Inhoudsopgave Inleiding 2 1. Algemene zaken 1.1 Algemeen beleid Ledenraad Fokbeleid Ledenservice Stamboek Informatie Systeem 10 1

KWPN JAARVERSLAG 2013

Inhoudsopgave Inleiding 1. Algemene zaken 1.1 Algemeen beleid 1.2 Ledenraad 1.3 Fokbeleid 1.4 Ledenservice Stamboek Informatie Systeem 1.5 KWPN-eretekenprogramma 1.6 Belangenbehartiging 1.7 World Breeding Federation for Sport Horses (WBFSH) 1.8 Ongeoorloofd medicijngebruik 1.9 Kennisontwikkeling 2. Afdeling inspectie 2.1 Hengstenselectie spring- en dressuurpaarden 2.2 Hengstenselectie tuig- en Gelderse paarden 2.3 Genoomselectie 2.4 KWPN Paard van het Jaar 2.5 KWPN Select Sale 2.6 Verrichtingsonderzoek 2.7 Merrieselectie 2.8 Statistieken merriekeuringen 2012 2.9 IBOP/EPTM 2.10 KNHS/KWPN Kampioenschap Jonge Springpaarden (VION-Cup) 2.11 Wereldkampioenschap jonge springpaarden 2.12 Pavo Cup 2.13 Wereldkampioenschap jonge dressuurpaarden 2.14 VSN-Cup 2.15 Men Cup 2.16 WK Young Breeders 2.17 Nationale Merriekeuring 2.18 Nationale Tuigpaardendag 2.19 Thuisinspectie veulens 2.20 Karakteronderzoek 2.21 KWPN Competitie Paardenbeoordelen 2.22 Benoemingen Hengstenkeuringscommissies 2.23 KWPN in UK 3. Afdeling Stamboek 3.1 Registraties 3.2 Identificatie & Registratie 4. Afdeling Marketing en Communicatie 4.1 Algemeen 4.2 IDS 4.3 KWPN International 4.4 Internet, social media en KWPN.tv 4.5 Persbeleid 4.6 Eigen evenementen 4.7 Hengstendemonstratie Gelders paard 4.8 KWPN Paard van het Jaar 4.9 Oregon Trofee 4.10 Sponsoring 4.11 KWPN Promotiestand 4.12 Afzetbevordering 4.13 Veulenveilingen 4.14 KWPN Fokkers van het Jaar 5. Overig 5.1 JongKWPN

2 3 5 7 10 10 10 10 10 10 12 14 14 14 14 14 15 15 16 17 17 18 18 18 18 19 19 19 20 20 20 20 20 21 21 22 22 22 23 23 24 24 24 24 24 25 25 25 26 27

1

Inleiding 2013 stond in het teken van het nieuwe KWPN-centrum. Op vrijdag 11 januari jl. werd in Ermelo door de regio-voorzitters de gevelsteen onthuld van het nieuwe KWPN-centrum. Daarmee was de vereniging weer een stap dichterbij de oplevering van het centrum, dat hét ontmoetingscentrum is voor de fokkers en fokkerij-geïnteresseerden. In maart ging het voorjaarsverrichtingsonderzoek van start in Ermelo, in juni vond de verhuizing van de kantoororganisatie plaats. Inmiddels hebben diverse (nieuwe) activiteiten plaatsgevonden op het nieuwe centrum, zoals de fokadviesdagen, de afstammelingenkeuring nieuwe stijl, de gecentraliseerde EPTM-testen en de KWPN-kaderdag. Een prachtig ‘eigen huis’ van en voor alle KWPN-leden.

Johan Knaap Directeur KWPN

2

1. Algemene Zaken

1.1 Algemeen beleid Het Algemeen Bestuur kwam in 2013 twaalf keer in een officiële vergadering bijeen. Daarnaast vond enkele malen informeel bestuursoverleg plaats. Belangrijke onderwerpen op de agenda van het Algemeen Bestuur hadden betrekking op de activiteiten van het KWPN-centrum, professionalisering van de merrie-inspectie, de (online) dienstverlening, economische en financiële ontwikkelingen, het verdienmodel van het KWPN, accountmanagement, sponsoren, ledenontwikkeling, afzetbevordering, evenementen en uiteraard de foktechnische aandachtspunten waaronder genoomselectie waarover het Algemeen Bestuur door de Fokkerijraden Gelders paard, tuigpaard en rijpaard werd geadviseerd. Het bestuur van de Stichting Huisvesting KWPN is eveneens regelmatig in officiële vergadering bijeen geweest. Het bestuur van de Stichting Huisvesting bestaat overeenkomstig haar statuten uit de bestuursleden van het KWPN en een toegevoegd bestuurslid, de heer P. van der Linden. Op de agenda van de bestuursvergaderingen van de Stichting Huisvesting stond de bouw van het KWPNcentrum en de beheersvorm van het centrum. Nadat in 2012 de voltallige besturen van de KNHS en het KWPN een allesomvattende samenwerkingsovereenkomst tekenden, die inhield dat het KWPN zich ging vestigen op de terreinen van het KNHS-centrum in Ermelo, is vervolgens van eind 2012 tot begin 2013 gewerkt aan de realisatie. Beide organisaties beogen Ermelo uit te bouwen tot hét hippisch centrum van Nederland. De overeenkomst was tevens een aanzet tot intensivering van de samenwerking tussen beide organisaties. Bouwbedrijf Noordersluis uit Lelystad heeft in maart 2013 de nieuwe KWPN-stallen opgeleverd en enkele maanden later het kantoor. De bouw van het KWPN-centrum kon daarmee binnen het tijdpad en binnen de door de Ledenraad goedgekeurde begroting worden voltooid. De investering in onroerend goed is gerealiseerd binnen de Stichting Huisvesting KWPN. De financiering is geheel uit eigen middelen geschied. Er is een huurovereenkomst gesloten tussen de Stichting Huisvesting KWPN en de Vereniging KWPN. De exploitatiebegroting is voorzichtigheidshalve gebaseerd op bestaande activiteiten zoals het verrichtingsonderzoek voor hengsten en de EPTM-testen. Eventueel nieuw te ontwikkelen activiteiten op het gebied van afzetbevordering kunnen in de toekomst mogelijk aanvullende inkomsten genereren, maar zijn niet op voorhand noodzakelijk voor een sluitende begroting. Kortom, er is sprake van een solide financiële basis. In maart 2013 zijn de stallen in gebruik genomen voor het hengstenverrichtings-onderzoek en in juni het kantoor. De overname van de Willem-Alexanderhal vindt plaats op 1 april 2014.

3

Evenals voorgaande jaren heeft enkele malen overleg plaatsgevonden met de Bond van KWPN Hengstenhouders en de Vereniging van Hengsten Opfokkers (VHO). Met beide groeperingen is in hoofdzaak gesproken over de hengstenselectie. Het Algemeen Bestuur heeft overleg gevoerd met de Vertrouwenscommissie van het KWPN. In 2009 is er vanuit de tuigpaardregio’s het Masterplan Tuigpaarden 2009 opgesteld waarmee diverse aanbevelingen richting het Algemeen Bestuur werden gedaan met betrekking tot de tuigpaardfokkerij en de belangen van de tuigpaardfokkers. Dit Masterplan omvatte adviezen op het gebied van bestuur, stamboekorganisatie, evenementenorganisatie, communicatie, promotie en hengstenselectie. De afgelopen jaren is het Masterplan een prima leidraad geweest voor het beleid met betrekking tot de tuigpaarden. Het Algemeen Bestuur heeft aan de regio’s gevraagd om met een nieuwe toekomstvisie te komen als opvolger van het Masterplan 2009. In het overleg dat heeft plaatsgevonden met de penningmeesters is afgesproken om ook in de regio’s op zijn minst naar een neutraal resultaat te werken, zodat de reserves ook in de huidige moeilijke tijd op niveau (zoals weergegeven op de balans 2012 van het KWPN) behouden kunnen blijven. In het jaarlijkse overleg met de voorzitters van de regio’s rijpaard, tuigpaard en Gelders paard wisselt het Algemeen Bestuur van gedachten met de regiovoorzitters. Daar worden actuele ontwikkelingen in de regio besproken en nagedacht over hoe het KWPN zich in de toekomst kan blijven onderscheiden. Eind 2011 werd in de Ledenraad de ‘toekomstvisie ontwikkeling inspectie’ goedgekeurd. Het doel was verdere verbetering van de dataverzameling en benutting van het merriepotentieel, om daarmee meer accent op de merrieselectie te leggen (met de noodzaak van verdere uniformering). Verdere standaardisering, uniformering en professionalisering van de juryleden vergroot de mogelijkheden tot het toetsbaar maken van de waarnemingen. Bijscholing/bijsturing hierop moet leiden tot een hogere kwaliteit van de verzamelde data. Dit beleid is in 2013 geëvalueerd. Sinds de goedkeuring van het plan zijn een aantal stappen gezet: tijdens het merriekeuringsseizoen worden de paarden op de stamboekkeuringen beoordeeld door twee in plaats van drie juryleden en de thuiskeuringen worden voortaan uitgevoerd door één inspecteur. Met het aannemen van een regio-inspecteur springen voor Gelderland, Noord-Brabant en Limburg zijn ook de eerste stappen richting verdere professionalisering en specialisatie gezet. Het jurycorps is substantieel verkleind. Hierdoor is het mogelijk geworden de waarnemingen van de beoordelaars te toetsen. Dat is in 2013 voor het eerst gedaan op dezelfde manier als waarop rundveefokkerijorganisatie CRV de verrichtingen van hun koeieninspecteurs analyseert. Het is een bewezen techniek om scores te monitoren en dataverzameling ten behoeve van het fokprogramma te verbeteren. Op basis van de analyse van de resultaten kan middels bijscholing en bijsturing verdere uniformering en standaardisering gerealiseerd worden. Gebleken is dat extra aandacht nodig is voor de spreiding in het scoren. Verder is er specifieke aandacht voor de inzetbaarheid van de niet-actieve juryleden en nieuw potentieel, bijvoorbeeld bij het JongKWPN. Periodiek worden de statuten en reglementen getoetst om te beoordelen of aanpassing gewenst is. Voornaamste doel is om knelpunten op het gebied van de statuten en algemene reglementen te inventariseren en te analyseren en vervolgens oplossingen aan te dragen ter verbetering van de transparantie en bestuurlijke eenvoud. Er is een werkgroep ingesteld. De werkgroep deed diverse voorstellen aan de Ledenraad. Dierenwelzijn staat hoog op de agenda van het KWPN. Net als de overheid en de Dierenbescherming vindt het KWPN het uitermate belangrijk dat het welzijn van (fok)paarden wordt bevorderd. Welzijnsbeleid van het KWPN blijft ondanks het inmiddels behaalde hoge niveau ook in de toekomst gericht op het verbeteren van gezondheid en bestrijden van erfelijke gebreken. Het welzijnsplatform op de website van het KWPN geeft de leden extra informatie over welzijn. De stallen op het nieuwe KWPN-centrum beschikken over ruime afmetingen en er is veel frisse lucht en licht in de boxen. In overleg met de Sectorraad Paarden en de dierenbescherming zal extra aandacht gevraagd gaan worden voor de functie van tastharen voor paarden.

4

Financieel gezien is het jaar 2013 positief afgesloten. De ledenontwikkeling staat nog steeds onder druk, maar gelukkig lijkt het er op dat het aantal dekkingen het dieptepunt heeft gehad en gaat stabiliseren of misschien weer iets gaat groeien. Als gevolg van de ontwikkelingen zal het verdienmodel van het KWPN geleidelijk gaan verschuiven en zullen nieuwe inkomstenbronnen ontwikkeld moeten worden. De KWPN Eventer Sale is daar een voorbeeld van. De vele inspanningen van het Algemeen Bestuur om nieuwe sponsoren aan te trekken en bestaande contracten te verlengen en verbeteren zijn succesvol geweest. De incassoactiviteiten zijn opgevoerd vanwege een afnemende betaalmoraal. Inkomsten en uitgaven zijn uitvoerig toegelicht in de financiële rapportage en zijn onder meer besproken met de financiële commissie van de Ledenraad. Uiteraard is de managementletter uitvoerig behandeld. De voor het eerst in het eigen centrum gehouden Kaderdag 2013 had als thema ‘Marktontwikkelingen en keten-denken in de paardenfokkerij.’ Hoofdspreker Dr. Mr. Hans Hoogeveen, directeur-generaal Agro op het Ministerie van Economische Zaken, sprak over de ontwikkelingen op de internationale markt. Tevens werd in diverse lezingen ingegaan op de vraag hoe fokkers en eigenaren het beste kunnen inspelen op die internationale ontwikkelingen, waarbij keten-denken een belangrijk aspect is. Moeten fokkers hun aanfok zelf opfokken en opleiden of juist als veulen verkopen? Wat komt er bij kijken om een paard voor de sport te behouden en wat is de betekenis daarvan voor de fokkerij? Ook werd stilgestaan bij het aftreden van Algemeen Bestuurslid Inus Haasken. Foktechnisch werd het Algemeen Bestuur uitvoerig geadviseerd door de Fokkerijraden, onder meer betreffende een potentieel nieuw hulpmiddel in de paardenfokkerij; genoomselectie. Bij andere diersoorten wordt dit hulpmiddel al succesvol toegepast, naast de traditionele methoden. Om de vraag te kunnen beantwoorden of genoomselectie voor het KWPN-fokprogramma in de toekomst ook zinvol kan zijn, is een ruime en zorgvuldige procedure gekozen. Hierbij is veel tijd uitgetrokken voor het informeren van Fokkerijraden, Ledenraad en leden. Naast een informatieve artikelenserie over genoomselectie in het verenigingsmagazine IDS, is in alle regio’s een uitvoerige presentatie gegeven door inhoudsdeskundigen en was er ruime gelegenheid tot discussie. Op basis hiervan adviseren de Fokkerijraden begin 2014 aan het Algemeen Bestuur. Het Algemeen Bestuur heeft vrijwel alle adviezen van de drie Fokkerijraden overgenomen. Inhoudelijk wordt verder verwezen naar het paragraaf 1.3 Fokbeleid. 1.2 Ledenraad De Ledenraad heeft haar taak ingevuld middels vier reguliere vergaderingen en een extra vergadering zonder het Algemeen Bestuur. De Ledenraadsvergadering van april heeft de jaarrekening behandeld, nadat deze voor het eerst in detail op regelniveau was besproken met de accountant en de penningmeester en de door de Ledenraad ingestelde financiële commissie. De financiële commissie adviseert de Ledenraad inzake de begroting en de jaarrekening. Doel is om een efficiëntere behandeling van de financiële stukken in de Ledenraad mogelijk te maken. De jaarrekening 2012 kon worden afgesloten met een positief resultaat. Samen met de jaarrekening werd het jaarverslag 2012 besproken. Het jaarverslag geeft een uitgebreid overzicht van de activiteiten van de vereniging en de dienstverlening aan de leden in 2012. Uiteraard is in enkele Ledenraadsvergaderingen uitvoerig aandacht besteed aan de strategische ontwikkeling inzake huisvesting en de samenwerking met de KNHS. Regelmatig informeerde het Algemeen Bestuur de Ledenraad over de voortgang van de realisatie van het KWPN-centrum. Oogmerk van een eigen locatie in Ermelo is verdere verbetering van de dienstverlening aan de leden en meer synergie tussen sport en fokkerij. De opening van het nieuwe centrum zal gezamenlijk met de KNHS plaatsvinden in 2014. In de Ledenraadsvergadering van oktober werd het KWPN Jaarplan 2014 gepresenteerd, besproken en na terugkoppeling in de regio’s in december met enkele aanvullingen ondersteund door de Ledenraad. De procedure van behandeling van het jaarplan zal in de toekomst aangescherpt worden, in die zin dat duidelijker wordt weergegeven wat met de opmerkingen is gedaan. De ambities in het jaarplan dienen in het licht van de huidige financiële omstandigheden beoordeeld te worden. In het jaarplan zijn met name de bijzondere aandachtvelden voor 2014 beschreven die naast de reguliere taken zoals registratie, identificatie, keuringen, selectie, evenementen, voorlichting, promotie en afzetbevordering worden vormgegeven.

5

Om de leidende positie in de wereld verder te ondersteunen, ligt de komende periode de focus op het optimaal benutten van de internationaal aanzuigende werking van het KWPN-centrum. Daarnaast zal middels accountmanagement in 2014 het contact met de fokkers verder geïntensiveerd worden. Ook de verdere verkenning van de mogelijkheden van DNA-analyse is een belangrijk punt. Het biedt de mogelijkheden om in de toekomst sneller, gemakkelijker en goedkoper te selecteren. Daarnaast staat de ontwikkeling van nieuwe inkomstenbronnen centraal. KWPN-leden hebben voordeel op diverse gebieden: registratie, deelname aan activiteiten, IDS, MIJN KWPN, fokkerij-adviezen, toegang tot de online paardendatabase en de hengstendatabase, voordeelacties et cetera. De database geeft betrouwbare informatie aan de leden, ook is er de mogelijkheid om bijvoorbeeld zelf een uitdraai te maken van de prestaties van een bepaalde moederlijn. Het gebruik van MIJN KWPN is het afgelopen jaar explosief gegroeid. Komend jaar moeten er diverse betaalde diensten online verkrijgbaar zijn voor niet-leden. Oftewel tegen betaling toegang tot KWPN.TV, de databases et cetera. Ook worden de mogelijkheden voor webvertising uitgebreid. Het KWPN Jaarplan 2014 is te vinden op de KWPN-website onder Over KWPN > Publicaties. De op het jaarplan gebaseerde begroting voor 2014 is na bespreking in de regio’s vastgesteld. De activiteiten vanuit het jaarplan kennen hun financiële onderbouwing in de begroting. De begroting 2014 kent nieuw beleid op de terreinen zoals hierboven beschreven. Ondanks de moeilijke economische omstandigheden, en een teruglopend ledenaantal, is er een keurig sluitende begroting opgesteld. De begroting voorziet in een structurele verlaging van de registratiekosten. Dat is gunstig voor de fokkers. De gevolgen van het nieuwe centrum zijn in de begroting geïntegreerd. Op verschillende onderdelen zijn kostenbesparingen gepland om tot een sluitende begroting te komen. De begroting is gericht op geborgde continuïteit voor de toekomst. Om dit te vertalen naar een kostendekkend resultaat betekent dit het uitbouwen van nieuwe inkomsten en het terugdringen van kosten. Op advies van de Ledenraad heeft het Algemeen Bestuur een werkgroep benoemd die de statuten en organisatorische reglementen gaat evalueren en met voorstellen voor actualisering komt. De commissie bestaat uit de heren Van Rijn, Van Oerle, Fabrie, Muntel (voorzitter) en Knaap (secretaris). De adviezen zijn gepresenteerd aan de Ledenraad, zoals de verruiming van de benoemingstermijnen van twee keer drie jaar met dispensatie naar drie keer drie jaar zonder dispensatie. Ook werd een herijking van de omvang van de Ledenraad voorgesteld en zijn voorstellen gedaan om maximaal draagvlak, directe communicatie en bestuurlijke consistentie te bevorderen. Tevens is het voorstel om de financiële en bestuurlijke verantwoordelijkheden volledig aan de regio te laten, waarbij de afdelingen gericht zijn op fokkerij en keuringen en derhalve de activiteiten (i.o.m. de regio) organiseren. Ook is een voorstel gepresenteerd voor de gedrags- en integriteitscode voor alle KWPN-functionarissen. De voorstellen worden in de regio’s besproken, waarna begin 2014 een terugkoppeling plaats vindt in de Ledenraad. Vervolgens kunnen de besluiten worden verwerkt in de statuten en reglementen. De Ledenraad heeft enkele wijzigingen bekrachtigd in het selectiereglement voor tuigpaarden, Gelderse paarden, dressuur, springen, het registratiereglement en het veterinair reglement. De wijzigingen zijn gebaseerd op adviezen van de Fokkerijraden. Inhoudelijk wordt derhalve verwezen naar de paragraaf 1.3 Fokbeleid. Tot slot heeft de Vertrouwenscommissie evenals voorgaande jaren weer gesprekken gevoerd met leden van het Algemeen Bestuur. De Vertrouwenscommissie heeft voordrachten gedaan aan de Ledenraad voor leden van het Algemeen Bestuur en de voorzitter. Dit heeft tot de volgende benoeming door de Ledenraad geleid: Benoeming Algemeen Bestuur • Mevrouw A. Ten Have-Mellema is benoemd als opvolger van de heer I. Haasken als lid van het Algemeen Bestuur van het KWPN. Op voordracht van het Algemeen Bestuur heeft de Ledenraad tevens benoemd, als gevolg van het feit dat de heer H. Rootveld statutair aftredend was als voorzitter van de hengstenkeuringscommissies voor tuigpaard: • De heer J. Hamminga als lid van de hengstenkeuringscommissie tuigpaard.

6

Overeenkomstig het algemeen reglement heeft het Algemeen Bestuur vervolgens de voorzitters uit de commissies benoemd: • De heer J. Hamminga is benoemd als voorzitter van de hengstenkeuringscommissie Tuigpaard. Overige benoemingen: • In de hengstenkeuringscommissie dressuur is de heer W. Ernes herbenoemd. • De heer R. van Woudenbergh is herbenoemd in de hengstenkeuringscommissie dressuur. • In de hengstenkeuringscommissie tuigpaard is de heer L. Tel herbenoemd. De Ledenraad heeft diverse herbenoemingen uitgevoerd ten behoeve van de Tuchtcommissie, de Commissie van Beroep en de Arbitragecommissie. In het verslagjaar werd afscheid genomen van de Ledenraadsleden: • De heer G.A.J. van Aardenne, opgevolgd door de heer D. ter Horst; • De heer H. Wulferink, opgevolgd door de heer J. Verver; • De heer A.F. Brouwer, opgevolgd door mevrouw J.F. Snijder-Hazelhoff; • De heer P.H.G. Schouten, opgevolgd door mevrouw M.I.J. Toonders en • Mevrouw A.T.M. Wolfs, opgevolgd door de heer W.J.J. Goesten. 1.3 Fokbeleid De Fokkerijraden rijpaard, tuigpaard en Gelders paard zijn elk vier tot vijf keer in vergadering bijeen geweest. Om effectief kunnen vergaderen en ten behoeve van optimale coördinatie en afstemming zijn meestal adviseurs van inspectie en de hengstenkeuringscommissie aanwezig, echter niet altijd. Indien er behoefte bestaat om zonder adviseurs te vergaderen dan kan dat. Na rijp beraad gegeven adviezen van de Fokkerijraden zijn overgenomen door het Algemeen Bestuur en waar nodig reglementair bekrachtigd door de Ledenraad. Alle drie de Fokkerijraden hebben in 2013 veel aandacht besteed aan genoomselectie. Het zou de fokkerij geweldig helpen wanneer het mogelijk zou zijn om het erfelijk deel rechtstreeks op het DNA te lezen en op deze manier paarden met het gewenste DNA te kunnen selecteren. Deze techniek, die genoomselectie heet, is een nieuwe fokkerijtechniek die al succesvol wordt ingezet in moderne dierfokkerijprogramma’s zoals bijvoorbeeld bij rundvee. De belangrijkste voorwaarde voor genoomselectie is goed vergelijkingsmateriaal. Van grote groepen paarden moet het fenotype - dat wat aan de buitenkant gemeten kan worden - worden vergeleken met het DNA van de betreffende paarden, om te kunnen ontdekken waar zich bepaalde eigenschappen op het DNA bevinden en waar de gewenste kenmerken liggen. Deze groep paarden wordt de referentiepopulatie genoemd. Het opbouwen van een betrouwbare referentiepopulatie en bijbehorende database is cruciaal. Samen met onderzoekers van Wageningen Universiteit is uitgezocht hoe groot een referentiepopulatie moet zijn om iets toe te voegen aan de huidige selectiestrategie. De database van het KWPN voor wat betreft DNA-materiaal en ook de bijbehorende fenotypen, is relatief al heel erg groot. Hier liggen mogelijkheden voor het KWPN om via genoomselectie het fokprogramma nog verder aan te vullen met de selectiemethoden die er al zijn en daarmee het fokprogramma verder te verbeteren en efficiënter te maken. Mede op advies van de Fokkerijraden heeft eind 2013 een ledeninformatieronde plaatsgevonden. Op basis van alle informatie en de reacties uit het veld zal de Fokkerijraad begin 2014 een advies uitbrengen aangaande dit onderwerp aan het Algemeen Bestuur.

7

Op advies van de Fokkerijraad rijpaard is de centrale groepsbeoordeling gemoderniseerd. Centraal op het nieuwe KWPN-centrum in Ermelo is per hengst een groep veulens getoond zodat fokkers in een dag een goed overzicht konden krijgen van de vererving van jonge hengsten. Bij deze presentatie was tevens de informatie beschikbaar van de aselecte veulenbeoordelingen bij de fokkers thuis. Om de inzenders te stimuleren waren er fokkerspremies te verdienen. De eerste editie was zeer geslaagd. In het KWPN-fokbeleid wordt onderscheid gemaakt tussen hengsten- en merrieselectie. Het onderscheidend vermogen ten opzichte van andere stamboeken is tot nu toe sterk beïnvloed door de hengstenselectie. Toenemende globalisering van de fokkerij zorgt voor een rem op de voorsprong via selectie van hengsten. Hengsten worden immers steeds sneller wereldwijd ingezet. Dit effect wordt versterkt doordat het KWPN een leidende positie heeft in de WBFSH-rankings. De ogen zijn daardoor extra gericht op KWPN-potentieel. De concurrentiekracht van het KWPN zal daarom in toenemende mate uit de merrieselectie moeten komen, zonder toe te geven op de hengstenselectie. Het KWPN is daar al sterk in, maar zal die kracht moeten uitbouwen als ze een leidende positie wil behouden in de toekomst. Door verkleining en professionalisering van het inspectie-/jurykorps voor de merrieselectie kan de beoordeling voor merries beter worden gestandaardiseerd en naar een kwalitatief hoger niveau worden gebracht. Daardoor ontstaat meer uniformiteit en gelijkheid en een betere kwaliteit van de verzamelde data. Op basis daarvan kan betere fokkerijinformatie en -voorlichting worden verstrekt aan fokkers ter ondersteuning van hun fokkerijbeslissingen. Hogere kwaliteit van verzamelde gegevens is niet alleen voor de individuele fokker van belang maar het zal tevens leiden tot betere selectiebeslissingen op populatieniveau. Het risico van vernauwing wordt beheerst doordat het primaat voor het fokdoel en fokbeleid bij de Fokkerijraad ligt. Inspectie voert het beleid uit en signaleert ontwikkelingen en adviseert. Daarnaast is bij een kleiner inspectieteam betere objectieve toetsing mogelijk door standaardisering en grotere aantallen beoordeelde paarden per inspecteur. De openbare gedragscode zorgt voor transparantie en voorkomt ongewenste belangenverstrengeling. De Fokkerijraad adviseerde een geleidelijke implementatie van het nieuwe beleid. Dit is onder meer vormgegeven met de aanstelling van A. Kootstra als inspecteur springen. Daarnaast is een aanvang gemaakt met het accountmanagement voor merriehouders. Dit is zeer positief ontvangen. De laatste jaren is een lichte trendmatige afname van het aantal voor stamboekkeuring en veulenkeuringen aangeboden paarden zichtbaar. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Het kan te maken hebben met de kosten voor het steeds professioneler voorbereiden, strengere voorselectie door de fokkers zelf en de strenge normen die tijdens de keuring worden gehanteerd. Of wellicht met afname van de waarde die fokkers hechten aan predicaten, of de toenemende individualisering in de maatschappij. Maar het is ook een logisch gevolg van afnemende dekcijfers in de voorgaande jaren. Daarnaast speelt het feit dat er steeds meer ‘nieuwe’ fokkers komen wellicht een rol. Die zijn niet van huis uit bekend met keuringen en de teleurstellingen die gepaard kunnen gaan met strenge selectie. Deze trend is ongewenst, omdat daarmee de kwantiteit en de kwaliteit (voorselectie geeft vertekend beeld) van de beschikbare fokkerijgegevens afneemt. Om deze trend tegen te gaan is de laatste jaren op advies van de Fokkerijraad nieuw beleid ingezet. Door nieuwe methodes van keuren - zoals gespecialiseerde aanlegtesten voor springen en dressuur, thuiskeuringen, combinatie van keuringen (aanlegtest en stamboekkeuring) en keuringen tijdens sportcompetities voor leeftijd gerelateerde wedstrijden - is het gelukt om het aantal beoordelingen redelijk op peil te houden. De Fokkerijraden adviseerden de structuur in het merrieselectiebeleid te handhaven en diverse (kleine) modificaties toe te passen op het merrieselectiebeleid en het predicaatstelsel. Selectie tegen erfelijke gebreken heeft al vele jaren een belangrijke plaats in het KWPNfokprogramma. Het KWPN vervult hierbij wereldwijd een voortrekkersrol en investeert veel tijd en geld vanuit de overtuiging dat gezonde paarden beter en langer en met meer plezier presteren en daardoor betere afzetmogelijkheden hebben. Het selectiebeleid tegen osteochondrose is een goed voorbeeld van selectie tegen erfelijke gebreken. Eerder was selectie tegen straalbeenafwijkingen ook zeer succesvol. Dit heeft het welzijn van paarden en de kansen in de markt voor KWPNpaarden aanzienlijk verbeterd.

8

Het hengstenselectiebeleid is vastgelegd in reglementen en besluiten. Het beleid wordt door het Algemeen Bestuur regelmatig met de hengstenkeuringscommissies besproken aan de hand van een beleidsnota. Deze nota wordt voorafgaand jaarlijks in de Fokkerijraad afgestemd. In het kader van de hengstenselectie zijn alle procedures goed geëvalueerd en vervolgens zijn enkele modificaties in het beleid geadviseerd. Zo heeft de Fokkerijraad geadviseerd om voorafgaand aan het najaarsonderzoek van twee naar één zadelpresentatie te gaan. Tevens wordt het moment van klinisch onderzoek en cornage-onderzoek verschoven naar het verrichtingsonderzoek, waardoor de kosten voor inzenders lager kunnen worden. De selectiereglementen dressuur en springen (merries, veulens en ruinen) behoefden aanpassing. Het Algemeen Bestuur heeft het advies van de Fokkerijraad rijpaard overgenomen om een sportpredicaat endurance aan dressuur- en springmerries te gaan verlenen die aan bepaalde eisen in de endurancesport hebben voldaan. De Ledenraad heeft deze wijziging bekrachtigd. Op grond van adviezen van de Fokkerijraad tuigpaard behoefde het selectiereglement voor merries, veulens en ruinen enkele aanpassingen. De IBOP is de enige beoordeling binnen de merrieselectie tuigpaard waarop geen beroep mogelijk was. Voor de reguliere IBOP is nu een beroepsmogelijkheid in de reglementen verwerkt. In het huidige selectiereglement voor merries is opgenomen dat acht jaar en oudere merries via thuiskeuring meteen het predicaat ster kunnen verkrijgen. Via de reguliere stamboekkeuring was dat niet mogelijk en moesten deze merries voor het predicaat ster nog voorgesteld worden op de Centrale Keuring. Het reglement is aangepast zodat aan acht jaar en oudere tuigpaardmerries op de stamboekkeuring ook meteen het predicaat ster toegekend kan worden. In het registratiereglement zijn opgenomen de stamboeken die voor de tuigpaardfokkerij erkend zijn. Ook het selectiereglement voor tuigpaardhengsten behoefde een verandering. In het selectiereglement hengsten is de duur van het verrichtingsonderzoek nu concreter gekoppeld aan leeftijd en niveau in de sport. Daarnaast stond in het reglement nog vermeld dat het onderzoek binnen twee maanden na aanwijzing zou moeten starten. In de praktijk werd hier niet aan voldaan. De wijzigingen zijn door de Ledenraad bekrachtigd. Om misverstanden te voorkomen zijn de voorschriften t.a.v. influenzavaccinaties gelijk getrokken met die van de KNHS. Het exacte schema is te vinden in het Veterinair reglement op de website van het KWPN. Op advies van de Fokkerijraad rijpaard wordt een aantal wijzigingen wat betreft uitbreiding vrijstelling stamboekkeuring springmerries doorgevoerd. Tijdens de stamboekkeuring is, op verzoek van de geregistreerde, vrijstelling mogelijk van het bovenbalkkenmerk ‘vrijspringen’ indien het paard een sportpredicaat eventing heeft. Merries in het bezit van het sportpredicaat eventing kunnen ook via een thuiskeuring in het stamboek als springpaard opgenomen worden en bij 70 punten of meer voor het exterieur worden deze merries ook als springpaard ster verklaard. Om dezelfde reden worden alleen springmerries die voorlopig keur zijn met een sportstand die minimaal gelijk is aan M+5 eventing definitief keur verklaard. Voor een bepaalde groep dressuuren springmerries adviseert de Fokkerijraad een uitbreiding van de herkeuring. Voor paarden die op de stamboekkeuring zijn opgenomen in het stamboek en in de bovenbalk voor exterieur 70 punten of meer hebben gekregen, maar niet voldoende punten in de bovenbalk hebben gekregen voor het vrijspringen of vrijbewegen, geldt dat de geregistreerde een herbeoordeling kan aanvragen. Deze herbeoordeling vindt binnen twee weken na de beoordeling plaats en wordt uitgevoerd door de herkeuringscommissie of keuringscommissie. De Ledenraad is akkoord gegaan met deze uitbreidingen. De Ledenraad heeft het advies van de Fokkerijraad rijpaard overgenomen om de verplichting tot DNA-onderzoek te laten vervallen bij paarden waarvan bij de moeder in het jaar voorafgaande aan de geboorte binnen één of twee opeenvolgende hengstigheidscycli dekkingen en/of inseminaties zijn verricht van twee om meer hengsten. Steekproefsgewijze controle blijft altijd mogelijk. De Ledenraad heeft deze wijziging bekrachtigd. Uiteraard worden de grote evenementen zoals de KWPN Hengstenkeuring en de KWPN Paardendagen regelmatig besproken in de diverse Fokkerijraden.

9

Getoetst is of het fokprogramma van het Gelders paard voldoende rekening houdt met de noodzakelijke bloedspreiding. Gebleken is dat het beleid waarin steeds ruimte is voor nieuw bloed, een positief effect heeft op de genetische diversiteit van het Gelders paard. Dit blijft ook in de toekomst onmisbaar. Het beleid is daarom gecontinueerd. Hoofddoel blijft het fokken van een kwalitatief goed en veelzijdig Gelders paard dat zich onderscheidt van de overige fokrichtingen, waarbij rekening wordt gehouden met inteelt. De Fokkerijraad tuigpaard houdt de vinger aan de pols ten aanzien van inteelt. Het is positief te noemen dat de door de Fokkerijraad geadviseerde maatregelen hun uitwerking hebben gehad en dat de sterke toename van inteelt een halt is toegeroepen. De ingeslagen weg blijft echter noodzakelijk om op dat vlak nog meer te bereiken. 1.4 Ledenservice Stamboek Informatie Systeem Om de ledenservice te vergroten is een bestaand Stamboek Informatie Systeem doorontwikkeld en geschikt gemaakt voor het KWPN. Dit systeem is webbased zodat leden zelf informatie kunnen inzien en deels muteren. In 2013 heeft geleidelijke doorontwikkeling en verdere openstelling plaatsgevonden. 1.5 KWPN-eretekenprogramma In het kader van het KWPN-eretekenprogramma werd de gouden KWPN-speld uitgereikt aan: • De heer A. Hamoen; • De heer M.A. Haasken; • De heer J.P.P. van Rijswijk. Een zilveren KWPN-speld werd uitgereikt aan: • De heer P. Pluijter; • De heer F. Luning; • De heer Chr. Louws; • De heer J. Krist; • De heer A. Timmermans • De heer A. van de Pol. 1.6 Belangenbehartiging Belangenbehartiging van het KWPN en haar leden gebeurt primair door het KWPN zelf en daarnaast via de Koepel Fokkerij en de Sectorraad Paarden en via overleg met internationale organisaties zoals de WBFSH en de FEI. Via veelvuldig overleg in de Sectorraad Paarden heeft het Algemeen Bestuur de belangen van de leden van het KWPN verdedigd voor die onderwerpen waar gezamenlijk optrekken een meerwaarde heeft. Voorbeelden hiervan zijn de BTW-problematiek, identificatie, dierziektebestrijding en het bevorderen van het welzijn van paarden. Financiering van belangenbehartiging dient te geschieden vanuit de onderliggende organisatie. 1.7 World Breeding Federation for Sport Horses (WBFSH) De World Breeding Federation for Sport Horses is een internationale vereniging van stamboeken voor warmbloedpaarden. Ze wordt volledig gefinancierd door de leden. Het KWPN is lid van de WBFSH. Via de World Breeding Federation for Sport Horses is er regelmatig internationaal overleg met andere (buitenlandse) stamboeken. Binnen de WBFSH is onder meer gesproken over dierziektebestrijding en preventie, BTW, welzijn, identificatie, rankings en de wereldkampioenschappen voor jonge paarden dressuur, springen en eventing en regelgeving vanuit Brussel. 1.8 Ongeoorloofd medicijngebruik In 2013 heeft het Algemeen Bestuur na controles op gebruik van ongeoorloofde medicijnen eenmaal aangifte moeten doen bij de Tuchtcommissie van het KWPN. 1.9 Kennisontwikkeling Om de concurrentiekracht verder te versterken besteedt het KWPN al jaren veel aandacht aan innovatie op het gebied van fokkerij. Samen met universiteiten en instituten in binnen- en buitenland wordt nieuwe kennis ontwikkeld en toegepast. Samen met Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR) wordt gewerkt aan het zoeken naar de verantwoordelijke genen voor osteochondrose. Samen met CR Delta en WUR wordt gewerkt aan optimalisatie van de

10

fokwaardenschatting. Via bezoek van (internationale) congressen en symposia worden nieuwe ontwikkelingen gevolgd. De wetenschappelijk medewerker van het KWPN is hierbij de spin in het web, die naast de taal van de wetenschap tevens de praktijk verstaat. Er zijn samenwerkingsverbanden met hippische onderwijsinstellingen en gezamenlijk zijn cursussen gegeven. In het kader van kennisoverdracht is de Fokkerijraad betrokken bij een project van hippisch onderwijs. Er is inhoudelijk input geleverd voor de opzet van een digitale kennisbank over erfelijkheidsleer voor paarden. Dit project staat onder leiding van Fokkerijraadslid Hans van Tartwijk. Begin 2013 is deze cursus gelanceerd. In het kader van juryopleiding en uniformering zijn diverse gespecialiseerde bijeenkomsten georganiseerd. Naast inhoudelijk beoordelen en uniformering voor de verschillende fokrichtingen zijn aan de orde geweest erfelijkheidsleer, fokwaardenschatting, bloedvorming, merrielijnen en mondelinge toelichting. Daarnaast zijn veel lezingen gegeven door de medewerkers van het KWPN.

11

2. Afdeling Inspectie 2.1 Hengstenselectie spring- en dressuurpaarden Eind 2012 trad Arie Hamoen af als voorzitter van de hengstenkeuringscommissie dressuurpaard, springpaard en Gelders paard. De dressuurcommissie werd aangevuld met Marian Dorresteijn. Wim Ernes, die al zitting had als lid samen met Reijer van Woudenbergh, werd benoemd tot voorzitter. Bij de springcommissie werd eveneens een al in de commissie aanwezig lid in de persoon van Daan Nanning benoemd tot voorzitter. Hester Klompmaker trad toe als lid van de hengstenkeuringscommissie. Cor Loeffen, die in 2011 al toetrad tot de springcommissie completeert het trio. De eerste bezichtiging, die voorafgaand aan de KWPN Hengstenkeuring Powered by Massey Ferguson in ’s Hertogenbosch plaatsvindt, vond voor wat betreft de dressuur- en springhengsten op het KNHS–centrum in Ermelo plaats. Uit een aanbod van 516 hengsten werden 125 springhengsten en 79 dressuurhengsten doorverwezen naar de tweede bezichtiging. Er kon worden geselecteerd uit een wat lager aanbod van hengsten dan het jaar daarvoor, toch was het aantal doorverwezen hengsten naar ’s-Hertogenbosch hoger dan het voorgaande jaar. In 2013 begon de KWPN Hengstenkeuring Powered by Massey Ferguson in ‘s Hertogenbosch op woensdag 30 januari. Op deze eerste dag kwamen de springgericht gefokte hengsten in de baan voor hun tweede bezichtiging. De afsluiting van de woensdag was een nakomelingenwedstrijd, waarbij kinderen van verschillende leeftijden van springhengsten het tegen elkaar opnamen. Ook het programma van de donderdag stond in het teken van de springpaardenfokkerij. Alle springgericht gefokte hengsten die niet al op woensdag in de baan waren geweest kwamen voor hun tweede bezichtiging in de kooi voor het vrijbewegen en vrijspringen. ’s Avonds vonden de finales van de GMB Hengstencompetitie plaats, en konden fokkers de jonge hengsten, goedgekeurd in 2012, in de baan zien. Ook werd afscheid genomen van de actieve sportcarrière van Van Schijndel’s Rascin. Het Rabo Talententeam presenteerde zich middels een spectaculaire rubriek barrièrespringen. De VHO Trofee was een vast en geslaagd programmaonderdeel van de donderdagavond. Nieuw was de afsluitende Grote Prijs, de 1.50m-rubriek die voor veel spanning en voor een mooie winnaar - Warrant onder Henk van de Pol - zou zorgen. Op vrijdag kwamen de in de dressuurrichting gefokte hengsten in de couloir voor het vrijbewegen in hun tweede bezichtiging. Het avondprogramma bestond uiteraard onder andere uit de presentatie van de nieuwe jaargang goedgekeurde hengsten van 2012 en de finales van de GMB Hengstencompetitie. In het showblok ‘Olympische verervers’ werd de invloed van het KWPN op de Olympische Spelen nog eens benadrukt. Nakomelingen van Jazz, Lancet en Ferro kwamen in de baan. Anky van Grunsven verzorgde tezamen met een aantal Rabo Talenten een interessante clinic, en ook de zilveren medaillewinnaars van de Olympische Spelen, Parzival en Adelinde Cornelissen, ontbraken niet. Zij gaven een clinic. In de rubriek ‘Coming Stars’ werd een aantal oud-deelnemers aan het WK in Verden aan het publiek gepresenteerd. Veel indruk maakten ook de hengsten Netto en Hofrat, die onder het zadel werden gepresenteerd in het kader van hun derde bezichtiging. De afsluiter van de avond was de wedstrijd om de VHO Trofee. Net als vorig jaar werden de hengsten individueel in korte showblokjes voorgesteld, waarbij het publiek door middel van het geven van applaus kenbaar kon maken wie er als winnaar uitgeroepen moest worden. Voor het tweede jaar op rij was Vivaldi de overduidelijke winnaar, voorgesteld door Hans Peter Minderhoud. De derde bezichtiging, waarbij de spring- en dressuurhengsten aan de hand in de baan komen, vond op zaterdag plaats. Uiteraard vond ook de huldiging van KWPN Paard van het Jaar plaats, deze titel ging naar Big Star. Ook werden onder andere de goedgekeurde tuigpaardhengsten van 2012 en de nieuwe predicaathengsten bij de tuigpaarden gepresenteerd en werd de hengstencompetitie Gelders paard verreden. Cizandro won voor de tweede maal op rij de Oregon Trofee. Er werd afscheid genomen van Arie Hamoen als voorzitter van de Hengstenkeuringscommissies Gelders paard, dressuurpaard en springpaard. Hij kreeg een gouden KWPN-speld voor zijn grote bijdrage aan de hengstenselectie de afgelopen jaren. Na de derde bezichtiging (inclusief de her- en nakeuring) kregen 51 driejarige springhengsten en 31 driejarige dressuurhengsten en twee oudere dressuurhengsten een uitnodiging voor het verrichtingsonderzoek (in augustus kwam daar via de herkansing onder het zadel nog één hengst in de springrichting bij).

12

Kampioen van de springhengsten in ‘s Hertogenbosch werd Freeman VDL, een zoon van Emmerton (uit Be Helena keur IBOP-spr van Chin Chin, fokker VDL Stud uit Bears). In de dressuurrichting was het Fierce-S (Ampère uit Warkle M ster PROK van Ferro, fokkers Veehandel Musterd uit Hoge Zwaluwe en Stal Gasaya uit Dorst) die de titel kreeg. Vanaf 2012 kunnen vier- tot en met zevenjarige rijpaardhengsten alleen nog maar voor goedkeuring in aanmerking kunnen komen via deelname aan de VION-Cup (vanaf 2014 de ISAHCup) en de Pavo Cup. Voor de springpaarden zijn er in de VION-Cup rubrieken voor vier- t/m zevenjarigen. In de Pavo Cup voor jonge dressuurpaarden alleen voor vier- en vijfjarigen. De aangeboden zesjarige dressuurhengsten rijden de vrije proef voor zesjarige paarden, voor de zevenjarige dressuurpaarden is dit de Kür van de klasse ZZ-Licht (zonder muziek). Aangewezen hengsten moeten, voordat ze kunnen deelnemen aan het najaarverrichtingsonderzoek, wel voldoen aan alle veterinaire criteria. Eén vijfjarige dressuurhengst, Ebony (v.Painted Black) kreeg via deze weg een uitnodiging voor het verrichtingsonderzoek en werd ingeschreven in het stamboek. Ook werd één vijfjarige springhengst aangewezen en ingeschreven, dit was Edinburgh (v.Vleut). De KWPN-hengstenkeuringscommissies erkenden in 2013 de volgende hengsten door middel van individuele erkenning. Het zijn: Springen: - Zinedine B (Guidam x Heartbreaker) - Chaman (Baloubet du Rouet x I Love You) Dressuur: - De Niro (Donnerhall x Akzent II) - Damon Hill (Donnerhall x Rubinstein I) De hengst Berlin werd in 2013 keur verklaard en Emilion kreeg zelfs het predicaat preferent. Beide hengsten zijn op de KWPN Hengstenkeuring Powered by Massey Ferguson van 2014 gehuldigd. De afstammelingenkeuring werd in 2013 voor het eerst centraal op het KWPN-centrum gehouden, en dus niet meer bij de hengstenhouder. Hierdoor kon de fokker op één locatie nakomelingen van alle jonge hengsten bekijken. Nieuw was ook dat de veulens niet meer aselect gekozen waren door het stamboek, maar dat de hengsteneigenaar minimaal zes en maximaal tien van de veulens van zijn hengst kon tonen. De informatie van de aselect gekozen thuis gescoorde veulens was voorhanden, zodat de hengstenkeuringscommissie en de fokkers goed geïnformeerd hun mening over de collecties konden vormen.

13

2.2 Hengstenselectie tuigpaarden en Gelderse paarden Voor wat betreft de tuigpaardhengsten was de selectie in handen van voorzitter Henk Rootveld, Reijer van Woudenbergh en Lammert Tel. De selectie van de Gelderse hengsten was in handen van de nieuwe voorzitter Reijer van Woudenbergh, Ad Aarts en het nieuwe hengstenkeuringscommissielid Marloes van der Velden. In 2013 vond de eerste bezichtiging voor de tuigpaardhengsten voor de tweede keer plaats tijdens het evenement Paard 2013 in Hardenberg. Door deze samenwerking was er ook een aantal aangespannen wedstrijden, zodat sport en fokkerij fraai gecombineerd kon worden. 24 driejarige hengsten kwamen voor de jury, elf (één via de na- en herkeuring en herkansing) mochten er door naar de tweede bezichtiging. De hengsten waardeerden zich op na Hardenberg, waardoor er maar liefst acht werden aangewezen voor het verrichtingsonderzoek (inclusief na- en herkeuring en herkansing). Tot kampioen van de tuigpaarden werd uitgeroepen Fantijn (uit Uderose keur pref van Manno, fokker H. Boelens uit Bunne), een zoon van de in 2012 preferent verklaarde Patijn. In de strijd om de Oregon Trofee ging de winst voor de tweede keer op rij naar Cizandro. De eerste bezichtiging van de Gelderse hengsten vond plaats in Ermelo gelijktijdig met die van de rijpaardhengsten, de tweede bezichtiging in Hardenberg tijdens Paard 2013. Beide hengsten die aantraden in de tweede bezichtiging, werden doorverwezen naar de derde bezichtiging in ’sHertogenbosch en eveneens aangewezen voor het verrichtingsonderzoek. Kampioen in de Brabanthallen werd Festival (Wynton uit Lionne ster prest van Zep, fokker H.C. Vonk uit Lienden). Er werden in 2013 geen tuig- of Gelderse hengsten keur of preferent verklaard. 2.3 Genoomselectie Paardenfokkerij is tot op heden gebaseerd op de theorie van de kwantitatieve genetica. Daarbij worden zoveel mogelijk waarnemingen gedaan aan zoveel mogelijk paarden en hun familieleden. Het zou geweldig helpen wanneer het mogelijk zou zijn om het erfelijk deel rechtstreeks op het DNA te lezen en op deze manier paarden met het gewenste DNA te kunnen selecteren. Toepassing van deze techniek, genoomselectie genaamd, wordt besproken in de vereniging (zie paragraaf 1.3). 2.4 Paard van het Jaar Tijdens de KWPN Hengstenkeuring Powered by Massey Ferguson in ‘s-Hertogenbosch werd het KWPN Paard van het jaar 2012 bekend gemaakt: Big Star. 2.5 KWPN Select Sale De KWPN Select Sale vormde zoals gebruikelijk het sluitstuk van de hengstenkeuring. Totaal 28 hengsten, waarvan vier wildcards, kwamen onder de hamer van veilingmeester Hans Sinnige. Veilingtopper werd Ferdinand (Vivaldi x Havidoff), die voor 160.000 euro werd behouden voor Nederland en werd gekocht door de familie Witlox. Het jaar 2013 was een uitermate succesvol jaar voor de KSS: vier in 2013 geveilde hengsten werden na het verrichtingsonderzoek ingeschreven in het stamboek. Naast de veilingtopper Ferdinand (v.Vivaldi) waren dit verrichtingstopper Flying Dream (Zapatero VDL x Indoctro), Fire (Vleut x Namelus R) en Farfan M (Cantos x Lux). 2.6 Verrichtingsonderzoek Voor aangewezen hengsten in de fokrichting rijpaard geldt dat eigenaren konden kiezen voor het voorjaars- of najaarsonderzoek. Het verrichtingsonderzoek kon in 2013 voor het eerst plaatsvinden op het splinternieuwe KWPN-centrum, de hengsten in het voorjaarsonderzoek wijdden de stallen in na maandenlang hard werken aan de bouw ervan. Na het voorjaarsverrichtingsonderzoek werden negen rijpaardhengsten in de richting springen (Freedom, Farfan M, Fibonacci, Fabriano VDL, Felton VDL, First Verdi, Fandango en Fire, Flying Dream) en zeven rijpaardhengsten in de richting dressuur (Five Star, Ferdeaux, Fairytale, Foreign Affair, Foundation, Ferdinand en Electron) ingeschreven in het stamboek. Na de gebruikelijke voorjaarstest voor de tuigpaardhengsten werden Delviro HBC (Vulcano x Waterman), Emilano (Manno x Milano), Fabuleus (Unieko x Marvel) en Fantijn (Patijn x Manno) ingeschreven in het stamboek.

14

Ook werd de Gelderse hengst Floris BS ingeschreven. Na het najaarsverrichtingsonderzoek werden zeven dressuurhengsten ingeschreven: Franklin, Fellini, Feel Good, For Gribaldi, Firestone, Fashion Hill en Ebony. Acht springhengsten (Famous, Freestyle, Forsyth, Freeman VDL, F-one USA, Farmgraaf, Freezing Rain en Edinburgh) werden eveneens in het stamboek ingeschreven. Ook trad Henk Hammers in 2013 aan in zijn functie als bedrijfsleider, wat onder andere inhoudt dat hij verantwoordelijk is voor de dagelijkse training van zowel de hengsten in het verrichtingsonderzoek als de merries in de EPTM. Bij de tuigpaardhengsten was de training in handen van Henk Hammers en Udo de Haan. 2.7 Merrieselectie Het keuringsseizoen 2013 begon op 6 juni met de eerste stamboekkeuring in het Zeeuwse Vrouwenpolder. De eerste Centrale Keuring vond plaats in Houten voor de regio Utrecht, op 21 juni. De afsluiting van het keuringsseizoen zijn de KWPN Paardendagen, deze vonden plaats van 12 tot en met 17 augustus met op zaterdag de Nationale Tuigpaardendag. Wat betreft het keuringssysteem hebben ten opzichte van 2012 geen grote wijzigingen plaatsgevonden. Wel is de lijst met erkende stamboeken uitgebreid, waardoor er meer paarden naar de stamboekkeuring kunnen komen. Ook is de thuiskeuring nu voor eerder beoordeelde paarden met het sportpredicaat ook mogelijk, eerder konden alleen niet eerder beoordeelde paarden thuis worden gekeurd. De stamboekopname tijdens jonge paardencompetities werd uitgebreid, naast de vierjarigen konden nu ook vijfjarige paarden worden opgenomen tijdens de VION-Cup, Hendrix-competitie en Pavo Cup. In 2013 zijn er voor het eerst thuiskeuringen in België gehouden, nadat er via een enquête was geïnventariseerd of hiervoor belangstelling was. Via deze weg zijn er enkele paarden opgenomen. Per 1 januari 2013 heeft Bart Henstra de taken van Ben Bontjer als regio-inspecteur van de regio Groningen overgenomen. Arnold Kootstra is in het keuringsseizoen 2013 voor het eerst in functie geweest als regio-inspecteur springen in Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. Petro Trommelen werd eind 2012 aangesteld als regio-inspecteur van Limburg voor wat betreft de richting dressuur. Dat betekent dat hij eveneens het keuringsseizoen 2013 voor de eerste maal in deze hoedanigheid in functie was. 2.8 Statistieken merriekeuringen 2013 Rijpaarden In 2013 werden er 1552 paarden voorgebracht op de stamboekkeuringen tijdens het merriekeuringsseizoen (inclusief afgewezen paarden). Dit waren er 188 minder dan in 2012. Naast de reguliere stamboekkeuringen, kunnen paarden ook via andere routes worden aangeboden voor stamboekopname. De thuiskeuring is daar één van. In totaal werden in 2012 320 merries via thuiskeuring opgenomen in het stamboek. In 2013 waren dat er 255. Ook via de merrietesten (IBOP en EPTM) en jonge paardenwedstrijden worden merries in het stamboek opgenomen. Steeds meer paarden worden aangeboden op deze alternatieven voor de stamboekkeuring. In 2013 werden op deze manier in totaal nog 219 paarden aangeboden voor stamboekopname. 778 paarden werden tijdens de reguliere stamboekkeuringen als dressuurpaard beoordeeld. Het gemiddelde sterpercentage steeg wederom van 48,4% in 2012 naar 52,5% in 2013. Op de Centrale Keuringen van dit jaar werden 518 dressuurmerries aangeboden voor graadverhoging, dat zijn er 36 meer dan in het vorige jaar. In 2012 werden er ook al meer merries aangeboden op de Centrale Keuring in de dressuurrichting dan het jaar ervoor. Gemiddeld werd 76% voorlopig keur, dat is 11% meer dan in 2012. In 2013 werden 757 paarden tijdens de reguliere stamboekkeuringen als springpaard beoordeeld. In deze discipline steeg het sterpercentage ook dit jaar een paar procent naar 58,6% over alle leeftijden. Op de Centrale Keuringen van dit jaar werden 479 merries in de springrichting

15

aangeboden, exact evenveel als in 2012. Het percentage merries dat in graad werd verhoogd lag in 2013 op 87%, 15% hoger dan in 2012. Het lijkt erop dat eigenaren zelf sterk voorselecteren en inschatten of het zin heeft hun merrie aan te bieden voor graadverhoging op de Centrale Keuring. Halfbloeden De afgelopen jaren werd op een aantal stamboekkeuringen in het land een rubriek georganiseerd voor kinderen afstammend van een volbloedouder. De Centrale Keuring voor deze merries vond vervolgens plaats op een Centrale Keuring in het midden van het land. In de praktijk bleek dat geregistreerden vaak toch kozen voor deelname aan de stamboekkeuring in hun eigen regio. Om die reden werd besloten dat elke stamboekkeuring vanaf 2013 een eigen rubriek ‘paarden afstammend van een volbloedouder’ kreeg en dat ze ook op elke Centrale Keuring binnen hun eigen groep werden beoordeeld. Op elke Centrale Keuring kon de jury paarden uit deze rubriek uitnodigen voor de Nationale Merriekeuring. Eén merrie werd uitgenodigd voor de Nationale Merriekeuring en werd daar uitgeroepen tot kampioene van de halfbloedmerries van haar jaargang. Dat was Florosa (Roven xx uit Generosa ster pref van Notaris, f/g G. van Sijpveld uit Ommeren). Gelders paard Voor wat betreft de fokrichting Gelders paard geldt dat er in Didam 59 Gelderse paarden beoordeeld zijn, dat zijn er 13 meer dan in 2012. Dertig van hen kregen het sterpredicaat (50,1%). In Hengelo, op de Dag van het Gelders Paard, verschenen dertig merries in de baan, waarvan er zeventien werden bevorderd tot (voorlopig) keur. Eén merrie werd via de thuiskeuring opgenomen in het stamboek. Tuigpaarden Van de in totaal 138 aangeboden merries, een behoorlijk hoger aantal dan in 2012, behaalden er 84 het predicaat ster (60,9%). Een percentage dat iets lager ligt dan in 2012. In totaal werden er 28 merries meer voor stamboekopname aangeboden. 51 van de 89 aangeboden driejarige merries behaalden het sterpredicaat (57,3% ten opzichte van 62,9% in 2012). Voor wat betreft de vier jaar en ouderen geldt dat 33 van de 49 beoordeelde merries werd bevorderd tot ster (67,3 % ten opzichte van 69% in 2012). Herkeuring Vanaf 2003 wordt na afloop van het keuringsseizoen een herkeuring georganiseerd. Vanaf 2006 is deze gecombineerd met een nakeuring. Voor de nakeuring werden dit jaar drie merries aangemeld, voor de herkeuring elf. Via de herkeuring werden twee dressuurpaarden ster en voorlopig keur verklaard, drie springpaarden ster en één ster en voorlopig keur verklaard, en één Gelders paard ster en voorlopig keur verklaard. Via de nakeuring werd één springpaard ster en voorlopig keur, en één merrie elite. 2.9 IBOP/EPTM In 2013 hebben weer veel merries deelgenomen aan de IBOP-proeven en EPTM testen. Rijpaarden In 2013 werden in totaal 763 rijpaarden voorgesteld in de IBOP, waarvan 333 springpaarden en 430 dressuurpaarden. 249 springpaarden slaagden (74,8%). Ook namen 430 dressuurpaarden deel aan de IBOP, waarvan er 254 slaagden (59,1%). In totaal deden er maar liefst 100 paarden meer mee aan de IBOP dan in 2012. In de EPTM behaalden 83 paarden in de springrichting een resultaat van 75 punten of meer. In de dressuurrichting waren dit er 40. Vanaf halverwege 2013 werden de EPTM-testen alleen nog op het KWPN-centrum georganiseerd. Gelders paard In Didam werd op 2 november de IBOP-proef afgenomen. In de aangespannen proef waren vier deelnemers, twee daarvan slaagden hiervoor. De rijproef kende vijf deelnemers, die allen 70 punten of meer scoorden en daarmee geslaagd zijn. Tuigpaard De reguliere IBOP in het voor- en najaar (14 mei en 1 november), bestaande uit een dressuurproef en een showproef, kende in totaal tien deelnemers. Vijf slaagden hiervoor. De alternatieve IBOP, die op het buitenterrein op stamboek- en Centrale Keuringen wordt verreden, kende een deelname

16

van acht merries. zes slaagden voor de alternatieve IBOP, waarbij de merries tweemaal minimaal 75 punten moeten behalen. 2.10 KNHS/KWPN Kampioenschap jonge springpaarden om de VION-Cup Het kampioenschap voor jonge springpaarden om de VION-Cup werd zoals gebruikelijk tijdens de KWPN Paardendagen verreden. De halve finalewedstrijden om deze kampioenschappen werden gehouden op maandag 12, dinsdag 13 en woensdag 14 augustus. De finales vonden plaats op donderdag 15 augustus. Om deel te kunnen nemen in Ermelo moesten de paarden zich kwalificeren op basis van hun sportstand. Naast de reguliere sport bestaat er voor de vierjarige springpaarden de mogelijkheid om zich tijdens de Centrale Keuringen te plaatsen voor het kampioenschap. De paarden hoeven dan geen minimale sportstand te hebben: tijdens de CK werden ze door een jury beoordeeld op springtechniek (2x) en het gaan tussen de hindernissen. Van de totaalscore werden de strafpunten behaald in het parcours afgetrokken. Voor selectie waren minimaal 21 punten nodig. De winnaars heetten in 2013: Broere Extase (v.Casall), Day Dream (v.Zento), Cidante (v.Lupicor) en Bronco M (v.Quasimodo Z). 2.11 Wereldkampioenschap jonge springpaarden De wedstrijden om de KNHS/KWPN Kampioenschappen voor vijf-, zes- en zevenjarige springpaarden vormen de voorselectie voor afvaardiging naar het WK voor jonge springpaarden in Lanaken enkele weken later. Bijna 800 paarden met deelnemers uit 40 verschillende landen verschenen aan de start op dit WK. De zevenjarige KWPN-hengst Bacardi VDL (v.Corland) sleepte onder Jos Lansink de zilveren medaille binnen in zijn leeftijdsklasse. Bij de zesjarigen won Calimera (v.Van Gogh) eveneens zilver, gereden door Marcel Willems. De even oude KWPN-hengst Cidane (v.Heartbreaker) finishte met Kristian Houwen op minimale afstand van Calimera en won het brons. De derde zilveren KWPN-medaille was voor Castlefield Denver (v.Quasimodo) onder Bertram Allen) bij de vijfjarigen.

17

2.12 Pavo Cup De puntengrens voor doorverwijzing naar de halve finale in Ermelo werd in 2013 verhoogd naar 75 punten. Het doel was wel om evenveel paarden in Ermelo te krijgen. Dus: meer spreiding in de punten en meer tevreden deelnemers. Net als in 2012 werd er in groepjes van twee paarden gereden. De voorselecties voor de halve finale van de Pavo Cup vonden plaats op de Centrale Keuringen. De halve finale voor de vierjarige en vijfjarige dressuurbeloften vond plaats op de KWPN Paardendagen op dinsdag 13 augustus en woensdag 14 augustus. De finales vonden plaats op donderdag 15 augustus. De beste drie vier- en vijfjarigen werden gereden door gastruiter Anna Sophie Fiebelkorn. De overwinning bij de vijfjarigen ging naar Dancer (v.Vivaldi). De winst bij de vierjarigen was voor de KWPN-goedgekeurde hengst Everdale (v.Lord Leatherdale). 2.13 Wereldkampioenschap jonge dressuurpaarden In het tweede weekend van augustus vond in het Duitse Verden het Wereldkampioenschap voor jonge dressuurpaarden plaats. Tijdens de finale voor vijfjarigen was het Dorado (v.Krack C) die onder Emmelie Scholtens een mooie bronzen medaille behaalde en daarmee het beste resultaat voor het KWPN neerzette. In de top 10 bij de vijfjarigen waren er vijf KWPN’ers. Naast Dorado waren dat Dolcherie (v.Painted Black) met Tom Franckx (5e), Don Juan de Hus (v.Jazz) onder de Franse Jessica Michel (6e), Desperado (v.Vivaldi) met Emmelie Scholtens (7e) en Dancer (v.Vivaldi) met Kirsten Brouwer (9e). Ook Dream Boy (v.Vivaldi) en Gerdine Maree plaatsen zich voor de finale en werden veertiende. Bij de zesjarigen was het beste resultaat (de negende plaats) voor Decor Cachet L (v.Jazz) met Mirelle van Kemenade-Witlox. Tiende in de finale werd Coco-Chanel (v.Sandreo) van Patrick van der Meer. 2.14 VSN-Cup Inmiddels is de VSN-Cup voor vijfjarige eventingpaarden, tijdens de KWPN Paardendagen, een begrip. In 2013 vond alweer de vijfde editie van deze talentenjacht plaats en het enthousiasme om ervoor in te schrijven bleek onverminderd groot. Winnaar werd Davinci (v.Van Gogh) met Loes van Gils. 2.15 Men Cup De woensdag van de KWPN Paardendagen stond mede in het teken van de tweede editie van het KNHS/KWPN Kampioenschap voor jonge menpaarden. Tijdens deze editie werd het kampioenschap opgesplitst in twee leeftijdscategorieën: vier- en vijfjarigen, en zes- en zevenjarigen. Het kampioenschap bestond uit drie onderdelen: dressuur, vaardigheid en de terreinproef, bestaande uit enkele eenvoudige marathonhindernissen. In de jongste categorie was het de Gelderse KWPNhengst Danser (v.Sander) met Henk Hammers die de kampioenstitel opeiste. Piet de Ronde reed zijn Mr. Bojangles (v.Undigo) voor het tweede opeenvolgende jaar naar de kampioenstitel, dit keer in de leeftijdscategorie zes- en zevenjarigen.

18

2.16 WK Young Breeders In 2013 werd het WK Young Breeders, een wereldkampioenschap voor het beoordelen, voorbrengen en lineair scoren van paarden, gehouden in Zweden. Het WK wordt eens per twee jaar gehouden. Het KWPN was met twee teams van het JongKWPN (een junior team, in de leeftijd van zestien t/m negentien jaar, en een senior team, in de leeftijd van twintig tot vijfentwintig jaar) goed vertegenwoordigd. Voorafgaand aan het WK waren de teams klaargestoomd door de inspecteurs van het KWPN. Via een uitgebreid cursustraject hadden de JongKWPN-ers hun kennis en ervaring uitgebreid op het gebied van theorie, beoordeling exterieur, beweging en vrijspringen en het correct voorbrengen van een paard. Ook tijdens het WK was inspecteur Ine van Deurzen aanwezig als coach en teamleider, tezamen met JongKWPN-adviseur Charlotte Dekker. Een bus vol supporters kleurde het Zweedse Bollerup oranje. 23 stamboeken namen deel. Ellen van Sommeren won brons bij het onderdeel ‘exterieurbeoordelen’ bij de senioren. 2.17 Nationale Merriekeuring De Nationale Merriekeuring voor dressuur-, spring- en Gelderse paarden vond plaats op vrijdag 16 augustus. Net als vorige jaren was het kampioenschap vrijspringen geïntegreerd in het kampioenschap bij de driejarige merries: de beoordeling in het vrijspringen en die aan de hand leidden tezamen tot een eindoordeel. Kampioene van de driejarige dressuurmerries werd Flieka (Voice uit Zeoline stb-ext van Jazz, fokker A.F.T. Beeren uit Weert). Het kampioenschap voor driejarige springmerries was voor Bustique-dochter Footlose (uit Camillo Z keur van Concorde) van f/g Stal Hendrix uit Kessel. Kampioen bij de springgefokte veulens was Imagine H (Etoulon VDL uit Amber W stb van Indoctro, f/g M. Hokse uit Staphorst). Islero W (Apache uit Ashanti elite IBOP-dr van Sandreo, fokker S. Snijders uit Lichtenvoorde van de fokker en H.W. Westervelt uit Lichtenvoorde) was in 2013 de beste bij de dressuurgefokte veulens. Kampioen van de Gelders paard veulens werd Ivo (Alexandro P uit Dominga ster van JetSet-D, f/g G. van der Es uit Een). First Juwel B (Wynton uit Burley-B ster PROK van Rubus B, f/g G.S.W. te Bokkel uit Eerbeek) werd gekroond tot kampioene van de driejarige merries. Carola-Woma (Vitens uit Miranda keur sport-men van Fabricius, f/g M. Wopereis uit Mariënvelde) was de beste bij de vier- t/m zevenjarige merries. Op de Nationale Merriekeuring werden de Fokkers van het Jaar type rijpaard en tuigpaard gehuldigd. De Fokker van het Jaar van het Gelders paard wordt altijd gehuldigd op de Nationale Dag van het Gelders paard. Deze grote eer viel te beurt aan Cees Klaver (springpaarden), Emmy de Jeu (dressuurpaarden), Piet Lelieveld (tuigpaarden) en Stien en Rinze Postma-Van der Wal (Gelders paard). 2.18 Nationale Tuigpaardendag Een schitterende dag met schitterende kampioenen, zo kan de 29ste Nationale Tuigpaardendag in Ermelo de geschiedenis in gaan. De Nationale Tuigpaardendag vond plaats op zaterdag 17 augustus. Na een uitgebreide evaluatie kende deze populaire dag in 2013 een iets aangepast programma. Door op de maandag tijdens de KWPN Paardendagen voor de veulens, de tweejarige hengsten en de driejarige tuigpaarden in tuig een voorselectie te organiseren, kon de finale van de Nationale Veulenkeuring plaatsvinden op de NTD. Kampioen bij de veulens werd Idealist (Eebert uit Charisma keur van Waldemar), f/g G.J.H. & G. Hermanussen uit Beers. Kampioen bij de tweejarige merries werd Girzela-C (Patijn uit Zina ster van Manno) van f/g J. Castelijns uit Hapert. Fiderose (Patijn uit Side Rose keur pref van Manno) van f/g J.H. Gast uit Almelo was kampioen bij de driejarige merries. Bij de keur/elitemerries was het Biantha V (Manno uit Niantha keur pref van Renovo, fokker P.A.M. van der Velden) van G. Hermanussen uit Beers die de hoogste eer meenam. Aangespannen gaat het uiteindelijk om de Greet Bergstra Bokaal en die was voor de geweldig showende Den Roos (Tendens HBC uit Morgenroos keur pref van Renovo) van f/g Harry en Henk van Middelaar uit Hoogland. Harry liet de vos op het juiste moment pieken en Den Roos kon haar titel behouden. Harry van Middelaar kon vervolgens nog een prachtoverwinning op zijn naam schrijven. Met Brandy (Uromast uit Uniek van Waterman, fokker N.W.C. Augustinus uit Ingen) van het Brandy Consortium won hij ook het KWPN kampioenschap ereklasse. De strijd tussen een zestal hengsten om de Manno Trofee was heel boeiend. Winnaar werd de heel voornaam showende hengst Cizandro (Waldemar uit Uizandra ster Manno) van f/g gebr. Den Otter en gebr. Van Manen. Robbie van Dijk was de rijder. Even later werd Cizandro gehuldigd als Tuigpaard van het Jaar 2013. Prachtig was ook de rubriek tuigpaarden gereden door Junioren. Het was Manon Veerman die gezeten naast haar vader Leendert de vos Besterly Amadeus (v.Saffraan) op indrukwekkende wijze naar het kampioenschap reed. Famous (Manno uit Niantha keur pref van

19

Renovo, fokker P.A.M. van der Velden uit Vorstenbosch) van Stal Aris van Manen/J.B.A. Oosterlaar was in handen van Aris van Manen de beste in de rubriek driejarige tuigpaarden om de Egbert Emmink Bokaal. De koppositie bij de tweejarige hengsten was voor Grenadier (Patijn uit Relandra ster van Lorton, fokker W.L. Ruinemans uit Rhenen). Grenadier is van G.A. Lueks uit Lunteren. 2.19 Thuisinspectie veulens In 2008 is naast de reguliere afstammelingenkeuring een proef gestart waarbij de eerste 25 bij het KWPN geregistreerde nakomelingen door de (regio)inspecteurs bij de fokkers thuis lineair gescoord worden. Na een genetische analyse in 2010 op de verkregen scores, werden de resultaten begin 2011 bediscussieerd in de Fokkerijraad. Besloten werd om de veulenscores te continueren, naast de reguliere afstammelingenkeuring, en vanaf dat jaar te gaan verwerken in de fokwaardenschatting. Van jonge hengsten kan nu dus drie seizoenen eerder een fokwaarde worden gepubliceerd. 2.20 Karakteronderzoek Het begrip ‘karakter’ maakt al jaren onderdeel uit van het fokdoel van het KWPN. We willen immers een paard fokken dat werkwillig is en een meewerkend karakter heeft. Het KWPN is in 2008 als eerste stamboek ter wereld begonnen met onderzoek naar het meetbaar maken van karaktereigenschappen. Dit gebeurt in samenwerking met wetenschappers. In 2009 is gestart met het lineair scoren van het karakter van merries en hengsten tijdens hun meerdaagse aanlegtest. Dit onderzoek is in 2013 voortgezet. 2.21 KWPN Competitie Paardenbeoordelen In 2013 heeft er geen KWPN Competitie Paardenbeoordelen plaatsgevonden. Elke twee jaar (even jaar) wordt er een competitie uitgeschreven voor de rijpaarden. In het oneven jaar wordt er, naar behoefte, een competitie uitgeschreven voor het Gelders paard en tuigpaard. 2.22 Benoemingen Hengstenkeuringscommissies De samenstelling van de Hengstenkeuringscommissies zijn eind 2012, na het vertrek van Arie Hamoen als voorzitter van de commissies dressuur, springen en Gelders paard, opnieuw vastgesteld, zoals eerder vermeld in dit verslag. Eind 2013 werd bekend gemaakt dat Johan Hamminga zou toetreden tot de hengstenkeuringscommissie tuigpaard, waarmee hij Henk Rootveld verving die aftredend en niet herkiesbaar was. In januari 2014 zou hij voor het eerst actief zijn. In het jaar 2013 zelf zijn er geen wijzigingen geweest. 2.23 KWPN in UK Het ledenaantal in UK is met ruim 450 leden vorig jaar en 370 leden in 2013 gedaald. Het aantal geboren veulens is ten opzichte van vorig 2012 weer gestegen. Dit is een trend: in 2011 waren dit er 147, in 2012 184 en in 2013 196. Het aantal beoordeelde paarden tijdens de merriekeuringen in UK is met 83 ten opzichte 2012 gelijk gebleven. De volgende activiteiten hebben in 2013 plaatsgevonden in UK: Pavo Cup In 2013 is voor de tweede keer een Pavo Cup voorselectie georganiseerd in de UK, tijdens het Hartpury Festival of Dressage. Emma Wooley stelde Eva-Vita, een dochter van Wynton, voor en zij kreeg voldoende punten voor deelname aan de halve finale in Ermelo. De combinatie reisde af naar Nederland om daadwerkelijk deel te nemen. KWPN Keuringen

20

3. Afdeling Stamboek 3.1 Registraties Het aantal registraties is ten opzichte van 2012 iets gedaald, maar intern worden de verminderde opbrengsten gecompenseerd door de veulencontrole vanuit Ermelo te regelen. Er zijn in 2013 inspecteurs opgeleid als paspoortconsulent om de taken van de paspoortconsulenten in te vullen. 3.2 Identificatie & Registratie Doordat de regelgeving ten aanzien van I&R al enkele jaren ongewijzigd is gaat het in dit geval slechts om een paar honderd paarden die als niet geregistreerd te boek stonden, waarvoor het afgelopen jaar een paspoort is verstrekt.

21

4. Afdeling Marketing en Communicatie 4.1 Algemeen De afdeling Marketing & Communicatie heeft als belangrijkste taken de optimale informatievoorziening naar leden en doelgroepen buiten de vereniging, het neerzetten en het promoten van het merk KWPN zowel in binnen- als buitenland en het organiseren van hoogwaardige evenementen. Eveneens wordt vanuit deze afdeling vorm gegeven aan het sponsorbeleid, het bevorderen van de afzet in zowel binnen- als buitenland en het bewerken van nieuwe afzetmarkten in China en Rusland. Dit laatste gebeurt gezamenlijk met de sectorbrede promotiestichting HNHF. 4.2 IDS In 2013 is het aantal uitgaves van IDS gedaald van 25 naar 23 edities. In totaal bestond de jaargang 2013 van ‘In de Strengen’ uit 1.964 pagina’s (2.164 in 2012). De omvang van de redactionele pagina’s bedroeg 1.481 (1.538 in 2012), er werden 483 (626 in 2012) advertentiepagina’s geplaatst. De verhouding van redactionele pagina’s ten opzichte van advertenties is daarmee verschoven naar 3:1. In 2013 is de formule van IDS vernieuwd en is in samenwerking met Sanoma Media ook de vormgeving vernieuwd. Qua inhoud is de actualiteit veel meer naar online verschoven en in print is de nadruk meer komen te liggen op achtergrond en opinie. In de nieuwe lay-out is de leesbaarheid vergroot door meer wit op de pagina, grote foto’s en het gebruik van kaders en streamers. Een streamer wordt ingezet om de belangstelling van de lezer op te wekken, kaders leveren als het ware hapklare brokken informatie. Tevens werd in toenemende mate gewerkt aan een wisselwerking met de nieuwe site door over en weer verwijzingen, teasers op de site naar een artikel in IDS, bondige artikelen in IDS met een verwijzing naar uitgebreidere informatie op het web en social media et cetera. 4.3 KWPN International Sinds 2006 verschijnt ‘IdS International’ vier keer per jaar, iedere uitgave bestaat uit 36 pagina’s waarvan zes advertenties. In 2012 is de naam veranderd naar KWPN International. Dit om een meer herkenbare naam te hebben, met een directere link naar het merk KWPN. De KWPN International fungeert vooral als promotietool en was derhalve nooit kostendekkend. Naast de KWPN International kregen de leden ook in 2013 twaalf keer per jaar een digitale nieuwsbrief, de KWPN International Mail for Members. Dit was met name een mix van korte nieuwsberichten en promotionele berichten. In het magazine KWPN International is er veel aandacht voor de achtergrondverhalen achter de internationale sportsuccessen op grote kampioenschappen. Daarnaast is er de gebruikelijke aandacht voor fokkerijitems (onder meer merrie- en hengstenverhalen, praktijkartikelen, verslaggeving van de KWPN-evenementen) waarbij de nadruk altijd ligt op het internationale karakter van de successen. Vanwege de hoge kosten van de KWPN International en het feit dat de KWPN International Mail for Members zeer matig werd gelezen, is in de loop van 2013 besloten te stoppen met de Mail for Members en om de KWPN International te digitaliseren met ingang van 2014. Het november nummer van KWPN International Magazine was daarmee de laatste ‘papieren versie’ van het magazine.

22

4.4 Internet, social media en KWPN.tv Uitgangspunt van de website blijft het realiseren van optimaal gemak voor de bezoekers van de website en informatievoorziening voor de leden en geïnteresseerden in het KWPN-paard. Daarnaast is de vercommercialisering van het web een van de speerpunten van 2013 geweest. De komst van de nieuwe website in november heeft hierin voorzien met bijv. nieuwe bannermogelijkheden. Maar ook acties en diensten en producten kunnen met behulp van de nieuwe website beter geprofileerd worden. De focus van de website blijft liggen op het nieuwsaanbod, maar met meer aandacht voor beeld. Nieuwsberichten op de website realiseren een zeer actuele nieuwsvoorziening aan de bezoekers, KWPN-successen worden uitgebreid beschreven. Tevens is dit jaar gewerkt aan het uitbreiden van de content op het videoportaal www.kwpn.tv. Van de KWPN-evenementen worden met grote regelmaat journaals en filmpjes op het videoportaal www.kwpn.tv geplaatst, zodat ook vanuit huis de hoogtepunten meegemaakt kunnen worden. Op de eerste bezichtiging kon men tegen betaling een video van de hengst in de Salesroom van KWPN.tv laten plaatsen, om zo wereldwijd potentiele klanten te bereiken. Van de KWPN Hengstenkeuring Powered by Massey Ferguson zijn alle beelden van de tweede bezichtiging van de voor de derde bezichtiging geselecteerde hengsten gepubliceerd. Tevens was wederom van alle hengsten die in de KWPN Select Sale werden geveild een online filmpje te bekijken. Op de KWPN Paardendagen zijn diverse videojournaals online geplaatst. Van de verrichtingsonderzoeken kan de bezoeker op de website een trainingsvideo en de registratie van de eindpresentatie bekijken. Naast de reguliere website is ook in 2013 intensief gebruik gemaakt van social media, met name de intensieve toepassing van Facebook en Twitter. Social media zorgt voor een laagdrempelige interactie met de achterban en een wereldwijde doelgroep daarbuiten. De Facebook-volgers fungeren dikwijls als KWPNambassadeurs door interessante informatie weer te ‘delen’ en daardoor het bereik verveelvoudigen. Met de doorontwikkeling van het selfserviceportaal MIJN KWPN zijn steeds meer diensten en services geautomatiseerd en de online KWPN Hengstendatabase biedt waardevolle informatie over alle beschikbare dekhengsten. De online services zijn nu ook in het Engels beschikbaar. 4.5 Persbeleid Als gevolg van de toppositie die het KWPN bekleedt op de WBFSH-rankings, de goede resultaten in de sport, in combinatie met het actieve persbeleid en de internationale promotie van het KWPN blijft de interesse van de media (met name internationale hippische pers) groeien; aanvragen voor informatie en interviews blijven toenemen vanuit het buitenland. Dit wordt gebruikt om de naamsbekendheid van het KWPN verder uit te bouwen. Om de pers optimaal te faciliteren worden actief persberichten verspreid en wordt gebruik gemaakt van Engelstalige social media-kanalen

23

(Facebook en Twitter International). De Engelstalige service is geïntensiveerd (Stallion Database / MY KWPN). Ook wordt de hippische media beter gefaciliteerd. Sinds enkele jaren worden van grote (internationale) kampioenschappen online mediaguides geplaatst op de KWPN-website met uitgebreide achtergrondinformatie van de deelnemende KWPN-paarden. Om relaties met de internationale hippische pers te intensiveren en te bestendigen kent het KWPN een actief uitnodigingsbeleid, waardoor meer en meer buitenlandse journalisten trouwe bezoekers van de KWPN-evenementen worden. Zij worden uitgenodigd voor gratis deelname aan de KWPN Guided Tours. 4.6 Eigen evenementen Vanuit de afdeling Marketing en Communicatie zijn de eerste bezichtigingen, de KWPN Hengstenkeuring, de KWPN Select Sale, de KWPN Paardendagen, de Nationale Tuigpaardendag en de KWPN Eventinghorse Sale georganiseerd. De GMB KWPN/KNHS Hengstencompetitie telde vier wedstrijden en een finale waarvoor vanuit de afdeling Marketing en Communicatie ondersteuning werd verleend. De publieke belangstelling voor de evenementen was groot. De KWPN Hengstenkeuring kreeg zeer veel aandacht van de binnen- en buitenlandse media. 4.7 Hengstendemonstratie Gelders paard Op 5 april vond in Ermelo de jaarlijkse hengstendemonstratie Gelders paard plaats. Diverse goedgekeurde Gelderse hengsten en een aantal nakomelingen gaven acte de presence en lieten de veelzijdigheid en werkwilligheid van het Gelders paard aan het talrijke publiek zien. Met de verloting van een gratis dekking van Rubus B, kwam er een einde aan deze prachtige avond die ongetwijfeld veel fokkers heeft geïnspireerd tot een Gelderse hengstenkeuze. 4.8 KWPN Paard van het Jaar Onder de dertien genomineerden in de verkiezing KWPN Paard van het Jaar 2012 vonden we toppers op elk niveau. Allemaal paarden die in 2012 bijzonder opvielen met hun fokkerij- en/of sportprestaties. Maar er kan er maar één de beste zijn en die eer viel te beurt aan Quick Star-zoon Big Star. Na een uitermate succesvolle tour in Wellington, waar Nick Skelton twee keer de Grote Prijs in handen kreeg, won hij de Grote Prijs van Antwerpen en de Global Champions Tour-wedstrijd van Hamburg. In Aken bevestigde het duo hun uitstekende vorm met de overwinning in de Preis von Europa. Tijdens de Olympische Spelen was Big Star het meest opvallende springpaard. Met zijn explosieve manier van springen, zijn oog voor de sprong en zijn tomeloze inzet was hij de lieveling van het publiek. Helaas viel er in de finale voor het eerst in tijden een balk en werd de vijfde plaats zijn deel. Met slechts één springfout over alle dagen was Big Star het beste springpaard van London 2012. Tijdens de KWPN Hengstenkeuring 2013 kreeg zijn fokker Cees Klaver de Nimmerdor Trofee overhandigd. 4.9 Oregon Trofee Weinig paarden krijgen de handen zó op elkaar als de tuigpaardhengsten in de strijd om de Oregon Trofee tijdens de KWPN Hengstenkeuring in ‘s-Hertogenbosch. In deze immer spannende rubriek kwamen in 2013 zes hengsten de ring in. Drie combinaties mochten overrijden: Cizandro met Robbie van Dijk, Ditisem met Henk Hammers en Unieko met Mark de Groot. De drie hengsten werden luid aangemoedigd door het enthousiaste publiek, dat met veel enthousiasme de hengsten opzweepte tot nog meer actie. De door de gebroeders Den Otter uit Bruchem gefokte Cizandro won, net als het voorgaande jaar, de Oregon Trofee, voor Ditisem en Unieko. 4.10 Sponsoring Om een aantal doelstellingen te kunnen realiseren zijn de Official Partners en sponsoren van groot belang voor het KWPN. Het KWPN kan rekenen op de steun van een hechte groep Official Partners en sponsoren waar gedurende het jaar regelmatig contact mee is. Het KWPN wil haar grote dank uitspreken aan Virbac, Kalfsbeek BMW, Pavo, GMB, Massey Ferguson, Hippo Zorg, VION, Rabobank, Sanoma Media, Agterberg en Divoza Horseworld voor hun steun en het vertrouwen dat ze in het KWPN hebben uitgesproken. Daarnaast wordt ook JongKWPN ondersteund door een aantal sponsoren, te weten Anemone Horse Trucks, Catering Culinair, Schuurman Hindernissen & Omheiningen en Wivaldi Hippisch Organisatie en adviesbureau.

24

4.11 KWPN Promotiestand De KWPN promotiestand is op verschillende nationale en internationale evenementen aanwezig geweest. De stand was uiteraard aanwezig op de KWPN Paardendagen. In samenwerking met JongKWPN was de stand op Horse Event. De KWPN-promotiestand stond daarnaast op het Wereldkampioenschap voor jonge dressuurpaarden in Verden, het Wereldkampioenschap voor jonge springpaarden in Lanaken en het wereldkampioenschap tuigpaarden in Riesenbeck. In samenwerking met de HNHF is de KWPN promotiestand in het kader van marktbewerking afgereisd naar drie beurzen in China (Guangzhou, Shanghai en Beijing) en naar Rusland (Moskou). De promotiestand was namens het Gelders paard aanwezig op de groots opgezette Country Fair in Aalten. Het publiek kon middels diverse showblokjes kennismaken met het Gelders paard. Ook op de internationale menwedstrijd in Beekbergen was de promotiestand aanwezig voor de fokrichtingen Gelders paard en tuigpaard. 4.12 Afzetbevordering Aanvragen voor paarden uit het buitenland worden ondergebracht op de website onder ‘paard gezocht’. Koper en verkoper worden hier door het KWPN in contact gebracht om zo tot mogelijke koop/verkoop te komen. Daarnaast werden bijna 700 KWPN-veulens via de online ‘veulenverkooplijst’ op de KWPN-website onder de aandacht gebracht voor de verkoop. Nieuw in het kader van afzetbevordering is de KWPN-VHO Salesroom. Hengsten uit de eerste bezichtiging zijn gefilmd en konden tegen betaling in de KWPN-VHO Salesroom worden geplaatst op www.kwpn.tv en in de stand tijdens de KWPN Hengstenkeuring. Er zijn 140 filmpjes geplaatst, deze werden bijna 60.000 keer bekeken. KWPN Eventinghorse Sale In het kader van afzetbevordering en de groeiende vraag naar KWPN-paarden in de eventingsport werd voor de eerste keer de KWPN Eventinghorse Sale georganiseerd op het terrein van- en in samenwerking met Military Boekelo-Enschede. Vier- en vijfjarige eventingpaarden werden op de KWPN Paardendagen geselecteerd in de VSN-cup (vijfjarigen) en de aanlegtest voor vierjarigen en vervolgens geveild in de internationale setting van Military Boekelo. Zestien paarden kwamen onder de hamer met een gemiddelde prijs van bijna 22.000,-. Van de zestien paarden zijn maar liefst tien paarden naar het buitenland verkocht. Deze paarden kregen nieuwe eigenaren uit Ierland, UK en USA. HNHF De door KWPN opgerichte sectorbrede promotiestichting HNHF (Holland National Horse Foundation) heeft inmiddels elf aangesloten bedrijven. In de nieuw te bewerken markten China en Rusland trekt het KWPN gezamenlijk met deze bedrijven op. Er zijn in deze landen vier beurzen bezocht, te weten drie keer in China en eenmaal in Rusland. KWPN Select Sale De KWPN Select Sale werd voor de 13e keer als afsluiting van de KWPN Hengstenkeuring Powered by Massey Ferguson georganiseerd. Er kwamen in totaal 28 hengsten onder de hamer, de gemiddelde prijs bedroeg ruim 30.000,- euro. Ferdinand (Vivaldi x Havidoff) was met een prijs van 160.000,- euro de veilingtopper van deze editie en vertrok naar stoeterij de Hoeve VOF in SintOedenrode. Er werden negen hengsten naar het buitenland verkocht, ze vonden hun weg naar Duitsland, Singapore, UK, China en Autralië. Vier van de KSS geveilde hengsten werden na het verrichtingsonderzoek goedgekeurd en ingeschreven: Flying Dream (Zapatero VDL x Indoctro), Fire (Vleut x Namelus R) Farfan M (Cantos x Lux) en Ferdinand (Vivaldi x Havidoff). 4.13 Veulenveilingen Het KWPN ondersteunt al jaren de verschillende organisaties die zich inzetten ten behoeve van de afzet van KWPN-paarden in het algemeen en veulens in het bijzonder. Er is een jaarlijks terugkerend overleg waarin ervaringen worden uitgewisseld en de data van de verschillende veilingen op elkaar worden afgestemd. Naast financiële ondersteuning biedt het KWPN gratis publiciteit (via advertenties mede in buitenlandse bladen en via berichten in IdS, KWPN International, het web, social media en verschillende catalogi) en pedigree-informatie.

25

Tuigpaardveulenveiling In het kader van afzetpromotie werd tijdens de KWPN Paardendagen voor het eerst sinds jaren weer de KWPN Tuigpaardveulenveiling gehouden. Alle veulens die aangewezen waren voor de Nationale Veulenkeuring konden voor deze veiling worden aangemeld. Het merrieveulen Ilivia (v.Colonist uit Amalia keur van Manno) van fokker Erik Daniels uit Wageningen was met € 3.100,de topper. Na een mooi biedduel onder leiding van veilingmeester Johan Wilmink werd Stefan Rozendaal uit Kootwijk de nieuwe eigenaar. Ilivia was overigens 's middags tijdens de Nationale Veulenkeuring één van de acht voor de finale van de NVK aangewezen veulens. Alle veulens kregen overigens een nieuwe eigenaar en zoals verwacht was er ook belangstelling vanuit de mensport voor de veulens. 4.14 KWPN Fokkers van het Jaar Ook in 2013 werden in de verschillende fokrichtingen weer de felbegeerde titels ‘Fokker van het Jaar’ verstrekt. Bij de verkiezing Fokker van het Jaar springen en dressuur werden uit de voordrachten vanuit de regiobesturen drie fokkers per fokrichting genomineerd. Zij werden voorgesteld in IDS en op www.kwpn.nl, zodat de leden van het KWPN konden stemmen. Hierna bogen de commissies springen en dressuur, bestaande uit Piet van der Linden (voorzitter), Froukje Swierstra-Luinstra, Annelou de Man, Adelinde Cornelissen, Eric van der Vleuten, Jacqueline van Tartwijk, Johan Venderbosch, Ad van Os, Wim Versteeg en Ine van Deurzen, zich over de eindvraag wie de titel zou winnen. Bij de verkiezing Fokker van het Jaar tuigpaard en Gelders paard hebben de desbetreffende regio’s drie nominaties aangeleverd. De commissies tuigpaard en Gelders paard hebben uiteindelijk bepaald wie de Fokkers van het Jaar zouden worden. Op de Dag van het Gelders paard, de fokkerijdag van de KWPN Paardendagen en de Nationale Tuigpaardendag werden de nieuwe Fokkers van het Jaar gehuldigd. Dit jaar viel de eer te beurt aan Cees Klaver in de springrichting en Emmy de Jeu bij de dressuur. Tijdens de Tuigpaardendag stond de huldiging in het teken van Piet Lelieveld en al eerder was op de Dag van het Gelders paard Stien Postma-van der Wal gehuldigd als Gelderse Fokker van het Jaar.

26

Overig 5.1 JongKWPN Ook in 2013 heeft het JongKWPN een tal aan leerzame activiteiten ontwikkeld voor haar leden, zoals de zeer boeiende clinic ‘trainen met hartslagmeter’ met medewerking van Gert van den Hoorn en Carolien Munsters. In de voorjaarsvergadering, die plaats vond bij De Nieuwe Heuvel, werd Marian Dorresteijn uitvoerig aan de tand gevoeld door de aanwezige leden. In een Collegetour-achtige setting kreeg zij pittige stellingen en vragen te beantwoorden. Het werd een positieve, interactieve discussie. In het voorjaar was er de unieke gelegenheid voor de tuigpaardminnende jeugd om een kijkje achter de schermen te nemen bij het verrichtingsonderzoek. Na een uitgebreid ontbijt werd er begonnen met een rondleiding door de stallen op het nieuwe KWPN-centrum. Daarna werden alle acht hengsten om beurten door Henk Hammers en Udo de Haan in tuig gereden. Tuigpaardinspecteur René van der Kuil beantwoorde de fokkerijvragen en die werden volop gesteld. In mei trokken meer dan 50 JongKWPN-ers naar Nunspeet voor de exclusieve excursie naar Stoeterij Sterrehof. Ivo en Ellen Campagne zijn de grondleggers van dit prestigieuze bedrijf. Rob Vrolijken leidde de grote groep JongKWPN-ers rond en vertelde alles over de visie van Stoeterij Sterrehof over fokkerij. Er stond het voorjaar ook weer een weidebezoek op de planning, en wel bij de familie Van Os in Sprang-Capelle, fokkers van onder meer KWPN-hengst Davino V.O.D.. De middag begon met een uitgebreide presentatie over de prestatiefokkerij, gegeven door Ad van Os. Na de presentatie werden alle merries met veulens van stal gehaald om aan de hand te laten zien. Ook kreeg de groep een aantal interessante tweejarige hengsten en merries te zien. De buitenlandtrip ging dit jaar naar Zweden, waar twee team deelnamen aan het WK Young Breeders. JongKWPN’er Ellen van Sommeren won brons op het onderdeel Exterieurbeoordeling. Zij maakte deel uit van het seniorenteam (20 t/m 25 jaar) dat naar Zweden was afgereisd om de Hollandse driekleur te verdedigen. Het seniorenteam bestond naast Ellen van Sommeren uit Romielle van Tuyl en Lizeth ten Have. Scarlet Wieberdink, Marco Stienstra en Marije Groener vertegenwoordigden het JongKWPN juniorenteam (16 t/m 19 jaar). Marijke Kroeze en Josephine Zeinstra reisden als reserve-teamleden mee naar Zweden. Ellen, die nu dus brons won, was net als Scarlet en Romielle ook al van de partij op het WK in 2011 in Frankrijk. Voorafgaand aan het WK was er een leerzaam cursustraject verzorgd vanuit de afdeling inspectie van het KWPN. In samenwerking met Regio Drenthe kreeg JongKWPN in juli wederom de kans om aanwezig te zijn met de stand tijdens CH de Wolden. De ultieme kans om jonge sporters te treffen, die ook geïnteresseerd zijn in de fokkerij. Tijdens de door KWPN-afdeling Oost-Gelderland georganiseerde veulenverkoop op Varssevelds Hippisch festijn werden JongKWPN’ers ingeschakeld voor de beoordeling en de presentatie van de veulens. In september was JongKWPN aanwezig op Horse Event, het grootste paardenevenement van de Benelux. Naast de stand op de promenade gaf JongKWPN ook een clinic in samenwerking met Wim Ernes. Junior VS Senior: Keuren hoe gaat dat eigenlijk? Verschillende JongKWPN-ers met getalenteerde NMK merries waren aanwezig om het publiek uitleg te geven over het keuren van (KWPN) paarden. O.a. toppers als Flieka (Voice x Jazz) NMK Kampioen 2013 bij de 3 jarige dresssuur merries en Zoriana (Jazz x Juventus) die naar een monsterscore liep tijdens haar IBOP verrichting, zette hun beste beentje voor tijdens de drukbezochte clinic. Het JongKPWN droeg in 2013 wederom bij aan de organisatie van de Young Riders-competitie. Dit jaar kwam de finale op naam van Demi van Nispen en Business. Wat heeft een paard nodig om uit te groeien tot een goed gekeurde hengst? Hoe voorkom je kreupelheden op latere leeftijd? Hoe herken je een goede jaarling? Veterinair Jan Greve van De Watermolen ging in op deze thema’s tijdens een gezamenlijke activiteit met studievereniging VHiVer, de Veterinaire Hippische Vereniging van Diergeneeskunde te Utrecht.

27

Oktober stond in het teken van de menpaarden. Fokkerij, opleiding en sport werd besproken bij Riant Stables, thuisbasis van Mieke van Tergouw. Het werd een leerzame middag waarbij Mieke het gemengde gezelschap van tuig-, spring- en dressuurpaard liefhebbers alles heeft uitgelegd over het ideale menpaard. Eind oktober verbleef een groep JongKWPN’ers bij de Oosterburen voor een bezoek aan Holstein. Dit op uitnodiging van de ‘Jung Züchters’, met wie leuke contacten waren opgebouwd tijdens het WK Young Breeders. Ieder najaar heeft het JongKWPN het ‘hengsten selecteren’ op de agenda staan. Ditmaal opende Hengstenhouderij Brinkman zijn deuren voor ruim 50 toegestroomde JongKWPN’ers. Arie Hamoen lichtte de diverse 2.5-jarige hengsten toe. De eindejaarsbijeenkomst vond plaats bij Verhagen Horse Service in Boekel. Voor deze avond was bondscoach Rob Ehrens uitgenodigd als gastspreker. Hij ging onder meer in op het opleiden van een springpaard van 3-jarige tot en met het hoogst haalbare, de Grand Prix. Er waren ook enkele bestuurswisselingen: in de voorjaarsvergadering waren aftredend als bestuurslid Marie-José Calis (Opperdoes) en Marieke Toonders (Veldhoven). Hun plek werd ingevuld door Hanneke van Wessel (Zwartebroek) en Anne Meester (Venhuizen). De belevenissen van JongKWPN zijn voor iedereen goed te volgen in de verschillende social media, waaronder een eigen Facebook-pagina. Hiermee wordt een steeds groter wordende groep mensen bereikt. In 2013 mocht het JongKWPN ook weer rekenen op de steun van sponsoren Wivaldi, Anemone, Catering Culinair en Schuurman Hindernissen & Omheiningen. Het JongKWPN telde eind 2013 circa 600 leden.

28