Inhoudelijke draaischijf voor de ontwikkeling van zorgzame wijken en wooonzorgconcepten
Bindkracht – GiPSo
Projectontwikkeling Opdeling in 33 woonzorgzones
33 WZZ: territoriale afbakening – planningsinstrument
De situatie van de 3 overheden in kaart (wzc)
2
Projectontwikkeling
26 nieuwe initiatieven: Woonzorgcentra (9) Dagverzorgingscentra (6) Lokale dienstencentra (11) (Woonzorg)woningen (12) Kortverblijf/herstelverblijf (4) Geïntegreerd ouderen-PmH (4) 3
Projectontwikkeling Samenhuizen - Brussel
Sint Jozef - Evere
Enkele voorbeelden Eureka - Evere
©Stefan Van
Moll
©Burco/Archi 2000-Etau
Begijnenstraat II – Zonnelied
Lutgardissite - Oudergem
4
©Urban Platform
Kennisopbouw
Onderzoek
Samenwerking met kennisinstellingen
Uitwisseling met Vlaamse steden 5
Aangepast wonen ©Urban Platform
Woningaanpassing
Alternatieve woonvormen
6
Zorgafstemming Conceptontwikkeling ‘zorgzame wijk’ -
Protocol III ZAP - Zorgregisseur
Sociale Innovatie Innovatieve praktijken
+
Het BuurtPensioen
Zorginnovatie Actief Zorgzame Buurt
7
Buurtgerichte zorg • Zorgzame wijk: van concept naar praktijk ZORG
WONEN
• Samenhang informeel – formeel • Continuüm zorg op maat • Keuze minst ingrijpende zorg
• Aangepaste woning • Leefbare omgeving • Variatie aan woonvormen (+ zorg) • Kleinschaligheid
WELZIJN Komt voor zorg / voorkomt zorg
Kloppend hart - LDC
Afstemming Gemeenschappen en Gewest! 8
Zorgzame wijk: waarom? • Vermaatschappelijking van de zorg • Zorg kunnen krijgen in de vertrouwde omgeving • Ondersteuning door / van informeel netwerk Belgische ouderen
• • •
Turkse en Marokkaanse ouderen
• •
•
MZ vooral partner Goede contacten met (enkele) buren Buren houden oogje in het zeil
•
Rekenen op kinderen Familie en buren zijn er om elkaar te helpen, mijn buur = mijn broer’ Buren bieden veel steun en hulp aan elkaar
•
• •
• •
MZ is zelf vaak (zorgbehoevende) oudere Kinderen wonen veraf Bekenden trekken weg, gevoel van vervreemding
Schuldgevoel bij inschakelen professionele zorg Bijna uitsluitend contacten met buren van zelfde herkomst Taal- en cultuurverschillen bemoeilijken contact
Behoeftenonderzoek (Kenniscentrum Woonzorg Brussel)
9
Project: Begijnenstraat I en II
10
Project: Begijnenstraat I • Samenhuisproject geopend in 2010: ouderen en •
personen met een mentale handicap Lokaal Dienstencentrum De Welvaartkapoen op het gelijkvloers vanaf 2015
11
Project: Begijnenstraat I Samen leven in een intergenerationeel geïntegreerd woonconcept. Technische fiche Functie
Voorziening
Aantal
Exploitant
Zorg
Lokaal dienstencentrum /Zorgknooppunt
1
vzw De Welvaartkapoen
Toegankelijke meegroeiwoningen
11
Personen met een handicap: vzw De Lork
Oppervlakte (m²) 566 m²
Subsidies* (x 1000€) VIPA: 452
700 m²
VGC: nnb VBF: 235
Ouderen: vzw De Welvaartkapoen
• Het gebouw biedt plaats aan 15 personen; • ouderen en personen met een handicap
• In verschillende woonvormen; • kleinschalig groepswonen • begeleid wonen • zelfstandig wonen met ondersteuning
• De nodige zorg en diensten via thuiszorgdiensten. • De senioren kunnen in crisissituaties beroep doen op de 24urenpermanentie van De Lork vzw, Dit geeft groot gevoel van veiligheid.
12
Project: Begijnenstraat I
13
Project: Begijnenstraat I
14
Foto’s voor en na
• toegankelijkheidsnormen: drempelhoogte, liftgrootte, oppervlakteminima, deurbreedte, draaicirkels, hoogte van de schakelaars en de stopcontacten, onderrijdbare wastafels en aanrechten in de badkamers en keukens, aangepast toiletten enz.
Foto’s voor en na I
• De Brailleliga: toegankelijker voor blinden en slechtzienden. • Het Toegankelijkheidsbureau screende plannen
Project: Begijnenstraat I Aantal Geconventio slaapkamers -neerde huur studio 370 1 425 2 480 3 590 4 700 5 of meer 865
Gewone verhuur 700 850 950 950
• De woningen worden beheerd door het sociaal Verhuurkantoor 17
Portret bewoner
• Mevrouw Vandelangehove is slechtziend, maar omdat de lift is uitgerust met
• • • • • • • •
braille en een stem die de verdieping meldt, kan ze autonoom haar woning verlaten. Ze heeft regelmatig contact met haar buurvrouw, een jonge vrouw met een verstandelijke handicap en fysieke beperking Ze krijgt hulp van een thuiszorgdienst voor schoonmaken en strijken Eenmaal per week komt de pedicure langs Ze doet inkopen met haar dochter en kookt zelf heerlijk gerechten Ze kijkt uit naar de komst van het lokaal dienstencentrum, in bijzonder het geplande sociaal restaurant Ze doet af en toe een beroep op de permanentie van De Lork, o.a. na een inbraak Toen ze vorig jaar gevallen was, werd ze snel geholpen door haar buurvrouw Elke avond komt een bewoner van De Lork iets bij haar drinken
Voorzieningen in beeld gebracht • Centrum van de woonzorgzone Hoog-Molenbeek. • Diensten (winkels, voorzieningen) binnen een straal van 250 à 300 meter in kaart gebracht.
19
Zorg in stedelijk landschap
Toegankelijkheid woonzorgzone • Straten in de buurt verkend. • Knelpunten en obstakels in kaart gebracht en advies aan bevoegde overheid aan gekoppeld.
Toegankelijkheid woonzorgzone • Onmogelijk om alle knelpunten onmiddellijk weg te
•
werken. Telkens wanneer straten heraangelegd worden, wordt rekening gehouden met de in kaart gebrachte knelpunten en obstakels.
Afbakening gebied
23
Omgeving - wijkmonitoring
Aantal inwoners/ouderen in Molenbeek - rond Begijnenstraat Code Gebied 500 m TOTAAL 1000 m Presentation Template KWB TOTAAL
Totale bevolking Totaal aantal Totaal verklaart zefl niet in (Aantal inwoners) ouderen 65+ goede gezondheid 13129
1783
4719
50311
7948
15858
24
Zorgzoeker.be
26
kinesisten
Begijnenstraat II Zonnelied vzw biedt zorg aan personen met een handicap, met een meervoudige handicap en personen met een niet-aangeboren hersenletsel Technische fiche Functie
Voorziening
Zorg
Nursing unit voor personen m/e handicap
Dagcentrum Woning persoon m/e handicap en ouderen
Aantal
Exploitant
25
vzw Zonnelied
1 (6pl)
vzw Zonnelied
15
Oppervlakte (m²) 2.300 m²
Inclusief nursing
Subsidies (x 1000€) VIPA: 1.987 VGC: 800 VBF: 1.000 Nat. Lot: 397 Inclusief DC
vzw Zonnelied en ?
28
Begijnenstraat II
Verbouwing van een kantoorgebouw tot nursing-unit voor 25
personen en een dagcentrum voor personen met een handica Ruimte aan de straat nog vrij…
29
Begijnenstraat II • Zoektocht naar invulling voor • •
•
gelijkvloers, erboven 14 zorgwoningen. Er is een link met de achterbouw waar mensen met een mentale handicap wonen. Via coöperatie of investeerder met erfpacht op lange periode zorgen voor betaalbare huur. Geen bouwsubsidies – wel voor projectsubsidie wijkgerichte zorg? 30
Kelder - parkeergarage
31
Gelijkvloers +120 straatniveau • 120cm boven • 235 m²
• 90 m² Presentation Template KWB
•
straatniveau Doorgang naar achterbouw / inrit naar parkeerkelder Aparte inkom voor woningen Patio
32
Verdieping 1,2,3
54m² 66m² 43m²
81m² Presentation Template KWB
33
Verdieping 4
65m²
65m²
34
Invulling gelijkvloers • Sociale functie / • • • • Presentation Template KWB
commercieel 1 woning met extra zorg kamer 1 studio 1 klein appartement 1 woning 35
Invulling gelijkvloers • 2 kangoeroe • •
woningen (met kamer/studio) 3 studio’s apart Gemeenschappelijke ruimte
36
Invulling gelijkvloers • Aparte ruimte voor • • • •
dagactiviteit, werk, kunstenaar,… 5 kleine studio’s, 1 grotere studio 1 klein appartement Kleine gemeenschappelijke ruimte 37
Invulling gelijkvloers • 2 kangoeroewoningen: woning/ aparte kamer (samen met andere kamers)
• 5 kamers • Gemeenschappelijke ruimte
38
Haalbaarheidsberekening: huur
39
Haalbaarheid: kostprijs
40
Haalbaarheid kosten
41
Haalbaarheid
42
Project: Opzichterstraat • Samenwoonvorm 8 à 10 ouderen
•
• •
volgens samenwoon concept. Privéwoning maar ook gemeenschappelijke ruimte. ‘Zorgen voor elkaar’. Invulling geven aan oude achterliggende hangaar = kwalitatieve verdichting van stadsweefsel. Kunnen bewoners zelf in coöperatie investeren? Geen bouwsubsidies. 43
Project: Opzichterstraat
44
Project Lutgardis • Ontwikkeling van schoolsite tot
Presentation Template KWB
intergenerationeel project: • Lokaal dienstencentrum • Dagverzorgingscentrum • Renovatie en nieuwbouw van sommige schooldelen • Kinderdagverblijf • Jeugdhuis en jeugdvereniging • Wordt mogelijk gemaakt door de ontwikkeling van de woningen. Aantal woningen ook via SVK verhuurd. 45
Project Lutgardis
46
Project Lutgardis
47
Pieter & Pauwel
• Zorgvernieuwing voor ouderen en personen met een handicap • Het centrum van Neder-Over-Heembeek • Gemeenschapscentrum, bibliotheek, lokaal dienstencentrum, • •
dagverzorgingscentrum en ADL-centrale. Centrale plek voor de lokale gemeenschap; zorg, cultuur en dienstverlening vinden elkaar. In de eerste projectfase ook aanleunwoningen
48
Pieter & Pauwel: Eerste ontwikkeling
• Vlaamse regering bevoegd voor Brussel, verwerft in 2008
• •
• •
van stad Brussel de grond. Gemeenschapscentrum, VGC-administratie, kabinet Kenniscentrum stellen programma van eisen op. Samen met Vlaamse bouwmeester een architectuurwedstrijd die LAT-architecten wint. 2009 verkiezingen: nieuwe minister voor Brussel vindt het project te complex en de constructie te riskant. Maart 2010 audit Participatiemaatschappij Vlaanderen: project niet onrealiseerbaar mits randvoorwaarden. 49
Pieter & Pauwel: ADO Icarus • Kenniscentrum zoekt een initiatiefnemer voor: • Dagverzorgingscentrum • Lokaal dienstencentrum • ADL-centrale voor personen met een fysieke handicap
• ADO-Icarus wordt gekozen: • Integraal en zorgvernieuwend concept • Opstartpremie als zorginnovatief project VAPH 50
Pieter & Pauwel: Aanleunwoningen
• Een alternatieve locatie op de Kruisberg - project in januari • • •
2012 groen licht met beperktere invulling. Overheveling van Vlaamse gemeenschap naar VGC. Op het overgebleven terrein bouwt de Stad Brussel woningen. Onderhandeling met de stad om ook woningen voor senioren of personen met een handicap te voorzien. Voor de voorafgaande vergunning DVC en LCD geeft stad Brussel een recht van opstal aan ADO Icarus 51
Pieter & Pauwel: Design Build Finance
• Voor de bouw wordt gewerkt met een DBF-formule: • •
tegelijk projectmanager, ontwerper, aannemer én voorfinancierder. Een gedetailleerd programma van eisen wordt uitgewerkt, omdat eens de opdracht gegeven er nauwelijks nog iets veranderd kan worden. Verschillende vergaderingen over de VIPA-criteria en de vergunningseisen. 52
Project: Samenhuizen • 11 appartementen voor ouderen
• • • •
•
en personen met een handicap. Collectieve ruimte biedt kansen op ontmoeting. 24-uren permanentie op de site. Aanvullende thuiszorg en mantelzorg. Project gefinancierd met een lening. Gebouw is reeds verworven, daardoor enkel de renovatiekosten te financieren. Zo zijn sociale huurprijzen mogelijk. Renovatie- en energiepremies omwille van verbouwing en verhuur 53 via SVK.
Samenhuizen – de site
het oude broederhuis naast de Sint-Jorisschool
Presentation Template KWB
54
Samenhuizen – verdeling woningen
Presentation Template KWB
55
Samenhuizen - Contacten bewoners en buurt • Naast basisschool • Geïntegreerd in de wijk. • Buurt naar binnen halen -
•
•
Presentation Template KWB
sociale contacten tussen bewoners onderling en buren vergroten. De groepsaccommodatie als ontmoetingsplaats door een aantal vaste activiteiten te plannen. De stille ruimte zal een welgekomen plaats zijn in het hectische bestaan van de stadsbewoner. 56
Samenhuizen - kans op ontmoeting • Selectiecriteria voor de bewoners aan de hand van een • •
samenhuizen-concept De ouderen krijgen een actieve rol om het samenhuizen te bevorderen. Ondersteuning door vzw De Overmolen. De gemeenschappelijke ruimtes zijn: • • • •
een wasplaats, een leefruimte met zithoek en keuken, een stille ruimte de tuin.
• Als mensen elkaar leren kennen, ontstaat verbondenheid. 57
Samenhuizen – handicap/ouderen zorg
• Als zeven personen met een handicap bij elkaar wonen,
•
voorziet de overheid middelen voor 24/24 permanentie. Ook de ouderen kunnen (occasioneel) beroep doen op deze permanentie. Er ontstaan vaak goede contacten tussen ouderen en personen met een handicap. Zij zijn met elkaar begaan en doen dingen voor elkaar: de ene doet boodschappen, de andere mag eens komen eten, er ontstaat meer sociaal leven. 58
Samenhuizen • Zo dicht mogelijk aansluiten bij leefomstandigheden van mensen die niet in een voorziening verblijven. • Een thuis voor de gebruikers, zich geborgen weten, pret maken, steun zoeken, … Gezellige huiselijke sfeer. • Een brug naar de samenleving: • Ondersteuning in het onderhouden en uitbreiden van persoonlijke relaties. • Het contact met de familie wordt aangemoedigd . • Deelnemen aan het buurt- en stadsleven.
• Een aandachtsbegeleider bouwt samen met de gebruiker een persoonlijk traject uit. De Lork wil wensen en dromen proberen waar te maken. 59
Samenhuizen – tewerkstellingsproject zorg
• Vzw De Overmolen plant een tewerkstellingsproject in de
•
zorgsector via artikel 60’ers. Waar een gewone thuiszorgdienst werkt met (1 op 1) relatie - kan iemand in opleiding voor 3, 5 of 7 mensen koken, naar de winkel gaan of … De mensen in opleiding kunnen nadien een job zoeken in de zorgsector. 60
Samenhuizen – rol mantelzorgers in de zorg • Oudere mensen krijgen de neiging zich terug te trekken, •
doen niet altijd de moeite om nog voor zichzelf te koken. Ze komen niet meer buiten en vereenzamen. De mantelzorgers in twee appartementen kunnen gemakkelijk contact zoeken met de andere bewoners. • eens naar de winkel gaan, • bewoners uitnodigen om samen te eten, • opgebeld worden als er een probleem is
• Rekening houden met integrale toegankelijkheid. Alle gemeenschappelijke ruimtes en de meeste appartementen zullen toegankelijk en doorgankelijk zijn met rolstoel en rollator. 61
Samenhuizen – studenten en vluchtelingen
• 7 studio’s en 4 kamers op de bestaande zolderverdieping
• •
naast het project. De helft ingevuld door studenten, de andere helft door jongeren via Minor Ndako. Bij 1 studio en 2 kamers is er nog extra aandacht voor aangepast wonen. Het geheel is rolstoeltoegankelijk. 62
Samenhuizen – inbreng Kenniscentrum • Bracht het initiatief ter sprake bij de parochie. • Werkte een voorstel uit en zocht partners om • • •
de ideeën mee te realiseren. Kennisoverdracht over het samenwonen van ouderen en personen met een handicap. Advies over de inrichting van het gebouw. Begeleiding samenwerkingsverband tussen VPW Goede Bijstand, vzw De Overmolen & vzw De Lork. 63
Vragen?
Herwig Teugels
Inge Van Osselt
directeur
communicatie administratie
Olivia Vanmechelen
Luc Lampaert
Jeroen Dries
stafmedewerker zorg
alternatieve woonvormen
projectadviseur
• Vrijblijvend eerste advies • Korte begeleiding gratis in Brussel • Intense begeleiding per project mogelijk
64
• De coöperatieve vennootschap INCLUSIE INVEST bouwt aangepaste woonvormen voor mensen met een beperking. Het is een veilige en maatschappelijk verantwoorde belegging. (Wim Bijnens)
Gezondheidsmeeting 2015
65
• HEFBOOM levert financiering en advies aan projecten die werk maken van een sociale en duurzame samenleving. Ze geven kredieten aan projecten met een maatschappelijke doelstelling. (Dirk Dalle)
Gezondheidsmeeting 2015
66
• FEBECOOP Adviesbureau is een partner voor startende en groeiende organisaties in de sociale en coöperatieve economie. Zij onderzochten de financieringsinstrumenten en fiscale aspecten voor een Abbeyfieldwoonvorm. (Karel Verhaeghe)
Gezondheidsmeeting 2015
67
• Dichtbij het Weststation in Molenbeek tracht RE-VIVE een positieve impact teweeg te brengen op de ontwikkeling van de buurt. Ze creëren er een betaalbaar woonaanbod en maatschappelijke functies waaronder een school en kinderkribbe. (Nicolas Bearelle)
Gezondheidsmeeting 2015
68
