest fijnmazige distributienetwerk moet bieden. Daarom organiseert Kempen Securities ieder jaar een aantal grote seminars in steden als Londen, New York en Amsterdam, waar we CEO’s en CFO’s ontvangen samen met de grote institutionele beleggers.

De eerste groep genodigden kan daar de kwaliteit van ons distributienetwerk ervaren en de tweede groep genodigden krijgt zo de relevante beleggingsproposities te zien.

‘Wij besteden veel aandacht aan het in stand houden en uitbreiden van ons distributienetwerk. Dit kunnen wij doen doordat wij de juiste analisten hebben die hoge kwaliteit research produceren en de juiste sales traders en traders, die in hoge mate institutionele klanten voorzien in de behoefte aan liquiditeit’. Joof Verhees, lid Directie Kempen & Co en verantwoordelijk voor Kempen Securities

Structured Products Een belangrijke groeimotor van Kempen Securities is het leveren van klantoplossingen aan Private Banking in de vorm van gestruc tureerde beleggingen. Het grote voordeel van gestructureerde producten is dat we maatwerk kunnen leveren, waarmee we bijvoorbeeld een klant op een einddatum een kapitaalgarantie kunnen bieden. Er worden gestructureerde producten gecreëerd op basis van schuldpapier van Van Lanschot en van andere uitgevende instellingen. Dit zorgt ervoor dat de klant met een gespreid kredietrisico kan beleggen. Voor Van Lanschot bieden de gestructureerde producten een additionele financieringsbron.

31


Van Lanschot Participaties De vriendelijke kant van private equity Van Lanschot Participaties bestaat sinds 1982 en wordt sinds 2010 beheerd vanuit Kempen Investments. Onze propositie is onderscheidend omdat we ons specifiek op minderheidsbelangen richten (20-50%) en daarbij een langetermijninvesteringshorizon hanteren. We investeren in middelgrote Nederlandse onder nemingen, want dat past bij onze doelgroep, onze slagkracht en ons gewenste risicoprofiel. Per deelneming investeren we tussen de € 5 miljoen en € 15 miljoen. Of we instappen hangt zeker niet alleen af van de financiële resultaten, maar ook van de strategie en vooral de kwaliteit van het management. Van Lanschot Participaties participeert momenteel in veertien ondernemingen en daarnaast houden wij belangen in een aantal private-equityfondsen. Ultimo 2014 bedraagt de waarde van de portefeuille circa € 110 miljoen. We investeren middelen van Van Lanschot zelf, niet van klanten of derden, waardoor we als aandeelhouder lang aan boord kunnen blijven. Een mooi voorbeeld is Tecnotion, een bedrijf uit Almelo waar we sinds 1999 aandeelhouder zijn met een belang van 38%. In de afgelopen vijftien jaar heeft de onderneming een indrukwekkende groei gerealiseerd en onder meer een fabriek in China geopend. 2014 was een goed jaar voor Van Lanschot Participaties, onder meer dankzij de verkoop van het 21%-belang in DORC Holding. De onderneming, die instrumenten ontwikkelt voor oogchirurgen, was toe aan de volgende fase waarbij een grotere aandeelhouder past. De aandeelhouders besloten daarom gezamenlijk een verkoopproces op te starten. In 2014 deden we ook een nieuwe investering, namelijk in TechAccess, een IT-distributeur uit Son. We verwierven 40% in dit bedrijf met een sterk management en aantrekkelijke groeiperspectieven.

’Omdat wij ons richten op minderheidsbelangen voor de lange termijn, worden we door het management van de onder nemingen niet gezien als een bedreiging maar juist als partner. Wij zitten aan de vriendelijke kant van het private-equityspectrum en gaan niet op de stoel van de directie zitten. Wel willen we goed op de hoogte blijven en sparringpartner zijn. We helpen ook graag mee op gebieden waar we expertise in huis hebben. Participeren is een werkwoord.’ Joost Bakhuizen, managing director Kempen Investments

Van Lanschot Participaties houdt ook aandelen in ondernemingen die het resultaat zijn van debt-for-equity swaps. Dit betreft door Van Lanschot aan bedrijven verstrekte leningen die niet konden worden terugbetaald en werden omgezet in aandelen. Dit geeft de onderneming rust en ademruimte en Van Lanschot de kans een deel van het uitgeleende bedrag terug te verdienen. In september 2014 verkochten we in deze categorie Medizorg aan de Eurocept Groep, waarmee voor alle betrokkenen een goede oplossing is gevonden.

32


Corporate Banking In het juiste tempo afbouwen Financiële resultaten Corporate Banking (€ miljoen)

2014

2013

%

Interest

66,8

55,1

21%

–

–

–

5,6

7,5

– 25%

–

–

–


72,4

62,6

16%

Personeelskosten

20,2

20,2

0%


19,3

13,7

41%

Afschrijvingen

0,1

2,3

– 96%

Bedrijfslasten

39,6

36,2

9%


69,3

74,7

– 7%

Totaal lasten

108,9

110,9

– 2%


– 36,5

– 48,3

– 24%

Opbrengsten uit effecten en deelnemingen Provisie Resultaat uit financiële transacties

Een zakelijke kredietportfolio past niet bij Van Lanschots profiel van een gespecialiseerde en onafhankelijke wealth manager, gericht op het behoud en de opbouw van vermogen voor particuliere en institutionele klanten. Besloten is dan ook om de zakelijke kredietportefeuille geleidelijk af te bouwen. Dat doen we via Corporate Banking: een team van specialisten op het gebied van MKB-leningen en vastgoedfinancieringen. Van Lanschot blijft wel zakelijke kredieten verstrekken in nichemarkten, zoals healthcare. De gedachte hier is dat als we investeren in een apotheek of artsenpraktijk, we spin-off kunnen realiseren richting Private Banking, evenals bij business professionals: als iemand partner wordt bij een accountantskantoor levert dat in een later stadium privévermogen op. In 2014 zijn verdere stappen gezet in de afbouw van de leningen portefeuille. Door de daling van de leningenportefeuille daalde de RWA. Doel is om deze eind 2017 te hebben gehalveerd. De reductie van de RWA heeft sterk bijgedragen aan de versterking van ons kernkapitaal. Geleidelijk afbouwen Het geleidelijk afbouwen van onze zakelijke kredietportefeuille is belangrijk. Met veel van onze klanten hebben we een meerjarige relatie. We willen deze op een goede manier afronden. Dit is ook belangrijk voor onze reputatie als wealth manager.

Om de afbouw te realiseren hebben we aan al onze klanten persoonlijk een toelichting gegeven op onze strategische keuze en de langetermijnconsequenties voor hen. We ondersteunen klanten bij het vinden van andere financieringsmogelijkheden, bijvoorbeeld door hen te introduceren bij andere banken of bij consultants gespecialiseerd in advies ten aanzien van financierings structuren. De afbouw van de kredietportefeuille is hierdoor met name gerealiseerd door herfinanciering door andere banken, factoring- en leasingconstructies én in alle risicocategorieën. De afbouw vindt veelal op natuurlijke momenten plaats, bijvoorbeeld als een klant additionele financiering nodig heeft voor een investering of op de renteherzieningsdatum. We kunnen op een gegeven moment besluiten onderdelen van de zakelijke kredietportefeuille te verkopen. Hierbij is het voor ons van groot belang dat een potentiële koper de klanten goed behandelt; onze reputatie zetten we hierbij niet op het spel. Bij het afbouwen van de zakelijke kredietportefeuille zijn we dus voorzichtig én voortvarend. Centraliseren Om sneller en efficiënter te kunnen schakelen zijn alle zeven regionale business units samengebracht in ’s-Hertogenbosch. Zo kan gemakkelijker kennis worden gedeeld en samengewerkt. Het past bij de aanpak binnen Corporate Banking: er wordt niet gewerkt op basis van regio, maar op basis van grootte van een lening. Kleinere leningen worden zo efficiënt mogelijk bediend, terwijl bij grotere leningen maatwerk wordt geleverd. Onze mensen Naast het zorgvuldig afbouwen van de activiteiten, zijn we toegewijd om de medewerkers van Corporate Banking uiteindelijk naar een nieuwe baan te begeleiden, binnen of buiten Van Lanschot. We investeren veel in opleidingen om de kwaliteit van het werk te verhogen en om het profiel van onze medewerkers te versterken voor een volgende functie. De meeste medewerkers voelen zich sterk betrokken bij Van Lanschot en streven naar een volgende functie binnen de bank. Zij zien Corporate Banking als springplank: in het najaar van 2014 zijn vier mensen naar het Private Bankingteam overgestapt en in totaal heeft al 15% van de medewerkers een volgende functie binnen Van Lanschot gevonden.

‘Het is belangrijk dat medewerkers het naar hun zin hebben bij Corporate Banking en tegelijkertijd continu nadenken over de volgende stap in hun carrière. Hun vak houdt niet op te bestaan, maar wel bij Van Lanschot.’ Rob van Oostveen, directeur Corporate Banking

33


Voorbij de cijfers De markt waar ik in werk, aandelen in de Benelux, is overvol en enorm lawaaierig: een belegger krijgt dagelijks een karre vracht aan reclame-uitingen en opinies te verstouwen. Ons onderscheidend vermogen tonen is daarom van levensbelang: wij moeten rust uitstralen, een gids zijn en een mening hebben. Kleur bekennen, noem ik dat. De research die we publiceren moet out of the box zijn en toegevoegde waarde hebben voor onze klanten. Sommige aandelen worden door meer dan twintig analisten gevolgd, die allemaal dezelfde persberichten lezen en dezelfde bijeenkomsten bijwonen. Om ons van de grote groep te onderscheiden, moeten we dus verder kijken dan de cijfers. Dat we een nichespeler zijn betekent dat we ons echt kunnen specialiseren en echt waarde kunnen leveren. We kiezen ervoor om heel veel te weten over een klein deel van de markt, in plaats van een klein beetje over een groot deel van de markt. Zo voorkomen we dat we ooit als een commodity worden beschouwd door een klant. Als we een institutionele klant bellen, willen we dat hij zeker weet dat we iets belangrijks voor hem hebben. En dat we iets anders, iets beters te melden hebben dan de honderd meningen die hij die dag al heeft gehoord. Als dat vertrouwen er is, ben je écht relevant en kun je een langetermijnrelatie opbouwen. We nemen niet alleen onze klanten serieus, maar ook hun agenda’s. Dit zijn extreem drukbezette mensen met verregaande verantwoordelijkheden, die grote vermogens beheren. Die verdienen wel wat meer dan een pushtelefoontje, vind ik. Die verdienen een gids. Anneka Treon – head Benelux Equities bij Merchant Banking – Securities

34


De mensen achter Van Lanschot Bank met traditie, moderne werkgever Human Resource Management (HRM) heeft binnen Van Lanschot een flinke transitie achter de rug. Ons belangrijkste kapitaal bestaat uit onze kennis en onze mensen. Om onze kennis op peil te houden moeten we leren; om goede mensen aan boord te krijgen en te houden moeten we employer of choice zijn. Daartoe heeft Van Lanschot een aantrekkelijk en modern arbeidsvoor waardenpakket geïmplementeerd, introduceerden we een volgsysteem voor onze high performers en intensiveerden we onze aanwezigheid op hogescholen en universiteiten. Wat we van onze mensen verwachten is helder: een bijdrage leveren om een hoog kwaliteits- en serviceniveau te bieden aan onze particuliere en institutionele klanten. Van ons mag worden verwacht dat we onze medewerkers inspireren, uitdagen, een competitief arbeidsvoorwaardenpakket bieden en goed opleiden. De dynamiek binnen de organisatie is aan het veranderen: niet harder, wel zakelijker. Effectiever en efficiënter werken; meer werk met minder mensen.

Modern werkgeverschap Eind 2014 voerde Van Lanschot een nieuw arbeidsvoorwaarden reglement in, nadat we per 1 januari 2014 uit de Algemene Bank-C AO waren gestapt. Het nieuwe arbeidsvoorwaardenpakket is tot stand gekomen na gesprekken en onderhandelingen met de Ondernemingsraad (OR). De OR had hierbij ondersteuning van een externe adviseur en een klankbordgroep van collega’s waar alle voorstellen werden getoetst. Op basis van hun feedback is een aantal aanpassingen gedaan. Uiteindelijk ligt er een resultaat waar alle partijen mee uit de voeten kunnen. In november hebben alle medewerkers een persoonlijke brief ontvangen en heeft 98% getekend voor het nieuwe arbeidsvoorwaardenreglement. Belangrijkste wijzigingen arbeidsvoorwaarden – Een belangrijke wijziging in de arbeidsvoorwaarden is de introductie van een nieuwe salarissystematiek. Waar werknemers binnen de Algemene Bank-CAO standaard een periodieke verhoging kregen toegekend en redelijk precies konden zien waar ze qua salaris over vijf jaar zouden staan, laten we nu mensen op basis van hun performance doorgroeien in de salarisschaal. – Private Banking, Asset Management en Merchant Banking hadden voorheen eigen regelingen voor variabele beloningen, maar nu wordt groepsbreed een beleid geformuleerd. Enkele aspecten van het beleid moeten nog worden uitgewerkt. Het beloningsbeleid voor Identified Staff, inclusief de informatie die op grond van weten regelgeving met betrekking tot de Identified Staff gepubliceerd moet worden, is te vinden op corporate.vanlanschot.nl/beloningsbeleid en corporate.vanlanschot.nl/jaarverslagen. – De standaard arbeidsduur wordt veertig uur per week. – Vanaf 1 januari 2015 geldt een nieuwe pensioenregeling voor medewerkers van Van Lanschot. Voor een gedeelte zijn de aanpassingen het gevolg van wettelijke wijzigingen, zoals de invoering van de pensioenleeftijd van 67 jaar. Daarnaast vindt een risicoverschuiving plaats van de werkgever naar de werknemer.

Van Lanschot gaat een vaste premie betalen aan het Pensioen fonds waardoor de kosten voor de pensioenregeling beter beheersbaar worden.

‘We zijn een bank met traditie, maar ook een moderne financiële dienstverlener en dus ook een moderne werkgever. We willen onze afspraken veel meer op maat regelen. De Algemene Bank-CAO was van toepassing op veertig middel grote en kleinere banken, maar bood te weinig flexibiliteit. We hebben nu een moderner pakket arbeidsvoorwaarden, waarbij leidinggevenden en werknemers veel meer zaken onderling kunnen regelen. Dit doet recht aan de volwassen arbeidsrelatie die we met onze medewerkers willen hebben.’ Marjolijn Minnema, directeur HRM Van Lanschot

Leren en Ontwikkelen Naast de arbeidsvoorwaarden vinden wij persoonlijke ontwikkeling en eigen verantwoordelijkheid ook van belang. Om de kwaliteit van de medewerkers en onze organisatie te verhogen en mensen aan ons te binden, bieden we een groot aantal opleidingen en trainingen aan. Er zijn opleidingen beschikbaar via het leerplat form, variërend van online vaardigheidstrainingen tot verdiepende vakinhoudelijke opleidingen. Binnen Private Banking is een opleidingscyclus ingericht om te voldoen aan de Wet Financieel Toezicht (Wft). Deze wet verplicht medewerkers die particulieren adviseren of informeren om over bepaalde kennis over bancaire zaken, consumentengedrag en ethiek te beschikken. Deze verplichting geldt voor 470 medewerkers. De studiebelasting van deze opleidingscyclus is groot en Van Lanschot faciliteert haar medewerkers daarom zo veel mogelijk. Naast leertrajecten worden er ook ontwikkelprogramma’s aangeboden. Medewerkers die minimaal zes jaar in dienst zijn bij het Corporate Finance-team van Merchant Banking, krijgen sinds anderhalf jaar de mogelijkheid om drie maanden bij een klant te worden gedetacheerd.

’In 2014 zijn vijf van onze mensen ‘uitgezonden’. Onze klanten zijn blij met een tijdelijke externe kracht, maar het biedt ook onze professionals de kans om eens aan de andere kant van de tafel te kijken. Deze collega’s komen na afloop met nieuwe ideeën en inzichten weer bij ons terug.’ Mariëtte Los, directeur HR Kempen & Co

Meten van performance In 2014 implementeerden we een performance managementtool waarin alle beoordelingen, zelfevaluaties en ontwikkelplannen per medewerker in een digitaal dossier worden vastgelegd. Zelfevaluaties werken: wij willen een actievere rol voor de medewerker en we willen dat resultaat en gedrag in beoordelingen worden meegenomen.

35


Ook willen we weten waar de medewerker zelf vindt dat hij waarde heeft toegevoegd, voordat de leidinggevende daar zijn mening over geeft. In 2015 geven collega’s daarnaast hun mening via wat we noemen de 360 graden feedback. De uitkomsten hiervan worden gebruikt voor de persoonlijke ontwikkeling van de medewerker. High performers en successieplanning In 2014 is beleid ontwikkeld om het talentmanagement verder te professionaliseren. Ieder jaar kijken we wie onze high performers zijn en welke high performers extra aandacht nodig hebben voor hun ontwikkeling. Deze groep wordt actief begeleid. Naast coaching en begeleiding wordt de groep op gezette tijden bij elkaar gebracht, zodat ze van elkaar kunnen leren. Voor het behoud van de kwaliteit is het van belang de sleutel posities binnen de organisatie in beeld te hebben en te bepalen welke functies intern kunnen worden vervuld. Posities die vrij komen hopen we in te vullen met onze high performers, waarmee we een horizon aan hun loopbaan kunnen geven. Recruitment Twee jaar geleden hebben we onze recruitment-methodiek opnieuw opgezet. We hebben een nieuwe arbeidsmarktcampagne ontwikkeld en vergrootten onze aanwezigheid op universiteiten en hogescholen. Daarnaast hebben we onze afhankelijkheid van externe wervingen selectiebureaus verkleind, door gebruik te maken van eigen databases en actief te werven via social media. In navolging van onze werkwijze bij Kempen & Co hebben we ook bij Van Lanschot medewerkers als stedenmanagers benoemd, die universiteiten en hogescholen bezoeken en evenementen bijwonen. Dit alles betaalt zich uit in een kwalitatieve stijging van het aantal sollicitaties. Wij zoeken altijd naar persoonlijkheden met een passie voor ons vak. Wij hebben in 2014 in totaal ruim 5.900 sollicitaties ontvangen en 2.350 aanmeldingen voor events op universiteiten en hogescholen (collegejaar 2013/2014).

’We zoeken mensen die energie krijgen van de financiële markten en óók van het onderhouden van klantrelaties. Iemand die wil begrijpen wat een klant drijft en daarbij een passende oplossing wil vinden. Dat zijn de gedreven mensen die we zoeken en die ons helpen echt verschil te maken.’ Richard Bruens, lid Raad van Bestuur Van Lanschot en verantwoordelijk voor Private Banking

Bankiersbelofte Binnen de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) hebben de gezamenlijke banken een programma ontwikkeld dat Toekomst gericht Bankieren heet. Dit programma omvat drie onderdelen: een Maatschappelijk Statuut, waarin de basis van een stabiele, dienstbare en betrouwbare bankensector wordt omschreven; de Code Banken, die is ingevoerd om de governance en het risicomanagement te versterken en tenslotte de Bankiersbelofte, die iedereen die in de sector werkzaam is moet gaan afleggen. Met het afleggen van de Bankiersbelofte is de individuele medewerker persoonlijk verantwoordelijk voor het naleven van de gedragsregels voor een integere en zorgvuldige uitoefening van het beroep. Om er zeker van te zijn dat het afleggen van de belofte niet vrijblijvend is zal bovendien tuchtrecht worden ingevoerd. Daarnaast hecht Van Lanschot er sterk aan dat invoering van de Bankiersbelofte geen formaliteit is. De Raad van Bestuur van Van Lanschot en de Directie van Kempen & Co hebben deze belofte al afgelegd. Streven is om alle medewerkers de belofte in het eerste kwartaal van 2015 te laten afleggen.

Samenstelling personeel Het aantal fte binnen Van Lanschot is in 2014 gedaald met 96 fte naar 1.712 (2013: 1.808). Deze daling wordt met name veroorzaakt door een afname van het aantal medewerkers bij Van Lanschot in Nederland. De afname is deels het gevolg van gedwongen vertrek binnen Private Banking en de herinrichting van de beleggings dienstverlening.

Medewerkers Van Lanschot NV

2014

2013

Medewerkers (fte) (ultimo)

1.712

1.808

Ziekteverzuim (%)

4,0

3,2

Opleidingsinvesteringen (€ miljoen)

4,1

3,9

Aantal medewerkers

Van Lanschot Van Lanschot België Van Lanschot Zwitserland Van Lanschot Curaçao Kempen & Co

Diversiteit Wij zijn ervan overtuigd dat medewerkers met verschillende achtergronden en ambities het beste aansluiten bij onze klanten, omdat die ook verschillende achtergronden en ambities hebben. We streven naar diversiteit binnen ons personeelsbestand, qua man-vrouwverhouding, leeftijd, achtergrond en ervaringen. Die ambitie betekent niet dat die verhoudingen nu al optimaal zijn. Wel hopen we dat een uitgesproken inclusieve bedrijfscultuur ertoe bij zal dragen dat we deze verhoudingen stap voor stap rechttrekken. Minstens zo belangrijk is dat onze medewerkers elkaar complementeren qua karakter en persoonlijkheid. Onze klanten zijn niet standaard, onze medewerkers zijn dat ook niet. Momenteel wordt het ingezette diversiteitsbeleid verder vormgegeven en geïmplementeerd.

Totaal

2014

2013

Aantal

fte

Aantal

fte

1.177

1.106

1.322

1.223

141

135

134

130

23

22

24

23

–

–

4

4

471

449

453

428

1.812

1.712

1.937

1.808

Ziekteverzuim Het ziekteverzuim is ten opzichte van voorgaand jaar gestegen naar 4,0% (2013: 3,2%). De stijging kan worden verklaard door de vele veranderingen die de organisatie heeft doorgemaakt. Er is verscherpte aandacht voor het begeleidingsproces van zieke medewerkers en voor de preventie van verzuim.

36


Verantwoord ondernemen Altijd verantwoord bankieren en beleggen Verantwoord ondernemen is voor Van Lanschot vooral integer ondernemen. De basis hiervoor ligt in de permanente dialoog met onze belanghebbenden (stakeholders).

Beleid Voor de invulling van verantwoord ondernemen (VO) heeft Van Lanschot een raamwerk geformuleerd (zie kader hieronder). Binnen dit raamwerk is verantwoord ondernemen opgesplitst in vier aandachtsgebieden: bancaire kernactiviteiten, goed werkgeverschap, milieuzorg en inkoop en maatschappelijke betrokkenheid en externe beoordeling. Om de resultaten te kunnen meten en verifiëren zijn voor elk van deze aandachts gebieden key performance indicators (KPI’s) vastgesteld voor een periode van twee jaar. Begin 2014 zijn de KPI’s geactualiseerd voor de periode 2014-2015. Zie ons Maatschappelijk Jaarverslag 2014 voor een nadere toelichting op dit raamwerk. Het is de ambitie van Van Lanschot de beste wealth manager voor onze klanten te zijn. Daarbij moet verantwoord ondernemen de standaard zijn. We meten hierbij onze resultaten op materiële onderwerpen: de kwaliteit van de dienstverlening (bancaire

kernactiviteiten) en de mensen achter die dienstverlening (medewerkers). In dit jaarverslag gaan we daar dan ook vooral op in. Voor meer informatie over milieuzorg en inkoop en maatschappelijke betrokkenheid verwijzen wij naar corporate.vanlanschot.nl/verantwoord.

Bancaire kernactiviteiten In lijn met de Code Banken ziet Van Lanschot het centraal stellen van de klant als een voorwaarde voor haar continuïteit. Hierbij houden we ook oog voor de belangen van andere stakeholders. Daarom hebben we de belangen van andere stakeholders nadrukkelijk opgenomen in ons klantacceptatiebeleid, verantwoord beleggingsbeleid en verantwoord kredietbeleid. Klantacceptatiebeleid Van Lanschot kent een uitgebreid customer-due-diligence (CDD)-beleid. Dit beleid waarborgt dat informatie over de klant, bijvoorbeeld over de herkomst van het vermogen, wordt beoordeeld en goed is vastgelegd. Bovendien voorkomt het dat we diensten verlenen aan klanten die betrokken zijn bij financiële criminaliteit, zoals witwassen of financiering van terrorisme.

Raamwerk Verantwoord Ondernemen (VO) Stakeholders en richtlijnen

Uitgangspunten en organisatie

Aandachtsgebieden

KPI’s

Stakeholders • Klanten • Aandeelhouders • Medewerkers • Overheid/ Toezichthouders • Maatschappelijke organisaties • Concurrenten

Uitgangspunten • Integer bankieren met respect voor de wereld om ons heen, inclusief volgende generaties • A ctieve dialoog met belanghebbenden; hun belangen meewegen in wat we doen • T ransparantie over doelen en handelen

1. Bancaire kernactiviteiten • VO-Klantacceptatiebeleid • VO-Beleggingsbeleid • VO-Kredietbeleid

• Hogere klantloyaliteitsscore t.o.v. voorgaand jaar • Groei assets under screening (als % van AuM) – P rivate Banking – Asset Management • Z akelijke kredieten: meer transparantie over resultaten engagement

KPI 4

Externe richtlijnen • UN Global Compact (GC) • Principles for Responsible Investment (PRI) • International Labour Organization Conventies (ILO) • Corporate Governance Code • Code Banken • Global Reporting Initiative (GRI) • OESO Richtlijnen • CDP (voorheen Carbon Disclosure Project) • Universele Verklaring van de Rechten van de Mens • Wolfsberg Anti-Money Laundering Principles

Organisatie • R aad van Bestuur • R aad van Commissarissen • E thisch Council • E SG Council en Engagement Working Group • B eleidsrisicocommissie Kredieten • G reenteam Van Lanschot • S ustainability Team Kempen & Co • A fdeling Verantwoord Ondernemen

2. Goed werkgeverschap • Opleiding en training • Talentontwikkeling • Inzetbaarheid • Diversiteit

• B etrokkenheid medewerkers vergroten

KPI 5

3. Milieuzorg en inkoop • T erugbrengen CO2uitstoot • Inkoopbeleid

• V oor de periode 2011-2020: een CO2-reductie per fte van gemiddeld 2% per jaar

KPI 6

4. Maatschappelijke betrokkenheid en externe beoordeling • Sponsoring en donaties • Stakeholderdialoog • Transparantie

• T ransparantiebenchmark: top-20 positie behouden • S ustainalytics: top-10 positie behouden

KPI volledig behaald

KPI grotendeels behaald

KPI stabiel; deels behaald

KPI voor klein deel behaald

Realisatie 2014 KPI 1

KPI 2 KPI 3

KPI 7 KPI 8

KPI in zijn geheel niet behaald

37


Verantwoord beleggingsbeleid De engagementaanpak die sinds 2009 de basis vormt van het verantwoord beleggingsbeleid, is in 2014 voortgezet. Bedrijven en fondsmanagers die in strijd met vooraf vastgestelde conventies en verdragen handelen, worden hierop aangesproken (engagement). Indien er geen of onvoldoende verandering optreedt, behoort uitsluiting en daarmee verkoop van de beleggingen tot de mogelijkheden.

’We willen niet dat onze afdeling Verantwoord Beleggen ergens in een bijgebouw kantoor houdt. We willen milieu-, sociale en governance-factoren (ESG) verankeren in al onze producten en diensten. Als wij beleggen, moet dat altijd verantwoord zijn: een andere optie is er niet. Wij nemen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid serieus; bovendien kunnen de huidige milieu-, sociale en governance-factoren de issues van morgen zijn. Daarom moeten ze ook onderdeel uitmaken van elke risk assessment binnen onze onderneming.’ Paul Gerla, voorzitter Directie van Kempen & Co en directievoorzitter Kempen Capital Management De afgelopen jaren hebben we steeds meer focus in de engagementaanpak aangebracht. De lopende engagementcases zijn gebundeld onder zeven verschillende duurzaamheidsthema’s: palmolie, omstreden arbeidsomstandigheden, kinderarbeid in de cacaosector, issues in de olie-, gas-, en mijnbouwsector, omstreden damprojecten, corruptie en kernwapens. Voor ieder thema is voor klanten en medewerkers een rapport beschikbaar dat de achtergronden beschrijft. En om tegemoet te komen aan de vraag naar meer transparantie zijn alle engagementcases vastgelegd in beknopte engagementfactsheets voor klanten en medewerkers. Deze factsheets beschrijven de achtergronden van de case, de inmiddels behaalde resultaten en de toekomstige engagementdoelen.

Verantwoord beleggingsbeleid Met het ondertekenen van de Principles for Responsible Investment (PRI) en UN Global Compact heeft Van Lanschot ervoor gekozen haar beleggingsbeleid in te richten volgens deze brede principes. Met behulp van een gespecialiseerde en onafhankelijke consultant is dit kader vervolgens vertaald naar ruim zestig specifieke screeningscriteria op uiteen lopende terreinen: mensenrechten, arbeidsrechten, milieu, anticorruptie, wapens, dierenwelzijn en kernenergie. Ieder kwartaal screent de consultant onze beleggingen op deze criteria. Indien een bedrijf of beleggingsfonds niet voldoet aan een of meerdere van deze criteria, start Van Lanschot een engagementproces: via een actieve dialoog met de onder neming of het beleggingsfonds proberen we verbeteringen te bewerkstelligen. Indien de onderneming of fondsmanager hieraan niet wil meewerken, zal Van Lanschot de belegging afstoten.

Engagement en uitsluitingen In 2014 vond er met 30 bedrijven gespreid over 13 fondsmanagers engagement plaats (2013: 29 bedrijven, 11 fondsmanagers). Het aantal uitgesloten bedrijven steeg in 2014 van 24 naar 25. Het aan de uitsluitingslijst toegevoegde bedrijf (Motovilikha Plants JSC) is betrokken bij de productie van clustermunitie. Veel aandacht voor palmolie en klimaatverandering Omdat onze (institutionele) klanten eind 2013 aangaven dat zij het meeste belang hechten aan engagement gericht op de negatieve effecten van palmolieproductie, hebben we in 2014 veel aandacht aan dit onderwerp besteed. Zo spraken wij als lid van de Sustainable Palm Oil Investor Working Group (IWG), een groep van financiële instellingen en vermogensbeheerders die zich via engagement inzet voor een duurzame palmolie-industrie, diverse bedrijven in de sector actief aan op verdere verbeteringen. In november 2014 organiseerden we vervolgens een round table voor bedrijven, experts en beleggende (institutionele) klanten. Hier werden concrete engagementresultaten besproken en werd stilgestaan bij de rol die de financiële sector kan spelen bij verdere verduurzaming van de palmoliesector. Afgelopen jaar stond ook duidelijk in het teken van klimaatverandering. In juli 2014 sloot Van Lanschot zich aan bij het Carbon Disclosure Project (CDP), een non-profit organisatie gericht op het verzamelen en harmoniseren van milieudata ten behoeve van (institutionele) beleggers. Later in het jaar beoordeelde CDP het milieu- en klimaatbeleid van Van Lanschot. Uit deze beoordeling werd duidelijk dat Van Lanschot inmiddels behoort tot de groep van Benelux-bedrijven die zich bovengemiddeld inspannen om klimaatverandering tegen te gaan. In september ondertekende een grote groep institutionele beleggers – waaronder ook Kempen Capital Management – het Global Investor Statement on Climate Change 2014 van de Principles for Responsible Investment (PRI). Hiermee geven wij aan dat de financiële sector een belangrijke rol kan spelen bij het tegengaan van klimaatverandering. In 2014 werkten wij mee aan het Environmental Risk Integration in Sovereign Credit Analysis (E-RISC)-project van het United Nations Environment Programme Finance Initiative (UNEP FI). Binnen E-RISC wordt onder andere onderzocht hoe de aantasting van ecosystemen en de voortschrijdende klimaatverandering de kredietwaardigheid van landen kan beïnvloeden. Doel van het project is om dit soort ontwikkelingen te vertalen naar indicatoren die kunnen worden meegewogen in landenrisicomodellen. De uitkomsten van E-RISC zullen met name van belang zijn voor vastrentende beleggers (staatsobligaties). Het Kempen (Lux) Sustainable European Small-cap Fund scoorde weer goed in het klimaatonderzoek van onderzoeksbureau Trucost. Begin 2015 werd bekend dat het fonds in 2014 62% minder CO2-intensief was dan haar MSCI-benchmark. Het was het vijfde achtereenvolgende jaar dat het fonds een dergelijk positief resultaat boekte.

38


Verdere integratie van verantwoord beleggingsbeleid In 2014 is tevens aandacht besteed aan het verder integreren van het verantwoord beleggingsbeleid in het bestaande ‘traditionele’ beleggingsproces. Onderdeel van deze integratie is een wijziging van externe consultant en dataprovider. Eind 2014 hebben we het contract met GES Investment Service met betrekking tot de research beëindigd en vanaf begin 2015 is MSCI ESG onze nieuwe externe consultant en dataprovider. De research van MSCI ESG sluit beter aan bij de werkwijze van portfoliomanagers en is daarom eenvoudiger te integreren. Zo heeft het nieuwe Kempen (Lux) Global Small-cap Fund direct de meest belangrijke ESGinformatie opgenomen in het beleggingsbeleid. Ook in de eigen vastgoedfondsen zijn diverse governance-indicatoren nu volledig geïntegreerd in het beleggingsproces. In 2015 zal het ingezette integratieproces worden voortgezet. Assets under screening Het door GES Investment Services op duurzaamheid gescreende beheerd vermogen als percentage van de assets under manage ment steeg in 2014 naar 72%, met name omdat afgelopen jaar alle staatsobligaties aan de screening zijn toegevoegd. Het verder verhogen van het percentage assets under screening blijft een belangrijke doelstelling voor komende jaren. In 2014 werden naast actieve aandelenbeleggingsfondsen, vastgoedfondsen, individuele staatsobligaties en enkele credit funds, ook diverse passieve beleggingsfondsen en de zogenaamde matching portefeuille gescreend.

Nadat in 2013 twee duurzame beleggingsfondsen waren gecreëerd voor verenigingen, stichtingen en congregaties, werden deze in 2014 ook opengesteld voor particuliere beleggers. Voor beide fondsen, het Kempen Global Sustainable Equity Fund en het Kempen Euro Sustainable Credit Fund, geldt dat zij bedrijven uitsluiten die actief zijn in bijvoorbeeld kernenergie, tabaksproductie, bont en alcohol. Daarnaast geldt dat beide fondsen ook de bedrijven uitsluiten waarmee Asset Management als onderdeel van de verantwoorde beleggingsaanpak al een engagementtraject heeft opgestart. In combi natie met het al langer bestaande Kempen Sustainable Small-cap Fund hebben particuliere beleggers nu de mogelijkheid duurzaam te beleggen in drie belangrijke asset classes: Europese small- en midcaps, Europese bedrijfsobligaties en wereldwijde largecaps.

*

– Het Belgische onderzoeksbureau Forum Ethibel heeft Van Lanschot in 2014 opnieuw beloond met een Forum Ethibel-certificaat. Hiermee geeft Forum Ethibel aan dat Van Lanschot de aan haar toevertrouwde financiële middelen in de praktijk op een verantwoorde wijze uitzet. – Onderzoeksbureau Sustainalytics plaatst Van Lanschot in de top 15 van 220 banken en op de eerste plaats in de peer group van middelgrote banken. – In de Transparantiebenchmark, een initiatief van het ministerie van Economische Zaken, steeg Van Lanschot in 2014 op een lijst van bijna 500 bedrijven van de 17e naar de 11e positie. Daarmee was Van Lanschot de hoogst genoteerde bank. – In de Eerlijke Bankwijzer, een NGO-initiatief dat Nederlandse banken op duurzaamheid beoordeelt, neemt Van Lanschot al enkele jaren een hoge positie in. – CDP, een internationale non-profitorganisatie die wereld wijd milieudata verzamelt en harmoniseert, waardeerde het klimaatbeleid van Van Lanschot, gericht op het meten, reduceren en compenseren van CO2-uitstoot, met een positie in de subtop (score 84 B).

Onderstaande tabel geeft een beeld van de gestegen assets under screening. Op basis van deze stijging zijn de eerder genoemde KPI 2 en KPI 3 allebei behaald. Verantwoord kredietbeleid Vanaf de start van het verantwoord kredietbeleid in 2011 zijn bestaande en nieuwe zakelijke kredieten getoetst op betrokken heid bij mensenrechten- en arbeidsrechtenschendingen, milieu overtredingen, corruptie, controversiële wapens, bont, kansspelen, porno, dierproeven en nucleaire energie. Kredietnemers die niet (volledig) aan de gestelde eisen voldoen, zijn hier door Van Lanschot op aangesproken en verzocht verbeteringen te realiseren.

Duurzame beleggingsfondsen voor particulieren

Assets under screening

Beoordelingen in externe benchmarks 2014

Intern is dit beleid vormgegeven door middel van een zogenaamd ‘VO-kredietfilter’. Het filter detecteert kredietnemers die bij bovengenoemde sectoren en activiteiten betrokken zijn als ‘mogelijk hoog risico’ en legt deze voor aan de afdeling Verantwoord Ondernemen. Het aantal kredieten dat in 2014 voor advies bij de afdeling Verantwoord Ondernemen binnenkwam was relatief laag (zes). De oorzaak hiervan is de afbouw van de zakelijke krediet portefeuille. Tevens hebben we inmiddels het grootste deel van onze portefeuille gescreend.

31/12/2014

31/12/2013

Assets under management (€ miljard)

Assets under screening (%)

Private Banking

19,4

71

18,8 *

60

Asset Management

27,5

73

24,4

71

Totaal

46,9

72

43,2 *

66

Aangepast cijfer op basis van definitieve data.

Assets under management (€ miljard)

Assets under screening (%)

39


In totaal zijn er bij de afdeling Verantwoord Ondernemen – sinds de start van het verantwoord kredietbeleid – 138 kredieten ingediend met een ‘mogelijk hoog risico’ (2013: 132). Eind 2014 waren er hier nog 72 van over; voor de overige 66 kredieten geldt dat de kredietrelatie inmiddels op laag risico is teruggezet of dat de kredietrelatie is beëindigd. Net als in voorgaande jaren heeft de screening van onze zakelijke krediet portefeuille ook in 2014 geen verrassingen opgeleverd.

Stakeholderdialoog in 2014 Ook in 2014 was de dialoog met belanghebbenden een belangrijke motor achter de verdere ontwikkeling van het verantwoordondernemenbeleid. Tijdens de klantbijeenkomsten die we over verantwoord ondernemen organiseerden, vroegen we klanten hun mening te geven over ons verantwoordonder nemenbeleid. Daarnaast werden talloze dialogen gevoerd met andere stakeholders, waaronder maatschappelijke organisaties, aandeelhouders, medewerkers en andere banken. Een duidelijk voorbeeld van de stakeholderdialoog is de bijeenkomst die we in december 2014 organiseerden. Klanten, aandeelhouders, medewerkers, externe specialisten, Non Governmental Organizations (NGO) en vertegenwoordigers van andere banken spraken samen over de mogelijke rol voor Van Lanschot ten aanzien van impact investing (zie tekst kader). De deelnemers zagen zeker een rol voor Van Lanschot weggelegd en gaven aan dat we ons daarbij vooral moeten laten leiden door de wensen van onze klanten.

Impact investing Impact investing betreft beleggingen en investeringen in bedrijven, organisaties en fondsen met de intentie om positieve sociale, maatschappelijke en/of milieu-impact te genereren, naast het behalen van een financieel rendement. Veel impactinvesteerders hebben de intentie om direct bij te dragen aan het oplossen van grote maatschappelijke vraag stukken, zoals een duurzame voedselvoorziening, betaalbare woningen, toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg en schone technologie. Impact investing is geen synoniem voor verantwoord beleggen: het richt zich primair op het realiseren van een positieve maatschappelijke bijdrage, terwijl verantwoord beleggen doorgaans gericht is op het voorkomen van negatieve maatschappelijke impact. Daarnaast geldt dat impact-investingfondsen meestal een langere investeringshorizon hebben (vijf tot zeven jaar), minder liquide zijn dan reguliere (verantwoorde) beleggingsfondsen en zodoende een hoger risicoprofiel kennen. Een ander belangrijk verschil met verantwoord beleggen is dat impact-investingfondsen veel aandacht besteden aan het meten van de maatschappelijke impact, naast het eventuele financiële rendement.

Ashoka Van Lanschot is in 2014 een partnerschap aangegaan met Ashoka, ’s werelds oudste en grootste non-profit-netwerk organisatie voor en door sociaal ondernemers. Zowel Van Lanschot als Ashoka hebben een nauwe band met vermogende particulieren, ondernemers en ondernemers families. Voor Van Lanschot vormen zij belangrijke klantdoelgroepen, voor Ashoka zijn het waardevolle netwerkpartners die zich actief inzetten om gedreven sociaal ondernemers te begeleiden naar succes. Sociaal ondernemerschap kent vele definities, maar een kenmerk dat altijd terugkomt is het realiseren van maatschappelijke winst. Door een maatschappelijk probleem op een ondernemende manier te vertalen naar een business case zorgt een maatschappelijk ondernemer voor structurele oplossingen die het systeem kunnen veranderen. Van Lanschot gaat zich op meerdere manieren inzetten voor sociaal ondernemerschap: – Allereerst zal Van Lanschot de eerste Nederlandse Fellow (een door Ashoka geselecteerde sociaal ondernemer) begeleiden en van een stipendium (beurs) voorzien. – Daarnaast zullen andere Fellows uit binnen- en buitenland worden geholpen bij de uitbreiding van hun onderneming. Hierbij zullen wij de expertise van zowel medewerkers als klanten inzetten. – Ook gaat Van Lanschot onderzoeken welke financieringsinstrumenten geschikt zijn om sociaal ondernemers makkelijker toegang te geven tot kapitaal. Daarbij stellen wij onze expertise op gebied van private banking, asset management en merchant banking ter beschikking. – Om sociaal ondernemerschap in Nederland tot slot verder te stimuleren is het creëren van bewustzijn belangrijk. Van Lanschot zal daarom netwerkbijeenkomsten, thematische brainstormsessies en workshops gaan organiseren.

Over de wijze waarop wij invulling kunnen geven aan impact investing waren de deelnemers echter minder eenduidig. Wij zouden bijvoorbeeld een broker-rol kunnen vervullen (oftewel klanten doorverwijzen naar producten van derden) of een eigen impactfonds kunnen starten. Ook werd stilgestaan bij de mogelijke risico’s van impact investing. Hier was ‘neem voldoende tijd’ het meest gehoorde advies, naast de waarschuwing dat impact investing alleen kan slagen als het onderdeel is van de strategie en dat het meten van de uiteindelijke impact lastig kan zijn. Mede op basis van deze bijeenkomst zal Van Lanschot in 2015 besluiten of, en zo ja hoe, zij invulling gaat geven aan impact investing. Voor meer informatie over de stakeholderdialoog zie ons Maatschappelijk Jaarverslag 2014 op corporate.vanlanschot.nl/verantwoord.

40


Gedegen afwegingen maken 2014 was een bewogen jaar met wereldwijd een zeer groot aantal kapitaalmarkttransacties, beursgangen en plaatsingen van obligatieleningen, een steeds verder dalende rente en aanhoudende tegenwind voor de vastgoedondernemingen zelf, als het gaat om de ontwikkeling van de reële economie en de consumentenbestedingen. Die omstandigheden verbeteren mondjesmaat en aangezien de vastgoedsector laatcyclisch is, zal herstel niet van de ene op de andere dag komen. Ons resultaat werd vooral ondersteund door de lage rente en de rendementen op de kapitaalmarkt. Behalve in beursgenoteerd vastgoed beleggen onze institutionele klanten ook in private ondernemingen en hebben ze ook zelf vastgoed in portefeuille. Hierdoor adviseren we klanten over hun bredere vastgoedvragen en krijgen we ook weer kennis binnen via onze klanten, bijvoorbeeld over nieuwe ontwikkelingen in de kantorenmarkt in Engeland. Dat is echt tweerichtingsverkeer; de partnership-gedachte die centraal staat in onze strategie. We geloven in actief beleggen, waarbij we ons van anderen onderscheiden door onze nichestrategie. Mijn team werkt met vastgoedspecialisten, niet met generalisten. In onze jacht op outperformance benaderen we de markt bottom-up. We kijken goed naar de details bij het bestuderen van cijfers en data. En ook naar de kwaliteit van de vastgoedportefeuille, het management en de governance binnen een onderneming. We hebben de tijd om gedegen afwegingen te maken, zeker bij het in oktober gelanceerde Kempen Global Property Fund, waarbij we lokale vastgoedbeleggingen niet langer via traditionele makelaarsnetwerken analyseren, maar door big data van dataleveranciers te combineren met onze eigen modellen en de kennis en ervaring van ons team. Vergeleken met onze concurrenten lopen we op dit gebied echt voor. Matthijs Storm – hoofd Vastgoed bij Asset Management

41


Risicobeheer, liquiditeits- & kapitaalmanagement Belangrijkste risicothema’s voor Van Lanschot 1. De sterke daling van de rente tot historisch lage niveaus verhoogt de druk op het renteresultaat, waarmee ook de relatieve gevoeligheid voor specifieke rentescenario’s toeneemt. Dit vergroot de uitdaging tot het vinden en aanpassen van de optimale risicorendementsverhouding in de beleggingsportefeuille. Acties/maatregelen: extra aandacht voor durationsturing en omvang en groei van de liquiditeitsbuffer beïnvloeden door onder meer afgewogen tarievenbeleid voor spaargelden en deposito’s. 2. In 2014 heeft het prille economische herstel zich doorgezet en dat zien we terug in de ontwikkeling van het kredietrisico. Over het algemeen is er sprake van stabilisatie tot licht herstel. Dat geldt echter nog niet voor vastgoedfinancieringen. In lijn met de ontwikkeling van de vastgoedmarkt zien wij de leegstand nog toenemen en blijven de voorzieningen voor kredietverliezen op een hoog niveau.

In 2015 zal er vanuit het Single Supervisory Mechanism meer nadruk komen op datagericht toezicht. Ook gaan nieuwe eisen gelden rondom Minimum Required Eligible Liabilities (MREL) en Total Loss-Absorption Capacity (TLAC). Het is voor middelgrote banken zoals Van Lanschot uitdagend en kostbaar om aan alle eisen te blijven voldoen. Acties/maatregelen: thema’s worden projectmatig opgepakt, expertise wordt waar relevant ingehuurd. Het interne regel gevingteam van Financial Risk Management zal verder worden versterkt en er zal een portal worden geïmplementeerd voor centrale monitoring van en inzage in de relevante regelgeving.

Acties/maatregelen: voortzetten afbouw zakelijke krediet portefeuille, waaronder vastgoedfinancieringen, en maximale aandacht voor kredietbeheer.

4. Een effectieve en betrouwbare IT-infrastructuur is cruciaal voor de dienstverlening en operationele processen van banken. Klanten verlangen een optimale online dienstverlening en Van Lanschot investeert daarom veel in applicaties en de achterliggende IT-infrastructuur. Ook ontwikkelingen in het betalingsverkeer en de dreiging van cybercrime vergen de nodige investeringen. Daarnaast hebben stakeholders zoals toezichthouders, rating agencies en accountants behoefte aan steeds meer data. Het is van belang dat Van Lanschot blijft leveren op deze gebieden, tegen acceptabele kosten.

3. De bankensector bevindt zich nog steeds in een fase waarin veel nieuwe weten regelgeving wordt ontwikkeld en ook het toezicht verandert. Deze ontwikkelingen hebben blijvend invloed op de strategische agenda.

Acties/maatregelen: voortzetting van de vereenvoudiging van het IT-landschap. Gebruik maken van technologie en toepassingen die zich bewezen hebben, waar mogelijk gebruikmaken van standaardoplossingen.

Risicobeheer

Jaarlijks worden de belangrijkste limieten in de risk appetite statement geactualiseerd. De risicobereidheid van Van Lanschot is gebaseerd op de volgende kernprincipes: – Van Lanschot neemt alleen risico’s die begrijpelijk en uitlegbaar zijn. – Van Lanschot neemt alleen risico’s die direct of indirect bijdragen aan de strategische doelstellingen. – Het totaal van de risico’s mag niet groter zijn dan het risicodragend vermogen. – Van Lanschot houdt bij het nemen van risico’s rekening met de belangen van alle stakeholders. – Van Lanschot streeft naar een creditrating van ten minste single A. – De risicobereidheid moet bij alle belangrijke beslissingen op elk niveau in ogenschouw genomen worden. – Van Lanschot handelt binnen de kaders van weten regelgeving. – Van Lanschot neemt geen risico’s die haar reputatie ernstig kunnen schaden.

Van Lanschot streeft van oudsher naar een solide profiel: lage en transparante risico’s met een robuuste liquiditeits- en kapitaal positie. In de volgende paragrafen worden de risico’s nader toegelicht. In de jaarrekening (zie hoofdstuk Risicobeheer, vanaf pagina 84) is een uitgebreidere beschrijving opgenomen van de risico’s en waar mogelijk zijn deze gekwantificeerd met het effect voor Van Lanschot. Risicobereidheid Van Lanschot evalueert jaarlijks haar risicobereidheid en legt deze vast in een risk appetite statement. Dit statement bevat kwalitatieve en kwantitatieve elementen en wordt vastgesteld door de Raad van Bestuur en goedgekeurd door de Raad van Commissarissen. Elk kwartaal wordt een voortgangsrapportage gedeeld met de Risicocommissie. Naar aanleiding van de strategische heroriëntatie in 2013 heeft Van Lanschot haar risicobereidheid verder aangescherpt. Er wordt rekening gehouden met het eigen risicodragend vermogen (de mate waarin de gevolgen van risico’s kunnen worden geabsorbeerd).

42


Kredietrisico Kredietrisico’s behoren tot de grootste risico’s van een bank. Van Lanschot heeft een kredietportefeuille van € 11,0 miljard, die voor ongeveer de helft bestaat uit hypotheken aan voornamelijk vermogende particulieren. Kredietportefeuille 2014 (100% = € 11,0 miljard) 16%

11%

53%

■ ■ ■ ■

Hypotheken Overige kredietverlening Private Banking MKB-leningen Vastgoedfinancieringen

20%

De zakelijke kredietportefeuille, die bestaat uit MKB-leningen en vastgoedfinancieringen, wordt zorgvuldig en gecoördineerd afgebouwd. Verbetering van de rentabiliteit en oog voor het klantbelang zijn daarbij belangrijke uitgangspunten. De afbouw strategie van deze portefeuille leidt ertoe dat het kredietrisico profiel structureel afneemt. De kredietportefeuille en kredietrisico’s concentreren zich in Nederland (95%). De kredietverlening in België, Zwitserland en bij Kempen & Co is zeer beperkt en heeft een laag risicoprofiel. Van Lanschot heeft een overzichtelijke kredietportefeuille met beheersbare risico’s, al is deze uiteraard niet immuun voor de economische omstandigheden. Na een aantal jaren van economische krimp kan 2014 worden aangeduid als een jaar van stabilisatie en licht herstel. Er is in Nederland sprake van een voorzichtige economische groei, huizenprijzen stijgen licht en ook de werkgelegenheid lijkt te verbeteren. Deze effecten zijn met enige vertraging zichtbaar in de kredietportefeuille van Van Lanschot. Voor hypotheken, overige particuliere kredietverlening en MKB-leningen stabiliseert de kredietkwaliteit en zijn de kredietverliezen lager dan in 2013. De portefeuille met vastgoedfinancieringen staat echter voor een aantal typen vastgoed – in lijn met de ontwikkelingen in de markt – nog onder druk. Van Lanschot volgt de economische ontwikkelingen nauwgezet en hanteert een terughoudend kredietrisicobeleid. Het concentratierisico in de gehele kredietportefeuille is relatief beperkt en in 2014 verder afgenomen. De tien grootste relaties hadden ultimo 2014 een gezamenlijk krediet van € 367 miljoen (ultimo 2013: € 487 miljoen). Ultimo 2014 had circa 85,2% van alle kredietnemers een krediet kleiner dan € 10 miljoen (ultimo 2013: 85,0%). Om het concentratierisico en de impact daarvan op het resultaat van Van Lanschot zoveel mogelijk in te perken, voeren wij een actief beleid op reductie van de grootste limieten. Strengere acceptatiecriteria voor nieuwe kredieten en gediscipli neerd kredietbeheer voor bestaande relaties waarborgen de kwaliteit van de kredietportefeuille.

De Asset Quality Review (AQR) van de Corporate Bankingportefeuille van MKB-leningen en vastgoedfinancieringen die eind 2013/begin 2014 mede door CBRE is uitgevoerd, in overleg met De Nederlandsche Bank (DNB), bevestigt dat er geen aanleiding is om de voorzieningen op deze leningen te verhogen. Het kapitaal dat gerelateerd is aan dit deel van de leningen portefeuille is bovendien de komende vijf jaar ruim voldoende in de gehanteerde macro-economische stress-scenario’s. Hypotheken Ongeveer de helft van de kredietportefeuille van Van Lanschot bestaat uit hypotheken aan voornamelijk vermogende particulieren. Onze portefeuille wijkt af van de gemiddelde Nederlandse hypotheekportefeuilles. Zo is het gemiddelde hypotheekbedrag van circa € 440.000,- aanzienlijk hoger dan bij andere hypotheekaanbieders en daardoor iets gevoeliger voor waardedalingen van de onderliggende woningen. De gewogen gemiddelde Loan-to-Value (LTV)-ratio van de hypotheekportefeuille heeft zich in 2014 gestabiliseerd en bedroeg ultimo 2014 80% (ultimo 2013: 81%). De LTV-ratio stabiliseert zich doordat huizenprijzen over het algemeen niet meer verder dalen en doordat klanten, gedreven door de lage rente op spaargelden en fiscale maatregelen, meer aflossen op hun hypotheek. Voor 2015 hanteert Van Lanschot een groeistrategie voor hypotheken, voor met name klanten met een specifieke inkomens- of vermogenssituatie. Voor het monitoren en beheren van het kredietrisico van hypotheken hanteert Van Lanschot zogenoemde AdvancedInternal Ratings Based (A-IRB)-modellen, waarmee krediet verliezen nauwkeurig kunnen worden voorspeld. Deze modellen zijn goedgekeurd door DNB en worden periodiek onafhankelijk gevalideerd. In 2015 voert DNB een AQR voor hypotheken uit bij kleine en middelgrote banken, waaronder Van Lanschot. Overige kredietverlening Private Banking Dit deel van de kredietportefeuille betreft kredietverlening aan vermogende particulieren, bijvoorbeeld in de vorm van de financiering van een tweede woning of het verschaffen van rekening-courantkrediet. Ook zakelijke activiteiten die passen binnen het relatiemodel van Private Banking, zoals het financieren van investeringen van familiebedrijven, business professionals & executives en healthcare professionals, vallen in deze categorie. De gemiddelde kredietomvang bedraagt circa € 433.000,-. Begin 2014 is Van Lanschot voor het deel van deze portefeuille met een leningomvang tot € 2 miljoen overgestapt naar de A-IRB methode. Hierdoor is de kapitaalvereiste met enkele tientallen miljoenen gedaald. Voor het restant van de overige particuliere kredietverlening berekent Van Lanschot de risicogewogen activa op basis van het zogenoemde Foundation-Internal Ratings Based (F-IRB)-model. MKB-leningen In lijn met de strategie is de portefeuille MKB-leningen in 2014 verder afgebouwd. Deze afbouw is met name gerealiseerd door herfinanciering door andere banken of via factoring- en leasingconstructies. De afbouw is gerealiseerd in alle risicocategorieën.

43


De portefeuille van MKB-leningen toont een beperkte daling van de kredietkwaliteit. Deze daling wordt veroorzaakt doordat de kwaliteit van bestaande kredieten daalt, en niet door een snellere afbouw van kredieten van betere kwaliteit. De MKB-leningen zijn goed gediversifieerd over sectoren. Er is geen dominante sector. Corporate Banking - MKB kredietverlening (100% = € 1,3 miljard)

14%

17% 2% 3% 3% 3%

13%

4%

9%

4% 5% 6%

9% 8%

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

Dienstverlening Kapitaalgoederen Bouw & infrastructuur Bouwmaterialen Financiële holdings Transport & logistiek Voedselwaren, drank en tabak Detailhandel Recreatie Landbouw & visserij Non-food Onroerend goed Auto-industrie Overig

Voor het monitoren van de kredietrisico’s op de MKB-portefeuille maakt van Lanschot gebruik van de F-IRB-methode. Dat betekent dat Van Lanschot een eigen geavanceerd model heeft voor de bepaling van de Probability of Default (PD), maar dat de Loss Given Default (LGD) door de regelgeving is voorgeschreven. Van Lanschot verwacht dat dit ook in de huidige marktomstandig heden voldoende conservatief is. Vastgoedfinancieringen De ontwikkeling van de Nederlandse vastgoedmarkt vertoont een gemengd beeld. Voor woningen en kantoren herstelt de vastgoedmarkt zich op A-locaties. Dit is nog niet het geval op andere locaties.

‘De Nederlandse vastgoedmarkt is onrustig en sterk in beweging, met een stijgend aantal transacties maar ook een flinke polarisatie. We zien mooie transacties bij te verhuren woningcomplexen en kantoorruimtes op A-locaties, daar handhaven de prijsniveaus zich uitstekend. Maar we zien ook een duidelijke verslechtering qua bezettingsgraad van kantoren en winkelgebieden op minder aantrekkelijke locaties.’ Désirée Theyse, directeur Corporate Banking Vastgoed

Onze portefeuille van vastgoedfinancieringen is in 2014 verder afgenomen, in lijn met de strategie. De portefeuille met vastgoed financieringen is goed gediversifieerd, verdeeld over bedrijfsruimten (40%), kantoren (29%), woningen (17%) en winkelpanden (13%). Het aandeel projectontwikkeling in de vastgoedfinancieringen is zeer beperkt. In het kader van de AQR van de Corporate Bankingportefeuille heeft onder meer CBRE de portefeuille van vastgoed financieringen beoordeeld.

CBRE heeft hierbij over deze portefeuille gezegd: ‘When compared to what CBRE considers to be a regular Dutch property lender portfolio, VLB’s collateral compares favourably due to a lower representation in offices, relatively more residential property and smaller higher quality (and thus more liquid) properties.’ Onze vastgoedfinancieringen zijn veelal mede gebaseerd op de kwaliteit van de kredietnemer, in plaats van uitsluitend op het object. Om te kunnen bepalen in hoeverre een klant in staat is de rente en aflossing te kunnen betalen uit de huurstroom die voortkomt uit het commercieel vastgoed, wordt de Debt Service Coverage Ratio (DSCR) berekend. Van alle vastgoedfinancieringen heeft ultimo 2014 62% (ultimo 2013: 66%) een huurstroom die voldoende is om rente en aflossing te betalen (DSCR >1). Relaties met een DSCR <1 hebben vaak een andere inkomstenstroom om de betreffende verplichtingen na te komen. Indien de risico’s binnen de kredietportefeuille van Van Lanschot toenemen, signaleren we dat vroegtijdig en nemen we adequate maatregelen. Het niveau van de voorzieningen voor krediet verliezen is redelijk stabiel, nieuwe toevoegingen zijn ten opzichte van 2013 afgenomen. Het benodigde kapitaal ter afdekking van het kredietrisico op vastgoedfinancieringen wordt primair volgens de F-IRB-methode berekend. Onvolwaardige kredieten Onvolwaardige kredieten zijn kredieten waarop een voorziening is getroffen. Ultimo 2014 betrof 5,8% van de kredietportefeuille onvolwaardige kredieten (2013: 4,8%). Hierop is een voorziening van 49% getroffen (2013: 54%). De specifieke voorzieningen komen hiermee uit op € 314 miljoen (€ 324 miljoen inclusief Incurred But Not Reported). De toevoeging aan de voorzieningen in 2014 is met € 76,0 miljoen (2013: € 102,4 miljoen) lager dan vorig jaar. Met name leningen in de zakelijke kredietportefeuille hebben bijgedragen aan de voorzieningen. De toevoegingen aan de voorzieningen kunnen aanzienlijk worden beïnvloed door enkele grote kredieten, waardoor ze niet als representatief moeten worden beschouwd voor de ontwikkeling van de gehele portefeuille. De tien grootste voorzieningen bepalen 38% van de totale voorziening (ultimo 2013: 36%). Zie ook hoofdstuk Risicobeheer in de jaarrekening, vanaf pagina 93.

‘Als we kijken naar het absolute voorzieningenniveau, is er sprake van een gezonde ontwikkeling en een duidelijke daling ten opzichte van vorig jaar. Het bijzonder beheerboek lijkt uitgebodemd, in lijn met het voorzichtige herstel van de economie. Deze bedrijven zijn wel laatcyclisch: ze hebben echt tijd nodig om weer aan te klampen.’ Gerard Boekhoven, directeur Bijzonder Beheer

Renterisico Van Lanschot voert een behoedzaam rentebeleid en hanteert verschillende methoden om renterisico’s te meten en te beheren. Enerzijds wordt het renterisico bezien vanuit het inkomens perspectief (earnings-benadering).

44


In dat geval wordt onderzocht wat de consequenties zijn van renteveranderingen op het rente-inkomen van Van Lanschot over een periode van één jaar. Van Lanschot maakt hiervoor gebruik van rentesimulaties. Daarnaast wordt het renterisico bezien vanuit het vermogens perspectief (economic value-benadering). Dit geeft inzicht in veranderingen van de marktwaarde van alle activa, passiva en eigen vermogen als gevolg van renteveranderingen. Van Lanschot maakt hierbij onder andere gebruik van gap- en durationanalyse. De duration van het eigen vermogen is een risicomaatstaf voor de gevoeligheid van de waarde van het eigen vermogen op renteveranderingen. Het jaar 2014 kenmerkt zich door historisch lage renteniveaus en daarmee samenhangend extra uitdagingen voor banken op gebied van renteresultaat en renterisico. De korte rente bevindt zich inmiddels rond het nulpunt en zowel DNB als de Europese Centrale Bank hanteren een negatieve depositorente. Deze ontwikkelingen compliceren het zoeken naar een optimale risicorendements verhouding. Onze Asset- & Liabilitycommissie (ALCO) heeft actief gestuurd op de duration van het eigen vermogen, onder andere via mutaties in de beleggingsportefeuille en renteswaps. In 2014 heeft de duration zich bewogen in een bandbreedte tussen de twee en vijf jaar, in lijn met de risk appetite. Ultimo 2014 was de duration van het eigen vermogen drie jaar (ultimo 2013: vier jaar). Met dynamische simulatie wordt het nettorente-inkomen gesimuleerd over een periode van één tot twee jaar, rekening houdend met de verwachte ontwikkeling van de balans en een voorspelling van de rentecurve. Met deze simulatie bepalen we de invloed van verscheidene scenario’s op het rente-inkomen. De maximale verliezen in deze scenario’s waren in 2014 relatief stabiel en bleven binnen de gestelde limieten. Marktrisico Van Lanschot loopt in beperkte mate marktrisico. Marktrisico vloeit voort uit de activiteiten voor klanten; Van Lanschot loopt geen marktrisico door handel voor eigen rekening. Zo worden bij Merchant Banking transacties in aandelen of gestructureerde producten uitgevoerd voor klanten en zorgen we voor liquiditeit. Dit kan ertoe leiden dat we tijdelijk een handelspositie hebben. Op het gebied van transacties in rentegerelateerde producten en vreemde valuta geldt hetzelfde voor Private Banking en Corporate Banking: bij het faciliteren van klanten kan tijdelijk een positie voor Van Lanschot ontstaan. Om Asset Management te ondersteunen participeren we in onze eigen fondsen, waardoor we onze belangen in overeenstemming brengen met die van klanten. Afhankelijk van het type marktrisico vindt monitoring op dag- of weekbasis plaats door Risk Management. Operationeel risico Operationele risico’s vloeien voort uit ontoereikende of tekort schietende interne processen, mensen en systemen of door externe gebeurtenissen. We hebben diverse processen ingericht voor het signaleren van bedreigingen en de daarmee samenhangende risico’s die nadelige gebeurtenissen zouden kunnen veroorzaken. Van Lanschot beschikt over een bankbreed operationeel risicomanagementraamwerk om deze risico’s te beheersen. Hiermee wordt op periodieke basis de effectiviteit van de belangrijkste beheers maatregelen getoetst.

Ontwikkelingen ten aanzien van IT Van Lanschot is bezig met een omvangrijke transformatie naar een gespecialiseerde wealth manager. In dit kader vereenvou digen we onze producten en processen om te komen tot een doelmatige organisatie, een efficiënte IT-infrastructuur en een gestroomlijnde backoffice. IT helpt om onze operationele processen en onze risico’s goed op orde te brengen. Op het gebied van IT zijn onze doelstellingen: – Vergroting van online mogelijkheden voor klanten met nieuwe diensten en online interactie. – Verdere digitalisering en automatisering van werkprocessen. – Migratie naar minder en goedkopere IT-platformen en applicaties. Deze transformatie voeren wij stapsgewijs uit. De planning bevat helder gedefinieerde kortetermijndeliverables, in plaats van één groot implementatiemoment. Bij elke wijziging zijn de afdelingen die gebruik maken van de IT-oplossing nauw betrokken. We gebruiken technologie en toepassingen die zich bewezen hebben en standaardoplossingen waar mogelijk. Van Lanschot kiest partijen die als partner opereren. De transformatie veroorzaakt tijdelijk hogere veranderingskosten (change cost) om uiteindelijk de jaarlijkse kosten (run cost) te verlagen.

Ook wordt kennis verzameld over incidenten die zich hebben voorgedaan om de beheersing van belangrijke processen te verbeteren. De hoge mate van automatisering en de grote afhankelijkheid ervan zorgen ervoor dat de onderwerpen informatiebeveiliging en business continuity een belangrijke plaats innemen in het operationeel risicomanagement-raamwerk. Het beheersen van de met ICT samenhangende risico’s wordt steeds belangrijker. Niet alleen wordt de afhankelijkheid van IT-systemen steeds groter, bijvoorbeeld door de toename in online dienst verlening, ook zien we sectorbreed steeds meer cybercriminaliteit. De afdeling Information Risk Management & Business Continuity Management speelt een actieve rol om risico’s te identificeren, te rapporteren en te monitoren, met als doel ze te verlagen. De verantwoordelijkheid voor het managen van de specifieke operationele risico’s is conform het three-lines-of-defence-model bij het management van de afzonderlijke afdelingen en onderdelen gelegd, aangezien de risico’s sterk uiteenlopen en de beheersing van risico’s zo dicht mogelijk bij de bron moet plaatsvinden. De afdeling Operational Risk Management heeft een actieve en onafhankelijke rol bij het identificeren, meten, monitoren en beheersen van operationele risico’s en rapporteert hierover aan het senior management. Operational Risk Management is bij Van Lanschot conform de Basel II Standardised Approach ingericht. Verder kennen we een operational risk appetite waar actief op gestuurd wordt. Bepaalde operationele risico’s worden door Van Lanschot met verzekeringen afgedekt. Compliancerisico In de afgelopen jaren is het belang van een effectieve compliancestructuur voor onze kernactiviteiten groter geworden. De nog steeds toenemende omvang en complexiteit van weten regelgeving vraagt om eenduidige processen en procedures en voldoende bewustwording en discipline onder de medewerkers.

45


Waar potentiële compliance-issues zijn, doen we onderzoek en nemen we zo nodig maatregelen. In 2014 is extra aandacht besteed aan de awareness met betrekking tot het omgaan met vertrouwelijke informatie en de procedures die daarvoor gelden. In het kader van de implementatie van de strategie is het product aanbod in 2014 vereenvoudigd en zijn de servicemodellen Personal Banking/Evi, Private Banking en Private Office verder uitgerold. Tegelijkertijd zijn er diverse organisatorische veranderingen doorgevoerd. Bij deze implementatie is zorgvuldig aandacht besteed aan de compliance-aspecten van deze veranderingen. Tevens hebben we een aantal operationele processen vereenvoudigd, waarbij ook aandacht is besteed aan het efficiënt inrichten van complianceprocessen.

De fundingratio per ultimo 2014 bedraagt 96,1% (ultimo 2013: 82,1%). Dit betekent dat het grootste deel van de kredietportefeuille wordt gefinancierd met spaargelden en deposito’s van klanten. Met het oog op de groeiende liquiditeiten voert Van Lanschot een afgewogen tarievenbeleid op basis van het type klant. Fundingmix 2014 (100% = € 17,3 miljard) 8% 5%

In 2014 is er onder meer aandacht besteed aan aanpassingen van het customer-due-diligence-beleid en de compliance-aspecten van beleggingsadvisering en hypotheekadvies. Van Lanschot heeft geïnvesteerd in een systeem waarmee nog beter zicht kan worden gehouden op nationale en internationale weten regelgeving die op haar van toepassing is. Het waar mogelijk opnemen van vereisten uit weten regelgeving in processen en procedures en de inrichting van een key controls framework zorgt voor verbeterde rapportage over het naleven van weten regelgeving door Van Lanschot.

Liquiditeitsmanagement Beleid en ontwikkelingen Van Lanschot voert een behoudend liquiditeitsbeleid en streeft naar solide liquiditeitsbuffers. 2014 werd vooral gekenmerkt door een gestaag groeiende liquiditeitsbuffer en de instroom van spaargelden, onder meer via onze online spaar- en beleggings propositie Evi. In het eerste kwartaal van 2014 heeft Van Lanschot € 200 miljoen aan additionele langetermijnfunding aangetrokken in de vorm van een vijfjaars unsecured obligatielening. Met het oog op de uitdagende renteomgeving hebben we kritisch gekeken naar de optimale risicorendementsverhouding binnen de beleggings portefeuille die onderdeel uitmaakt van de liquiditeitsbuffer. De procedures, processen en rapportages rondom liquiditeits management komen samen in het Internal Liquidity Adequacy Assessment Process (ILAAP) dat jaarlijks door de toezichthouder wordt beoordeeld. Van Lanschot heeft in 2014 voortgebouwd op dit raamwerk en limieten waar nodig aangescherpt. De afdeling Financial Risk Management rapporteert dagelijks onafhankelijk van Treasury over de liquiditeitspositie en mutaties die voortvloeien uit de operationele activiteiten. De achttienmaands liquiditeits forecast is in 2014 verder verfijnd en maakt integraal onderdeel uit van de sturingsinformatie. De liquiditeits-stresstesten zijn aangevuld met minimaal vereiste survivalperiodes en worden maandelijks besproken in de ALCO. Hieruit blijkt dat Van Lanschot structureel in staat is om zware stress-scenario’s op te vangen. Funding Van Lanschot streeft naar een gebalanceerde fundingmix met voldoende diversificatie naar bronnen, producten en looptijden. Met de introductie van Evi is ook het aandeel van door het deposito garantiestelsel gedekte spaargelden in onze fundingmix gestegen.

4%

■ Spaargelden & deposito’s ■ Schuldbewijzen ■ Interbancaire funding ■ Eigen vermogen ■ Overige funding

22% 61%

De aanwezigheid van Van Lanschot op de kapitaalmarkt was in 2014 in vergelijking met voorgaande jaren beperkt en bestond uit het aantrekken van € 200 miljoen in de vorm van een vijfjaars unsecured obligatielening. Daarnaast heeft Van Lanschot in 2014 voor € 350 miljoen deelgenomen aan de Targeted Long-Term Refinancing Operation (TLTRO). Gezien ons sterke fundingprofiel was het strikt genomen niet noodzakelijk om hier aan mee te doen. We hebben echter een zakelijke afweging gemaakt of we deze funding renderend konden investeren voor onze aandeelhouders. Van Lanschot zal haar fundingstrategie met gedekte en ongedekte kapitaalmarktfinanciering voortzetten. De komende jaren ziet het aflossingsprofiel voor wholesale funding er als volgt uit. Aflossingsprofiel (€ miljoen) 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 >2021

■ LT Repo ■ Perpetuele obligaties ■ Senior

■ Achtergesteld ■ Citadel RMBS 2010-I

■ Citadel RMBS 2010-II ■ Lunet RMBS 2013-I

46


Beleggingsportefeuille De beleggingsportefeuille wordt in het kader van asset- en liabilitymanagement met name aangehouden voor liquiditeits doeleinden en bevat daarom met name liquide instrumenten met een laag risico. De beleggingsportefeuille van Van Lanschot bedroeg ultimo 2014 € 3,8 miljard (ultimo 2013: € 2,0 miljard). Door de afbouw van de zakelijke kredietportefeuille en de instroom van spaargelden is de beleggingsportefeuille van Van Lanschot gegroeid. Deze is uitgebreid met Belgische en Nederlandse staats obligaties, obligaties uitgegeven door de Europese investerings bank, obligaties van West-Europese financiële instellingen en Asset Backed Securities. Beleggings- en handelsportefeuille naar tegenpartij per 31/12/2014 (100% = € 3,8 miljard) 16% 4%

■ O verheid & staatsgarantie ■ Bedrijven ■ Fondsen ■ Banken

25%

55%

Beleggings- en handelsportefeuille naar rating per 31/12/2014 (100% = € 3,8 miljard) 20%

■ ■ ■ ■

5%

17%

AAA AA A Overig

58%

In 2014 heeft Van Lanschot, ter uitvoering van haar beleggings strategie, een held-to-maturity-portefeuille ingericht. De Common Equity Tier I-ratio is niet gevoelig voor de ontwikkeling van de marktwaarde van deze held-to-maturity-portefeuille. Deze portefeuille bedraagt ultimo 2014 € 0,5 miljard en bestaat uit Belgische staatsobligaties en obligaties van West-Europese genoteerde financiële instellingen. Basel III-liquiditeitsratio’s Hoewel de Liquidity Coverage Ratio (LCR) en Net Stable Funding Ratio (NSFR) zich formeel nog in de monitoringfase bevinden, zijn beide ratio’s stevig verankerd in het liquiditeitsrisicomanagement binnen Van Lanschot. Wettelijke eisen met betrekking tot de LCR worden met ingang van 1 oktober 2015 van kracht.

De LCR vormt een belangrijk kader voor de beleggingsportefeuille van Van Lanschot en de NSFR wordt meegenomen in de balansstrategie en -sturing. Recentelijk is de berekeningswijze van de NSFR aangepast door de Basel Committee. Deze aanpassing heeft Van Lanschot verwerkt in de berekening van de NSFR. Van Lanschot stuurt op een niveau van minimaal 100% voor beide ratio’s en heeft diverse maatregelen beschikbaar om bij te sturen. Per ultimo 2014 bedroeg de LCR 120,3% (ultimo 2013: 144,3%) en de NSFR kwam uit op 113,7% (ultimo 2013: 102,1%).

Kapitaalmanagement De solvabiliteitspositie van Van Lanschot is in 2014 verder verstevigd. De Common Equity Tier I-ratio (phase-in, inclusief de ingehouden winst over 2014) bedraagt per ultimo 2014 13,6% (ultimo 2013: 12,1%). Dezelfde ratio op fully-loadedbasis bedraagt 12,4% (ultimo 2013: 9,4%). De Total Capital-ratio bedraagt 14,3% (ultimo 2013: 13,0%). De voornaamste redenen voor deze groei zijn: afbouw van risicogewogen activa (RWA), model optimalisaties en toevoeging van gerealiseerde winsten aan de reserves. De actieve afbouw van RWA is onderdeel van de afbouwstrategie voor Corporate Banking en is structureel van aard. De modeloptimalisaties hangen samen met de relatief late overstap naar de IRB-methode (2012) en betreffen primair de verbetering van datakwaliteit en het verfijnen van aannames. Het toetsingsvermogen is in 2014 per saldo niet gegroeid, de ingehouden winst wordt onder andere gecompenseerd door Basel III-effecten en de gevolgen van een herziening van de pensioenregeling. Van Lanschot ligt goed op koers voor haar strategische doelstelling van een Common Equity Tier I-ratio (phase-in) van minimaal 15% in 2017. Ultimo 2014 bedroeg de leverageratio 4,9% (ultimo 2013: 4,6%). Deze is zeer hoog in vergelijking met andere Nederlandse banken. De minimumeis voor de leverageratio onder Basel III bedraagt 3%, maar het is nog niet duidelijk wat de eis voor Nederlandse banken zal worden. Ook in het geval de minimumeis voor Nederlandse banken wordt vastgesteld op 4% bevindt de leverageratio van Van Lanschot zich hier ruim boven. Van Lanschot streeft naar een solide vermogenspositie en kijkt ook kritisch naar de samenstelling van de vermogenspositie en de fundingmix. In dit kader volgt Van Lanschot nauwgezet actuele marktontwikkelingen en nieuwe regelgeving. Een goed voorbeeld daarvan zijn de striktere eisen die sinds de crisis worden gesteld ter voorkoming van een bail-out van een bank. Bail-out is de maatschappelijk ongewenste situatie waarin de belastingbetaler betaalt voor het redden van een bank, zoals dat in de crisisjaren veelvuldig is voorgekomen. Bail-in is het tegenovergestelde; door het vermogen van banken om verliezen te absorberen te vergroten, worden verliezen gedragen door beleggers en niet door de belastingbetaler. Deze regels, die in vakkringen bekend staan onder de afkortingen MREL en TLAC, worden door Van Lanschot nauwgezet gevolgd. In haar kapitaal- en fundingplannen houdt Van Lanschot reeds rekening met de ontwikkelingen in de markt en (mogelijke) nieuwe regelgeving. Een goede balans tussen samenstelling van kapitaal- en fundingmix enerzijds en rendement op het eigen vermogen anderzijds is hierbij essentieel.

47


Ambitieus en realistisch Ik werk sinds twee jaar bij Asset Management, waar ik me bezighoud met verantwoord beleggen en de implementatie van ESG-criteria. ESG staat voor environmental, social en governance. We zorgen ervoor dat we het vermogen van klanten op een verantwoorde manier beleggen. Dat is belangrijk, omdat onze klanten dat willen en omdat we zelf graag iets goeds terugdoen voor de maatschappij. Bovendien kan betrokkenheid bij controversiële beleggingen leiden tot negatieve berichtgeving en reputatieschade. Daarbij komt nog eens dat ondernemingen met een verantwoorde bedrijfsvoering op de langere termijn beter renderen, bijvoorbeeld omdat ze minder betrokken zijn bij juridische procedures en schikkingen. Als het gaat om verantwoord beleggen is onze gedrevenheid groot, maar zijn we ook realistisch. We pretenderen niet dat we eigenhandig de wereld kunnen veranderen, maar we kunnen wel een bijdrage leveren. We blazen niet te hoog van de toren bij het implementeren van ons beleid op het gebied van verantwoord beleggen. Het is een geïntegreerd onderdeel van ons beleggingsproces en we vinden het niet meer dan normaal dat we dit doen. Onze beleggingen voldoen aan de criteria voor verantwoord beleggen. Daarnaast bieden we ook de mogelijkheid om een niveau verder te gaan: duurzaam beleggen. Daarbij worden bedrijven die actief zijn in bijvoorbeeld kernenergie, tabaks productie, bont en alcohol, volledig uitgesloten. Die categorie is bijvoorbeeld erg interessant voor verenigingen en stichtingen. Horizon geven aan vermogen past goed bij de langetermijn focus van beleggen en het opbouwen van vermogen. Bij het meten van rendement zijn zowel financiële als nietfinanciële aspecten belangrijk. Als we vandaag met succes in een mijnbouwbedrijf beleggen, maar dat bedrijf veroorzaakt schade aan het milieu, kan het goed zijn dat uiteindelijk substantiële voorzieningen moeten worden genomen voor het verbeteren van de afvalverwerking en het betalen van boetes en schikkingen. Als vermogensbeheerder met een langetermijnfocus kunnen we de niet-financiële aspecten niet negeren. Marieke de Leede – director Responsible Investment bij Asset Management

48


Bericht van de Raad van Commissarissen Voorwoord De Raad van Commissarissen is verheugd over de positieve ontwikkelingen bij Van Lanschot in 2014. De financiële soliditeit is verder versterkt. Er is voortvarend en zorgvuldig verder gewerkt aan de uitvoering van de strategie.

Verslag toezichtstaken Raad van Commissarissen Realisatie doelstellingen vennootschap In 2013 is Van Lanschot gestart met de uitvoering van de strategische heroriëntatie. Als wealth manager gericht op behoud en opbouw van vermogen voor klanten ligt de focus op de kernactiviteiten Private Banking, Asset Management en Merchant Banking. De zakelijke kredietportefeuille wordt afgebouwd vanuit de afdeling Corporate Banking. In elke vergadering van de Raad van Commissarissen is de voortgang van de verschillende onderdelen van de strategische heroriëntatie uitgebreid besproken. Naast de voortgang bij Corporate Banking is veel aandacht besteed aan de herinrichting van Private Banking. Daarnaast heeft de Raad van Commissarissen overlegd over de aanpassing van het governancemodel voor Van Lanschot. Met de introductie van een Executive Board vereenvoudigen wij ons bestuursmodel, waardoor de kernactiviteiten effectief en efficiënt kunnen worden aangestuurd. Van Lanschot heeft ook in 2014 gewerkt aan de verbetering van de winstgevendheid, verdere versterking van de balans en kapitaalratio’s en diversificatie van haar fundingprofiel. Dit leidde onder andere tot de herbevestiging van de creditratings door Fitch en Standard & Poor’s (S&P) in de tweede helft van het jaar. S&P heeft de outlook voor Van Lanschot verhoogd naar stable. Eind 2013/begin 2014 heeft een Asset Quality Review plaats gevonden van de MKB-leningen en de vastgoedfinancieringen waarvan de uitkomst zeer bevredigend was. Opzet en werking interne risicobeheersing De risk appetite statement wordt in de Raad van Commissarissen goedgekeurd. In de vergadering van november is de risk appetite statement voor 2015 goedgekeurd. Op regelmatige basis rapporteert de voorzitter van de Risicocommissie aan de Raad van Commissarissen over de bespreking in de Risicocommissie van de voornaamste risico’s van Van Lanschot en Kempen & Co en de opzet en werking van de risicobeheersingsen controlesystemen. De Raad van Commissarissen heeft geconstateerd dat er sprake is van een goede risicostructuur en dat de risicobeheersingsen controlesystemen naar behoren werken. Financiële verslaggeving De financiële verslaggeving is regelmatig besproken in de vergade ringen van de Audit- en Compliancecommissie in aanwezigheid van de externe accountant, gevolgd door een terugkoppeling aan de voltallige Raad van Commissarissen. Bij de bespreking van de jaarcijfers in de vergadering van de Raad van Commissarissen was de externe accountant ook aanwezig. Er was geen sprake van verschil van inzicht.

Naleving weten regelgeving De kwartaalrapportages van de afdeling Compliance zijn besproken in de vergaderingen van de Audit- en Compliance commissie in aanwezigheid van de directeur Compliance. In de Raad van Commissarissen is onder meer de rapportage van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) inzake Klantbelang Centraal besproken. Daarnaast is de Raad van Commissarissen regelmatig geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking tot implementatie van nieuwe weten regelgeving. Relevante aspecten verantwoord ondernemen In de vergadering van september is de Raad van Commissarissen door de manager Verantwoord Ondernemen geïnformeerd over het uitsluitingsbeleid voor beleggingen. Daarnaast wordt jaarlijks over de evaluatie van het verantwoord kredietbeleid aan de Risicocommissie gerapporteerd. Zowel het Maatschappelijk Jaarverslag als het verantwoord kredietbeleid zijn te vinden op corporate.vanlanschot.nl/verantwoord.

Interne organisatie Samenstelling Raad van Bestuur In mei 2014 en oktober 2014 liepen de benoemingstermijnen af van respectievelijk Arjan Huisman (COO) en Constant Korthout (CFO en CRO). Beiden zijn op 15 mei 2014 herbenoemd als lid van de Raad van Bestuur voor een periode die duurt tot de jaarlijkse AvA van Van Lanschot NV die in 2018 gehouden zal worden. Daarnaast is op 15 mei 2014 Richard Bruens benoemd als lid van de Raad van Bestuur. Ook hij is benoemd voor een periode die duurt tot het einde van de dag van de jaarlijkse AvA van Van Lanschot NV die in 2018 gehouden zal worden. Richard Bruens is verantwoordelijk voor Private Banking. Ieko Sevinga is in november 2014 terug getreden als lid van de Raad van Bestuur. Zijn arbeidsovereenkomst eindigt in mei 2015, als zijn benoemingstermijn afloopt. De Raad van Commissarissen is hem dankbaar voor zijn inzet en betrokken heid bij Van Lanschot en Kempen & Co. In verband met de beëindiging van de arbeidsovereenkomst van Ieko Sevinga is aan hem een vertrekvergoeding ter hoogte van een vast jaarsalaris toegekend, die na afloop van zijn dienstverband zal worden betaald. Samenstelling Raad van Commissarissen In mei 2014 liep de tweede benoemingstermijn van Godfried van Lanschot af. Godfried van Lanschot heeft zich beschikbaar gesteld voor een laatste termijn en is op 15 mei 2014 door de Algemene Vergadering herbenoemd als lid van de Raad van Commissarissen.

49


Abel Slippens is per 1 augustus 2014 afgetreden als lid van de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen bedankt hem voor zijn inbreng in de Raad van Commissarissen. Met het oog op de transformatie die Van Lanschot doormaakt, heeft de Raad van Commissarissen besloten om het aantal leden te verlagen van zeven naar zes. Abel Slippens was benoemd op basis van het versterkt aanbevelingsrecht van de Ondernemingsraad. De Ondernemingsraad heeft te kennen gegeven dat hij graag Willy Duron wil aanbevelen voor benoeming als lid van de Raad van Commissarissen op basis van het verstrekt aanbevelingsrecht. In mei 2015 lopen de benoemingstermijnen af van Tom de Swaan, Willy Duron en Heleen Kersten. Tom de Swaan en Willy Duron hebben acht jaar zitting gehad in de Raad van Commissarissen en zijn herbenoembaar voor nog één termijn. Beiden hebben laten weten graag in aanmerking te komen voor herbenoeming. Heleen Kersten heeft vier jaar zitting gehad in de Raad van Commissarissen. Sinds het einde van haar termijn als bestuurs voorzitter van Stibbe is haar commissariaat bij Van Lanschot moeilijker verenigbaar met haar werkzaamheden als advocaat. Daarom is Heleen Kersten niet beschikbaar voor herbenoeming. Dit verslag is geschreven op basis van informatie die per 9 maart 2015 beschikbaar was. Dit is dezelfde datum die voor het Jaarverslag van Van Lanschot NV is gehanteerd. Op 13 mei 2015 is de samenstelling van de Raad van Commissarissen gewijzigd. Per die datum is Heleen Kersten opgevolgd door Bernadette Langius.

Samenstelling en verslag commissies Samenstelling De Raad van Commissarissen heeft de onderstaande commissies ingesteld: Audit- en Compliancecommissie

Audit- en Compliancecommissie De Audit- en Compliancecommissie vergaderde in het verslagjaar vijfmaal in aanwezigheid van een delegatie van de Raad van Bestuur. De vergaderingen werden ook bijgewoond door de externe accountant, de directeur Group Audit, de directeur Financial Control en de directeur Compliance. De samenstelling van de commissie is in 2014 niet gewijzigd. De Audit- en Compliance commissie heeft de jaarcijfers, halfjaarcijfers en de gegevens voor de trading updates beoordeeld. De accountantsrapporten en de management letter van de externe accountant over Van Lanschot NV zijn besproken voordat deze behandeld werden in de vergadering van de voltallige raad. Daarnaast besprak de commissie het jaarplan, de rapportages van Group Audit, het auditplan van de externe accountant, en het jaarplan en de rapportages van Compliance. Tevens is de aanpassing van het Reglement van de Audit- en Compliance commissie besproken. Verder is er gesproken over de contacten met en de rapportages van De Nederlandsche Bank (DNB) en de AFM. De Audit- en Compliancecommissie heeft ook buiten aanwezigheid van de medewerkers van Van Lanschot overlegd met de externe accountant. In het kader van de beoordeling van de kwaliteit en effectiviteit van de governance, risk management en internal control systems heeft de Audit- en Compliancecommissie kennis genomen van de kwartaalrapporten van de afdelingen Group Audit en Compliance. In de rapportages van Group Audit zijn de uitkomsten van onderzoeken naar het Risk & Controlframework, de implementatie en werking van IT-systemen, de beheersing van de kredietportefeuille en de impact van de strategie op de organisatie behandeld. Risicocommissie

Tom de Swaan Jos Streppel Willy Duron

• •

(vz)

Jeanine Helthuis Heleen Kersten Godfried van Lanschot

• •

In verband met het aftreden van Abel Slippens is de samenstelling van de Risicocommissie, de Selectie- en Benoemingscommissie en de Remuneratiecommissie in het verslagjaar gewijzigd. Het aantal leden van de Risicocommissie is teruggebracht tot vier leden. In de Selectieen Benoemingscommissie en de Remuneratiecommissie heeft Godfried van Lanschot zitting genomen in de plaats van Abel Slippens. Deze commissies bereiden de besluitvorming van de Raad van Commissarissen voor ten aanzien van de desbetreffende onderwerpen. De Raad van Commissarissen blijft verantwoordelijk voor de besluiten die de commissies hebben voorbereid.

• • (vz) • •

Selectie- en Benoemingscommissie

Remuneratiecommissie

• (vz) •

• •

•

•

•

• (vz)

In de kwartaalrapportages van Compliance kwamen onder meer onderwerpen als Klantbelang Centraal, beleggingsadvisering en -dienstverlening en customer-due-diligence aan de orde. In het kader van de wettelijke verplichte roulatie van het accountantskantoor heeft de commissie gesproken over de selectie van een accountantskantoor voor Van Lanschot. Meer informatie hierover is opgenomen op de pagina’s 56 en 57. Risicocommissie De Risicocommissie heeft in 2014 driemaal vergaderd. Bij de vergaderingen waren een delegatie van de Raad van Bestuur en vertegenwoordigers van de afdelingen Risk Management en Financial Risk Management aanwezig. Tijdens de vergaderingen is uitgebreid stilgestaan bij de ontwikkelingen op het gebied van kredietrisico, operationeel risico en markten renterisico.

50


In elke vergadering is de risk-appetiterapportage (die per kwartaal wordt opgesteld) besproken. De commissie besteedde aandacht aan de risicobereidheid van Van Lanschot en de mate waarin het actuele risicoprofiel daarmee in overeenstemming was. Bij de bespreking van het kredietrisico heeft de commissie aandacht besteed aan de ontwikkelingen in de kredietportefeuille als geheel en aan de ontwikkeling van de kredietvoorzieningen. Bovendien heeft de commissie, net als in voorgaande jaren, aandacht besteed aan de ontwikkeling van het kredietrisico in de portefeuille vastgoedfinancieringen. Er is in het bijzonder stilgestaan bij de uitkomsten van de Asset Quality Review van de Corporate Banking-portefeuille. Op het gebied van operationeel risico zijn onder andere de volgende onderwerpen aan de orde geweest: de verdere implementatie van het control framework, de loss database en action tracking. De hierover aan de commissie uitgebrachte rapportages zijn verder verbeterd, waardoor het inzicht in de kans van het optreden van operationele verliezen en de impact van dergelijke mogelijke verliezen is toegenomen. De ontwikkelingen op het terrein van rente- en marktrisico werden besproken op basis van durationanalyses, de ontwikkeling van de value at risk en uitgevoerde stresstests. In de vergadering in november is de risicobereidheid voor 2015 besproken. Voor de uitgangspunten van de risicobereidheid van Van Lanschot verwijzen wij naar corporate.vanlanschot.nl/governance (onder Code Banken). Selectie- en Benoemingscommissie De Selectie- en Benoemingscommissie heeft in het verslagjaar tweemaal vergaderd. De commissie heeft gesproken over de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur. Zij heeft de Raad van Commissarissen geadviseerd over de herbenoeming van de commissarissen waarvan de benoemingstermijn af zou lopen in 2015 en over de selectie van de opvolger voor Heleen Kersten in de Raad van Commissarissen. Het beleid inzake de werving en selectie van leden van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen is te vinden op corporate.vanlanschot.nl/bestuurentoezicht. Remuneratiecommissie De Remuneratiecommissie heeft in het verslagjaar zesmaal vergaderd. De commissie heeft onder meer gesproken over de beoordelingen van de leden van de Raad van Bestuur over 2013 en de individuele doelstellingen van de leden van de Raad van Bestuur voor 2014. Ook het Remuneratierapport over 2013 is besproken. Verder is er gesproken over de variabele beloningen over 2013 aan medewerkers van Van Lanschot en Kempen & Co. Er is in 2014 een volledig nieuw beloningsbeleid voor heel Van Lanschot opgesteld dat voldoet aan de eisen die uit de nieuwe beloningswetgeving voortvloeien.

1 De Nederlandse Corporate Governance Code kan worden gedownload op www.commissiecorporategovernance.nl.

Dit beloningsbeleid is uitvoerig aan de orde gekomen in verschillende vergaderingen van de Remuneratiecommissie. Enkele aspecten van het beleid moeten nog worden uitgewerkt. Het nieuwe beloningsbeleid zal in 2015 van toepassing zijn. Daarnaast is er gesproken over de aanpassing van het belonings beleid voor de medewerkers van Kempen Capital Management BV (KCM). Dat beleid is aangepast op basis van de nieuwe regels die voortvloeien uit de Alternative Investment Fund Managers Directive (AIFMD). Voor meer informatie over de beloning van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen verwijzen wij naar het Remuneratierapport, te vinden op corporate.vanlanschot.nl/ jaarverslagen.

Kwaliteitsborging toezicht Evaluatie Raad van Commissarissen De jaarlijkse evaluatie van de Raad van Commissarissen vond in 2014 plaats met externe begeleiding. De uitkomsten zijn in een vergadering van de Raad van Commissarissen besproken. Er is vastgesteld dat de dynamiek in de Raad van Commissarissen goed is. Het frequente contact in 2014 heeft daaraan bijgedragen. Naar aanleiding van de evaluatie is onder meer afgesproken dat alle leden van de Raad van Commissarissen de vergadering over de jaarcijfers en de halfjaarcijfers van de Audit- en Compliance commissie kunnen bijwonen. Ook is afgesproken om het informeel overleg van de Raad van Commissarissen uit te breiden. Belangrijke onderwerpen die in de Raad van Commissarissen zijn besproken zullen achteraf nog eens in een vergadering worden geëvalueerd. Voorts is besproken dat de Raad van Commissarissen meer aandacht zal besteden aan het leren kennen van de talenten binnen de organisatie. Er is vastgesteld dat de samenstelling van de Raad van Commis sarissen voldoet aan de profielschets. Dat geldt zowel op het gebied van geschiktheid en deskundigheid als op het gebied van diversiteit. Ook voldoet de samenstelling aan het bepaalde in hoofdstuk III.3 van de Nederlandse Corporate Governance Code 1. De conclusie van de evaluatie was dat de Raad van Commissarissen goed functioneert. Educatie In 2014 hebben de leden van de Raad van Commissarissen en van de Raad van Bestuur deelgenomen aan het programma van permanente educatie. De onderwerpen waren risk appetite, Capital Requirements Directive IV (CRD) en beloningsregelgeving. De bijeenkomsten zijn positief geëvalueerd. Onafhankelijkheid Alle commissarissen voeren hun werkzaamheden onafhankelijk en kritisch uit. Mocht er bij een bepaald onderwerp sprake kunnen zijn van enig tegenstrijdig belang, dan neemt de betreffende commissaris niet deel aan de beraadslagingen en besluitvorming over dat onderwerp.

51


Vergaderingen De Raad van Commissarissen heeft in de verslagperiode twaalf keer vergaderd. Geen van de commissarissen is frequent afwezig geweest. Drie commissarissen hebben ieder één vergadering niet bijgewoond. Drie commissarissen waren bij twee vergaderingen afwezig. De Raad van Commissarissen heeft van de Raad van Bestuur en de externe accountant alle benodigde informatie gekregen om zijn taak te kunnen uitoefenen. Regelmatig waren medewerkers uit de organisatie bij een vergadering aanwezig om een onderwerp binnen hun werkgebied toe te lichten. De agenda’s van de vergaderingen van de Raad van Commissarissen zijn voorbereid door de voorzitter van de Raad van Commissarissen in overleg met de voorzitter van de Raad van Bestuur en de secretaris van de vennootschap.

Contacten met de Ondernemingsraad Een lid van de Raad van Commissarissen woonde de overleg vergaderingen van de Ondernemingsraad bij waarin de jaarcijfers en de halfjaarcijfers werden toegelicht en waarin de algemene gang van zaken bij Van Lanschot werd besproken. Het overleg met de Ondernemingsraad verliep constructief. Daarnaast hebben de commissarissen die op basis van het versterkt aanbevelingsrecht van de Ondernemingsraad zijn benoemd eveneens twee keer met de Ondernemingsraad gesproken.

Jaarrekening De Raad van Commissarissen heeft de jaarrekening na controle door Ernst & Young Accountants LLP goedgekeurd. De controle verklaring is opgenomen op pagina 206. Wij stellen de Algemene Vergadering voor de geconsolideerde jaarrekening 2014 vast te stellen.

Tot slot De Raad van Commissarissen is dankbaar voor alle niet aflatende inspanningen die door het management en de medewerkers van Van Lanschot en haar dochtermaatschappijen in het afgelopen jaar zijn geleverd. ’s-Hertogenbosch, 4 september 2015 Raad van Commissarissen Tom de Swaan, voorzitter Jos Streppel, vicevoorzitter Willy Duron Jeanine Helthuis Heleen Kersten (tot 13 mei 2015) Bernadette Langius (vanaf 13 mei 2015) Godfried van Lanschot

52


Kracht van de combinatie Tweeënhalfjaar geleden ben ik bij Van Lanschot begonnen als commercieel trainee. Inmiddels werk ik als junior banker bij Private Office. Onze afdeling richt zich op topondernemers en particuliere relaties met een vrij belegbaar vermogen boven de € 10 miljoen. Bij de dienstverlening aan onze klanten hebben we het eigenlijk altijd over maatwerk, waarbij we te maken hebben met specifieke, complexe vraagstukken op het gebied van vermogensstructurering, beleggingsoplossingen en finan cieringsvraagstukken. Tegelijkertijd ben je de contactpersoon van de klant en bespreek je regelmatig hele persoonlijke onderwerpen. Het is aan ons om goed te luisteren en te begrijpen wat iemand daadwerkelijk beweegt. Die combinatie van het vakinhoudelijke en het menselijke element in dit vak vind ik leuk. Het centraal stellen van de klant betekent voor mij: handelen in het belang van de klant. Dat kan betekenen dat je een klant op bepaalde risico’s moet wijzen en soms nee moet kunnen zeggen. We moeten goed begrijpen dat we op financieel gebied over een kennisvoorsprong beschikken: wij verdiepen ons dag in dag uit in onderwerpen waar veel van onze klanten maar een paar keer in hun leven mee te maken krijgen. Wat Van Lanschot in mijn ogen onderscheidt is de persoonlijke benadering en de sterke betrokkenheid bij onze klanten. Dat zag ik ook intern, toen ik solliciteerde. Naast met mensen van HRM sprak ik met bankiers, kantoordirecteuren en met het management. Die betrokkenheid zie je ook terug in de tijd die wordt vrijgemaakt voor onze klanten. Een ander uniek onderdeel van onze propositie is de samenwerking met Kempen & Co. Al die kennis en ervaring vanuit de institutionele advisering is ook beschikbaar voor onze particuliere klanten. De kracht van die combinatie mogen we wat mij betreft nog veel meer uitdragen. Wieke Maarleveld – junior banker bij Private Office

53


Corporate Governance F. van Lanschot Bankiers NV is een 100% dochtermaatschappij van Van Lanschot NV. De Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur van F. van Lanschot Bankiers NV vormen tevens de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur van Van Lanschot NV. De belangrijkste aspecten van de corporate governance van Van Lanschot NV worden hieronder uiteengezet. Op corporate.vanlanschot.nl/governance zijn de statuten van Van Lanschot NV, diverse reglementen en overige documentatie over corporate governance te vinden. De corporate governancestructuur De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen zijn samen verantwoordelijk voor de corporate governancestructuur van Van Lanschot NV. Een goede corporate governance is een voorwaarde voor het efficiënt en effectief realiseren van gestelde doelen, zorgt voor een adequate beheersing van risico’s en voor een weloverwogen afweging van de belangen van alle betrokkenen zoals de aandeelhouders, werknemers en klanten van Van Lanschot. Van Lanschot NV is een beursgenoteerde naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Van Lanschot heeft een zogenaamd two tier board model. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor het besturen van de vennootschap. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. De Raad van Commissarissen adviseert de Raad van Bestuur bij de uitoefening van zijn taak. Van Lanschot NV is een structuurvennootschap. Dit houdt in dat de Raad van Commissarissen naast hiervoor genoemde taken tevens belast is met de benoeming en het ontslag van het bestuur en met de goedkeuring van bepaalde bestuursbesluiten. De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen leggen verantwoording af aan de Algemene Vergadering van Van Lanschot NV.

Raad van Bestuur De Raad van Bestuur is belast met het besturen van Van Lanschot NV. Dit betekent onder andere dat zij verantwoordelijk is voor het opstellen en realiseren van de doelstellingen, de strategie met het bijbehorende risicoprofiel, de resultatenontwikkeling en de voor de onderneming relevante maatschappelijke aspecten van ondernemen. Van Lanschot NV houdt alle aandelen van F. van Lanschot Bankiers NV. De Raad van Bestuur van Van Lanschot NV vormt tevens de Raad van Bestuur van F. van Lanschot Bankiers NV. De Raad van Commissarissen geeft de Algemene Vergadering kennis van een voorgenomen benoeming van een bestuurder. Een bestuurder wordt benoemd door de Raad van Commissarissen voor een periode van maximaal vier jaar. De Raad van Commissarissen kan een lid van de Raad van Bestuur te allen tijde ontslaan, maar ontslaat een bestuurder niet totdat de Algemene Vergadering over het voorgenomen ontslag is gehoord.

De samenstelling en het functioneren van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur moet uit ten minste twee leden bestaan. Het aantal leden wordt vastgesteld door de Raad van Commissarissen. De samenstelling van de Raad van Bestuur is gedurende 2014 gewijzigd. Karl Guha (voorzitter), Constant Korthout en Arjan Huisman zijn het hele jaar lid van de Raad van Bestuur geweest. Richard Bruens is per 15 mei 2014 benoemd als lid van de Raad van Bestuur. Ieko Sevinga is op 13 november 2014 teruggetreden als lid van de Raad van Bestuur. Zijn arbeidsovereenkomst eindigt op 13 mei 2015. Er wordt gestreefd naar een complementaire samenstelling van de Raad van Bestuur met een voldoende mate van diversiteit. Diversiteit heeft betrekking op aspecten zoals geslacht, kennis, ervaring, vaardigheden en persoonlijkheid. Bij de invulling van een vacature in de Raad van Bestuur wordt met diversiteit rekening gehouden bij het zoeken naar de meest geschikte kandidaat. Er wordt gestreefd naar een evenwichtige verdeling van de zetels in de Raad van Bestuur over mannen en vrouwen (minimaal 30% mannen, minimaal 30% vrouwen). Bij de profielschets voor vacatures in de Raad van Bestuur wordt met dit streven rekening gehouden. Uitgangspunt is dat de meest geschikte kandidaat voor de vacature wordt benoemd. Tot op heden is er bij de afweging van alle relevante selectiecriteria nog geen vrouw als lid van de Raad van Bestuur benoemd. De Raad van Commissarissen bespreekt ten minste éénmaal per jaar buiten aanwezigheid van de Raad van Bestuur het functioneren van de Raad van Bestuur als college en het functioneren van de individuele leden van de Raad van Bestuur, en de conclusies die hieraan moeten worden verbonden. De Raad van Commissarissen stelt de beloning en de verdere arbeidsvoorwaarden van de leden van de Raad van Bestuur vast met inachtneming van het beloningsbeleid dat door de Algemene Vergadering is vastgesteld. In 2014 zijn geen besluiten genomen tot het aangaan van transacties waarbij tegenstrijdige belangen van bestuurders speelden die van materiële betekenis voor Van Lanschot NV en/of het desbetreffende lid van de Raad van Bestuur waren.

Raad van Commissarissen Bij de uitoefening van zijn taken richt de Raad van Commissarissen zich naar het belang van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. De Raad van Commissarissen van Van Lanschot NV vormt tevens de Raad van Commissarissen van F. van Lanschot Bankiers NV. De leden van de Raad van Commissarissen van Van Lanschot NV worden benoemd door de Algemene Vergadering. De benoeming van deze commissarissen gebeurt overeenkomstig het bepaalde in artikel 158 van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De leden van de Raad van Commissarissen worden benoemd voor een periode van vier jaar, waarna de leden kunnen worden herbenoemd. De maximale zittingsduur van commissarissen bedraagt twaalf jaar.

54


Dit is in overeenstemming met best-practicebepaling III.3.5 van de Nederlandse Corporate Governance Code 1. Een commissaris kan slechts worden ontslagen door de Ondernemingskamer van het Gerechtshof te Amsterdam, met inachtneming van artikel 161 lid 2 van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Daarnaast kan de Algemene Vergadering op de wijze zoals bepaald in artikel 161a van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, het vertrouwen in de Raad van Commissarissen opzeggen. Dit besluit leidt tot het onmiddellijk ontslag van de leden van de Raad van Commissarissen.

Tijdens de vergadering van de Raad van Commissarissen van 10 april 2014 is de relatie met LDDM Holding kort aan de orde geweest buiten aanwezigheid van Godfried van Lanschot. Voorzover van toepassing zijn de best-practicebepalingen III.6.1 tot en met III.6.3 van de Nederlandse Corporate Governance Code nageleefd.

Samenstelling en functioneren van de Raad van Commissarissen en zijn commissies

De Code Banken

De Raad van Commissarissen bestaat uit ten minste drie leden en ten hoogste negen. Het aantal leden van de Raad van Commis sarissen wordt vastgesteld door de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen heeft na het aftreden van Abel Slippens als commissaris per 1 augustus 2014 besloten het aantal leden van zeven naar zes te verlagen. Dit aantal acht de Raad van Commissarissen voldoende om zijn taken goed te kunnen uitoefenen. De Raad van Commissarissen heeft een profielschets 2 opgesteld voor zijn omvang en samenstelling. Bij het opstellen daarvan wordt rekening gehouden met de aard van de onderneming van Van Lanschot en haar dochtermaatschappijen en de gewenste deskundigheid en achtergrond van de leden van de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen streeft naar complementariteit en diversiteit in zijn samenstelling. In de profiel schets van de Raad van Commissarissen is opgenomen dat hierbij zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met een evenwichtige verdeling van de zetels van de Raad van Commissarissen over vrouwen en mannen. Er wordt gestreefd naar een zodanige verdeling van de zetels van de Raad van Commissarissen dat minimaal 30% van de zetels wordt bezet door vrouwen en minimaal 30% door mannen. Thans bestaat de Raad van Commissarissen voor een derde uit vrouwen en twee derde uit mannen, waarmee aan dit streven voldaan is. Om de besluitvorming door de Raad van Commissarissen voor te bereiden heeft de Raad van Commissarissen uit zijn midden vier commissies ingesteld: de Audit- en Compliancecommissie, de Risicocommissie, de Remuneratiecommissie en de Selectieen Benoemingscommissie. Deze commissies adviseren de Raad van Commissarissen op de tot hun aandachtsgebied behorende onderwerpen. Voor meer informatie over deze commissies en de samenstelling daarvan, verwijzen wij naar de pagina’s 50 en 51 van het Bericht van de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen bespreekt ten minste éénmaal per jaar buiten aanwezigheid van de Raad van Bestuur zijn eigen functioneren, dat van zijn commissies en dat van de individuele leden van de Raad van Commissarissen en de conclusies die hieraan moeten worden verbonden. Eén keer per drie jaar beoordeelt de Raad van Commissarissen onder onafhankelijke begeleiding het functioneren van de Raad van Commissarissen. Informatie hierover is opgenomen in het bericht van de Raad van Commissarissen op de pagina’s 49 t/m 52. 1 De Nederlandse Corporate Governance Code kan worden gedownload op www.commissiecorporategovernance.nl. 2 De profielschets is te vinden op corporate.vanlanschot.nl/bestuurentoezicht. 3 De Code Banken kan worden gedownload op www.nvb.nl, onder publicaties, Code Banken 2010.

De beloning van de leden van de Raad van Commissarissen wordt vastgesteld door de Algemene Vergadering.

De Code Banken 3, die door de Nederlandse Vereniging van Banken is opgesteld, is op 1 januari 2010 in werking getreden. De Code Banken bevat principes op het gebied van Klantbelang Centraal, risicomanagement en audit, governance (de Raad van Commissarissen, de Raad van Bestuur) en beloningsbeleid. De Code Banken is van toepassing op alle banken die beschikken over een bankvergunning verleend op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft). De Code Banken is vernieuwd. De vernieuwde Code Banken is op 1 januari 2015 in werking getreden. Iedere bank vermeldt elk jaar op welke wijze zij de Code in het voorgaande jaar heeft toegepast. Over het boekjaar 2014 wordt gerapporteerd hoe de Code Banken die in 2014 gold, is toegepast. Toepassing van de Code Banken Van Lanschot past de Code Banken toe bij F. van Lanschot Bankiers NV en Kempen & Co NV, de twee dochtermaatschap pijen die in Nederland een bankvergunning hebben. Daarnaast past Van Lanschot de Code Banken ook toe bij F. van Lanschot Bankiers (Schweiz) AG, haar buitenlandse dochtermaatschappij met een bankvergunning. Hierbij wordt rekening gehouden met de lokale weten regelgeving en/of de praktische omstandig heden die verband houden met de beperkte schaalgrootte van deze (buitenlandse) dochters van Van Lanschot. Op corporate.vanlanschot.nl/governance wordt op hoofdlijnen uiteengezet welke activiteiten Van Lanschot in het kader van de implementatie heeft ondernomen. Daarnaast is een overzicht opgenomen waarin per artikel van de Code Banken uiteengezet is op welke manier F. van Lanschot Bankiers NV invulling geeft aan de Code Banken. De informatie hierover op de website vormt een integraal onderdeel van deze paragraaf. Van Lanschot voldoet aan de Code Banken en wijkt gemotiveerd af van bepaling 6.3.4 van de Code Banken. Bepaling 6.3.4 bepaalt onder andere dat aandelen die zonder financiële tegenprestaties aan bestuurders worden toegekend, worden aangehouden voor telkens een periode van ten minste vijf jaar of tot ten minste het einde van het dienstverband als deze periode korter is. Voor de voorwaardelijke en onvoorwaardelijke certificaten van gewone aandelen A die als variabele beloning aan de leden van de Raad van Bestuur worden toegekend, geldt een lock-upperiode tot vijf jaar na toekenning van de certificaten van gewone aandelen A. Op het moment van het onvoorwaardelijk worden van deze certificaten van aandelen mag een zodanig aantal onvoorwaar delijke certificaten van aandelen verkocht worden dat nodig is ter compensatie van het bedrag aan af te dragen loonbelasting over de onvoorwaardelijk verkregen certificaten van aandelen. Op dit punt wordt afgeweken van bepaling 6.3.4 van de Code Banken.

55


Deze afwijking sluit aan bij de uitleg die De Nederlandsche Bank geeft aan de Regeling beheerst beloningsbeleid Wft 2014. Voor de toepassing van de Code Banken bij Kempen & Co verwijzen wij naar de website van Kempen & Co (www.kempen.nl/ over-kempen/corporate-governance).

Kapitaalstructuur en aandelen Het maatschappelijk kapitaal van F. van Lanschot Bankiers NV bestaat uit 1.000.000 aandelen met elk een nominale waarde van € 100,-. Per 31 december 2014 stonden er 400.000 aandelen uit. Het uitstaande kapitaal is ten opzichte van het uitstaande kapitaal per 31 december 2013 niet gewijzigd.

De belangrijkste kenmerken van het beheers systeem van Van Lanschot Het doel van het beheerssysteem van Van Lanschot is de beheersing van de interne en externe risico’s die Van Lanschot loopt. Een onderdeel hiervan is de beheersing van de financiële verslaggevings risico’s met als doel een betrouwbare financiële verslaggeving en een jaarrekening die is opgesteld in overeenstemming met algemeen aanvaarde grondslagen voor de financiële verslaggeving en die voldoet aan de weten regelgeving. Voor het beheersen van de financiële verslaggevingsrisico’s heeft Van Lanschot: – Het Van Lanschot Accounting Manual, waarin de uitgangs punten zijn beschreven op het gebied van financiële verslag legging. – Een Risk & Controlframework met proces- en procedure beschrijvingen en vastlegging van de primaire controls zoals autorisaties en functiescheidingen. – Periodieke managementrapportages en KPI-dashboards voorzien van analyses van financiële en niet-financiële cijfers en trends. – Het onderzoek naar de werking van het interne beheerssysteem door Group Audit. De bevindingen uit deze onderzoeken worden besproken met de Raad van Bestuur, de Auditen Compliancecommissie en de Raad van Commissarissen. – De beoordeling en goedkeuring van het jaarverslag in de vergadering van de Raad van Bestuur en de bespreking hiervan in de vergadering van de Audit- en Compliance commissie en in de vergadering van de Raad van Commissarissen. Voor het beheersen van risico’s past Van Lanschot het threelines-of-defence-model toe. Volgens dit model wordt de first line of defence gevormd door de business die verantwoordelijk is voor de dagelijkse beheersing van de risico’s. De second line of defence bestaat uit afdelingen (waaronder Risk Management, Financial Risk Management en Compliance) die toezien op het functioneren van de eerste lijn. Group Audit fungeert als de third line of defence en verschaft een onafhankelijk oordeel over de toereikendheid van het interne beheersingssysteem. Dit three-lines-of-defence-model verschaft de Raad van Bestuur een redelijke mate van zekerheid over het functioneren van het interne beheersingssysteem waaronder het functioneren van zowel de eerste als de tweede lijn.

In 2014 is het three-lines-of-defence-model verder geprofessionaliseerd. Een onderdeel hiervan vormt de verdere uitwerking van het Risk & Controlframework. Vanaf september 2013 vormt dit framework de basis voor de beoordeling van het functioneren van de interne beheersing. Wijzigingen in de organisatie en ontwikkelingen in het risicoprofiel maken het noodzakelijk dat dit framework periodiek geactualiseerd wordt. In 2014 heeft een beoordeling van de effectiviteit van het framework plaats gevonden door Risk Management en Compliance. Daarnaast heeft Group Audit de kwaliteit en effectiviteit van het framework beoordeeld. Zowel door Risk Management, Compliance en Group Audit is dit in kwartaalrapportages gerapporteerd. Een verbetering van het framework is in 2014 gerealiseerd. Voor 2015 zal een verdere verbetering voor het framework worden gerealiseerd waarbij aandacht aan de documentatie en vastleggingsvereisten wordt gegeven. In de jaarrekening is een nadere toelichting op het risicobeheer binnen Van Lanschot opgenomen (zie hoofdstuk Risicobeheer, vanaf pagina 84).

Externe accountant Ernst & Young Accountants LLP (EY) is de externe accountant van Van Lanschot. In augustus 2014 is het auditplan en de risicoanalyse van EY besproken in de vergadering van de Raad van Bestuur en de vergadering van de Audit- en Compliancecommissie. Ook heeft overleg plaatsgevonden tussen EY en Group Audit. EY heeft in november 2014 een management letter 2014 en in maart 2015 een accountantsverslag over 2014 uitgebracht. De in de management letter en het accountantsverslag gemelde onderwerpen zijn in lijn met de in dit jaarverslag gegeven toelichting met betrekking tot risicobeheer. Volgens de Nederlandse Corporate Governance Code (bestpracticebepaling V.2.3) moeten de Raad van Bestuur en de Auditen Compliancecommissie van Van Lanschot NV ten minste eenmaal in de vier jaar het functioneren van de externe accountant beoordelen. Eind 2012 heeft binnen Van Lanschot een grondige beoordeling plaatsgevonden van het functioneren van EY als externe accountant. Gedurende 2013 en 2014 hebben geen omstandigheden plaatsgevonden die een ander beeld op de beoordeling van het functioneren van de externe accountant rechtvaardigen. De Raad van Commissarissen heeft daarom besloten EY opnieuw voor te dragen aan de Algemene Vergadering om als externe accountant van Van Lanschot NV benoemd te worden voor het boekjaar 2015. In het kader van de wettelijk verplichte roulatie van het accountantskantoor zal Van Lanschot uiterlijk met ingang van het boekjaar 2016 een nieuwe externe accountant moeten benoemen. In dit verband is door Van Lanschot aan een aantal accountantskantoren gevraagd een offerte uit te brengen voor de controle van de jaarrekening van Van Lanschot. De offertes zijn uitgebracht na een onderzoek van de accountantskantoren bij Van Lanschot.

56


De Raad van Bestuur en de Audit- en Compliancecommissie zijn intensief betrokken geweest bij dit proces. De offertes van de accountantskantoren zijn besproken in de Raad van Bestuur en de Audit- en Compliancecommissie van Van Lanschot. De Raad van Bestuur heeft PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (PwC) geselecteerd op basis van een aantal criteria, waaronder de relevante technische deskundigheid, de samenstelling van het team van accountants en het zakelijk aanbod. Het voorstel tot benoeming van PwC heeft de Raad van Bestuur voorgelegd aan de Audit- en Compliancecommissie. De Audit- en Compliance commissie heeft dit voorstel overgenomen. Vervolgens heeft de Raad van Commissarissen op advies van de Audit- en Compliance commissie besloten om PwC voor te dragen aan de Algemene Vergadering om als externe accountant van Van Lanschot NV te worden benoemd met ingang van het boekjaar 2016. Het besluit tot benoeming van PwC voor het boekjaar 2016 wordt bewust dit jaar voorgesteld. Dit besluit maakt het mogelijk dat Van Lanschot tezamen met EY en PwC in 2015 kan zorgen voor een zorgvuldige overdracht van de controlewerkzaamheden van EY naar PwC voor het boekjaar 2016.

Financieel verslaggevingsrisico De Raad van Bestuur van Van Lanschot is verantwoordelijk voor de opzet en het functioneren van een toereikend systeem van interne beheersing van de financiële verslaggeving. Dit systeem van interne beheersing is erop gericht om een redelijke mate van zekerheid te verschaffen over de betrouwbaarheid van de financiële verslaggeving en dat de opstelling van de jaarrekening in overeenstemming is met de algemeen aanvaarde grondslagen voor de financiële verslaggeving en de geldende weten regelgeving. De Raad van Bestuur verklaart dat met een redelijke mate van zekerheid kan worden gesteld dat de interne risicobeheersingsen controlesystemen inzake de financiële verslaggeving op een adequaat niveau hebben gefunctioneerd en dat de financiële verslaggeving van Van Lanschot geen onjuistheden van materieel belang bevat. De Raad van Bestuur baseert deze verklaring op een uitgevoerde analyse van de beheersing van de (financiële verslaggevings-)risico’s.

In de tussenliggende periode zijn aanvullende controlemaatregelen gedefinieerd die het risico in voldoende mate moeten mitigeren. De Raad van Commissarissen heeft kennis genomen van de wijze waarop de Raad van Bestuur de organisatie intern beheerst en hoe zij de integriteit van de financiële informatie waarborgt. De onderwerpen die de Raad van Commissarissen bij de beoordeling van de jaarrekening in ogenschouw neemt, komen onder andere voort uit de management letter en het accountantsverslag van de externe accountant. De door de externe accountant benoemde kernpunten van onze controle die zijn opgenomen in de controleverklaring van de externe accountant, zijn besproken met de Raad van Bestuur en de Audit- en Compliancecommissie en hebben onderdeel uitgemaakt van de aansturing en beheersing van de organisatie.

Investor-relationsbeleid Het investor-relationsbeleid van Van Lanschot NV is erop gericht (potentiële) aandeelhouders en obligatiehouders, rating agencies en researchanalisten zo goed en tijdig mogelijk te informeren over de ontwikkelingen binnen de onderneming. Wij voeren een actieve dialoog met onze financiële stakeholders door onder andere persberichten en het jaarverslag te publiceren en bijeenkomsten en een-op-een-gesprekken met (potentiële) beleggers te organiseren. Van Lanschot NV hanteert een ‘stille’ periode van drie weken voorafgaand aan de publicatie van de jaarcijfers en halfjaarcijfers. Tijdens deze periodes houden wij geen bijeenkomsten met beleggers of analisten. Van Lanschot NV heeft haar beleid op het gebied van investor relations en (bilaterale) contacten met aandeelhouders gepubliceerd op corporate.vanlanschot.nl/beleidinvestorrelations. Alle documenten en relevante informatie zijn te vinden op corporate.vanlanschot.nl. Geïnteresseerden kunnen persberichten van Van Lanschot per e-mail ontvangen, door inschrijving via de persberichtenservice op corporate.vanlanschot.nl/persberichten.

Op basis van de uitkomsten van de testwerkzaamheden van het Risk & Controlframework, de per kwartaal gerapporteerde risico’s, opvolging van deze risico’s en de gemelde incidenten is door de directies van relevante bedrijfsonderdelen een verklaring (In Control Statement) verstrekt aan de Raad van Bestuur over de mate van interne beheersing. Risk Management en Compliance hebben deze verklaringen van directies geëvalueerd.

Vragen van beleggers en adviseurs zijn welkom via telefoonnummer +31 20 354 45 90 en via e-mail [email protected].

De kwartaalrapportages van Group Audit zijn besproken in de Audit- en Compliancecommissie. In deze kwartaalrapportages zijn de belangrijkste uitkomsten uit de onderzoeken van Group Audit opgenomen. De Audit- en Compliancecommissie adviseert de Raad van Commissarissen hieromtrent.

Karl Guha, voorzitter Constant Korthout Richard Bruens Arjan Huisman

Group Audit is verantwoordelijk voor de uitvoering van IT- en operational audits. Group Audit heeft 66 audits uitgevoerd en 51 rapporten uitgebracht. Alle rapporten van Group Audit zijn aan de Raad van Bestuur verstrekt. Group Audit, Compliance en Risk Management bewaken de adequate opvolging en prioritering.

’s-Hertogenbosch, 4 september 2015 Raad van Bestuur

57


Bestuurdersverklaring Zoals vereist door artikel 5:25c, lid 2(c) van de Wet op het financieel toezicht, bevestigt elk van de ondergetekenden hierbij dat naar zijn beste weten: – de jaarrekening 2014 een getrouw beeld geeft van de activa, de passiva, de financiële positie en de winst of het verlies van F. van Lanschot Bankiers NV en de gezamenlijke in de consolidatie opgenomen entiteiten; en – het Jaarverslag 2014 van F. van Lanschot Bankiers NV een getrouw beeld geeft omtrent de toestand op de balansdatum, de gang van zaken gedurende het boekjaar 2014 van F. van Lanschot Bankiers NV en de gezamenlijke in de consolidatie opgenomen entiteiten en dat de wezenlijke risico’s waarmee F. van Lanschot Bankiers NV wordt geconfronteerd, zijn beschreven. ’s-Hertogenbosch, 4 september 2015 Raad van Bestuur Karl Guha, voorzitter Constant Korthout Richard Bruens Arjan Huisman

58


Personalia Raad van Bestuur Karl Guha (1964)

Constant Korthout (1962)

Voorzitter

Chief Financial Officer/Chief Risk Officer

Nationaliteit Nederlandse


Geslacht Man

Geslacht Man

Benoemd 2 januari 2013

Benoemd 27 oktober 2010, herbenoemd in 2014

Aandachtsgebieden Asset Management, Merchant Banking, Corporate Banking, Secretariaat Vennootschap, Marketing, Communicatie, Compliance, Human Resource Management, Group Audit en Strategie

Aandachtsgebieden Financial Control, Treasury, Risk Management, Financial Risk Management en Bijzonder Beheer

Belangrijkste huidige nevenfuncties Geen

Belangrijkste huidige nevenfuncties Vicevoorzitter van de Raad van Toezicht Sint Franciscus-Vlietland Groep

Richard Bruens (1967)

Arjan Huisman (1971)



Geslacht Man

Geslacht Man

Benoemd 15 mei 2014

Benoemd 6 mei 2010, herbenoemd in 2014

Aandachtsgebieden Private Banking, Verantwoord Ondernemen

Aandachtsgebieden Service Centers (effecten, kredieten, sparen & betalen, cliëntzaken, online en data management), Informatie Technologie Management en Corporate Facility Management

Belangrijkste huidige nevenfuncties Lid van de Raad van Commissarissen Van Lanschot Chabot Holding BV

Belangrijkste huidige nevenfuncties Lid van de Raad van Commissarissen Van Lanschot Chabot Holding BV

59


Personalia Raad van Commissarissen Tom de Swaan (1946)

Jos Streppel (1949)

Voorzitter

Vicevoorzitter



Geslacht Man

Geslacht Man

Benoemd 10 mei 2007; tweede zittingsperiode eindigt in 2015

Benoemd 11 mei 2005; derde zittingsperiode eindigt in 2017

Vorige functies Oud-lid van de Raad van Bestuur van ABN AMRO Bank NV, ABN AMRO Holding NV en oud-lid van de Directie van De Nederlandsche Bank NV

Vorige functies Oud-lid Raad van Bestuur Aegon NV

Overige commissariaten en boardfuncties Zurich Insurance Group (chairman), Koninklijke DSM, GlaxoSmithKline Plc

Overige commissariaten en boardfuncties KPN NV (voorzitter) en RSA Insurance Group Plc

Belangrijkste overige functies Lid van de Advisory Board van de China Banking Regulatory Committee in Beijing, Voorzitter Bestuur Van Leer Jerusalem Institute, Voorzitter Adviesraad Rotterdam School of Management Erasmus Universiteit, Voorzitter Raad van Toezicht Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis/Nederlands Kanker Instituut

Belangrijkste overige functies Voorzitter Bestuur Duisenberg School of Finance, Lid Raad van Toezicht Stichting Arq., Lid Bestuur Amsterdam Center for Corporate Finance, Voorzitter Raad van Advies Koninklijk Actuarieel Genootschap, Raad-plaatsvervanger Ondernemingskamer Gerechtshof Amsterdam

Willy Duron (1945)

Jeanine Helthuis (1962)

Nationaliteit Belgische


Geslacht Man

Geslacht Vrouw

Benoemd 10 mei 2007; tweede zittingsperiode eindigt in 2015

Benoemd 2 juli 2013; eerste zittingsperiode eindigt in 2017

Functie Erevoorzitter KBC Group NV

Vorige functies Oud-directievoorzitter Monuta Holding en oud-lid van de Raad van Bestuur van Fortis Bank Nederland

Overige commissariaten en boardfuncties Agfa-Gevaert NV, Ravago Plastics NV, Van Breda Risk & Benefits NV, Tigenix NV, Windvision BV

Overige commissariaten en boardfuncties Prorail BV, ixorg NV

Belangrijkste overige functies Universitair Centrum Kortenberg, Universitaire Ziekenhuizen Leuven

Belangrijkste overige functies Zelfstandig adviseur, Lid Raad van Advies Nintes

60


Heleen Kersten (1965)

Godfried van Lanschot (1964)

(Afgetreden per 13 mei 2015) Nationaliteit Nederlandse


Geslacht Vrouw

Geslacht Man

Benoemd 11 mei 2011; eerste zittingsperiode eindigt in 2015

Benoemd 10 mei 2006; derde zittingsperiode eindigt in 2018

Functie Partner Stibbe

Vorige functies Voorheen werkzaam bij ABN AMRO Bank in diverse functies

Overige commissariaten en boardfuncties Egeria Investments BV, STMicroelectronics NV

Overige commissariaten en boardfuncties Fetch, Inc.

Belangrijkste overige functies Lid Bestuur Stichting Donateurs Koninklijke Concertgebouworkest

Van links naar rechts: Jos Streppel, Willy Duron, Heleen Kersten, Godfried van Lanschot, Jeanine Helthuis en Tom de Swaan.

61

Jaarrekening 2014

F. van Lanschot Bankiers NV jaarrekening 2014

Geconsolideerde balans per 31 december 2014 (€ duizend) 31/12/2014

31/12/2013

Activa Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken

(1)

1.156.985

1.999.963

Financiële activa handelsactiviteiten

(2)

43.153

47.083

Vorderingen op bankiers

(3)

449.125

429.215

Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening

(4)

1.309.524

725.938

Beleggingen voor verkoop beschikbaar

(5)

1.952.731

1.197.731

Beleggingen aangehouden tot einde looptijd

(6)

533.708

–

Kredieten en vorderingen private en publieke sector

(7)

11.021.107

12.490.723

Derivaten (vorderingen)

(8)

275.093

208.134

Beleggingen in deelnemingen equitymethode

(9)

50.679

50.385

Materiële vaste activa

(10)

76.392

84.638

Goodwill en overige immateriële vaste activa

(11)

153.471

172.431

Acute belastingvorderingen

(12)

1.258

13.616

Latente belastingvorderingen

(13)

59.831

59.797

Overige activa

(14)

176.381

190.711

17.259.438

17.670.365

Totaal activa Passiva Financiële verplichtingen handelsactiviteiten

(15)

71

798

Verplichtingen aan bankiers

(16)

879.972

1.175.422

Verplichtingen private en publieke sector

(17)

10.586.250

10.258.810

Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening

(18)

705.912

357.633

Derivaten (verplichtingen)

(8)

381.313

299.662

Uitgegeven schuldbewijzen

(19)

3.073.410

3.849.119

Voorzieningen

(20)

21.256

35.910

Acute belastingverplichtingen

(21)

507

22.904

Latente belastingverplichtingen

(22)

10.095

8.358

Overige passiva

(23)

215.402

291.558

Achtergestelde schulden

(24)

121.415

128.218

15.995.603

16.428.392

40.000

40.000

Totaal verplichtingen Aandelenkapitaal Agioreserve

247.396

247.396

Overige reserves

819.194

869.873

Onverdeelde winst toekomend aan aandeelhouder

99.001

29.225

Eigen vermogen toekomend aan aandeelhouder

1.205.591

1.186.494

27.250

36.063

1.110

1.125

Eigen vermogen toekomend aan uitgegeven eigenvermogensinstrumenten

28.360

37.188


21.287

15.140

8.597

3.151

29.884

18.291

1.263.835

1.241.973

17.259.438

17.670.365

Uitgegeven eigenvermogensinstrumenten Onverdeelde winst toekomend aan uitgegeven eigenvermogensinstrumenten

Onverdeelde winst toekomend aan overige belangen van derden Eigen vermogen toekomend aan overige belangen van derden Totaal eigen vermogen

(25)

Totaal passiva Voorwaardelijke schulden

(26)

115.564

177.912

Onherroepelijke faciliteiten

(27)

541.373

447.342

656.937

625.254

De bij de balansposten vermelde nummers verwijzen naar de Toelichting op de geconsolideerde balans.

63


Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2014 (€ duizend) 2014

2013

Interestbaten

735.397

780.728

Interestlasten

522.927

568.517

212.470

212.211

Opbrengsten uit deelnemingen volgens equitymethode

36.593

10.602

Overige opbrengsten uit effecten en deelnemingen

18.683

6.524

55.276

17.126

Provisiebaten

248.340

240.294

Provisielasten

8.021

7.017


Interest


(28)

(29)

Provisies

(30)

240.319

233.277


(31)

41.971

66.273

Overige inkomsten

(32)

16.161

22.306

566.197

551.193

Totaal inkomsten uit operationele activiteiten Lasten Personeelskosten

(33)

151.669

239.662


(34)

162.958

153.086

314.627

392.748

22.511

15.890

337.138

408.638

Toevoegingen aan de kredietvoorziening

75.998

102.385

Overige bijzondere waardeverminderingen

19.531

2.732

95.529

105.117

Totaal lasten

432.667

513.755


133.530

37.438

24.822

3.937

108.708

33.501

99.001

29.225

Waarvan toekomend aan uitgegeven eigenvermogensinstrumenten

1.110

1.125

Waarvan toekomend aan overige belangen van derden

8.597

3.151

247,50

73,06

–

–

Personeels- en andere beheerskosten Afschrijvingen

(35)

Bedrijfslasten


Belastingen

(36)

(37)

Nettoresultaat Waarvan toekomend aan aandeelhouder

Nettoresultaat per aandeel (€)

(38)

Voorgesteld dividend per aandeel (€)

De bij de winst-en-verliesposten vermelde nummers verwijzen naar de Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening.

64


Geconsolideerd overzicht gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten over 2014 (€ duizend)

Nettoresultaat (volgens winst-en-verliesrekening)

2014

2013

108.708

33.501

– 2.457

2.823

Ongerealiseerde resultaten Ongerealiseerde resultaten die in toekomstige periodes vrijvallen in de winst-en-verliesrekening Ongerealiseerde resultaten via de herwaarderingsreserve Herwaardering beleggingen in eigenvermogensinstrumenten Herwaardering beleggingen in vreemdvermogensinstrumenten

61.520

– 5.697

Gerealiseerd beleggingsresultaat eigenvermogensinstrumenten

– 1.730

– 1.049

– 31.589

– 26.476

– 7.618

8.565

18.126

– 21.834

Waardevermeerderingen derivaten direct toegevoegd aan het eigen vermogen

263

758

Waardeverminderingen derivaten direct onttrokken aan het eigen vermogen

– 7.818

– 5.494

1.889

1.184

– 5.666

– 3.552

249

– 535

–

–

249

– 535

12.709

– 25.921

Gerealiseerd beleggingsresultaat vreemdvermogensinstrumenten Belasting hierover Totaal ongerealiseerde resultaten via de herwaarderingsreserve

(25)

Ongerealiseerde resultaten uit waardeveranderingen derivaten (kasstroomhedges)

Belasting hierover Totaal ongerealiseerde resultaten uit waardeveranderingen derivaten (kasstroomhedges)

(25)

Ongerealiseerde resultaten uit omrekeningsverschillen vreemde valuta Belasting hierover Totaal ongerealiseerde resultaten uit omrekeningsverschillen vreemde valuta

(25)

Totaal ongerealiseerde resultaten die in toekomstige periodes vrijvallen in de winst-en-verliesrekening na belastingen Ongerealiseerde resultaten die niet in toekomstige periodes vrijvallen in de winst-en-verliesrekening Ongerealiseerde resultaten uit hoofde van toegezegd-pensioenregelingen Ongerealiseerde resultaten uit hoofde van toegezegd-pensioenregelingen

– 126.754

22.680

31.945

– 5.736

– 94.809

16.944

Totaal ongerealiseerde resultaten die niet in toekomstige periodes vrijvallen in de winst-en-verliesrekening na belastingen

– 94.809

16.944

Totaal ongerealiseerde resultaten

– 82.100

– 8.977

Totaal gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten

26.608

24.524

Waarvan toekomend aan aandeelhouder

16.901

20.248

Waarvan toekomend aan uitgegeven eigenvermogensinstrumenten

1.110

1.125

Waarvan toekomend aan overige belangen van derden

8.597

3.151

Belasting hierover Totaal ongerealiseerde resultaten uit hoofde van toegezegd-pensioenregelingen

(25)

65


Geconsolideerd verloopoverzicht eigen vermogen per 31 december 2014 (€ duizend) – Aandelenkapitaal

Agioreserve*

Overige reserves*

Onverdeelde winst

Totaal eigen vermogen toekomend aan aandeelhouder


Eigen vermogen toekomend aan overige belangen van derden

Totaal eigen vermogen

40.000

247.396

869.873

29.225

1.186.494

37.188

18.291

1.241.973


–

–

–

99.001

99.001

1.110

8.597

108.708


–

–

– 82.100

–

– 82.100

–

–

– 82.100


–

–

– 82.100

99.001

16.901

1.110

8.597

26.608

Naar overige reserves

–

–

29.225

– 29.225

–

–

–

–

Dividenden

–

–

–

–

–

– 1.125

– 3.539

– 4.664

Stand per 1 januari

Overige mutaties

–

–

2.196

–

2.196

– 8.813

–

– 6.617

Verwerving/mutatie van minderheidsbelangen

–

–

–

–

–

–

6.535

6.535

Stand per 31 december

40.000

247.396

819.194

99.001

1.205.591

28.360

29.884

1.263.835

Onder de post Overige mutaties is de aflossing van Perpetual Capital Securities verantwoord.

*

Voor de aard en samenstelling van de agio- en overige reserves, zie toelichting 25.

66


Geconsolideerd verloopoverzicht eigen vermogen per 31 december 2013 (€ duizend)

Aandelenkapitaal

Agioreserve*

Overige reserves*

Onverdeelde winst

Totaal eigen vermogen toekomend aan aandeelhouder


Eigen vermogen toekomend aan overige belangen van derden

Totaal eigen vermogen

40.000

247.396

1.036.392

– 158.207

1.165.581

37.195

15.665

1.218.441


–

–

–

29.225

29.225

1.125

3.151

33.501


–

–

– 8.977

–

– 8.977

–

–

– 8.977


–

–

– 8.977

29.225

20.248

1.125

3.151

24.524

–

– 158.207

158.207

–

–

–

–

Stand per 1 januari

Naar overige reserves

*

Dividenden

–

–

–

–

–

– 1.132

– 1.670

– 2.802

Overige mutaties

–

–

665

–

665

–

–

665

Verwerving/mutatie van minderheidsbelangen

–

–

–

–

–

–

1.145

1.145


40.000

247.396

869.873

29.225

1.186.494

37.188

18.291

1.241.973

Voor de aard en samenstelling van de agio- en overige reserves, zie toelichting 25.

67


Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2014 (€ duizend) 2014

2013

133.530

37.438

22.549

24.133

1.970

1.340

– 9.763

– 10.095

– 103.748

13.232

28.844

– 6.900

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat voor belastingen Aanpassingen voor – Afschrijvingen

(35)

– Kosten aandelenplannen – Waarderingsresultaten deelnemingen equitymethode – W aarderingsresultaten financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening – W aarderingsresultaten financiële verplichtingen aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening – Waarderingsresultaten derivaten (vorderingen en verplichtingen)

– 20.975

5.235

95.529

105.117

– 122.660

–

– Wijzigingen in voorzieningen

– 7.416

–

Kasstroom verkregen uit operationele activiteiten

17.860

169.500

3.203

5.106

– Vorderingen op/verplichtingen aan bankiers

– 336.488

– 382.903

– Kredieten en vorderingen/verplichtingen private en publieke sector

1.703.729

– 336.760

57.718

– 69.542

– Onttrekkingen uit reorganisatievoorziening en overige voorzieningen

– 11.332

– 19.348

– Overige activa en passiva

– 66.910

– 76.783

– Bijzondere waardeverminderingen – Beëindiging toegezegd-pensioenregeling

(36)

Nettostijging (-daling) in operationele activa en passiva – Financiële activa/verplichtingen handelsactiviteiten

– Derivaten (vorderingen en verplichtingen)

– Betaalde/ontvangen vennootschapsbelasting

– 6.939

521

3.363

3.033

Totale mutatie activa en passiva

1.346.344

– 876.676

Nettokasstroom aangewend voor operationele activiteiten

1.364.204

– 707.176

– 4.476.736

– 1.261.052

– Beleggingen in eigenvermogensinstrumenten

– 26.447

– 2.046

– Beleggingen in deelnemingen equitymethode

– 7.775

– 1.082

– 11.651

– 14.353

– 1.590

– 16.134

2.751.044

819.511

– Beleggingen in eigenvermogensinstrumenten

7.862

19.785

– Beleggingen in deelnemingen equitymethode

9.820

2.904

– Materiële vaste activa

5.423

23.780

– Goodwill en overige immateriële vaste activa

3.033

35

Ontvangen dividenden

5.094

1.855

– 1.741.923

– 426.797

– Ontvangen dividenden

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen en aankopen – Beleggingen in vreemdvermogensinstrumenten

– Materiële vaste activa – Goodwill en overige immateriële vaste activa Desinvesteringen, aflossingen en verkopen – Beleggingen in vreemdvermogensinstrumenten

Nettokasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten

68


Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2014 (vervolg) (€ duizend) 2014

2013

–

– 240

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitgifte opties Uitgegeven eigenvermogensinstrumenten Overige belangen van derden Aflossingen achtergestelde schulden Ontvangsten uit schuldbewijzen

– 8.813

–

6.535

1.145

– 6.652

– 4.110

204.268

1.930.558

– 996.496

– 625.345

Ontvangsten uit financiële verplichtingen aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening

402.755

175.348

Aflossingen financiële verplichtingen aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening

– 83.320

– 25.169

– 4.664

– 2.802

– 486.106

1.449.385

– 864.106

315.412

Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken per 1 januari

1.986.037

1.670.625

Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken per 31 december

1.121.931

1.986.037

Kasstromen uit hoofde van interestontvangsten

725.648

792.275

Kasstromen uit hoofde van interestbetalingen

569.258

633.152

Aflossingen schuldbewijzen

Betaald dividend Nettokasstroom aangewend voor financieringsactiviteiten Nettomutatie in liquide middelen en tegoeden bij centrale banken

(1)

Aanvullende toelichting

69


Samenvatting van de belangrijkste grond slagen voor de financiële verslaggeving Algemeen

IFRS 10 Geconsolideerde jaarrekening

F. van Lanschot Bankiers NV is een gespecialiseerde en onafhankelijke wealth manager, die zich richt op behoud en opbouw van vermogen voor haar klanten. F. van Lanschot Bankiers NV is een 100% dochtermaatschappij van Van Lanschot NV. F. van Lanschot Bankiers NV is een naar Nederlands recht opgerichte Naamloze Vennootschap, het adres is Hooge Steenweg 29, 5211 JN ‘s Hertogenbosch. De geconsolideerde jaarrekening van F. van Lanschot Bankiers NV per 31 december 2014 is door de Raad van Bestuur opgemaakt op 4 september 2015 en wordt ter vaststelling aan de Algemene Vergadering voorgelegd. De aandeelhouders hebben de formele macht om de jaarrekening na publicatie te wijzigen.

IFRS 10 bevat een nieuwe definitie van control die bepaalt welke entiteiten moeten worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. De nieuwe standaard vervangt SIC 12 ‘Consolidatie – Voor een bijzonder doel opgerichte entiteiten’ en het gedeelte van de geconsolideerde jaar rekening in IAS 27 ‘De geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening’. IFRS 10 dient te worden toegepast met behulp van een aangepaste retrospectieve benadering. De entiteit dient een beoordeling te maken van de vraag of er sprake is van zeggenschap op de datum van eerste toepassing (dat wil zeggen het begin van de jaarlijkse verslag periode waarin IFRS 10 voor de eerste keer wordt toegepast). Toepassing met terugwerkende kracht is niet vereist als de zeggenschapsbeoordeling in IFRS 10 niet afwijkt van deze in IAS 27/SIC 12. Indien de zeggenschaps beoordeling verschillend is onder de twee standaarden dienen er met terugwerkende kracht aanpassingen te worden gemaakt. Als er meer dan één vergelijkende periode wordt gepresenteerd, behoeft slechts één periode te worden aangepast.

Grondslagen bij de opstelling van de jaarrekening De geconsolideerde jaarrekening van F. van Lanschot Bankiers NV (hierna: Van Lanschot) en haar dochtermaatschappijen is opgesteld in overeenstemming met International Financial Reporting Standards (IFRS), zoals aanvaard binnen de Europese Unie (EU). In de geconsolideerde jaarrekening opgenomen activa en passiva worden gewaardeerd tegen de hierna vermelde waarderingsgrondslagen.

Continuïteit De Raad van Bestuur heeft onderzocht in hoeverre de bank de mogelijk heden heeft haar bedrijfsactiviteiten voort te zetten en heeft hierbij geconcludeerd dat de bank de mogelijkheden heeft haar activiteiten te blijven ontplooien in de voorzienbare toekomst. Daarnaast zijn bij de Raad van Bestuur geen materiële onzekerheden bekend die zouden kunnen leiden tot significante twijfel over de mogelijkheden van de bank om op continuïteitsbasis te blijven functioneren. Op basis hiervan is de geconsolideerde jaarrekening opgesteld.

Functionele valuta en rapporteringsvaluta

De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in euro’s, de functionele en rapporteringsvaluta van Van Lanschot. Alle bedragen luiden in duizenden euro’s tenzij anders aangegeven.

Veranderingen in de presentatie en stelselwijzigingen IAS 32 Financiële instrumenten: presentatie

De wijzigingen in IAS 32, zoals gepubliceerd op 16 december 2011 en effectief per 1 januari 2014, betreffen verduidelijking van verrekeningscriteria van activa en passiva en zijn door Van Lanschot opgenomen in het hoofdstuk Risicobeheer, paragraaf 2.11 Saldering financiële vaste activa en passiva.

Wijzigingen in gepubliceerde IFRS-standaarden en -interpretaties De hierna volgende IFRS-standaarden zijn vanaf 1 januari 2014 verplicht en zijn verwerkt in de jaarrekening 2014 van Van Lanschot. De standaarden hebben geen significante invloed gehad op het vermogen of resultaat van de bank. De toepassing van de gewijzigde standaarden houdt veelal aanpassing of uitbreiding van toelichtingen in.

IFRS 11 Gezamenlijke overeenkomsten Als onderdeel van het consolidatieproject van de IASB, heeft ook een herziening van de toelichtingseisen ten aanzien van belangen in andere entiteiten plaatsgevonden. IFRS 11 tracht meer transparantie en minder divergentie te realiseren ten aanzien van de verslaggeving omtrent investeringen in andere entiteiten, inclusief joint arrangements.

IFRS 12 Informatieverschaffing over belangen in andere entiteiten IFRS 12 betreft een nieuwe standaard waarin toelichtingseisen ten aanzien van geconsolideerde en niet-geconsolideerde entiteiten onder IFRS 10, IFRS 11 (gezamenlijke overeenkomsten), IAS 27 en IAS 28 zijn opgenomen.

IFRS 10, IFRS 12 en IAS 27 Beleggingsinstellingen

De wijzigingen met betrekking tot beleggingsinstellingen zijn van toe passing voor investeringen in dochtermaatschappijen, joint ventures en geassocieerde deelnemingen die worden gehouden door een entiteit die voldoet aan de definitie van beleggingsinstelling. Het betreft een belang rijke wijziging voor beleggingsinstellingen die momenteel de deelnemingen waarin zij control hebben dienen mee te consolideren. De wijzigingen dienen met terugwerkende kracht te worden toegepast onder voor behoud van bepaalde ontheffing bij de transitie. De uitzondering van consolidatie voor beleggingsinstellingen vereist beleggingsinstellingen om investeringen in dochtermaatschappijen te verantwoorden als aangemerkt tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening.

IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen De wijzigingen in IAS 28 geven nadere voorschriften voor de verslaggeving van beleggingen in geassocieerde deelnemingen en geven nadere voorwaarden voor de toepassing van de equitymethode.

IAS 36 Toelichtingsvereisten realiseerbare waarde nietfinanciële activa De wijzigingen in IAS 36 verduidelijken de toelichtingsvereisten: informatie die als bedrijfsgevoelig wordt ervaren behoeft niet langer te worden toegelicht.

70


Additionele informatie is vereist indien de realiseerbare waarde is gebaseerd op de reële waarde minus verkoopkosten. Van Lanschot paste deze wijziging vervroegd toe in de jaarrekening 2013.

IAS 39 Vernieuwing van derivaten en continuatie van hedge accounting De wijzigingen in IAS 39 betreffen een verandering van de regelgeving inzake beëindiging hedge accounting in geval van vernieuwing van een hedging-instrument.

Gepubliceerde IFRS-standaarden en -interpretaties die nog niet verplicht zijn Naast de hiervoor genoemde IFRS-standaarden en -interpretaties, is ook een aantal IFRS-standaarden en -interpretaties nieuw of gewijzigd, waarbij toepassing verplicht is voor boekjaren die aanvangen na 1 januari 2014. Van Lanschot past deze standaarden niet toe in de jaarrekening 2014. Tenzij anders vermeld, worden standaarden verwerkt als ze verplicht zijn en door de Europese Unie zijn bekrachtigd. Vrijwel alle wijzigingen hebben naar verwachting geen significante invloed op het vermogen of resultaat van de bank, behalve IFRS 9. Het precieze effect van IFRS 9 op het vermogen of resultaat zal nog nader worden onderzocht.

IFRS 9 Financiële instrumenten: classificatie, waardering en hedge accounting In juli 2014 heeft de IASB een definitieve versie IFRS 9 Financiële instrumenten gepubliceerd, welke alle fases van het project financiële instrumenten omvat en IAS 39 Financiële instrumenten Opname en waardering en alle vorige versies van IFRS 9 vervangt. De standaard introduceert nieuwe vereisten voor classificatie en waardering, bijzondere waardevermindering en hedge accounting. IFRS 9 is van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2018; eerdere toepassing is toegestaan. Toepassing met terugwerkende kracht is vereist, maar vergelijkende cijfers zijn niet verplicht. Vervroegde toepassing van voorgaande versies van IFRS 9 (2009, 2010 en 2013) is toegestaan wanneer de datum van initiële toepassing ligt voor 1 februari 2015. Het toepassen van IFRS 9 heeft effect op de classificatie en waardering van de financiële activa van Van Lanschot en op de waardering van de financiële verplichtingen. Voor financiële verplichtingen aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening dient het bedrag van de verandering in de reële waarde dat is toe te wijzen aan veranderingen in het kredietrisico te worden verantwoord in de ongerealiseerde resultaten. Het restant van de waardeverandering wordt opgenomen in de winst-en-verliesrekening tenzij de presentatie van de waardeverandering uit hoofde van het kredietrisico in de ongerealiseerde resultaten een boekhoudkundige mismatch in winst of verlies creëert of vergroot. Tevens heeft het toepassen van IFRS 9 voor Van Lanschot impact op hedge accounting. De Europese Unie heeft deze standaard nog niet bekrachtigd.

IFRS 10 Geconsolideerde jaarrekening en IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures De wijzigingen adresseren een erkende inconsistentie tussen de vereisten in IFRS 10 en die in IAS 28 in het omgaan met de verkoop of inbreng van activa tussen een investeerder en haar geassocieerde deelneming of joint venture. Het belangrijkste gevolg van de wijzigingen is, dat wanneer een transactie een operationele activiteit omvat, volledige winst of verlies wordt verantwoord, onafhankelijk of het is ondergebracht in een dochter maatschappij.

Een gedeeltelijke winst of verlies wordt verantwoord wanneer een transactie activa betreft die geen operationele activiteit vormen, zelfs indien deze activa zijn ondergebracht in een dochtermaatschappij. De wijzigingen zijn van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2016; eerdere toepassing is toegestaan.

IFRS 11 Gezamenlijke overeenkomsten De wijzigingen in IFRS 11 vereisen dat bij verwerving van een aandeel in een gezamenlijke overeenkomst de verantwoordingsvereisten opgenomen in IFRS 3 Bedrijfscombinaties worden toegepast. De wijzigingen verduidelijken tevens dat bij uitbreiding van het belang in een bestaande gezamenlijke overeenkomst geen herwaardering plaatsvindt indien sprake blijft van gezamenlijke zeggenschap. De wijzigingen zijn van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2016; eerdere toepassing is toegestaan.

IFRS 15 Inkomsten uit contracten met klanten IFRS 15 is in mei 2014 gepubliceerd en introduceert een nieuw vijfstappenmodel dat van toepassing is voor inkomsten uit contracten met klanten. Onder IFRS 15 worden inkomsten verantwoord voor het bedrag dat de tegenprestatie weergeeft die de entiteit verwacht in ruil voor levering van de goederen of diensten aan een klant. IFRS 15 is toepasbaar op alle entiteiten en vervangt alle bestaande inkomstenstandaarden. De standaard is van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2018; eerdere toepassing is toegestaan.

IAS 1 Presentatie van de jaarrekening Met deze wijzigingen worden de vijf gerichte verbeteringen van de toelichtingsvereisten voltooid. Het doel hiervan is om ondernemingen te stimuleren op professionele wijze te bepalen welke informatie in de jaarrekening wordt opgenomen. Uit de wijzigingen blijkt het belang van materialiteit in het geheel van de jaarrekening en dat immateriële informatie het nut van financiële informatie in de weg kan staan. Duidelijker is nu ook dat ondernemingen professioneel moeten inschatten waar en in welke volgorde in de financiële informatieverschaffing een en ander moet worden gepresenteerd. Van Lanschot buigt zich momenteel over het effect van de verbeteringen. De wijzigingen zijn van toepassing op de boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2016; eerdere toepassing is toegestaan.

IAS 16 en IAS 38 Verduidelijking geaccepteerde methodieken voor afschrijving en amortisatie De wijzigingen in IAS 16 Materiële vaste activa en IAS 38 Immateriële vaste activa verduidelijken dat inkomsten een patroon van economische voordelen weerspiegelen die worden gegenereerd uit de exploitatie van een bedrijf (waarvan het actief onderdeel is) in plaats van de economische voordelen die worden verbruikt door het gebruik van het actief. Het gevolg is dat de verhouding gegenereerde omzet tot verwachte totale gegenereerde omzet niet gebruikt kan worden om materiële vaste activa af te schrijven en slechts in zeer beperkte omstandigheden gebruikt mag worden voor amortisatie van immateriële vaste activa. De wijzigingen zijn van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2016; eerdere toepassing is toegestaan en dient te worden toegelicht.

IAS 19 Toegezegd-pensioenregelingen: werknemersbijdragen IAS 19 vereist van een entiteit om bijdragen van werknemers of derden in aanmerking te nemen. Wanneer de bijdragen zijn gekoppeld aan diensten dienen zij te worden toegerekend aan de periode van diensten als negatieve baten.

71


De wijziging verduidelijkt dat indien de bijdrage onafhankelijk is van het aantal dienstjaren het de entiteit is toegestaan dergelijke bijdragen te verantwoorden als vermindering op de jaarlasten in de periode waarin de diensten worden verleend in plaats van toewijzing aan de periode waarin de diensten zijn verleend. De wijzigingen zijn van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 juli 2014.

IAS 27 Equitymethode in enkelvoudige jaarrekening De wijziging staat toe dat entiteiten in hun enkelvoudige jaarrekening de equitymethode gebruiken voor het waarderen van investeringen in deelnemingen, joint ventures en geassocieerde deelnemingen. De wijzigingen zijn van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2016; eerdere toepassing is toegestaan.

Verbeteringen 2010-2012 cycle De wijzigingen in de standaarden betreffen: – IFRS 2 Op aandelen gebaseerde betalingen, definitie performance condition en service condition – IFRS 3 Bedrijfscombinaties, opname voorwaardelijke vergoeding – IFRS 8 Operationele segmenten, toelichting managementbeoordelingscriteria voor samenvoeging en reconciliatie van activa van de segmenten met de totale activa – IFRS 13 Reële waarde, waardering kortlopende vorderingen en schulden – IAS 16 Materiële vaste activa en immateriële vaste activa, herwaardering en gecumuleerde afschrijving en amortisatie – IAS 24 Gerelateerde partijen, key-managementpersoneel De wijzigingen zijn van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 februari 2015; eerdere toepassing is toegestaan en dient te worden toegelicht.

Verbeteringen 2011-2013 cycle De wijzigingen in de standaarden betreffen: – IFRS 3 Bedrijfscombinaties, scope uitsluiting voor joint ventures – IFRS 13 Reële waarde, verduidelijking scope portefeuille-uitsluiting – IAS 40 Vastgoedbeleggingen, samenhang IFRS 3 en IAS 40 (ondersteunende diensten) De wijzigingen zijn van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2015; eerdere toepassing is toegestaan en dient te worden toegelicht.

Verbeteringen 2012-2014 cycle De wijzigingen in de standaarden betreffen: – IFRS 5 Vaste activa aangehouden voor verkoop en beëindigde bedrijfsactiviteiten, wijzigingen in methode van afstoten – IFRS 7 Financiële instrumenten, toelichting service contracts – IFRS 7 Financiële instrumenten, toelichting toepasselijkheid van de wijzigingen in IFRS 7 op verkorte tussentijdse financiële berichten – IAS 19 Personeelsbeloningen, disconteringsvoet op valutaniveau – IAS 34 Tussentijdse berichtgeving, toelichting van informatie elders in het tussentijdse financiële bericht De wijzigingen zijn van toepassing op boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2016; eerdere toepassing is toegestaan en dient te worden toegelicht.

IFRIC 21 Heffingen

IFRIC 21 is van toepassing voor alle heffingen anders dan uitgaven binnen de scope van andere standaarden en boetes of overige sancties voor schending van wetgeving. IFRIC 21 geeft richtlijnen over de verantwoording van heffingen opgelegd door een overheid en is van toepassing op jaarrekeningen die aanvangen op of na 1 januari 2014. De Europese Unie heeft deze interpretatie in juni 2014 bekrachtigd. Voor EU vennoot schappen is de interpretatie van toepassing op boekjaren die aanvangen op of na 17 juni 2014; eerdere toepassing is toegestaan vanaf de IASB ingangsdatum 1 januari 2014.

Schattingsonzekerheden

Bij de toepassing van de grondslagen voor financiële verslaggeving van Van Lanschot is gebruikgemaakt van schattingen en veronderstellingen die belangrijke gevolgen hebben voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Deze zijn gebaseerd op de meest recente informatie. De werkelijke bedragen kunnen in de toekomst afwijken. De belangrijkste schattingen en veronderstellingen hebben betrekking op de bijzondere waardeverminderingen van beleggingen voor verkoop beschikbaar, kredieten en vorderingen private en publieke sector, beleggingen in deelnemingen equitymethode, materiële vaste activa, goodwill, immateriële vaste activa en activa verkregen uit executies. Daarnaast betreffen deze de bepaling van de reële waarde voor financiële instrumenten, latente belastingposities, op aandelen gebaseerde betalingen, personeelsbeloningen en voorzieningen.

Bepaling van de reële waarde

De reële waarden van financiële instrumenten zijn, voor zover deze beschikbaar zijn en sprake is van een actieve markt, gebaseerd op beurs koersen per balansdatum. Voor financiële activa wordt de biedprijs gehanteerd, voor financiële verplichtingen de laatprijs. De reële waarden van financiële instrumenten die niet worden verhandeld op een actieve markt worden bepaald op basis van kasstroom- en (optie)waarderingsmodellen. Deze modellen zijn gebaseerd op de per balansdatum bekende marktomstandigheden. Schattingen hebben voornamelijk betrekking op toekomstige kasstromen en disconterings voeten. Voor meer details wordt verwezen naar het hoofdstuk Risicobeheer (pagina 84).


Tenminste jaarlijks wordt voor alle activa beoordeeld of er objectieve indicatoren zijn die duiden op een bijzondere waardevermindering. Objectieve indicatoren worden vastgesteld bij sterk gewijzigde markt omstandigheden in bijvoorbeeld beurs- en valutakoersen en rentestanden. Indien oninbare financiële activa na het afboeken toch kasstromen genereren, worden deze rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Bijzondere waardeverminderingen worden bepaald aan de hand van het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Bijzondere waardeverminderingen worden direct verantwoord in de winst-en-verliesrekening onder de post Bijzondere waardeverminderingen.

Bijzondere waardeverminderingen Kredieten en vorderingen private en publieke sector Bij de bepaling van bijzondere waardeverminderingen wordt onderscheid gemaakt naar posten waarbij sprake is van een objectieve aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering en posten waarvoor geen objectieve aanwijzing voor bijzondere waardeverminderingen aanwezig is.

72


Objectieve aanwijzigingen voor bijzondere waardeverminderingen zijn aanzienlijke financiële problemen van de klant, wanbetaling met betrekking tot rentebetalingen en aflossingen, en waarschijnlijkheid van faillissement of een andere financiële reorganisatie van de klant. Voor alle posten waarbij sprake is van een objectieve aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering wordt een inschatting gemaakt van de toekomstige kasstromen die op basis van de Discounted-CashFlow methode (DCF-methode) contant worden gemaakt. Veronderstellingen die hierbij gebruikt worden zijn de inschatting van de (executie)waarde van zekerheden, de inschatting van nog te ontvangen betalingen, de inschatting van de timing van deze betalingen en de disconteringsvoet. Aangezien sprake is van een verlieslijdende gebeurtenis en onder IFRS geen rekening mag worden gehouden met toekomstige verlieslijdende gebeurtenissen, speelt waarschijnlijkheid geen rol in de bepaling van de individuele waardeverminderingen, anders dan in de verwachtingen ten aanzien van kasstromen. Kredieten waarvoor geen objectieve aanwijzing voor bijzondere waarde vermindering aanwezig is, worden meegenomen in de collective assessment Incurred But Not Reported (IBNR). De waardeverminderingen die hebben plaatsgevonden per rapportagedatum waar de bank als gevolg van een informatieachterstand nog geen weet van heeft, worden op basis van het product van Probability of Default (PD), Exposure at Default (EAD), Loss Given Default (LGD) en de confirmation period ingeschat. De confirmation period is het aantal kwartalen dat er sprake is van informatieachterstand (minimaal 0, maximaal 4). Indien een actief definitief oninbaar wordt, wordt de reeds gevormde voorziening afgeboekt ten laste van de betreffende balanspost.

Bijzondere waardeverminderingen geherstructureerde financieringen Van Lanschot streeft er naar indien sprake is van bijzondere waarde vermindering kredieten te herstructureren om zo uitwinning van het onderpand te voorkomen. Dit kan door het verlengen van de contractuele einddatum of het overeenkomen van nieuwe leningcondities. De methodiek voor bepaling van de bijzondere waardeverminderingen is identiek aan die van niet-geherstructureerde financieringen.

Bijzondere waardeverminderingen beleggingen in eigenvermogensinstrumenten Bij beleggingen in eigenvermogensinstrumenten is sprake van een bijzondere waardevermindering indien de kostprijs de realiseerbare waarde duurzaam overtreft, dat wil zeggen dat de realiseerbare waarde langdurig of significant lager is dan de kostprijs. Bij voor verkoop beschikbare beleggingen wordt een eventuele herwaardering in het eigen vermogen eerst afgeboekt. Een waardevermeerdering die optreedt na een duurzame waardevermindering wordt hierbij als een (nieuwe) herwaardering behandeld en opgenomen in het eigen vermogen.

Bijzondere waardeverminderingen beleggingen in vreemdvermogensinstrumenten Beleggingen in vreemdvermogensinstrumenten worden getoetst op bijzondere waardeverminderingen indien objectieve aanwijzingen bestaan voor financiële problemen bij de tegenpartij, het wegvallen van een markt of andere aanwijzingen. Bij voor verkoop beschikbare beleggingen wordt een eventuele herwaardering in het eigen vermogen eerst afgeboekt.

Indien in de periode daarna de bijzondere waardevermindering van voor verkoop beschikbare vreemdvermogensinstrumenten afneemt en de afname objectief kan worden toegeschreven aan een gebeurtenis die zich na de afwaardering heeft voorgedaan, wordt de bijzondere waardevermindering teruggenomen via de winst-en-verliesrekening.

Bijzondere waardeverminderingen niet-financiële activa De realiseerbare waarde van niet-financiële activa is de hoogste van de reële waarde van een actief, onder verrekening van verkoopkosten, en de bedrijfswaarde. De reële waarde, onder verrekening van verkoopkosten, is de prijs die ontvangen zou worden bij verkoop van een actief of betaald zou moeten worden bij het overdragen van een verplichting in een ordelijke transactie tussen marktpartijen op de waarderingsdatum. Om bijzondere waardeverminderingen te kunnen bepalen, worden individuele activa ingedeeld op het laagste niveau waarop kasstromen te identificeren zijn (kasstroomgenererende eenheden). Niet-financiële activa, anders dan betaalde goodwill, die aan een bijzondere waardevermindering onderhevig zijn geweest, worden jaarlijks beoordeeld voor mogelijke terugboeking van de waardevermindering. Voor niet-financiële activa, anders dan betaalde goodwill, vindt jaarlijks een toetsing op bijzondere waardeverminderingen plaats door na te gaan of aanwijzingen bestaan dat deze activa aan bijzondere waardeverminderingen onderhevig zijn. Op goodwill wordt jaarlijks een impairmenttest uitgevoerd om vast te stellen of een bijzondere waardevermindering heeft plaatsgevonden.

Latente belastingvorderingen Actieve belastinglatenties worden alleen opgenomen indien het waarschijnlijk is dat in de nabije toekomst fiscale winsten worden gerealiseerd ter compensatie van deze tijdelijke verschillen. Bij de bepaling van toekomstige fiscale winsten is gebruikgemaakt van schattingen daar deze aan onzekerheid onderhevig zijn.

Overnames

Bij acquisities dient de reële waarde van de verkregen activa (inclusief verworven immateriële vaste activa en goodwill), verplichtingen en niet in de balans opgenomen verplichtingen te worden bepaald. Hierbij wordt gebruikgemaakt van schattingen, met name voor die posten die niet worden verhandeld op een actieve markt.

Actuariële veronderstellingen voorzieningen

Voor de bepaling van de pensioenverplichtingen wordt gebruikgemaakt van actuariële berekeningen. Bij actuariële berekeningen worden veronderstellingen gemaakt over onder andere de disconteringsvoet, toekomstige salarisontwikkelingen en rendementen op beleggingen. Deze veronderstellingen zijn aan onzekerheid onderhevig. Zie hiervoor toelichting 20. Voorzieningen.

73


Grondslagen voor consolidatie Dochtermaatschappijen De geconsolideerde jaarrekening van Van Lanschot bevat de jaarrekeningen van Van Lanschot en haar dochtermaatschappijen. De jaarrekeningen van Van Lanschot en haar dochtermaatschappijen zijn opgesteld per 31 december op basis van eenduidige waarderingsgrondslagen. Het boekjaar van Van Lanschot en haar dochtermaatschappijen is gelijk aan het kalenderjaar. Dochtermaatschappijen (inclusief de geconsolideerde gestructureerde entiteiten) zijn deelnemingen waarover Van Lanschot beslissende zeggenschap heeft. Van Lanschot heeft beslissende zeggenschap over een entiteit wanneer Van Lanschot macht heeft over de deelneming en wordt blootgesteld aan, of rechten heeft op veranderlijke opbrengsten uit hoofde van haar betrokkenheid bij de deelneming en over de mogelijkheid beschikt haar macht over de deelneming te gebruiken om de omvang van de opbrengsten van de entiteit te beïnvloeden. De beoordeling van de beslissende zeggenschap is gebaseerd op de feitelijke relatie tussen Van Lanschot en de entiteit. Van Lanschot neemt, onder andere, de bestaande en potentiële stemrechten in aanmerking. Een recht is een materieel recht als de houder ervan over de praktische mogelijkheid beschikt dat recht uit te oefenen. Als de bestaande en potentiële stemrechten meer dan 50% bedragen is sprake van macht. Indien dit lager is dan 50% beoordeelt Van Lanschot of sprake is van macht op basis van contractuele overeenkomsten. Bij deze beoordeling wordt onderscheid gemaakt tussen wezenlijke rechten en beschermende rechten. Wezenlijke rechten zijn rechten waarmee direct invloed op de beschikkingsmacht van een onderneming kan worden uitgeoefend en die Van Lanschot beslissende zeggenschap geven over de deelneming. Voorbeelden zijn het recht om het bestuur te benoemen en te ontslaan en de omvang van de bestuurdersbeloning te bepalen. Beschermende rechten zijn rechten die het belang van een onderneming in een andere onderneming beschermen, maar niet direct de mogelijkheid geven om beschikkingsmacht uit te oefenen. Beschermende rechten geven Van Lanschot geen beslissende zeggenschap over de deelneming. Bij het aangaan van minderheidsbelangen neemt Van Lanschot in beginsel alleen beschermende rechten op in de contractuele overeenkomst. Dit zijn goedkeuringsrechten waarmee Van Lanschot haar minder heidspositie kan beschermen, zonder beschikkingsmacht te verkrijgen. Voorbeelden van beschermende rechten zijn goedkeuringsrechten ten aanzien van de uitgifte van aandelen en het doen van materiële acquisities. De effecten van intragroeptransacties worden geëlimineerd in het consolidatieproces. Dochtermaatschappijen worden geconsolideerd vanaf oprichtingsdatum c.q. overnamedatum, zijnde de datum waarop Van Lanschot macht heeft verkregen; consolidatie wordt voortgezet tot het moment dat deze macht ophoudt te bestaan. Van Lanschot heeft zeggenschap als zij macht heeft over de deelneming en zij wordt bloot gesteld aan, of rechten heeft op veranderlijke opbrengsten uit hoofde van haar betrokkenheid bij de deelneming en over de mogelijkheid beschikt haar macht over de deelneming te gebruiken om de omvang van de opbrengsten van de entiteit te beïnvloeden.

Belangen in beleggingsfondsen worden door Van Lanschot geconsoli deerd als Van Lanschot macht heeft over het beleggingsfonds en wordt blootgesteld aan, of rechten heeft op veranderlijke opbrengsten uit hoofde van haar betrokkenheid en de mogelijkheid heeft de veranderlijke opbrengsten te beïnvloeden middels haar macht over het beleggings fonds. De beoordeling van de zeggenschap is gebaseerd op de feitelijke relatie tussen Van Lanschot en het beleggingsfonds. Van Lanschot houdt rekening met haar belang voor eigen rekening en de rol van Van Lanschot of een van haar groepsmaatschappijen als fondsbeheerder. Bij dochtermaatschappijen waarbij Van Lanschot geen 100% zeggenschap heeft, wordt het belang van derden in het eigen vermogen afzonderlijk in de geconsolideerde balans gepresenteerd als component van het totale eigen vermogen. Het resultaat over de verslagperiode dat aan het belang van derden kan worden toegerekend, wordt apart zichtbaar gemaakt.

Overnames

Acquisities worden verantwoord volgens de overnamemethode, waarbij de kostprijs van de acquisities wordt toegerekend aan de reële waarde van de verkregen activa (inclusief voorheen niet in de balans opgenomen immateriële vaste activa), verplichtingen en niet in de balans opgenomen verplichtingen. Goodwill, zijnde het verschil tussen de kostprijs van de acquisitie (inclusief overgenomen schulden) en het aandeel van Van Lanschot in de reële waarde van de verkregen activa, verplichtingen en niet in de balans opgenomen verplichtingen op de acquisitiedatum, wordt geactiveerd als immaterieel vast actief. Is dit verschil negatief (negatieve goodwill), dan wordt dit onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening verantwoord. Een belang derden (minderheidsbelang) in de overgenomen onderneming wordt gewaardeerd tegen de reële waarde op acquisitiedatum of tegen het proportioneel aandeel in de identificeerbare activa en verplichtingen van de overgenomen onderneming. De resultaten van de activiteiten van de overgenomen vennootschappen worden opgenomen in de winst-en-verliesrekening vanaf de datum waarop zeggenschap is verkregen. Correcties in de reële waarde van overgenomen activa en passiva op de overnamedatum die binnen twaalf maanden na de overname worden geconstateerd, kunnen leiden tot een aanpassing van de goodwill. Correcties die na het verstrijken van de periode van een jaar worden geconstateerd, worden verwerkt in de winst-en-verliesrekening. Bij verkoop van groepsmaatschappijen wordt het verschil tussen de verkoopopbrengst en de kostprijs (inclusief goodwill) en ongerealiseerd resultaat verantwoord in de winst-en-verliesrekening. Op de goodwill wordt niet afgeschreven. Zie voor de waardering toelichting 11 Goodwill en overige immateriële vaste activa.

74


Samenvatting van belangrijke waarderingsgrondslagen Vreemde valuta

Classiﬁcatie verplichting of eigen vermogen

Balansposten voor elke groepsmaatschappij worden gewaardeerd in de valuta van de economische omgeving waarin de entiteit voornamelijk haar bedrijfsactiviteiten uitoefent (de functionele valuta).

Financiële instrumenten, of de afzonderlijke componenten van het instrument, worden geclassificeerd als een verplichting of als eigen vermogen in overeenstemming met de economische realiteit voor Van Lanschot als uitgever. Een eigenvermogensinstrument is elk contract dat het overblijvende belang omvat in de activa van een entiteit, na aftrek van alle verplichtingen.

Groepsmaatschappijen

Functionele valuta

De activa, passiva, baten en lasten van groepsmaatschappijen met een andere functionele valuta dan de rapporteringsvaluta worden als volgt omgerekend: – Activa en passiva worden omgerekend tegen de slotkoers op de balansdatum. – Baten en lasten worden omgerekend tegen de koers op transactie datum, die te benaderen is door middel van gemiddelde koersen. – Het resterende omrekeningsverschil wordt in een aparte reserve in het eigen vermogen verwerkt. Bij consolidatie worden valutakoersverschillen op monetaire posten die onderdeel uitmaken van een netto-investering in buitenlandse bedrijfs onderdelen verantwoord in het eigen vermogen. Tevens worden van schulden en andere posten, die zijn aangemerkt als afdekkingsinstru menten van een dergelijke investering, de koersverschillen in het eigen vermogen verwerkt.

Transacties en balansposten Transacties in vreemde valuta worden bij eerste verwerking omgerekend naar de functionele valuta tegen de koers die geldt op de transactiedatum. Koersverschillen die optreden bij de afwikkeling van dergelijke transacties dan wel bij de omrekening van monetaire posten in vreemde valuta worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening. Behalve als deze onderdeel uitmaken van een kasstroomhedge of een hedge van een nettoinvestering in buitenlandse bedrijfsonderdelen waarbij koersverschillen worden verantwoord in het eigen vermogen. Voor niet-monetaire posten die worden gewaardeerd tegen reële waarde waarbij de waardemutaties in het resultaat worden verwerkt, worden koersverschillen verantwoord als onderdeel van deze waardemutaties. Omrekening naar rapporteringsvaluta gebeurt voor deze posten gelijktijdig met de bepaling van de reële waarde. Voor niet-monetaire posten, waarbij waardemutaties in het eigen vermogen worden verantwoord, worden koersverschillen in de herwaarderingsreserve in het eigen vermogen verwerkt. Niet-monetaire posten die niet worden gewaardeerd tegen reële waarde worden omgerekend tegen de wisselkoers op de oorspronkelijke transactie datum. Koersverschillen in de winst-en-verliesrekening worden in het algemeen opgenomen onder het resultaat uit financiële transacties. Koersverschillen die betrekking hebben op de verkoop van voor verkoop beschikbare beleggingen worden als een inherent onderdeel beschouwd van de (on)gerealiseerde resultaten en verantwoord onder Opbrengsten uit effecten en deelnemingen.

In de balans opnemen van financiële activa De aankoop van financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde met waardeveranderingen via winst-en-verliesrekening of financiële activa geclassificeerd als voor verkoop beschikbaar of financiële activa aangehouden tot einde looptijd of voor handelsactiviteiten die volgens standaardmarktconventies worden afgewikkeld, worden opgenomen op de transactiedatum. Dit is de datum waarop Van Lanschot zich verbindt om het actief te kopen of te verkopen. Leningen en vorderingen worden verwerkt op de afwikkelingsdatum: de datum dat Van Lanschot het actief ontvangt of levert.

Niet langer in de balans opnemen van financiële activa en passiva Financiële activa worden niet langer in de balans opgenomen indien: – Van Lanschot geen recht meer heeft op de kasstromen van het actief, of – Van Lanschot het recht heeft behouden om de kasstromen uit een actief te ontvangen, maar een verplichting is aangegaan om deze volledig te betalen aan een derde ingevolge een bijzondere afspraak, en – Van Lanschot haar rechten op de kasstromen uit het actief heeft overgedragen en ofwel grotendeels alle risico’s en voordelen van dit actief heeft overgedragen, ofwel niet grotendeels alle risico’s en voordelen van dit actief heeft overgedragen of behouden, maar de zeggenschap over dit actief heeft overgedragen. Indien Van Lanschot haar rechten om de kasstromen uit een actief te ontvangen heeft overgedragen, maar niet grotendeels alle risico’s en voordelen van dit actief heeft overgedragen of behouden, noch de zeggenschap heeft overgedragen, wordt dit actief opgenomen voor zover Van Lanschot nog een voortgezette betrokkenheid heeft bij dit actief. Een financieel passief wordt niet langer in de balans opgenomen zodra aan de prestatie ingevolge de verplichting is voldaan, deze is opgeheven of is verlopen.

Repo-transacties en reverse-repo-transacties Verkochte effecten met een overeenkomst tot terugkoop (repo’s) blijven in de balans opgenomen en zijn aangegaan onder de voorwaarden die gebruikelijk zijn bij standaard kooptransacties met terugkoopverplichting. De gerelateerde verplichting is opgenomen onder de betreffende balanspost (hoofdzakelijk Verplichtingen aan bankiers).

75


Effecten gekocht met een overeenkomst tot terugverkoop (reverserepo’s) worden gepresenteerd onder de balanspost Vorderingen op bankiers of Kredieten en vorderingen private en publieke sector. Het verschil tussen de verkoopprijs en de prijs waartegen zal worden ingekocht, wordt in de winst-en-verliesrekening over de looptijd van de overeenkomst verantwoord als interest.

Securitisaties

Van Lanschot heeft delen van haar kredietportefeuille ondergebracht in Special Purpose Entities (SPE’s). Met deze transacties is het economische eigendom van deze vorderingen overgedragen aan de afzonderlijke entiteiten. Deze afzonderlijke entiteiten worden door Van Lanschot geconsolideerd indien Van Lanschot op basis van de economische realiteit zeggenschap heeft over de SPE. Van Lanschot heeft zeggenschap over de deelneming als Van Lanschot macht heeft over de entiteit en wordt blootgesteld aan, of rechten heeft op veranderlijke opbrengsten uit hoofde van haar betrokkenheid bij de entiteit en over de mogelijkheid beschikt haar macht over de entiteit te gebruiken om de omvang van de opbrengsten van de SPE te beïnvloeden. Bij het consolideren van SPE’s worden de grondslagen van Van Lanschot gevolgd.

Bij het afsluiten van een afdekkingstransactie, wordt de afdekkingsrelatie door Van Lanschot formeel aangewezen en gedocumenteerd, evenals de doelstelling en het beleid van Van Lanschot ten aanzien van beheer van financiële risico’s bij het aangaan van de afdekkingstransactie. De documentatie vermeldt de gegevens van het afdekkingsinstrument, de afgedekte positie of transactie, de aard van het af te dekken risico en hoe Van Lanschot zal beoordelen in hoeverre het afdekkingsinstrument effectief is bij het compenseren van het risico. Een afdekking wordt geacht effectief te zijn indien Van Lanschot, vanaf het begin en gedurende de looptijd, kan verwachten dat veranderingen van de reële waarde of de kasstromen van de afgedekte positie vrijwel volledig worden gecompenseerd door veranderingen van de reële waarde of kasstromen van het afdekkingsinstrument, voor zover deze het gehedgde risico betreffen, en de werkelijke uitkomsten binnen een bandbreedte van 80-125% blijven. De effectiviteit wordt maandelijks beoordeeld en gedocumenteerd waarbij wordt vastgesteld dat de afdekking gedurende de verslagperiodes, waarvoor de afdekking was bedoeld, feitelijk effectief is geweest. Afdekkingen die aan strikte voorwaarden voor hedge accounting voldoen, worden als volgt verantwoord:

Overdracht van financiële activa

Reële-waardehedges

Er is sprake van gehele of gedeeltelijke overdracht van een financieel actief, indien: – de contractuele rechten op de ontvangst van de kasstromen uit het financiële actief worden overdragen; dan wel – de contractuele rechten behouden blijven op de ontvangst van de kasstromen uit het financiële actief, maar een contractuele verplichting wordt aangegaan om de kasstromen aan één of meer ontvangende partijen te betalen volgens een afspraak. Van Lanschot heeft securitisatietransacties uitgevoerd waarbij niet alle notes door Van Lanschot worden gehouden. In dit geval is sprake van gedeeltelijke overdracht van financiële activa. Voor meer details wordt verwezen naar het hoofdstuk Risicobeheer, paragraaf 7 Liquiditeitsrisico. Daarnaast heeft Van Lanschot geen activa die voldoen aan de criteria van overdracht van financiële activa.

Bij reële-waardehedges worden afdekkingsinstrumenten gebruikt om het blootstaan aan wijzigingen in de reële waarde van een actief of verplichting af te dekken, die ontstaan als gevolg van rentewijzigingen. Waardeveranderingen van het afdekkingsinstrument worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening. De verandering in de reële waarde als gevolg van rentewijzigingen van het hedged item wordt, indien sprake is van een effectieve hedge over de afgelopen periode, eveneens verantwoord in de winst-en-verliesrekening. Indien een afdekkingsrelatie wordt verbroken door verkoop, expiratie of uitoefening van het afdekkingsinstrument of omdat de afdekkings transactie niet meer aan de hedge-accountingcriteria voldoet, wordt de nog aanwezige waardeaanpassing van het hedged item geamortiseerd ten laste van de winst-en-verliesrekening tot aan het einde van de looptijd van het hedged item.

Derivaten

Kasstroomhedges

Hedge accounting

Bij kasstroomhedges worden afdekkingsinstrumenten gebruikt om het blootstaan aan schommelingen in kasstromen van een actief, verplichting of toekomstige transactie die ontstaan als gevolg van wijzigingen in rente en/of inflatie, af te dekken. Het deel van de winst of het verlies op het afdekkingsinstrument waarvan is vastgesteld dat het een effectieve afdekking is, wordt direct in het eigen vermogen opgenomen tot het moment dat het afgedekte item de winst-en-verliesrekening beïnvloedt. Het niet-effectieve deel wordt in de winst-en-verliesrekening opgenomen.

Van Lanschot maakt gebruik van derivaten, zoals renteswaps, ter afdekking van risico’s. De boekwaarde van de door reële-waardehedges afgedekte activa en verplichtingen die anders tegen kostprijs worden opgenomen, is aangepast voor de mutaties in de reële waarde die kunnen worden toegerekend aan de afgedekte risico’s. Eventuele winsten of verliezen voortkomend uit wijzigingen in de reële waarde van derivaten die geen betrekking hebben op de afgedekte risico’s, worden direct in de winst-en-verliesrekening verantwoord.

Indien een afdekkingsinstrument afloopt of wordt verkocht, of indien een instrument niet langer als afdekkingsinstrument kan worden aangemerkt, blijven de cumulatieve winsten en verliezen opgenomen in het eigen vermogen totdat de verwachte toekomstige transactie uiteindelijk wordt opgenomen in de winst-en-verliesrekening. Als de verwachte toekomstige transactie niet langer waarschijnlijk is, wordt het cumulatieve resultaat direct overgebracht vanuit het eigen vermogen naar de winst-en-verliesrekening.

De initiële waardering geschiedt tegen reële waarde op het moment van ingaan van het contract. Na de eerste verwerking wordt het derivaat gewaardeerd tegen reële waarde en waardemutaties worden verwerkt in de winst-en-verliesrekening onder Resultaat uit financiële transacties. Reële waarden worden gebaseerd op beurskoersen en kasstroom- en (optie)waarderingsmodellen.

76


In een contract besloten derivaat Een in een contract besloten derivaat, een zogenoemd embedded derivative, wordt separaat gewaardeerd indien geen nauw verband bestaat tussen de economische eigenschappen van een embedded derivative en het financiële contract waarvan het deel uitmaakt. Het besloten derivaat wordt apart gewaardeerd indien het financiële contract zelf niet wordt gewaardeerd tegen reële waarde met waardeveranderingen via de winst-en-verliesrekening. Een voorbeeld van een in een contract besloten nauw verbonden derivaat zijn interestopties in een hypotheek, die de boven- of ondergrens op de interest bepalen. Een voorbeeld van een in een contract besloten niet-nauw verbonden derivaat is een aan een aandelenindex gekoppelde interestbetaling en aflossing. Vooraf wordt bepaald of een in een contract besloten derivaat al dan niet nauw verbonden is.

De financiële activa handelsactiviteiten bevatten de handelsportefeuille van zowel eigenvermogensinstrumenten als vreemdvermogens instrumenten. De financiële activa handelsactiviteiten worden vanaf het moment van aangaan van het contract (trade date) gewaardeerd tegen de reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening onder Resultaat uit financiële transacties.


Vorderingen op bankiers worden bij eerste opname gewaardeerd tegen reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarbij de amortisatie wordt berekend met behulp van de effectieveinterestmethode.

Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winsten-verliesrekening

Voor de balansindeling naar IFRS-waarderingsgrondslagen wordt verwezen naar de Geconsolideerde balans naar waarderingsgrondslagen in de additionele toelichting.

Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening bevatten beleggingen waarvan het management waardering tegen reële waarde via de winst-en-verliesrekening van toepassing acht, op grond van een van de volgende redenen: 1. Het elimineert of vermindert in belangrijke mate inconsistenties in waardering en verantwoording die anders zouden ontstaan als gevolg van de waardering van activa of het verantwoorden van baten en lasten op afwijkende grondslagen. 2. De performance van de betreffende financiële activa wordt beoordeeld op basis van de reële waarde, in overeenstemming met een gedocumenteerde risicomanagement- of investeringsstrategie. Rapportage aan het management geschiedt op basis van de reële waarde. 3. Het contract waarin het financiële instrument is opgenomen, bevat één of meerdere ingesloten derivaten en het gehele contract wordt tegen reële waarde via de winst-en-verliesrekening verantwoord, mits het ingesloten derivaat significante invloed heeft op de contractueel overeengekomen kasstromen. Rente verdiend op deze activa wordt verantwoord als rentebaten. Alle overige gerealiseerde en ongerealiseerde winsten en verliezen bij herwaardering van deze financiële instrumenten tegen reële waarde worden opgenomen onder Resultaat uit financiële transacties.


Day 1 profit Als op het moment van het aangaan van een financieel instrument tegen reële waarde gebruik wordt gemaakt van waarderingstechnieken, kan er verschil ontstaan tussen de transactieprijs en de reële waarde. Een eventueel verschil hiertussen wordt de day 1 profit genoemd. Hieruit voortvloeiende resultaten worden direct verantwoord in de winst-enverliesrekening, indien de waarderingstechniek gebaseerd is op waar neembare inputs (van actieve markten). Bij niet-waarneembare inputs wordt het resultaat geamortiseerd over de looptijd van de transactie.

Saldering financiële activa en passiva

Financiële activa en financiële passiva worden gesaldeerd en in de geconsolideerde jaarrekening gepresenteerd voor het nettobedrag indien Van Lanschot het juridisch afdwingbaar recht heeft om de verantwoorde bedragen te salderen en indien het voornemen bestaat om de verwachte toekomstige kasstromen op nettobasis te verrekenen, of tegelijkertijd het actief te realiseren en de verplichting af te wikkelen. Het betreft hier met name saldering van rekening-courant en derivaten, zie hoofdstuk Risicobeheer, paragraaf 2.11.

Balansindeling naar IFRS-waarderingsgrondslagen

Balans

Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Onder Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken zijn tegen nominale waarde opgenomen alle liquide middelen, deposito’s bij banken met een looptijd korter dan drie maanden, tegoeden bij centrale banken en vrij beschikbare en direct opeisbare tegoeden bij andere banken en centrale overheid, waarbij het risico op waardeveranderingen van deze liquide middelen en tegoeden insignificant is. Ook een vordering op De Nederlandsche Bank inzake de minimumreserveregeling is hieronder opgenomen.

Financiële activa handelsactiviteiten Onder Financiële activa handelsactiviteiten worden verantwoord de transacties voor eigen rekening met het doel deze instrumenten op korte termijn weer te verkopen.

De onder deze balanspost opgenomen beleggingen zijn door het management aangemerkt als transacties aangehouden voor onbepaalde duur en worden gewaardeerd als voor verkoop beschikbaar. Deze post bevat beleggingen in zowel eigenvermogensinstrumenten als vreemd vermogensinstrumenten. Deze beleggingen worden bij eerste opname tegen de reële waarde opgenomen en vervolgens aangepast voor na verwerving opgetreden wijzigingen in reële waarde van de belegging. Niet-gerealiseerde winsten en verliezen voortvloeiend uit wijzigingen in de reële waarde van als voor verkoop beschikbaar gerubriceerde beleggingen worden netto opgenomen in het eigen vermogen. Bij realisatie van een voor verkoop beschikbaar eigenvermogensinstrument valt de opgebouwde herwaarderingsreserve vrij in de winst-en-verlies rekening onder Opbrengsten effecten en deelnemingen. Bij realisatie van een voor verkoop beschikbaar vreemdvermogensinstrument valt de opgebouwde herwaarderingsreserve vrij in de winst-en-verliesrekening onder Resultaat uit financiële transacties. Voor de bepaling van het transactieresultaat wordt de kostprijs bepaald op basis van de methode van gemiddelde kostprijs.

77


Rente verdiend op deze activa wordt verantwoord als rentebaten. Ontvangen dividenden worden opgenomen onder Opbrengsten uit effecten en deelnemingen. De voor verkoop beschikbare beleggingen kunnen worden verkocht als gevolg van liquiditeitssturing, veranderingen in de rente, valutakoersen en aandelenkoersen. (Dis)agio van rentedragende voor verkoop beschikbare beleggingen wordt op basis van de effectieve-rentevoet geamortiseerd en ten gunste of ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht. Als de beleggingen worden afgestoten of als een bijzondere waardevermindering plaatsvindt, worden de aanpassingen van de reële waarde opgenomen in de winst-en-verliesrekening. Van Lanschot toetst tweemaal per jaar of er bijzondere waarde verminderingen zijn. Als de reële waarde van een belegging in een eigenvermogensinstrument significant of duurzaam onder de kostprijs ligt, is dit een objectieve aanwijzing voor een bijzondere waarde vermindering. De vaststelling of de reële waarde van een post significant of duurzaam onder kostprijs is, vindt plaats in de Impairmentcommissie op basis van het vastgestelde beleid. Van Lanschot beschouwt de ongerealiseerde verliezen op de vreemd vermogensinstrumenten in de beleggingsportefeuilles als gevolg van rentefluctuaties, als tijdelijke waardeverminderingen. Van Lanschot heeft de intentie om deze beleggingen in vreemdvermogensinstrumenten aan te houden gedurende een periode die lang genoeg is om deze ongerea liseerde verliezen te compenseren en verwacht indien aangehouden tot einde looptijd de volledige hoofdsom terug te ontvangen. Participaties worden in het eerste jaar van investeren gewaardeerd tegen reële waarde, en (indien van toepassing) aangepast voor na verwerving opgetreden wijzigingen in de reële waarde van de belegging. De marktwaarde van participaties is gebaseerd op de door de fondsmanager opgestelde rapportage. Hierbij wordt een correctie gemaakt (waar van toepassing) voor carried-interestregelingen en jaarlijkse fondskosten. Alle aankopen en verkopen volgens standaardmarktconventies van beleggingen voor verkoop beschikbaar worden verantwoord op transactiedatum. Alle overige aan- en verkopen worden verantwoord op de datum van afwikkeling.

Beleggingen aangehouden tot einde looptijd Beleggingen waarvan het einde van de looptijd en de kasstromen vaststaan, worden als het management zowel het voornemen als het vermogen heeft deze tot het einde van de looptijd aan te houden, gerubriceerd als beleggingen aangehouden tot einde looptijd. Het management bepaalt op de transactiedatum de geëigende rubricering van zijn investeringen. Beleggingen aangehouden tot einde looptijd worden initieel opgenomen tegen reële waarde en vervolgens tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve-interestmethode, na aftrek van eventuele voorzieningen voor bijzondere waardevermindering. Rente verdiend op beleggingen aangehouden tot einde looptijd wordt verantwoord als interestbaten. Alle transacties van beleggingen aangehouden tot einde looptijd worden verantwoord op de datum van afwikkeling. Indien er objectieve aanwijzingen zijn dat zich een bijzondere waarde vermindering heeft voorgedaan, dan wordt de bijzondere waardevermin dering bepaald als het verschil tussen de boekwaarde van de belegging en de contante waarde van geschatte toekomstige kasstromen (uitgezonderd toekomstige kredietverliezen die nog niet zijn geleden) contant gemaakt tegen de oorspronkelijke effectieve-rentevoet van de belegging.

De bijzondere waardevermindering zal in de winst-en-verliesrekening worden verantwoord. Indien het bedrag van de bijzondere waarde vermindering in een volgende periode afneemt en de daling objectief in verband kan worden gebracht met een gebeurtenis die na de afboeking plaatsvond, dan wordt de eerder opgenomen bijzondere waarde vermindering teruggenomen. Het teruggenomen bedrag wordt verantwoord in de winst-en-verliesrekening in de mate dat de boekwaarde van de belegging niet hoger wordt dan de geamortiseerde kostprijs op de terugnamedatum.

Kredieten en vorderingen private en publieke sector Kredieten en vorderingen private en publieke sector worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarbij de amortisatie wordt berekend met behulp van de effectieve-interestmethode.

Derivaten Derivaten worden gewaardeerd tegen reële waarde. De positieve en negatieve waarden van derivaten zijn apart zichtbaar op de balans, aan de actief- respectievelijk passiefzijde. De waarden van derivaten met een positieve en een negatieve waarde, afgesloten met dezelfde tegenpartij, worden slechts gesaldeerd indien de cashflows op een nettobasis worden afgewikkeld en dit juridisch is toegestaan. Waardeveranderingen van derivaten worden rechtstreeks opgenomen in het resultaat uit financiële transacties. Als de hedges onder hedge accounting geheel effectief zijn, is het resultaateffect hierbij nihil. Het verschil, voor zover binnen de gestelde bandbreedtes, betreft ineffectiviteit en wordt in de winst-enverliesrekening verantwoord. Onder derivaten worden opgenomen: – De reële waarde van derivaten voor handelsdoeleinden Derivaten voor handelsdoeleinden zijn transacties voor eigen rekening met het doel dit actief op korte termijn weer te verkopen. – Economische hedges Economische hedges zijn derivaten voor het managen van risico’s zonder toepassing van hedge accounting. – Derivaten structured products Derivaten structured products betreffen opties die Van Lanschot heeft gekocht ter afdekking van structured products verkocht aan klanten, zonder toepassing van hedge accounting. – Optiepositie klanten Alle optieposities van onze klanten worden een-op-een tegengesloten in de markt. – Derivaten met toepassing van hedge accounting Dit betreft derivaten die als hedging-instrument worden gebruikt bij de toepassing van hedge accounting.

Beleggingen in deelnemingen equitymethode Beleggingen zijn door het management aangemerkt als transacties aangehouden voor onbepaalde duur en kunnen, als gevolg van de verkregen zeggenschap, worden gerubriceerd als Beleggingen in deelnemingen equitymethode. Dit betreffen beleggingen in entiteiten waarop Van Lanschot invloed van betekenis kan uitoefenen, maar geen overheersende zeggenschap heeft. Indien een wijziging plaatsvindt in het eigen vermogen van de deelneming, neemt Van Lanschot haar aandeel in de wijziging op en verwerkt dit in het overzicht van mutaties in het eigen vermogen. Dit geldt ook voor de resultaten van de deelnemingen die verantwoord worden in de winst-en-verliesrekening van Van Lanschot.

78


De beleggingen aangemerkt als deelnemingen volgens equitymethode worden in het eerste jaar van investeren tegen kostprijs opgenomen, en (indien van toepassing) aangepast voor na verwerving opgetreden wijzigingen in de waarde van de individuele vorderingen en verplichtingen van de deelneming, gemeten naar de grondslagen van Van Lanschot. Elk kwartaal wordt de realiseerbare waarde bepaald van de deelnemingen onder de equitymethode. De gehanteerde waarderingsmethodieken betreffen: kapitalisatiemethode (peergroup-analyse), nettocontantewaardemethode en zichtbare-intrinsiekewaardemethode. Indien de realiseerbare waarde onder de boekwaarde komt, wordt een bijzondere waardevermindering genomen. De kapitalisatiemethode bepaalt de waarde van een onderneming door het bedrijfsresultaat (EBIT) en het bedrijfsresultaat voor afschrijvingen (EBITDA) te vermenigvuldigen met factoren die zijn afgeleid uit de beurskoersen van vergelijkbare beursgenoteerde ondernemingen (de peergroup) waarbij eventueel rekening wordt gehouden met een discount van 20% voor illiquiditeit en minderheidsbelang. De EBIT en EBITDA worden, indien van toepassing, gecorrigeerd voor eenmalige posten.

Onder de directe opbrengstwaarde wordt verstaan de taxatiewaarde die is vastgesteld door een onafhankelijke taxateur. Indien de taxatiewaarde onder de kostprijs na aftrek van cumulatieve afschrijvingen komt, wordt de indirecte opbrengstwaarde bepaald. De indirecte opbrengstwaarde is gebaseerd op de value-in-use-methode. Indien de indirecte opbrengst waarde ook onder de kostprijs na aftrek van cumulatieve afschrijvingen komt, wordt een bijzondere waardevermindering genomen ter grootte van het verschil tussen de boekwaarde en de hoogste van de taxatie waarde en de indirecte opbrengstwaarde. Verwachte economische levensduur materiële vaste activa (jaren) Grond

oneindig

Opstal

40

Verbouwingen

15

Besturingssoftware en IT Communicatieapparatuur

Materiële vaste activa Materiële vaste activa bevatten onroerend goed, informatietechnologie, inventaris, communicatie- en beveiligingsapparatuur. De materiële vaste activa worden bij de eerste opname gewaardeerd tegen kostprijs en hierna tegen historische kostprijs onder aftrek van de cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. De boekwaarde bevat de kosten voor vervanging van een deel van het bestaande object zodra deze kosten worden gemaakt en is exclusief de kosten van het dagelijks onderhoud. De afschrijving wordt lineair berekend op basis van de economische levensduur van de betreffende activa. Tenminste iedere vijf jaar wordt van het individuele onroerend goed de directe opbrengstwaarde bepaald. Indien marktomstandigheden daar aanleiding voor geven, vindt taxatie eerder plaats.

5

Beveiligingsapparatuur

15

Infrastructuur

10

Inventaris en inrichting

De nettocontantewaardemethode berekent de ondernemingswaarde door het contant maken tegen een disconteringsvoet van de geprognosticeerde operationele kasstromen voor de planperiode en een eindwaarde op basis van de extrapolatie van het bedrijfsresultaat. De disconteringsvoet (WACC) wordt zoveel mogelijk bepaald op basis van de disconteringsvoet van sterk vergelijkbare beursgenoteerde ondernemingen en de specifieke eigenschappen van de onderneming. Bij de nettocontantewaardemethode wordt eventueel rekening gehouden met een discount van 20% voor illiquiditeit en minderheidsbelang. Van de waarde die resulteert uit de kapitalisatie- en/of netto contantewaardemethode wordt vervolgens de nettoschuld van de onderneming afgetrokken en vermenigvuldigd met het belang in de kapitaalstructuur om van ondernemingswaarde tot aandeelhouders waarde te komen. De zichtbare-intrinsiekewaardemethode bepaalt de waarde van een onderneming op basis van balansgegevens en kan in geval van going concern als bodemwaardering worden gezien. Indien het aandeel van Van Lanschot in de verliezen van de deelneming gelijk is aan, of groter is dan haar belang in de deelneming, worden geen verdere verliezen verantwoord tenzij Van Lanschot verplichtingen is aangegaan of betalingen heeft verricht ten behoeve van de deelnemingen.

3-5

5 - 10

De ontwikkelingskosten van besturingssoftware worden geactiveerd indien deze identificeerbaar zijn, het waarschijnlijk is dat toekomstige opbrengsten binnen de onderneming vallen en de kosten betrouwbaar kunnen worden bepaald. Onroerend goed niet in eigen gebruik betreft kantoorpanden die niet meer in eigen gebruik zijn. Het beleid van Van Lanschot is erop gericht deze activa op termijn te verkopen. Onroerend goed niet in eigen gebruik wordt gewaardeerd tegen historische kostprijs onder aftrek van de cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardever minderingen. Er is sprake van een bijzondere waardevermindering indien de boekwaarde de realiseerbare waarde overtreft. De realiseerbare waarde verminderd met de relevante variabele verkoopkosten is gebaseerd op de taxatiewaarde bepaald door een onafhankelijke taxateur.

Goodwill en overige immateriële vaste activa Goodwill is het verschil tussen de reële waarde van de verworven activa (inclusief immateriële vaste activa) en passiva en de betaalde kostprijs (exclusief overnamekosten). Betaalde goodwill wordt tegen kostprijs opgenomen in de jaarrekening na aftrek van eventuele cumulatieve verliezen wegens bijzondere waardevermindering. Betaalde goodwill wordt jaarlijks, of indien gebeurtenissen of veranderingen in de omstandig heden erop wijzen, getoetst op bijzondere waardeverminderingen. Een waardevermindering wordt vastgesteld aan de hand van het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde van de kasstroom genererende eenheid (zogenaamde Cash Generating Units, CGU’s) waarop de goodwill betrekking heeft. De realiseerbare waarde van een kasstroomgenererende eenheid wordt bepaald door de hoogste van de reële waarde minus verkoopkosten en de gebruikswaarde. Voor Van Lanschot is het, door het ontbreken van een markt voor separate CGU’s, niet mogelijk om een betrouwbare reële waarde minus verkoopkosten per CGU te bepalen. De realiseerbare waarde is derhalve gelijkgesteld aan de gebruikswaarde.

79


De gebruikswaarde wordt bepaald door de nettocontantewaarde te berekenen van toekomstige kasstromen die door een CGU worden gegenereerd. Indien de realiseerbare waarde per CGU onder de boekwaarde van de betreffende CGU ligt, is sprake van een bijzondere waardevermindering van de goodwill. De bijzondere waardevermindering wordt eerst volledig aan de goodwill toegerekend en daarna pro rata aan individuele activa. Kasstroomvoorspellingen zijn gebaseerd op het meerjarenplan, strategische plannen en andersoortige onderzoeken betreffende mogelijke ontwik kelingen. Gebeurtenissen en factoren die de schattingen significant kunnen beïnvloeden zijn onder meer marktverwachtingen, effecten van fusies en overnames, concurrentieverhoudingen, klantgedrag en het verloop van het klantenbestand, kostenstructuur, rente- en risicoontwikkelingen en overige bedrijfstak- en sectorspecifieke omstandigheden. Overige immateriële vaste activa met een beperkte gebruiksduur (zoals applicatiesoftware, klantenbestanden, contractuele rechten en de waarde van verworven toevertrouwde middelen en kredieten) worden geactiveerd tegen de kostprijs en gedurende hun gebruiksduur lineair afgeschreven. Verwachte economische levensduur immateriële vaste activa (jaren) Klantenbestanden Distributiekanalen derde partijen

5 - 20 12 - 20

Merknamen Applicatiesoftware

20 3-5

Overige activa Activa verkregen uit executies worden gewaardeerd tegen kostprijs of lagere realiseerbare waarde. De realiseerbare waarde is de geschatte verkoopprijs onder normale voorwaarden, verminderd met de relevante variabele verkoopkosten. De realiseerbare waarde verminderd met de relevante variabele verkoopkosten is gebaseerd op de taxatiewaarde bepaald door een onafhankelijke taxateur. De andere overige activa worden gewaardeerd tegen historische kostprijs.

Financiële verplichtingen handelsactiviteiten Financiële verplichtingen handelsactiviteiten zijn transacties voor eigen rekening met het doel deze instrumenten op korte termijn weer terug te kopen. Financiële verplichtingen handelsactiviteiten worden gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening onder Resultaat uit financiële transacties. De balanspost omvat de shortposities inzake de handelsportefeuille van zowel eigenvermogensinstrumenten als vreemdvermogensinstrumenten. Opname vindt plaats bij het aangaan van het contract.

Verplichtingen aan bankiers De post Verplichtingen aan bankiers wordt bij eerste verwerking tegen de reële waarde verantwoord na aftrek van transactiekosten. Na eerste verwerking worden verplichtingen aan bankiers gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarbij de amortisatie wordt berekend met behulp van de effectieve-interestmethode.

Acute belastingvorderingen en -verplichtingen


Acute belastingvorderingen en -verplichtingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Actieve en passieve belastingen worden gesaldeerd wanneer zij betrekking hebben op dezelfde belasting autoriteit, op dezelfde soort belasting én het wettelijk is toegestaan om deze vorderingen en verplichtingen te salderen.

Verplichtingen private en publieke sector worden bij eerste verwerking tegen de reële waarde verantwoord na aftrek van transactiekosten. Na eerste verwerking worden Verplichtingen private en publieke sector gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarbij de amortisatie berekend wordt met behulp van de effectieve-interestmethode.

Latente belastingen


Belastinglatenties worden in de balans opgenomen indien de waardering van een actief of passief in de balans tijdelijk afwijkt van de waardering voor belastingdoeleinden. De belastinglatenties worden berekend met behulp van de per balansdatum geldende belastingpercentages. Actieve en passieve belastinglatenties worden gesaldeerd wanneer zij betrekking hebben op dezelfde belastingautoriteit, op dezelfde soort belasting, het wettelijk is toegestaan om deze latenties te salderen en de verwachting bestaat dat de latenties simultaan worden afgewikkeld. Belastinglatenties worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Actieve belastinglatenties worden alleen opgenomen indien het waarschijnlijk is dat in de nabije toekomst fiscale winsten zullen worden gerealiseerd ter compensatie van deze tijdelijke verschillen. De belastingvorderingen worden iedere balansdatum beoordeeld en verminderd in zoverre het niet langer waarschijnlijk is dat voldoende fiscale winst beschikbaar zal zijn om het mogelijk te maken het voordeel van de uitgestelde belastingvordering geheel of gedeeltelijk aan te wenden. De vermindering moet worden teruggenomen in zoverre het waarschijnlijk wordt dat voldoende fiscale winst beschikbaar zal zijn. Waardeveranderingen van beleggingen geclassificeerd als voor verkoop beschikbaar en waardemutaties van derivaten die onderdeel uitmaken van een kasstroomhedge worden onder aftrek van belastinglatenties opgenomen in het eigen vermogen. Bij realisatie wordt de belastinglatentie tegelijk met de waardemutatie in de winst-en-verliesrekening verwerkt.

Financiële passiva tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening bevatten financiële instrumenten waarvan het management waardering tegen reële waarde via de winst-en-verliesrekening van toepassing acht, op grond van één van de volgende redenen: 1. Het elimineert of vermindert in belangrijke mate inconsistenties in waardering en verantwoording die anders zouden ontstaan als gevolg van de waardering van passiva of het verantwoorden van baten en lasten op afwijkende grondslagen. 2. De performance van de betreffende financiële passiva wordt beoordeeld op basis van de reële waarde, in overeenstemming met een gedocumenteerde risicomanagement- of investeringsstrategie. Rapportage aan het management geschiedt op basis van de reële waarde. 3. Het contract waarin het financiële instrument is opgenomen, bevat één of meerdere ingesloten derivaten en het gehele contract wordt tegen reële waarde via de winst-en-verliesrekening verantwoord, mits het in het contract besloten derivaat significante invloed heeft op de contractueel overeengekomen kasstromen. Van Lanschot houdt in de waardering rekening met haar eigen kredietrisico.

80



Reorganisatievoorziening

Uitgegeven schuldbewijzen worden bij eerste verwerking tegen de reële waarde, verantwoord na aftrek van transactiekosten. Na eerste verwerking worden deze gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, met gebruikmaking van de effectieve-interestmethode.

Een reorganisatievoorziening wordt uitsluitend opgenomen als aan de opnamecriteria voor een voorziening is voldaan. Van Lanschot heeft een feitelijke verplichting wanneer een gedetailleerd plan voor de reorganisatie is geformaliseerd waarin ten minste is aangegeven: de betrokken activiteiten, de plaats en het aantal betrokken medewerkers, een gedetailleerde raming van de daaraan verbonden kosten en een passende tijdlijn. Bovendien zijn de betrokken medewerkers in kennis gesteld van de belangrijkste kenmerken van het plan.

Inkoop van eigen schuldbewijzen door Van Lanschot wordt in de geconsolideerde jaarrekening gesaldeerd met de verplichting, waarbij het verschil tussen kostprijs en boekwaarde op basis van de resterende looptijd wordt verwerkt in de winst-en-verliesrekening.

Voorzieningen Een voorziening is een verplichting waarvan de omvang of het moment van afwikkeling onzeker is. Een voorziening wordt in de balans opgenomen als Van Lanschot een uit het verleden voortvloeiende verplichting heeft, het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling ervan een uitstroom van middelen noodzakelijk is en een betrouwbare inschatting kan worden gemaakt. Voorzieningen worden verdisconteerd indien de tijdswaarde van het geld of de verplichting een materieel effect heeft.

Pensioenvoorzieningen Van Lanschot heeft pensioenregelingen op grond van de toegezegdpensioenregeling (defined-benefitregeling) en pensioenregelingen waarbij het pensioen is gebaseerd op beschikbare premie (definedcontributionregeling). Bij defined-contributionregelingen worden te betalen premies aan pensioenfondsen als personeelskosten verantwoord in de winst-en-verliesrekening. Van Lanschot heeft bij defined-contribution regelingen geen verdere verplichtingen nadat de premies zijn betaald. Bij defined-benefitregelingen worden uitkeringen aan gepensioneerde medewerkers gegarandeerd. Bij het bepalen van de uitkeringen wordt rekening gehouden met factoren zoals leeftijd, dienstjaren en salaris. De voorziening voor defined-benefitregelingen is de contante waarde van de pensioenverplichtingen op balansdatum verminderd met de reële waarde van de beleggingen. De pensioenverplichting wordt berekend gebruikmakend van het verwachte rendement op beleggingen. Verschillen tussen het verwachte en het werkelijke rendement op beleggingen alsmede actuariële wijzigingen worden direct in het eigen vermogen verantwoord, de nettorente wordt verwerkt onder Interest in de winst-en-verliesrekening.

Voorziening jubileumregeling Ter gelegenheid van het 10-, 20-, 30- en 40-jarig dienstverband ontvangen medewerkers een gratificatie. Daarnaast wordt bij het 25- en 40-jarig dienstverband een receptie aan de medewerkers aangeboden. Deze vergoedingen worden op actuariële basis berekend en als voorziening opgenomen in de balans.

Voorziening personeelskortingen Van Lanschot heeft personeelscondities waarbij medewerkers korting ontvangen op bijvoorbeeld de hypotheekinterest. Deze vergoeding wordt op actuariële basis berekend voor de periode waarin de medewerkers niet actief zijn voor Van Lanschot (pensioen) en als voorziening opgenomen in de balans.

Overige voorzieningen Hieronder zijn alle overige voorzieningen opgenomen.

Overige passiva

Overige passiva worden gewaardeerd tegen historische kostprijs.

Achtergestelde schulden Achtergestelde schulden worden bij eerste verwerking tegen de reële waarde verantwoord na aftrek van transactiekosten. Na eerste verwerking worden achtergestelde schulden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Inkoop van eigen achtergestelde schulden door Van Lanschot wordt in de geconsolideerde jaarrekening gesaldeerd met de verplichting, waarbij het verschil tussen kostprijs en boekwaarde op basis van de resterende looptijd wordt verwerkt in de winst-enverliesrekening.

Eigen vermogen De onder het eigen vermogen opgenomen uitgegeven eigenvermogens instrumenten worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Hieronder zijn verplichtingen opgenomen die een potentieel kredietrisico bevatten. Voor de andere niet uit de balans blijkende verplichtingen wordt verwezen naar de Langlopende verplichtingen in de additionele toelichting.

Voorwaardelijke schulden Voorwaardelijke schulden worden gewaardeerd tegen contractwaarde en betreffen met name garanties en onherroepelijke accreditieven.

Onherroepelijke faciliteiten Onherroepelijke faciliteiten zijn de niet-opgenomen kredietfaciliteiten, de overeenkomsten uit hoofde van cessie en retrocessie en alle overige verplichtingen uit hoofde van onherroepelijke toezeggingen die kunnen leiden tot kredietverlening.

Winst-en-verliesrekening Algemeen Opbrengsten worden verantwoord voorzover het waarschijnlijk is dat de economische voordelen ten goede vallen aan Van Lanschot en de opbrengsten betrouwbaar kunnen worden bepaald. Kosten worden zoveel mogelijk toegerekend aan de periode waarin de diensten zijn geleverd of aan de gerelateerde opbrengsten waar deze tegenover staan.

81


Interest De opbrengsten en kosten voortvloeiend uit het (uit)lenen van gelden en daarmee samenhangende transacties en hiermee verbandhoudende provisies en andere baten/lasten die het karakter hebben van interest. De amortisatie van nog aanwezige waardeaanpassing op de hypotheek portefeuilles van in het verleden vervallen reële-waardehedges wordt verantwoord onder Interestbaten en Interestlasten. Interestbaten en interestlasten worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord op basis van het toerekeningsbeginsel (accrual basis) met behulp van de effectieve-interestmethode. De effectieve interest is de interestvoet die de contante waarde van de verwachte kasstromen over de looptijd van het financieel instrument, of waar van toepassing over een kortere periode, exact disconteert naar de nettoboekwaarde van het financieel actief of de verplichting. Bij de berekening van de effectieve interest wordt rekening gehouden met alle contractuele bepalingen van het financieel instrument (zoals bijvoorbeeld vervroegde aflossing), maar niet met toekomstige verliezen als gevolg van oninbaarheid.


Dividenden en fees zijn alle ontvangen dividenden van beleggingen in eigenvermogensinstrumenten. Dividenden worden direct in de winst-en-verliesrekening verantwoord op het moment van betaalbaar stelling. Waardeverminderingen onder kostprijs op eigenvermogens instrumenten die onderdeel zijn van de beleggingen voor verkoop beschikbaar worden als bijzondere waardevermindering verwerkt in de winst-en-verliesrekening. Verkoopresultaten van voor verkoop beschikbare beleggingen in eigenvermogensinstrumenten en vreemd vermogensinstrumenten worden verantwoord onder respectievelijk Overige verkoopresultaten en Gerealiseerde resultaten voor verkoop beschikbare vreemdvermogensinstrumenten (Resultaat uit financiële transacties). Van de resultaten van op equitymethode gewaardeerde deelnemingen wordt Van Lanschots aandeel in de resultaten van deze deelnemingen opgenomen onder Opbrengsten uit deelnemingen volgens equitymethode. Ontvangen dividenden worden afgeboekt van de boekwaarde van de op equitymethode gewaardeerde deelneming.

Transactieprovisies waarvoor Van Lanschot nog inspanningen moet leveren in de toekomst, zoals afsluitprovisie op gestructureerde producten, zijn onderdeel van de geamortiseerde kostprijs en worden gedurende de verwachte looptijd van het instrument in de winst-en-verliesrekening verantwoord.

Periodieke provisies Periodieke provisies (zoals beheerprovisie) worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening in de periode waarin de diensten worden geleverd.

Resultaat uit financiële transacties Onder resultaat handel effecten zijn verantwoord de al dan niet gerealiseerde waardeverschillen op resultaten uit de financiële instrumenten samen hangend met de handelsportefeuille effecten. Valutakoersverschillen en koersverschillen uit hoofde van de handel in de overige financiële instrumenten zijn opgenomen onder Resultaat handel valuta. De resultaten uit hoofde van ineffectiviteit in hedge accounting zijn opgenomen onder Ongerealiseerde resultaten derivaten onder hedge accounting. Onder Resultaat economische hedges zijn opgenomen de al dan niet gerealiseerde resultaten op derivaten die niet zijn opgenomen in een hedge-accounting model en de interestlasten behorende bij de economische hedges op de financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening. Het Resultaat uit financiële instrumenten aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening bestaat uit niet gerealiseerde waardeverschillen en interestlasten op financiële passiva als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening.

Overige inkomsten Niet-bancaire baten, voortkomend uit meegeconsolideerde niet-bancaire dochtermaatschappijen. Deze baten worden conform de eisen van IFRS (met name IAS 18) opgenomen.

Personeelskosten Personeelskosten zijn lonen en salarissen, pensioenen VUT-lasten, overige sociale lasten en andere personeelskosten, zoals lasten uit hoofde van op aandelen gebaseerde personeelsbeloningen.

Provisies

Op aandelen gebaseerde personeelsbeloningen

De vergoedingen van voor derden verrichte bancaire diensten en vermogensbeheeractiviteiten, voor zover deze niet het karakter van interest hebben. De bedragen die aan derden zijn vergoed, worden als provisielasten verantwoord.

Medewerkers kunnen in aanmerking komen voor op aandelen gebaseerde beloningen. De kosten van deze in eigenvermogensinstrumenten van Van Lanschot NV afgewikkelde transacties met medewerkers worden bepaald op basis van de reële waarde per toekenningsdatum. De reële waarde wordt bepaald op basis van het binomiale model. De kosten van in eigenvermogensinstrumenten van Van Lanschot NV afgewikkelde transacties worden opgenomen in de periode waarin aan de voorwaarden met betrekking tot de prestatie is voldaan en eindigen op de datum waarop de betrokken medewerkers volledig recht krijgen op de toezegging (de datum waarop deze onvoorwaardelijk is geworden).

Van Lanschot ontvangt provisies als gevolg van een scala aan dienst verlening aan klanten. Deze provisies kunnen worden onderverdeeld in provisies op transactiebasis en periodieke provisies die bij de klant gedurende het jaar in rekening worden gebracht.

Provisies op transactiebasis De provisie-inkomsten op transactiebasis worden verantwoord in de perioden waarin Van Lanschot inspanningen levert. Transactieprovisies waarvoor Van Lanschot slechts op transactiedatum inspanningen levert (zoals effectenprovisies), worden direct in het resultaat verwerkt.

Op aandelen gebaseerde personeelsbeloningen: Management Investeringsplan Aan geselecteerde medewerkers van Kempen wordt de mogelijkheid geboden te participeren in het Kempen Management Investeringsplan (MIP). Onder de voorwaarden van het MIP kopen deze medewerkers indirect gehouden gewone aandelen in het aandelenkapitaal van Kempen en winstbewijzen van Kempen.

82


Deze gewone aandelen en winstbewijzen zijn uitgegeven door Kempen aan Kempen Management Investeringsplan Coöperatief UA (Coöperatie MIP), waarvan vrijwel alle lidmaatschapsrechten in bezit zijn van de Stichting Administratiekantoor Kempen Management Investeringsplan (Stichting MIP). Deze stichting geeft certificaten uit aan de betreffende medewerkers, tegen betaling van de uitgifteprijs.

Lease

Het MIP betreft een op eigenvermogensinstrumenten afgewikkelde transactie. Indien op het moment van verstrekking de reële marktwaarde per certificaat hoger is dan de uitgifteprijs per certificaat, is sprake van personeelsbeloning onder IFRS. De reële waarde van deze personeels beloning wordt als last in aanmerking genomen gedurende de vesting period, met een corresponderende aanpassing van het eigen vermogen. Het totale bedrag dat in aanmerking wordt genomen is vastgesteld op basis van reële waarde van de certificaten zoals bepaald op de toekenningsdatum, zonder rekening te houden met voortgezette dienstbetrekkingsbepalingen.

Betalingen uit hoofde van deze overeenkomsten worden (na aftrek van eventuele kortingen door de lessor) lineair ten laste gebracht van de winst-en-verliesrekening over de leaseperiode. Bij sale-en-leaseback wordt, wanneer de verkoopprijs van de materiële vaste activa beneden de reële waarde ligt, het verschil tussen de boekwaarde en de verkoopprijs rechtstreeks in de winst-en-verlies rekening verantwoord tenzij het verschil tussen de reële waarde en de verkoopprijs wordt gecompenseerd door toekomstige niet-marktconforme leasebetalingen.

Andere beheerskosten Andere beheerskosten zijn automatiseringskosten, kosten voor marketing en communicatie, huisvestingskosten, kantoorkosten en overige beheerskosten.

Afschrijvingen Afschrijvingen worden bepaald aan de hand van de geschatte economische levensduur en zijn als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen.

Bijzondere waardeverminderingen Deze post omvat het saldo van de noodzakelijk geachte waardever minderingen, alsmede de vrijval van dergelijke waardeverminderingen.

Belastingen De belastingen op het bedrijfsresultaat worden in het resultaat opgenomen conform de geldende belastingwetten in de verschillende rechtsgebieden waarin Van Lanschot actief is. De belastingeffecten van eventuele geleden verliezen in bepaalde rechtsgebieden worden als activa verantwoord indien het waarschijnlijk is dat de toekomstige winsten in de betreffende rechtsgebieden voldoende groot zijn om gebruik te kunnen maken van de verliescompensatie.

Nettoresultaat per aandeel

Het nettoresultaat per aandeel wordt berekend door het nettoresultaat beschikbaar voor aandeelhouders over de periode te delen door het gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen gedurende de periode.

Kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Dit overzicht geeft inzicht in de herkomst van de geldmiddelen en de wijze waarop deze middelen zijn aangewend. De kasstromen worden gesplitst in de operationele, investerings- en financieringsactiviteiten. Onder geldmiddelen en kasequivalenten zijn tegen nominale waarde opgenomen alle liquide middelen, vrij beschikbare en direct opeisbare tegoeden bij de centrale banken en andere banken, waarbij het risico op waardeveran deringen van deze liquide middelen en tegoeden insignificant is.

Leaseovereenkomsten, operating sale-en-leasebackovereenkomsten inbegrepen, waarbij nagenoeg alle risico’s en voordelen van het eigendom worden behouden door de lessor, worden behandeld als operating leaseovereenkomsten. Van Lanschot heeft als lessee operating leaseovereenkomsten afgesloten.

Leaseovereenkomsten, financiële sale-en-leasebackovereenkomsten inbegrepen, waarbij nagenoeg alle risico’s en voordelen van het eigendom worden overgedragen aan Van Lanschot, worden behandeld als financiële leaseovereenkomsten. Van Lanschot heeft als lessee een financiële saleen-leasebackovereenkomst afgesloten. Financiële leaseovereenkomsten worden geactiveerd bij aanvang van de leaseovereenkomst tegen de reële waarde van de geleasde vaste activa of tegen de contante waarde van de minimale leasebetalingen, als de contante waarde van de minimale leasebetalingen lager is. De disconteringsvoet die bij de berekening van de contante waarde van de minimale leasebetaling wordt gebruikt, is de impliciete rentevoet van de leaseovereenkomst. Het onroerend goed is verantwoord onder Materiële vaste activa. De afschrijvingsmethodiek is identiek aan die van materiële activa volledig in eigendom. De huur verplichting is opgenomen onder Overige passiva. De rentecomponent van de financieringskosten wordt ten laste gebracht van de winst-enverliesrekening over de leaseperiode.

Segmentinformatie Van Lanschot heeft als segmentatiebasis de verschillende bedrijfs segmenten. Een bedrijfssegment is een onderdeel van de onderneming dat opbrengsten kan genereren en kosten maakt, waarvan de resultaten regelmatig beoordeeld worden door het bestuur respectievelijk de chief operating decision maker en waarvoor afzonderlijke financiële informatie beschikbaar is. Een aanvullende segmentatiebasis is geografisch op basis van waar het bedrijfsonderdeel is gevestigd. Transacties tussen de bedrijfssegmenten vinden plaats tegen commerciële voorwaarden en marktomstandigheden (at arm’s length).

83


Risicobeheer 1. Risico- en kapitaalbeheer Het nemen en managen van verantwoorde risico’s is een van de essenties van bankieren. Van Lanschot benadert risicobeheer op een manier die past bij haar karakter en schaalgrootte. Van Lanschot wil de invloed van onverwachte gebeurtenissen op haar solvabiliteit, liquiditeit en resultaat zoveel mogelijk mitigeren en streeft daarom bewust naar een laag risicoprofiel. Met het beleid, de systemen en procedures wordt geanticipeerd op risico’s en waar mogelijk worden deze voorkomen of gelimiteerd. Heldere keuzes en een adequate verankering van risicobeheer op elk niveau in de organisatie spelen daarbij een belangrijke rol. Van Lanschot beheert vanaf 1 juli 2012 haar kredietportefeuille op basis van geavanceerde, risicogevoelige IRB-modellen. Deze modellen geven een nauwkeurig inzicht in de ontwikkelingen binnen de kredietportefeuille. Van Lanschot heeft zodoende van vrijwel de gehele portefeuille een goed beeld van de defaultkans, van het potentiële verlies en het buffer kapitaal dat aangehouden moet worden. In 2013 heeft Van Lanschot verdere stappen gezet in de ontwikkeling van de risicobeheersing door implementatie van een retailbenadering (A-IRB) van middenen kleinbedrijf (MKB)-relaties tot € 1 miljoen. In 2014 is deze methode uitgebreid met de deelportefeuille van consumptieve financieringen tot € 2 miljoen en zijn nog enkele optimalisaties doorgevoerd. De IRBmodellen van Van Lanschot zijn goedgekeurd door De Nederlandsche Bank en worden periodiek, onafhankelijk, gevalideerd. Als reactie op de financiële crisis hebben toezichthouders financiële instellingen gevraagd om een Recovery Plan op te stellen, met als doel het verbeteren van de stabiliteit van de financiële sector. In dit Recovery Plan zijn early warning indicatoren en trigger levels gedefinieerd op het gebied van kapitaal en liquiditeit alsmede maatregelen die instellingen kunnen treffen in tijden van stress. In 2013 heeft Van Lanschot een eerste versie van het Recovery Plan opgesteld, in 2014 is een geactualiseerde en definitieve versie opgesteld. Het Recovery Plan maakt integraal onderdeel uit van het risico management binnen Van Lanschot en wordt op onderdelen periodiek getest en geactualiseerd. In juni 2013 is de definitieve versie van de Capital Requirements Directive IV (CRD) en Capital Requirements Regulation (CRR) gepubliceerd. Dit Europese raamwerk omvat zowel de Basel II als Basel III-richtlijnen, waarbij de CRR een directe wettelijke werking kent. Van Lanschot heeft in 2013 en 2014 middels een Basel III-programma gewerkt aan de implementatie van deze richtlijnen. Daarvan zijn inmiddels diverse elementen verankerd in de risicobeheersings-, rapportage- en besluitvormingsprocessen. De liquiditeitsratio’s LCR en NSFR worden maandelijks besproken in de Asset- & Liabilitycommissie en kapitaalsturing vindt primair plaats aan de hand van de Basel III phase-in en fully loaded Common Equity Tier I-ratio’s. In de periode 2013-2014 heeft Van Lanschot verdere verbeteringen doorgevoerd in de risicobeheersingsorganisatie. De afdeling Financial Risk Management heeft een tweedelijns verantwoordelijkheid voor de integrale, geconsolideerde financiële risico’s.

De afdeling Acceptatie en Beheer is beter geïntegreerd in de lijnorganisatie en de afdeling Bijzonder Beheer is rechtstreeks gepositioneerd onder de Raad van Bestuur. De afdeling Risk Management heeft een focus op overkoepelend kredietrisicobeleid en operationeel risico. Het risicobeheer van Van Lanschot richt zich primair op de volgende risicotypes: – kredietrisico – operationeel risico – marktrisico – strategisch risico – renterisico – liquiditeitsrisico – compliancerisico Deze risicotypes worden vanaf paragraaf 2 afzonderlijk behandeld, waarbij ook nader wordt ingegaan op aspecten verbonden aan Basel-richtlijnen. Aansluitend volgt in paragraaf 9 informatie over reële waarde.

1.1 Risicobereidheid Van Lanschot is een gespecialiseerde en onafhankelijke wealth manager, die zich richt op het behoud en de opbouw van vermogen voor haar klanten. Dit vertaalt zich ook in de risicobereidheid van de bank. Bij een dergelijke positionering horen solide kapitaal- en liquiditeitsratio’s. Van Lanschot streeft daarbij naar een eenvoudige en transparante balans. Bij kredietverlening ligt de nadruk op private banking, de zakelijke kredietportefeuille wordt grotendeels afgebouwd. Van Lanschot heeft een gedegen risicobereidheidsproces met bijbehorende rapportages en beleid. Om een stevige verankering van de risicobereid heid in de organisatie te waarborgen, is een formeel raamwerk opgezet waarin rollen en verantwoordelijkheden eenduidig vastliggen. De Raad van Bestuur legt de risicobereidheid inclusief overkoepelende risico limieten ieder jaar vast in het risk appetite statement dat ter beoordeling aan de Raad van Commissarissen wordt voorgelegd. De Raad van Commis sarissen toetst tevens elk halfjaar de ontwikkeling van het risicoprofiel aan de hand van de risicobereidheidsrapportage. De risicobereidheid bevat zowel kwalitatieve als kwantitatieve elementen. De leidende principes hierin zijn: – Van Lanschot neemt alleen risico’s die begrijpelijk en uitlegbaar zijn. – Van Lanschot neemt alleen risico’s die direct of indirect bijdragen aan de strategische doelstellingen. – Het totaal van de risico’s mag niet groter zijn dan het risicodragend vermogen. – Van Lanschot houdt bij het nemen van risico’s rekening met de belangen van alle stakeholders. – Van Lanschot streeft naar een creditrating van ten minste single A. – De risicobereidheid moet bij alle belangrijke beslissingen op elk niveau in ogenschouw genomen worden. – Van Lanschot handelt binnen de kaders van weten regelgeving. – Van Lanschot neemt geen risico’s die haar reputatie ernstig kunnen schaden.

84


Tabel 1.1 Kapitaalratio’s (%)

Extern vereist

31/12/2014

31/12/2013*

BIS-ratio

8,0

14,3

13,0

Tier I-ratio

6,0

13,6

12,1

Common Equity Tier I-ratio (phase-in)

4,5

13,6

12,1

Leverageratio (phase-in)

3,0

5,4

–

* De vergelijkende cijfers betreffen Basel II.

1.2 Organisatie risicoen kapitaalbeheer De principes van compliance en corporate governance maken deel uit van de zorgvuldigheid waarmee Van Lanschot waakt over haar reputatie als solide en integere bank. Het doel van het risicoraamwerk van de bank is in een vroegtijdig stadium risico’s te onderkennen en te analyseren en op een verantwoorde wijze te mitigeren en bewaken. Adequate beheers maatregelen en rapportagesystemen zijn dan ook wezenlijke onderdelen van risicobeheersing bij de bank. Daartoe hanteert de bank passende normen en limieten, die met behulp van betrouwbare informatie systemen worden bewaakt. Risicobeheer is een continu proces waarbij de kwaliteit en inzet van het management en de medewerkers van groot belang zijn. Het risicoraamwerk is gebaseerd op het three-lines-of-defence-principe. De commerciële c.q. uitvoerende afdelingen vormen de eerste lijn en hebben de dagelijkse verantwoordelijkheid voor het beheersen van risico’s. De afdelingen Compliance, Risk Management en Financial Risk Management vormen de tweede lijn; zij zijn verantwoordelijk voor het initiëren van risicobeleid en voor het toezicht op de beheersing van risico’s binnen Van Lanschot. Group Audit vormt de derde lijn en is verantwoordelijk voor de onafhankelijke toetsing van het risicoraamwerk. Hiermee is sprake van een duidelijke, evenwichtige en adequate verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden, waardoor de risk management functie op een onafhankelijke en effectieve wijze wordt uitgevoerd.

In het verlengde van risicobeheer ligt kapitaalbeheer. Het kapitaalbeheer binnen Van Lanschot heeft als doel het bewaken en beheren van de externe kapitaaleisen en de interne kapitaaldoelstellingen op groepsniveau. Hierbij staat het beschermen van de financiële soliditeit en stabiliteit van de bank centraal. Ten behoeve van het kapitaalbeheer wordt jaarlijks een kapitaal- en fundingplan opgesteld.

1.2.1 Toezicht

De Raad van Commissarissen evalueert de risico’s en de kapitaalvereisten die verbonden zijn aan de activiteiten en portefeuille van de bank. Om dit mogelijk te maken heeft de Raad van Commissarissen een tweetal commissies ingesteld. De Risicocommissie bereidt de besluitvorming van de Raad van Commissarissen voor met betrekking tot de geïdentificeerde risico’s die verbonden zijn aan de ondernemingsactiviteiten en het risicoraamwerk van de bank. De Audit- en Compliancecommissie is ingesteld met het doel de Raad van Commissarissen te adviseren met betrekking tot de financiële verslaglegging, de interne en externe accountantscontrole, alsmede compliance inclusief zorgplicht.

Tabel 1.2 Risico- en kapitaalbeheer Toezicht § 1.2.1

Raad van Commissarissen – Risicocommissie – Audit- en Compliancecommissie

Risico- en kapitaalbeleid § 1.2.2

Raad van Bestuur – Beleidsrisicocommissie Kredieten – Asset- & Liabilitycommissie (ALCO) – Compliance & Operational Risk Commissie – Kredietcommissie – Crisis Management Team/Business Continuity Commissie – IT Security overleg – Impairmentcommissie – Product Board – Project Board

Implementatie en toetsing § 1.2.3

Risk Management Van Lanschot

Financial Risk Management

Private Banking

Corporate Banking

Uitvoering § 1.2.4

Financial Control

Compliance

Risk Management Kempen

Group Audit Bijzonder Beheer

Asset Management

Merchant Banking

Treasury

85


1.2.2 Risico- en kapitaalbeleid De Raad van Bestuur draagt de eindverantwoordelijkheid voor het formuleren van de strategie van Van Lanschot. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor een tijdige en juiste aanlevering van gegevens op basis waarvan de Raad van Commissarissen zijn oordeel kan vellen met betrekking tot de risicobereidheid van Van Lanschot. Daarnaast is het risicoen kapitaalbeleid en het daaruit voortvloeiende kapitaalbeheerplan een belangrijk onderdeel van de strategie van de bank. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de jaarlijkse review en goedkeuring van dit kapitaalbeheerplan. Dit impliceert dat de Raad van Bestuur eindverantwoordelijk is voor het bestaan en de effectieve werking van de processen die ervoor zorgdragen dat Van Lanschot voldoende kapitaal aanhoudt in relatie tot haar doelstellingen, haar risicobereidheid en de wettelijke kapitaaleisen. In dit kader heeft de Raad van Bestuur specifieke taken gedelegeerd aan bedrijfsonderdelen of commissies. In alle commissies heeft tenminste één lid van de Raad van Bestuur zitting. Binnen de bank zijn de volgende commissies op de verschillende risicogebieden werkzaam:

Beleidsrisicocommissie Kredieten: Integraal kredietrisicobeleid, inclusief de advisering van de risicobereidheid met betrekking tot kredietrisico’s Het vaststellen en wijzigen van het integrale kredietrisicobeleid van de bank vindt plaats in de Beleidsrisicocommissie Kredieten. De commissie hanteert de totale kredietrisicobereidheid van Van Lanschot als uitgangspunt en vertaalt deze naar beleid voor de acceptatie en het beheer van kredietrisico’s. Hierbij wordt rekening gehouden met de strategische doelstellingen en overige uitgangspunten voor de risicobereidheid. In de commissie hebben alle leden van de Raad van Bestuur alsmede vertegenwoordigers van (Financial) Risk Management, Compliance, Service Centers, Private Banking, Corporate Banking en Bijzonder Beheer zitting. De commissie komt eens per kwartaal bijeen.

Asset- & Liabilitycommissie (ALCO): Beheersing van rente-, markten liquiditeitsrisico en kapitaalmanagement De Asset- & Liabilitycommissie ziet toe op de implementatie en uitvoering van het kapitaalbeleid en het daarvan afgeleide kapitaal- en fundingplan en liquiditeits- en fundingbeleid. De commissie ziet bij de uitvoering van transacties toe op de naleving van de relevante richtlijnen, vooral met betrekking tot de balansstructuur, de vermogensratio’s en de funding en is daarnaast verantwoordelijk voor de goedkeuring van de Internal Capital Adequacy Assessment Proces (ICAAP)-rapportage en de Internal Liquidity Adequacy Assessment Proces (ILAAP)-rapportage. Halfjaarlijks is zij verantwoordelijk voor de goedkeuring van het kapitaal- en fundingplan. In de Asset- & Liabilitycommissie hebben naast specialisten en betrokken directeuren ook alle leden van de Raad van Bestuur zitting. Deze commissie komt eenmaal per maand bijeen.

Compliance & Operational Risk Commissie: Beheersing van compliancerisico’s en operationeel risico In de Compliance & Operational Risk Commissie wordt toegezien op de implementatie en uitvoering van het compliance- en operationeel risicomanagementbeleid. In dit beleid staan de standaarden voor identificatie, meting, bewaking en beheersing van operationele risico’s. De commissie beoordeelt de compliance- en operationele risico’s en bewaakt de voortgang van de acties die zijn uitgezet om deze risico’s te beperken.

Waar nodig worden additionele beheersmaatregelen vastgesteld. Voorts stelt de commissie de jaarplannen van de afdelingen Operational Risk Management en Compliance vast. De commissie komt een keer per kwartaal bijeen en staat onder voorzitterschap van een lid van de Raad van Bestuur. Enkele overige commissies waar de Raad van Bestuur taken aan heeft gedelegeerd zijn: – Kredietcommissie: het hoogste kredietfiatteringsorgaan binnen Van Lanschot; – Crisis Management Team/Business Continuity Commissie en IT Security: de commissies ten behoeve van de beheersing van het informatiebeveiligingsrisico en (operationele) continuïteitsrisico’s; – Impairmentcommissie: ten behoeve van de vaststelling van bijzondere waardeverminderingen en voorzieningen; – Product Board: is verantwoordelijk voor de introductie van nieuwe producten en de review van bestaande producten; – Project Board: is verantwoordelijk voor de besluitvoering omtrent projecten.

1.2.3 Implementatie en toetsing van het risicoen kapitaalbeleid Van Lanschot en Kempen hebben ieder een aparte governance op het gebied van risicomanagement. Bij Van Lanschot is de implementatie en bewaking van het risicoen kapitaalbeleid gedelegeerd aan de afdelingen: – Risk Management Van Lanschot – Financial Risk Management – Financial Control – Compliance Van Lanschot – Compliance Kempen – Risk Management Kempen Daarnaast vindt toetsing plaats door Group Audit Van Lanschot en Internal Audit Kempen. De afdeling Risk Management Van Lanschot geeft uitvoering aan het risicobereidheidsproces. Deze afdeling is – in nauwe samenwerking met de afdeling Financial Risk Management – verantwoordelijk voor het beheersen van het kredietrisico en het operationele risico, waarbij specifieke aandacht is voor beveiliging van klanten bedrijfsinformatie en business continuity management. De afdeling geeft op ieder niveau binnen de organisatie gevraagd en ongevraagd advies met betrekking tot het beheersen van risico’s. Tevens is zij verantwoordelijk voor de voorbereiding, ontwikkeling en het onderhoud van het operationeelen kredietrisicobeleid. Zij heeft ten doel het risicobewustzijn van de medewerkers te vergroten, waardoor een nog meer gedegen risicorendementsafweging kan worden gemaakt. De afdeling Financial Risk Management (FRM) is verantwoordelijk voor de tweedelijns monitoring en beheersing van alle balansrisico’s op groepsniveau. Onder deze verantwoordelijkheid valt o.a. het modelleren, analyseren, beheersen en rapporteren van krediet-, markt-, rente- en liquiditeitsrisico van Van Lanschot. Daarnaast geeft Financial Risk Management uitvoering aan het kapitaal- en liquiditeitsbeleid binnen Van Lanschot. Voorts is FRM verantwoordelijk voor het opstellen van rapportages inzake ICAAP en ILAAP. De directeur FRM rapporteert rechtstreeks aan de Raad van Bestuur van Van Lanschot.

86


De afdeling Financial Control werkt samen met Risk Management Van Lanschot, Financial Risk Management Van Lanschot en Compliance en is verantwoordelijk voor de financiële verantwoording en de business control functie. Middels de diverse rapportages vervult Financial Control een belangrijke rol in het challengen van de business en voor de coördinatie van het toezicht op de beheersing van risico’s. De directeur Financial Control rapporteert rechtstreeks aan de Raad van Bestuur van Van Lanschot. De afdeling Compliance Van Lanschot heeft zowel een adviserende als een monitorende rol ten aanzien van de naleving van de interne en externe weten regelgeving door de Raad van Bestuur, senior manage ment en medewerkers van Van Lanschot. Binnen Van Lanschot opereert Compliance onafhankelijk. De directeur Compliance heeft een rechtstreekse rapportagelijn naar de voorzitter van de Raad van Bestuur. Daarnaast wordt periodieke verantwoording afgelegd aan de Audit- en Compliance- commissie van de Raad van Commissarissen. De afdeling Compliance Kempen rapporteert aan de voorzitter van de directie van Kempen. Bij Kempen is de afdeling Risk Management Kempen verantwoordelijk voor het meten, beheersen en rapporteren van alle relevante risico’s. De afdeling rapporteert rechtstreeks aan de directie van Kempen. De focus ligt op markten operationeel risico. Dagelijks vervaardigt Risk Management Kempen risicorapportages met betrekking tot de marktrisico’s. De marktrisico’s worden tevens intraday gemonitord door de directie van Securities en door Risk Management Kempen. De directie van Kempen is verantwoordelijk voor de definiëring van het marktrisicobeleid. Maandelijks wordt over kredietrisico’s en operationele risico’s gerapporteerd aan de Kredietcommissie respectievelijk de Operationeel Risico Commissie van Kempen. De CFO van Kempen is voorzitter van deze commissies. De relevante business units en afdelingen zijn vertegenwoordigd in deze commissies. De notulen van de commissies worden gedeeld met de directie van Kempen. Hierdoor is gewaarborgd dat directie, senior management en de leiding van de business units goed geïnformeerd blijven over het risicoprofiel van Kempen en tijdig op de hoogte worden gebracht van significante problemen en ontwikkelingen. Met betrekking tot limietoverschrijdingen is een autorisatiestructuur van kracht. De afdeling Risk Management binnen Kempen rapporteert over de risico’s aan: – het relevante lijnmanagement; – de directie van Kempen; – Audit, Risk & Compliance Commissie van de Raad van Commissarissen van Kempen. – Financial Risk Management Van Lanschot en Risk Management Van Lanschot; – Risicocommissie van de Raad van Commissarissen van Van Lanschot. Binnen Kempen is een Risk Appetite Proces ingericht. De risico’s van Kempen moeten passen binnen de totale risk appetite van Van Lanschot; derhalve worden kaders en normen bepaald ten aanzien van de risico’s en het risicomanagement van Kempen.

Risk Management Kempen rapporteert periodiek en op eerste verzoek aan Financial Risk Management Van Lanschot en Risk Management Van Lanschot. Dit om te garanderen dat een integraal beeld van alle relevante risico’s binnen Van Lanschot aanwezig is. Group Audit Van Lanschot beoordeelt de opzet en de werking van de risico-organisatie en de uitvoering van het risicoen kapitaalbeleid. De afdeling rapporteert hierover aan de Raad van Bestuur. Het beleid van Van Lanschot vormt het startpunt voor de onafhankelijke toetsing door Group Audit. Processen, infrastructuur, organisatie en systemen worden daarom op grond van het beleid getoetst om vast te stellen dat de organisatie voldoende maatregelen heeft getroffen om op adequate wijze het risicoen kapitaalbeleid uit te voeren. Internal Audit Kempen rapporteert aan de voorzitter van de directie van Kempen. Begin 2015 zijn de afdelingen Risk Management Kempen, Compliance Kempen en Internal Audit Kempen onder de hiërarchische aansturing van de controlefuncties van de groep gekomen.

1.2.4 Uitvoering van het risicoen kapitaalbeleid De commerciële afdelingen zijn verantwoordelijk voor het aanleveren van commerciële plannen. Op basis van deze plannen worden de actuele en toekomstige risico’s en de daaruit voortvloeiende kapitaalbehoeften bepaald. Deze dienen als input voor de Asset- & Liabilitycommissie. De Asset- en Liabilitycommissie is richtinggevend voor het vaststellen van de uitvoering van het beleid. De besluiten van de Asset- & Liabilitycommissie worden uitgevoerd door de afdeling Treasury en de commerciële afdelingen.

1.3 Externe en interne kapitaaleisen

De Basel-richtlijnen zijn in Nederland van toepassing op alle banken. Dit integrale raamwerk voor het toezicht op banken bestaat uit drie pijlers die geacht worden elkaar te versterken: – Pijler I: Externe kapitaaleisen voor kredietrisico, marktrisico, operationeel risico en CVA-risico; – Pijler II: Interne processen voor het risicobeheer en voor de berekening van de interne kapitaaleisen, het economisch kapitaal en de wijze waarop de toezichthouder naar deze interne processen kijkt: de Supervisory Review; – Pijler III: Informatieplicht van risico-informatie richting externe belanghebbenden. Pijler III staat voor de informatieplicht van risico-informatie richting externe belanghebbenden en is ondersteunend aan de bepaling van de minimum-solvabiliteitseisen (Pijler I) en de door het management gestelde solvabiliteitseisen (Pijler II). Het doel van Pijler III is een verbetering van de kwaliteit van het risicomanagement van een instelling door de disciplinerende werking van de markt. Van Lanschot heeft ervoor gekozen de Pijler III-informatie op te nemen in haar jaarrekening, die éénmaal per jaar wordt gepubliceerd. Het beloningsbeleid is toegelicht in het remuneratierapport en het Pillar IIIremuneratie-disclosure-rapport 2014. In uitzonderlijke situaties, ingegeven door bijzondere interne of externe factoren, kan de frequentie van rapporteren van Pijler III worden verhoogd.

87


1.3.1 Externe kapitaaleisen Banken zijn op basis van de regelgeving verplicht een kapitaalbuffer aan te houden om de risico’s op te kunnen vangen die ontstaan als gevolg van de uitvoering van het bankbedrijf. Pijler I biedt richtlijnen voor de berekening van het kapitaal dat een bank van toezichthouders minimaal moet aanhouden voor krediet-, markt-, operationele en CVA-risico’s. De voorschriften voorzien in een aantal varianten van kapitaalberekeningsmethoden voor deze risico’s van relatief eenvoudig tot geavanceerd. Een bank heeft onder voorwaarden de mogelijkheid een van deze methoden te kiezen. Aan de keuze zijn verschillende kwalitatieve eisen gekoppeld. Indien wordt besloten over te gaan naar een meer geavanceerde methode houdt dit in dat niet meer terug kan worden gegaan naar de eenvoudigere methode. De kredietportefeuille van Van Lanschot kan grofweg opgesplitst worden in twee portefeuilles: een retailportefeuille met voornamelijk hypotheken en zakelijke financieringen van het middenen kleinbedrijf en een nonretailportefeuille met voornamelijk maatwerkfinancieringen. Per 1 juli 2010 is Van Lanschot overgegaan op de Advanced Internal Ratings Based (A-IRB)-benadering voor de retailportefeuille.

Per 1 juli 2012 heeft De Nederlandsche Bank additioneel goedkeuring verleend voor het gebruik van de Foundation Internal Ratings Based (F-IRB)-benadering voor alle non-retailmodellen. Hiermee is de overgang naar een meer risicogevoelige kredietrisicobenadering afgerond. Het residu van de kredietportefeuille valt onder de Standardised Approach (SA). Voor markt-, operationeel en CVA-risico hanteert Van Lanschot de SA-methode. Van de Pijler I-risico’s is kredietrisico de belangrijkste risicoklasse. De kapitaaleis voor kredietrisico is gebaseerd op het totale obligo aan kredieten dat Van Lanschot heeft verstrekt of verplicht is te verstrekken. De beperkte aanwezigheid van marktrisico is een gevolg van het risico beleid waarbij Van Lanschot zeer beperkt voor eigen risico handelt. De solvabiliteitseis voor operationeel risico is gebaseerd op het gemiddelde operationele vermogen over de afgelopen drie jaar. De kapitaaleis voor CVA dient het risico af te dekken van de verslechtering van de krediet waardigheid van de tegenpartij in een Over-The-Counter(OTC)derivatentransactie. In tabel 1.3.1.C zijn de dochters van Van Lanschot weergegeven, onder weglating van de namen van vennootschappen van relatief ondergeschikte betekenis. De risico’s van deze dochters vertegenwoordigen 99% van het kapitaal dat Van Lanschot dient aan te houden onder Pijler I.

31/12/2014

%

31/12/2013*

%

588.519

100%

720.226

100%

497.776

85%

639.287

89%

7.889

1%

8.083

1%

75.182

13%

72.856

10%

7.672

1%

–

–

31/12/2014

%

31/12/2013*

%

Totaal

497.776

100%

639.287

100%

Vorderingen op ondernemingen

300.186

60%

445.792

70%

94.244

19%

103.482

16%

103.346

21%

90.013

14%

31/12/2014

31/12/2013

100

100

95

95

100

100

Tabel 1.3.1.A Minimum extern kapitaalbeslag (Pijler I) Totaal Kredietrisico Marktrisico en leveringsrisico Operationeel risico CVA-risico

Tabel 1.3.1.B Kapitaalbeslag belangrijkste exposureklassen onder kredietrisico

Retailvorderingen Overige

Tabel 1.3.1.C Belang in dochtermaatschappijen (%) F. van Lanschot Bankiers (Schweiz) AG Kempen & Co NV Van Lanschot Participaties BV


88


1.3.2 Interne kapitaaleisen De doelstelling van Pijler II is om te waarborgen dat de bank interne processen heeft geïmplementeerd die erop zijn gericht vast te stellen dat het benodigde kapitaal in overeenstemming is met de risico’s die de bank loopt. Van Lanschot actualiseert deze processen jaarlijks in het ICAAP. Hierin wordt ook de risicobeheersingsorganisatie, procedures, de uitgangspunten en de methoden voor het vaststellen van het noodzakelijke kapitaal beschreven. Het doel van het ICAAP is zowel de huidige als de toekomstige kapitaaltoereikendheid van Van Lanschot te beoordelen en te handhaven. De interne vermogenseis wordt in beginsel gebaseerd op de externe kapitaalvereisten onder Pijler I, aangevuld met een opslag voor overige risico’s. Deze zijn: – concentratierisico in de kredietportefeuille – renterisico – strategisch/bedrijfsrisico

Tabel 1.3.2 Interne kapitaaleisen Totaal Kredietrisico Marktrisico en leveringsrisico Operationeel risico CVA-risico

De gehanteerde modellen en methodieken zijn afgestemd op de complexiteit en omvang van Van Lanschot. Deze laten een mix zien van kwalitatieve en kwantitatieve aspecten van risicomanagement. Er wordt geen rekening gehouden met diversificatie-effecten tussen de risico categorieën onderling. Door middel van stresstesten wordt periodiek getoetst of het interne kapitaal toereikend is. Tabel 1.3.2 geeft de interne kapitaaleisen per risicosoort aan.

31/12/2014

%

31/12/2013*

%

803.524

100%

983.249

100%

497.776

62%

639.287

65%

7.889

1%

8.083

1%

75.182

9%

72.856

7%

7.672

1%

–

–

Concentratierisico

66.984

8%

75.582

8%

Renterisico

88.180

11%

129.000

13%

Strategisch risico

59.841

8%

58.441

6%


89


1.4 Aanwezig risicokapitaal Van Lanschot bespreekt de huidige en toekomstige kapitaaltoereikend heid maandelijks in de ALCO. In de ALCO kan worden besloten om maatregelen te treffen voor bijsturing. Jaarlijks wordt een kapitaal- en fundingplan opgesteld met daarin de strategische en tactische uitgangs punten alsmede projecties van de verwachte ontwikkelingen in de kapitaalpositie. Dit plan is tevens onderdeel van de ICAAP-documentatie. Het kernkapitaal is in 2014 gedaald met € 86 miljoen van € 1.087 miljoen naar € 1.001 miljoen. De daling van het kernkapitaal is in belangrijke mate het gevolg van de nieuwe CRR-regelgeving. Hierdoor mogen een aantal componenten, die onder Basel II nog wel onderdeel vormden van het kernkapitaal, niet meer worden meegeteld. Daarnaast zijn er wijzigingen in een aantal aftrekposten en de hoogte hiervan. Zo geldt dat de goodwill, de immateriële vaste activa en de Shortfall IRB volledig in mindering dienen te worden gebracht van het kernkapitaal en zijn er onder CRD IV onder andere aftrekposten aangaande latente belasting-vorderingen en toegezegd-pensioenregelingen bijgekomen. Tot slot heeft de overgang naar het beschikbare premiestelsel voor de pensioenen een belangrijk negatief effect gehad op het kernkapitaal.

De leverageratio is een simpele risico-ongevoelige maatstaf waarbij kapitaal wordt gedeeld door een optelsom van balansposten en posten buiten de balansstelling. Van Lanschot heeft op basis van de phase-in kapitaaldefinitie een leverageratio van 5,4%. De hoeveelheid kapitaal in de teller is € 1.001 miljoen en de noemer bedraagt € 18,4 miljard. Daarvan is € 18,0 miljard opgebouwd uit posten op de balansstelling. In tabellen 1.4.B en 1.4.C is aangegeven hoe het toetsingsvermogen van Van Lanschot is opgebouwd. Tabel 1.4.B is opgesteld op basis van Basel III, tabel 1.4.C op basis van Basel II. Daarnaast wordt aangegeven hoe de relatie is tussen het toetsingsvermogen en het eigen vermogen, zoals opgenomen in de geconsolideerde balans. De prudentiële filters bestaan uit filters aangaande de reserve kasstroom afdekkingen (€ 12,4 miljoen), eigen kredietrisico van schuldbewijzen aangemerkt tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening (€ 17,7 miljoen) en prudente waardering (€ 2,1 miljoen negatief). De post Goodwill in het toetsingsvermogen is exclusief € 3,0 miljoen goodwill die zich in niet-strategische deelnemingen bevindt (2013: € 8,7 miljoen).

Om te voorkomen dat banken direct te maken krijgen met flinke dalingen in hun kernkapitaal als gevolg van CRR-regelgeving is een overgangsregeling ingevoerd. Deze transitionele bepaling houdt onder andere een infasering van aftrekposten in, waarmee banken de tijd krijgen om hun vermogen op peil te houden.

31/12/2014

31/12/2013*

588.519

720.226

497.776

639.287

7.889

8.083

75.182

72.856

7.672

–

Toetsingsvermogen

1.049.280

1.165.472

waarvan Tier I-kernkapitaal

1.001.448

1.087.321

waarvan aanvullend Tier I-kapitaal

1.001.448

1.087.321

47.832

78.151

BIS-ratio

14,3%

13,0%

Tier I-ratio

13,6%

12,1%

Common Equity Tier I-ratio (phase-in)

13,6%

12,1%

5,4%

–

Tabel 1.4.A Vereist en aanwezig kapitaal Vereist minimumkapitaal Kredietrisico Marktrisico en leveringsrisico Operationeel risico CVA-risico

waarvan Tier II-kapitaal Kapitaalratio's

Leverageratio (phase-in)


90


Tabel 1.4.B Toetsingsvermogen Aandelenkapitaal

31/12/2014 40.000

Agioreserve

247.396

Algemene reserve

735.388

Voorlopige winstverdeling ten behoeve van solvabiliteit

99.001

Minderheidsbelangen

12.600

Actuariële resultaten uit hoofde van toegezegd-pensioenregeling

– 8.377

Reserve kasstroomafdekkingen

– 12.409

Overige reserves

70.432

Prudentiële filters

27.931

Aftrekposten Goodwill en overige immateriële vaste activa

– 145.790


– 10.712

Shortfall IRB

– 53.929

Activa uit hoofde van pensioenregelingen Tier I-kernkapitaal Innovatieve instrumenten met rentestep-up (uitgegeven eigenvermogensinstrumenten)

– 83 1.001.448 21.800

Aftrekposten Shortfall IRB

– 21.800

Tier I-totaalvermogen

1.001.448

Achtergestelde leningen

95.529

(Algemene) voorzieningen op SA-vorderingen

2.790

Aftrekposten Shortfall IRB Tier II-totaalvermogen Toetsingsvermogen

– 50.487 47.832 1.049.280

Aansluiting toetsingsvermogen met geconsolideerd eigen vermogen Resultaat 2014 toekomend aan uitgegeven eigenvermogensinstrumenten Resultaat 2014 toekomend aan derden Goodwill en overige immateriële vaste activa Latente belastingvorderingen Activa uit hoofde van pensioenregelingen Achtergestelde leningen Aandeel derden

1.110 8.597 145.790 10.712 83 – 95.529 21.287

Kasstroomafdekkingen

– 12.409

Tegen reële waarde gewaardeerde niet-gerealiseerde winsten en verliezen

– 17.658

Aftrekpost shortfall IRB

126.216

Herwaarderingsreserves niet-behorend tot het toetsingsvermogen Innovatieve instrumenten met rentestep-up (uitgegeven eigenvermogensinstrumenten) Overige vermogenscomponenten niet-behorend tot het toetsingsvermogen Totaal geconsolideerd eigen vermogen

40.034 5.450 – 19.128 1.263.835

91


Tabel 1.4.C Toetsingsvermogen

31/12/2013

Tier I-vermogen Aandelenkapitaal

40.000

Agioreserve

247.396

Algemene reserve

930.224

Voorlopige winstverdeling ten behoeve van solvabiliteit

29.225

Minderheidsbelangen

15.140

Aftrekposten Goodwill en overige immateriële vaste activa Shortfall IRB Core Tier I-vermogen Innovatieve instrumenten met rentestep-up (uitgegeven eigenvermogensinstrumenten) Innovatieve instrumenten zonder rentestep-up (uitgegeven eigenvermogensinstrumenten) Oorspronkelijk Tier I-vermogen

– 142.341 – 32.323 1.087.321 27.250 8.813 1.123.384

Aftrekposten Vermogenselementen Shortfall IRB Tier I-totaalvermogen

– 2.790 – 33.273 1.087.321

Tier II-vermogen Hoger aanvullend kapitaal Landgebonden hoger aanvullend eigen vermogen Lager aanvullend kapitaal Oorspronkelijk Tier II-vermogen

21.498 6.100 118.939 146.537

Aftrekposten Vermogenselementen Shortfall IRB Tier II-totaalvermogen Toetsingsvermogen

– 2.790 – 65.596 78.151 1.165.472

Aansluiting toetsingsvermogen met geconsolideerd eigen vermogen Verwacht uit te keren dividend lopend jaar Resultaat 2013 toekomend aan derden Goodwill en overige immateriële vaste activa Totaal lager aanvullend kapitaal Aftrekpost vermogenselementen Aftrekpost shortfall IRB Herwaarderingsreserves niet-behorend tot het toetsingsvermogen Overige vermogenscomponenten niet-behorend tot het toetsingsvermogen Actuariële resultaten uit hoofde van toegezegd-pensioenregelingen Totaal geconsolideerd eigen vermogen

– 4.276 142.342 – 118.939 5.580 131.192 410 – 6.743 – 81.617 1.241.973

92


2. Kredietrisico

2.1.2 Kredietbeheer

Kredietrisico wordt gedefinieerd als het risico dat een tegenpartij niet meer aan zijn verplichtingen jegens de bank kan voldoen. Het kredietrisicobeleid van Van Lanschot richt zich in de eerste plaats op de tegenpartijrisico’s die samenhangen met de kredietverlening aan haar particuliere en zakelijke klanten. Strenge selectiecriteria voor nieuwe klanten en actief kredietbeheer voor bestaande klanten moeten de kwaliteit van de kredietportefeuille waarborgen. Uitgangspunt bij de kredietverlening is dat deze ondersteunend moet zijn aan de doelstellingen van Van Lanschot. Op individuele basis wordt beoordeeld of de verstrekking binnen deze doelstellingen past. Kredietrisico van posities op overheden en financiële instellingen hangen samen met beleggingsactiviteiten, internationaal betalingsverkeer en liquiditeitsbeheer. Het tegenpartijrisico op financiële instellingen wordt grotendeels veroorzaakt door het bij deze instellingen kortstondig uitzetten van overtollige liquide middelen dan wel beleggingen in onder andere covered bonds. Ten aanzien van het instellen van landenlimieten en limieten voor financiële instellingen hanteert Van Lanschot een stringent beleid, waarbij de landenlimiet als een crosslimiet fungeert. Dat wil zeggen dat de tegenpartijrisico’s op financiële instellingen in één enkel land worden gelimiteerd door de hoogte van de desbetreffende landenlimiet. Deze ligt doorgaans op een lager niveau dan de som van de individuele tegenpartijlimieten.

Stringent kredietbeheer is een vereiste om de kwaliteit van de krediet portefeuille te bewaken. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen kredietbeheer op individueel niveau en kredietbeheer op portefeuille niveau. Op individueel niveau wordt nadrukkelijk gelet op ongeoorloofde debetstanden en achterstandenbeheer. Kredieten met een verhoogd risicoprofiel worden onderworpen aan een risicocheck. Daarnaast vinden voor een deel van de portefeuille regelmatig revisies plaats, waarbij het kredietrisico bij de individuele klant kritisch tegen het licht wordt gehouden. De revisiefrequentie kan per kredietnemer verschillen, afhankelijk van het risicoprofiel, maar revisie gebeurt minimaal jaarlijks. Tijdens de revisie wordt naast de financiële analyse met name aandacht besteed aan de toekomstige ontwikkelingen van de klant (mede in het licht van relevante macroeconomische ontwikkelingen). Een verslechtering van het risicoprofiel kan leiden tot verscherpt toezicht, aangepaste rating, corrigerende maatregelen (zoals uitbreiding zeker hedenpositie of de verhoging van de frequentie van financiële rapportages), inschakeling van de afdeling Bijzonder Beheer of een combinatie van deze maatregelen. Zie voor meer informatie paragraaf 2.3. Op portefeuilleniveau worden de kredietrisico’s op maandbasis gerapporteerd. Op kwartaalbasis worden een uitgebreide kredietrisico rapportage en de relevante (verwachte) ontwikkelingen besproken in de Beleidsrisicocommissie Kredieten. Een negatieve ontwikkeling van het risicoprofiel voor een bepaald klantsegment (of voor een bepaalde sector of type uitzetting) kan leiden tot aanpassing van het bijbehorende kredietbeleid. Vooral ontwikkelingen in sectoren waar een concentratie risico aanwezig is, worden nauwlettend in de gaten gehouden.

2.1 Kredietverlening 2.1.1 Kredietacceptatie

Het beleid inzake kredietacceptatie is bij Van Lanschot gericht op bewaking en handhaving van een goede kwaliteit van de krediet portefeuille. De bevoegdheid om kredieten en kredietrevisies goed te keuren ligt onder andere bij Acceptatie & Beheer van de afdeling Service Center Kredieten, Sparen & Betalen en Risk & Control van de afdeling Corporate Banking. De fiatteringsbevoegdheid voor grote kredieten is belegd bij de Kredietcommissie, waarin vertegenwoordigers uit relevante bedrijfs onderdelen en leden van de Raad van Bestuur zitting hebben. Voor Kempen zijn specifieke fiatteringsbevoegdheden gedefinieerd voor zover de financiering volledig is gedekt door een effectenportefeuille. Limieten voor financiële instellingen en landen worden op basis van een aantal harde criteria bepaald, zoals de externe rating, BIS-ratio’s, kapitaalratio’s, Bruto Nationaal Product (in het geval van landen) en land van herkomst. Tevens kunnen limieten op dagbasis worden aangepast en ingetrokken.

Tabel 2.2.A Verdeling van de kredietportefeuille naar entiteiten (exclusief bijzondere waardeverminderingen)

Als op basis van de revisie, risicocheck, betalingsachterstand of externe signalen sprake is van een verhoogde kans op discontinuïteit, dan wordt de afdeling Bijzonder Beheer ingeschakeld. Er wordt een inschatting gemaakt van het continuïteitsperspectief. Afhankelijk van de ernst en omvang van de problematiek is er sprake van bewakend of intensief toezicht. Bij twijfelachtige of onvoldoende continuïteitsperspectief maakt de afdeling Bijzonder Beheer een voorstel voor een bijzondere waardevermindering. Op basis van dit voorstel stelt de Impairment commissie de definitieve bijzondere waardevermindering vast.

2.2 Verdeling kredietportefeuille Van Lanschot is terughoudend met het verstrekken van kredieten zonder onderpand. Binnen Private Banking hebben kredieten als dekking doorgaans een woonhuis (hypotheken), een beleggingsportefeuille (beleggingskrediet) of commercieel vastgoed dat in privé wordt aangehouden (vastgoed). Het restant betreft regulier consumptief krediet en particuliere maatwerkfinancieringen (overig).

31/12/2014

31/12/2013

Limiet

Benutting

Limiet

Benutting

12.067.567

11.345.085

13.820.714

12.823.351

11.665.125

10.980.614

13.466.178

12.488.675

Kempen

182.710

144.739

167.995

148.135

Van Lanschot overig

219.732

219.732

186.541

186.541

Totaal Van Lanschot Bankiers

93


Deze categorie financieringen is voorbehouden aan klanten die een substantieel vermogen bij Van Lanschot hebben ondergebracht. Binnen Corporate Banking worden voor zakelijke kredieten reguliere zakelijke zekerheden gesteld zoals vastgoed, debiteuren, voorraden en inventaris.

Het kredietrisico is geconcentreerd bij Van Lanschot Bankiers. Bij Kempen en de buitenlandse dochters worden beperkt kredieten verstrekt. De limieten zijn volledig afhankelijk van het onderpand en kunnen op dagbasis muteren.

Bij nieuwe financieringen wordt kritisch gekeken in hoeverre deze passen bij de doelstellingen van Van Lanschot. Vanuit deze benadering blijft Van Lanschot terughoudend met de verstrekking van kredieten en vindt voor de zakelijke kredietportefeuille van Corporate Banking een doelgerichte afbouw plaats.

Tabel 2.2.B Kredieten en vorderingen private en publieke sector naar sector per 31/12/2014 % van het totaal

Totaal

Totaal

Limiet

Volwaardig

11.021.107

Achterstallig

Onvolwaardig

Voorzien

NonPerforming Loans

%

174.791

639.811

314.421

967.690

49,1

29.845

138.753

65.142

230.208

46,9

Bedrijven en instellingen Vastgoed

11

1.263.511

1.241.732

1.094.913

Zorg

2

205.090

244.030

196.665

116

8.309

5.988

9.633

72,1

Financiële holdings

2

250.073

320.803

217.596

27.590

4.887

2.820

34.037

57,7

Dienstverlening

4

480.809

542.610

443.713

8.383

28.713

20.612

49.761

71,8

Detailhandel

2

248.931

295.050

234.088

6.106

8.737

7.054

19.300

80,7

Kapitaalgoederen

2

185.620

244.250

172.235

10.686

2.699

1.265

24.793

46,9

Voedselwaren, drank en tabak

1

67.830

84.070

66.800

–

1.030

1.080

1.269

104,9

Overig

9

1.062.233

1.193.222

963.650

10.417

88.166

46.519

129.255

52,8

33

3.764.097

4.165.767

3.389.660

93.143

281.294

150.480

498.256

53,5

54

6.111.981

6.203.561

5.965.205

31.253

115.523

68.450

159.991

59,3

Totaal Bedrijven en instellingen Particulieren Hypotheken Vastgoed

5

615.538

596.488

476.155

8.977

130.406

41.644

160.541

31,9

Overig

8

853.469

1.101.751

699.463

41.418

112.588

53.847

148.902

47,8

67

7.580.988

7.901.800

7.140.823

81.648

358.517

163.941

469.434

45,7

9.557

314.421

Totaal Particulieren Bijzondere waardeverminderingen kredieten

323.978

Het onderdeel Overig bij bedrijven en instellingen (Nederland) omvat in 2014 onder andere: Constructies en infrastructuur 1,25% (2013: 1,27%), Bouwmaterialen 1,15% (2013: 1,35%), Transport & logistiek 0,74% (2013: 0,78%), Landbouw en visserij 0,56% (2013: 0,23%), Consumentenproducten non-food 0,48% (2013: 0,72%), Autoindustrie 0,27% (2013: 0,36%), Technologie 0,23% (2013: 0,29%),

Basismaterialen 0,25% (2013: 0,27%), Toerismesector 0,16% (2013: 0,56%), Media 0,16% (2013: 0,17%), Chemicaliën 0,01% (2013: 0,01%), Olie & Gas 0,02% (2013: 0,02%) en Nutsbedrijven 0,03% (2013: 0,01%). De percentages zijn uitgedrukt als aandeel van het totaal aan kredieten en vorderingen private en publieke sector.

94


Tabel 2.2.C Kredieten en vorderingen Private Bank naar sector per 31/12/2014 % van het totaal

Totaal

Totaal

Limiet

Volwaardig

8.127.291

Achterstallig

Onvolwaardig

Voorzien

NonPerforming Loans

%

76.931

220.328

122.195

286.743

55,5


2

110.300

108.611

98.808

6.042

5.450

1.584

1.200

29,1

Zorg

2

186.745

221.280

178.320

116

8.309

5.988

9.633

72,1


2

143.122

187.606

142.337

709

76

77

1.703

101,3

Dienstverlening

4

304.156

340.809

291.271

8.383

4.502

2.557

14.740

56,8

Detailhandel

2

192.233

235.713

188.098

–

4.135

2.858

4.618

69,1

Kapitaalgoederen

0

21.471

44.470

19.916

1.507

48

49

1.555

102,1


0

10.314

12.759

10.293

–

21

21

21

100,0

Overig

5

421.712

470.336

414.662

1.273

5.777

6.085

1.757

105,3

17

1.390.053

1.621.584

1.343.705

18.030

28.318

19.219

35.227

67,9

73

6.040.642

6.131.323

5.909.909

30.403

100.330

61.405

141.322

61,2

0

36.254

38.620

36.254

–

–

–

–

–

Overig

10

785.684

1.063.325

665.506

28.498

91.680

41.571

110.194

45,3

Totaal Particulieren

83

6.862.580

7.233.268

6.611.669

58.901

192.010

102.976

251.516

53,6

3.147

122.195

Achterstallig

Onvolwaardig

Voorzien

NonPerforming Loans

%

97.860

419.483

192.226

680.947

45,8

Totaal Bedrijven en instellingen Particulieren Hypotheken Vastgoed


125.342

Tabel 2.2.D Kredieten en vorderingen Corporate Bank naar sector per 31/12/2014 % van het totaal

Totaal

Totaal

Limiet

Volwaardig

2.893.816

Bedrijven en instellingen Vastgoed Zorg

37

1.153.211

1.133.121

996.105

23.803

133.303

63.558

229.008

47,7

1

18.345

22.750

18.345

–

–

–

–

–


3

106.951

133.197

75.259

26.881

4.811

2.743

32.334

57,0

Dienstverlening

6

176.653

201.801

152.442

–

24.211

18.055

35.021

74,6

Detailhandel

2

56.698

59.337

45.990

6.106

4.602

4.196

14.682

91,2

Kapitaalgoederen

5

164.149

199.780

152.319

9.179

2.651

1.216

23.238

45,9


2

57.516

71.311

56.507

–

1.009

1.059

1.248

105,0

Overig

21

640.521

722.886

548.988

9.144

82.389

40.434

127.498

49,1

Totaal Bedrijven en instellingen

77

2.374.044

2.544.183

2.045.955

75.113

252.976

131.261

463.029

51,9

2

71.339

72.238

55.296

850

15.193

7.045

18.669

46,4

19

579.284

557.868

439.901

8.977

130.406

41.644

160.541

31,9

2

67.785

38.426

33.957

12.920

20.908

12.276

38.708

58,7

23

718.408

668.532

529.154

22.747

166.507

60.965

217.918

36,6

6.410

192.226

Particulieren Hypotheken Vastgoed Overig Totaal Particulieren Bijzondere waardeverminderingen kredieten

198.636

95


Tabel 2.2.E Kredieten en vorderingen private en publieke sector naar sector per 31/12/2013 % van het totaal

Totaal

Totaal

Limiet

Volwaardig

12.490.723

Achterstallig

Onvolwaardig

Voorzien

NonPerforming Loans

%

227.377

600.150

322.652

981.118

53,8


12

1.518.221

1.508.658

1.347.689

25.478

145.054

61.135

192.519

42,1

2

257.039

285.517

243.047

1.045

12.947

7.436

14.774

57,4


3

381.634

515.980

371.204

7.401

3.029

2.749

14.851

90,8

Dienstverlening

4

556.779

662.278

475.099

47.876

33.804

29.473

80.286

87,2

Detailhandel

2

297.114

349.081

289.961

1.058

6.095

4.363

63.960

71,6

Kapitaalgoederen

2

271.988

340.909

258.988

3.070

9.930

2.041

18.136

20,6


1

154.214

200.585

152.523

156

1.535

1.715

6.136

111,7

Overig

9

1.086.472

1.278.886

986.976

16.557

82.939

54.682

138.005

65,9

35

4.523.461

5.141.894

4.125.487

102.641

295.333

163.594

528.667

55,4

51

6.482.569

6.580.410

6.304.357

71.351

106.861

66.431

172.453

62,2

Beleggingskrediet

1

170.200

432.731

169.616

–

584

387

584

66,3

Vastgoed

5

660.949

661.134

568.910

20.874

71.165

32.268

127.237

45,3

Overig

8

986.172

1.004.545

827.454

32.511

126.207

59.972

152.177

47,5

65

8.299.890

8.678.820

7.870.337

124.736

304.817

159.058

452.451

52,2

9.976

322.652

Achterstallig

Onvolwaardig

Voorzien

NonPerforming Loans

%

157.653

237.623

146.013

384.290

61,4

9.874

1.149

706

1.456

61,4

Totaal Bedrijven en instellingen Particulieren Hypotheken

Totaal Particulieren Bijzondere waardeverminderingen kredieten

332.628

Tabel 2.2.F Kredieten en vorderingen Private Bank naar sector per 31/12/2013 % van het totaal

Totaal

Totaal

Limiet

Volwaardig

9.058.856


1

129.128

135.104

118.105

Zorg

2

225.406

252.090

212.287

172

12.947

7.436

13.902

57,4


3

226.963

309.391

226.076

555

332

184

4.805

55,4

Dienstverlening

3

297.563

334.842

257.400

38.143

2.020

1.734

15.388

85,8

Detailhandel

2

215.863

259.550

210.411

1.058

4.394

3.158

46.377

71,9

Kapitaalgoederen

1

42.153

61.499

38.936

3.070

147

149

3.217

101,4


0

10.543

11.889

9.966

156

421

613

421

145,6

Overig

5

409.893

445.153

393.603

9.330

6.960

14.661

4.980

210,6

17

1.557.512

1.809.518

1.466.784

62.358

28.370

28.641

90.546

101,0

70

6.445.963

6.544.003

6.279.898

65.829

100.236

60.826

163.884

60,7

Beleggingskrediet

2

170.200

432.731

169.616

–

584

387

584

66,3

Vastgoed

1

113.746

115.299

111.906

880

960

516

2.302

–

Overig

10

920.355

946.003

784.296

28.586

107.473

55.643

126.974

51,8


83

7.650.264

8.038.036

7.345.716

95.295

209.253

117.372

293.744

56,1

2.907

146.013

Totaal Bedrijven en instellingen Particulieren Hypotheken


148.920

96


Tabel 2.2.G Kredieten en vorderingen Corporate Bank naar sector per 31/12/2013 % van het totaal

Totaal

Totaal

Limiet

Volwaardig

3.433.231

Achterstallig

Onvolwaardig

Voorzien

NonPerforming Loans

%

69.724

362.527

176.639

596.828

48,7

15.604

143.905

60.429

191.063

42,0


39

1.389.093

1.373.554

1.229.584

Zorg

1

31.633

33.427

30.760

873

–

–

872

–


4

154.671

206.589

145.128

6.846

2.697

2.565

10.046

95,1

Dienstverlening

7

259.216

327.436

217.699

9.733

31.784

27.739

64.898

87,3

Detailhandel

2

81.251

89.531

79.550

–

1.701

1.205

17.583

70,8

Kapitaalgoederen

6

229.835

279.410

220.052

–

9.783

1.892

14.919

19,3


4

143.671

188.696

142.557

–

1.114

1.102

5.715

98,9

Overig

19

676.579

833.733

593.373

7.227

75.979

40.021

133.025

52,7


82

2.965.949

3.332.376

2.658.703

40.283

266.963

134.953

438.121

50,6

1

36.606

36.407

24.459

5.522

6.625

5.605

8.569

84,6

15

547.203

545.835

457.004

19.994

70.205

31.752

124.935

45,2

2

65.817

58.542

43.158

3.925

18.734

4.329

25.203

23,1

18

649.626

640.784

524.621

29.441

95.564

41.686

158.707

43,6

4.988

176.639


182.344

Het totaal uitstaand bedrag is, zoals opgenomen in de tabellen 2.2.B tot en met 2.2.G, verminderd met de bijzondere waardeverminderingen kredieten. Dit geeft het totaal aan kredieten en vorderingen van de private en publieke sector. De bijzondere waardeverminderingen zijn opgedeeld in Incurred But Not Reported (IBNR) enerzijds en specifieke voorzieningen anderzijds. IBNR is opgenomen onder Achterstallig. De omvang van IBNR bedraagt ultimo 2014 € 9,7 miljoen en de loss identification period (LIP) bedraagt drie maanden. Specifieke voorzieningen zijn opgenomen onder Onvolwaardig, zowel nominaal als procentueel. Alle kredieten waarvan de rente en/of aflossing niet tijdig worden voldaan, zijn achterstallig. Als een klant waarschijnlijk of daadwerkelijk zijn verplichtingen jegens de bank niet meer kan nakomen, wordt een voorziening getroffen. De kredieten van de klant worden dan aangemerkt als onvolwaardige kredieten. Non-Performing Loans zijn kredieten die kunnen worden aangemerkt als: – geherstructureerde financiering waarbij de positie van de bank is verslechterd ten opzichte van voor de herstructurering of; – kredieten met een Probability of Default van 1 of; – kredieten waarbij sprake is van een voorziening of; – kredieten met een materiële overschrijding voor een periode langer dan 90 dagen.

2.3 Verhoogd kredietrisico Verhoogd kredietrisico treedt op als een klant gedurende minimaal dertig dagen niet aan de verplichtingen kan voldoen. Als op basis van de revisie, betalingsachterstand of externe signalen sprake is van een verhoogde kans op discontinuïteit, dan zal de afdeling Bijzonder Beheer worden ingeschakeld. Er wordt een inschatting gemaakt van het continuïteitsperspectief. Zodra er signalen zijn die kunnen duiden op een verslechterd continuïteits perspectief, dan zal de klant onder toezicht worden gesteld van de afdeling Bijzonder Beheer. Bij twijfelachtige of onvoldoende continuïteitsperspectief maakt de afdeling Bijzonder Beheer een voorstel voor een bijzondere waardevermindering. Deze afweging wordt gemaakt door de afdelingen Bijzonder Beheer en Corporate Banking. Deze afdelingen maken op basis van obligo, aanwezige zekerheden en verwachte kasstromen een voorstel voor de benodigde bijzondere waardevermindering. De Impairment commissie beoordeelt deze voorstellen en stelt conform het beleid viermaal per jaar de uiteindelijke bijzondere waardevermindering vast.

97


Financieringen waarbij sprake is van een verhoogd kredietrisico worden ingedeeld in de categorie achterstallig of de categorie onvolwaardig. Alle leningen waarvan de rente en/of aflossing (binnen dertig dagen) niet tijdig worden voldaan, zijn achterstallig. Als een bijzondere waardever mindering is toegepast op een vordering, worden de kredieten van de klant aangemerkt als onvolwaardige kredieten. De Bijzonder Beheer-activiteiten zijn erop gericht om klanten te begeleiden naar reguliere behandeling (zonder Bijzonder Beheertoezicht). Het streven is om dit binnen de met de klant gemaakte afspraken te doen, maar indien nodig wordt herstructurering toegepast. Meer informatie over herstructurering van financieringen is opgenomen in paragraaf 2.3.3.

2.3.1 Achterstallige vorderingen

Van Lanschot definieert een vordering als achterstallig als sprake is van een overschrijding van minimaal € 5.000,- voor een periode van meer dan dertig dagen. Hierbij wordt rekening gehouden met saldocompen satie voor zover deze juridisch is geformaliseerd. Het Overstanden Monitoring Office bewaakt de achterstallige vorderingen en ondersteunt het kantorennet bij het terugdringen hiervan (zie tabel 2.3.1). Door actief beheer van achterstallige vorderingen zijn potentiële probleemfinancieringen in een vroeg stadium onderkend. Als op basis van individuele beoordeling wordt vastgesteld dat sprake is van een verhoogd risico, zal de afdeling Bijzonder Beheer toezicht op de betreffende klant houden. In het algemeen zijn zekerheden gesteld voor alle huidige en toekomstige schulden van een debiteur. Naast hypothecaire zekerheden en garanties door overheden en kredietinstellingen, kunnen zakelijk onroerend goed, debiteuren, voorraden en inventaris als onderpand zijn gegeven. De meeste zekerheden zijn niet direct gekoppeld aan een specifieke financiering maar aan de betreffende klant.

2.3.2 Onvolwaardige kredieten Als een klant waarschijnlijk of daadwerkelijk zijn verplichting jegens de bank niet meer kan nakomen, wordt een voorziening getroffen. Het krediet wordt dan aangemerkt als een onvolwaardig krediet. Indien een krediet onvolwaardig is, zal de behandelaar van de afdeling Bijzonder Beheer (rekening houdend met de verwachte uit te winnen bedragen) de voorziening vaststellen. Deze voorzieningen worden op individuele basis vastgesteld. De totale dotatie aan de voorzieningen in 2014 bedraagt 93 basispunten van de gemiddelde risicogewogen activa (RWA) over 2014 (2013: 105 basispunten). Deze dotatie wordt deels gecompenseerd door een verhoging van de renteopslag aan klanten.

Tabel 2.3.1 Ouderdomsanalyse achterstallige vorderingen (exclusief onvolwaardige kredieten)

Van Lanschot boekt kredieten direct af, zodra voldoende zekerheid is over het verlies (verwachting dat er geen opbrengsten meer zullen worden gegenereerd, alle zekerheden zijn te gelde gemaakt en/of de definitieve uitkering van de curator is nog te ontvangen). De omvang van de onvolwaardige kredieten die ook een overschrijding tonen van minimaal € 5.000,- voor een periode van meer dan dertig dagen, bedraagt € 404 miljoen (2013: € 440 miljoen). Bij de bepaling van bijzondere waardeverminderingen worden alle klanten die langer dan drie maanden in achterstand zijn individueel beoordeeld en opgenomen onder specifieke voorzieningen. Daarnaast wordt een voorziening getroffen voor kredietverliezen die reeds zijn opgetreden maar die per balansdatum nog niet bekend zijn bij Van Lanschot. Voor het berekenen van de bijzondere waardeverminderingen worden onderstaande methodieken gehanteerd:

Individuele posten Voor een individuele post waarbij sprake is van een objectieve aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering, wordt een inschatting van de toekomstige kasstromen gemaakt die op basis van de DCF-methode contant worden gemaakt tegen de originele disconteringsvoet. Veronderstellingen die hierbij worden gebruikt zijn de inschatting van de (executie)waarde van zekerheden, de inschatting van nog te ontvangen betalingen, de inschatting van de timing van deze betalingen en de disconteringsvoet.

Incurred But Not Reported (IBNR) Alle kredieten waarvoor geen objectieve aanwijzing voor bijzondere waardevermindering aanwezig is, worden meegenomen in IBNRvoorzieningen. IBNR-voorzieningen betreffen de waardeverminderingen die hebben plaatsgevonden per rapportagedatum, maar waar de bank als gevolg van een informatieachterstand nog niet van op de hoogte is. Deze waardevermindering wordt berekend op basis van het verwachte verlies (Expected Loss). Deze wordt op relatieniveau (non-retail) en productniveau (retail) berekend met de aanwezige Probability of Default (PD), Exposure at Default (EAD) en Loss Given Default (LGD). Daarnaast wordt de confirmation period geschat. Dit is het aantal kwartalen dat sprake is van informatieachterstand (minimaal 0, maximaal 4). De uiteindelijke berekening van de bijzondere waardevermindering is het product van Expected loss (EL) en de confirmation period. Deze methodiek is consistent met de Basel III-modellen en maakt gebruik van historische informatie.

31/12/2014

31/12/2013

Uitstaand saldo

Overschrijding

Uitstaand saldo

Overschrijding

174.791

69.740

227.377

42.758

30-60 dagen

17.754

1.710

42.095

1.002

61-90 dagen

4.339

174

52.943

1.969

152.698

67.856

132.339

39.787

Totaal

>90 dagen

98


Specifiek

IBNR

Totaal

Stand per 1 januari

322.652

9.976

332.628

Afboekingen

– 89.005

–

– 89.005

76.417

– 419

75.998

4.357

–

4.357

314.421

9.557

323.978

Tabel 2.3.2.A Verloop Bijzondere waardeverminderingen 2014

Toevoegingen aan of vrijval van de voorziening In rekening gebrachte rente Stand per 31 december Als percentage van de RWA

4,40

Tabel 2.3.2.B Verloop Bijzondere waardeverminderingen 2013 Stand per 1 januari

Specifiek

IBNR

Totaal

298.924

11.454

310.378

Afboekingen

– 84.269

–

– 84.269

Toevoegingen aan of vrijval van de voorziening

103.863

– 1.478

102.385

4.134

–

4.134

322.652

9.976

332.628

In rekening gebrachte rente Stand per 31 december Als percentage van de RWA

3,69

Tabel 2.3.2.C Bijzondere waardeverminderingen ten laste van de winst-en-verliesrekening Bijzondere waardeverminderingen ten laste van de winst-en-verliesrekening Als percentage van de gemiddelde RWA

Tabel 2.3.2.D Voorzieningen op basis van entiteit

31/12/2014

2014

2013

75.998

102.385

0,93

1,05

31/12/2013

Onvolwaardig

Voorzien

Onvolwaardig

Voorzien

Totaal

639.811

314.421

600.150

322.652

Van Lanschot Bankiers

636.855

311.465

598.294

320.796

2.916

2.916

1.759

1.759

40

40

97

97

Kempen Van Lanschot overig

2.3.3 Geherstructureerde financieringen Er is sprake van een geherstructureerde financiering (forbearance) als de kredietnemer op grond van economische omstandigheden de verplichtingen jegens de bank niet meer kan nakomen en de bank op basis van deze omstandigheden heeft besloten de voorwaarden en condities van de kredietovereenkomst te herzien, teneinde de kredietnemer in staat te stellen aan de vernieuwde verplichtingen te kunnen voldoen. Hieronder valt ook het eventueel geheel of gedeeltelijk herfinancieren van de bestaande uitzetting.

Deze aanpassing van de bestaande kredietovereenkomst (of eventueel gedeeltelijke herfinanciering) is gerelateerd aan de economische omstandigheden van de klant en zou door de bank niet worden aangeboden indien deze omstandigheden zich niet zouden hebben voorgedaan. Anderzijds, indien de aanpassing van de voorwaarden van de kredietovereenkomst niet het gevolg is van de economische omstandigheden van de kredietnemer, is er geen sprake van forbearance. Forbearance-situaties kunnen zich voordoen bij Non-Performing Loans en eveneens bij leningen die zonder de aanpassing de status van non-performing zouden krijgen.

99


Enige praktijkvoorbeelden van het zich voordoen van forbearancesituaties zijn: – De verstrekking van een tijdelijke ondersteuning van de liquiditeit van de kredietnemer door middel van een kortlopend extra krediet. – Een overeenkomst die inhoudt dat de aflossingsverplichtingen van de kredietnemer gedurende een bepaalde looptijd geheel of gedeeltelijk worden opgeschort. Een verhoging van de restant hoofdsom van een krediet (meestal ten bedrage van één of meerdere aflossingstermijnen), waarna het nakomen van de op de verhoogde uitstaande restant hoofdsom gebaseerde nieuwe (en eventueel aangepaste) aflossingsverplichtingen weer mogelijk moet zijn. – De verlenging van de oorspronkelijk overeengekomen looptijd van het krediet. Doelstelling van de maatregelen die worden genomen bij forbearancesituaties is het maximaliseren van de kans op het herstel van de betalings capaciteit van de kredietnemer, teneinde de kans op verliezen als gevolg van het moeten afboeken van de lening of een deel daarvan zoveel mogelijk te reduceren. Daarbij dienen de maatregelen voor de klant een passende en duurzame oplossing te bieden voor het op termijn weer kunnen nakomen van de oorspronkelijke verplichtingen uit hoofde van de kredietovereenkomst. De toepassing van forbearance-maatregelen is exclusief voorbehouden aan de afdeling Bijzonder Beheer, die hierbij een op algemene uitgangs punten gebaseerd beleid hanteert en deze uitgangspunten vertaalt naar de specifieke situatie bij de individuele klant. Gegeven het karakter van deze financieringen vindt intensief kredietbeheer plaats door inzet van de afdeling Bijzonder Beheer. Alvorens eventueel met de klant tot hernieuwde afspraken te komen wordt er een uitgebreide (onder andere financiële) analyse gemaakt van de klant, waarbij de kansen op rendements herstel zo goed mogelijk worden ingeschat. De uitkomsten van dit onderzoek kunnen onder meer gevolgen hebben voor de rating van de klant, de revisiefrequentie en de omvang van de eventueel te treffen kredietvoorziening. Indien de klant zich kwalificeert voor passende forbearance-maatregelen, wordt een voorstel opgesteld dat aan de daartoe bevoegde beoordelaar(s) ter goedkeuring wordt voorgelegd. In de praktijk blijken niet in alle gevallen de forbearance-maatregelen het beoogde effect te hebben (herstel van betaalcapaciteit van de klant of beëindiging van een proces van afnemende betaalcapaciteit). Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van het verder verslechteren van de econo mische omstandigheden bij de klant of het uitblijven van een verwachte verbetering daarin.

Indien zich een dergelijke situatie voordoet zal het dossier opnieuw worden geanalyseerd en de te volgen strategie nader worden bepaald. Echter, hierbij blijft nadrukkelijk het uitgangspunt aan de orde dat de forbearance-maatregel passend, duurzaam en effectief dient te zijn. De eventueel hernieuwde afspraken met de kredietnemer dienen ook aan deze strikte criteria te voldoen. Er is sprake van de beëindiging van een forbearance-situatie indien onder meer voldaan is aan de volgende voorwaarden: de status non-performing is niet meer van toepassing op de uitzetting en er is sindsdien een periode van twee jaar verstreken. Bovendien dient vanaf een jaar nadat de nonperformingstatus niet meer van toepassing is, weer te kunnen worden voldaan aan de oorspronkelijke voorwaarden van de kredietovereenkomst. Na afloop van de tweejaarsperiode mag geen enkele betaling van de kredietnemer een achterstalligheid hebben van meer dan 30 dagen. De registratie, het risicobeheer en de -bewaking van uitzettingen waarbij sprake is van forbearance vindt plaats bij de afdeling Bijzonder Beheer. Ieder kwartaal, en bij specifieke uitzettingen indien daartoe aanleiding is ook vaker, vindt op individueel niveau de beoordeling plaats van de posten waarbij sprake is van een forbearance-situatie in relatie tot de eventueel getroffen voorziening. Los van deze kwartaalbeoordeling (in het kader van het voorzieningenproces) vindt op deze posten uitgebreid kredietrisicobeheer plaats, waarbij de intensiteit en frequentie zoveel mogelijk aansluiten op de specifieke omstandigheden van de uitzetting. De tabellen 2.3.3.A t/m 2.3.3.G geven het totaalvolume weer van klantgroepen met een of meer geherstructureerde financieringen (inclusief financieringen van deze klantgroepen die niet zijn geherstructureerd). Binnen Van Lanschot komen verschillende vormen van herstructureringen voor (zie tabel 2.3.3.C). Na een herstructurering blijft de financiering onder toezicht bij de afdeling Bijzonder Beheer totdat is aangetoond dat de herstructurering succesvol is geweest. Zodra de behandeling van de financiering weer plaatsvindt op basis van regulier beheer ziet Van Lanschot de financiering als een reguliere financiering en is er geen sprake meer van een geherstructureerde financiering.

100


Tabel 2.3.3.A Geherstructureerde financieringen naar sector per 31/12/2014 % van het totaal Totaal

Totaal

Limiet

Volwaardig

354.376

Achterstallig

Onvolwaardig

Voorzien

%

43.042

375.627

197.702

52,6

9.448

104.807

48.811

46,6


29

162.876

134.183

48.621

Zorg

2

9.143

3.583

972

–

8.171

5.848

71,6


2

9.660

7.141

1.415

5.465

2.780

855

30,8

Dienstverlening

6

30.394

22.008

13.233

199

16.962

12.426

73,3

Detailhandel

3

17.528

18.765

10.150

–

7.378

6.083

82,4

Kapitaalgoederen

2

10.924

8.528

4.671

6.253

–

–

–


0

1.269

1.078

239

–

1.030

1.080

104,9

Overig

18

101.444

57.354

31.446

7.558

62.440

33.333

53,4


62

343.238

252.640

110.747

28.923

203.568

108.436

53,3

Hypotheken

10

52.507

52.311

15.442

3.535

33.530

25.077

74,8

Vastgoed

16

88.962

83.396

2.228

3.250

83.484

33.784

40,5

Overig

12

67.371

29.577

4.992

7.334

55.045

30.405

55,2


38

208.840

165.284

22.662

14.119

172.059

89.266

51,9

–

197.702

Achterstallig

Onvolwaardig

Voorzien

%

29.166

339.693

171.464

50,5

Particulieren


197.702

Tabel 2.3.3.B Geherstructureerde financieringen naar sector per 31/12/2013 % van het totaal Totaal

Totaal

Limiet

Volwaardig

415.907


23

135.359

120.614

27.725

6.584

101.050

47.591

47,1

2

9.180

2.354

785

–

8.395

5.786

68,9


1

4.127

3.875

1.429

–

2.698

920

34,1

Dienstverlening

9

55.205

46.590

20.821

83

34.301

18.547

54,1

10

56.022

63.237

50.366

822

4.834

2.696

55,8

Kapitaalgoederen

2

11.231

10.603

5.306

–

5.925

281

4,7


1

5.926

5.973

4.602

–

1.324

1.715

129,5

Overig

17

103.482

85.022

40.070

7.569

55.843

31.257

56,0


65

380.532

338.268

151.104

15.058

214.370

108.793

50,8

8

47.421

50.851

20.839

3.794

22.788

18.419

87,7

18

106.440

103.487

39.926

1.812

64.702

28.420

43,9

9

52.978

30.100

6.643

8.502

37.833

15.832

42,0

35

206.839

184.438

67.408

14.108

125.323

62.671

50,0

–

171.464

Detailhandel


171.464

101


Tabel 2.3.3.C Type geherstructureerde financieringen Totaal Aflossingen/reducties zijn (tijdelijk) verlaagd/opgeschort

31/12/2014

31/12/2013

354.376

415.907

210.114

222.049

(tijdelijke) Verhoging van de kredietlimiet voor financiering van de financieringslasten/cashflow tekorten

75.293

110.648

Rente is (tijdelijk) verlaagd of financiering is rentevrij gemaakt

62.024

67.650

(voorwaardelijke en/of gedeeltelijke) Kwijtschelding van de vordering

6.945

15.560

Tabel 2.3.3.D Verloop geherstructureerde financieringen

2014

2013

415.907

283.198

Stand per 1 januari Nieuwe geherstructureerde financieringen

131.002

213.819

Toevoegingen en aflossingen

– 91.680

– 27.228

Activa niet langer aangemerkt als geherstructureerde financieringen

– 98.420

–

– 2.433

– 53.882

354.376

415.907

Bijzondere waardeverminderingen Stand per 31 december

Tabel 2.3.3.E en 2.3.3.F geven inzicht in de onderliggende zekerheden van geherstructureerde financieringen. Het uitgangspunt voor het opstellen van het overzicht zijn de gebruikte zekerheden onder Basel met uitzondering van Commercieel vastgoed.

Tabel 2.3.3.E Geherstructureerde financieringen naar zekerheden per 31/12/2014 Uitstaand saldo

Hypothecaire zekerheid

Commercieel vastgoed*

Financiële zekerheden

Totaal primaire zekerheden

Secundaire zekerheden en ongedekte kredieten

354.376

41.817

190.040

5.529

237.386

133.711

38.533

41.817

–

–

41.817

–

Rekening-courant

139.155

–

–

5.444

5.444

133.711

Leningen

176.678

–

190.040

–

190.040

–

Effectenkredieten en -afrekeningsvorderingen

10

–

–

85

85

–


–

–

–

–

–

–

Totaal Hypothecaire leningen

*

Op basis van beleggingswaarde.

102


Tabel 2.3.3.F Geherstructureerde financieringen naar zekerheden per 31/12/2013 Uitstaand saldo






415.907

36.450

192.881

447

229.778

193.577

29.002

36.450

–

–

36.450

–

Rekening-courant

155.854

–

–

442

442

155.412

Leningen

225.042

–

192.881

–

192.881

32.161


9

–

–

5

5

4


6.000

–

–

–

–

6.000

Totaal Hypothecaire leningen

*


De geografische indeling in tabel 2.3.3.G is gebaseerd op de vestigingsplaats van de klant.

Tabel 2.3.3.G Geherstructureerde financiering geografisch

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

354.376

415.907

Nederland

338.042

409.374

België

8.998

4.009

Overig

7.336

2.524

2.4 Kredietrisicomodellen In de regelgeving bestaat de mogelijkheid om de berekening van het kredietrisico te baseren op interne modellen. De modellen variëren in risicosensitiviteit. Naar gelang de bank meer en betere (statistische) informatie heeft over haar klanten en producten, kunnen modellen met een meer geavanceerdere benadering ontwikkeld worden. Oplopend in risicosensitiviteit zijn de mogelijke benaderingen: Standardised Approach (SA), Foundation Internal Ratings Based (F-IRB) en Advanced Internal Ratings Based (A-IRB). Tabel 2.4.A geeft de parameters voor interne modellen op basis waarvan het risico op kredieten wordt bepaald.

Tabel 2.4.A Sleutelparameters bij de berekening van de risicoweging PD = Probability of Default (%)

De kans dat een klant binnen een jaar in gebreke blijft.

EAD = Exposure at Default (€)

De financiële verplichting van de klant op het moment dat deze in gebreke blijft.

LGD = Loss Given Default (%)

Een schatting van het verlies dat Van Lanschot lijdt als het onderpand voor een lening wordt uitgewonnen of bij liquidatie van een onderneming als onderdeel van een uitwinningsproces.

M = Maturity (jaren)

De resterende verwachte looptijd.

S = Sales (€ miljoen)

De omzet van een bedrijf (gebruikt bij zakelijke non-retailmodellen).

103


Sinds medio 2012 heeft Van Lanschot goedkeuring gekregen om met alle kredietportefeuilles onder de Internal Ratings Based methode te rapporteren. Daardoor heeft Van Lanschot een volledig risicosensitief beeld van de kredietportefeuille. De kredietportefeuille kan in twee onderdelen worden opgesplitst, een retailportefeuille en een non-retailportefeuille.

Overige kredieten

Retailportefeuille

Het raamwerk waarbinnen de modellen zijn ontwikkeld, ligt vast in het Modelgovernance Framework. Dit is onderdeel van het overkoepelende Handboek Kredietgovernance. In dit raamwerk ligt het proces van modelontwikkeling en -goedkeuring vast. De methodiek om de modellen te valideren ligt vast in het Raamwerk Modelvalidatie. De modelontwikkeling heeft plaatsgevonden op basis van data uit een voor dit doeleinde opgezet datawarehouse. Het ontwikkelingsproces van alle modellen is door Group Audit getoetst en akkoord bevonden. Daarnaast heeft ook een externe validator dit proces beoordeeld en akkoord bevonden. Van Lanschot hanteert segmenteringsmodellen voor het beoordelen van het risicoprofiel van de retailportefeuille. De werking van de modellen wordt periodiek getoetst. Dit gebeurt onder andere door maandelijkse back testing van modellen en een periodieke externe validatie. De externe validaties tonen aan dat de modellen goed presteren, stabiel zijn door de tijd en dat de PD-schattingen betrouwbaar zijn. Dit heeft geleid tot een formele goedkeuring van deze modellen door De Nederlandsche Bank in 2010. Voor het beoordelen van de non-retailportefeuille hanteert Van Lanschot ratingmodellen. Deze modellen zijn een combinatie van statistiek en modelinput op basis van expertkennis. De uitkomsten van de modellen worden maandelijks gerapporteerd en periodiek worden deze modellen extern gevalideerd. Dit heeft geleid tot de formele goedkeuring van twee modellen door De Nederlandsche Bank in 2011 en de overige modellen in 2012.

Van Lanschot berekent voor de retailportefeuille RWA op basis van een A-IRB-methodiek. Het betreft hierbij vier verschillende deelportefeuilles: – de hypotheekportefeuille; – rekening-courantkredieten tot € 40.000,-; – consumptieve financieringen tot € 2.000.000,-; – MKB-relaties tot € 1.000.000,-. Voor deze portefeuilles worden op basis van interne segmenterings modellen de PD, LGD en EAD voor ieder afzonderlijk product bepaald. Deze parameters worden bepaald aan de hand van statistische modellen. De PD-modellen zijn voornamelijk gebaseerd op gedragsmatige aspecten en de LGD-modellen op basis van onderliggende zekerheden. Voor de LGD in de RWA-berekening wordt een downturn-LGD gehanteerd (het verwachte verlies bij default in slechte economische situaties). Voor het bepalen van de EAD wordt gekeken naar de limiet en de benutting van de betreffende rekening. De segmenteringsmodellen worden daarnaast gebruikt voor het bewaken van de risico-ontwikkelingen en het berekenen van stressscenario’s (zowel sensitiviteit als scenariostresstesten). Hierbij wordt ook de impact op de rentabiliteit en de kapitaalratio’s vastgesteld.

Non-retailportefeuille Van Lanschot berekent voor de non-retailportefeuille de risicogewogen activa op basis van de F-IRB-methode. Het betreft de volgende modellen: – het Commercieel-vastgoedmodel, waarin de portefeuille van commercieel-vastgoedrelaties is ondergebracht; – het Holdingmodel, waarin de portefeuille van relaties met minderheidsdeelnemingen en participaties is ondergebracht; – het Zakelijk Krediet Relaties-model; – het Particulier Krediet Relaties-model. Voor deze portefeuilles wordt de PD op basis van interne ratingmodellen voor ieder afzonderlijke relatie bepaald. De EAD en LGD worden op basis van regelgeving vastgesteld.

Aandelenportefeuille IRB Onder de aandelenportefeuille IRB vallen eigen posities in aandelen in de beleggingsportefeuille, achtergestelde vorderingen, minderheidsdeel nemingen en participaties die op de vennootschappelijke balans van Van Lanschot Bankiers voorkomen. Van Lanschot berekent voor posities in aandelen de risicogewogen activa op basis van de Eenvoudige risico gewichtbenadering. Bij de Eenvoudige risicogewichtbenadering wordt voor iedere positie, op basis van een aantal kenmerken, een specifiek risicogewicht toegekend (190%, 290% of 370%). Ingenomen aandelen posities en achtergestelde leningen van de 100%-dochters worden hierbij buiten beschouwing gelaten. Deze worden bij Van Lanschot Bankiers volgens de SA-methode gerapporteerd.

De RWA van de portefeuille, niet-zijnde retail, non-retail of aandelen, (overheid, financiële instellingen, non-profitorganisaties, kortlopende debetstanden en vorderingen verstrekt door dochtermaatschappijen) wordt op basis van de SA-methode berekend.

2.4.1 Waarborging kwaliteit van de interne modellen

2.4.2 Toekomstige ontwikkelingen interne modellen Van Lanschot positioneert zich als onafhankelijke gespecialiseerde wealth manager en heeft besloten om de zakelijke kredietportefeuille geleidelijk af te bouwen. In verband met de teruglopende omvang van de zakelijke kredietportefeuille zullen de bij 2.4 genoemde non-retailmodellen in 2015 worden samengevoegd in één integraal non-retailmodel.

2.5 Kwaliteit kredietportefeuille In paragraaf 2.4 is een onderverdeling in de kredietportefeuille gemaakt in retailkredieten en non-retailkredieten. Voor retail- en non-retail kredieten wordt een verschillende benadering gehanteerd voor de bepaling van het risico van de portefeuille.

Retailportefeuille De kwaliteit van de retailportefeuille (zie paragraaf 2.4) wordt bepaald aan de hand van statistische segmenteringsmodellen. In deze modellen worden retailkredieten op basis van specifieke kenmerken en statistische modellen ingedeeld in de juiste risicoklasse.

104


Non-retailportefeuille Voor het beoordelen van non-retailkredieten gebruikt Van Lanschot in Nederland intern ontwikkelde ratingmodellen. De rating van een klant is een bepalende factor in de beoordeling en tarifering bij maatwerkfinancieringen. Tevens wordt de rating gebruikt om het inzicht in de kredietportefeuille te vergroten en de kwaliteit hiervan te monitoren. Voor de ratingmodellen heeft Van Lanschot een ratingschaal opgesteld. De topklasse (T) is de hoogst mogelijke rating. De ratingschaal loopt vervolgens van klasse A tot en met F, waarbij door combinaties van deze letters met een cijfer nog een verdere differentiatie mogelijk is.

Voor alle klanten in een betreffend modelsegment wordt dezelfde ratingklasse gehanteerd. In tabel 2.5.A is de benutting van de kredietportefeuille ingedeeld naar rating. De omvang van de maatwerkportefeuille bedraagt € 3,5 miljard (2013: € 4,8 miljard). De ratingverdeling heeft zich conform de economische ontwikkelingen bewogen. De economische crisis heeft de afgelopen jaren een aanzienlijke invloed gehad op de defaultkans van deze financieringen. Nagenoeg de volledige maatwerkportefeuille is van een rating voorzien.

Tabel 2.5.A Maatwerkfinancieringen: ratingverdeling van het uitstaand obligo (%) Interne rating

Omschrijving

31/12/2014

31/12/2013

100

100

–

–

Totaal T

Topklasse

A1 - A3

Sterk

–

–

B1 - B3

Goed

15

17

C1 - C3

Voldoende

37

45

D1 - D3

Zwak

35

27

E

Zeer zwak

2

3

F1 - F3

Default

11

8

De tabellen 2.5.B en 2.5.C geven inzicht in de onderliggende zekerheden van de kredietportefeuille.

Tabel 2.5.B Kredieten en vorderingen private en publieke sector naar zekerheden 31/12/2014 Uitstaand saldo




Garanties



11.021.107

5.231.457

1.747.570

630.626

95.327

7.704.980

3.316.127

Hypothecaire leningen

6.208.054

5.231.457

–

–

–

5.231.457

976.597

Rekening-courant

1.330.493

–

–

454.128

–

454.128

876.365

Leningen

3.178.943

–

1.747.570

–

95.327

1.842.897

1.336.046


266.154

–

–

176.498

–

176.498

89.656


37.463

–

–

–

–

–

37.463

Totaal

*


105


Tabel 2.5.C Kredieten en vorderingen private en publieke sector naar zekerheden 31/12/2013 Uitstaand saldo




Garanties



12.490.723

5.551.349

1.999.268

712.388

15.156

8.278.161

4.212.562

Hypothecaire leningen

6.593.548

5.551.349

–

–

–

5.551.349

1.042.199

Rekening-courant

1.653.410

–

–

498.248

–

498.248

1.155.162

Leningen

3.867.146

–

1.999.268

–

15.156

2.014.424

1.852.722


329.642

–

–

214.140

–

214.140

115.502


46.977

–

–

–

–

–

46.977

Totaal

*


Van Lanschot is terughoudend met het verstrekken van ongedekte kredieten. De categorie Secundaire zekerheden en ongedekte kredieten bevat hoofdzakelijk kredieten waarvoor bedrijfsmiddelen, voorraden en debiteuren in onderpand zijn gegeven en zekerheden die door systeem technische redenen niet direct zijn gekoppeld aan een specifiek krediet. Voor het opstellen van tabel 2.5.B en tabel 2.5.C zijn de definities van Basel-richtlijnen gehanteerd met uitzondering van Commercieel vastgoed. Het totaal aan ongedekte kredieten is gering. In het algemeen zijn zekerheden gesteld voor alle huidige en toekomstige schulden van een klant. De gemiddelde Loan-To-Value (LTV) van hypotheken, op basis van 100% executiewaarde, bedraagt 94% (2013: 95%).

2.6 Concentratie in de kredietportefeuille De kredietportefeuille van Van Lanschot bestaat voor ongeveer de helft uit hypotheken aan voornamelijk vermogende particulieren. Het krediet risico in deze portefeuille is beperkt. Het grootste kredietrisico en de daadwerkelijke historische verliezen zitten in de zakelijke kredietportefeuille. Van Lanschot streeft naar een gediversificeerde kredietportefeuille. Van Lanschot heeft actief beleid ingezet om de concentratie op individuele tegenpartijen te verkleinen. Dit heeft in 2014 geresulteerd in een afname van het totaalvolume van de grootste twintig limieten met 16%, ten opzichte van het totaalvolume van de twintig grootste limieten in 2013. In het kader van de risicobereidheid heeft Van Lanschot tevens limieten bepaald voor de concentratie in individuele sectoren.

2.6.1 Commercieel vastgoed

Van Lanschot heeft een relatief grote concentratie in commercieel vastgoed. Van oudsher worden hierbij conservatieve verstrekkings normen gehanteerd. In 2013 heeft Van Lanschot de keuze gemaakt om de commerciële vastgoedfinancieringen geleidelijk af te bouwen. De commerciële vastgoedportefeuille van Van Lanschot bevat € 1,3 miljard aan zakelijke vastgoedleningen (2013: € 1,5 miljard) en bevat € 0,6 miljard aan particuliere vastgoedleningen (2013: € 0,6 miljard). Ultimo 2014 heeft de bank € 269 miljoen aan onvolwaardige vastgoedkredieten (2013: € 216 miljoen). Voor deze kredieten is een voorziening van circa € 107 miljoen (40%) getroffen (2013: € 93 miljoen en 43%). De gemiddelde LTV van de portefeuille met vastgoedfinancieringen bedraagt 89% (2013: 87%).

2.6.2 Concentratie op individuele uitzettingen De omvang van de twintig grootste uitzettingen aan individuele tegenpartijen, niet-zijnde financiële instellingen, bedraagt € 635 miljoen op een totale post kredieten van € 11,3 miljard (2013: € 755 miljoen op een totale post kredieten van € 12,8 miljard).

Tabel 2.6.1 Commercieel vastgoed: ratingverdeling van uitstaand obligo (%) Interne rating

Omschrijving

Totaal

31/12/2014

31/12/2013

100

100

A1 - A3

Sterk

1

1

B1 - B3

Goed

15

18

C1 - C3

Voldoende

40

47

D1 - D3

Zwak

28

20

E

Zeer zwak

1

3

F1 - F3

Default

15

11

106


2.6.3 Concentratie geografische gebieden Conform de strategie van Van Lanschot vindt het merendeel van de kredietverlening plaats in Nederland en België. De geografische indeling is gebaseerd op de vestigingsplaats van de klant. Een gedeelte van de Belgische markt wordt vanuit het Nederlandse kantorennet bediend.

Tabel 2.6.3 Kredieten en vorderingen private en publieke sector geografisch

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

11.021.107

12.490.723

Nederland

10.260.548

11.847.321

België

398.449

283.035

Overig

362.110

360.367

2.7 Additionele informatie Basel: kredietrisico

Dit betekent dat er tussen 2014 en 2018 een steeds groter deel van deze aftrekposten in mindering op het vermogen wordt gebracht. Tegelijkertijd wordt voor het deel van de posten dat nog niet in aftrek van het vermogen wordt gebracht RWA berekend. In paragraaf 2.7 zijn alle tabellen per 31 december 2014 op basis van Basel III en alle tabellen per 31 december 2013 op basis van Basel II.

Het kredietrisico bestaat uit vier verschillende exposuretypen: balansposten, buiten-de-balansposten, repo-transacties en derivaten transacties. In tabellen 2.7.A en 2.7.B is per exposuretype aangegeven de bruto- en netto-exposure, risicoweging en kapitaaleis. Door de risicoweging te delen door de netto-exposure wordt de gemiddelde risicoweging per exposuretype berekend.

Indien vorderingen zijn gegarandeerd door derden (zoals overheden of centrale banken), dan wordt de bruto-exposure in de oorspronkelijke exposureklasse opgenomen, terwijl de netto-exposure onder de exposure klasse van de garanderende partij wordt opgenomen (zoals Vorderingen op centrale overheden en centrale banken). Vandaar dat in deze exposureklasse de netto-exposure hoger is dan de bruto-exposure. Voor een toelichting op de Basel-exposureklassen wordt verwezen naar de begrippenlijst.

Onder Basel II werd voor een aantal posten RWA berekend (onder andere immateriële vaste activa en pensioenvorderingen). Onder de nieuwe CRD IV richtlijnen zullen deze posten uiteindelijk als aftrekpost van het vermogen moeten worden meegenomen. Om banken niet meteen te confronteren met aanzienlijke extra aftrekposten is voor een aantal van deze posten infasering mogelijk gemaakt in de regelgeving.

Tabel 2.7.A Onderverdeling kredietrisico naar exposuretype per 31/12/2014 Brutoexposure

Nettoexposure

Gemiddelde risicoweging

Risicoweging

Kapitaaleis

19.705.239

18.706.458

33%

6.222.198

497.776

17.657.043

17.400.060

32%

5.566.743

445.339

1.301.374

941.839

49%

463.998

37.120

Repo-transacties

382.589

222

20%

44

4

Derivatentransacties

364.233

364.337

53%

191.413

15.313

Brutoexposure

Nettoexposure


Risicoweging

Kapitaaleis

20.820.430

19.252.056

42%

7.991.100

639.288

18.702.862

18.262.095

40%

7.394.311

591.544

1.586.144

772.550

62%

480.507

38.441

Repo-transacties

266.569

–

0%

–

–

Derivatentransacties

264.855

217.411

53%

116.282

9.303

Totaal Balansposten Buiten-de-balansposten

Tabel 2.7.B Onderverdeling kredietrisico naar exposuretype per 31/12/2013

Totaal Balansposten Buiten-de-balansposten

107


Tabel 2.7.C Kapitaaleis per exposureklasse per 31/12/2014 Brutoexposure

Nettoexposure


Risicoweging

Kapitaaleis

19.705.239

18.706.458

33%

6.222.198

497.776

2.695.907

2.791.234

0%

–

–

Vorderingen op internationale organisaties

192.484

192.484

0%

–

–

Vorderingen op multilaterale ontwikkelingsbanken

153.347

153.347

0%

174

14

1.507.833

871.724

31%

273.202

21.856

22.068

22.068

2%

441

35

97%

328.529

26.282

Totaal SA-exposureklassen Vorderingen op centrale overheden en centrale banken

Vorderingen op financiële ondernemingen en financiële instellingen Vorderingen op centrale tegenpartijen Vorderingen op ondernemingen

564.177

337.421

Vorderingen op particulieren en middelgrote ondernemingen

147.763

132.086

75%

99.065

7.925

Vorderingen gedekt door onroerend goed

180.129

180.129

35%

62.974

5.038

Achterstallige posten

23.928

12.258

145%

17.756

1.421

Posten met een verhoogd risico

33.289

32.764

150%

49.146

3.932

Gedekte obligaties

422.199

422.199

23%

95.218

7.617

Overige risicogewichten

641.476

641.422

80%

512.560

41.005

6.584.600

5.789.136

25%

1.439.065

115.125

4.551.036

4.395.769

78%

3.423.799

273.904

86.564

86.564

313%

271.302

21.704

941.484

941.484

8%

72.022

5.762

5.579.084

5.423.817

69%

3.767.123

301.370

7.541.555

7.493.505

14%

1.016.010

81.281

7.541.555

7.493.505

14%

1.016.010

81.281

Totaal SA

F-IRB-exposureklassen Ondernemingen Aandelen Securitisatieposities Totaal F-IRB

A-IRB-exposureklassen Retailvorderingen Totaal A-IRB

108


Tabel 2.7.D Kapitaaleis per exposureklasse per 31/12/2013 Brutoexposure

Nettoexposure


Risicoweging

Kapitaaleis

20.820.430

19.252.056

42%

7.991.100

639.289

2.704.657

2.719.816

0%

–

–

Vorderingen op internationale organisaties

258.264

258.264

0%

–

–

Vorderingen op financiële ondernemingen en financiële instellingen

1.009.467

480.492

23%

110.906

8.872


915.777

547.248

99%

544.231

43.542


158.968

140.906

75%

105.680

8.454

Vorderingen gedekt door onroerend goed

Totaal SA-exposureklassen Vorderingen op centrale overheden en centrale banken

188.792

188.792

35%

66.077

5.286


40.813

14.773

133%

19.714

1.577

Posten met een verhoogd risico

44.056

44.031

150%

66.046

5.284

Gedekte obligaties

440.775

440.775

18%

80.556

6.444


706.580

706.451

87%

616.229

49.298

65.768

65.768

20%

13.154

1.052

6.533.917

5.607.316

29%

1.622.593

129.809

6.153.212

5.973.806

84%

5.028.168

402.253

64.568

64.568

305%

197.100

15.768

267.010

267.010

8%

21.459

1.717

6.484.790

6.305.384

83%

5.246.727

419.738

7.801.723

7.339.356

15%

1.121.780

89.742

7.801.723

7.339.356

15%

1.121.780

89.742

Securitisatieposities Totaal SA

F-IRB-exposureklassen Ondernemingen Aandelen Securitisatieposities Totaal F-IRB

A-IRB-exposureklassen Retailvorderingen Totaal A-IRB

109


Risicogewichten van SA-exposureklassen gebaseerd op kredietbeoordelingen door ratingbureaus

Een vordering op een financiële instelling wordt op basis van de rating in één van de zes kredietkwaliteitstrappen ingedeeld. Een langlopende vordering op een financiële instelling met een AA-rating krijgt een 20%-weging (trede 1). Indien er sprake is van een A-rating, dan is trede 2 van toepassing en krijgt de vordering een 50%-weging. Heeft de financiële instelling een C-rating (trede 6) dan krijgt de vordering een 150%-weging. Voor vorderingen zonder rating wordt trede 3 van de kredietkwaliteitstrap toegepast.

Van Lanschot maakt gebruik van Fitch Ratings. De combinatie van de exposureklasse en de rating bepaalt welke risicoweging een SA-exposure krijgt (zie de tabellen 2.7.E en 2.7.F).

Tabel 2.7.E Kredietkwaliteitstrap per relevante exposureklasse (%) Trede 1

Trede 2

Trede 3

Trede 4

Trede 5

Trede 6

Vorderingen op centrale overheden en centrale banken

0

20

50

100

100

150

Vorderingen op regionale en lokale overheden

20

50

100

100

100

150


20

50

50

100

100

150

Kortlopende vorderingen op financiële ondernemingen en ondernemingen

20

20

20

50

50

150

Ondernemingen

20

50

100

100

150

150

Trede 1

Trede 2

Trede 3

Trede 4

Trede 5

Trede 6

AAA

A+

BBB+

BB+

B+

CCC

AA+

A

BBB

BB

B

CC

AA

A-

BBB-

BB-

B-

C

AA-

F-2

F-3

Tabel 2.7.F Fitch Ratings per kwaliteitstrap

D

F-1

Tabel 2.7.G SA-exposures naar risicogewicht Risicogewicht

31/12/2014

31/12/2013

Bruto-exposure

Netto-exposure

Bruto-exposure

Netto-exposure

6.584.600

5.789.136

6.533.917

5.607.316

0%

3.179.000

3.274.328

3.076.583

3.091.742

2%

22.068

22.068

–

–

Totaal

10%

49.295

49.295

75.994

75.994

20%

1.469.285

848.526

1.331.107

827.679

35%

180.129

180.129

188.792

188.792

50%

404.003

388.654

88.465

62.917

75%

147.763

132.086

158.968

140.906

100%

1.088.286

850.143

1.559.857

1.165.373

150%

44.627

43.763

54.151

53.913

250%

144

144

–

–

110


Onderverdeling IRB-ondernemingen exposures naar probability of defaultklassen De vorderingen op ondernemingen worden in de IRB-modellen in defaultklassen ingedeeld, zie tabel 2.7.H en 2.7.I.

Tabel 2.7.H Probability of defaultklassen IRB-ondernemingen 31/12/2014 Gemiddelde LGD-weging van de exposure

Gemiddelde PD-weging van de exposure

Totaal

Netto-exposure

Risicoweging

Kapitaaleis

4.395.769

3.423.799

273.904

1

43,57%

0,05%

5.613

1.024

82

2

45,00%

0,09%

13.621

3.193

256

3

44,98%

0,17%

37.548

13.045

1.044

4

41,70%

0,33%

179.222

87.952

7.036

5

40,22%

0,55%

410.350

254.163

20.333

6

37,18%

0,84%

346.704

228.352

18.268

7

39,67%

1,23%

566.760

465.606

37.249

8

41,84%

1,85%

728.752

691.286

55.303

9

33,23%

2,97%

433.168

378.905

30.312

10

37,30%

5,43%

540.976

631.240

50.499

11

35,19%

11,87%

271.260

381.379

30.510

12

22,07%

32,86%

251.463

287.654

23.012

13

42,12%

100,00%

610.332

–

–


Netto-exposure

Risicoweging

Kapitaaleis

5.973.806

5.028.168

402.253

Tabel 2.7.I Probability of defaultklassen IRB-ondernemingen 31/12/2013 Gemiddelde LGD-weging van de exposure Totaal 1

44,44%

0,09%

23.620

6.212

497

2

12,95%

0,17%

336.909

42.411

3.393

3

38,87%

0,33%

261.903

142.277

11.382

4

37,06%

0,55%

613.576

406.941

32.555

5

39,67%

0,84%

700.538

622.443

49.795

6

39,61%

1,58%

1.584.628

1.600.982

128.079

7

31,29%

2,97%

728.155

641.090

51.287

8

37,42%

5,43%

669.578

845.172

67.614

9

34,47%

11,87%

246.861

369.893

29.591

10

37,70%

79,50%

808.038

350.747

28.060

111


Tabel 2.7.J IRB-aandelen eenvoudige risicowegingmethode 31/12/2014 Risicogewicht

Bruto-exposure

Netto-exposure

Risicoweging

Kapitaaleis

86.564

86.564

271.302

21.704

Totaal 190% Posities in niet-ter beurze verhandelde aandelen

15.357

15.357

29.178

2.334

290% Posities in ter beurze verhandelde aandelen

45.407

45.407

131.680

10.534

370% Alle overige posities in aandelen

25.800

25.800

110.444

8.836

Bruto-exposure

Netto-exposure

Risicoweging

Kapitaaleis

Totaal

64.568

64.568

197.100

15.768

Tabel 2.7.K IRB-aandelen eenvoudige risicowegingmethode 31/12/2013 Risicogewicht

190% Posities in niet-ter beurze verhandelde aandelen

12.546

12.546

23.836

1.907

290% Posities in ter beurze verhandelde aandelen

24.022

24.022

69.664

5.573

370% Alle overige posities in aandelen

28.000

28.000

103.600

8.288

Bruto-exposure

Netto-exposure

Risicoweging

Kapitaaleis

Tabel 2.7.L IRB-securitisaties 31/12/2014 Risicogewicht Totaal

Categorie

941.484

941.484

72.022

5.762

7 - 10%

A (most senior)

900.662

900.662

66.829

5.346

12 - 18%

A2 (mezzanine)

40.822

40.822

5.193

416

20 - 35%

B (mezzanine)

–

–

–

–

Bruto-exposure

Netto-exposure

Risicoweging

Kapitaaleis

Tabel 2.7.M IRB-securitisaties 31/12/2013 Risicogewicht Totaal

Categorie

267.010

267.010

21.459

1.717

7 - 10%

A (most senior)

248.829

248.829

18.463

1.477

12 - 18%

A2 (mezzanine)

10.123

10.123

1.288

103

20 - 35%

B (mezzanine)

8.058

8.058

1.708

137

112


Onderverdeling IRB-retail exposures naar probability of defaultklassen De retailvorderingen worden in de IRB-modellen in defaultklassen ingedeeld, zie tabellen 2.7.N en 2.7.O.

Tabel 2.7.N Probability of defaultklassen IRB-retail 31/12/2014 Gemiddelde LGD-weging van de exposure


Totaal

Netto-exposure

Risicoweging

Kapitaaleis

7.493.505

1.016.010

81.281

1

11,52%

0,06%

2.025.583

41.393

3.311

2

14,57%

0,13%

2.413.428

112.049

8.964

3

11,53%

0,63%

1.075.103

119.656

9.573

4

18,69%

4,44%

1.041.150

381.362

30.509

5

33,50%

0,64%

42.356

12.409

993

6

27,50%

2,74%

407.382

163.359

13.069

7

36,60%

2,87%

242.708

109.891

8.791

8

33,50%

3,48%

17.051

8.616

689

9

20,30%

100,00%

228.744

67.275

5.382


Netto-exposure

Risicoweging

Kapitaaleis

7.339.356

1.121.780

89.742

50.849

2.410

193

Tabel 2.7.O Probability of defaultklassen IRB-retail 31/12/2013 Gemiddelde LGD-weging van de exposure Totaal 1

33,50%

0,04%

2

12,16%

0,07%

1.653.176

36.649

2.932

3

13,20%

0,13%

2.243.329

92.743

7.419

4

1,20%

0,22%

27.745

151

12

5

36,60%

0,29%

292.683

58.767

4.701

6

27,50%

0,33%

119.751

19.640

1.571

7

14,07%

0,63%

1.379.007

186.048

14.884

8

34,97%

2,75%

345.083

177.111

14.169

9

33,50%

3,48%

26.170

13.223

1.058

10

13,34%

6,10%

992.009

510.430

40.834

11

20,11%

100,00%

209.554

24.608

1.969

113


Maximale kredietrisico De tabellen 2.7.P en 2.7.Q geven inzicht in het maximale kredietrisico waaraan Van Lanschot op balansdatum is blootgesteld. Het uitgangspunt voor het opstellen van dit overzicht zijn de exposures die onder Basel III als kredietrisico worden aangemerkt. In deze tabellen zijn de exposures ingedeeld naar balans, buiten-de-balans-posten en repo-transacties om op deze manier inzicht te geven in het maximale kredietrisico. De verschillen tussen de saldi zoals opgenomen in de balans en de saldi zoals opgenomen in de kolom bruto-exposure kennen verschillende oorzaken.

De grootste verschillen betreffen de toepassing van saldocompensatie, de rubricering van de kredietvoorziening, de behandeling van actuariële winsten en verliezen uit hoofde van IAS 19R en de voor toezichtsdoel einden afwijkende consolidatiekring. Daarnaast vormen goodwill, immaterïele vaste activa uit hoofde van acquisities en bepaalde investeringen in financiële instellingen aftrekposten van het toetsingsvermogen en behoren hiermee niet tot de bruto-exposure volgens de definitie van Basel III. Daarnaast worden de Financiële vorderingen uit handels activiteiten meegenomen onder het marktrisico.

Tabel 2.7.P Maximale kredietrisico per 31/12/2014

Totaal

Bruto-exposure

Netto-exposure


Risicoweging

Kapitaaleis

19.705.239

18.706.458

33%

6.222.198

497.776

1.156.985

1.130.088

2%

22.861

1.829

Activa Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Financiele activa handelsactiviteiten

–

–

0%

–

–

449.125

322.749

18%

57.727

4.618


1.309.524

1.309.524

16%

205.415

16.433


1.952.731

1.952.731

9%

170.094

13.608

533.708

533.708

14%

76.407

6.113

11.894.637

11.793.725

40%

4.725.694

378.054

364.233

364.337

53%

191.413

15.313


Beleggingen aangehouden tot einde looptijd Kredieten en vorderingen private en publieke sector Derivaten (vorderingen) Beleggingen in deelnemingen equitymethode

50.679

50.679

117%

59.352

4.748


70.307

70.307

100%

70.307

5.625

4.110

4.110

100%

4.110

329

Goodwill en overige immateriële vaste activa Actuele belastingvorderingen

1.258

601

0%

–

–


59.203

57.062

0%

–

–

Overige activa

174.776

174.776

100%

174.776

13.982

Totaal activa

18.021.276

17.764.397

32%

5.758.156

460.652

1.301.374

941.839

49%

463.998

37.120

382.589

222

20%

44

4

1.683.963

942.061

49%

464.042

37.124

Buiten-de-balansposten Repo-transacties

114


Tabel 2.7.Q Maximale kredietrisico per 31/12/2013

Totaal

Bruto-exposure

Netto-exposure


Risicoweging

Kapitaaleis

20.820.430

19.252.056

42%

7.991.100

639.289

1.999.963

1.976.505

1%

14.272

1.141

–

–

0%

–

–

429.222

268.001

17%

44.879

3.591

Activa Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Financiele activa handelsactiviteiten Vorderingen op bankiers Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening Beleggingen voor verkoop beschikbaar Kredieten en vorderingen private en publieke sector Derivaten (vorderingen) Beleggingen in deelnemingen equitymethode

725.938

725.938

21%

149.279

11.942

1.197.623

1.197.623

13%

156.813

12.545

13.825.470

13.568.589

48%

6.548.961

523.917

264.855

217.411

53%

116.282

9.303

49.931

49.931

104%

52.075

4.166


74.019

74.019

100%

74.019

5.921

Goodwill en overige immateriële vaste activa

23.939

23.939

100%

23.939

1.915

Actuele belastingvorderingen

13.616

13.616

0%

–

–


34.898

34.898

0%

–

–

Overige activa

328.243

329.036

100%

330.074

26.407

Totaal activa

18.967.717

18.479.506

41%

7.510.593

600.848

1.586.144

772.550

62%

480.507

38.441

266.569

–

0%

–

–

1.852.713

772.550

62%

480.507

38.441

Buiten-de-balansposten Repo-transacties

115


2.8 Additionele informatie Basel: Tegenpartijkredietrisico Tegenpartij-kredietrisico is het risico dat de tegenpartij bij een transactie in gebreke blijft voordat de definitieve afwikkeling van de met de transactie samenhangende kasstromen heeft plaatsgevonden. Tegenpartijkredietrisico bestaat voor beide partijen in het contract en speelt een rol bij Over-The-Counter-derivaten en repo-transacties. Van Lanschot past de methode gebaseerd op waardering tegen vervangingswaarde toe.

De waarde van de potentiële kredietpositie wordt vastgesteld op basis van het totaal van de theoretische hoofdsommen of op basis van de onderliggende waarden van derivatencontracten ongeacht of de actuele vervangingswaarde positief of negatief is. De theoretische hoofdsommen of onderliggende waarden worden, afhankelijk van het type derivaat, vermenigvuldigd met een percentage dat varieert van 0% voor rentecontracten met een resterende looptijd van een jaar of korter tot 15% voor grondstoffencontracten met een resterende looptijd van langer dan vijf jaar.

31/12/2014

31/12/2013

Brutovervangingswaarde derivatencontracten (beperkt tot items met een waarde > 0)

180.733

182.773

Verrekening derivatencontracten

– 31.263

– 47.444

Add-on derivatencontracten uit hoofde van potentieel toekomstig kredietrisico

214.867

82.082

Nettokredietequivalent derivatencontracten

364.337

217.411

31/12/2014

31/12/2013

364.337

217.411

Rentecontracten

173.527

117.462

Valutacontracten

156.378

46.828

34.432

53.103

–

18

Tabel 2.8.A Tegenpartij-kredietrisico derivatencontracten

Tabel 2.8.B Nettokredietvordering naar soort derivatencontract Totaal

Aandelenderivatencontracten Grondstoffencontracten

Benaderingen voor berekening risicogewogen activa van securitisatieposities In de tabel 2.8.C is weergeven welke soorten securitisatieposities aanwezig zijn.

Tabel 2.8.C Type securitisatie

31/12/2014

31/12/2013

Risicoweging

Kapitaaleis

Risicoweging

Kapitaaleis

Totaal

72.022

5.762

34.613

2.769

Overige investorposities

72.022

5.762

34.613

2.769

De berekening van de risicogewogen activa voor de schuldbewijzen van eigen securitisatietransacties vindt plaats op basis van de onderliggende leningen. Bij de investorposities in securitisaties bepaalt de externe rating de risicoweging. Securitisatieposities waaraan een risicogewicht van 1.250% moet worden toegekend komen niet voor.

116


Dekking door garanties, financiële en andere zekerheden per exposureklasse (kredietrisico) In tabel 2.8.D staan de dekkingen per exposureklasse onder CRR weergegeven.

Tabel 2.8.D Dekking per exposureklasse

31/12/2014

31/12/2013

Garanties


Overige zekerheden

Garanties


Overige zekerheden

95.327

1.511.024

109.294

15.156

2.038.503

271.998

Vorderingen op multilaterale ontwikkelingsbanken

12.707

–

–

–

–

–


82.620

535.638

–

–

498.692

–


–

86.274

–

–

225.471

–


–

–

–

14.519

–

–


–

235

–

–

204

–


–

56

–

–

128

–

95.327

622.203

–

14.519

724.495

–

Retail

–

254.698

446

–

194.828

621

Ondernemingen

–

634.123

108.848

637

1.119.180

271.377

Totaal IRB

–

888.821

109.294

637

1.314.008

271.998

Totaal SA-exposureklassen

Totaal SA

IRB-exposureklassen

Garanties

Dit betreft door de overheid gegarandeerde obligaties, Nationale Hypotheekgaranties, borgstellingskredieten en overige kredietvervangende garanties.


In tabel 2.8.E wordt aangegeven welke voor CRR relevante soorten financiële zekerheden aanwezig zijn. Tabel 2.8.E Financiële zekerheden

31/12/2014

31/12/2013

SA

IRB

Totaal

SA

IRB

Totaal

Totaal

622.203

888.821

1.511.024

724.495

1.314.008

2.038.503

Cash

544.240

790.286

1.334.526

595.814

1.213.842

1.809.656

77.963

98.535

176.498

128.681

100.166

228.847

Effectendekking

De financiële zekerheid Cash is inclusief compensabele saldi in rekeningcourant. Deze compensabele saldi zijn in de balans gesaldeerd opgenomen in de rubrieken Kredieten en vorderingen private en publieke sector en Verplichtingen private en publieke sector. De effectendekking heeft zowel betrekking op de rubrieken Vorderingen op bankiers als Kredieten en vorderingen private en publieke sector.

117


Afwikkelingsrisico

2.9 Beleggingen

Financiële transacties die langer dan vijf dagen na de overeengekomen leveringsdatum nog niet zijn afgewikkeld, krijgen een solvabiliteitseis indien het prijsverschil tussen de overeengekomen afwikkelingsprijs en de prijs op rapportagedatum tot een verlies zou kunnen leiden. Van Lanschot heeft ultimo 2014 € 52,6 miljoen (2013: € 8,7 miljoen) aan financiële transacties die onder afwikkelingsrisico dienen te worden gerapporteerd.

De beleggingen van Van Lanschot hebben overwegend een laag risicoprofiel, een hoge kredietwaardigheid en worden voornamelijk aangehouden voor liquiditeitsdoeleinden. Investeringen dienen daarom in hoge mate verhandelbaar en beleenbaar te zijn.

CVA-risico Onder CRR dient ook rekening te worden gehouden met de risicogewogen activa uit hoofde van CVA, welke het risico dient af te dekken dat de kredietwaardigheid van de tegenpartij in een OTC-derivatentransactie verslechtert. Deze CVA-kapitaaleis bestaat dus naast de risicogewogen activa voortvloeiend uit het ‘reguliere’ defaultrisico. In de bepaling van de CVA maakt Van Lanschot gebruik van de SA-methode. In tegenstelling tot een aantal kapitaalaftrekposten, kent de CVA geen infasering. Het bedrag aan risicogewogen activa uit hoofde van CVA is in tabel 1.3.2 opgenomen onder de interne kapitaaleisen per risicosoort.

Tabel 2.9.A Beleggingen naar type Totaal

De beleggingen zijn ondergebracht in een drietal portefeuilles: aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening, voor verkoop beschikbaar en aangehouden tot einde looptijd-porteuille. Zie toelichting 4 tot en met 6. De besluitvorming omtrent beleggingen en toewijzing aan de portefeuilles ligt bij de ALCO. Alle nieuwe posities in de portefeuilles dienen vooraf te worden beoordeeld door de afdeling Risk Management en Treasury (individuele limieten). Nieuwe posities in aandelen en participaties dienen vooraf te worden goedgekeurd door de Raad van Bestuur. Naast een beoordeling op het kredietrisico wordt de omvang, samenstelling, rente gevoeligheid en het concentratierisico van de beleggingsportefeuille periodiek in de ALCO besproken. Nieuwe beleggingen in vreemdvermogensinstrumenten van banken dienen van een senior (niet-achtergesteld) niveau te zijn, met een minimale rating van AA (externe creditrating).

31/12/2014

%

31/12/2013

%

3.795.963

100%

1.923.669

100%

Vreemdvermogensinstrumenten Overheidspapier en papier gegarandeerd door overheid

2.097.674

55%

1.040.065

54%

Gedekte obligaties

436.368

11%

442.137

23%

Asset-Backed Securities

941.484

25%

316.465

17%

Overige vreemdvermogensinstrumenten

218.320

6%

41.140

2%

3.693.846

97%

1.839.807

96%

Eigenvermogensinstrumenten

102.117

3%

83.862

4%

Totaal eigenvermogensinstrumenten

102.117

3%

83.862

4%

Totaal vreemdvermogensinstrumenten


Van Lanschot heeft 35% van haar beleggingen ondergebracht in de categorie Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening, 51% in de categorie Beleggingen voor verkoop beschikbaar en 14% in de categorie Beleggingen aangehouden tot einde looptijd. De beleggingen in vreemdvermogensinstrumenten gegarandeerd door de overheid betreffen overwegend staatsobligaties uitgegeven door Nederland, België, de Europese Unie, Italië en Spanje.

Per 31 december 2014 heeft Van Lanschot een exposure van € 392,0 miljoen (2013: € 217,9 miljoen) in Italiaanse staatsobligaties en € 195,5 miljoen (2013: nihil) in Spaanse staatsobligaties. De nominale omvang van deze obligatieposities bedraagt gezamenlijk € 500,0 miljoen. Van Lanschot heeft geen beleggingen in andere landen van de Europese periferie.

118


Tabel 2.9.B Beleggingen vreemdvermogens instrumenten naar externe rating (meest actuele 31/12/2014

%

31/12/2013

%

3.693.846

100%

1.839.807

100%

2.230.705

60%

1.474.995

80%

AA

649.655

18%

76.575

4%

A

188.965

5%

30.207

2%

Overig

624.521

17%

258.030

14%

ratings van Fitch Ratings zoals bekend bij Van Lanschot)

Totaal AAA

De categorie Overig betreft met name de beleggingen in staatsobligaties uitgegeven door Italië en Spanje, welke een BBB+ rating hebben.

Niet-geconsolideerde gestructureerde entiteiten Tabel 2.9.C toont de beleggingen van Van Lanschot in niet-geconsolideerde gestructureerde entiteiten en de totale opbrengsten vanuit deze beleggingen. De kolom Beleggingen geeft de boekwaarde weer zoals verantwoord in de geconsolideerde balans. De Asset-Backed Securities (RMBS) zijn ondergebracht in de categorie Beleggingen voor verkoop beschikbaar.

Van Lanschot heeft geen andere belangen verantwoord in niet-geconsolideerde gestructureerde entiteiten zoals commitments, garanties, voorzieningen, derivaten of overige verplichtingen. De maximale exposure op niet-geconsolideerde gestructureerde entiteiten is gelijk aan de aankoopwaarde en bedraagt per 31 december 2014 € 943,8 miljoen. Van Lanschot verstrekt geen financiële of andere steun aan nietgeconsolideerde gestructureerde entiteiten. Tevens heeft van Lanschot geen intenties om financiële of andere steun aan niet-geconsolideerde gestructureerde entiteiten te verstrekken.

Tabel 2.9.C Niet-geconsolideerde gestructureerde entiteiten 2014 Interestbaten

Gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten

Totale inkomsten

Beleggingen

Totaal

7.475

2.070

9.545

941.484


7.475

2.070

9.545

941.484

119


2.10 Bezwaarde en onbezwaarde activa Bepaalde balansposten komen in aanmerking voor bezwaring. De tabellen 2.10.A en 2.10.B geven inzicht in de financiële activa waarbij bezwaring van toepassing is. Deze tabellen zijn opgesteld op basis van boekwaarde.

Bezwaarde activa In onderpand gegeven: – De verplichte reservedeposito’s bij centrale banken. – Cash in onderpand gegeven bij een bancaire tegenpartij danwel bij een centrale clearing partij, als waarborg voor verplichtingen die voortvloeien uit derivaten (CSA-overeenkomst). – Beleggingen in vreemdvermogensinstrumenten die in onderpand zijn gegeven bij De Nederlandsche Bank danwel bij bancaire tegenpartijen in kader van repo-transacties of effectenclearings doeleinden. Deze beleggingen komen in aanmerking voor onderpand, indien deze beleggingen op de eligible list of marketable assets van de Europese Centrale Bank staan. – Gesecuritiseerde leningen en vorderingen onderliggend aan vreemdvermogensinstrumenten die in onderpand zijn gegeven bij De Nederlandsche Bank of bancaire tegenpartijen in het kader van repotransacties danwel zijn geplaatst bij institutionele beleggers. Deze vreemdvermogensinstrumenten komen in aanmerking voor onderpand, indien deze vreemdvermogensinstrumenten op de eligible list of marketable assets van de Europese Centrale Bank staan.

Tabel 2.10.A Bezwaarde en onbezwaarde activa

Totaal Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Vorderingen op bankiers Financiële activa aangemerkt tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening Beleggingen voor verkoop beschikbaar Beleggingen aangehouden tot einde looptijd Kredieten en vorderingen private en publieke sector

Overig: – De liquiditeiten (reserve accounts) van de Citadel,- Courtine- en Lunetvennootschappen waarover Van Lanschot niet kan beschikken.

Onbezwaarde activa Beschikbaar als onderpand: – Beleggingen in vreemdvermogensinstrumenten die op de eligible list of marketable assets van de Europese Centrale Bank staan, maar op balansdatum niet zijn bezwaard. – Gesecuritiseerde leningen en vorderingen onderliggend aan vreemdvermogensinstrumenten die door Van Lanschot zelf worden gehouden en op de eligible list of marketable assets van de Europese Centrale Bank staan, maar op balansdatum niet zijn bezwaard. Niet beschikbaar als onderpand: – Alle overige liquide middelen en tegoeden bij centrale banken. – Alle overige vorderingen op bankiers. – Vreemd- en eigenvermogensinstrumenten die niet op de eligible list of marketable assets van de Europese Centrale Bank staan. – Gesecuritiseerde leningen en vorderingen onderliggend aan vreemdvermogensinstrumenten die door Van Lanschot zelf worden gehouden en niet op de eligible list of marketable assets van de Europese Centrale Bank staan. – Alle overige leningen en vorderingen.

Bezwaarde activa

Onbezwaarde activa

31/12/2014

In onderpand gegeven

Overig

Beschikbaar als onderpand

Niet beschikbaar als onderpand

Totaal

2.959.328

164.960

4.097.640

9.201.252

16.423.180

–

24.316

–

1.132.669

1.156.985

257.450

140.644

–

51.031

449.125

57.742

–

1.162.596

89.186

1.309.524

290.865

–

1.595.575

66.291

1.952.731

11.519

–

522.189

–

533.708

2.341.752

–

817.280

7.862.075

11.021.107

120


Tabel 2.10.B Bezwaarde en onbezwaarde activa

Bezwaarde activa

Onbezwaarde activa

31/12/2013

In onderpand gegeven

Overig

Beschikbaar als onderpand

Niet beschikbaar als onderpand

Totaal

3.600.011

160.455

1.958.398

11.124.706

16.843.570

–

19.811

–

1.980.152

1.999.963

232.989

140.644

–

55.582

429.215

42.976

–

621.823

61.139

725.938

160.473

–

930.066

107.192

1.197.731

–

–

–

–

–

3.163.573

–

406.509

8.920.641

12.490.723

Totaal Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Vorderingen op bankiers Financiële activa aangemerkt tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening Beleggingen voor verkoop beschikbaar Beleggingen aangehouden tot einde looptijd Kredieten en vorderingen private en publieke sector

2.11 Saldering financiële vaste activa en passiva Tabel 2.11.A en 2.11.C tonen de saldering binnen de financiële activa en tabel 2.11.B en 2.11.D de salderingen binnen de financiële passiva. Voor de salderingscriteria wordt verwezen naar de Samenvatting van belangrijke waarderingsgrondslagen.

Het recht tot saldering van de rekening-courant is vastgelegd in de Algemene voorwaarden en voor de derivaten in een Master Netting Agreement.

Tabel 2.11.A Saldering financiële activa 31/12/2014 Brutobedragen van opgenomen financiële activa

Brutobedragen van opgenomen financiële passiva die gesaldeerd zijn in de balans

Nettobedragen van financiële activa gepresenteerd in de balans

Gerelateerde bedragen die niet gesaldeerd zijn in de balans

Nettobedrag

2.520.298

839.724

1.680.574

30.037

1.650.537

621.823

346.730

275.093

30.037

245.056

1.898.475

492.994

1.405.481

–

1.405.481

Brutobedragen van opgenomen financiële passiva

Brutobedragen van opgenomen financiële activa die gesaldeerd zijn in de balans

Nettobedragen van financiële passiva gepresenteerd in de balans


Nettobedrag

5.016.386

839.724

4.176.662

30.037

4.146.625

728.043

346.730

381.313

30.037

351.276

4.288.343

492.994

3.795.349

–

3.795.349

Totaal Derivaten (vorderingen) Rekening-courant

Tabel 2.11.B Saldering financiële passiva 31/12/2014

Totaal Derivaten (verplichtingen) Rekening-courant

*

*

Rekening-courant is onderdeel van Overige toevertrouwde middelen.

121


Tabel 2.11.C Saldering financiële activa 31/12/2013 Brutobedragen van opgenomen financiële activa

Brutobedragen van opgenomen financiële passiva die gesaldeerd zijn in de balans

Nettobedragen van financiële activa gepresenteerd in de balans


Nettobedrag

2.979.248

1.040.859

1.938.389

–

1.938.389

267.287

59.153

208.134

–

208.134

2.711.961

981.706

1.730.255

–

1.730.255

Brutobedragen van opgenomen financiële passiva

Brutobedragen van opgenomen financiële activa die gesaldeerd zijn in de balans

Nettobedragen van financiële passiva gepresenteerd in de balans


Nettobedrag

5.369.604

1.252.376

4.117.228

–

4.117.228

Totaal Derivaten (vorderingen) Rekening-courant

Tabel 2.11.D Saldering financiële passiva 31/12/2013

Totaal Derivaten (verplichtingen) Rekening-courant*

*

Rekening-courant is onderdeel van Overige toevertrouwde middelen.

570.332

270.670

299.662

–

299.662

4.799.272

981.706

3.817.566

–

3.817.566

122


3. Operationeel risico Operationeel risico is het risico dat verliezen ontstaan als gevolg van ontoereikende of gebrekkige interne processen en systemen, van ontoereikend of gebrekkig menselijk handelen, dan wel van externe gebeurtenissen en fraudes. De hoofdcategorisering van de operationele incidenten is binnen Van Lanschot gebaseerd op de indeling van de incidenttypes volgens Basel-richtlijnen, zie tabel 3.A. Van Lanschot heeft een breed raamwerk geïmplementeerd voor de beoordeling, bewaking en beheersing van het operationeel risico en de risico’s rondom informatiebeveiliging en business continuity. Dit raamwerk omvat de volgende processen: – risico-identificatie en -classificatie middels onder andere risk self assessments en security assessments; – risicometing middels centrale incidentendatabase en communicatie over kritische risicosignalen (early warnings) die grote potentiële financiële risico’s in beeld brengen; – risicomitigatie, -acceptatie en -bewaking middels action tracking (follow-up van openstaande acties en bevindingen audits); – risicomonitoring middels het opzetten en onderhouden van een control framework en daaraan gekoppeld een testcyclus ter bepaling van de effectiviteit van belangrijke beheersmaatregelen (key controls); – risicobeheersing middels het houden van periodieke risico gesprekken met benoemde risico-eigenaren. Beheersing vindt ook plaats door het in beeld brengen van de status van de risicobereid heid van de bank, door crisisbeheer en Business Continuity Management; – risicobeheersing van de processen van informatieverwerking, waarbij toegezien wordt op een adequate wijze van omgaan met de integriteit en vertrouwelijkheid van bedrijfs- én klantgegevens. Hierbij speelt de interne informatiebeveiliging maar ook externe beveiliging (cybersecurity) een belangrijke rol. Om zich verder te beschermen tegen grote financiële schades heeft Van Lanschot verzekeringen afgesloten die dekking bieden tegen claims en verliezen uit hoofde van haar dienstverlening. Samengevat betreft dit een gecombineerde fraude- en beroepsaansprakelijkheidsverzekering, een bestuurders- en commissarissenaansprakelijkheidsverzekering en diverse overige aansprakelijkheids- en ongevallenverzekeringen. De verantwoordelijkheid voor het managen van operationeel risico ligt zo dicht mogelijk bij de uitvoerende en commerciële afdelingen zelf, dat wil zeggen bij het lijnmanagement (first line of defence).

Tabel 3.A Basel-categorie, aantal incidenten Totaal Interne fraude Externe fraude (met name skimming van bankpassen) Arbeidsomstandigheden en veilige werkplek Productaansprakelijkheid en zorgplicht

Diverse programma’s en instrumenten ondersteunen het lijnmanagement van de bank in zijn rol als eindverantwoordelijke voor de beheersing van operationele risico’s binnen het eigen onderdeel. Belangrijke instrumenten hierbij zijn de reeds genoemde risk self assessments, root cause analysis, security assessments, action tracking, (key) control testing en de centrale incidentendatabase. Risk self assessment is een hulpmiddel voor het lijnmanagement om risico’s systematisch te identificeren en te beoordelen, zodat in geval van onacceptabele restrisico’s beperkende maatregelen kunnen worden genomen. Action tracking wordt gebruikt om geïdentifi ceerde risico’s en acties naar aanleiding van bevindingen van interne en externe toezichthouders, incidenten, klachten en andere relevante gebeurtenissen te registreren. Daarnaast beschikt Van Lanschot over een bankbreed ControlFramework waarmee op periodieke basis de effectiviteit van de belangrijkste beheersmaatregelen wordt getoetst en verzamelt Van Lanschot kennis over incidenten. Informatiebeveiliging draagt bij aan het beschermen van de klanten bedrijfsinformatie die Van Lanschot verwerkt. De informatie wordt zowel op geautomatiseerde als handmatige wijze bewerkt. Door op basis van gerichte risicoanalyses voor bedrijfsprocessen en IT-processen de juiste maatregelen te treffen, wordt gewaarborgd dat zowel de gegevens van onze klanten als onze bedrijfsgegevens op de juiste wijze zijn beschermd. Binnen het proces van Business Continuity Management worden onder andere business-impact- en risico-analyses gedaan om inzicht te krijgen in de kritische processen, de kritische resources die nodig zijn voor de continuïteit van de dienstverlening en de mogelijke bedreigingen. Het inregelen van Business Continuity Management is noodzakelijk om Van Lanschot voldoende veerkracht te bieden om de nadelige gevolgen van een incident of calamiteit zo goed mogelijk op te kunnen vangen. Business Continuity behelst dan ook een bedrijfsbrede aanpak die beleid, standaarden en procedures omvat, gericht op het waarborgen dat de benoemde kritische processen behouden blijven danwel binnen een bepaald tijdsbestek kunnen worden herstart wanneer zich een incident of calamiteit voordoet. De doelstelling daarbij is om financiële, reputationele en/of andere materiële schade voor zowel Van Lanschot als de klanten tot een minimum te beperken. De incidentendatabase van de bank maakt het mogelijk om verliezen uit hoofde van operationele risico’s systematisch vast te leggen en nader te analyseren. In deze database wordt derhalve informatie vastgelegd over verliezen als gevolg van operationele verliezen uit het verleden. Deze loss database vormt voor Van Lanschot (inclusief Kempen) het fundament van het meetsysteem van Operational Risk Management. In 2014 zijn in de database 281 incidenten met een schade groter dan € 1.000,vastgelegd (2013: 340 incidenten), zie tabel 3.A.

2014

2013

281

340

–

–

29

53

–

–

45

40

Fysieke beveiliging en calamiteiten

3

1

Informatiebeveiliging en systeemuitval

9

10

195

236

Uitvoering en besturing (met name uitvoering van transacties)

123


Tabel 3.B Basel-segmenten operationeel risico

31/12/2014

31/12/2013

Risicoweging

Kapitaaleis

Risicoweging

Kapitaaleis

548.457

75.182

543.854

72.856

Totaal Corporate Finance

18%

46.901

8.442

31.832

5.730

Trading en Sales

18%

59.101

10.638

43.650

7.857

Retail Brokerage

12%

105.403

12.648

106.638

12.797

Commercial Banking

15%

45.067

6.760

38.745

5.812

Retail Banking

12%

180.424

21.651

216.561

25.986

Payment en Settlement

18%

15.965

2.874

18.771

3.379

Agency Services

15%

23.239

3.486

25.859

3.879

Assetmanagement

12%

72.357

8.683

61.798

7.416

Onder Pijler I van Basel wordt een solvabiliteitseis voor operationeel risico berekend over de totale inkomsten uit operationele activiteiten. Van Lanschot past de SA-methode toe. Deze kent vaste beta’s aan elk businesssegment toe; de beta-coëfficiënt varieert van 12% tot en met 18%. De risicoweging voor operationeel risico is gebaseerd op de gemiddelde baten van de Basel-segmenten van de afgelopen drie jaar.

4. Marktrisico Marktrisico is het risico op verlies als gevolg van veranderingen in marktvariabelen waaronder rentestanden, valutakoersen en prijzen van aandelen. Daarnaast zijn er variabelen die niet direct waarneembaar hoeven te zijn, zoals volatiliteiten en correlaties. Het marktrisico van Van Lanschot is traditioneel zeer beperkt en maakt circa 1% uit van het vereiste risicokapitaal. Het marktrisico is opgesplitst in twee onderdelen. Het marktrisico dat Van Lanschot loopt uit hoofde van het noodzakelijke marktonder houd en de dienstverlening aan klanten is geconcentreerd bij Van Lanschot zelf. Het marktrisico uit hoofde van handelsactiviteiten op institutioneel effectengebied is geconcentreerd bij Kempen. Drie van de ingebruikzijnde methoden voor het berekenen en limiteren van marktrisico’s zijn parametrische Value at Risk (VaR), Basepoint Value (BPV) en stresstesten.

Tabel 4.1 VaR-handelsactiviteiten Kempen

4.1 Marktrisico: Kempen De handelsactiviteiten op institutioneel effectengebied zijn geconcentreerd bij Kempen. Dit betreft met name gestructureerde producten. Om een effectief marktrisicomanagement mogelijk te maken is hiervoor een governancestructuur ingericht. De risico’s worden beheerst door het gebruik van onder meer VaR-limieten en bruto- en nettolimieten. De dagelijkse stresstesten geven informatie over de waardeontwikkeling van portefeuilles onder extreme marktomstandigheden en vormen daarmee een aanvulling op de VaR-berekening. De VaR voor de handelsportefeuilles wordt op basis van historische simulatie berekend met een waarschijnlijk heidsinterval van 97,5% en een horizon van één dag waarbij gebruikgemaakt wordt van één jaar historische data. Middels back testing wordt regelmatig gecontroleerd of de uitgangspunten die bij de berekening van de VaR worden gehanteerd, nog geldig zijn. De VaR uit hoofde van handels activiteiten wordt dagelijks aan het management gerapporteerd.

Derivatengerelateerd 2014

Aandelengerelateerd 2013

2014

2013

VaR op 31 december

118

39

4

43

Hoogste VaR

213

164

333

274

Laagste VaR

20

17

4

37

Gemiddelde VaR

76

61

95

96

124


4.2 Marktrisico: Treasury Naast de handelsactiviteiten van de bank op institutioneel effecten gebied loopt Van Lanschot uit hoofde van haar treasury-activiteiten ook marktrisico. In de marktrisicorapportage worden rentegerelateerde producten geanalyseerd. De rentegerelateerde producten worden op basis van BPV gestuurd. De valutaposities worden op basis van nominale limieten gestuurd.

Tabel 4.2.A Renterisico handelsactiviteiten Treasury (totale bruto BPV in € duizend)

Het valutarisico dat Van Lanschot loopt uit hoofde van treasuryactiviteiten wordt, evenals het renterisico van de bank, gerapporteerd op basis van de bruto nominale positie (voor valutarisico) en basispunten (voor renterisico). Tabel 4.2.A laat de waardeverandering zien als gevolg van een wijziging in de rente met een basispunt.

2014

2013

BPV op 31 december

37

43

Hoogste BPV

46

43

Laagste BPV Gemiddelde BPV

Tabel 4.2.B Valutarisico handelsactiviteiten Treasury (totale bruto nominale positie in vreemde valuta omgerekend in €) Positie op 31 december Hoogste positie Laagste positie Gemiddelde positie

1

1

11

8

2014

2013

875

5.501

9.150

7.610

385

510

4.826

3.180

Wekelijks worden stresstesten uitgevoerd voor de verschillende marktrisico’s. Bij het berekenen van de stressverliezen wordt gekeken naar de maximale koersbewegingen die zich in het verleden hebben voorgedaan. Verder worden ook stressverliezen berekend uit hoofde van zowel parallelle als niet-parallelle verschuivingen van de yieldcurve.

De valutapositie geeft het saldo weer van alle contante, termijnen optieposities van de tot de consolidatiekring behorende entiteiten (omgerekend in duizenden euro’s). Per ultimo 2014 en 2013 is de kapitaaleis uit hoofde van valutarisico nihil aangezien Van Lanschot onder de door CRR voorgeschreven drempelwaarde blijft.

4.3 Marktrisico: valutagerelateerde instrumenten

De kapitaaleis valutarisico bedraagt 8% van de netto-openposities per valuta.

De financiële positie en kasstromen van Van Lanschot worden in beperkte mate beïnvloed door schommelingen in valutakoersen. Het overgrote deel van de balansposities en transacties zijn in euro’s. Van Lanschot zorgt ervoor dat het valutarisico effectief wordt beheerst binnen de gestelde limieten. De valutaposities staan in de tabel 4.3.A.

Tabel 4.3.A Valutaposities Totaal Amerikaanse dollar

31/12/2014

31/12/2013

220

– 14.806

13.456

– 28.033

Singapore dollar

851

–1

Australische dollar

816

954

Canadese dollar

557

584

Nieuw Zeelandse dollar

– 231

245

Pond sterling

– 221

3.030

Hong Kong dollar

– 234

101

Zwitserse frank

– 4.948

– 1.775

Noorse kroon

– 10.409

5.208

583

4.881

Overig

125


4.4 Marktrisico: rente- en aandelengerelateerde instrumenten

Weging en eisen

Voor de berekening van de solvabiliteits-eis ter dekking van het algemene risico met betrekking tot schuldinstrumenten in de handelsportefeuille past Van Lanschot de looptijdenmethode toe. De aandelengerelateerde instrumenten betreffen aandelen- instrumenten opgenomen onder de balanspost Financiële vorderingen handelsactiviteiten (zie tabel 4.4). Tabel 4.4 Marktrisico

Voor alle vormen van marktrisico past Van Lanschot de SA-methode toe. Het marktrisico op rentederivaten is opgenomen onder Marktrisico rentegerelateerde instrumenten. Het marktrisico op aandelenderivaten is opgenomen onder Marktrisico aandelengerelateerde instrumenten.

31/12/2014

31/12/2013

Risicoweging

Kapitaaleis

Risicoweging

Kapitaaleis

98.610

7.889

101.000

8.079

333

27

125

10

98.277

7.862

100.875

8.069

Totaal Marktrisico rentegerelateerde instrumenten Marktrisico aandelengerelateerde instrumenten

5. Strategisch risico Strategisch risico betreft het risico op verminderde baten door een verandering van de omgeving waarin de bank zich bevindt en de activiteiten die de bank ontplooit. Het wordt door Van Lanschot gedefinieerd als: de bestaande of toekomstige bedreiging van het resultaat of vermogen van de bank, door het niet of onvoldoende anticiperen op veranderingen in de omgeving en/of door onjuiste strategische besluiten. Strategisch risico ontstaat door veranderingen in prijs, marge en/of volume. Het bestaat uit externe invloeden als marktomstandigheden, reputatie en regelgeving en het inspelen en anticiperen hierop door het management van Van Lanschot. In 2013 heeft Van Lanschot haar strategische heroriëntatie gepresenteerd. Deze is opgebouwd rondom drie principes: focus, vereenvoudiging en groei. Om groei te kunnen realiseren is het essentieel om meer focus aan te brengen en om het productaanbod, de IT-infrastructuur en de organisatie te vereenvoudigen. Dit zal Van Lanschot onder andere helpen om haar solide kapitaal- en liquiditeitspositie verder te versterken. De kapitaaleis van het strategisch risico wordt berekend op basis van de volatiliteit van de baten, waarbij rekening wordt gehouden met de kostenstructuur. Het strategisch risico kan worden verminderd door de fluctuatie in de baten te verminderen en door een flexibel kostenprofiel. Een groot gedeelte van het risico wordt extern bepaald. Beheersing van strategisch risico vindt daarom plaats door de reguliere bedrijfsvoering en effectief management.

6. Renterisico Onder renterisico wordt verstaan de bestaande of toekomstige bedreiging van het resultaat of vermogen van de bank als gevolg van rentebewegingen. Van Lanschot beheerst het renterisico met behulp van een aantal methoden waaronder de gap-analyse, de duration-analyse en de scenarioanalyse. Op basis hiervan voert Van Lanschot een actief balansbeheer om de mogelijk negatieve invloed van renterisico’s te beperken.

Dit houdt bijvoorbeeld in dat aanpassingen plaatsvinden in de vastrentende beleggingsportefeuille of dat middelen met de gewenste rentetypische looptijd worden aangetrokken. Daarnaast worden afgeleide producten, zoals renteswaps en renteopties, ingezet om de renterisico’s te beheersen. De wijze waarop de bank haar balans beheert, hangt af van haar verwachtingen over de ontwikkeling van de rente en het verschil tussen het niveau van de korte en lange rente. Van Lanschot hanteert een gespecialiseerd asset- en liabilitysysteem voor het beheer van het renterisico en het vervaardigen van de interne en externe rapportages. De duration-analyse, gap-analyse en scenarioanalyse worden maandelijks aan de Asset- & Liabilitycommissie gerapporteerd. Een belangrijke risicomaatstaf voor het renterisico is de duration van het eigen vermogen. Deze maatstaf geeft een indicatie van de gevoeligheid van het eigen vermogen voor renteveranderingen. Een positieve duration betekent dat de waarde van het eigen vermogen afneemt bij een stijging van de rentecurve. De duration van het eigen vermogen wordt bepaald op basis van contante waarde. De huidige marktwaarde van een balanspost wordt bepaald door de som van de contante waarde van de toekomstige cashflows van een balanspost. De contante waarde van het eigen vermogen wordt bepaald door de contante waarde van de activa te verminderen met de contante waarde van de passiva (zie tabel 6.A). De maximale duration van het eigen vermogen die Van Lanschot acceptabel vindt, bedraagt zeven jaar. De Asset & Liabilitycommissie (ALCO) heeft actief gestuurd op de duration van het eigen vermogen, onder andere via mutaties in de beleggingsportefeuille en renteswaps. In 2014 heeft de duration zich bewogen in een bandbreedte tussen de twee en vijf jaar, in lijn met de risk appetite. Ultimo 2014 was de duration van het eigen vermogen drie jaar (ultimo 2013: vier jaar). De duration van drie jaar per 31 december 2014 geeft aan dat de waarde van het eigen vermogen met ongeveer 3% afneemt als de yieldcurve met 1% stijgt (parallel).

126


Tabel 6.A Gevoeligheidsanalyse eigen vermogen Duration (jaren) Contante waarde van het eigen vermogen (€ miljoen)

Maandelijks wordt aan de Asset- & Liabilitycommissie de gevoeligheid van de waarde van het eigen vermogen bij parallelle, schoksgewijze verschuivingen van de yieldcurve gerapporteerd. Dit zijn de scenario’s waarbij de yieldcurve parallel stijgt of daalt met 100 basispunten. Bij een parallelle stijging van de yieldcurve met 100 basispunten neemt het eigen vermogen met circa € 48 miljoen af (2013: € 65 miljoen). Een parallelle daling van de yieldcurve heeft een stijging van het eigen vermogen tot gevolg van € 47 miljoen (2013: € 68 miljoen). Hierin is ook het renterisico van posten die verantwoord zijn onder Resultaat uit financiële transacties meegenomen. Het renterisico van deze posten is grotendeels gehedged middels rentederivaten. Voor de kapitaaleis Pijler II wordt een renterisicoberekening uitgevoerd op de waardeverandering van de contante waarde van het eigen vermogen. Voor deze berekening wordt gebruik gemaakt van de key-rate duration (per rentebucket), wat het gebruik van een gestresste niet-parallelle yield shift mogelijk maakt. Naast de berekening van de contante waarde van het eigen vermogen past Van Lanschot ook scenario-analyses toe op de rentemarge. Uitgangspunt hierbij is het basisscenario voor de verwachte rentemarge over 2015. Bij een parallelle stijging van de yieldcurve met 100 basispunten zal de rentemarge ten opzichte van dit basisscenario met € 1,3 miljoen dalen (2013: € 11,1 miljoen).

31/12/2014

31/12/2013

2,9

4,0

1.651

1.682

Een ander belangrijk scenario is dat Van Lanschot haar spaar- en deposito tarieven onder druk van concurrentie geleidelijk met 1% moet verhogen. In dit scenario zullen de rentelasten met € 31 miljoen toenemen (ceteris paribus). Bij een paralelle stijging van de yieldcurve van 100 basispunten zal het Resultaat uit financiële transacties met € 2,4 miljoen dalen als gevolg van rentelasten op Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening en de bijbehorende economischehedge-derivaten. Ten behoeve van het renterisicobeheer wordt het renterisico van de spaar- en betaalproducten, hypotheken en geldleningen gemodelleerd, rekeninghoudend met de contractuele en klantgedragsaspecten van de producten. Derivatencontracten zijn opgenomen tegen de nominale waarde, omdat renteaanpassingen betrekking hebben op de nominale waarde en niet op marktwaarde zoals de waarderingsgrondslag voor deze contracten is. De tabellen 6.B en 6.C tonen de rentegevoeligheid van Van Lanschot op basis van de contractuele rentetypische resterende looptijden van de afzonderlijke balansposten. Spaargeld en rekeningcourant hebben geen vaste looptijd; de saldi worden gesplitst in een volledig elastisch, een semi-elastisch en een niet-elastisch deel. Van Lanschot bepaalt het percentage vervroegde aflossingen per productsoort op basis van de historische gegevens van het afgelopen jaar en past deze gedurende een jaar toe. Herziening vindt jaarlijks plaats.

127


Tabel 6.B Rentetypische vervalkalender per 31/12/2014 Totaal

Variabel

< 3 maanden

≥ 3 maanden < 1 jaar

≥ 1 jaar < 5 jaar

≥ 5 jaar

Geen kasstroom

1.156.985

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

43.153

43.153

40.415

399.655

–

–

–

9.055

449.125

–

943

30.000

215.141

855.736

207.704

1.309.524


–

1.035.462

–

279.000

454.000

184.269

1.952.731


–

–

–

120.000

355.000

58.708

533.708

1.591.925

2.767.123

1.776.599

3.590.143

1.132.349

162.968

11.021.107

–

4.950.778

315.788

340.857

318.168

1.423

5.927.014

Activa Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Financiële activa handelsactiviteiten Vorderingen op bankiers Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening

Kredieten en vorderingen private en publieke sector Derivaten (vorderingen)

1.156.985


–

–

–

–

–

50.679

50.679

Overige activa

–

79.688

66.175

59.831

–

261.639

467.333

Totaal activa

2.789.325

9.233.649

2.188.562

4.604.972

3.115.253

979.598

22.911.359

–

–

–

–

–

71

71

52.647

476.584

–

350.000

–

741

879.972

8.485.570

452.857

945.918

389.044

306.211

6.650

10.586.250

Verplichtingen Financiële verplichtingen handelsactiviteiten Verplichtingen aan bankiers Verplichtingen private en publieke sector Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening

–

3.650

17.591

511.750

173.046

– 125

705.912


–

852.691

1.926.080

136.474

310.275

2.010

3.227.530


–

1.750.230

59.228

1.261.140

–

2.812

3.073.410

Overige passiva

–

142.287

73.200

10.094

–

21.679

247.260


–

18.016

2.000

–

100.000

1.399

121.415

8.538.217

3.696.315

3.024.017

2.658.502

889.532

35.237

18.841.820

– 5.748.892

5.537.334

– 835.455

1.946.470

2.225.721

944.361

4.069.539

Totaal verplichtingen

Gap

128


Tabel 6.C Rentetypische vervalkalender per 31/12/2013 Variabel

< 3 maanden


≥ 1 jaar < 5 jaar

≥ 5 jaar

Geen kasstroom

Totaal

1.999.963

–

–

–

–

–

1.999.963

–

–

–

–

–

47.083

47.083

44.562

363.937

–

293

–

20.423

429.215

–

–

55.000

237.000

356.500

77.438

725.938


–

345.521

–

272.500

468.161

111.549

1.197.731


–

–

–

–

–

–

–

2.035.052

3.493.970

844.332

3.528.034

2.413.157

176.178

12.490.723

–

2.631.455

1.843.608

428.469

494.007

119.234

5.516.773

Activa Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Financiële activa handelsactiviteiten Vorderingen op bankiers Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening

Kredieten en vorderingen private en publieke sector Derivaten (vorderingen) Beleggingen in deelnemingen equitymethode

–

–

–

–

–

50.385

50.385

Overige activa

–

86.222

77.968

59.797

–

297.206

521.193

Totaal activa

4.079.577

6.921.105

2.820.908

4.526.093

3.731.825

899.496

22.979.004

–

–

–

–

–

798

798

Verplichtingen Financiële verplichtingen handelsactiviteiten Verplichtingen aan bankiers Verplichtingen private en publieke sector

58.191

1.105.976

172

10.343

–

740

1.175.422

7.333.989

1.035.908

1.342.887

284.176

259.742

2.108

10.258.810


–

80.457

239.396

16.678

–

21.102

357.633


–

2.512.262

1.872.633

503.812

177.509

120.641

5.186.857


–

2.226.471

558.640

1.077.716

–

– 13.708

3.849.119

Overige passiva

–

221.492

93.291

8.358

–

35.589

358.730


–

4.651

2.000

3.454

116.563

1.550

128.218

7.392.180

7.187.217

4.109.019

1.904.537

553.814

168.820

21.315.587

– 3.312.603

– 266.112

– 1.288.111

2.621.556

3.178.011

730.676

1.663.417


Gap

129


7. Liquiditeitsrisico Het beleid rondom de monitoring en beheersing van de liquiditeitspositie en het liquiditeitsrisico van Van Lanschot is vastgelegd in het ILAAP. De liquiditeitspositie van Van Lanschot wordt dagelijks beïnvloed door onder andere opnames en stortingen op deposito’s, spaargelden, rekeningen-courant, opnames en aflossingen van kredieten en beleg gingen. Van Lanschot heeft diverse limieten vastgesteld ten aanzien van de minimaal aan te houden liquiditeitsbuffer. Op deze manier kunnen verwachte en onverwachte kasstromen worden opgevangen. De interne norm voor de minimale liquiditeitspositie wordt maandelijks vastgesteld op basis van de omvang van de toevertrouwde middelen en wordt qua samenstelling ook beïnvloed door externe eisen, waaronder de LCR. De liquiditeitspositie wordt dagelijks bewaakt door de afdeling Financial Risk Management en gerapporteerd aan het senior management. Naast de dagelijkse monitoring van de omvang en samenstelling van de liquiditeitsbuffer wordt maandelijks een 18-maands liquiditeitsprojectie opgesteld met daarin actuele vervalkalenders en aannames over de ontwikkeling van de liquiditeit. Hierin wordt ook rekening gehouden met seizoenspatronen, trends en gedrag van klanten. Op basis van deze projectie worden liquiditeitstresstesten (entiteitspecifiek en markt-breed) uitgevoerd om vast te stellen of de liquiditeitsbuffer ook in stressomstandigheden toereikend is. Zowel de projectie als de uitkomsten van de stresstesten worden maandelijks in de ALCO besproken. Liquiditeitsrisico is expliciet opgenomen in de Risk Appetite Statement. Er zijn limieten opgenomen voor de LCR, NSFR, survival periodes onder stress, fundingratio en omvang van de liquiditeitsbuffer. De LCR en NSFR zijn in toenemende mate belangrijke ratio’s waarop intern wordt gestuurd. Deze Basel III-ratio’s worden maandelijks vastgesteld en gerapporteerd aan de ALCO en vormen een integraal onderdeel van het liquiditeits risicomanagement.

Van Lanschot heeft traditioneel een relatief hoog aandeel van spaargelden en deposito’s in de funding van haar kredietverlening. Van Lanschot streeft naar een gebalaceerde fundingmix met voldoende diversificatie naar bronnen, producten en looptijden. Door de aard van haar activiteiten heeft Van Lanschot een relatief hoog aandeel van spaargelden en deposito’s voor de funding van haar kredietverlening. Met de introductie van Evi is ook het aandeel van door het depositogarantiestelsel gedekte spaargelden in de fundingmix gestegen. De fundingratio per ultimo 2014 bedraagt 96,1% (ultimo 2013: 82,1%). Dit betekent dat het grootste deel van de kredietportefeuille wordt gefinancierd met spaargelden en deposito’s van klanten. Met het oog op de groeiende liquiditeiten voert Van Lanschot een afgewogen tarievenbeleid op basis van het type klant. De totale omvang van de toevertrouwde klantgelden is ten opzichte van vorig jaar relatief stabiel gebleven.

Securitisaties 2010 Op 2 juli 2010 heeft Van Lanschot de RMBS-transactie Citadel 2010-I afgerond. Het betreft een securitisatie van Nederlandse woning hypotheken. De transactie had een omvang van € 1,2 miljard. Er heeft geen overdracht plaatsgevonden van kredietrisico. Een substantieel deel van de Senior Class A2 notes is geplaatst bij een brede groep van institutionele beleggers. De verkoop van deze obligaties zorgt voor een verdere diversificatie van de funding. Van Lanschot treedt in de structuur op als pool servicer. Door de opzet van de structuur kan Van Lanschot niet beschikken over alle liquiditeiten van de Citadel 2010-I-vennootschap. De liquiditeiten waarover Van Lanschot niet kan beschikken bedragen ultimo 2014 € 35,5 miljoen (2013: € 21,2 miljoen). Daarnaast kan Van Lanschot de gesecuritiseerde leningen niet verkopen aan derden. In de structuur zijn geen andere restricties voor Van Lanschot opgenomen. De nominale waarde van de externe geplaatste notes bedraagt ultimo 2014 € 419 miljoen (2013: € 487 miljoen) en de reële waarde bedraagt € 422 miljoen (2013: € 492 miljoen). De houders van de Senior Class A2 notes hebben het eerste recht op de kasstromen uit de gesecuritiseerde leningen. De nettopositie is gelijk aan het verschil tussen de reële waarde van de notes en de hypotheken.

Tabel 7.A Fundingratio (%)

31/12/2014

31/12/2013

96,1

82,1

Fundingratio

Tabel 7.B Citadel 2010-I BV Fitch Ratings

Standard & Poor’s

Totaal

Oorspronkelijke hoofdsom

Datum van securitisatie

1.249.400

Hoofdsom per 31/12/2014

Eerste calloptie datum

Contractuele afloopdatum

Spread

849.839

Senior Class A1

–

–

247.400

2-7-2010

–

26-8-2015

26-11-2042

1,30%

Senior Class A2

AAA

AAA

753.350

2-7-2010

613.589

26-8-2015

26-11-2042

1,40%

Mezzanine Class B

–

AAA

75.450

2-7-2010

75.450

26-8-2015

26-11-2042

0,00%

Mezzanine Class C

BBB

BBB+

129.900

2-7-2010

129.900

26-8-2015

26-11-2042

0,00%

Junior Class D

–

–

30.900

2-7-2010

30.900

26-8-2015

26-11-2042

0,00%

Subordinated Class E

–

–

12.400

2-7-2010

–

26-8-2015

26-11-2042

0,00%

130


Tabel 7.C Citadel 2010-II BV Fitch Ratings

Standard & Poor’s

Totaal Senior Class A



1.255.450




Spread

882.344

AAA

AAA

990.650

30-7-2010

629.994

26-8-2015

26-11-2042

1,20%

Mezzanine Class B

–

AAA

84.550

30-7-2010

84.550

26-8-2015

26-11-2042

0,00%

Mezzanine Class C

BBB

BBB+

136.700

30-7-2010

136.700

26-8-2015

26-11-2042

0,00%

Junior Class D

–

–

31.100

30-7-2010

31.100

26-8-2015

26-11-2042

0,00%


–

–

12.450

30-7-2010

–

26-8-2015

26-11-2042

0,00%

Op 30 juli 2010 heeft Van Lanschot de RMBS-transactie Citadel 2010-II afgerond. De omvang van de transactie bedraagt € 1,3 miljard en bestaat uit Nederlandse woninghypotheken. Er heeft geen overdracht plaats gevonden van kredietrisico. Een substantieel deel van de Senior Class A notes is geplaatst bij een brede groep van institutionele beleggers. De verkoop van deze obligaties zorgt voor een verdere diversificatie van de funding. Van Lanschot treedt in de structuur op als pool servicer. Door de opzet van de structuur kan Van Lanschot niet beschikken over alle liquiditeiten van de Citadel 2010-II-vennootschap. De liquiditeiten waarover Van Lanschot niet kan beschikken bedragen ultimo 2014 € 39,4 miljoen (2013: € 20,5 miljoen). Daarnaast kan Van Lanschot de gesecuritiseerde leningen niet verkopen aan derden. In de structuur zijn geen andere restricties voor Van Lanschot opgenomen. Van de Citadel 2010-II-transactie is een gedeelte van de Senior Class A notes extern geplaatst. De nominale waarde van deze notes bedraagt ultimo 2014 € 537 miljoen (2013: € 703 miljoen) en de reële waarde bedraagt € 540 miljoen (2013: € 710 miljoen).

De houders van de Senior Class A notes hebben het eerste recht op de kasstromen uit de gesecuritiseerde leningen. De nettopositie is gelijk aan het verschil tussen de reële waarde van de notes en de hypotheken.

Securitisatie 2011 Op 9 februari 2011 heeft Van Lanschot de Citadel 2011-I-transactie afgerond. Het betreft een transactie met een omvang van € 1,5 miljard en bestaat uit Nederlandse woninghypotheken. Er heeft geen overdracht plaatsgevonden van kredietrisico. De schuldbewijzen zijn door Van Lanschot zelf gekocht. De Senior Class A1 en A2 notes zijn beleenbaar bij De Nederlandsche Bank. Zodoende is deze transactie ondersteunend aan het liquiditeitsmanagement van de bank. Van Lanschot treedt in de structuur op als pool servicer. Door de opzet van de structuur kan Van Lanschot niet beschikken over alle liquiditeiten van de Citadel 2011-I-vennootschap. De liquiditeiten waarover Van Lanschot niet kan beschikken bedragen ultimo 2014 € 38,0 miljoen (2013: € 38,5 miljoen). Daarnaast kan Van Lanschot de gesecuritiseerde leningen niet verkopen aan derden. In de structuur zijn geen andere restricties voor Van Lanschot opgenomen.

Tabel 7.D Citadel 2011-I Fitch Ratings

Standard & Poor’s

Totaal



1.515.000




Spread

1.088.579

Senior Class A1

–

–

324.000

10-2-2011

–

26-4-2016

26-4-2043

1,10%

Senior Class A2

AAA

AAA

801.000

10-2-2011

713.579

26-4-2016

26-4-2043

1,40%

Mezzanine Class B

AAA

AAA

120.000

10-2-2011

120.000

26-4-2016

26-4-2043

0,00%

Mezzanine Class C

–

–

135.000

10-2-2011

135.000

26-4-2016

26-4-2043

0,00%

Junior Class D

–

–

120.000

10-2-2011

120.000

26-4-2016

26-4-2043

0,00%


–

–

15.000

10-2-2011

–

26-4-2016

26-4-2043

0,00%

131


Securitisaties 2013 Op 1 augustus 2013 heeft Van Lanschot de Courtine RMBS 2013-Itransactie afgerond. Het betreft een transactie met een omvang van € 862,6 miljoen en bestaat uit Nederlandse woninghypotheken. In 2014 is € 66 miljoen aan aflossingen ontvangen. In 2014 is de mogelijkheid tot aanvulling van de pool met woninghypotheken volledig benut. Er heeft geen overdracht plaatsgevonden van kredietrisico. De schuldbewijzen zijn door Van Lanschot zelf gekocht. De Senior Class A1 en A2 notes zijn beleenbaar bij De Nederlandsche Bank. Zodoende is deze transactie ondersteunend aan het liquiditeitsmanagement van de bank. Van Lanschot treedt in de structuur op als pool servicer. Door de opzet van de structuur kan Van Lanschot niet beschikken over alle liquiditeiten van de Courtine RMBS 2013-I-vennootschap. De liquiditeiten waarover Van Lanschot niet kan beschikken bedragen ultimo 2014 € 15,2 miljoen (2013: € 19,2 miljoen). Daarnaast kan Van Lanschot de gesecuritiseerde leningen niet verkopen aan derden. In de structuur zijn geen andere restricties voor Van Lanschot opgenomen. Op 7 november 2013 heeft Van Lanschot de Lunet RMBS 2013-Itransactie afgerond. Het betreft een transactie met een omvang van € 1,1 miljard en bestaat uit Nederlandse woninghypotheken. Er heeft geen overdracht plaatsgevonden van kredietrisico.

Vrijwel alle Senior Class A1 notes en A2 notes zijn geplaatst bij een brede groep institutionele beleggers. De verkoop van deze obligaties zorgt voor een verdere diversificatie van de funding. Van Lanschot treedt in de structuur op als pool servicer. Door de opzet van de structuur kan Van Lanschot niet beschikken over alle liquiditeiten van de Lunet RMBS 2013-I-vennoot schap. De liquiditeiten waarover Van Lanschot niet kan beschikken bedragen ultimo 2014 € 12,5 miljoen (2013: € 31,0 miljoen). Daarnaast kan Van Lanschot de gesecuritiseerde leningen niet verkopen aan derden. In de structuur zijn geen andere restricties voor Van Lanschot opgenomen. Van de Lunet RMBS 2013-I-transactie zijn de Senior Class A1 en Senior Class A2 notes extern geplaatst. De nominale waarde van deze notes bedraagt ultimo 2014 € 743 miljoen (2013: € 868 miljoen) en de reële waarde bedraagt € 755 miljoen (2013: € 871 miljoen). De houders van de Senior Class A1 en Senior Class A2 notes hebben het eerste recht op de kasstromen uit de gesecuritiseerde leningen. De nettopositie is gelijk aan het verschil tussen de reële waarde van de notes en de hypotheken. Alle genoemde securitisaties betreffen traditionele securitisaties. Kenmerkend voor een traditionele securitisatie is dat de gesecuritiseerde vorderingen in economische zin worden overgedragen aan een entiteit voor securitisatiedoeleinden die daartoe effecten uitgeeft. De uitgegeven effecten leiden niet tot een betalingsverplichting bij Van Lanschot, maar bij de securitisatievennootschappen.

Tabel 7.E Courtine RMBS 2013-I Fitch Ratings

Standard & Poor’s

Totaal



862.600




Spread

854.000

Senior Class A1

AAA

AAA

175.000

1-8-2013

175.000

26-9-2018

26-9-2050

1,15%

Senior Class A2

AAA

AAA

370.000

1-8-2013

370.000

26-9-2018

26-9-2050

2,15%

Mezzanine Class B

AAA

AA

81.500

1-8-2013

81.500

26-9-2018

26-9-2050

0,00%

Mezzanine Class C

–

–

112.000

1-8-2013

112.000

26-9-2018

26-9-2050

0,00%

Junior Class D

–

–

115.500

1-8-2013

115.500

26-9-2018

26-9-2050

0,00%


–

–

8.600

1-8-2013

–

26-9-2018

26-9-2050

0,00%

Fitch Ratings

Standard & Poor’s






Spread

0,50%

Tabel 7.F Lunet RMBS 2013-I

Totaal

1.085.800

966.917

Senior Class A1

AAA

AAA

244.000

7-11-2013

130.938

27-12-2018

27-12-2045

Senior Class A2

AAA

AAA

639.600

7-11-2013

639.600

27-12-2018

27-12-2045

1,08%

Mezzanine Class B

AAA

AA

49.400

7-11-2013

49.400

27-12-2018

27-12-2045

0,00%

Mezzanine Class C

–

–

71.000

7-11-2013

71.000

27-12-2018

27-12-2045

0,00%

Junior Class D

–

–

71.000

7-11-2013

71.000

27-12-2018

27-12-2045

0,00%


–

–

10.800

7-11-2013

4.979

27-12-2018

27-12-2045

0,00%

132


In de tabellen 7.G en 7.H is het totaal aan hypothecaire leningen per securitisatietransactie opgenomen. De leningen waarvan de rente en/of aflossing niet tijdig worden voldaan, zijn achterstallig. Gesecuritiseerde leningen van een klant zijn aangemerkt als onvolwaardig wanneer voor de klant een voorziening is getroffen, omdat deze waarschijnlijk of daadwerkelijk zijn verplichtingen of een gedeelte van zijn verplichtingen jegens Van Lanschot niet kan nakomen. Van Lanschot verstrekt geen financiële of andere steun aan de securitisatievennootschappen. Tevens heeft van Lanschot geen intenties om financiële of andere steun te verstrekken.

Ondanks het feit dat Van Lanschot op basis van het stemrecht geen zeggenschap heeft over de Citadel-, Courtine- en Lunet-vennoot schappen, wijzen diverse andere omstandigheden erop dat Van Lanschot zeggenschap heeft over deze vennootschappen. Van Lanschot heeft macht over de vennootschappen en wordt blootgesteld aan, of heeft rechten op, veranderlijke opbrengsten uit hoofde van haar betrokkenheid bij de vennootschappen en beschikt over de mogelijkheid haar macht over de vennootschappen te gebruiken om de omvang van de opbrengsten van de vennootschappen te beïnvloeden. De beoordeling van de zeggenschap is gebaseerd op de feitelijke relatie tussen Van Lanschot en de vennootschappen.

Tabel 7.G Gesecuritiseerde leningen 31/12/2014

Totaal Citadel 2010-I BV

Reële waarde

Boekwaarde

Volwaardig

Achterstallig

Onvolwaardig

Voorzien

4.836.173

4.505.757

4.441.194

20.887

43.676

11.745

872.752

813.124

799.228

3.048

10.848

3.075

Citadel 2010-II BV

913.842

851.406

834.903

5.803

10.700

2.387

Citadel 2011-I BV

1.131.146

1.053.864

1.040.347

3.467

10.050

2.427

904.763

842.948

825.501

5.805

11.642

3.856

1.013.670

944.415

941.215

2.764

436

–

Reële waarde

Boekwaarde

Volwaardig

Achterstallig

Onvolwaardig

Voorzien

5.289.027

4.956.433

4.883.484

45.600

27.349

7.731

991.456

929.109

909.515

7.693

11.901

2.664

Courtine RMBS 2013-I BV Lunet RMBS 2013-I BV

Tabel 7.H Gesecuritiseerde leningen 31/12/2013

Totaal Citadel 2010-I BV Citadel 2010-II BV

1.024.161

959.758

941.843

12.744

5.171

1.913

Citadel 2011-I BV

1.258.008

1.178.900

1.165.718

7.490

5.692

1.403

904.795

847.898

830.137

13.176

4.585

1.751

1.110.607

1.040.768

1.036.271

4.497

–

–

Courtine RMBS 2013-I BV Lunet RMBS 2013-I BV

7.1 Looptijdenoverzicht De tabellen 7.1.A en 7.1.B tonen de activa en passiva op basis van hun resterende contractuele looptijd per balansdatum. De totaalbedragen sluiten aan op de waarden in de geconsolideerde balans. Op onderdelen kan dit verschillen van andere overzichten, aangezien in deze tabellen de bedragen gebaseerd zijn op kasstromen op

niet-verdisconteerde basis, gerelateerd aan zowel de hoofdsom als aan alle toekomstige rentebetalingen. De posten die niet tot een kasstroom leiden (zoals verdiscontering, de amortisatie van kosten, de waarde veranderingen uit hoofde van derivaten, opslagen voor eigen risico en dergelijke) zijn in een aparte kolom weergegeven om hiermee de aansluiting met de balans inzichtelijk te houden.

133


Tabel 7.1.A Looptijdenoverzicht balansposten per 31/12/2014 Direct opeisbaar

< 3 maanden


≥ 1 jaar < 5 jaar

≥ 5 jaar

Subtotaal

Geen kasstroom

Totaal

1.156.985

–

–

–

–

1.156.985

–

1.156.985

–

43.153

–

–

–

43.153

–

43.153

40.415

142.204

–

257.451

9.055

449.125

–

449.125


–

65.046

30.000

215.246

856.574

1.166.866

142.658

1.309.524


–

114.475

102.773

1.096.105

521.400

1.834.753

117.978

1.952.731


–

–

–

120.000

355.000

475.000

58.708

533.708


1.595.748

130.933

121.491

558.574

8.451.277

10.858.023

163.084

11.021.107


–

49.438

20.188

113.406

84.799

267.831

7.262

275.093


–

–

–

50.679

–

50.679

–

50.679

Overige activa

–

79.672

66.192

59.831

–

205.695

261.638

467.333

Totaal activa

2.793.148

624.921

340.644

2.471.292

10.278.105

16.508.110

751.328

17.259.438

Totaal activa exclusief derivaten

2.793.148

575.483

320.456

2.357.886

10.193.306

16.240.279

744.066

16.984.345

–

71

–

–

–

71

–

71

75.469

331.353

80.000

392.410

–

879.232

740

879.972

8.494.401

672.022

812.022

294.526

306.629

10.579.600

6.650

10.586.250

Activa Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Financiële activa handelsactiviteiten Vorderingen op bankiers


–

3.650

17.591

511.750

173.046

706.037

– 125

705.912


–

51.856

11.742

102.405

207.356

373.359

7.954

381.313


–

37.950

957.822

2.023.776

51.050

3.070.598

2.812

3.073.410

Overige passiva

–

142.287

73.200

10.094

–

225.581

21.679

247.260


–

1.000

2.000

–

117.016

120.016

1.399

121.415


8.569.870

1.240.189

1.954.377

3.334.961

855.097

15.954.494

41.109

15.995.603

Totaal verplichtingen exclusief derivaten

8.569.870

1.188.333

1.942.635

3.232.556

647.741

15.581.135

33.155

15.614.290

– 5.776.722

– 615.268

– 1.613.733

– 863.669

9.423.008

553.616

710.219

1.263.835

Vorderingen uit hoofde van toekomstige rentestromen

–

122.514

336.940

1.619.005

4.105.670

6.184.129

–

6.184.129

Verplichtingen uit hoofde van toekomstige rentestromen

–

28.256

101.480

380.059

174.855

684.650

–

684.650

– 5.776.722

– 464.498

– 1.175.313

1.135.395

13.703.533

7.422.395

710.219

8.132.614

On balance gap

On balance gap inclusief toekomstige rentestromen

134


Tabel 7.1.B Looptijdenoverzicht balansposten per 31/12/2013 Direct opeisbaar

< 3 maanden


≥ 1 jaar < 5 jaar

≥ 5 jaar

Subtotaal

Geen kasstroom

Totaal

1.999.963

–

–

–

–

1.999.963

–

1.999.963

–

47.083

–

–

–

47.083

–

47.083

44.562

130.948

–

233.282

20.423

429.215

–

429.215


–

39.963

55.000

237.000

356.500

688.463

37.475

725.938


–

44.897

–

287.500

797.682

1.130.079

67.652

1.197.731


–

–

–

–

–

–

–

–


2.011.735

210.284

255.137

956.991

8.882.331

12.316.478

174.245

12.490.723


–

47.427

26.549

77.473

51.408

202.857

5.277

208.134


–

–

–

50.385

–

50.385

–

50.385

Overige activa

–

86.222

77.968

59.797

–

223.987

297.206

521.193

Totaal activa

4.056.260

606.824

414.654

1.902.428

10.108.344

17.088.510

581.855

17.670.365

Totaal activa exclusief derivaten

4.056.260

559.397

388.105

1.824.955

10.056.936

16.885.653

576.578

17.462.231

–

798

–

–

–

798

–

798

58.191

52.838

106.569

957.084

–

1.174.682

740

1.175.422

7.335.519

1.036.990

1.303.663

302.911

277.619

10.159.289

2.108

10.258.810



–

–

2.950

177.824

155.757

336.531

21.102

357.633


–

72.198

25.844

147.932

49.296

295.270

4.392

299.662


–

47.318

548.556

1.152.854

2.114.099

3.862.827

– 13.708

3.849.119

Overige passiva

–

221.492

93.291

8.358

–

323.561

35.589

358.730


–

4.538

–

5.000

117.130

126.668

1.550

128.218


7.393.710

1.436.172

2.080.873

2.751.963

2.713.901

16.376.619

51.773

16.428.391

Totaal verplichtingen exclusief derivaten

7.393.710

1.363.974

2.055.029

2.604.031

2.664.605

16.081.349

47.381

16.128.729

– 3.337.450

– 829.348

– 1.666.219

– 849.535

7.394.443

711.891

530.082

1.241.974

Vorderingen uit hoofde van toekomstige rentestromen

–

108.433

322.143

1.530.745

4.644.077

6.605.398

–

6.605.398

Verplichtingen uit hoofde van toekomstige rentestromen

–

27.822

121.676

348.782

111.586

609.866

–

609.866

– 3.337.450

– 693.093

– 1.222.400

1.029.992

12.150.106

7.927.155

530.082

8.457.238

On balance gap

On balance gap inclusief toekomstige rentestromen

135


De toekomstige rentestromen zijn gebaseerd op de economische looptijd van de balansposten en de rentepercentages op het rapportagemoment. In de gaps zijn grote verschillen zichtbaar doordat onder de activa veel langlopende woninghypotheken zijn opgenomen, terwijl bij de verplichtingen veel kortlopende deposito’s en rekening-courant-posities aanwezig zijn. De tabellen 7.1.C en 7.1.D tonen de buiten-de-balansposten op basis van hun resterende contractuele looptijd per balansdatum.

Voor iedere transactie waarin Van Lanschot garant staat, is het maximale garantiebedrag opgenomen in de looptijdbucket waarin Van Lanschot voor het eerst de transactie kan beëindigen. Voor iedere verplichting uit hoofde van onherroepelijke toezegging is het toegezegde bedrag ingedeeld in de looptijdbucket waarin Van Lanschot voor het eerst de toezegging kan intrekken.

Tabel 7.1.C Looptijdenoverzicht buiten-de-balansposten per 31/12/2014

Garanties

Direct opeisbaar

< 3 maanden


≥ 1 jaar < 5 jaar

≥ 5 jaar

Totaal

3.315

6.244

9.235

19.527

76.902

115.223

Onherroepelijke accreditieven

–

–

–

–

–

–

Overige voorwaardelijke schulden

–

39

–

302

–

341

Niet-opgenomen kredietfaciliteiten

–

20.585

–

13

73.983

94.581

Cessie-retrocessie overeenkomsten

–

332.572

103.678

–

–

436.250

Overige onherroepelijke faciliteiten

–

4.964

991

4.587

–

10.542

3.315

364.404

113.904

24.429

150.885

656.937

Totaal buiten-de-balansposten

Tabel 7.1.D Looptijdenoverzicht buiten-de-balansposten per 31/12/2013

Garanties

Direct opeisbaar

< 3 maanden


≥ 1 jaar < 5 jaar

≥ 5 jaar

Totaal

3.201

10.972

15.685

38.444

82.843

151.145


–

10.645

3.600

–

–

14.245

Overige voorwaardelijke schulden

–

6.644

4.578

1.300

–

12.522


–

6.994

58

36.567

62.182

105.801

Cessie-retrocessie overeenkomsten

–

–

127.394

202.881

–

330.275

Overige onherroepelijke faciliteiten

–

5.153

488

2.092

3.533

11.266

3.201

40.408

151.803

281.284

148.558

625.254

Totaal buiten-de-balansposten

136


7.2 Looptijdenoverzicht Tabellen 7.2.A en 7.2.B tonen de activa en passiva op basis van hun verwachte resterende looptijd tot en met twaalf maanden en langer dan twaalf maanden per balansdatum.

Tabel 7.2.A Looptijdenoverzicht per 31/12/2014 > 12 maanden

Subtotaal

Geen kasstroom

Totaal

1.156.985

–

43.153

–

1.156.985

–

1.156.985

43.153

–

43.153

182.619

266.506

449.125

–

449.125

95.046

1.071.820

1.166.866

142.658

1.309.524

217.248

1.617.505

1.834.753

117.978

1.952.731

–

475.000

475.000

58.708

533.708

1.848.172

9.009.851

10.858.023

163.084

11.021.107

69.626

198.205

267.831

7.262

275.093

–

50.679

50.679

–

50.679

Overige activa

145.864

59.831

205.695

261.638

467.333

Totaal activa

3.758.713

12.749.397

16.508.110

751.328

17.259.438

71

–

71

–

71

486.822

392.410

879.232

740

879.972


9.978.445

601.155

10.579.600

6.650

10.586.250


21.241

684.796

706.037

– 125

705.912

≤ 12 maanden Activa Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Financiële activa handelsactiviteiten Vorderingen op bankiers Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening Beleggingen voor verkoop beschikbaar Beleggingen aangehouden tot einde looptijd Kredieten en vorderingen private en publieke sector Derivaten (vorderingen) Beleggingen in deelnemingen equitymethode

Verplichtingen Financiële verplichtingen handelsactiviteiten Verplichtingen aan bankiers


63.598

309.761

373.359

7.954

381.313


995.772

2.074.826

3.070.598

2.812

3.073.410

Overige passiva

215.487

10.094

225.581

21.679

247.260

3.000

117.016

120.016

1.399

121.415

11.764.436

4.190.058

15.954.494

41.109

15.995.603

Achtergestelde schulden Totaal verplichtingen

137


Tabel 7.2.B Looptijdenoverzicht per 31/12/2013 ≤ 12 maanden

> 12 maanden

Subtotaal

Geen kasstroom

Totaal

1.999.963

–

1.999.963

–

1.999.963

47.083

–

47.083

–

47.083

175.510

253.705

429.215

–

429.215


94.963

593.500

688.463

37.475

725.938


44.897

1.085.182

1.130.079

67.652

1.197.731

–

–

–

–

–

2.477.156

9.839.322

12.316.478

174.245

12.490.723


Beleggingen aangehouden tot einde looptijd Kredieten en vorderingen private en publieke sector

73.976

128.881

202.857

5.277

208.134


–

50.385

50.385

–

50.385

Activa aangehouden voor verkoop

–

–

–

–

–

Overige activa

164.190

59.797

223.987

297.206

521.193

Totaal activa

5.077.738

12.010.772

17.088.510

581.855

17.670.365

798

–

798

–

798

217.598

957.084

1.174.682

740

1.175.422

9.676.172

580.530

10.256.702

2.108

10.258.810



2.950

333.581

336.531

21.102

357.633


98.042

197.228

295.270

4.392

299.662


595.874

3.266.953

3.862.827

– 13.708

3.849.119

–

–

–

–

–

Passiva aangehouden voor verkoop Overige passiva Achtergestelde schulden Totaal verplichtingen

314.783

8.358

323.141

35.589

358.730

4.538

122.130

126.668

1.550

128.218

10.910.755

5.465.864

16.376.619

51.773

16.428.391

138


8. Compliancerisico

Level 2: In de markt waarneembare gegevens

Van Lanschot en haar dochtermaatschappijen vervullen in het maatschappelijk verkeer een dienstverlenende taak. Van Lanschot kan deze taak alleen naar behoren uitoefenen als elke partij waarmee zij te maken heeft vertrouwen in haar kan stellen. Integer handelen door Van Lanschot en haar medewerkers vormt de basis voor dat vertrouwen. De geldende weten regelgeving schept hiervoor het kader. Binnen dit kader laat Van Lanschot zich leiden door de voortdurende drijfveer om het belang van de klant centraal te stellen. De afdeling Compliance rapporteert rechtstreeks aan de voorzitter van de Raad van Bestuur en ziet toe op de naleving van weten regelgeving door de Raad van Bestuur, senior management en medewerkers van de bank.

De reële waarde van financiële instrumenten die niet worden verhandeld op een actieve markt (bijvoorbeeld Over-The-Counter afgeleide financiële instrumenten) wordt vastgesteld met behulp van kasstroom- en optiewaarderingsmodellen. Van Lanschot selecteert op basis van haar inschattingen een aantal methoden en doet aannames die gebaseerd zijn op de marktomstandigheden (observeerbare data) per balansdatum. De geschatte contante waarde van toekomstige kasstromen wordt gebruikt om de reële waarde voor de overige financiële instrumenten te bepalen. De reële waarde van renteswaps wordt berekend als de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen. De disconteringsvoet is gelijk aan de marktrente op balansdatum voor een vergelijkbaar instrument met dezelfde voorwaarden, waarbij rekening gehouden wordt met gestelde zekerheden uit hoofde van credit support annexes (CSA’s). De reële waarde van valutatermijncontracten wordt vastgesteld met gebruik van forward valutakoersen per balansdatum. Ten aanzien van handelsvorderingen en -verplichtingen wordt verondersteld dat de nominale waarde (na aftrek van geschatte aanpassingen) de reële waarde ervan benadert. De reële waarde van niet in de balans opgenomen financiële verplichtingen wordt geschat door het contant maken van de toekomstige contractuele kasstromen tegen huidige rentetarieven voor gelijksoortige financiële instrumenten. Schattingen en beoordelingen zijn gebaseerd op in het verleden opgedane ervaringen en andere factoren, waaronder ook verwachtingen over toekomstige gebeurtenissen zoals deze zich, naar de huidige stand van zaken, redelijkerwijs kunnen voordoen. Schattingen en beoordelingen worden continu geëvalueerd.

9. Reële waarde 9.1 Financiële instrumenten tegen reële waarde Een deel van de financiële instrumenten wordt in de balans tegen reële waarde opgenomen. In tabellen 9.1.A en 9.1.B zijn deze instrumenten verdeeld over Level 1, Level 2 en Level 3. De reële waarde is gebaseerd op genoteerde marktprijzen, op in de markt waarneembare gegevens of op niet in de markt waarneembare gegevens. Van Lanschot heeft een beleid opgesteld waarin de criteria voor de verdeling van financiële instrumenten, die in de balans tegen reële waarde worden gewaardeerd, naar Level 1, Level 2 en Level 3 zijn vastgesteld. Dit beleid wordt aan het einde van iedere verslagperiode getoetst. Op basis van deze jaarlijkse analyse wordt bepaald of verschuiving heeft plaatsgevonden tussen levels in hiërarchie.

Level 1: Genoteerde marktprijzen De reële waarde van financiële instrumenten die worden verhandeld op een actieve markt wordt gebaseerd op de koers per balansdatum (marktnotering). Voor financiële activa wordt de biedprijs gehanteerd; voor financiële verplichtingen de laatprijs. Omdat bij deze instrumenten sprake is van een actieve markt vormen de koersen een goede afspiegeling van actuele en veel voorkomende markttransacties tussen onafhankelijke partijen.

Level 3: Niet in de markt waarneembare gegevens De financiële instrumenten in deze categorie zijn individueel beoordeeld. De waardering is gebaseerd op de beste inschatting van het management, rekening houdend met de laatstbekende prijzen, prijzen voor vergelijkbare instrumenten en, voor een meer dan niet-significant deel, informatie die niet in de markt waarneembaar is.

139


Tabel 9.1.A Financiële instrumenten tegen reële waarde per 31/12/2014 Level 1

Level 2

Level 3

Totaal

Activa Financiële activa handelsactiviteiten reemdvermogensinstrumenten banken en financiële V instellingen genoteerd Aandelen genoteerd Aandelen niet-genoteerd

–

493

–

493

22.371

–

–

22.371

–

20.070

219

20.289

22.371

20.563

219

43.153

910.082

–

–

910.082

Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening reemdvermogensinstrumenten overheidspapier en V papier gegarandeerd door overheid Vreemdvermogensinstrumenten banken en financiële instellingen genoteerd

135

–

–

135

334.261

–

–

334.261

30.815

–

–

30.815

–

20.150

14.081

34.231

1.275.293

20.150

14.081

1.309.524

842.849

–

–

842.849

–

–

–

–

Vreemdvermogensinstrumenten gedekte obligaties

102.107

–

–

102.107

Vreemdvermogensinstrumenten Asset-Backed Securities

941.484

–

–

941.484

Vreemdvermogensinstrumenten gedekte obligaties Aandelen genoteerd Aandelen niet-genoteerd

Beleggingen voor verkoop beschikbaar Vreemdvermogensinstrumenten overheidspapier en papier gegarandeerd door overheid Vreemdvermogensinstrumenten banken en financiële instellingen genoteerd

reemdvermogensinstrumenten bedrijven cumprefs V (Participaties)

–

–

29.220

29.220

Aandelen genoteerd

–

3.966

–

3.966

Aandelen niet-genoteerd

–

–

9.320

9.320

Participaties

–

–

23.785

23.785

1.886.440

3.966

62.325

1.952.731

Derivaten (vorderingen) –

1.423

–

1.423

14.406

–

–

14.406

Derivaten reële-waarde-hedge-accounting

–

64.518

–

64.518

Derivaten portfolio-reële-waarde-hedge-accounting

–

–

–

–

Derivaten kasstroomhedge-accounting

–

–

–

–

Economische hedges

–

103.384

–

103.384

Derivaten structured products

–

82.843

8.519

91.362

14.406

252.168

8.519

275.093

3.198.510

296.847

85.144

3.580.501

Equityderivaten Optiepositie klanten

Totaal activa

140


Tabel 9.1.A Financiële instrumenten tegen reële waarde per 31/12/2014 (vervolg) Level 1

Level 2

Level 3

Totaal

71

–

–

71

71

–

–

71

Niet-gestructureerde schuldbewijzen

–

259.715

–

259.715

Gestructureerde schuldbewijzen

–

332.499

113.698

446.197

–

592.214

113.698

705.912

Verplichtingen Financiële verplichtingen handelsactiviteiten Aandelen genoteerd


Derivaten (verplichtingen) –

2.010

–

2.010

13.593

–

–

13.593


–

64.270

–

64.270


–

–

–

–


–

17.494

–

17.494

Economische hedges

–

220.570

–

220.570


–

62.284

1.092

63.376

13.593

366.628

1.092

381.313

13.664

958.842

114.790

1.087.296

Interestderivaten Optiepositie klanten


De reële waarde van activa en passiva gewaardeerd op basis van waarderingsmethoden met niet in de markt waarneembare variabelen, wordt slechts in beperkte mate beïnvloed door wijzigingen in uitgangspunten. De posities per balansdatum in financiële activa en passiva tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening dekken elkaar af, waardoor wijzigingen geen materieel resultaateffect tot gevolg zullen hebben.

Wijzigingen van financiële activa of passiva tussen levels Van Lanschot heeft in 2014 een beleidsdocument opgesteld over de reële-waardehiërarchie, waarin onder meer beschreven is wanneer sprake is van een significante niet-waarneembare inputvariabele. Dit beleidsdocument is toegepast op de posities per ultimo 2014 en dit heeft geleid tot een verschuiving van Derivaten structured products en Gestructureerde schuldbewijzen van Level 2 naar Level 3. De niet-waarneembare inputvariabelen zijn getoetst op hun significantie. De omvang van de verschuiving is voor de Derivaten structured products actief € 1,5 miljoen, Derivaten structured products passief € 1,4 miljoen en voor de Gestructureerde schuldbewijzen € 42,2 miljoen.

141


Tabel 9.1.B Financiële instrumenten tegen reële waarde per 31/12/2013 Level 1

Level 2

Level 3

Totaal

Activa Financiële activa handelsactiviteiten reemdvermogensinstrumenten banken en financiële V instellingen genoteerd

–

–

–

–

Aandelen genoteerd

7.162

3.031

–

10.193


9.112

27.551

227

36.890

16.274

30.582

227

47.083

319.756

–

–

319.756

Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening reemdvermogensinstrumenten overheidspapier en V papier gegarandeerd door overheid Vreemdvermogensinstrumenten banken en financiële instellingen genoteerd Vreemdvermogensinstrumenten gedekte obligaties Aandelen genoteerd Aandelen niet-genoteerd

–

–

–

–

366.218

–

–

366.218

–

–

–

–

881

19.739

19.344

39.964

686.855

19.739

19.344

725.938

720.309

–

–

720.309

1.003

–

–

1.003

75.919

–

–

75.919

180.940

–

135.525

316.465

Beleggingen voor verkoop beschikbaar Vreemdvermogensinstrumenten overheidspapier en papier gegarandeerd door overheid Vreemdvermogensinstrumenten banken en financiële instellingen genoteerd Vreemdvermogensinstrumenten gedekte obligaties Vreemdvermogensinstrumenten Asset-Backed Securities reemdvermogensinstrumenten bedrijven cumprefs V (Participaties)

–

–

40.137

40.137

1.587

4.446

–

6.033


–

–

10.558

10.558

Participaties

–

–

27.307

27.307

979.758

4.446

213.527

1.197.731

Aandelen genoteerd

Derivaten (vorderingen) –

473

–

473

14.603

–

–

14.603


–

26.979

–

26.979


–

573

–

573


–

258

–

258

Economische hedges

–

106.633

–

106.633


–

58.615

–

58.615

14.603

193.531

–

208.134

1.697.490

248.298

233.098

2.178.886

Equityderivaten Optiepositie klanten

Totaal activa

142


Tabel 9.1.B Financiële instrumenten tegen reële waarde per 31/12/2013 (vervolg) Level 1

Level 2

Level 3

Totaal

798

–

–

798

798

–

–

798


–

167.400

–

167.400


–

173.948

16.285

190.233

–

341.348

16.285

357.633

Verplichtingen Financiële verplichtingen handelsactiviteiten Aandelen genoteerd


Derivaten (verplichtingen) Interestderivaten Optiepositie klanten Derivaten reële-waarde-hedge-accounting

–

1.880

–

1.880

13.826

–

–

13.826

–

13.750

–

13.750


–

68.699

–

68.699


–

9.926

–

9.926

Economische hedges

–

144.619

–

144.619


–

46.962

–

46.962

13.826

285.836

–

299.662

14.624

627.184

16.285

658.093


143


Verloopoverzicht financiële activa en passiva verantwoord onder Level 3 In tabellen 9.1.C en 9.1.D zijn verloopoverzichten opgenomen van alle financiële activa en passiva, die worden verantwoord onder Level 3posten en die in de balans worden gewaardeerd tegen reële waarde.

Tabel 9.1.C.1 Verloopoverzicht financiële activa verantwoord onder Level 3 in 2014 Balanspost


Stand per 1 januari

Naar winst-enverlies rekening

Naar eigen vermogen*

Aankopen

Verkopen

Transfers

–

–

–

–

–

–

–

Financiële activa handelsactiviteiten Vreemdvermogensinstrumenten banken en financiële instellingen niet-genoteerd

227

–

–

–

–8

–

219

19.344

– 850

–

152

– 4.565

–

14.081

135.525

–

–

–

– 135.525

–

–

Vreemdvermogensinstrumenten bedrijven cumprefs (Participaties)

40.137

434

– 417

–

– 10.934

–

29.220


10.558

–

– 1.129

–

– 109

–

9.320

Participaties

27.307

– 200

– 549

242

– 3.015

–

23.785

Equityderivaten

–

–

–

–

–

–

–


–

7.063

–

–

–

1.456

8.519

233.098

6.447

– 2.095

394

– 154.156

1.456

85.144

Aandelen niet-genoteerd Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening Aandelen niet-genoteerd Beleggingen voor verkoop beschikbaar Vreemdvermogensinstrumenten Asset-Backed Securities


Totaal financiële activa Level 3

Tabel 9.1.C.2 Verloopoverzicht financiële passiva verantwoord onder Level 3 in 2014 Stand per 1 januari



Uitgiftes

Settlements

Transfers


16.285

4.113

–

55.308

– 4.221

42.213

113.698

Interestderivaten

–

–

–

–

–

–

–


–

– 306

–

–

–

1.398

1.092

16.285

3.807

–

55.308

– 4.221

43.611

114.790

216.813

2.640

– 2.095

– 54.914

– 149.935

– 42.155

– 29.646

Balanspost

Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening Gestructureerde schuldbewijzen Derivaten (verplichtingen)

Totaal financiële passiva Level 3 Totaal

*

De waardemutaties verantwoord in het eigen vermogen zijn opgenomen in het overzicht gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten onder Herwaardering beleggingen in eigenvermogensinstrumenten wat betreft eigenvermogensinstrumenten en Herwaardering vreemdvermogensinstrumenten inzake de vreemdvermogensinstrumenten.

14 4


Tabel 9.1.D.1 Verloopoverzicht financiële activa verantwoord onder Level 3 in 2013 Balanspost

Stand per 1 januari



Aankopen

Verkopen

Transfers


1.096

–

–

–

– 1.096

–

–

247

–

–

–

– 20

–

227

16.593

– 300

–

306

–

2.745

19.344

142.696

–

811

–

– 7.982

–

135.525

38.417

2.359

97

1.000

– 1.736

–

40.137

Financiële activa handelsactiviteiten Vreemdvermogensinstrumenten banken en financiële instellingen niet-genoteerd Aandelen niet-genoteerd Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening Aandelen niet-genoteerd Beleggingen voor verkoop beschikbaar Vreemdvermogensinstrumenten Asset-Backed Securities Vreemdvermogensinstrumenten bedrijven cumprefs (Participaties) Aandelen niet-genoteerd Participaties

8.995

–

1.466

97

–

–

10.558

28.507

– 444

632

830

– 2.218

–

27.307

70

– 27

–

–

– 25

– 18

–

–

–

–

–

–

–

–

236.621

1.588

3.006

2.233

– 13.077

2.727

233.098

Derivaten (vorderingen) Equityderivaten Derivaten structured products Totaal financiële activa Level 3

Tabel 9.1.D.2 Verloopoverzicht financiële passiva verantwoord onder Level 3 in 2013 Balanspost

Stand per 1 januari



Uitgiftes

Settlements

Transfers


16.265

– 284

–

304

–

–

16.285

2.132

–

–

–

–

– 2.132

–

–

–

–

–

–

–

–

18.397

– 284

–

304

–

– 2.132

16.285

218.224

1.872

3.006

1.929

– 13.077

4.859

216.813

Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening Gestructureerde schuldbewijzen Derivaten (verplichtingen) Interestderivaten Derivaten structured products Totaal financiële passiva Level 3 Totaal

*

De waardemutaties verantwoord in het eigen vermogen zijn opgenomen in het overzicht gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten onder Herwaardering beleggingen in eigenvermogensinstrumenten wat betreft eigenvermogensinstrumenten en Herwaardering vreemdvermogensinstrumenten inzake de vreemdvermogensinstrumenten.

145


Tabel 9.1.E Reële-waardeveranderingen opgenomen in de winst-en-verliesrekening van financiële instrumenten in Level 3

2014

2013

Gerealiseerd

Ongerealiseerd

Totaal

Gerealiseerd

Ongerealiseerd

Totaal

2.437

–

2.437

2.989

–

2.989


–

– 850

– 850

–

– 300

– 300


–

3.256

3.256

– 27

284

257


–

– 2.203

– 2.203

–

– 1.074

– 1.074

2.437

203

2.640

2.962

– 1.090

1.872

Interest

Totaal

146


Tabel 9.1.F Toelichting reële-waardebepaling met behulp van in de markt waarneembare gegevens (Level 2) 31/12/2014 Reële waarde (€ duizend)

Waarderingsmethode

Significante in de markt waarneembare gegevens

Option model and Discounted cashflow

– – – –

20.070

Net Asset Value

– Inschattingen van de net asset value van de onderliggende investeringen met inachtneming van de daarvoor geldende algemeen geaccepteerde waarderingsmethoden ontvangen van fondsmanagers

20.150

Net Asset Value

– L aatst gepubliceerde Net Asset Value – M arktwaarde welke op waarderingsd atum wordt gelijkgesteld aan de beurskoers – R eële waarde met inachtneming van de daarvoor geldende in het maatschappelijk verkeer aanvaardbare maatstaven

3.966

Net Asset Value

– Laatst bekende (slot)beurskoers van de onderliggende activa

184

Discounted cashflow

– Interest rate

1.239


– – – – –

– Interest rate swaps

38.283

Discounted cashflow

– Interest rate

– Inflation Linked swaps

26.235

Discounted cashflow

– – – –

103.384

Discounted cashflow

– Interest rate

Activa Financiële activa handelsactiviteiten Vreemdvermogensinstrumenten banken en financiële instellingen genoteerd Aandelen niet-genoteerd

493

Asset price Interest rate Dividend yield Volatility

Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening Aandelen niet-genoteerd

Beleggingen voor verkoop beschikbaar Aandelen genoteerd Derivaten (vorderingen) Equityderivaten – Interest rate swaps – Inflation Linked swaps

Asset price Interest rate Dividend yield Volatility Correlation FX rates

Derivaten reële-waarde-hedgeaccounting

Interest rate Inflation rate Realised consumer price index (CPI) Seasonality

Economische hedges – Interest rate swaps Derivaten structured products – Options

38.311

Option model

– – – – –


18.537

Discounted cashflow

– Interest rate

261


– CDS Spread – Interest rate – Recovery rate

25.734


– – – – – –

– Credit Linked Swaps

– Equity swaps

Totaal activa

296.847

Asset price Interest rate Dividend yield Volatility FX rates


147


Tabel 9.1.F Toelichting reële-waardebepaling met behulp van in de markt waarneembare gegevens (Level 2) 31/12/2014 (vervolg) Reële waarde (€ duizend)

Waarderingsmethode

Significante in de markt waarneembare gegevens

Verplichtingen Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening Niet-gestructureerde schuldbewijzen

259.715

Discounted cashflow

– Interest rate


332.499

Option model and discounted cashflow

– – – – – –

769

Discounted cashflow

– Interest rate

Option model

– – – – –

64.270

Discounted cashflow

– Interest rate

17.494

Discounted cashflow

– Interest rate – Inflation rate – Realised consumer price index (CPI)

219.478

Discounted cashflow

– Interest rate

1.092

Discounted cashflow

– Interest rate – FX rates

Option model

– – – – –

Interest rate Asset price Dividend yield Volatility Correlation FX rates

Derivaten (verplichtingen) Interestderivaten – Interest rate swaps – FX Options

1.241

Interest rate Asset price Dividend yield Volatility FX rates

Derivaten reële-waarde-hedgeaccounting – Interest rate swaps Derivaten kasstroomhedge-accounting – Inflation Linked swaps

Economische hedges – Interest rate swaps – Cross currency swaps

Derivaten structured products – Options

35.314

Asset price Interest rate Dividend yield Volatility FX rates


6.645

Discounted cashflow

– Interest rate

– Credit Linked Swaps

5.660


– CDS spread

14.665


– – – – – –

– Equity swaps


958.842


148


Tabel 9.1.G Toelichting reële-waardebepaling met behulp van niet in de markt waarneembare gegevens (Level 3) 31/12/2014 Reële waarde (€ duizend)

Waarderingsmethode

Significante niet in de markt waarneembare gegevens

Net Asset Value

– Intrinsieke waarde – Nominale waarde

Discounted cashflow Trade Multiples Market Multiples

– n/a*

Net Asset Value

– Kostprijs of lagere marktwaarde

Discounted cashflow

– Interest rates – Discount rates

9.320

Net Asset Value

– Laatst gepubliceerde intrinsieke waardes van de onderliggende activa

10.175

Net Asset Value

– n/a*

2.393

Net Asset Value

– M ultiple analyses of comparable companies less a discount of 25% for illiquidity and company size – Laatst bekende aandelenkoers

3.610

Net Asset Value

– – – –

EBITA Emissie of overdrachtskoers Beurskoers van de laatste handelsdag Nominale waarde met aftrek van voorzieningen

7.605

Net Asset Value

– – – – –

Sales growth EBIT(DA) margin development Net working capital development Capital expenditures Weighted average cost of capital (WACC)

2.599

Option model

– Correlation

5.920


– Volatility – Correlation

Activa Financiële activa handelsactiviteiten Aandelen niet-genoteerd

219

Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening Aandelen niet-genoteerd

14.081

Beleggingen voor verkoop beschikbaar Vreemdvermogensinstrumenten bedrijven cumprefs (Participaties) ** Aandelen niet-genoteerd Participaties

29.220

Derivaten (vorderingen) Derivaten structured products – Options ** – Equity swaps Totaal activa

* **

**

85.142

Van Lanschot krijgt de waardering op van een professionele partij. Van Lanschot heeft geen inzicht in de significante niet in de markt waarneembare gegevens, range en sensitiviteit. Voor de range en sensitiviteit van deze financiële instrumenten wordt verwezen naar tabel 9.1.H. Voor de overige financiële instrumenten is er geen range of sensitiviteit aanwezig.

149


Tabel 9.1.G Toelichting reële-waardebepaling met behulp van niet in de markt waarneembare gegevens (Level 3) 31/12/2014 (vervolg) Reële waarde (€ duizend)

Waarderingsmethode

Significante niet in de markt waarneembare gegevens

Net Asset Value Option model and Discounted cashflow

– – – –



Verplichtingen Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening Gestructureerde schuldbewijzen**

113.698

Reële waarde Egeria NV en Egeria Private Equity Fund II NV Eigen kredietrisico Volatility Correlation

Derivaten (verplichtingen) Derivaten structured products Equity swaps** Totaal verplichtingen

* **

1.092 114.790

Van Lanschot krijgt de waardering op van een professionele partij. Van Lanschot heeft geen inzicht in de significante niet in de markt waarneembare gegevens, range en sensitiviteit. Voor de range en sensitiviteit van deze financiële instrumenten wordt verwezen naar tabel 9.1.H. Voor de overige financiële instrumenten is er geen range of sensitiviteit aanwezig.

Van Lanschot heeft in 2014 een beleidsdocument opgesteld over de-reële-waardehiërarchie. In dit document zijn de gehanteerde inputvariabelen opgedeeld naar waarneembare en niet-waarneembare inputvariabelen. Indien de niet-waarneembare inputvariabelen significant zijn wordt het instrument geclassificeerd als Level 3. Een niet-waarneembare inputvariabele is significant als de mutatie van de reële waarde door toepassing van deze inputvariabele groter is dan de gestelde grenswaarden.

De reële-waardehiërarchie wordt halfjaarlijks opgesteld. Jaarlijks wordt de significantie van deze niet-waarneembare inputvariabelen opnieuw beoordeeld. De waarderingen worden dagelijks met behulp van door Risk Mangement gevalideerde Front Office prijsmodellen uitgevoerd. Deze prijsmodellen betreffen het Option model and Discounted-CashFlow model.

150


Tabel 9.1.H Toelichting range en sensitiviteit van niet in de markt waarneembare gegevens (Level 3) Significante niet in de markt waarneembare gegevens

Range

Sensitiviteit

– Interest rates – Discount rates

6,5% - 12% 6,5% - 12%

mutatie 1% - mutatie € 0,3 miljoen mutatie 1% - mutatie € 0,3 miljoen

– Options

– Correlation

– 19% - 25% (3%)

total impact – € 0,3 miljoen

– Equity swaps


1% - 23% (16%) – 21% - 25% (2%)

total impact € 0,9 miljoen total impact – € 0,5 miljoen

– Correlation – Volatility

– 19% - 25% (3%) 1% - 23% (16%)

total impact € 0,8 miljoen total impact – € 0,9 miljoen


5% - 7% (6%) 14% - 16% (15%)

n/a total impact € 0,1 miljoen

Activa Beleggingen voor verkoop beschikbaar Vreemdvermogensinstrumenten bedrijven cumprefs (Participaties) Derivaten (vorderingen) Derivaten structured products

Verplichtingen Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-enverliesrekening Gestructureerde schuldbewijzen

Derivaten (verplichtingen) Derivaten structured products – Equity swaps

9.2 Financiële instrumenten die niet tegen reële waarde worden gewaardeerd In de tabel 9.2.A zijn voor de financiële instrumenten die niet tegen reële waarde worden gewaarderd de nominale en reële waarde weergegeven met uitzondering van financiële instrumenten waarbij de nominale waarde een redelijke benadering is van de reële waarde. Voor de bepaling van de reële waarde van de financiële instrumenten die niet tegen reële waarde worden gewaardeerd, wordt het bedrag waartegen het instrument zou kunnen worden uitgewisseld in een zakelijke transactie tussen bereidwillige partijen genomen, anders dan in een gedwongen of liquidatie-uitverkoop. Van Lanschot hanteert de martkwaarde om de reële waarde te bepalen, wanneer een actieve markt voorhanden is. Voor financiële instrumenten waarvoor geen marktprijs beschikbaar is, zijn de in tabel 9.2.A opgenomen reële waarde daarom geschat op basis van de contante waarde of andere schattings- en waarderingsmethoden.

151


Tabel 9.2.A Financiële instrumenten die niet tegen reële waarde worden gewaardeerd 2014

2013

Reële waarde

Balanswaarde

Reële waarde

Balanswaarde

Levelindeling

Waarderingsmethode

Significante (niet) in de markt waarneembare gegevens


449.130

449.125

429.220

429.215

Level 2

Contant gemaakte kasstromen met gebruik van toepasselijke geldmarktrentepercentages

Rentepercentage en disconteringsvoet


569.699

533.708

–

–

Level 1

Genoteerde marktprijzen

–


11.410.793

11.021.107

12.925.781

12.490.723

Level 3

Contant gemaakte kasstromen met gebruik van actuele markttarieven voor soortgelijke kredieten en rekeninghoudend met kredietwaardigheid van de tegenpartij

Rentepercentage, disconteringsvoet en kredietrisico tegenpartij

74.444

50.679

88.252

50.385

Level 3

Kapitalisatiemethode, nettocontantewaardemethode en zichtbare-instrinsiekewaardemethode

Disconteringsvoet en operationele kasstromen

879.321

879.972

1.169.361

1.175.422

Level 3

Contant gemaakte kasstromen met gebruik van toepasselijke geldmarktrentetarieven voor verplichtingen met een vergelijkbare resterende looptijd rekeninghoudend met het eigen kredietrisico

Rentepercentage, disconteringsvoet en eigen kredietrisico

10.735.038

10.586.250

10.381.100

10.258.810

Level 3

Contant gemaakte kasstromen met gebruik van toepasselijke geldmarktrentetarieven voor verplichtingen met een vergelijkbare resterende looptijd rekeninghoudend met het eigen kredietrisico


3.142.392

3.073.410

3.899.252

3.849.119

Level 3

Contant gemaakte kasstromen met gebruik van toepasselijke rentetarieven voor schuldbewijzen met een vergelijkbare resterende looptijd rekeninghoudend met het eigen kredietrisico


158.916

121.415

146.828

128.218

Level 3

Contant gemaakte kasstromen met gebruik van toepasselijke rentetarieven voor schuldbewijzen met een vergelijkbare resterende looptijd rekeninghoudend met het eigen kredietrisico


Activa


Passiva Verplichtingen aan bankiers




152


Toelichting op de geconsolideerde balans (€ duizend) 1. Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Totaal Kas

31/12/2014

31/12/2013

1.156.985

1.999.963

402

1.562

24.316

19.811

Tegoeden bij centrale banken

986.521

1.883.711

Vorderingen op banken

145.746

94.879

2014

2013

Verschil

1.156.985

1.999.963

-842.978

40.415

44.265

– 3.850

Direct opeisbare verplichtingen bankiers

– 75.469

– 58.191

– 17.278

Bankiers opeisbaar per saldo

– 35.054

– 13.926

– 21.128

1.121.931

1.986.037

– 864.106

31/12/2014

31/12/2013

43.153

47.083

Banken en financiële instellingen genoteerd

493

–


493

–

Genoteerde aandelen

22.371

10.193

Niet-genoteerde aandelen

20.289

36.890


42.660

47.083

Verplichte reservedeposito’s bij centrale banken

Verplichte reservedeposito’s bestaan uit tegoeden bij centrale banken in het kader van het beleid inzake minimumreserves. Deze tegoeden zijn niet beschikbaar voor gebruik bij de dagelijkse bedrijfsuitoefening van Van Lanschot.

Aansluiting geconsolideerd kasstroomoverzicht Kasmiddelen Direct opeisbare vorderingen bankiers

Totaal

2. Financiële activa handelsactiviteiten Totaal Vreemdvermogensinstrumenten


153


3. Vorderingen op bankiers

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

449.125

429.215

Deposito's

399.654

363.937

40.415

44.265

9.056

21.013

31/12/2014

31/12/2013

1.309.524

725.938

910.082

319.756

Afrekeningsvorderingen effectentransacties Leningen en voorschotten

De post Deposito’s bestaat voor € 257,5 miljoen (2013: € 233,0 miljoen) uit deposito’s die als onderpand dienen voor verplichtingen voortvloeiend uit derivatentransacties. Op Leningen en voorschotten is een voorziening uit hoofde van het depositogarantiestelsel van € 1,9 miljoen (2013: € 5,5 miljoen) in mindering gebracht.

4. Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening Totaal Vreemdvermogensinstrumenten Overheidspapier en papier gegarandeerd door overheid Banken en financiële instellingen genoteerd

135

–

334.261

366.218

1.244.478

685.974

Genoteerde aandelen

30.815

–


34.231

39.964


65.046

39.964

2014

2013

Gedekte obligaties Totaal vreemdvermogensinstrumenten Eigenvermogensinstrumenten

Verloop van Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening Stand per 1 januari

725.938

631.411

Aankopen

567.558

141.287

Verkopen

– 32.258

– 44.095

Lossingen

– 55.000

–

Waardeveranderingen

103.286

– 5.779

Reclassificatie van financiële activa handelsactiviteiten

–

2.460

Reclassificatie van beleggingen in deelnemingen equitymethode

–

654

1.309.524

725.938


154


Mark-to-market-portefeuille Overtollige liquiditeiten worden belegd in staatspapier, gedekte obligaties en Asset-Backed Securities. Deze beleggingen zijn ondergebracht in een separate portefeuille en worden beheerd en geëvalueerd op basis van reële waarde. Op basis hiervan worden de beleggingen tegen reële waarde opgenomen met waardeveranderingen via de winst-en-verliesrekening.

Aandelen: Fondsbeleggingen Van Lanschot heeft belangen in ondernemingen die zijn opgericht met als doel het doen van beleggingen. Het betreft beleggingsfondsen waarin Van Lanschot een minderheidsbelang heeft. Van Lanschot beschouwt deze belangen als beleggingen in een similar entity as a mutual fund or unit trust. De beleggingen in deze fondsen worden beheerd en geëvalueerd op basis van reële waarde. Alle informatie die de bank ontvangt van de beleggingsfondsen betreft informatie op basis van reële waarde. Op basis hiervan wordt voldaan aan de voorwaarde om de reële-waarde-optie toe te passen en is het belang opgenomen onder

5. Beleggingen voor verkoop beschikbaar

en gewaardeerd als Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening.

Aandelen: Equity Notes Onder Financiële activa aangemerkt als tegen reële waarde via winsten-verliesrekening zijn opgenomen de belangen in Egeria NV en Egeria Private Equity Fund II NV. De equity linked notes zijn tegen reële waarde opgenomen onder Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening. De belangen in Egeria en Egeria Private Equity Fund II zouden echter als onderdeel van de beleggingsportefeuille als voor verkoop beschikbaar worden opgenomen, waarbij waarde veranderingen in het eigen vermogen worden verantwoord. Daardoor zou een mismatch ontstaan. Teneinde deze mismatch te beperken maakt Van Lanschot gebruik van de mogelijkheid de reële-waarde-optie toe te passen. De belangen in Egeria en Egeria Private Equity Fund II worden tegen reële waarde opgenomen met waardeveranderingen via de winst-en-verliesrekening.

31/12/2014

31/12/2013

Reële waarde

Nominale waarde

Reële waarde

Nominale waarde

1.952.731

1.799.440

1.197.731

1.081.181

842.849

739.500

720.309

652.500

–

–

1.003

1.000

Gedekte obligaties

102.107

99.000

75.919

76.000


941.484

929.962

316.465

314.520

29.220

30.978

40.137

37.161

1.915.660

1.799.440

1.153.833

1.081.181

Totaal Vreemdvermogensinstrumenten Overheidspapier en papier gegarandeerd door overheid Banken en financiële instellingen genoteerd

Bedrijven cumprefs (Participaties) Totaal vreemdvermogensinstrumenten Eigenvermogensinstrumenten Genoteerde aandelen

3.966

6.033


9.320

10.558

Participaties

23.785

27.307


37.071

43.898

Verloop van de beleggingen voor verkoop beschikbaar Stand per 1 januari

2014

2013

1.197.731

913.079

Aankopen

3.390.657

1.117.002

Verkopen

– 1.564.549

– 788.351

Lossingen

– 1.122.739

– 34.415

(Dis)Agio vreemdvermogensinstrumenten

– 12.185

– 9.034

Waardeveranderingen

63.690

– 2.464

Impairments

– 2.203

– 1.074

2.329

2.988

1.952.731

1.197.731

Overige mutaties Stand per 31 december

155


6. Beleggingen aangehouden tot einde looptijd

31/12/2014

31/12/2013

Balanswaarde

Nominale waarde

Balanswaarde

Nominale waarde

533.708

475.000

–

–

Overheidspapier en papier gegarandeerd door overheid

344.743

300.000

–

–

Banken en financiële instellingen genoteerd

188.965

175.000

–

–


533.708

475.000

–

–

2014

2013

–

–

Aankopen

539.714

–

(Dis)Agio vreemdvermogensinstrumenten

– 6.006

–

533.708

–

31/12/2014

31/12/2013

11.021.107

12.490.723

6.111.981

6.482.709

Totaal Vreemdvermogensinstrumenten

Verloop van de beleggingen aangehouden tot einde looptijd Stand per 1 januari


7. Kredieten en vorderingen private en publieke sector Totaal Hypothecaire leningen Rekening-courant

1.405.481

1.730.255

Leningen

3.358.216

4.055.284

266.149

329.642

Effectenkredieten en -afrekeningsvorderingen Achtergestelde leningen Waardeaanpassing reële-waarde-hedge-accounting Bijzondere waardeverminderingen

Voorziening bijzondere waardeverminderingen Totaal Hypotheken Kredieten

Van Lanschot heeft gedurende het jaar geen financiële en niet-financiële activa verworven door bezit te nemen van onderpanden die tot zekerheid werden gehouden (2013: € 0,9 miljoen). Het beleid is er over het algemeen op gericht deze activa op een redelijk korte termijn te verkopen. De opbrengsten zijn gebruikt ter aflossing van het uitstaande bedrag. Voor meer informatie over Kredieten en vorderingen private en publieke sector wordt verwezen naar hoofdstuk Risicobeheer, paragraaf 2 Kredietrisico.

37.463

46.977

165.795

178.484

– 323.978

– 332.628

31/12/2014

31/12/2013

– 323.978

– 332.628

– 69.722

– 67.645

– 254.256

– 264.983

156


8. Derivaten Per 31 december 2014 Totaal

Actief

Passief

Contractbedrag

275.093

381.313

5.882.611

–

2.010

197.003

Derivaten gebruikt voor handelsdoeleinden Interestderivaten Equityderivaten

1.423

–

4

Optiepositie klanten

14.406

13.593

14.406

Totaal derivaten gebruikt voor handelsdoeleinden

15.829

15.603

211.413

64.518

64.270

1.694.196

Derivaten gebruikt voor hedge-accountingdoeleinden Derivaten reële-waarde-hedge-accounting Derivaten portfolio-reële-waarde-hedge-accounting

–

–

–


–

17.494

100.000

64.518

81.764

1.794.196

103.384

220.570

3.562.734

91.362

63.376

318.268

194.746

283.946

3.877.002

Actief

Passief

Contractbedrag

208.134

299.662

5.541.761

Totaal derivaten gebruikt voor hedge-accountingdoeleinden Overige derivaten Economische hedges Derivaten structured products Totaal overige derivaten

Per 31 december 2013 Totaal Derivaten gebruikt voor handelsdoeleinden Interestderivaten

–

1.880

91.016

473

–

18

Optiepositie klanten

14.603

13.826

14.603

Totaal derivaten gebruikt voor handelsdoeleinden

15.076

15.706

105.637

26.979

13.750

1.192.326


573

68.699

802.000


258

9.926

100.000

27.810

92.375

2.094.326

106.633

144.619

2.997.554

58.615

46.962

344.244

165.248

191.581

3.341.798

Equityderivaten

Derivaten gebruikt voor hedge-accountingdoeleinden Derivaten reële-waarde-hedge-accounting

Totaal derivaten gebruikt voor hedge-accountingdoeleinden Overige derivaten Economische hedges Derivaten structured products Totaal overige derivaten

157


Van Lanschot gebruikt derivaten zowel voor handelsdoeleinden als voor hedgedoeleinden. In toelichting 8. Derivaten zijn zowel de positieve als negatieve markt waarden van de derivaten opgenomen, alsmede de nominale waarde. De volgende vormen van interestderivaten komen voor: – interest rate swaps – rente-opties De volgende vormen van valutaderivaten komen voor: – cross currency swaps – valutaopties Ineffectiviteit derivaten voor hedgeaccountingdoeleinden Totaal Reële-waarde-hedge-accountingmodel

13/12/2014 Ineffectief

Reële waarde

Ineffectief

– 17.246

3.212

– 64.565

1.035

248

692

13.229

1.087

–

2.520

– 68.126

– 52

– 17.494

–

– 9.668

–

De totale ineffectiviteit van reële-waardehedges bedraagt over 2014 € 3,2 miljoen (2013: € 1,0 miljoen) en bestaat voor € 24,3 miljoen uit negatieve waardeveranderingen uit hoofde van hedging-instrumenten

Hedged items kasstroomhedge-accounting naar looptijd per 31/12/2014

31/12/2013

Reële waarde

Portfolio-reële-waarde-hedge-accountingmodel Kasstroomhedge-accountingmodel

De volgende vormen van equityderivaten komen voor: – forwards – futures – long- en shortoptieposities structured products – equity swaps Verder komen inflation swaps voor. Van Lanschot maakt voor hedge accounting gebruik van interest rate swaps en inflation swaps als hedging-instrumenten.

(2013: € 0,5 miljoen negatief) en positieve waardeveranderingen van het hedged item van € 21,1 miljoen (2013: € 1,5 miljoen).

Binnen 1 jaar

1 tot 3 jaar

3 tot 5 jaar

5 jaar en verder

Totaal

–

–

–

12.409

Kasinstroom

–

–

–

–

Kasuitstroom

–

–

–

– 12.409

Binnen 1 jaar

1 tot 3 jaar

3 tot 5 jaar

5 jaar en verder

Totaal

–

–

–

6.740

Kasinstroom

–

–

–

–

Kasuitstroom

–

–

–

– 6.740

Hedged items kasstroomhedge-accounting naar looptijd per 31/12/2013

158


9. Beleggingen in deelnemingen equitymethode

31/12/2014

31/12/2013

Deelnemingen equitymethode

Aandeel Van Lanschot

Deelnemingen equitymethode

Aandeel Van Lanschot

Totaal

109.328

50.679

123.613

50.385

Kortlopende activa

204.717

60.869

219.004

63.745

Langlopende activa

233.434

66.910

295.016

78.204

Kortlopende passiva

– 134.134

– 39.926

– 161.651

– 45.206

Langlopende passiva

– 194.689

– 53.537

– 228.756

– 59.910

Goodwill Bijzondere waardeverminderingen Overig

Het aandeel van Van Lanschot in de inkomsten uit operationele activiteiten van deelnemingen die gewaardeerd worden volgens de equitymethode bedraagt € 11,2 miljoen (2013: € 15,7 miljoen), het aandeel in het nettoresultaat bedraagt € 9,4 miljoen (2013: € 10,1 miljoen). De cumulatieve herwaardering is nihil (2013: nihil). Het totaal gerealiseerde en ongerealiseerde resultaten bedraagt € 9,9 miljoen (2013: € 10,1 miljoen).

Verloop Beleggingen in deelnemingen equitymethode

9.543

5.732

– 4.654

– 2.089

11.474

9.909

Het aandeel van Van Lanschot in niet-verwerkte verliezen bedraagt over 2014 € 1,2 miljoen negatief (2013: € 0,3 miljoen). Het cumulatieve aandeel van Van Lanschot in niet-verwerkte verliezen bedraagt € 11,0 miljoen (2013: € 9,8 miljoen). Alle deelnemingen die gewaardeerd worden volgens de equitymethode zijn niet-genoteerde beleggingen.

2014

2013

50.384

46.443

7.777

1.082

– 9.380

– 2.768

9.763

10.095


– 2.579

– 16

Ontvangen dividend

– 5.094

– 1.855

– 192

– 2.596

50.679

50.385

Stand per 1 januari Aankopen en bijstortingen Verkopen en terugbetalingen Resultaat deelnemingen


159


10. Materiële vaste activa

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

76.392

84.638

Panden

58.166

64.675

7.297

7.796

10.642

11.558

287

609

IT, besturingssoftware en communicatieapparatuur Andere activa Onderhanden werk

In 2013 heeft Van Lanschot diverse panden verkocht, voor twee panden zijn huurcontracten afgesloten. Deze contracten zijn meegenomen in de rubriek Langlopende verplichtingen. De reële waarde van de panden bedraagt € 54,5 miljoen (2013: 78,5 miljoen). De boekwaarde van panden niet in gebruik bedraagt € 9,2 miljoen (2013: € 11,4 miljoen). In 2014 heeft Van Lanschot een pand verkocht en voor deze locatie een huurcontract afgesloten met een looptijd van 10 jaar met een verlengingsoptie van 5 jaar. Van Lanschot heeft het economisch risico behouden, derhalve is dit pand verantwoord in deze rubriek.

De boekwaarde van dit pand bedraagt € 1,7 miljoen. Het totaal van de toekomstige minimale leasebetalingen bedraagt € 2,7 miljoen. De contante waarde van toekomstige minimale leasebetalingen bedraagt € 2,0 miljoen, waarvan € 0,2 miljoen binnen 1 jaar, € 0,7 miljoen tussen 1 en 5 jaar en € 1,1 miljoen na 5 jaar. De rubriek Onderhanden werk heeft betrekking op de lopende projecten inzake IT en onderhoud van panden. Er zijn geen beperkende rechten gevestigd op de materiële vaste activa.

Panden

IT, besturingssoftware en communicatieapparatuur

Andere activa

Onderhanden werk

Totaal

135.395

53.065

69.523

609

258.592

–

–

–

–

–

4.579

2.988

4.405

7.910

19.882

– 16.584

– 67

– 33.041

–

– 49.692

–

–

–

– 8.232

– 8.232

– 3.708

–

–

–

– 3.708

–

24

– 24

–

–

119.682

56.010

40.863

287

216.842

70.720

45.269

57.965

–

173.954

–

–

–

–

–

– 12.860

– 777

– 30.671

–

– 44.308

3.632

4.228

2.905

–

10.765

–

–

–

–

–

24

–7

22

–

39


61.516

48.713

30.221

–

140.450

Nettoboekwaarde per 31 december

58.166

7.297

10.642

287

76.392

Verloop Materiële vaste activa 2014

Historische kostprijs Stand per 1 januari Overname van dochtermaatschappijen Investeringen Desinvesteringen Ingebruikname van investeringen Bijzondere waardeverminderingen Overig Stand per 31 december Cumulatieve afschrijvingen Stand per 1 januari Overname van dochtermaatschappijen Desinvesteringen Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Overig

160


Verloop Materiële vaste activa 2013

Panden


Andere activa

Onderhanden werk

Totaal

168.314

67.371

53.198

79

288.962

7.050

1.590

12.722

–

21.362

Historische kostprijs Stand per 1 januari Overname van dochtermaatschappijen

1.121

3.601

1.688

4.705

11.115

– 41.119

– 19.494

1.946

–

– 58.667

–

–

–

– 4.175

– 4.175

29

–3

– 31

–

–5

135.395

53.065

69.523

609

258.592

86.691

59.633

42.272

–

188.596

3.126

1.193

9.625

–

13.944

– 18.198

– 19.358

2.669

–

– 34.887

4.510

3.801

3.399

–

11.710

220

–

–

–

220

Terugneming bijzondere waardeverminderingen

– 5.629

–

–

–

– 5.629


70.720

45.269

57.965

–

173.954


64.675

7.796

11.558

609

84.638

Investeringen Desinvesteringen Ingebruikname van investeringen Overig Stand per 31 december Cumulatieve afschrijvingen Stand per 1 januari Overname van dochtermaatschappijen Desinvesteringen Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen

11. Goodwill en overige immateriële vaste activa

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

153.471

172.431

Goodwill

128.551

134.289

24.920

38.142

Overige immateriële vaste activa

161


Verloop Goodwill en overige immateriële vaste activa 2014

Goodwill

Klantenbestand

Distributie kanalen derde partijen

Merknamen

Applicatiesoftware

Totaal

134.289

54.884

4.899

15.330

69.211

278.613

–

–

–

–

1.590

1.590

–

–

–

– 985

– 985

Historische kostprijs Stand per 1 januari Toevoegingen Onttrekkingen Bijzondere waardeverminderingen

– 2.705

–

–

–

– 3.029

– 5.734

Overig

– 3.033

–

–

–

–

– 3.033

128.551

54.884

4.899

15.330

66.787

270.451

–

44.547

2.857

5.367

53.411

106.182


Cumulatieve afschrijvingen Stand per 1 januari Afschrijvingen

–

4.731

408

767

5.878

11.784

Onttrekkingen

–

–

–

–

– 985

– 985

Overig

–

1

–

–

–

1


–

49.277

3.265

6.134

58.304

116.980

128.551

5.607

1.634

9.196

8.483

153.471


De cumulatieve bijzondere waardeverminderingen van de goodwill bedragen per 31 december 2014 € 113,1 miljoen (2013: € 110,4 miljoen).

Goodwill

Klantenbestand

Distributie kanalen derde partijen

Merknamen

Applicatiesoftware

Totaal

128.614

58.031

4.899

15.330

61.339

268.213

Toevoegingen

10.545

–

–

–

5.589

16.134

Onttrekkingen

–

– 3.147

–

–

– 6.680

– 9.827

– 4.873

–

–

–

– 247

– 5.120

3

–

–

–

9.210

9.213

134.289

54.884

4.899

15.330

69.211

278.613

Stand per 1 januari

–

42.049

2.449

4.600

45.240

94.338

Afschrijvingen

–

5.644

408

767

5.604

12.423

Onttrekkingen

–

– 3.146

–

–

– 6.643

– 9.789

Overig

–

–

–

–

9.210

9.210


–

44.547

2.857

5.367

53.411

106.182

134.289

10.337

2.042

9.963

15.800

172.431

Verloop Goodwill en overige immateriële vaste activa 2013

Historische kostprijs Stand per 1 januari

Bijzondere waardeverminderingen Overig Stand per 31 december

Cumulatieve afschrijvingen


162


Van Lanschot heeft in 2014 impairmenttesten uitgevoerd op de goodwill die voortkwam uit de overnames in voorgaande jaren. Deze goodwill is toegerekend aan Cash Generating Units (CGU’s). Het resultaat van de impairmenttesten is dat in 2014 een bijzondere waardevermindering van de goodwill in de CGU Niet-strategische deelnemingen heeft plaatsgevonden. De realiseerbare waarde van de CGU’s is berekend op basis van bedrijfs waarde. Bij deze berekening wordt gebruikgemaakt van kasstroomprojecties per CGU over een periode van vijf jaar. Deze projecties zijn per CGU gebaseerd op het lopende jaar en op de financiële ramingen die door het management worden gebruikt voor het bepalen van doelstellingen. Voor de periode na de expliciete projecties per CGU is de groei van Van Lanschot bepaald op de langetermijnmarktgroei van 2,0%. Het management heeft de belangrijkste aannames afgezet tegen markt ramingen en -verwachtingen. Kasstroomvoorspellingen zijn gebaseerd op het meerjarenplan, strategische plannen en mogelijke toekomstige ontwikkelingen. Gebeurtenissen en factoren die de schattingen significant kunnen beïnvloeden zijn onder meer marktverwachtingen, effecten van fusies en overnames, concurrentieverhoudingen, klantgedrag en het verloop van het klantenbestand, kostenstructuur, rente- en risico-ontwikkelingen en overige bedrijfstak- en sectorspecifieke omstandigheden. De kasstromen worden contant gemaakt tegen een disconteringsvoet per CGU die de risicoloze rentevoet, vermeerderd met een opslag voor het marktrisico dat de CGU loopt, weerspiegelt. Een significant onderdeel van de strategische heroriëntatie is de afbouw van de zakelijke kredietportefeuille in een daartoe speciaal opgerichte Corporate Bank. In lijn met deze ontwikkeling is de voormalige CGU Private & Business Banking (PBBB) in de Impairmenttest gesplitst in de

CGU (%)

CGU’s Private Banking (PB) en Corporate Banking (CB). Het segment Securities & Corporate Finance (SCF) is hernoemd tot Merchant Banking en is als CGU ongewijzigd gebleven. Bij de berekeningen van de bedrijfswaarde van de Niet-strategische deelnemingen is naast de kasstroomprojecties ook gebruikgemaakt van de multiple-methode. Bij deze methode wordt de bedrijfswaarde berekend als een veelvoud van de EBITDA. De Weighted Average Cost of Capital (WACC) wordt bij de impairmenttest van de Niet-strategische deelnemingen gebruikt als disconteringsvoet voor het contant maken van de kasstromen. De in 2014 uitgevoerde impairmenttest is aanleiding tot een bijzondere waardevermindering ter grootte van € 2,7 miljoen van de geactiveerde goodwill in de CGU Niet-strategische deelnemingen; de realiseerbare waarde van de CGU Niet-strategische deelnemingen bedraagt ultimo 2014 € 4,0 miljoen. Voor de CGU’s Asset Management en Merchant Banking leidt de impairmenttest niet tot een bijzondere waardevermindering. In het gehanteerde model wordt uitgegaan van het basisscenario. Daarnaast is een sensitiveitsanalyse uitgevoerd waarbij met name is gelet op een verlaging van de nettowinst, een wijziging in de pay-outratio en een verdere verhoging van de cost of equity. Deze analyse toont aan dat bij een verslechtering van de gehanteerde variabelen dit nog niet tot een impairment leidt bij de CGU’s Asset Management en Merchant Banking. Voor overige immateriële vaste activa met bepaalbare gebruiksduur wordt jaarlijks getoetst of er indicaties zijn voor mogelijke bijzondere waarde verminderingen. Voor de post Klantenbestand wordt het verloop van het aantal klanten beoordeeld. Bij Distributiekanalen derde partijen wordt gekeken of relaties met deze partijen nog bestaan. Voor Merknamen wordt vastgesteld of Van Lanschot de betreffende merknaam in de toekomst blijft voeren. De useful-lifetests die in 2014 zijn uitgevoerd, zijn geen aanleiding voor nader onderzoek: er is geen sprake van bijzondere waardeverminderingen.

Disconteringsvoet voor belastingen

Disconteringsvoet na belastingen

2014

2013

2014

2013

Private Banking

13,8

Asset Management

13,3

11,6

11,1

9,4

9,4

10,4

7,4

Merchant Banking

14,2

11,6

11,8

9,0

Overige activiteiten

15,8

11,1

11,8

8,6

Corporate Banking

11,1

11,6

11,1

9,4

Niet-strategische deelnemingen

16,0

12,5 - 13,6

12,5

11,6 - 11,4

Balans 31/12/2013

Toevoegingen

Afname

Balans 31/12/2014

134.289

–

– 5.738

128.551

Asset Management

49.292

–

–

49.292

Merchant Banking

76.293

–

–

76.293

8.704

–

– 5.738

2.966

Toerekening van de goodwill aan CGU’s (op basis van segmentindeling) Totaal

Niet-strategische deelnemingen

163


Verwachte afschrijvingen immateriële vaste activa

2015

2016

2017

2018

2019

2020-2026

Verwachte afschrijvingen immateriële vaste activa

6.886

4.754

3.759

3.164

992

5.366

12. Acute belastingvorderingen

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

1.258

13.616

Te vorderen belastingen

1.258

13.616

13. Latente belastingvorderingen Verloop Latente belastingvorderingen 2014

Personeelsbeloningen


Compensabel verlies

Provisies

Overige

Totaal

3.887

–

55.267

311

332

59.797

Onttrekkingen via winst-en-verliesrekening

– 19.319

871

– 4.151

– 135

– 79

– 22.813

Toevoegingen via winst-en-verliesrekening

163

–

3.073

–

933

4.169

– 19.156

871

– 1.078

– 135

854

– 18.644

Direct van/naar eigen vermogen

18.678

–

–

–

–

18.678


3.409

871

54.189

176

1.186

59.831



Provisies

Compensabel verlies

Overige

Totaal

28.763

–

390

39.484

1.061

69.698

Onttrekkingen via winst-en-verliesrekening

– 16.980

–

– 79

–

– 729

– 17.788

Toevoegingen via winst-en-verliesrekening

–

–

–

15.440

–

15.440

– 16.980

–

– 79

15.440

– 729

– 2.348

– 7.896

–

–

–

–

– 7.896

Uitbreiding consolidatie

–

–

–

343

–

343


3.887

–

311

55.267

332

59.797

Stand per 1 januari

Totaal naar winst-en-verliesrekening

Verloop Latente belastingvorderingen 2013

Stand per 1 januari

Totaal naar winst-en-verliesrekening Direct van/naar eigen vermogen

Een deel van de latente belastingvorderingen is afhankelijk van toekomstige belastbare winsten. De fiscale verliezen tot en met 2014 kunnen worden verrekend met de fiscale winsten in de komende jaren.

Op basis van de meest recente forecast is het de verwachting dat de bestaande verliezen ruim voor het verstrijken van de uiterlijke termijnen gecompenseerd zullen zijn.

164


Te verrekenen verliezen

Bedrag

Uiterlijke verrekeningsdatum

2009

95.306

2018

2010

678

2019

2011

–

2020

2012

67.557

2021

2013

40.542

2022

2014

12.671

2023

31/12/2014

31/12/2013

4.904

–

31/12/2014

31/12/2013

176.381

190.711

Nog te ontvangen interest

56.365

46.616

Transitoria

53.312

76.938

Niet-gewaardeerde verliezen Niet-gewaardeerde verliezen

Deze posten hebben een vervaldatum tussen 2019 en 2023.

14. Overige activa Totaal

Activa uit hoofde van pensioenregelingen Activa verkregen uit executies Voorraden Overig

414

728

31.362

39.389

421

1.653

34.507

25.387

Activa verkregen uit executies bevat onroerend goed. Gegeven de aard van de post is omzetting naar cash niet op korte termijn te verwachten.

15. Financiële verplichtingen handelsactiviteiten

31/12/2014

31/12/2013

71

798

Genoteerde aandelen

71

798


71

798

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

879.972

1.175.422

Speciale beleningen Europese Centrale Bank

Totaal Eigenvermogensinstrumenten

16. Verplichtingen aan bankiers

350.000

750.000

Deposito's

55.390

54.923

Afrekeningsverplichtingen effectentransacties

22.822

22.920

387.732

266.569

63.288

80.270

740

740

Repo-transacties Opgenomen leningen en voorschotten Waardeaanpassingen reële-waarde-hedge-accounting

165


17. Verplichtingen private en publieke sector

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

10.586.250

10.258.810

Spaargelden

4.680.470

3.481.117

Deposito’s

1.705.745

2.523.466

Overige toevertrouwde middelen

4.193.460

4.252.331

6.575

1.896

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

705.912

357.633


259.715

167.400


446.197

190.233

Waardeaanpassing reële-waarde-hedge-accounting

18. Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening

Van Lanschot heeft schuldbewijzen uitgegeven, die worden gemanaged op basis van reële waarde. Het management acht de waardering tegen reële waarde via de winst-en-verliesrekening van toepassing, omdat het in belangrijke mate inconsistenties in waarderingen en verantwoording elimineert of vermindert en de performance beoordeelt op basis van de reële waarde. Onder Financiële passiva aangemerkt als tegen reële waarde via winsten-verliesrekening zijn opgenomen Niet-gestructureerde schuldbewijzen, waaronder Floating Rate Notes en Fixed Rate Notes en Gestructureerde

19. Uitgegeven schuldbewijzen

schuldbewijzen, waaronder Egeria en Index Garantie Notes. Voor de berekening van het eigen kredietrisico wordt gebruikgemaakt van interne en externe modellen, zoals bijvoorbeeld iTraxx. Het eigen kredietrisico is lager geworden, waardoor de verplichting in het verslagjaar met € 11,0 miljoen is toegenomen (2013: € 3,5 miljoen toegenomen). De cumulatieve verandering in de reële waarde van de Financiële passiva tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening, die is toe te rekenen aan de veranderingen in het eigen kredietrisico bedraagt € 17,7 miljoen (2013: € 6,7 miljoen). Op de einddatum is Van Lanschot de reële waarde verschuldigd.

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

3.073.410

3.849.119

Obligatieleningen en notes

1.255.565

1.528.698

Notes in het kader van securitisatietransacties

1.697.061

2.058.196

Floating rate notes

108.284

249.725

Medium term notes

12.500

12.500

Hierboven zijn opgenomen kapitaalinstrumenten en andere geëmitteerde verhandelbare schuldbewijzen met een vaste of variabele interest en voor zover niet achtergesteld. Van de schuldbewijzen is in 2015 € 996 miljoen opeisbaar (2014: € 588 miljoen) op basis van onderstaande verdeling: – stukken met contractuele vervaldatum in 2015 € 41 miljoen (2014: € 556 miljoen); – stukken waarop een trigger rust met optionele vervaldatum in 2015 nihil (2014: € 32 miljoen);

– calldatum van gesecuritiseerde transacties met contractuele vervaldatum in 2015 € 955 miljoen (2014: nihil).

Nominale waarde versus boekwaarde De waardeaanpassing van schuldbewijzen, als gevolg van hedge accounting, wordt onder de balansrubriek Uitgegeven schuldbewijzen verantwoord.

166


Nominale waarde versus boekwaarde schuldbewijzen 31/12/2014

Nominale waarde

Waardeaanpassing reële-waarde-hedgeaccounting

Agio/provisie

Boekwaarde

3.070.598

12.510

– 9.698

3.073.410


1.252.439

12.510

– 9.384

1.255.565


1.697.926

–

– 865

1.697.061

Floating rate notes

107.733

–

551

108.284

Medium term notes

12.500

–

–

12.500

Nominale waarde


Agio/provisie

Boekwaarde

Totaal

3.862.826

1.795

– 15.502

3.849.119


1.544.349

1.795

– 17.446

1.528.698


2.057.546

–

650

2.058.196

Floating rate notes

248.431

–

1.294

249.725

Medium term notes

12.500

–

–

12.500

31/12/2014

31/12/2013

21.256

35.910

Totaal

Nominale waarde versus boekwaarde schuldbewijzen 31/12/2013

20. Voorzieningen Totaal Pensioenvoorzieningen

8.356

16.669

Voorziening jubileumregeling

3.556

2.701

Voorziening personeelskortingen

3.734

3.785


1.849

9.862

Overige voorzieningen

3.761

2.893

Van Lanschot kent diverse personeelsregelingen die een uitkering of vergoeding bieden aan deelnemers na beëindiging van hun dienstverband. Het betreft een pensioenregeling en een kortingsregeling op de hypotheekrente. Daarnaast kent de onderneming een jubileumregeling. Eind 2014 is overeenstemming bereikt met de vertegenwoordiging van werknemers van Van Lanschot Bankiers over de aanpassing van de arbeidsvoorwaarden. Een belangrijk onderdeel van de afspraken is een nieuwe pensioenregeling voor de medewerkers van Van Lanschot Bankiers die per 1 januari 2015 is ingegaan. De nieuwe pensioenregeling is een hybride middelloonregeling met een pensioenleeftijd van 67 jaar. Het beoogde opbouwpercentage voor de periode tot en met 31 december 2019 bedraagt 1,875% van de pensioengrondslag per jaar.

Tot een salarisniveau van € 50.000,- is sprake van een collectieve beschikbarepremieregeling, daarboven tot een salarisniveau van € 100.000,- een individuele beschikbare-premieregeling. De beoogde opbouw van het ouderdomspensioen wordt gekort als de vaste premie van de werkgever, naar het oordeel van het bestuur van het pensioenfonds, in enig jaar onvoldoende is om deze opbouw te financieren. De vaste pensioen premie bedraagt 20,5% per jaar over het pensioengevend salaris tot € 100.000,-. Deze premie is vast tot en met ten minste 31 december 2019. Met de betaling van de jaarlijkse pensioenpremie zal Van Lanschot volledig aan al haar pensioenverplichtingen hebben voldaan. Ter compensatie van de overgedragen risico’s heeft Van Lanschot éénmalig een bedrag van € 50,0 miljoen betaald aan het Pensioenfonds. Van Lanschot heeft vanaf dit moment geen verplichtingen meer uit hoofde van de oude pensioen regeling.

167


De nieuwe pensioenregeling kwalificeert onder IAS 19 als toegezegdebijdrageregeling. In het verslagjaar zijn de actuariële resultaten van de toegezegd-pensioenregeling tot de ingangsdatum van de nieuwe pensioen regeling direct verwerkt in het eigen vermogen als ongerealiseerd resultaat. In 2014 zijn de cumulatieve actuariële resultaten als gevolg van de beëindiging van de toegezegd-pensioenregeling binnen de Overige reserves overgeboekt van Actuariële resultaten naar Ingehouden winsten. Op de ingangsdatum van de nieuwe regeling bedroeg de pensioenverplichting € 122,7 miljoen. Bij afwikkeling van de toegezegdpensioenregeling is de verplichting als onderdeel van het resultaat op beëindiging verwerkt in de winst-en-verliesrekening. De eenmalige betaling van € 50,0 miljoen is eveneens als onderdeel van het resultaat op beëindiging in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Aangezien de pensioenregeling die is ondergebracht in de Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot niet meer kwalificeert als een toegezegdpensioenregeling, classificeert alleen de regeling voor medewerkers die werkzaam zijn op kantoorlocaties in België en medewerkers van Kempen per 31 december 2014 nog als een toegezegd-pensioenregeling. De volgende toegezegde-uitkeringsregelingen zijn voor de jaarcijfers 2014 gewaardeerd: – Medewerkers bij Van Lanschot komen in aanmerking voor een korting op de hypotheekrente. Deze korting loopt door bij pensionering vanuit actief dienstverband. – De jubileumuitkering is afhankelijk van de diensttijd.

In de balans opgenomen verplichtingen/actiefpost per regeling, stand per 31/12/2014

– Voor de medewerkers die werkzaam zijn op kantoorlocaties in België geldt zowel een toegezegde-bijdrageregeling als een toegezegdpensioenregeling. Bij de toegezegd-pensioenregeling geldt als pensioengrondslag het gemiddelde basissalaris van de laatste vijf dienstjaren. Dit te verzekeren pensioenkapitaal wordt verzekerd in de verzekeringscombinatie UKZT (Uitgesteld Kapitaal Zonder Tegenverzekering). De overlijdensverzekering wordt gefinancierd met risicopremies. – De pensioenregeling van Kempen is een middelloonregeling met een opbouw van 1,875% van de pensioengrondslag (salaris minus franchise) per dienstjaar, waarbij het pensioengevend salaris maximaal € 40.000,- bedraagt, en een pensioenleeftijd van 67 jaar. Het nabestaandenpensioen is verzekerd op risicobasis. Alleen binnen de pensioenregelingen is sprake van een belegd vermogen ter dekking van de verplichtingen (funded). De overige regelingen zijn unfunded, hierbij worden de uitkeringen in enig jaar direct door de onderneming betaald. De verplichtingen zijn berekend met behulp van de Projected Unit Credit Methode. Voor de pensioenregeling van Van Lanschot Bankiers was in 2014 een premie verschuldigd van 27,4% (2013: 29,4%). Bovendien werd in 2011 tot en met 2014 door Van Lanschot een additionele herstelpremie aan het Pensioenfonds betaald, omdat de dekkingsgraad ultimo 2011 beneden de minimaal vereiste dekkingsgraad lag.

Pensioenregeling

VUT-regeling

Personeelskortingen

Jubileumregeling

Toegezegde-uitkeringsverplichtingen

168.771

164

3.734

3.556

Marktwaarde bezittingen

160.993

–

–

–

Overschot/(tekort)

– 7.778

– 164

– 3.734

– 3.556

Verplichting einde van het jaar

– 8.192

– 164

– 3.734

– 3.556

414

–

–

–

Pensioenregeling

VUT-regeling

Personeelskortingen

Jubileumregeling

Toegezegde-uitkeringsverplichtingen

821.043

170

3.785

2.701


805.272

–

–

–

Overschot/(tekort)

– 15.771

– 170

– 3.785

– 2.701

Verplichting einde van het jaar

– 16.499

– 170

– 3.785

– 2.701

728

–

–

–

Actiefpost einde van het jaar

In de balans opgenomen verplichtingen/actiefpost per regeling, stand per 31/12/2013

Actiefpost einde van het jaar

168


Ontwikkeling in de toegezegde-uitkeringsverplichting van de pensioenregeling Uitkeringsverplichting per 1 januari

2014

2013

821.043

855.156

Jaarlasten

14.367

17.981

Interestkosten

31.739

28.841

4.083

4.768

267.278

– 7.872

– 14.040

– 13.817

– 644

– 1.418

– 951.878

– 2.418

– 3.177

– 60.178

168.771

821.043

2014

2013

Uitkeringsverplichting per 1 januari

170

175

Jaarlasten

Deelnemersbijdrage Actuariële (winsten)/verliezen Bruto-uitkeringen Transfers Beëindigingen Wijziging aannames Uitkeringsverplichting per 31 december

Ontwikkeling in de toegezegde-uitkeringsverplichting van de VUT-regeling

– 10

–

Beëindigingen

–

–5

Wijziging aannames

4

–

164

170

Ontwikkeling in de toegezegde-uitkeringsverplichting van de personeelskortingen

2014

2013


3.785

4.310

Jaarlasten

259

300

Interestkosten

115

113

Actuariële (winsten)/verliezen

– 282

– 619

Bruto-uitkeringen

– 143

– 163

–

– 156

3.734

3.785

Ontwikkeling in de toegezegde-uitkeringsverplichting van de jubileumregeling

2014

2013


2.701

3.507

267

342

77

81

Uitkeringsverplichting per 31 december

Wijziging aannames Uitkeringsverplichting per 31 december

Jaarlasten Interestkosten Actuariële (winsten)/verliezen

674

– 527

– 163

– 203

Beëindigingen

–

– 371

Wijziging aannames

–

– 128

3.556

2.701

Bruto-uitkeringen

Uitkeringsverplichting per 31 december

169


Ontwikkeling in de marktwaarde van het pensioenvermogen Marktwaarde per 1 januari Verwacht rendement op beleggingen

2014

2013

805.272

810.450

31.607

27.859

140.542

– 45.557

Werkgeversbijdrage

75.827

24.548

Werknemersbijdrage

2.847

4.391

– 13.860

– 13.648

– 644

– 1.418

– 1.380

– 1.353

– 879.218

–

160.993

805.272

172.149

– 17.698

Actuariële winsten/(verliezen)

Bruto-uitkeringen Transfers Kosten Beëindigingen Marktwaarde per 31 december Werkelijk rendement op beleggingen

Begin 2014 is de laatste storting in het kader van het herstelplan van € 5,2 miljoen voldaan, deze is opgenomen in de werkgeversbijdrage in 2013.

Jaarlasten in de winst-en-verliesrekening van de pensioenregeling

In 2014 is een eenmalige betaling van € 50,0 miljoen opgenomen onder de werkgeversbijdrage.

2014

2013

Jaarlasten

14.178

17.830

Interest

31.473

28.622

– 31.341

– 27.640

1.380

1.138

– 3.177

– 2.203

Verwacht rendement Additionele lasten Beëindigingen, inperking toezeggingen Amortisatie

–

5

Resultaat bij beëindiging

– 72.660

–

Nettolasten

– 60.147

17.752

2014

2013

–

–

Als gevolg van de in 2012 gestarte reorganisatie is in 2014 een bedrag van € 3,2 miljoen (2013: € 2,2 miljoen) van de pensioenverplichtingen vrijgevallen ten gunste van de winst-en-verliesrekening.

Jaarlasten in de winst-en-verliesrekening van de VUT-regeling Jaarlasten Interest

4

–

Beëindigingen, inperking toezeggingen

–

–5

Nettolasten

4

–5

170


Jaarlasten in de winst-en-verliesrekening van de personeelskortingen

2014

2013

Jaarlasten

259

300

Interest

115

113

–

–

374

413

2014

2013

267

302

77

81

Amortisatie

–

–

Beëindigingen, inperking toezeggingen

–

– 371

344

12

Reële waarde

%

160.993

100%

Amortisatie Nettolasten

Jaarlasten in de winst-en-verliesrekening van de jubileumregeling Jaarlasten Interest

Nettolasten

Beleggingen per investeringscategorie per 31 december 2014 Totaal Vastrentend

119.706

74%

28.227

17%

Mixed fondsen

1.558

1%

Vastgoed

4.166

3%

– 68

0%

7.404

5%

Zakelijke waarden

Liquiditeiten Overige

171


De belangrijkste actuariële veronderstellingen gebruikt op de balansdatum:

Veronderstellingen (%)

2014

2013

Rekenrente pensioen

2,30

3,8 - 3,9

1,4

2,9

Rekenrente personeelskortingen Rekenrente jubileumregeling

1,3

2,7

Verwacht beleggingsrendement

2,3

3,8 - 3,9

Prijsinflatie

2,0

2,0

1,25 - 2,0

1,25 - 2,0

1,8 - 2,0

2,0

1,25 - 2,0

1,25 - 2,0

65 - 67 jaar

65 - 67 jaar

Algemene salarisstijging Carrièrestijging (tot 50 jaar) Pensioenstijging/stijging sociale zekerheid Pensioenleeftijd

In de berekeningen per 31 december 2014 wordt de door het Actuarieel Genootschap gepubliceerde Prognosetafel AG 2012-2062 toegepast, met ervaringssterfte.

Historie ontwikkelingen van winsten en verliezen pensioenregeling

Bij een daling van de rekenrente met 10 basispunten zullen de pensioenverplichtingen toenemen met 2,6% en de jaarlasten in de winst-en-verliesrekening zullen stijgen met 3,5%.

2014

2013

2012

2011

2010

Toegezegde-uitkeringsverplichting

168.771

821.043

855.156

686.179

651.132


160.993

805.272

810.450

701.726

588.063

Overschot/(tekort)

– 7.778

– 15.771

– 44.706

15.547

– 63.069

Actuariële winsten/(verliezen) op de verplichtingen

– 267.278

72.751

– 138.316

– 12.744

19.890

Actuariële winsten/(verliezen) op de beleggingen

140.542

– 5.064

52.010

21.411

156

Verwachte bijdragen 2015

Pensioenverplichtingen

Personeelskortingen

Jubileumregeling

Totaal

3.355

238

305

Verwachte werkgeversbijdrage

2.725

238

305

630

–

–

Verwachte werknemersbijdrage

172



2014

2013

Stand per 1 januari

9.862

14.770

Onttrekkingen

– 8.722

– 14.489

Vrijval

– 733

– 3.131

Toevoegingen

1.442

12.188

–

524

1.849

9.862

Overige voorzieningen

2014

2013

Stand per 1 januari

2.893

3.710

– 2.467

– 95


De reorganisatievoorziening per 31 december 2014 bestaat uit verwachte afkoopsommen. De uitgaven zullen naar verwachting in 2015 worden geëffectueerd.

Onttrekkingen Vrijval

– 69

– 1.212

Reclassificatie

–

– 429

Toevoegingen

3.403

920

1

–1

3.761

2.893

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

507

22.904

Te betalen belastingen

507

22.904


21. Acute belastingverplichtingen

22. Latente belastingverplichtingen Verloop 2014


Immateriële vaste activa

Derivaten

Beleggingsportefeuille


Overige

Totaal

Stand per 1 januari

2.948

6.883

– 2.246

295

297

181

8.358

Onttrekkingen via winsten-verliesrekening

– 901

– 2.169

–

–

– 194

– 72

– 3.336

Totaal via winsten-verliesrekening

– 901

– 2.169

–

–

– 194

– 72

– 3.336

– 59

–

– 1.890

7.022

–

–

5.073

1.988

4.714

– 4.136

7.317

103

109

10.095

Direct van/naar eigen vermogen Stand per 31 december

173


Verloop 2013


Immateriële vaste activa

Derivaten

Beleggingsportefeuille


Overige

Totaal

3.305

9.366

– 1.064

8.856

1.804

266

22.533

Onttrekkingen via winsten-verliesrekening

– 1.071

– 2.483

–

–

–

– 85

– 3.639

Totaal via winsten-verliesrekening

– 1.071

– 2.483

–

–

–

– 85

– 3.639

Stand per 1 januari

Direct van/naar eigen vermogen

–

– 1.182

– 8.561

– 1.507

–

– 11.250

Uitbreiding consolidatie

714

–

–

–

–

714


2.948

– 2.246

295

297

181

8.358

6.883

Voor meer informatie zie toelichting 37. Belastingen.

23. Overige passiva

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

215.402

291.558

Nog te betalen interest

104.320

150.651

Overige overlopende passiva

47.873

55.705

Overige passiva

63.209

85.202

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

121.415

128.218

Kapitaalbankbrieven

100.000

100.000

21.415

28.218

Onder Overige passiva zijn opgenomen: de vooruitontvangen bedragen voor baten die ten gunste van de volgende periode(n) komen, nog te betalen bedragen zoals overlopende interest, crediteuren, tussenrekeningen en nog te verrekenen posten.

24. Achtergestelde schulden

Overige achtergestelde leningen

174


Geamortiseerde kostprijs versus boekwaarde De waardeaanpassing van de als hedged items gebruikte achtergestelde leningen worden onder de post Achtergestelde schulden verantwoord.

Geamortiseerde kostprijs versus boekwaarde achtergestelde schulden 31/12/2014

Geamortiseerde kostprijs


Boekwaarde

120.017

1.398

121.415

5,362% achtergestelde obligatielening 08/33

25.000

–

25.000


25.000

–

25.000


50.000

–

50.000


20.017

1.398

21.415

Geamortiseerde kostprijs


Boekwaarde

126.668

1.550

128.218


25.000

–

25.000


25.000

–

25.000


50.000

–

50.000


26.668

1.550

28.218

Totaal

De gemiddelde coupon op de overige achtergestelde leningen in 2014 bedraagt 5,40% (2013: 5,91%).

Geamortiseerde kostprijs versus boekwaarde achtergestelde schulden 31/12/2013

Totaal

175


25. Eigen vermogen

31/12/2014

Totaal

31/12/2013 1.263.835

1.241.973

40.000

40.000

247.396

247.396

Eigen vermogen toekomend aan aandeelhouder Geplaatst kapitaal Agioreserve Herwaarderingsreserve Actuariële resultaten uit hoofde van toegezegd-pensioenregelingen Reserve omrekeningsverschillen

40.034

21.908

– 14.251

– 81.616

– 973

– 1.222


– 12.409

– 6.743

Ingehouden winsten

806.793

937.546

Overige reserves Onverdeelde winst toekomend aan aandeelhouder Totaal eigen vermogen toekomend aan aandeelhouder

819.194

869.873

99.001

29.225

1.205.591

1.186.494

27.250

36.063

1.110

1.125

28.360

37.188

21.287

15.140

8.597

3.151

29.884

18.291

Eigen vermogen toekomend aan uitgegeven eigenvermogensinstrumenten Uitgegeven eigenvermogensinstrumenten Onverdeelde winst (toekomend aan uitgegeven eigenvermogensinstrumenten) Totaal eigen vermogen toekomend aan uitgegeven eigenvermogensinstrumenten Eigen vermogen toekomend aan overige belangen van derden Overige belangen van derden Onverdeelde winst (toekomend aan overige belangen van derden) Totaal eigen vermogen toekomend aan overige belangen van derden

Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 100 miljoen, bestaande uit 1.000.000 aandelen van € 100,- waarvan 400.000 aandelen geplaatst per 31 december 2014 en 31 december 2013.

176


Verloop Reserves 2014

Herwaarderingsreserve beleggingen voor verkoop beschikbaar eigenvermogensinstrumenten

vreemdvermogensinstrumenten

Actuariële resultaten uit hoofde van toegezegdpensioenregelingen

Reserve omrekeningsverschillen vreemde valuta


Ingehouden winsten

Totaal

Stand per 1 januari

21.498

410

– 81.616

– 1.222

– 6.743

937.547

869.873

Nettowijzigingen in reële waarde

– 2.457

46.005

–

–

– 5.666

–

37.882

Realisatie ten gunste van winst-en-verliesrekening

– 1.730

– 23.692

–

–

–

–

– 25.422

Resultaatbestemming

–

–

–

–

–

29.225

29.225

Actuariële resultaten

–

–

– 94.809

–

–

–

– 94.809

Beëindiging van toegezegdpensioenregeling

–

–

162.174

–

–

– 162.174

–

Overige mutaties

–

–

–

249

–

2.196

2.445

17.311

22.723

– 14.251

– 973

– 12.409

806.793

819.194

–

– 7.618

31.945

–

1.889

–

26.216

Actuariële resultaten uit hoofde van toegezegdpensioenregelingen

Reserve omrekeningsverschillen vreemde valuta


Ingehouden winsten

Totaal

Stand per 31 december Belastingeffecten

In 2014 is geen dividend beschikbaar gesteld over 2013.

Verloop Reserves 2013

Herwaarderingsreserve beleggingen voor verkoop beschikbaar eigenvermogensinstrumenten

vreemdvermogensinstrumenten

Stand per 1 januari

19.717

24.025

– 98.560

– 687

– 3.191

1.095.088

1.036.392

Nettowijzigingen in reële waarde

2.830

– 4.150

–

–

– 3.552

–

– 4.872

Realisatie ten gunste van winst-en-verliesrekening

– 1.049

– 19.465

–

–

–

–

– 20.514

Resultaatbestemming

–

–

–

–

–

– 158.207

– 158.207

Actuariële resultaten

–

–

16.944

–

–

–

16.944

Overige mutaties

–

–

–

– 535

–

665

130

21.498

410

– 81.616

– 1.222

– 6.743

937.547

869.873

7

8.558

– 5.737

–

1.184

–

4.012

Stand per 31 december Belastingeffecten

In 2013 is geen dividend beschikbaar gesteld over 2012.

177


Aard en doel van overige reserves Agioreserve: In deze reserve zijn opgenomen de bedragen die door de aandeelhouder aan Van Lanschot zijn betaald boven de nominale waarde van de gekochte aandelen. Herwaarderingsreserve: In deze reserve worden veranderingen in de reële waarde van de voor verkoop beschikbare beleggingen en deelnemingen opgenomen. Actuariële resultaten uit hoofde van toegezegd-pensioenregelingen: In deze reserve worden opgenomen de actuariële winsten en verliezen ontstaan uit de herwaardering van de beleggingen en de toegezegdepensioenverplichtingen.

Verloop uitgegeven eigenvermogensinstrumenten

Reserve omrekeningsverschillen: In deze niet-vrij-uitkeerbare reserve worden opgenomen de valutakoersverschillen voortvloeiend uit de waardering tegen de geldende valutakoers van de deelnemingen in groepsmaatschap pijen, voor zover het koersrisico niet is afgedekt. Reserve kasstroomafdekkingen: In deze reserve is opgenomen het aandeel in de winst of het verlies op afdekkingsinstrumenten in een kasstroom afdekking waarvan is vastgesteld dat het een effectieve afdekking betreft. Ingehouden winsten: In deze post zijn opgenomen de uit het verleden aan het eigen vermogen toegevoegde winsten en mutaties in verband met het aandelenoptieplan.

2014

2013

Uitgegeven eigenvermogensinstrumenten

Onverdeelde winst toekomend aan uitgegeven eigenvermogensinstrumenten

Totaal

Uitgegeven eigenvermogensinstrumenten

Onverdeelde winst toekomend aan uitgegeven eigenvermogensinstrumenten

Totaal

Stand per 1 januari

36.063

1.125

37.188

36.063

1.132

37.195

Aflossingen

– 8.813

–

– 8.813

–

–

–

Dividend

–

– 1.125

– 1.125

–

– 1.132

– 1.132

Resultaat verslagperiode

–

1.110

1.110

–

1.125

1.125


27.250

1.110

28.360

36.063

1.125

37.188

Uitgegeven eigenvermogensinstrumenten Van Lanschot heeft in oktober 2014 de op 29 oktober 2004 uitgegeven Perpetual Capital Securities volledig afgelost. Van Lanschot heeft op 14 december 2005 Perpetual Capital Securities uitgegeven met een uitgifteomvang van € 150 miljoen tegen een uitgifteprijs van 100%. In 2011 heeft een groot gedeelte van de houders van deze securities gebruikgemaakt van de mogelijkheid tot terugkoop in contanten. De securities hebben geen vervaldatum, maar Van Lanschot

heeft het recht om op elke couponbetalingsdatum na tien jaar de gehele lening tegen nominale waarde af te lossen. De securities hebben de eerste tien jaar een vast dividend van 4,855%. Indien de capital securities na tien jaar niet worden afgelost is het dividend gekoppeld aan de driemaandsEuribor met een opslag van 2,32%. Van Lanschot kan de uitbetaling op de securities uitstellen, mits geen uitbetalingen op of inkoop van de gewone aandelen plaatsvindt. Op eventuele uitgestelde betalingen is hetzelfde dividendpercentage van toepassing als op de hoofdsom.

178


Verloop Overige belangen van derden

2014

2013


Onverdeelde winst toekomend aan overige belangen van derden

Totaal


Onverdeelde winst toekomend aan overige belangen van derden

Totaal

15.140

3.151

18.291

13.995

1.670

15.665

Stand per 1 januari

– 388

388

–

–3

3

–

Dividend

–

– 3.539

– 3.539

–

– 1.673

– 1.673

Resultaat verslagperiode

–

8.597

8.597

–

3.151

3.151

6.535

–

6.535

1.158

–

1.158

–

–

–

– 10

–

– 10

21.287

8.597

29.884

15.140

3.151

18.291

Resultaatbestemming

Verwerving belang Overige mutaties Stand per 31 december

26. Voorwaardelijke schulden

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

115.564

177.912

Garanties en dergelijke

115.223

151.145


–

14.245

341

12.522

31/12/2014

31/12/2013

541.373

447.342


94.581

105.801

Cessie-retrocessie-overeenkomsten

436.250

330.275

10.542

11.266

Overige

Ten behoeve van een aantal groepsmaatschappijen zijn garanties afgegeven voor een bedrag van € 268,2 miljoen (2013: € 271,9 miljoen). Het is niet voorspelbaar of, wanneer en voor welke bedragen, deze voorwaardelijke schulden worden opgeëist.

27. Onherroepelijke faciliteiten Totaal

Overige

179


Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening (€ duizend) 28. Interest

2014

2013

735.397

780.728

29

490

411.041

492.027

Interestbaten Totaal Interestbaten op kasequivalenten Interestbaten op bankiers en private sector Interestbaten op beleggingen aangehouden tot einde looptijd

5.400

–

839

934

417.309

493.451

Interestbaten op beleggingen voor verkoop beschikbaar

21.926

16.328

Interestbaten op vorderingen tegen reële waarde

27.029

17.393

269.133

253.556

522.927

568.517

Interestlasten op bankiers en private sector

137.485

170.525

Interestlasten op uitgegeven schuldbewijzen

72.396

81.281

Interestlasten op achtergestelde schulden

6.342

9.064

Overige interestlasten

1.126

682

Interestlasten op posten die niet tegen reële waarde worden gewaardeerd

217.349

261.552

Interestlasten op derivaten

305.578

306.965

2014

2013

55.276

17.126

Dividenden en fees

5.660

3.033

Waardeveranderingen beleggingen aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening

5.730

47

Gerealiseerde resultaten voor verkoop beschikbare beleggingen in eigenvermogensinstrumenten

1.732

1.049

Overige verkoopresultaten

5.561

2.395

36.593

10.602

Overige interestbaten Interestbaten op posten die niet tegen reële waarde worden gewaardeerd

Interestbaten op derivaten Interestlasten Totaal

Het interestresultaat op leningen waarbij sprake is van een bijzondere waardevermindering bedraagt € 29,4 miljoen (2013: € 29,2 miljoen). In 2013 is de gemiddelde verwachte looptijd van de kredietportefeuille bijgesteld, de verwachte looptijd van geldleningen is ingekort. De amortisatietermijn van de kredietprovisie is in lijn hiermee aangepast.

29. Opbrengsten uit effecten en deelnemingen Totaal

Opbrengsten uit deelnemingen volgens equitymethode

180


30. Provisies Totaal

2014

2013

240.319

233.277

Effectenprovisie

33.269

47.252

Beheerprovisie

157.823

140.672

Kas- en betalingsverkeerprovisie

12.919

15.987

Provisies Corporate Finance en Equity Capital Markets

28.466

21.911

Overige provisie

7.842

7.455

31. Resultaat uit financiële transacties

2014

2013

41.971

66.273

Totaal Resultaat handel effecten

2.598

3.424

Resultaat handel valuta

9.351

13.064

Ongerealiseerde resultaten derivaten onder hedge accounting

2.141

1.157

(On)gerealiseerde resultaten tradingderivaten Gerealiseerde resultaten voor verkoop beschikbare vreemdvermogensinstrumenten Resultaat economische hedges Resultaat financiële instrumenten aangemerkt als tegen reële waarde via winst-en-verliesrekening

32. Overige inkomsten Totaal

6.997

4.640

31.589

26.359

– 76.582

32.040

65.877

– 14.411

2014

2013

16.161

22.306

Netto-omzet

102.220

132.644

Inkoopwaarde omzet

– 86.059

– 110.338

Overige inkomsten bestaan uit inkomsten van niet-strategische deelnemingen. Deze deelnemingen zijn het resultaat van schuldconversie. Dit zijn door Van Lanschot aan bedrijven verstrekte leningen die niet

33. Personeelskosten

konden worden terugbetaald en werden omgezet in aandelen. Dit geeft de onderneming ademruimte om te herstellen. Van Lanschot beoogt de aandelen in niet-strategische deelnemingen op termijn te vervreemden.

2014

2013

Totaal

151.669

239.662

Lonen en salarissen

171.591

185.722

Pensioenlasten toegezegde-bijdrageregelingen

2.709

2.714

Pensioenlasten toegezegd-pensioenregelingen

– 55.327

19.963

20.317

21.804

2.067

1.316

10.312

8.143

Overige sociale lasten Op aandelen gebaseerde betalingen Andere personeelskosten

Aan het eigen vermogen is € 1,8 miljoen (2013: € 0,8 miljoen) toegevoegd uit hoofde van de op aandelen Van Lanschot NV gebaseerde betalingen.

Van de pensioenlasten toegezegde-bijdrageregelingen heeft € 0,5 miljoen (2013: € 0,5 miljoen) betrekking op leden van de Raad van Bestuur.

181


Het gemiddelde aantal personeelsleden in 2014 was 1.885 (2013: 2.213). Omgerekend in fte bedroeg het gemiddeld aantal personeelsleden 1.805 (2013: 2.041) onderverdeeld als volgt:

Gemiddeld aantal fte

2014

2013

Totaal

1.805

2.041

In Nederland

1.630

1.855

134

129

41

57

In België Overig

Onvoorwaardelijke opties Van Lanschot NV verleend aan medewerkers en leden Raad van Bestuur Stand per 1 januari Afgelopen en vervallen opties Onvoorwaardelijke opties

2014

2013

Aantal opties

Gemiddelde uitoefenprijs in €

Aantal opties


13.070

62,84

174.063

72,73

– 623

65,01

– 160.993

73,53

12.447

62,73

13.070

62,84


Aantallen

De onvoorwaardelijke opties Van Lanschot NV zijn tweemaal per jaar gedurende de open periode na publicatie van de (half)jaarcijfers uitoefenbaar. In 2014 zijn geen optierechten Van Lanschot NV uitgeoefend. De leden van de Raad van Bestuur hebben in 2014 en 2013 geen voorwaardelijke certificaten van aandelen Van Lanschot NV.

(On)voorwaardelijke aandelen- en optieregelingen Van Lanschot NV

2014 Aantallen

Uitoefenperiode tot en met

2013 Gemiddelde uitoefenprijs in €

2016

1.449

40,15

1.449

40,15

2017

3.826

51,04

4.062

51,04

2018

7.172

73,53

7.559

73,53

Onvoorwaardelijke opties

12.447

62,73

13.070

62,84

Voorwaardelijke aandelen

395.664

n.v.t.

238.298

n.v.t.

Sinds 2008 zijn geen optierechten meer toegekend. De bestuurders hielden ultimo 2014 in totaal 223.147 (certificaten van) aandelen Van Lanschot NV. Het onvoorwaardelijk toekennen van de aandelen is onder andere afhankelijk van de geleverde prestaties en het dienstverband met Van Lanschot.

182


Voorwaardelijke certificaten van aandelen Van Lanschot NV medewerkers (exclusief Raad van Bestuur)

2014

2013

Stand per 1 januari

238.298

142.827

Toezeggingen

193.753

142.750

Toekenningen

– 23.934

– 28.129

Vervallen rechten

– 12.453

– 19.150


395.664

238.298

De reële waarde wordt bepaald aan de hand van de naar volume gewogen dagkoers van de certificaten van gewone aandelen A van Van Lanschot NV op de tweede beursdag na publicatie van de jaarcijfers van Van Lanschot NV. Van de in 2014 toegezegde certificaten Van Lanschot NV was de reële waarde € 19,03 (2013: € 13,62). Hierbij wordt geen rekening gehouden met dividend. In 2014 zijn aan een deel van het senior management, met uitzondering van de leden van de Raad van Bestuur, 14.714 voorwaardelijke certificaten van aandelen Van Lanschot NV toegezegd (2013: 19.296).

Op aandelen gebaseerde personeelsbeloningen: Management Investeringsplan (MIP) Onder de voorwaarden van het MIP kopen geselecteerde medewerkers van Kempen indirect gehouden gewone aandelen en winstbewijzen van Kempen. Deze gewone aandelen en winstbewijzen zijn uitgegeven door

34. Andere beheerskosten Totaal

Kempen aan Kempen Management Investeringsplan Coöperatief UA (Coöperatie MIP), waarvan Stichting Administratiekantoor Kempen Management Investeringsplan (Stichting MIP) en Van Lanschot de leden zijn. De Stichting MIP bezit vrijwel alle lidmaatschapsrechten. De Stichting MIP geeft certificaten uit aan geselecteerde medewerkers, tegen betaling van de uitgifteprijs. De certificaten geven de deelnemers indirect recht op het economische eigendom van de onderliggende aandelen en winstbewijzen in Kempen. Dividend dat door Kempen wordt uitgekeerd op de door Coöperatie MIP gehouden gewone aandelen en winstrechten op de winstbewijzen, wordt uitgekeerd aan de Coöperatie MIP, die het dividend uitkeert aan haar leden Stichting MIP en Van Lanschot. De uitgifteprijs van de certificaten wordt gefinancierd door de individuele deelnemers zelf, waarbij geen financiële ondersteuning wordt verzorgd of wordt aangeboden door Van Lanschot of Kempen.

2014

2013

162.958

153.086

Huisvestingskosten

23.380

19.177

Marketing en communicatie

11.803

10.654

Kantoorkosten

14.054

15.277

Automatiseringskosten

61.796

61.598

Externe accountant

2.672

2.662

Consultancykosten

11.954

12.024

Reis- en verblijfkosten

12.427

10.942

Informatieleveranciers

7.682

6.906

Kosten betalingsverkeer

4.782

4.831

Overige beheerskosten

12.408

9.015

De consultancykosten betroffen onder andere advieskosten (organisatie, fiscaal) en kosten voor implementatie c.q. onderhoud van software en hardware.

183


De vergoedingen die aan de externe accountant (en het netwerk van zijn vestigingen) zijn betaald, bestaan uit de onderstaande onderdelen:

Vergoeding externe accountantskosten

2014

2013

Totaal

1.784

1.776

Vergoedingen voor controle van de jaarrekening

1.427

1.301

Vergoedingen voor andere controle-opdrachten

159

184

–

98

198

193

2014

2013

22.511

15.890

Vergoedingen voor fiscale adviezen Overige vergoedingen

35. Afschrijvingen Totaal Panden

3.632

4.510


4.228

3.801

Applicatiesoftware

5.878

5.604

Immateriële vaste activa uit hoofde van acquisities

5.906

6.819

– 38

– 8.243

Overige afschrijvingen

2.905

3.399

36. Bijzondere waardeverminderingen

2014

2013

Totaal

95.529

105.117


Resultaten desinvestering materiële vaste activa

75.998

102.385


2.203

1.074


2.579

16


3.708

220

–

– 5.629

Goodwill en immateriële vaste activa

5.734

5.120

Activa verkregen uit executies

5.307

1.931

Terugneming bijzondere waardevermindering materiële vaste activa

De rubriek Beleggingen voor verkoop beschikbaar bevat noodzakelijk geachte waardeverminderingen, als gevolg van het feit dat de reële waarde van de betreffende beleggingen zich significant of duurzaam onder de kostprijs bevindt, zoals is vastgesteld in het beleid. De rubriek Beleggingen in deelnemingen equitymethode bevat noodzakelijk geachte waardeverminderingen op deelnemingen gewaardeerd volgens de equitymethode, als gevolg van het feit dat de realiseerbare waarde van de betreffende beleggingen zich onder de

boekwaarde bevindt. De rubriek Materiële vaste activa bevat noodzakelijk geachte waardeverminderingen, als gevolg van het feit dat de verwachte directe dan wel indirecte opbrengstwaarde van een aantal kantoorpanden zich onder de boekwaarde bevindt. De rubriek Activa verkregen uit executies bevat noodzakelijk geachte waardeverminderingen, als gevolg van het feit dat de verwachte directe opbrengstwaarde van activa verkregen uit executies zich onder de boekwaarde bevindt.

184


37. Belastingen Bedrijfsresultaat voor belastingen uit doorlopende activiteiten Resultaat voor belastingen uit niet-doorlopende activiteiten Totaal brutoresultaat Geldend belastingpercentage Nederland Verwachte belasting

2014

2013

133.530

37.438

–

–

133.530

37.438

25%

25%

33.383

9.360

– 1.054

– 2.113

Verhoging/verlaging belasting door: Belastingvrije interest Belastingvrije opbrengsten effecten en deelnemingen

– 11.159

– 4.558

Belaste vrijval fiscale reserves

493

–

Niet-aftrekbare impairments

360

1.218

Niet-aftrekbare kosten

3.824

954

Niet-verrekenbare verliezen

1.217

–

Aanpassingen belastingen voorgaande boekjaren

– 873

– 1.140

Effect van buitenlandse tariefsverschillen

– 485

48

Overige mutaties

– 884

166

– 8.561

– 5.423

24.822

3.937

Totaal belastingen

Het belastingbedrag betreft de op het boekjaar drukkende belastingen over het in de winst-en-verliesrekening verantwoorde resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening. Bij de bepaling van dit bedrag is rekening gehouden met bestaande belastingfaciliteiten. Mutaties in de belastingdruk worden vooral

veroorzaakt door toepassing van de deelnemingsvrijstelling, de notioneleinterestaftrek, niet-verrekenbare verliezen en niet-aftrekbare kosten. De niet-aftrekbare kosten in 2014 bestaan vooral uit de betaling door Van Lanschot en Kempen volgend uit de Tijdelijke wet resolutieheffing 2014.

Belangrijke onderdelen van belastingen

2014

2013

Totaal

24.822

3.937

Reguliere vennootschapsbelasting

10.872

6.320

– 485

48

(Bate)/last uit hoofde van buitenlandse tariefsverschillen (Bate)/last uit hoofde van latente belastingvorderingen

(13)

18.644

2.348

(Bate)/last uit hoofde van latente belastingverplichtingen

(22)

– 3.336

– 3.639

– 873

– 1.140

2014

2013

18.644

2.348

19.156

16.980

(Bate)/last uit hoofde van aanpassingen voorgaande jaren

De uitsplitsing naar componenten van de actieve en passieve belastinglatenties is als volgt:

Actieve belastinglatenties Totaal Personeelsbeloningen Provisies

135

79


– 871

–

Fiscaalcompensabele verliezen

1.078

– 15.440

Overige

– 854

729

185


Passieve belastinglatenties Totaal Materiële vaste activa Immateriële vaste activa Personeelsbeloningen Overige

38. Nettoresultaat per aandeel

2014

2013

– 3.336

– 3.639

– 901

– 1.071

– 2.169

– 2.483

– 194

–

– 72

– 85

2014

2013

108.708

33.501

Interest uitgegeven eigenvermogensinstrumenten

– 1.110

– 1.125

Aandeel derden

– 8.597

– 3.151

Nettoresultaat toekomend aan aandeelhouder

99.001

29.225

400.000

400.000

247,50

73,06

–

–

Nettoresultaat

Gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen Nettoresultaat per aandeel (€) Voorgesteld dividend per aandeel (€)

Voor de berekening van het nettoresultaat per aandeel bestaat het aantal aandelen uit het gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen.

186


Verkopen groepsmaatschappijen in 2014 In 2014 heeft Van Lanschot de volgende groepsmaatschappijen verkocht; ARLON Holding SARL, MediZorg Holding BV en Topaas Medicijnen BV. Het verkoopresultaat is verantwoord onder de Overige verkoopresultaten. Zie toelichting 29. Opbrengsten uit effecten en deelnemingen.

187


Geconsolideerde balans naar waarderingsgrondslagen per 31 december 2014 (€ duizend) Voor handelsdoeleinden

Tegen reële waarde via winst-enverliesrekening

Voor verkoop beschikbaar

Financiële activa of verplichtingen tegen geamortiseer de kostprijs

Derivaten voor hedge accounting

Totaal

–

–

–

1.156.985

–

1.156.985

43.153

–

–

–

–

43.153


–

–

–

449.125

–

449.125


–

1.309.524

–

–

–

1.309.524


–

–

1.952.731

–

–

1.952.731


–

–

–

533.708

–

533.708


–

–

–

11.021.107

–

11.021.107

Activa Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Financiële activa handelsactiviteiten

15.829

194.746

–

–

64.518

275.093


–

–

50.679

–

–

50.679


–

–

–

1.258

–

1.258


–

–

–

59.831

–

59.831

Overige activa

–

–

–

176.381

–

176.381

58.982

1.504.270

2.003.410

13.398.395

64.518

17.029.575


Totaal financiële activa

229.863

Niet–financiële activa Totaal activa

58.982

1.504.270

2.003.410

13.398.395

64.518

17.259.438

71

–

–

–

–

71


–

–

–

879.972

–

879.972


–

–

–

10.586.250

–

10.586.250


–

705.912

–

–

–

705.912

Passiva Financiële verplichtingen handelsactiviteiten

15.603

283.946

–

–

81.764

381.313


–

–

–

3.073.410

–

3.073.410

Voorzieningen

–

–

–

21.256

–

21.256


–

–

–

507

–

507


–

–

–

10.095

–

10.095

Overige passiva

–

–

–

215.402

–

215.402


–

–

–

121.415

–

121.415

15.674

989.858

–

14.908.307

81.764

15.995.603


Totaal financiële passiva

1.263.835

Niet–financiële passiva Totaal passiva

15.674

989.858

–

14.908.307

81.764

17.259.438

188


Geconsolideerde balans naar waarderingsgrondslagen per 31 december 2013 (€ duizend) Voor handelsdoeleinden

Tegen reële waarde via winst-enverliesrekening

Voor verkoop beschikbaar

Financiële activa of verplichtingen tegen geamortiseer de kostprijs

Derivaten voor hedge accounting

Totaal

–

–

–

1.999.963

–

1.999.963

47.083

–

–

–

–

47.083


–

–

–

429.215

–

429.215


–

725.938

–

–

–

725.938


–

–

1.197.731

–

–

1.197.731


–

–

–

–

–

–


–

–

–

12.490.723

–

12.490.723

Activa Liquide middelen en tegoeden bij centrale banken Financiële activa handelsactiviteiten

15.076

165.248

–

–

27.810

208.134


–

–

50.385

–

–

50.385


–

–

–

13.616

–

13.616



–

–

–

59.797

–

59.797

Overige activa

–

–

–

190.711

–

190.711

62.159

891.186

1.248.116

15.184.025

27.810

17.413.296

Totaal financiële activa

257.069

Niet–financiële activa Totaal activa

62.159

891.186

1.248.116

15.184.025

27.810

17.670.365

798

–

–

–

–

798


–

–

–

1.175.422

–

1.175.422


–

–

–

10.258.810

–

10.258.810


–

357.633

–

–

–

357.633

Passiva Financiële verplichtingen handelsactiviteiten

15.706

191.581

–

–

92.375

299.662


–

–

–

3.849.119

–

3.849.119

Voorzieningen

–

–

–

35.910

–

35.910


–

–

–

22.904

–

22.904


–

–

–

8.358

–

8.358

Overige passiva

–

–

–

291.558

–

291.558


–

–

–

128.218

–

128.218

16.504

549.214

–

15.770.299

92.375

16.428.392


Totaal financiële passiva

1.241.973

Niet–financiële passiva Totaal passiva

16.504

549.214

–

15.770.299

92.375

17.670.365

189


Bezoldiging Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Voor de ontvangen bedragen in 2014 en nadere details zie het Remuneratierapport. Het Remuneratierapport is beschikbaar op de website van Van Lanschot.

Bezoldiging Raad van Bestuur 2014

Totaal Karl Guha Constant Korthout

Salaris

Pensioenpremie *

Variabele beloning in contanten

Variabele beloning in aandelen Van Lanschot NV

Vertrekvergoeding

Compensatie

Totale beloning

2.450

568

–

339

425

–

3.782

750

168

–

67

–

–

985

425

100

–

68

–

–

593

425

100

–

68

–

–

593

Arjan Huisman

425

100

–

68

–

–

593

Ieko Sevinga***

425

100

–

68

425

–

1.018

Richard Bruens

**

* **

De pensioenpremie betreft de premies van een toegezegde-bijdrageregeling en voor arbeidsongeschiktheid. Richard Bruens is in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 15 mei 2014 benoemd tot lid van de Raad van Bestuur. Zijn dienstbetrekking bij Van Lanschot is gestart op 1 augustus 2013. De in de tabel vermelde bedragen hebben betrekking op het gehele kalenderjaar 2014. *** Ieko Sevinga is per 13 november 2014 teruggetreden als lid van de Raad van Bestuur. Zijn arbeidsovereenkomst eindigt in mei 2015, als zijn benoemingstermijn afloopt. De in de tabel opgenomen vergoedingen hebben betrekking op het gehele kalenderjaar 2014. De overeengekomen vertrekvergoeding bedraagt één jaarsalaris. De vertrekvergoeding wordt na afloop van het dienstverband aan Ieko Sevinga uitgekeerd. De kosten zijn in de jaarrekening 2014 verwerkt.

Bezoldiging Raad van Bestuur 2013

Totaal

Salaris

Pensioenpremie *

Variabele beloning in contanten

Variabele beloning in aandelen Van Lanschot NV

Vertrekvergoeding

Compensatie

Totale beloning

2.022

468

–

–

–

750

3.240

Karl Guha**

747

168

–

–

–

750

1.665

Constant Korthout

425

100

–

–

–

–

525

Arjan Huisman

425

100

–

–

–

–

525

Ieko Sevinga

425

100

–

–

–

–

525

* **

De pensioenpremie betreft de premies van een toegezegde-bijdrageregeling en voor arbeidsongeschiktheid. Karl Guha heeft een contractueel overeengekomen eenmalige vergoeding van € 750.000,- ontvangen ter gedeeltelijke compensatie van de bij zijn vorige werkgever gederfde inkomsten.

De arbeidsovereenkomst van Floris Deckers eindigde op 30 juni 2013. Vanaf die datum is hij gedurende een maximale periode van anderhalf jaar beschikbaar voor advieswerkzaamheden. Voor die werkzaamheden heeft hij in 2013 een eenmalige vergoeding van € 75.000,- ontvangen. De bezoldiging van Floris Deckers in 2013 bedraagt € 325.000,- salaris en € 84.000,- pensioenpremie.

Uit hoofde van de Crisisheffing 2013 is voor de (gewezen) leden van de Raad van Bestuur in 2013 een bedrag van € 448.000,- ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht. Deze heffing is in 2014 betaald en is niet opgenomen in bovenstaande tabel.

190


Stand toezegging en toekenning certificaten van aandelen Van Lanschot NV Raad van Bestuur per 31 december 2014 Voorwaardelijke toezegging maximaal

Ieko Sevinga*

Onvoorwaardelijke toekenning

jaar

aantal

waarde in duizenden €

jaar

aantal

waarde in duizenden €

lock-upperiode tot

2007

1.853

122

2010

vervallen

–

n.v.t.

2008

4.981

330

2011

vervallen

–

n.v.t.

2009

8.977

330

2012

8.977

189

2017

Bezit aantal certificaten van aandelen Van Lanschot NV Raad van Bestuur 2014 Stand per 1 januari

Aankopen

Verkopen


216.840

6.307

–

223.147

–

6.307

–

6.307

Totaal Karl Guha Constant Korthout

10.412

–

–

10.412

Richard Bruens

6.374

–

–

6.374

Arjan Huisman

5.025

–

–

5.025

195.029

–

–

195.029

Ieko Sevinga

*

Kredietverstrekking aan Raad van Bestuur per 31 december 2014

Totaal Constant Korthout

Richard Bruens

Arjan Huisman

Ieko Sevinga*

*


Aflossing

Interest

Looptijd

Zekerheden

4.251

590

450

–

variabel

30

hypotheek

350

100

3,50%

30

hypotheek

1.201

14

2,50%

30

hypotheek

294

6

variabel

30

hypotheek

680

340

3,75%

30

hypotheek

420

–

variabel

30

hypotheek

856

130

variabel

30

hypotheek

Ieko Sevinga is per 13 november 2014 teruggetreden als lid van de Raad van Bestuur. Zijn arbeidsovereenkomst eindigt in mei 2015 als zijn benoemingstermijn afloopt.

191


Kredietverstrekking aan Raad van Bestuur per 31 december 2013

Totaal Constant Korthout

Arjan Huisman

Ieko Sevinga


Aflossing

Interest

Looptijd

Zekerheden

3.326

473

450

13

variabel

30

hypotheek

450

50

3,50%

30

hypotheek

1.020

340

3,75%

30

hypotheek

420

–

variabel

30

hypotheek

986

70

variabel

30

hypotheek

Bezoldiging Raad van Commissarissen Totaal

2014

2013

411

435

Tom de Swaan

74

74

Jos Streppel

71

71

Willy Duron

63

63

Jeanine Helthuis (vanaf 2 juli 2013)

56

33

Heleen Kersten

53

53

Godfried van Lanschot

60

60

–

23

34

58

Truze Lodder (tot 14 mei 2013) Abel Slippens (tot 1 augustus 2014)

Per 31 december 2014 en 2013 zijn aan de leden van de Raad van Commissarissen geen kredieten verstrekt. De vennootschap en haar dochtermaatschappijen verstrekken uitsluitend persoonlijke leningen, garanties en dergelijke aan leden van de Raad van Commissarissen binnen de normale uitoefening van het bedrijf en tegen de voorwaarden zoals vastgelegd in de Regeling Financiële Dienstverlening Bestuurders F. van Lanschot Bankiers NV en na goedkeuring van de Raad van Commissarissen. Leningen worden niet kwijtgescholden.

192


Gerelateerde partijen De geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening bevatten die van onderstaande dochtermaatschappijen, onder weglating van de namen van vennootschappen van relatief ondergeschikte betekenis, en entiteiten waarover Van Lanschot zeggenschap heeft.

Belang in dochtermaatschappijen (%)

2014

2013

F. van Lanschot Bankiers (Schweiz) AG

100

100

95

95

100

100

Kempen & Co NV Van Lanschot Participaties BV

Entiteiten waarover Van Lanschot zeggenschap heeft – – – – –

Citadel 2010-I BV Citadel 2010-II BV Citadel 2011-I BV Courtine RMBS 2013-I BV Lunet RMBS 2013-I BV

Gelieerde partijen

2014

2013

Opbrengsten

Lasten

Opbrengsten

Lasten

1.174

–

1.061

–

Opbrengsten

Lasten

Te vorderen bedragen

Verschuldigde bedragen

–

–

–

87.090

Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot

Partijen met een significante invloed op Van Lanschot Onder Partijen met een significante invloed op Van Lanschot zijn entiteiten opgenomen die een aandelenbelang van ten minste 5% in Van Lanschot hebben.

Partijen met een significante invloed op Van Lanschot 2014

Van Lanschot NV

193


Partijen met een significante invloed op Van Lanschot 2013 Opbrengsten

Lasten

Te vorderen bedragen

Verschuldigde bedragen

–

–

–

97.413

Van Lanschot NV

Van Lanschot heeft in 2014 en 2013 geen garanties afgegeven. Zowel in 2014 als 2013 zijn op vorderingen geen waardeverminderingen getroffen.

Geassocieerde deelnemingen Op 31 december 2014 zijn Kempen MIP en Van Lanschot Growth Fund geassocieerde deelnemingen van Van Lanschot. Zowel in 2014 als in 2013 heeft Van Lanschot geen opbrengsten en lasten uit geassocieerde deelnemingen. Van Lanschot heeft in 2014 en 2013 geen garanties afgegeven.

Kempen MIP Kempen Management Investeringsplan (MIP) Tot de implementatie van het Kempen MIP was F. van Lanschot Bankiers NV in het bezit van 100% van de aandelen van Kempen. Als gevolg van de implementatie van het Kempen MIP zijn alle aandelen die op dat moment in bezit van F. van Lanschot Bankiers NV waren, omgezet in gewone aandelen A. Daarnaast zijn als gevolg van de implementatie van het Kempen MIP 1.658.671 nieuwe gewone aandelen B uitgegeven door Kempen aan de Coöperatie MIP tegen betaling van een totale koopprijs van € 15,0 miljoen. In 2013 is de structuur van het MIP aangepast. Daarbij zijn de gewone aandelen A omgezet in gewone aandelen; de aandelen B zijn omgezet in gewone aandelen en winstbewijzen. De Coöperatie MIP bestaat uit twee leden: Stichting MIP en F. van Lanschot Bankiers NV, die de lidmaatschapsrechten houden die zijn uitgegeven

Aantal uitgegeven certificaten Waarde lidmaatschapsrechten, voorgefinancierd door Van Lanschot (€ duizend) Bijdrage van Van Lanschot op basis van wettelijke eisen (€)

door de Coöperatie MIP. Het lidmaatschap van Van Lanschot heeft zijn oorsprong in wettelijke vereisten. De Stichting MIP heeft certificaten uitgegeven over het lidmaatschapsrecht in de Coöperatie MIP aan geselecteerde medewerkers van Kempen die het aanbod om in het MIP te investeren hebben geaccepteerd. De totale koopprijs voor de aankoop van gewone aandelen en winstbewijzen bedroeg € 15,0 miljoen. In 2014 zijn door F. van Lanschot Bankiers NV 1.314.000 lidmaat schapsrechten overgedragen aan de Stichting MIP om 1.314 certificaten te kunnen uitgeven aan medewerkers van Kempen & Co NV. De verkoopprijs van deze certificaten bedroeg € 1.000,- per certificaat en vertegenwoordigt de reële waarde van de certificaten op het moment van overdracht. Per 31 december 2014 bedraagt het aantal uitstaande certificaten 15.000, wat betrekking heeft op 100% van de in totaal beschikbare onderliggende certificaten die kunnen worden uitgegeven onder het Kempen MIP. Van Lanschot beschikt over een calloptie die is toegekend door Coöperatie MIP om alle door de Coöperatie MIP gehouden uitstaande aandelen en winstbewijzen in MIP te verkrijgen. Deze calloptie kan gedurende drie maanden worden uitgeoefend, vanaf 1 januari van elk vijfde jaar na de implementatie van het MIP en voor het eerst op 1 januari 2016. Deze optie kan alleen worden uitgeoefend door Van Lanschot, ingeval van onvoorziene omstandigheden die zich buiten de werkingssfeer van de deelnemers en Kempen of Van Lanschot bevinden. Hierdoor is de uitoefening van de calloptie aangemerkt als een latent afwikkelingsalternatief. Ultimo 2014 is de reële waarde van deze optie nihil (2013: nihil).

31/12/2014

31/12/2013

15.000

13.686

–

1.314

100

100

194


Participaties waarbij Van Lanschot optreedt als participant Onder Participaties waarbij Van Lanschot optreedt als participant worden beleggingen in entiteiten opgenomen waarop Van Lanschot invloed van betekenis kan uitoefenen, maar geen overheersende zeggenschap heeft. De kredieten verstrekt aan participaties waarbij Van Lanschot als participant optreedt, zijn verstrekt tegen marktcondities, voor de uitzettingen zijn zekerheden afgegeven.

Naam

Activiteiten

Hoofdkantoor

Belang

Gerco Brandpreventie BV

Gerco is marktleider in Nederland op het gebied van brandwerende compartimentering van gebouwen.

Schoonhoven

40,00%

Marfo Food Group Holding BV

Marfo ontwikkelt en bereidt vriesvers-maaltijden voor onder meer luchtvaartmaatschappijen, ziekenhuizen, zorginstellingen, detentie en remote locations.

Lelystad

50,00%

Movares Group BV

Movares is een advies- en ingenieursbureau op het gebied van mobiliteit, infrastructuur, ruimtelijke ordening en vervoerssystemen.

Utrecht

29,63%

OGD Beheer BV

OGD levert ICT-diensten aan (middel)grote bedrijven, (semi-)overheden en non-profit instellingen. De diensten bestaan uit beheer, outsourcing, software ontwikkeling en ICT-opleidingen.

Delft

30,36%

ORMIT Holding BV

ORMIT begeleidt grote bedrijven bij het vinden, ontwikkelen en binden van talent en is specialist in talenten leiderschapsontwikkeling. ORMIT is actief in Nederland en België.

De Bilt

30,50%

Ploeger Oxbo Group BV

Ploeger Oxbo ontwikkelt, produceert en verkoopt een groot assortiment gespecialiseerde oogstmachines aan klanten wereldwijd.

Roosendaal

21,02%

Quint Wellington Redwood Holding BV

Quint is een onafhankelijk consultancybureau met focus op de strategie, (out)sourcing en implementatie van IT-gerelateerde processen in organisaties.

Amstelveen

20,83%

Software Huis Holland BV

Software Huis Holland is de houdstermaatschappij van Kraan Bouwcomputing. Kraan biedt een breed scala aan softwareproducten voor de bouwen vastgoedbranche.

Rotterdam

49,00%

Techxs Value Added IT Distribution BV

TechAccess is een value added IT-distributeur van hard- en software op de gebieden Networking, Wireless, Security en Storage/Servers.

Son & Breugel

40,00%

Tecnotion Holding BV

Tecnotion ontwikkelt, produceert en verkoopt lineaire motoren. Deze motoren worden wereldwijd toegepast in onder meer de chip-, flat panel-, grafische- en zonnepanelenindustrie.

Almelo

38,00%

Van Lanschot Chabot

Onafhankelijk adviseur en intermediair op het gebied van verzekeringen.

‘s-Hertogenbosch

49,00%

Verkorte financiële informatie participaties waarbij Van Lanschot optreedt als participant Opbrengsten Lasten Te vorderen bedragen Verschuldigde bedragen Afgegeven garanties

31/12/2014

31/12/2013

424

1.796

49

2.554

13.621

36.373

2.527

8.232

180

586

Waardeverminderingen op vorderingen

–

772

Cumulatieve waardeverminderingen op vorderingen

–

11.747

Joint ventures waarin Van Lanschot een venturer is Van Lanschot heeft geen joint ventures.

195


Langlopende verplichtingen Lease- en huurovereenkomsten Van Lanschot heeft onderstaande operationele leasebetalingen in de winst-en-verliesrekening opgenomen onder Andere beheerskosten.

Lease- en huurovereenkomsten

2014

2013

16.222

14.038

5.444

6.850

10.778

7.188

31/12/2014

31/12/2013

Totaal

106.879

83.715

< 1 jaar

16.947

18.372

Totaal Minimale leasebetalingen Huren

Van Lanschot verwacht de komende jaren onderstaande minimale betalingen betreffende contractueel vastgelegde lease- en huurovereenkomsten.

Verwachte betalingen lease- en huurovereenkomsten

≥ 1 jaar < 5 jaar

40.707

42.617

≥ 5 jaar

49.225

22.726

31/12/2014

31/12/2013

96,9

71,5

Autoleasekosten

7,4

7,8

Computerleasekosten

Toekomstige verplichtingen (€ miljoen) Huren Huur gebouwen (inclusief de servicekosten en huur van eventuele parkeerplaatsen) Verwachte leasebetalingen

2,6

0,9

Leasekosten voor kopieerapparatuur

–

3,5

Overige toekomstige verplichtingen

–

–

De resterende looptijd van de lease- en huurovereenkomsten is tussen de 3 maanden en 14 jaar. In 2014 heeft Van Lanschot een overeenkomst gesloten met betrekking tot de verkoop en terughuur van een pand, welke is verantwoord onder de Materiële vaste activa.

196


Overige langlopende verplichtingen Outsourcing facilitaire diensten Van Lanschot is een outsourcingscontract aangegaan voor facilitaire diensten: een 27-tal facilitaire diensten inclusief het management is over gedragen. De grootste diensten zijn: archiveren, beveiliging, onderhoud gebouwen en installaties, catering, mailservices (interne en externe postverzending) en kantoorartikelen. Van Lanschot heeft zich gecommitteerd voor de periode tot en met 2016 voor een bedrag van € 8,0 miljoen per jaar. Het outsourcingscontract kan door Van Lanschot, rekening houdend met een opzegtermijn van drie maanden, worden opgezegd. De exit fee is afhankelijk van de resterende looptijd van het contract.

Outsourcing IT Vanaf 1 november 2010 heeft Van Lanschot het beheer en onderhoud op het telecom-/netwerkkavel in beheer gebracht bij een sourcing partner. De bank heeft zich hierbij gecommitteerd voor de periode tot en met 2016 voor een bedrag van € 7,3 miljoen. Voor beheer, onderhoud en ontwikkeling van alle binnen de bank in gebruik zijnde softwaretoepassingen heeft Van Lanschot zich, na heronderhandeling in 2014, gecommitteerd voor de periode tot en met 2017 voor een bedrag van € 31,7 miljoen. Gezien de lange looptijd van de contracten hebben sourcing partners hun organisatie ingericht op basis van het aangegane commitment. Het eventueel vroegtijdig beëindigen van de contracten zal dan ook in beginsel leiden tot mogelijke additionele kosten. Naarmate de resterende looptijd van de contracten terugloopt zullen mogelijke additionele kosten ook naar rato minder worden.

Licentie koopcontract In mei 2013 is Van Lanschot een koopcontract aangegaan voor licentie en onderhoud van het effectensysteem. Van Lanschot heeft zich gecommitteerd voor de periode tot en met 2019 voor een bedrag van € 7,9 miljoen. Het contract kan door Van Lanschot 5 jaar na ingangsdatum worden opgezegd. De exit fee is afhankelijk van de resterende looptijd van het contract.

197


Segmentinformatie De segmentatiebasis is bepaald op bedrijfssegmenten aangezien het risicoen rendementsprofiel van Van Lanschot voornamelijk wordt beïnvloed door verschillen in aangeboden producten en diensten. Van Lanschot heeft haar activiteiten georganiseerd in een vijftal operationele segmenten. Tevens wordt geografisch gerapporteerd op basis van waar het bedrijfsonderdeel is gevestigd. Transacties tussen de operationele segmenten vinden plaats tegen commerciële voorwaarden en marktomstandigheden (at arm’s length).

Private Banking Van Lanschot richt zich met een breed scala aan producten in de privatebankingmarkt op de vermogende particulieren en ondernemers. Daarnaast richt Van Lanschot zich op business professionals & executives, healthcare professionals en verenigingen & stichtingen.

Corporate Banking Een team van experts houdt zich binnen Corporate Banking bezig met het beheer en de afbouw van de kredietportefeuille van vastgoed- en zakelijke leningen zonder Private Banking-relatie.

Asset Management Asset Management is een gespecialiseerde vermogensbeheerder en richt zich enerzijds op een aantal beleggingsstrategieën en biedt anderzijds fiduciair vermogensbeheer. De klanten zijn nationale en internationale institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen en verzekeraars.

Merchant Banking Merchant Banking biedt gespecialiseerde diensten als effectendienst verlening, begeleiding van fusies en overnames, kapitaalmarkttransacties en financieringsadvies aan institutionele beleggers, ondernemingen, financiële instellingen en (semi-)overheidsinstellingen.

Overige activiteiten Hieronder vallen onder andere activiteiten die plaatsvinden op het gebied van rente-, markten liquiditeitsrisicomanagement. Ook zijn hier de activiteiten van Van Lanschot Participaties en de eenmalige lasten uit hoofde van het investerings- en kostenreductieprogramma opgenomen.

198


Operationele segmenten 2014 (€ miljoen) Totaal

Private Banking

Corporate Banking

Asset Management

Merchant Banking


735,4

138,1

–

3,6

– 141,7

735,4

Winst-en-verliesrekening Interestbaten Interestlasten

573,9

71,3

–

0,8

– 123,0

522,9

Interest

161,5

66,8

–

2,8

– 18,7

212,5

–

–

2,6

–

52,7

55,3

Provisiebaten

103,1

5,6

81,4

56,7

1,5

248,3

Provisielasten

3,0

–

–

4,6

0,5

8,1

100,1

5,6

81,4

52,1

1,0

240,2

1,6

–

–

6,3

34,1

42,0

–

–

–

–

16,2

16,2

263,3

72,4

84,0

61,2

85,3

566,2

Waarvan inkomsten uit andere segmenten

– 2,6

4,8

14,7

3,8

– 20,7

–

Personeelskosten

118,9

20,2

36,3

25,4

– 49,1

151,7


104,6

19,3

13,9

9,7

15,5

163,0


Provisies Resultaat uit financiële transacties Overige inkomsten Totaal inkomsten uit operationele activiteiten

6,9

0,1

0,8

0,6

14,1

22,5

13,0

69,3

–

2,0

11,2

95,5

243,4

108,9

51,0

37,7

– 8,3

432,7

19,9

– 36,5

33,0

23,5

93,6

133,5

3,5

– 9,1

9,2

0,3

20,9

24,8

Nettoresultaat

16,4

– 27,4

23,8

23,2

72,7

108,7

Efficiencyratio (%)

88%

55%

61%

58%

– 23%

60%

1.017

169

271

170

145

1.772

8.118,2

2.785,1

125,6

464,7

5.765,8

17.259,4

Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Totaal lasten Bedrijfsresultaat voor belastingen Belastingen

Personeel (aantal fte) Balans Totaal activa Waarvan beleggingen volgens equitymethode Totaal verplichtingen Investeringen

–

–

–

–

50,7

50,7

11.392,5

992,1

114,6

159,7

3.336,7

15.995,6

10,2

1,7

–

–

1,3

13,2

199


Operationele segmenten 2013 (€ miljoen) Totaal

Private Banking

Corporate Banking

Asset Management

Merchant Banking


765,6

143,2

–

3,2

– 131,3

780,7

Winst-en-verliesrekening Interestbaten

613,1

88,1

–

0,8

– 133,5

568,5

152,5

55,1

–

2,4

2,2

212,2

–

–

–

–

17,1

17,1

Provisiebaten

107,3

7,5

75,9

47,1

2,5

240,3

Provisielasten

2,4

–

–

2,2

2,4

7,0

104,9

7,5

75,9

44,9

0,1

233,3

1,3

–

– 0,1

2,8

62,3

66,3

–

–

–

–

22,3

22,3

Totaal inkomsten uit operationele activiteiten

258,7

62,6

75,8

50,1

104,0

551,2


– 17,1

–

14,2

3,9

– 1,0

–

Personeelskosten

122,9

20,2

37,8

28,7

30,1

239,7

96,1

13,7

14,2

6,6

22,5

153,1

Interestlasten Interest Opbrengsten uit effecten en deelnemingen

Provisies Resultaat uit financiële transacties Overige inkomsten

Andere beheerskosten Afschrijvingen

16,2

2,3

0,7

0,9

– 4,2

15,9


34,7

74,7

–

1,4

– 5,7

105,1

Totaal lasten

269,9

110,9

52,7

37,6

42,7

513,8


– 11,2

– 48,3

23,1

12,5

61,3

37,4

Belastingen

– 2,9

– 12,0

8,2

1,7

8,9

3,9

Nettoresultaat

– 8,3

– 36,3

14,9

10,8

52,4

33,5

91%

58%

70%

72%

47%

74%

1.057

200

230

181

324

1.992

8.725,9

3.614,1

153,8

377,5

4.799,1

17.670,4

Efficiencyratio (%) Personeel (aantal fte) Balans Totaal activa Waarvan beleggingen volgens equitymethode Totaal verplichtingen Investeringen

–

–

–

–

50,4

50,4

10.999,8

1.343,4

134,2

100,3

3.850,7

16.428,4

10,0

0,6

–

–

19,9

30,5

200


Geografische segmentatie 2014 (€ miljoen) Nederland

België

Overig

Totaal

Interestbaten

681,5

49,2

4,7

735,4

Interestlasten

489,7

32,6

0,6

522,9

Interest

191,8

16,6

4,1

212,5

55,3

–

–

55,3

Provisiebaten

216,0

17,6

14,7

248,3

Provisielasten

5,9

1,5

0,7

8,1

210,1

16,1

14,0

240,2


40,5

0,8

0,7

42,0

Overige inkomsten

16,2

–

–

16,2

513,9

33,5

18,8

566,2


– 1,8

1,4

0,4

–

Personeelskosten

125,4

16,6

9,7

151,7


Winst-en-verliesrekening


Provisies

Totaal inkomsten uit operationele activiteiten

145,3

12,3

5,4

163,0

Afschrijvingen

19,1

3,3

0,1

22,5


90,5

5,0

–

95,5

Totaal lasten

380,3

37,2

15,2

432,7


133,6

– 3,7

3,6

133,5

25,7

– 2,4

1,5

24,8

107,9

– 1,3

2,1

108,7

Belastingen Nettoresultaat Efficiencyratio (%) Personeel (aantal fte)

56%

96%

81%

60%

1.595

135

42

1.772

14.098,0

2.771,4

390,0

17.259,4

50,7

–

–

50,7

12.979,7

2.665,9

350,0

15.995,6

12,3

0,9

–

13,2

Balans Totaal activa Waarvan beleggingen volgens equitymethode Totaal verplichtingen Investeringen

201


Geografische segmentatie 2013 (€ miljoen) Nederland

België

Overig

Totaal

Interestbaten

731,1

41,2

8,4

780,7

Interestlasten

538,9

26,9

2,7

568,5

Interest

192,2

14,3

5,7

212,2

17,1

–

–

17,1

Provisiebaten

209,5

17,6

13,2

240,3

Provisielasten

4,9

1,3

0,8

7,0

204,6

16,3

12,4

233,3


65,2

0,7

0,4

66,3

Overige inkomsten

22,3

–

–

22,3

501,4

31,3

18,5

551,2

– 1,1

1,2

– 0,1

–

Personeelskosten

215,5

14,8

9,4

239,7


138,8

8,3

6,0

153,1

12,7

2,6

0,6

15,9


103,6

1,5

–

105,1

Totaal lasten

470,6

27,2

16,0

513,8

30,8

4,1

2,5

37,4

2,1

1,4

0,4

3,9

28,7

2,7

2,1

33,5

Winst-en-verliesrekening


Provisies

Totaal inkomsten uit operationele activiteiten Waarvan inkomsten uit andere segmenten

Afschrijvingen

Bedrijfsresultaat voor belastingen Belastingen Nettoresultaat Efficiencyratio (%) Personeel (aantal fte)

73%

82%

86%

74%

1.817

130

45

1.992

14.657,6

2.580,4

432,4

17.670,4

50,4

–

–

50,4

13.754,0

2.359,3

315,1

16.428,4

24,5

6,0

–

30,5

Balans Totaal activa Waarvan beleggingen volgens equitymethode Totaal verplichtingen Investeringen

202


Country by country reporting op geconsolideerde basis per 31 december 2014 Land

Naam van de belangrijkste dochtermaatschappijen

Aard van de activiteiten

Totaal

Gemiddeld aantal werknemers, uitgedrukt in fte

Totale inkomsten uit operationele activiteiten in € miljoen


Belastingen

Ontvangen overheidssubsidies

1.805

566,2

133,5

24,8

–

1.630

513,9

133,6

25,7

–

Nederland

F. van Lanschot Bankiers NV

Wealth management

België

F. van Lanschot Bankiers NV bijkantoor

International private banking

134

33,5

– 3,7

– 2,4

–

Zwitserland

F. van Lanschot Bankiers (Schweiz) A.G.


23

8,6

0,2

0,0

–

Verenigd Koninkrijk (Schotland)

Kempen Capital Management (UK) Ltd.

Asset management

11

6,3

2,4

0,5

–

Verenigde Staten

Kempen & Co USA Inc.

Securities trading and research distribution

7

2,9

0,2

0,1

–

Curaçao

Vakan N.V.

Overig

–

1,0

0,8

0,9

–

Gemiddeld aantal werknemers, uitgedrukt in fte

Totale inkomsten uit operationele activiteiten in € miljoen

2.041

551,2

1.855

501,3

129

31,3

Country by country reporting op geconsolideerde basis per 31 december 2013 Land

Naam van de belangrijkste dochtermaatschappijen

Aard van de activiteiten

Totaal Nederland

F. van Lanschot Bankiers NV

België

F. van Lanschot Bankiers NV bijkantoor

Luxemburg

Van Lanschot Bankiers (Luxembourg) S.A.


–

0,1

Zwitserland

F. van Lanschot Bankiers (Schweiz) A.G.


22

9,7

Verenigd Koninkrijk (Schotland)

Kempen Capital Management (UK) Ltd.

Asset management

11

4,5

Verenigde Staten

Kempen & Co USA Inc.

Securities trading and research distribution

6

2,1

Curaçao

Van Lanschot Overseas NV

18

2,2

* **

**

Wealth management International private banking *


Van Lanschot Bankiers Luxemburg S.A. is verkocht op 10 april 2013. Van Lanschot Overseas NV is per 30 september 2013 in liquidatie.

‘s-Hertogenbosch, 4 september 2015

Raad van Commissarissen

Raad van Bestuur

– – – – – — – –

– – – – –

Tom de Swaan, voorzitter Jos Streppel, vicevoorzitter Willy Duron Jeanine Helthuis Heleen Kersten (tot 13 mei 2015) Bernadette Langius (vanaf 13 mei 2015) Godfried van Lanschot Abel Slippens (tot 1 augustus 2014)

Karl Guha, voorzitter Constant Korthout Richard Bruens (sinds 15 mei 2014) Arjan Huisman Ieko Sevinga (tot 13 november 2014)

203

Overige gegevens


Gebeurtenissen na balansdatum Overname MN UK Kempen Capital Management (KCM) heeft in juli 2015 bekend gemaakt dat zij alle fiduciaire diensten in het Verenigd Koninkrijk van de Nederlandse pensioenen vermogensbeheerder MN overneemt. MN UK zal worden geïntegreerd in KCM. Onder voorbehoud van goedkeuring door de toezichthouder zal de overname op 1 oktober 2015 plaatsvinden.

Verkoop van een portefeuille zakelijke vastgoedleningen Van Lanschot heeft begin augustus 2015 een overeenkomst bereikt met een dochter van Cerberus Capita! Management LP over de verkoop van een portefeuille met zakelijke vastgoedleningen. Cerberus neemt een portefeuille met non-performing vastgoedleningen over met een nominale waarde van ruim € 400 miljoen. Deze transactie leidt tot een aanzienlijke verbetering van het risicoprofiel van de zakelijke kredietportefeuille en zal een positief effect hebben op het niveau van de kredietvoorzieningen. Van Lanschot neemt voor deze transactie een eenmalige brutolast van circa € 23 miljoen in de tweede helft van 2015. De transactie wordt naar verwachting in het derde kwartaal van 2015 afgerond.

205


Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de aandeelhouders en de raad van commissarissen van F. van Lanschot Bankiers N.V.

Verklaring over de geconsolideerde jaarrekening 2014 Ons oordeel Wij hebben de geconsolideerde jaarrekening 2014 van F. van Lanschot Bankiers N.V. (‘de vennootschap’) te ’s-Hertogenbosch gecontroleerd. Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van F. van Lanschot Bankiers N.V. op 31 december 2014 en van het resultaat en de kasstromen over 2014, in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie (EU-IFRS). De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit: – de geconsolideerde balans per 31 december 2014; – de volgende overzichten over 2014: de geconsolideerde winst- en verliesrekening, het geconsolideerde overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten, het geconsolideerde mutatieoverzicht eigen vermogen en het geconsolideerde kasstroomoverzicht; – de toelichting met een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de geconsolideerde jaarrekening. Wij zijn onafhankelijk van F. van Lanschot Bankiers N.V. zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Materialiteit Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze geconsolideerde jaarrekening nemen.

De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Op basis van onze professionele oordeelsvorming hebben wij de materialiteit voor de geconsolideerde jaarrekening als geheel bepaald op € 11,5 miljoen. De materialiteit is gebaseerd op een percentage van het Common Equity Tier-I-vermogen. Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening voor de gebruikers van de geconsolideerde jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn. Wij zijn met de raad van commissarissen overeengekomen dat wij aan de raad van commissarissen tijdens onze controle geconstateerde afwijkingen boven de € 0,6 miljoen rapporteren, alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen relevant zijn. Reikwijdte van de groepscontrole F. van Lanschot Bankiers N.V. staat aan het hoofd van een groep van entiteiten. De financiële informatie van deze groep is opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van F. van Lanschot Bankiers N.V. Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel, zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van, het toezicht op en de uitvoering van de groepscontrole. In dit kader hebben wij de aard en omvang bepaald van de uit te voeren werkzaamheden voor de groepsonderdelen. Bepalend hierbij zijn de omvang en/of het risicoprofiel van de groepsonderdelen of de activiteiten. Op grond hiervan hebben wij de groepsonderdelen geselecteerd waarbij een controle of beoordeling van de volledige financiële informatie of specifieke posten noodzakelijk was. Onze groepscontrole heeft zich met name gericht op de significante onderdelen F. van Lanschot Bankiers N.V. (inclusief België-branche), F. van Lanschot Bankiers (Schweiz) AG, Kempen & Co N.V. en Van Lanschot Participaties B.V. Bij de onderdelen F. van Lanschot Bankiers N.V., Kempen & Co N.V. en Van Lanschot Participaties B.V. hebben wij zelf controlewerkzaam heden uitgevoerd. Wij hebben gebruikgemaakt van andere accountants binnen onze organisatie bij de controle van onderdeel F. van Lanschot Bankiers (Schweiz) AG. Door bovengenoemde werkzaamheden, gecombineerd met aanvullende werkzaamheden op groepsniveau, hebben wij voldoende en geschikte controle-informatie met betrekking tot de financiële informatie van de groep verkregen om een oordeel te geven over de geconsolideerde jaarrekening.

206


De kernpunten van onze controle In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens onze controle van de geconsolideerde jaarrekening. De kernpunten van onze controle hebben wij met de raad van commissarissen besproken, maar vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken. Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole als geheel.

Verantwoordelijkheden van de raad van bestuur en de raad van commissarissen voor de geconsolideerde jaarrekening De raad van bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en het getrouw weergeven van de geconsolideerde jaarrekening in overeenstemming met EU-IFRS. In dit kader is de raad van bestuur verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als de raad van bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de geconsolideerde jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude.

Kredietrisico ten aanzien van kredieten en vorderingen Kredietrisico en gerelateerde bijzondere waardeverminderingen zijn inherent aan de activiteiten van F. van Lanschot Bankiers N.V. Ontwikkelingen in de economie en de kredietportefeuille verhogen de aandacht voor kredietrisico. Periodiek beoordeelt F. van Lanschot Bankiers N.V. de kredieten en vorderingen private en publieke sector of er objectieve aanwijzingen zijn voor bijzondere waardeverminderingen. Voor alle kredieten en vorderingen waarbij sprake is van een objectieve aanwijzing voor een bijzondere waardevermindering wordt een inschatting gemaakt van de contante waarde van toekomstige kasstromen. Bij het bepalen van de toekomstige kasstromen worden de volgende inschattingen gemaakt; de (executie)waarde van zekerheden, nog te ontvangen betalingen, het tijdstip van deze betalingen en de disconteringsvoet. In de controle hebben we aandacht besteed aan het schattings proces van het bepalen van bijzondere waardeverminderingen. Wij hebben de interne beheersingsmaatregelen rondom de bepaling van bijzondere waardeverminderingen getoetst. In aanvulling hierop hebben wij, op basis van een risicogerichte deelwaarneming, een selectie kredieten in detail getoetst en hebben we vastgesteld of er sprake is van een bijzondere waardevermindering en of bij gemaakte inschattingen de veronderstellingen adequaat zijn. Indien vastgoed als onderpand is verstrekt, hebben wij experts ingeschakeld met kennis van vastgoedwaarderingen. Daarnaast hebben wij de toelichtingen over kredietrisico, zoals opgenomen in hoofdstuk 2 van de risicoparagraaf in de geconsolideerde jaarrekening, gecontroleerd.

Bij het opmaken van de geconsolideerde jaarrekening moet de raad van bestuur afwegen of de onderneming in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet de raad van bestuur de geconsolideerde jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de raad van bestuur het voornemen heeft om de vennootschap te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen, of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De raad van bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de geconsolideerde jaarrekening.

Wijziging pensioenregeling F. van Lanschot Bankiers N.V. is per 1 januari 2015 overgestapt van een toegezegd-pensioenregeling naar een combinatie van een collectieve en een individuele toegezegde-bijdrageregeling. In 2014 is de wijziging van de pensioentoezegging onvoorwaardelijk geworden. Als gevolg van deze overgang is de bestaande verplichting uit hoofde van de toegezegd-pensioenregeling vrijgevallen en is de eenmalige bijdrage voor toekomstige kosten in de winst-enverliesrekening verantwoord. In de controle hebben wij getoetst of de nieuwe pensioenregeling kwalificeert als toegezegde-bijdrageregeling. Tevens hebben wij de verwerking en toelichting, zoals opgenomen in toelichting 20 in de geconsolideerde jaarrekening, van de afwikkeling van de toegezegd-pensioenregeling gecontroleerd. Hierbij hebben wij experts ingeschakeld met kennis van pensioenwet- en verslaggeving.

De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de vennootschap. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de geconsolideerde jaarrekening Onze verantwoordelijkheid als externe accountant is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid, waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle fouten en fraude ontdekken. Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: – Het identificeren en inschatten van de risico’s dat de geconsolideerde jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaam heden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing. – Het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle, met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit.

207


– Het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving, en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de raad van bestuur en de toelichtingen die daarover in de geconsolideerde jaarrekening staan. – Het vaststellen dat de door de raad van bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de geconsolideerde jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controleinformatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een onderneming haar continuïteit niet langer kan handhaven. – Het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de geconsolideerde jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen. – Het evalueren of de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Wij communiceren met de raad van commissarissen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. Wij bevestigen aan de raad van commissarissen dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook met de raad van commissarissen over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen.

Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de geconsolideerde jaarrekening op basis van alle zaken die wij met de raad van commissarissen hebben besproken. Wij beschrijven deze kernpunten in onze controleverklaring, tenzij dit is verboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandig heden wanneer het niet vermelden in het belang van het maatschappelijk verkeer is. Verklaring betreffende het jaarverslag Wij vermelden dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de geconsolideerde jaarrekening. Benoeming Wij zijn benoemd als accountant voor de controle van de geconsolideerde jaarrekening 2014 van F. van Lanschot Bankiers N.V. en zijn al geruime tijd de externe accountant. Periodieke rotatie van de tekenend externe accountant is een belangrijke maatregel om onze onafhankelijkheid als accountant te waarborgen. De laatste rotatie van de tekenend externe accountant was in 2013.

Amsterdam, 4 september 2015

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. drs. W.J. Smit RA

208


Winstbestemming Statutaire bepalingen inzake de winstverdeling De winstverdeling vindt plaats overeenkomstig artikel 28 van de statuten. Dit artikel bepaalt dat de winst ter beschikking staat van de Algemene Vergadering (artikel 28 lid 1). Uitkeringen kunnen slechts plaats hebben voorzover het eigen vermogen groter is dan het gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal, vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden (artikel 28 lid 2). Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is (artikel 28 lid 3). De Algemene Vergadering kan met inachtneming van het dienaangaande in lid 2 bepaalde besluiten tot uitkeringen ten laste van een reserve die niet krachtens de wet moet worden aangehouden (artikel 28 lid 5). De Algemene Vergadering heeft besloten om het resultaat over het boekjaar 2014 van € 99,0 miljoen toe te voegen aan de Overige reserves (2013: € 29,2 miljoen). De Algemene Vergadering heeft de beschikking gehad over de enkelvoudige jaarrekening en op basis daarvan besluit genomen.

209


Begrippenlijst Advanced Internal Ratings Based-benadering (A-IRB) De meest geavanceerde wijze voor de berekening van het krediet risico. Bij deze methode mag de bank eigen modellen ontwikkelen, gebaseerd op directe of indirecte waarneming, voor de schatting van parameters voor de berekening van de risicogewogen activa. Onder A-IRB wordt het kredietrisico bepaald door gebruik te maken van interne input voor de Probability of Default (PD), Loss Given Default (LGD), Exposure at Default (EAD) en Maturity (M). Algemene Vergadering Het orgaan dat gevormd wordt door stemgerechtigde aandeelhouders en andere stemgerechtigden. Algemene Vergadering van Aandeelhouders De bijeenkomst van aandeelhouders en andere personen met vergaderrechten. Assets under discretionary management Het vermogen dat door klanten in beheer is gegeven aan Van Lanschot waarvoor een beheerovereenkomst is gesloten, ongeacht of dit vermogen in fondsen, deposito’s, structured products (Index Garantie Contracten) of liquiditeiten wordt aangehouden. Assets under management Het vermogen dat door klanten is ondergebracht bij Van Lanschot. Dit vermogen bestaat enerzijds uit de Assets under discretionary management en anderzijds uit de Assets under non-discretionary management.

Bijzondere waardevermindering Het bedrag dat ten laste van het resultaat wordt gebracht om mogelijke verliezen op dubieuze of oninbare kredieten af te dekken of omdat uit een impairmenttest blijkt dat de activa lager dienen te worden gewaardeerd. Het laatste betreft de situatie waarin de reële waarde lager is dan de boekwaarde, of omdat de reële waarde van beleggingen en deelnemingen lager is dan de kostprijs. BIS-ratio Het verhoudingsgetal dat de solvabiliteit weergeeft van een bank. Deze ratio wordt als percentage berekend door het toetsings vermogen te delen door de naar risico gewogen activa conform de definitie van de Bank for International Settlements (BIS). Bruto-exposure De waarde zoals de vordering wordt verantwoord in de geconsolideerde balans, met uitzondering van derivaten. Voor derivaten wordt de bruto-exposure berekend op basis van een add-onpercentage van de nominale waarde (vaste percentages conform Wet financieel toezicht) en de positieve vervangings waarde van het derivaat. Carried-interestregeling Deze regeling heeft betrekking op managers van privateequityfondsen die de gelegenheid krijgen om deel te nemen in een (overgenomen) vennootschap. Deze regeling wordt gefinancierd met een achtergestelde lening of met cumulatief preferente aandelen die niet meedelen in de overwinst. De manager heeft gewone aandelen en deelt wel mee in de overwinst.

Assets under non-discretionary management Het vermogen dat klanten hebben ondergebracht bij Van Lanschot, waarbij enerzijds de beleggingsadviseur van Van Lanschot de klant adviseert inzake het beleggingsbeleid, ongeacht of dit vermogen in fondsen of structured products (Index Garantie Contracten) wordt aangehouden, of anderzijds de klanten zelf de beleggings beslissingen nemen zonder advies van Van Lanschot.

Certificaat van aandeel (cta) Een certificaat van aandeel geeft de houder geen stemrecht, maar wel het recht op de opbrengsten van een aandeel.

Basel III Het nieuwe raamwerk opgesteld door het Baselse Comité voor Bankentoezicht, waarin de definitie van kapitaal is aangescherpt en waarbij verschillende nieuwe ratio’s en buffers geïntroduceerd zijn waar banken aan dienen te voldoen. De overgangsperiode van Basel II naar Basel III vindt gefaseerd plaats en is gestart in januari 2014.

Common Equity Tier I-vermogen Ook wel kernkapitaal genoemd. Het Common Equity Tier Ivermogen omvat het aandelenkapitaal, de agioreserve en de overige reserves, gecorrigeerd voor de door de toezichthouder bepaalde aftrekposten, zoals goodwill, latente belastingvorderingen en Shortfall IRB.

Basepoint Value (BPV) Een methode om renterisico te meten. BPV geeft aan hoeveel winst wordt gemaakt of verlies wordt geleden bij een parallelle verschuiving van de yieldcurve met één basispunt.

Common Equity Tier I-ratio Het Common Equity Tier I-vermogen als percentage van de totale naar risico gewogen activa.

Credit Support Annex (CSA) Een overeenkomst die deel uitmaakt van de International Swaps and Derivatives Agreement (ISDA) en is bedoeld om onderpand, als waarborg voor verplichtingen die voortvloeien uit derivaten, te kunnen uitwisselen. Cross currency swap Een valutaswap waarbij een hoofdsom en interestbetalingen in een bepaalde valuta voor een hoofdsom en interestbetalingen in een andere valuta gedurende een vaste looptijd worden uitgewisseld.

210


Credit Valuation Adjustment (CVA) Een aanpassing van de waardering van derivatentransacties met een tegenpartij. Die aanpassing weerspiegelt de actuele marktwaarde van het kredietrisico van de tegenpartij.

Efficiencyratio Het verhoudingsgetal waarbij de bedrijfslasten exclusief bijzondere waardeverminderingen worden uitgedrukt als een percentage van de inkomsten uit operationele activiteiten.

Defined-benefitregeling (toegezegd-pensioenregeling) Een pensioenregeling, anders dan een defined-contribution regeling (zie hierna). Bij een toegezegd-pensioenregeling heeft de onderneming de feitelijke verplichting om de tekorten van de regeling aan te vullen. Deze verplichting hoeft niet gebaseerd te zijn op een juridische overeenkomst, maar bestaat ook als uit het verleden blijkt dat de onderneming de intentie heeft tekorten aan te vullen.

Eigenvermogensinstrumenten uitgegeven door dochtermaatschappijen Eeuwigdurende leningen door dochtermaatschappijen uitgegeven die onder Basel II bij het bepalen van de solvabiliteit meetellen als Tier I-totaalvermogen.

Defined-contributionregeling (toegezegde-bijdrageregeling) Een regeling waarbij de onderneming een overeengekomen premie beschikbaar stelt aan een aparte entiteit (een fonds) om pensioenrechten te verzekeren. De onderneming heeft hierbij geen wettelijke of feitelijke verplichtingen om aanvullende bijdragen te betalen als het fonds niet voldoende middelen heeft om aan alle huidige en toekomstige verplichtingen te voldoen. Derivaat Een financieel instrument, waarvan de waarde is afgeleid van de waarde van een ander financieel instrument, een index of andere variabelen. Van Lanschot heeft zowel derivaten waarvan omvang (nominale waarde), voorwaarden en prijs tussen Van Lanschot en tegenpartijen wordt bepaald (Over-The-Counter ofwel OTCderivaten) als gestandaardiseerde, op georganiseerde markten, verhandelbare derivaten. Discounted-CashFlowmethode (DCF) Een methode voor de beoordeling van een investering door het schatten van toekomstige kasstromen, waarbij rekening wordt gehouden met de tijdwaarde van geld. Duration van het eigen vermogen Met duration van het eigen vermogen wordt de rentegevoeligheid van het eigen vermogen weergegeven. Het geeft het effect weer van een parallelle verandering van de rentecurve van één procent op de waarde van het eigen vermogen Earnings Before Interest and Tax (EBIT) Het bedrijfsresultaat vóór interest en belastingen. Earnings Before Interest, Tax, Depreciation and Amortisation (EBITDA) Het bedrijfsresultaat vóór interest, belastingen en afschrijvingen. Economische hedges Derivaten voor het managen van risico’s zonder toepassing van hedge accounting. Economische hedges worden gewaardeerd tegen reële waarde. Bij Van Lanschot betreft het met name interestderivaten. Effectieve-interestmethode De effectieve interest is de interestvoet die de contante waarde van de verwachte kasstromen over de looptijd van het financieel instrument, of waar van toepassing over een kortere periode, exact disconteert naar de nettoboekwaarde van het financieel actief.

Expected Loss (EL) Het verwachte verlies op kredieten, bepaald aan de hand van de formule EL=PD*EAD*LGD. Exposure at Default (EAD) De financiële verplichting van een klant op het moment dat deze in gebreke blijft. Dit wordt ook wel de netto-exposure genoemd. Exposureklasse Basel A-IRB: Retailvorderingen Vorderingen die gemodelleerd zijn in de retailmodellen. In deze categorie worden bij Van Lanschot de hypotheekportefeuille, de portefeuille met automatische effectenkredieten en consumptieve financieringen tot € 250.000,- verantwoord. Exposureklasse Basel F-IRB: Aandelen Aandelenposities en verstrekte achtergestelde leningen, mits ze geen aftrekpost van het kapitaal zijn. Van Lanschot past de Eenvoudige risicogewichtbenadering toe. Exposureklasse Basel F-IRB: Ondernemingen Vorderingen op ondernemingen die gemodelleerd zijn in de non-retailmodellen. In deze categorie worden bij Van Lanschot de portefeuille met commercieel-vastgoedrelaties, de portefeuille met holdingrelaties, zakelijk-kredietrelaties en particulierkredietrelaties verantwoord. Exposureklasse Basel F-IRB: Securitisatieposities De investorposities van Van Lanschot uit hoofde van securitisatie. Van Lanschot maakt gebruik van de op ratings gebaseerde methode. Bij de op ratings gebaseerde methode wordt het risicogewicht berekend aan de hand van een externe kredietbeoordeling. Exposureklasse Basel SA: Achterstallige posten Vorderingen die meer dan negentig dagen openstaan, waarop de standaardbenadering wordt toegepast en waarvan de overschrijding meer dan € 5.000,- bedraagt. Afhankelijk van de grootte van de specifieke voorziening bedraagt het risicogewicht 150% of 100%. Indien de specifieke voorziening minder dan 20% van het niet-gedekte gedeelte van de vordering bedraagt, dient het risicogewicht van 150% te worden toegepast. Exposureklasse Basel SA: Gedekte obligaties Obligaties gedekt door zekerheden. Dergelijke vorderingen krijgen, afhankelijk van het risicogewicht van de financiële onderneming die deze obligatie uitgeeft, een risicogewicht tussen de 10% en 100%.

211


Exposureklasse Basel SA: Overige risicogewichten In deze rubriek staan met name de materiële vaste activa, overlopende posten en aandelen voor verkoop beschikbaar. Exposureklasse Basel SA: Posten met een verhoogd risico In deze rubriek staan met name de investeringen in risicokapitaal. Dergelijke posten krijgen een risicogewicht van 150%. Exposureklasse Basel SA: Securitisatieposities De investorposities uit hoofde van securitisaties die in de beleggingsportefeuille van de dochtermaatschappijen zijn opgenomen. De gebruikte methode is de SA-methode, waarbij het risicogewicht wordt berekend aan de hand van een externe kredietbeoordeling. Exposureklasse Basel SA: Vorderingen gedekt door onroerend goed Vorderingen, waarvan het bedrag van de vordering kleiner dan of gelijk is aan 75% van de waarde van de woning, voor zover deze niet zijn opgenomen in een retailmodel. Dergelijke vorderingen krijgen een risicogewicht van 35%. Exposureklasse Basel SA: Vorderingen op centrale overheden en centrale banken Vorderingen op centrale overheden of centrale banken waarvoor een kredietbeoordeling door een aangewezen kredietbeoordelings bureau beschikbaar is. Deze vorderingen hebben een risicogewicht dat is afgeleid van de kredietkwaliteitstrap waarin deze beoordeling is ondergebracht. In deze categorie worden bij Van Lanschot met name staatsobligaties, saldi bij de centrale banken en exposures waarvoor door de overheid een garantie beschikbaar is gesteld verantwoord. Exposureklasse Basel SA: Vorderingen op centrale tegenpartijen Vorderingen op een rechtspersoon die zichzelf plaatst tussen de tegenpartijen bij contracten die op een of meer financiële markten worden verhandeld. Dergelijke vorderingen hebben een risicogewicht van 2%. Exposureklasse Basel SA: Vorderingen op financiële ondernemingen en financiële instellingen Vorderingen op en schuldbewijzen van bancaire tegenpartijen. Vrijwel al deze vorderingen hebben een korte looptijd en een zodanig goede kredietbeoordeling dat conform de krediet kwaliteitstrap een risicogewicht van 20% mag worden toegepast. Indien geen kredietbeoordeling aanwezig is, bedraagt het risicogewicht 50%. Exposureklasse Basel SA: Vorderingen op internationale organisaties Vorderingen op internationale organisaties. Vrijwel al deze vorderingen hebben een zodanig goede kredietbeoordeling dat conform de kredietkwaliteitstrap een risicogewicht van 0% mag worden toegepast. Exposureklasse Basel SA: Vorderingen op multilaterale ontwikkelingsbanken Vorderingen op multilaterale ontwikkelingsbanken. Al deze vorderingen hebben een zodanig goede kredietbeoordeling dat conform de kredietkwaliteitstrap een risicogewicht van 20% mag worden toegepast.

Exposureklasse Basel SA: Vorderingen op ondernemingen Vorderingen op ondernemingen verstrekt door onze dochter maatschappijen en non-retailvorderingen, voor zover niet ondergebracht in een van de non-retailmodellen. Dergelijke posten hebben een risicogewicht van 100%. Exposureklasse Basel SA: Vorderingen op particulieren en middelgrote ondernemingen Vorderingen op particulieren en middelgrote ondernemingen die niet gedekt zijn in de vorm van effecten of woninghypotheken. Dergelijke vorderingen hebben een risicogewicht van 75%. In deze categorie worden bij Van Lanschot met name vorderingen op particulieren, verstrekt door onze dochtermaatschappijen, verantwoord. Exposureklasse Basel SA: Vorderingen op publiekrechtelijke lichamen Vorderingen op publiekrechtelijke lichamen. Dergelijke vorderingen krijgen een risicogewicht van 100% tenzij de lichamen in Nederland zijn gevestigd (20%-weging) of een garantie van de overheid beschikbaar is. Forward Rate Agreement (FRA) Een afspraak tussen twee partijen, een koper en een verkoper. Zij komen overeen om in de toekomst het verschil te verrekenen tussen een op voorhand vastgesteld interestniveau en een in de toekomst vast te stellen interestniveau. De overeenkomst heeft een vooraf bepaalde looptijd. Een koper van een FRA fixeert de interest voor een bepaalde termijn in de toekomst. Forwards Contractuele verplichtingen om op een toekomstige datum goederen of financiële instrumenten te kopen of te verkopen, tegen een vooraf bekende prijs. Forward contracten zijn op maat gemaakte contracten, deze contracten worden op de OTC-markt verhandeld. Foundation Internal Ratings Based-benadering (F-IRB) Een geavanceerde wijze voor de berekening van het kredietrisico. Bij deze methode mag de bank eigen modellen ontwikkelen, gebaseerd op directe of indirecte waarneming, voor de schatting van parameters voor de berekening van de risicogewogen activa. Onder F-IRB wordt het kredietrisico bepaald door gebruik te maken van interne input voor de Probability of Default. De Loss Given Default dient volgens voorgeschreven waarden te worden meegenomen (in tegenstelling tot A-IRB). Fundingratio Geeft de verhouding weer tussen verplichtingen private en publieke sector en de totale kredietverlening (exclusief bancaire opnames en uitzettingen). Futures Contractuele verplichtingen om op een toekomstige datum goederen of financiële instrumenten te kopen of verkopen, tegen een vooraf bekende prijs. Futures zijn gestandaardiseerde, op georganiseerde markten verhandelbare contracten. Beurzen treden op als intermediairs en vereisen dagelijkse afrekening in contanten en storting van zekerheden. Van Lanschot heeft met name een aantal futures op aandelenindices in de boeken, deels voor eigen gebruik en deels ten behoeve van klanten die op de markt worden tegengesloten.

212


Geamortiseerde kostprijs Het bedrag waarvoor financiële activa of verplichtingen bij de eerste verwerking worden gewaardeerd minus aflossing, plus of minus de cumulatieve afschrijving gebruikmakend van de effectieve-rentemethode voor het verschil tussen het oorspronkelijke bedrag en het bedrag op de vervaldatum, en minus bijzondere waardeverminderingen of niet-ontvangen bedragen. Hedge Het door middel van een financieel instrument (meestal een derivaat) beschermen van een andere financiële positie tegen met name renterisico’s. Incurred But Not Reported (IBNR) Waardeverminderingen die hebben plaatsgevonden per rapportage datum, maar waar de bank als gevolg van een informatieachterstand nog geen weet van heeft. Innovatieve Tier I-instrumenten Vermogenscomponenten anders dan gestort aandelenkapitaal en reserves die in aanmerking worden genomen voor de bepaling van het Tier I-kapitaal (kernkapitaal). Interest rate swaps Een overeenkomst waarbij twee partijen interestbetalingen uitwisselen over een van te voren overeengekomen looptijd en nominale waarde. De nominale waarde zelf wordt niet uitgewisseld. Een interest rate swap behelst het uitwisselen van een vaste kasstroom en een variabele kasstroom in dezelfde valuta. De variabele kasstroom wordt bepaald met behulp van een referentie-interest (meestal Euribor). Interestrisico Het risico dat de winst en het vermogen worden beïnvloed door rentewijzigingen met name bij een (al dan niet bewust gekozen) mismatch in looptijden van enerzijds de uitgezette en anderzijds de opgenomen gelden. Internal Capital Adequacy Assessment Proces (ICAAP) Strategieën en procedures waarbij de bank doorlopend nagaat of, en ervoor zorgt dat, de hoogte, samenstelling en verdeling van haar eigen vermogen aansluit op de omvang en de aard van haar huidige en mogelijk toekomstige risico´s. International Financial Reporting Standards (IFRS) Waarderings- en verslaggevingsgrondslagen die zijn opgesteld door de International Accounting Standards Board. Deze standaarden zijn overgenomen door de Europese Unie, waarbij is bepaald dat alle beursgenoteerde vennootschappen in de Europese Unie deze grondslagen vanaf boekjaar 2005 moeten toepassen. Internal Ratings Based-benadering (IRB) Een geavanceerde wijze voor de berekening van het kredietrisico. Van Lanschot past zowel de Foundation Internal Rating Basedbenadering als de Advanced Internal Rating Based-benadering toe. Als Van Lanschot spreekt over IRB worden beide interne modellenbenaderingen bedoeld.

Kasstroomhedges (hedge accounting) Afdekkingsinstrumenten die worden gebruikt om het blootstaan aan schommelingen in kasstromen van een actief, verplichting of toekomstige transactie die ontstaan als gevolg van wijzigingen in rente en/of inflatie af te dekken. Kredietderivaten (credit default swaps) Bij dit type swaps worden variabele interestbetalingen, gekoppeld aan Euribor, uitgewisseld met kredietgaranties op een derde partij. De tegenpartij is verplicht tot uitbetaling indien de derde partij niet meer aan haar betalingsverplichtingen kan voldoen. De specifieke gebeurtenissen waarna uitbetalingen volgen, zijn vastgelegd in het contract. Kredietrisico Het risico dat uitgeleende gelden niet, slechts gedeeltelijk dan wel niet-tijdig worden terugbetaald. Hieronder valt ook het settlementrisico: het risico dat tegenpartijen hun verplichtingen uit bijvoorbeeld effectentransacties niet nakomen. Level 1: Genoteerde marktprijzen De reële waarde van financiële instrumenten die worden verhandeld op een actieve markt wordt gebaseerd op de koers per balansdatum (marktnotering). Voor financiële activa wordt de biedprijs gehanteerd; voor financiële verplichtingen de laatprijs. Omdat bij deze instrumenten sprake is van een actieve markt vormen de koersen een goede afspiegeling van actuele en veel voorkomende markttransacties tussen onafhankelijke partijen. Level 2: In de markt waarneembare gegevens De reële waarde van financiële instrumenten die niet worden verhandeld op een actieve markt (bijvoorbeeld Over-TheCounter afgeleide financiële instrumenten) wordt vastgesteld met behulp van kasstroom- en optiewaarderingsmodellen. Van Lanschot selecteert op basis van haar inschattingen een aantal methoden en maakt aannames die gebaseerd zijn op de marktomstandigheden (observeerbare data) per balansdatum. Level 3: Niet in de markt waarneembare gegevens De financiële instrumenten in deze categorie zijn individueel beoordeeld. De waardering is gebaseerd op de beste inschatting van het management, rekening houdend met de laatstbekende prijzen, prijzen voor vergelijkbare instrumenten en, voor een meer dan niet-significant deel, informatie die niet in de markt waarneembaar is. Leverageratio Basel III (LR) De LR geeft de verhouding weer tussen het saldo van balanstotaal en de posten buiten de balansstelling en het Basel III Tier I-vermogen. Liquiditeitsrisico Het risico dat de bank onvoldoende middelen ter beschikking heeft om op korte termijn aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Liquidity Coverage Ratio (LCR) De LCR geeft de verhouding weer tussen de zeer liquide activa en het saldo van de cash outflows en cash inflows binnen dertig dagen. Loss Given Default (LGD) De schatting van het verlies dat Van Lanschot lijdt als het onderpand voor een lening wordt uitgewonnen.

213


Marktrisico Het risico dat de waarde van een financiële positie wijzigt als gevolg van fluctuaties in beurs- en valutakoersen en/of rentetarieven. MSCI Een wereldwijde aandelenindex. Deze wordt onderhouden door de onderneming Morgan Stanley Capital International. Het is een veelgebruikte standaard benchmark. Net Stable Funding Ratio (NSFR) De NSFR geeft de verhouding weer tussen de aanwezige en de vereiste stabiele funding. Netto-exposure (EAD) De financiële verplichting van een debiteur op het moment dat deze in gebreke blijft. Dit wordt ook wel de Exposure at Default (EAD) genoemd. Onherroepelijke faciliteiten Het geheel van verplichtingen uit hoofde van onherroepelijke toezeggingen die kunnen leiden tot een kredietverlening. Operationeel risico Het risico van directe of indirecte verliezen die het gevolg zijn van ontoereikende of gebrekkige interne processen en systemen, van ontoereikend of gebrekkig menselijk handelen, dan wel van externe gebeurtenissen. Optiepositie klanten Voor klanten is het niet mogelijk om rechtstreeks op de effecten beurs aandelenopties te kopen of te verkopen. Van Lanschot koopt of verkoopt de opties aan klanten en sluit een tegengestelde transactie af op de effectenbeurs. Deze vorderingen en verplichtingen worden verantwoord onder derivaten. Overige belangen van derden Het belang van derden in dochtermaatschappijen die door van Van Lanschot volledig worden geconsolideerd. Portfolio-reële-waardehedge (hedge accounting) Een portfolio-reële-waardehedge kan bestaan uit één of meerdere swaps of caps (renteopties) die zijn afgesloten om het renterisico af te dekken van een portfolio van hypotheken. Zowel de swaps (of caps) als de hypotheken zijn per looptijdbuckets verdeeld. De reële waarde van deze hypotheken wordt net als de waardering van de swaps grotendeels beïnvloed door de intereststand. Door kleine verschillen in looptijden en interestpercentages kan binnen de looptijdbuckets enige ineffectiviteit ontstaan. Probability of Default (PD) De kans dat een klant binnen een jaar in gebreke blijft. Reële-waardehedges (hedge accounting) Een reële-waardehedge bestaat uit één of meerdere swaps die afgesloten zijn om de veranderingen in reële waarde als gevolg van interestwijzigingen van met name schuldbewijzen af te dekken. De hedgerelaties zijn over het algemeen exacte hedges. Schuldbewijzen met een vast percentage en een vaste looptijd worden in een hedge-accountingmodel tegenover een swap gezet met exact dezelfde looptijd en hetzelfde vaste interestpercentage.

Renteoptie Een overeenkomst tussen een koper en een verkoper, waarbij de verkoper aan de koper voor een bepaalde looptijd een maximum rente (cap) of minimum rente (floor) garandeert. RMBS Dit zijn obligaties gedekt door woninghypotheken. Een verstrekker van woninghypotheken (vaak bank) verkoopt de hypothecaire lening aan een separate entiteit (SPV). Deze entiteit geeft (ter financiering van de hypotheken) obligaties uit, de RMBSobligaties. De hypotheken vormen het onderpand voor de RMBS-obligaties. Risicogewogen activa (RWA) De activa van een financiële instelling vermenigvuldigd met een weging, vastgesteld door de regelgevende instanties, waarmee het relatieve risico van deze activa wordt weergegeven. Op basis van de hoogte van de naar risicogewogen activa wordt het vermogen berekend dat minimaal moet worden aangehouden. Shortfall Verschil tussen de berekende Expected Loss (EL) en de getroffen voorziening van een krediet waarvoor de kapitaaleis wordt berekend op basis van de IRB-methode. Indien de berekende EL groter is dan de getroffen voorziening dient het verschil in mindering gebracht te worden op het Common Equity Tier I-vermogen. Solvabiliteit Het financiële weerstandsvermogen van de bank uitgedrukt als een percentage van de naar risicogewogen activa. Standardised Approach (SA) Methode onder Basel-richtlijnen voor de berekeningen van het operationele, markten kredietrisico. Deze methode gaat uit van een gestandaardiseerde benadering waarbij de hoogte van een risicoweging van een post door de toezichthouder is voorgeschreven. Strategisch risico De bestaande of toekomstige bedreiging van het resultaat of vermogen van de bank, door het niet of onvoldoende anticiperen op veranderingen in de omgeving en/of door onjuiste strategische besluiten. Structured product Een synthetisch beleggingsinstrument speciaal gemaakt om aan specifieke behoeften, die niet kunnen worden voldaan uit gestandaardiseerde financiële instrumenten die beschikbaar zijn op de markten, te voldoen. Tier I-ratio Bij deze ratio wordt de verhouding berekend tussen het Tier I-totaalvermogen en de naar risico gewogen activa. Tier I-totaalvermogen Het Tier I-totaalvermogen van de bank bestaat uit het aandelenkapitaal, de agioreserve, de overige reserves en eigenvermogensinstrumenten uitgegeven door dochter maatschappijen, gecorrigeerd voor door de toezichthouder bepaalde aftrekposten, zoals goodwill en shortfall.

214


Tier II-totaalvermogen Onder bepaalde voorwaarden mogen kapitaalinstrumenten en achtergestelde leningen als Tier II-vermogen worden aangemerkt. Toetsingsvermogen De som van het Tier I- en Tier II-totaalvermogen. Value at Risk (VaR) De statistische analyse van historische marktontwikkelingen en volatiliteiten om de waarschijnlijkheid in te schatten of de verliezen op een portefeuille een bepaald bedrag zullen overschrijden. Valutaoptie Een valutaoptie geeft de koper het recht, maar niet de plicht, om gedurende of aan het einde van een vastgestelde periode een hoeveelheid van een valuta te kopen of te verkopen tegen een vooraf bekende valutakoers. Voor de verkoper van de valutaoptie is het een plicht. De valutaopties van Van Lanschot hebben hoofdzakelijk betrekking op transacties voor klanten, die op de markt worden tegengesloten. Voorwaardelijke schulden Alle verplichtingen die voortvloeien uit transacties waarbij de bank zich garant heeft gesteld voor derden. Weighted Average Cost of Capital (WACC) Een kengetal waarmee de gemiddelde kosten van het vermogen van een onderneming wordt aangegeven; hierbij worden de kosten van vreemd en eigen vermogen gewogen meegenomen. Wet op het financieel toezicht (Wft) De Wft regelt het algehele toezicht op de financiële sector in Nederland. Wholesale funding Een vorm van funding, in aanvulling op spaargelden en deposito’s, die door banken gebruikt wordt voor de financiering van de bedrijfsvoering en het beheersen van risico’s.

215

Colofon Tekst en eindredactie Van Lanschot NV Citigate First Financial

Ontwerp Capital Advertising

Dtp JARGO design

Fotografie Jessy Visser F. van Lanschot Bankiers NV Hooge Steenweg 29 5211 JN ’s-Hertogenbosch Telefoon +31 (0)73 548 35 48 [email protected] corporate.vanlanschot.nl

Ingeschreven in het Handelsregister te ’s-Hertogenbosch onder nummer 16038212 September 2015

Inhoudsopgave. Over Van Lanschot Kerngegevens Profiel Bericht van de voorzitter van de Raad van Bestuur Strategie Van Lanschot

Recommend Documents