Inhoudsopgave: Inleiding en uitgangspunten. Plattelandsmodule. Psychologie in de huisartspraktijk. Medisch Onderwijs. Ouderenzorg

Pagina 1 van 13 Versiedatum: 29 oktober 2013 Definitief door Eleni Markou versie 1.0

Brochure Differentiatiemodules Huisartsopleiding UMCG

Inhoudsopgave: Inleiding en uitgangspunten Plattelandsmodule Psychologie in de huisartspraktijk Medisch Onderwijs Ouderenzorg Wetenschap



Inleiding: Deze brochure is bedoeld voor de huisartsen in opleiding die zich oriënteren op een differentiatiemodule. De activiteiten die voortvloeien uit het volgen van een module vinden binnen of vanuit de opleidingspraktijk plaats. Het onderwijs binnen de differentiatiemodules vindt vanaf maart 2014 niet meer plaats tijdens terugkomdagen (en gaat dus ten koste van praktijktijd). Aios kunnen in de loop van de eerste huisartsstage (jaar 1) een verzoek indienen om in hun tweede huisartsstage (jaar 3) een differentiatiemodule te volgen. De voorwaarden en manier van aanvragen zijn beschreven in het ‘Reglement Differentiatiemodules’. Vanwege de overgang naar de andere opzet van de differentiatiemodules kan de inhoud of de organisatie van de differentiatiemodules op onderdelen nog veranderen. De modulebegeleiders kunnen desgewenst aanvullende informatie geven; zie hiervoor de contactpersoon per module.

Uitgangspunten: Bij de huisartsopleiding in Groningen worden artsen opgeleid tot excellente huisartsen. De huisartsen in opleiding zijn verantwoordelijk voor hun eigen leerproces en ontwikkelen hierin een toenemende mate van zelfstandigheid (citaat uit de ‘Visie Huisartsopleiding UMCG’). In deze visie past de mogelijkheid om tijdens het derde jaar van de opleiding te kunnen kiezen voor een verdieping in een zelfgekozen onderdeel van het vak: een differentiatiemodule: Iedere aios die een goede voortgang in de opleiding heeft en er voldoende ruimte voor heeft, wordt hiertoe aangemoedigd! Verdieping in die aspecten van het vak waar je belangstelling ligt, is een goede manier om plezier in je werk te houden en een belangrijke preventie voor burn-out. Het is een unieke kans om hiermee al tijdens de opleiding ervaring op te doen. Voor aios die hun handen nog vol hebben aan het ontwikkelen van de meer algemene competenties van het beroep of voor wie de combinatie van opleiding met bijvoorbeeld een gezin al veel vraagt, is differentiëren tijdens de opleiding niet de juiste timing en mogelijk zelfs nadelig voor de opleiding.



Plattelandsmodule Introductie: De plattelands module in jaar 3 van de Huisartsopleiding in Groningen geeft de mogelijkheid tot verdieping in verschillende aspecten van het ‘dokteren’ in de breedste vorm, zoals veel wordt gezien op het platteland. Deze module is ook toegankelijk voor externe huisartsen in opleiding. Opzet van de module: De module wordt in de hierna beschreven vorm aangeboden aan aios uit het hele land. Het onderwijs wordt gegeven in vier themablokken van twee dagen door docenten van de huisartsopleiding UMCG, met huisartsopleiders en gastdocenten. Vanaf maart 2014 is Zwolle vermoedelijk de basis voor drie van de vier themablokken. Voor het vierde blok wordt mogelijk een ‘uitstapje’ gemaakt naar een Waddeneiland. Het onderwijs vindt nooit op donderdag plaats. Tussendoor wordt door de aios gewerkt aan praktijkopdrachten en eigen verdieping. Om van de module goed profijt te hebben is het noodzakelijk dat de aios ten tijde van de module bij een huisartsenpraktijk op het platteland is geplaatst; dit is dan ook een voorwaarde voor deelname, naast de voorwaarden van het eigen opleidingsinstituut om aan een differentiatiemodule te mogen deelnemen. Het platteland kenmerken we hierbij als praktijken met een redelijk stabiele populatie waar de huisarts zicht heeft op familie banden en waar een breed scala aan activiteiten binnen de huisartspraktijk zelf wordt uitgevoerd. Het betreft vaak huisarts praktijken in kleine dorpen uiteenlopend van 1000 inwoners tot verstedelijkt platteland (15000 inwoners); ook de huisartspraktijken op de eilanden dus. Doel van de module: De aios verwerft inzicht en vaardigheden in werken (en wonen) op het platteland. Inhoud van de module: De plattelands module bevat een aantal ‘verdiepingsdomeinen’. Binnen elk domein wordt interactief onderwijs gegeven en is ruimte voor eigen invulling door de aios. 1. Contextgeneeskunde en contextuele hulpverlening: Plattelandspopulaties zijn stabieler dan die in de stad. Daardoor nemen familie en andere sociale verbanden in betekenis toe. De wijze waarop de huisarts van deze kennis gebruikmaakt is een belangrijk leerdoel. Binnen de module wordt kennis opgedaan over contextgeneeskunde en contextuele hulpverlening. Hulpmiddelen als het maken van een



genogram en de plaats van gestructureerde interviews van patiënten maken onderdeel uit van het programma. 2. Medische Vaardigheden: Plattelandsartsen doen meer zelf omdat het ziekenhuis niet naast de deur is. Verschillende chirurgische vaardigheden, echografie voor de huisarts, tele-geneeskunde en oogheelkundige verdieping passeren de revue. 3. Apotheek en/of ander interesse gebied: Het voeren van een apotheekhoudende praktijk vereist specifieke kennis. Een eerste kennismaking van aspecten bij het overnemen en voeren van een apotheekhoudende praktijk kan facultatief onderdeel vormen voor verdieping. De module biedt hier ook ruimte voor een alternatief interesse gebied. 4. Onderzoek in een plattelandspraktijk / klinische les /zelfreflectie plattelandsarts: A. Het schrijven van een ‘Klinische Les’ leert de aios aspecten van het huisarts-zijn wereldkundig te maken en zo de plattelandsgeneeskunde te bevorderen. Onderwijs hierin, onderlinge bespreking en eventueel publicatie is een onderdeel van de module. B. Een alternatieve invulling van dit onderdeel van de module is een persoonlijke verdieping in wat het voor de arts als persoon betekent om dokter op het platteland te zijn. Bijvoorbeeld door middel van interviews met huisartsen en hun partners/kinderen kan dit worden onderzocht. Het schrijven van een reflectieverslag waarin eigen keuzes en afwegingen worden gemaakt is een hulpmiddel om hierin helderheid te krijgen, net als onderlinge besprekingen.

Contactpersoon: Fre Oosterhuis



Psychologie in de huisartspraktijk Introductie: De meeste huisartsen beleven plezier aan het praten met patiënten. Aan het einde van de huisartsopleiding hebben aios geleerd om ook een wat ingewikkelder consult tot een goed einde te brengen en te blijven aansluiten bij de belevingswereld van de patiënt. Maar er zijn patiënten of problemen waarbij dat niet zo makkelijk is; patiënten met vage klachten bijvoorbeeld of overbezorgde patiënten. Sommige patiënten hebben eerder psychosociale dan medische problemen en binnen de kaders van het medische model is het niet altijd makkelijk om deze patiënten op een effectieve manier te helpen. Het kan ingewikkeld zijn om vast te stellen wat er precies aan de hand is, om adequaat door te verwijzen en/of om patiënten te motiveren tot een goede behandeling. De differentiatiemodule psychologie is bedoeld voor aios die het leuk vinden om hun gespreksvaardigheden verder te ontwikkelen, en om hun kennis over psychologische interventiemethoden te verdiepen. Opzet van de module: Elk kwartaal kunnen aios instromen. Er zijn afhankelijk van het aantal aiossen diverse lesdagen waarop ruimte is voor casuïstiek bespreking en training o.a. op het gebied van oplossingsgericht werken. buiten dit onderwijs verwachten wij dat de aios in de module ieder kwartaal een keer in een kleiner groepje een intervisiebespreking organiseren, bedoeld om van elkaar te leren. Deze intervisiebijeenkomsten vinden zonder begeleiding plaats. Daarnaast verdiept elke aios zich individueel ook theoretisch op een bepaald gebied. Dit gebied kan betrekking hebben op een bepaalde interventie, op een bepaalde klacht, of op een bepaalde patiënt of patiëntengroep. In het differentiatieplan beschrijft de aios hoe hij/zij invulling geeft aan dit individuele traject. Het onderwerp moet vooraf worden goedgekeurd door de module begeleiders. Doel van de module: De aios is in staat kortdurende laagdrempelige psychologische begeleiding te bieden aan patiënten. Inhoud van de module: Tijdens de trainingsdagen besteden we naar verhouding veel tijd aan het verwerven van een oplossingsgerichte gespreksstijl. De casuïstiek (tijdens terugkomdagen en op nestor) wordt ook volgens dit format beschreven en ingebracht. Daarnaast worden andere interventietechnieken uit o.a. de Cognitieve Gedragstherapie, het 5 gesprekken model, Motiverende Gespreksvoering en Mindfulness besproken alsmede de samenwerking met eerstelijnspsycholoog en POH GGZ..



In de loop van het jaar voert de aios tenminste 10 gesprekken met patiënten. Hiervan wordt zorgvuldig verslag gedaan Afronding module: Aan het einde van de module heeft de aios: Tenminste 10 gesprekken van een half uur gevoerd met minimaal drie verschillende patiënten waarbij gebruik is gemaakt van en gereflecteerd is op oplossingsgerichte gesprekstechnieken. Dit laat de aios zien door: •

Nabespreking van tenminste 1 videoconsult

Casuïstiekverslagen van alle tien de gesprekken volgens een vast format. Bij tenminste drie gesprekken voegt de aios feedback van collega’s toe. De aios kan er voor kiezen extern onderwijs binnen zijn interessegebied te volgen of stage hierin te lopen. Hiervoor is toestemming vereist van de modulebegeleiders en de opleider Aan het einde van de module levert de aios een portfolio in. Het leerplan met evaluatie daarvan, de gespreksverslagen en de reflectie daarop en verslag van litteratuurstudie zijn hierin opgenomen. Literatuur: Bannink, Oplossingsgerichte vragen, handboek oplossingsgerichte gespreksvoering, 2009

Contactpersonen: Majella de Jong en Linda Bange



Medisch Onderwijs Introductie: De differentiatiemodule medisch onderwijs is bedoeld voor de aios die het leuk vinden om in de praktijk onderwijservaring op te doen in de vorm van lesgeven; een coach-of tutorgroep van studenten begeleiden, een co-assistent begeleiden, vaardigheden-onderwijs geven, onderwijs organiseren of evalueren. Verder voor diegenen die het leuk vinden om hun kennis over onderwijskundige principes te verdiepen. Enkele voorbeelden van onderwijskundige vragen waar je mee leert omgaan: (1) Hoe sluit ik met mijn informatie zo goed mogelijk aan bij de ontvanger? (2) Wat is mijn rol als docent? (3) hoe stel ik eisen aan een opdracht? (4) Hoe geef ik feedback? (5) Welke middelen/werkvormen kan ik inzetten als ik als docent optreedt? (6) Hoe beoordeel ik zo eerlijk mogelijk? Opzet en inhoud van de module: Wanneer een aios instroomt is er een aparte introductiebijeenkomst waar er uitleg plaatsvindt over de inhoud van de module. Er zijn vier cursusdagen per jaar waar ingegaan wordt op onderwijskundige thema’s. Ook worden de ervaringen van de stages besproken en worden handvaten gegeven bij de dilemma’s die worden ervaren bij de onderwijsactiviteiten. Er worden opdrachten gemaakt en gepresenteerd. Verder kan er een Teach the Teachers cursus gevolgd worden van 2 dagen op het Wenckebach instituut hier in Groningen. Onderwijservaring wordt verworven door een stage te lopen. Enkele mogelijkheden : - Meehelpen met voorbereidingen Breedenburg- of Texelcursus, Drentse Nascholing of andere nascholingsactiviteiten - In de huisartspraktijk onderwijs geven aan collega’s en/of assistentes - Coachrol G2010 - Tutorrol G2010 - Vaardighedendocent G2010 - Co-assistenten (groeps)begeleider (hab-schap basisopleiding) - Curriculum ontwikkelaar huisartsopleiding - Evaluator bij huisartsopleiding of bij G2010 - Participeren in onderzoek van medisch onderwijs, publiceren in TMO (NB bijv. over deze module!) Van alle activiteiten wordt een verslag gemaakt. Deze worden gebundeld in een portfolio waarin blijk wordt gegeven van de onderwijskundige ontwikkeling die is doorgemaakt. Algemene doelstelling: De aios is na deze module in staat om:



Onderwijs te geven op begin-nivo en de eigen onderwijsrol te beschrijven en kritisch te beschouwen. Literatuur: Brand P, Boendermaker P, Venekamp R. Klinisch Onderwijs en opleiden in de praktijk. Houten: Prelum Uitgevers; 2010. Bie D de. Zo kan het ook! Leswijzers voor docenten. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; 2004.

Contactpersoon: Helga Raghoebar-Krieger



Ouderenzorg Introductie: Huisartsen hebben steeds meer te maken met oudere patiënten; bij veel van deze ouderen ontwikkelt zich vroeger of later complexe problematiek. Opzet van de module: De module wordt grotendeels in de huisartspraktijk uitgevoerd. Wanneer een aios instroomt is er een introductiebijeenkomst waar uitleg plaatsvindt over de inhoud van de module. Er zijn vier cursusdagen per jaar waar ingegaan wordt op onderstaande inhoudelijke thema’s. Hiervoor worden naast de module-begeleiders ook andere experts uitgenodigd: kaderhuisartsen, huisartsen met een bijzondere bekwaamheid, specialisten. Ook worden de ervaringen van de stages besproken en worden handvaten gegeven bij de dilemma’s die worden ervaren bij de uitvoerende activiteiten. Verder worden onder begeleiding van de modulebegeleiders de verschillende activiteiten die in de praktijk lopen, onderling besproken. De aios stelt zelf zijn leerdoelen en werkplan op met behulp van relevante literatuur. De aios bespreekt de leerdoelen en plan met de huisartsopleider, collega aios en modulebegeleiders. Het plan sluit aan bij de praktijk van de opleider en wordt ook gesteund door de opleider. Dit betekent o.a. dat de opleidingspraktijk voldoende ouderen dient te hebben. Externe verdieping kan deel uitmaken van de module. Te denken valt aan stage bij geheugenpoli, symposium ouderengeneeskunde etc. In voorkomende gevallen dient de aios dit, na voor-overleg met de modulebegeleider, te bespreken met de opleider. Doel van de module: De aios verdiept zich in de mogelijkheden en beperkingen van de ouderengeneeskunde in de huisartsenpraktijk en vooral ook van de oudere zelf. De AOIS ontwikkelt specifieke vaardigheden om met (kwetsbare) ouderen om te gaan. Ouderengeneeskunde gaat hierdoor meer leven en krijgt meer inhoud en kleur zodat je beter in staat bent en met meer plezier breed met deze doelgroep te werken. Inhoud van de module: De aios richt zich in de module ouderengeneeskunde op : Medisch-technische onderwerpen (bv polyfarmacie, NHG standaarden voor ouderen, , valpreventie, klinische syndromen, voeding ) Organisatie van en samenwerking in de zorg (bv inzet POH, ketenzorg, gemeente)



Communicatie (gesprek met oudere patiënt, shared decision making, diens systeem/context, diens levensverhaal) Maatschappelijk handelen en professionaliteit (ethiek: dilemma’s :vraag gestuurd werken of anders?, wilsbekwaamheid, patiëntveiligheid, wensen rond levenseinde, behandelbeleid, ouderenmishandeling) Wetenschap en onderwijs( bv onderbouwing standaard, gebruik gevalideerde vragenlijsten, presenteren/onderwijs (BV aan AIOS, POH, verzorgingshuis))

Literatuur: Ouderengeneeskunde: Praktische huisartsgeneeskunde: Auteur: Olde Rikkert en Wind. Isbn nr: 9789031379675 NHG standaarden CBO richtlijnen, en andere multidisciplinaire richtlijnen Lesa, LHV Complexe ouderenzorg NHG standpunt ouderenzorg. PIN op gebied ouderenzorg.

Contactpersonen: Janice van der Griend en Greet van de Haar



Wetenschap Inleiding: Als aios kun je in deze differentiatie kennis maken met het uitvoeren van een wetenschappelijk onderzoek in een stimulerende omgeving. Aios die al ervaring hebben in het doen van wetenschappelijk onderzoek kunnen binnen deze module hun ervaring wat verder uitbreiden. Praktiserende huisartsen zeggen vaak, dat zij wel onderzoek zouden willen doen, maar dat zij bang zijn daarvan te weinig verstand te hebben. Of dat wetenschappelijk onderzoek voor hen te hoog gegrepen zou zijn. Terwijl juist het onderzoek dat is verricht in de huisartsgeneeskunde een stevige pilaar is geweest onder de emancipatie van huisarts in de afgelopen decennia. Er is geen enkele reden om het onderzoek uit te besteden aan mensen die geen of weinig ervaring in het vak hebben. Juist de praktiserende huisarts ondervindt de onvolkomenheden van de onderbouwing van de (huisarts)geneeskunde aan den lijve! Bij het opzetten en uitvoeren van onderzoek kan je veel talenten benutten: het slijpen van je geest bij het opzetten van een onderzoek, kennis vergaren van een specifiek onderwerp zodat literatuur bijhouden steeds gemakkelijker wordt, organiseren en delegeren bij de uitvoering van een onderzoek en ten slotte het schrijven. Natuurlijk is het zo dat het bij onderzoek ook belangrijk is, dat je er lol in hebt. Opzet van de module: Voorafgaand aan jaar 3 vindt er een kennismakingsgesprek plaats met de begeleider(s). Doel hiervan is het bespreken van het onderzoekstraject. Belangrijk hierbij is de keuze van het onderwerp van het te verrichten onderzoek. Tijdens het derde jaar wordt met enige regelmaat een cursusdag georganiseerd. Hierin staat het uitwisselen van ideeën en bediscussiëren van elkaars onderzoek(opzet) centraal. Daarnaast vindt er onderwijs plaats over wetenschappelijke of statistische onderwerpen en krijgen de aios individueel begeleiding door de modulebegeleider. Voor aios die starten met de differentiatiemodule wetenschap is er (indien nodig) een introductiedag statistiek. Doel van de module: Het zelfstandig uitvoeren van een wetenschappelijk (deel)onderzoek in de eerste lijn.

Inhoud van de module:



In de differentiatiemodule voer je als aios een, bij voorkeur, huisartsgeneeskundig onderzoek uit. Ook een literatuurstudie behoort tot de mogelijkheden. Je streeft in principe naar een publicatie van je onderzoek in een wetenschappelijk tijdschrift. Als onderwerp van je differentiatie-onderzoek kun je er voor kiezen om aan te sluiten bij lopend onderzoek van de afdeling of om een eerder (aios)onderzoek te repliceren. Natuurlijk kun je ook een geheel "eigen" onderwerp kiezen. De keuze van het onderwerp wordt overlegd met de begeleiders tijdens het kennismakingsgesprek. De module wordt afgerond met een uitgewerkt artikel of onderzoeksverslag en eventueel een presentatie te houden op één van de onderzoekersbijeenkomsten van de disciplinegroep Huisartsgeneeskunde. Keuzemogelijkheden voor het onderzoek: Als je een nieuw onderwerp kiest is het in het algemeen handig om een onderwerp te kiezen dat aansluit bij een van de onderzoekslijnen van de afdeling: - COPD, astma en allergie [email protected] - Buik-bekkenproblematiek resp. [email protected] en [email protected] - Geestelijke gezondheidszorg [email protected] - Oncologie [email protected] Literatuur - Inleiding in evidence-based medicine. Offringa, M; Assendelft W.J.J; Scholten R.J.P.M. 3e druk 2008 - Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions. Higgins J.P.T; Green S. (ed). 2008 - Effectief zoeken en beoordelen van medische literatuur; een handleiding voor de praktijk. Kleefstra, N; Mijnhout, GS; Zaat, JOM; Bilo, HJG; Houweling, ST. 3e druk 2012 - Handleiding medisch wetenschappelijk onderzoek. Zielhuis, GA; Heyendael, PHJM; Maltha, JC & Riel, PLCM van. 6e druk 2012 - Cijfers spreken; Statistiek en methodologie voor het hoger onderwijs. Brinkman, Joep. 5e druk 2011 - Practical Statistics for Medical Reseach. Altman, DG. 2e druk 1998 - Health Measurement Scales; a practical guide to their development and use. Streiner, DL & Norman, GR. 4e druk 2008 - Statistics in Medicine. Riffenburgh, RH. 3e druk 2012 - How to Report Statistics in Medicine. Lang, TA & Secic, M. 2e herziene druk 2006 - Kwalitatief onderzoek. Baarda, DB; Goede, MPM de & Teunissen, J. 3e druk 2013 - Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics. Field, A. 4e druk 2013

Contactpersoon: Henk Bosveld



Inhoudsopgave: Inleiding en uitgangspunten. Plattelandsmodule. Psychologie in de huisartspraktijk. Medisch Onderwijs. Ouderenzorg

Recommend Documents