Jaarverslag 2013
Inhoud Voorwoord van de voorzitter 3 Missie & visie 4 Geschiedenis en organisatie 5 Bestuur 6 Ondersteuning in de regio 7 Beleid op lokaal niveau 7 Basisggz 7 Ondersteuning 8 Cursussen 9 Inzet van ervaringsdeskundigen 9 Verslag symposium 10 Grafieken cliëntondersteuning / contacten 11 Werkdoelen per gemeente 12 Werkdoelen per maand 13 Samenwerkingspartners 14
Voorwoord van de voorzitter
Verandering De samenleving verandert. In 2013 werd duidelijk zichtbaar dat ook zorg en welzijn, de positie van de klant en daarmee de rol van Stichting Door en Voor verandert. De vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg, de verschuiving van de intramurale ggz naar het sociaal domein, is een positieve ontwikkeling. Een veelbelovende transitie, helemaal in lijn met de visie, missie en werkwijze van Stichting Door en Voor. Stichting Door en Voor heeft de Herstelvisie als uitgangspunt voor ondersteuning. Het doel is steeds: mensen met een psychische, psychosociale of psychiatrische kwetsbaarheid (weer) in hun kracht laten komen. Zodat niet langer de aandoening leidend is maar zij ín en dóór hun herstel, de regie over hun eigen leven kunnen voeren. De cursus Herstellen doe je zelf is voor veel mensen een waardevolle leerweg. Daarnaast is er een groeiende vraag naar de cursus Werken met eigen ervaring, waarin (ex-)cliënten uit de ggz, verslavingszorg en maatschappelijke opvang opgeleid worden tot ervaringsdeskundigen. Actuele thema’s In 2013 zijn wij vanuit Door en Voor gestart met het project Kwartiermaken in Oss. Ervaringsdeskundige kwartiermakers bieden laagdrempelige ondersteuning, dichtbij de mensen in de wijk. In Helmond troffen we voorbereidingen, om in 2014 te kunnen starten. Ook andere gemeenten hebben al belangstelling getoond voor deze vorm van steun. Stichting Door en Voor is ook betrokken bij de Transitie AWBZ naar de gemeenten. Samen met onze ervaringsdeskundigen leveren we input aan deze nieuwe regelingen. Een derde actueel thema waar ervaringsdeskundigen aan bijdragen is de ontwikkeling van de basis-ggz, zowel in de regio ’s-Hertogenbosch, alsook in de regio Oss/Uden/Veghel en in het Land van Cuijk. Zij maken deel uit van werk-, advies- en regiegroepen om deze nieuwe vorm van ggz-ondersteuning ook vanuit cliëntperspectief goed vorm te geven. De betrokkenheid van Stichting Door en Voor in voornoemde veranderingen is ingezet in 2013 en wordt voortgezet in 2014 en daarna. Het vraagt een andere aanpak, uitbreiding van medewerkers, meer inzet van ervaringsdeskundigen, meer trainers om (ex-)cliënten te scholen, uitbreiding van taken en verantwoordelijkheden, en samenwerking met nog meer spelers in ons werkgebied. Het aantal ervaringsdeskundigen dat ingeschreven staat in onze Databank groeit, evenals het aantal aanvragen om deze mensen in te zetten. Deze veranderingen maken ook voorlichting over ons werk, onze doelgroep en onze uitgangspunten steeds noodzakelijker. Bestaande, maar vooral ook nieuwe uitdagingen maken dat we ons moeten voorbereiden op de toekomst. Daarmee hebben we een begin gemaakt in 2013 en daar gaan we enthousiast mee door in de komende jaren!
Carien van Mil
Voorzitter bestuur Stichting Door en Voor
3
Missie
visie
Stichting Door en Voor ondersteunt en versterkt mensen met een psychische, psychosociale en psychiatrische kwetsbaarheid* in de regio Oost-Brabant, bestaande uit 28 gemeenten. Activiteiten van Stichting Door en Voor zijn gebaseerd op de Herstelvisie en worden uitgevoerd vanuit cliëntenperspectief: dóór en vóór ervaringsdeskundigen. Stichting Door en Voor gaat uit van de kracht en kwaliteiten die ieder mens in zich heeft. Zij focust niet op iemands aandoening of problematiek, maar op zijn mogelijkheden. Op die manier voelen mensen zich gewaardeerd en worden ze verleid om ook zelf hun kracht aan te boren, te herstellen, hun ervaringsdeskundigheid in te zetten voor anderen en (meer) te participeren in de samenleving.
*De doelgroep van Stichting Door en Voor bestaat van oudsher uit (ex-)cliënten van de geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg en maatschappelijke opvang. Door de Transitie / de verschuiving van zorg naar het maatschappelijk domein richt Door en Voor zich, als onafhankelijke organisatie, in toenemende mate ook op ‘kwetsbare burgers’. Mensen die wij ondersteunen en empoweren hoeven zodoende niet per se ‘cliënt’ van een zorginstelling te zijn (geweest).
Herstelvisie als basis De Herstelvisie waarop de activiteiten van Stichting Door en Voor zijn gebaseerd, krijgt steeds meer uitvoeringsvormen. Dit zien we bij de aansluiting van onze visie in het kwartiermaken in de wijken in Oss (en vanaf januari 2014 ook in Helmond), in de interesse die eerstelijns werkers hebben bij de vorming van de basis-ggz en bij zorgverzekeraars. Wij hebben een duidelijk uitgewerkt, realistisch beeld van eigen regie, eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht. Stichting Door en Voor heeft hier bovendien al meer dan 10 jaar ervaring mee. Dit geeft ons een mooie positie in de recente en komende ontwikkelingen, omdat wij goed kunnen inschatten waar de grenzen en valkuilen liggen van deze ‘nieuwe’ visie.
4
(Meer)waarde van ervaringsdeskundigheid Alle vrijwillige medewerkers van Stichting Door en Voor zijn opgeleid tot ervaringsdeskundigen. Zij weten uit eigen ervaring hoe ze het beste kunnen ondersteunen en adviseren en maken bovendien deel uit van een breed landelijk netwerk van ervaringsdeskundigen. Zij voelen zich gesterkt in hun activiteiten, niet alleen vanuit eigen gelederen, maar ook door steeds meer partijen in het veld. Ervaringsdeskundigen die vanuit Stichting Door en Voor werken, zijn daartoe opgeleid en ontvangen – indien nodig en gewenst - aanvullende training. Hun waardevolle inzet heeft een emanciperende werking – niet alleen op de doelgroep, maar ook op de (re)organisatie van zorg en welzijn in de samenleving, aanvullend op de taken van overheden, hulpverleningsinstanties, maatschappelijke organisaties en zorgverzekeraars.
Geschiedenis en organisatie Stichting Door en Voor is op 14 december 2000 opgericht om initiatieven van cliënten en ex-cliënten van de Reinier van Arkelgroep en GGZ Oost-Brabant te ondersteunen en te ontwikkelen. In de loop der jaren heeft dit doel zich ontwikkeld tot brede cliëntondersteuning, en het stimuleren van het cliëntperspectief en de inzet van ervaringsdeskundigheid. Het werkgebied van Stichting Door en Voor beslaat van oudsher de regio’s van beide ggzaanbieders. Stichting Door en Voor kan bestaan dóór en vóór mensen uit de doelgroep. Vrijwilligers vormen het bestaansrecht van de organisatie en de spil van alle activiteiten. In 2013 was een groep van 60 actieve vrijwilligers betrokken bij de uitvoering van projecten.
“
Carlijn: Sinds een paar jaar ben ik actief binnen het steunpunt van Stichting Door en Voor. Een van mijn taken is het bijhouden van de informatiemappen in de computer. Op kantoor hadden we veel ordners staan . Contactgegevens van organisaties en instanties heb ik zoveel mogelijk gedigitaliseerd . Ik zoek naar aanvullingen en probeer informatie actueel te houden . Handig!
”
Vrijwilligers In 2013 was er niet alleen sprake van een stijging van het aantal vrijwilligers, maar ook van hun competenties. Vooral de kwaliteit van ervaringsdeskundigheid viel daarbij op, met onder meer hun luister-, reflectie- en coachende vaardigheden. In 2013 kwamen er zeven nieuwe ervaringsdeskundige kwartiermakers in de wijken bij. Daarnaast meldden zich drie nieuwe trainers voor de cursussen Werken met eigen ervaring en Herstellen doe je zelf. Vanzelfsprekend hebben we ook afscheid genomen van een paar vrijwilligers, veelal omdat zij andere maatschappelijke kansen aangrepen.
5
In 2013 bestond het • • • • • •
bestuur
van Stichting Door en Voor uit:
Mevr. C. van Mil, voorzitter (lid Wmo-raad Oss; voorzitter cliëntencommissie SGGZ Oost-Brabant) Mevr. M. Steenbakkers, secretaris (kartrekker Herstel RvA) Dhr. Th. Schlaman, penningmeester (zelfstandig adviseur) Mevr. A.M. Eeftink, lid (manager Reinier van Arkel groep) Dhr. J. Gommers, lid (Wmo-raadslid ‘s-Hertogenbosch) Dhr. S. Zeegers, lid (Beleidsmedewerker GGZ Oost-Brabant) Het bestuur werd geadviseerd door dhr. J. Croonen. Per 1 januari 2014 is de heer J. Gommers teruggetreden als bestuurslid. In zijn plaats is mevrouw M. Stassen (ervaringsdeskundig medewerker GGZ Oost-Brabant) enthousiast begonnen aan deze bestuurstaak.
“
6
Patricia (Kwartiermaken Oss) : Om als Kwartiermaker aan de slag te gaan hebben wij allemaal de cursus Werken met eigen ervaring gevolgd . Daarnaast hebben we aanvullende trainingen gevolgd , onder meer over voorlichting en het omgaan met specifieke situaties. De eerste periode moesten we vaak aan professionals uitleggen wat (de meerwaarde van) ervaringsdeskundigheid is wat en wat wij precies doen . Een kwestie van geduld en blijven herhalen . Maar het heeft wel wat opgeleverd: meer (h)erkenning, meer samenwerking en meer bekendheid . Zowel professionals als klanten weten ons steeds beter te vinden . Het werk is heel afwisselend , want naast contacten met klanten heb je ook contact met instanties en hulpverleners. As een klant uiteindelijk tevreden de deur uitloopt, geeft dat veel voldoening. En dat is toch uiteindelijk waar je het voor doet.
”
Ondersteuning in de regio Vanaf 2013 biedt Stichting Door en Voor in haar hele werkregio - inclusief de regio Peelland - cliëntondersteuning, en herstelgerichte en empowerende activiteiten. Daarbij hebben veel cliënten hun steun gevonden in de cursus Herstellen Doe Je Zelf in Helmond, Uden, Boxmeer en ‘s-Hertogenbosch. Dit heeft een uitwerking op andere activiteiten van Door en Voor zoals de Crisiskaart©, financieel advies en voorlichting. Steeds meer beleid op lokaal niveau. Steeds meer samenwerking. Met de transities AWBZ, de regierol van de gemeenten en de opkomst van de basis-ggz zien we in ons maatschappelijk speelveld steeds meer samenwerking. De vele organisaties proberen meer en meer over de grenzen van hun domein te werken en zij krijgen meer zicht op de kwaliteiten van anderen. In deze beweging blijkt de herstelvisie en de inzet van ervaringsdeskundigheid op een aantal manieren een welkome aanvulling te zijn. En dus ontstaan er voor Door en Voor, als onafhankelijke organisatie, steeds meer mogelijkheden. Cliëntondersteuning wordt ‘corebusiness’ Eén van de grote verschuivingen in het beleid van de zorg en hulpverlening is de waarde van cliëntondersteuning. Dit kwam al op gang door het lokale beleid rond wijkgericht werken. Maar in 2013 ontstonden parallelle ideeën omtrent de basis-ggz, onder meer vanuit zorgverzekeraars. Aangezien Door en Voor in 2013 bezig was het Kwartiermaken op een aantal plaatsen op te zetten en daarvoor al cliëntondersteuning toepaste bij vele cliënten, paste dit naadloos in deze ontwikkelingen. Basisggz Vanaf begin 2013 werd Stichting Door en Voor nauw betrokken bij de vorming van de basisggz in de regio Meijerij en Bommelerwaard. Al snel volgde betrokkenheid bij de regio‘s Oss-Uden-Veghel en Land van Cuijk. De interesse van eerstelijns hulpverleners in het cliëntenperspectief en de herstelvisie is duidelijk aanwezig. Verbintenissen met het sociale domein, het wijkgericht werken en het nieuwe Wmo-beleid zijn snel gelegd. En dus ook met Kwartiermaken.
7
De klanten van Door en Voor (Ex-)cliënten en ‘kwetsbare burgers’, de klanten van Stichting Door en Voor, komen uit alle gemeenten van ons werkgebied en daarbuiten. Mensen benaderen Door en Voor voor individuele cliëntondersteuning en voor hun routes naar empowerment.
Ondersteuning individuele cliëntondersteuning
Ondersteuning richting empowerment
(o.m. via kwartiermaken Oss en door ervaringsdeskundigen in andere gemeenten). Ondersteuning bij onder meer financiën, administratie, PGB, belastingaangifte, juridische kwesties, klachten, het vinden van ‘het juiste loket’, passende zorg of scholing, het vinden van meer sociale contacten, het vinden van (steun bij) vrijwilligerswerk, et cetera.
o.m. via het verkrijgen van een persoonlijke Crisiskaart© en het volgen van cursussen: - Herstellen doe je zelf - Werken met eigen ervaring.
N.b.: het gemaakte onderscheid is kunstmatig. In de praktijk lopen de doelen en vormen van ondersteuning door elkaar heen.
“
Joris: Na het volgen van de cursus Werken met eigen ervaring in 2012, werd ik in 2013 gevraagd om trainer te worden . Samen met mijn collega Jessica ben ik de uitdaging aangegaan om tien personen te begeleiden op hun ontdekkingstocht naar hun eigen krachten en de rol die zij als ervaringswerker willen vervullen . Voor mij was het een ontmoeting met bijzondere mensen en een heerlijke groepsdynamiek .
”
8
Cursussen In 2013 was er weer een stijging in het aantal cursussen en cursisten. Van de cursus Herstellen doe je zelf zijn er in 2013 acht groepen geweest met gemiddeld tien cursisten, verspreid over de hele regio. Stichting Door en Voor leidde 73 ervaringsdeskundigen op via de cursus Werken met eigen ervaring. Vijf van hen kregen de cursus vergoed door het UWV in het kader van re-integratie, waarvoor Stichting Door en Voor een vernieuwd contract met het UWV heeft afgesloten. Zes opgeleide ervaringsdeskundigen volgen een vervolgopleiding bij ROC De Leijgraaf (MBO/BGE; Begeleider met ervaringsdeskundigheid), gerelateerd aan beide ggzaanbieders waar Door en Voor mee samenwerkt.
Ervaringsdeskundigen zetten zich steeds vaker in Ervaringsdeskundigen, veelal opgeleid via Door en Voor, zetten zich ook steeds vaker binnen het sociale domein in. Zij bieden ondersteuning aan mensen in hun eigen woonomgeving en adviseren bij beleidsprocessen. Ervaringsdeskundigheid biedt een toegevoegde waarde voor de reguliere zorg en ondersteuning. Herstelvisie, burgerkracht en presentie zijn hierbij sleutelbegrippen. Voor klanten zelf betekenen ervaringsdeskundigen vaak laagdrempelige steun, (h)erkenning, hoop en perspectief. Daarnaast hebben ervaringsdeskundigen een voorbeeldfunctie en heeft hun inzet een destigmatiserende werking. Stichting Door en Voor richt zich op de brede inzet van ervaringsdeskundigen en ondersteunt hen bij de verschillende rollen, taken en verantwoordelijkheden.
9
Symposium “De ggz-cliënt in beeld” Op 21 februari 2013 organiseerden Stichting Door en Voor, de Cliëntenraad van Reinier van Arkel en de Reinier van Arkel groep het symposium “De ggz-cliënt in Beeld” in Novalis in Vught. Mensen met psychische problemen zelf vormden het thema van de dag: wat en wie hebben zij nodig om volledig mee te kunnen doen in de samenleving? Wethouder Wilbert Seuren van de gemeente Vught opende de bijeenkomst en noemde diverse grote veranderingen, waarbij gemeenten steeds meer verantwoordelijkheid moeten nemen om ervoor te zorgen dat iedereen op zijn of haar eigen wijze mee kan doen. Willemijn Verhave, beleidsmedewerker van de gemeente Vught, lichtte de veranderingen en kansen in een schema nader toe. Ruim 100 deelnemers werden geïnformeerd over aspecten waar ggz-cliënten mee te maken hebben. Naast gemeenteambtenaren gaven ook o.m. ‘wijkwerkers’ en ervaringsdeskundigen zelf uitleg over veranderingen waar cliënten mee te maken hebben. En ook hoe zij daar een positieve rol in kunnen spelen en een volwaardig burger kunnen zijn. In een forum kwam de diversiteit van ‘het nieuwe werken’ in wijken naar voren. In vier workshops konden mensen zich vervolgens nader laten informeren over ‘Eigen kracht, eigen regie’; ‘Empowerment in de Wmo’; ‘Een reis naar herstel’ en ‘Fronlijnteam Kruiskamp-Schutskamp’ in Den Bosch. Een zeer geslaagde middag!
10
DOEL VAN CLIËNTONDERSTEUNING 100%
3% 6% 6%
4% 7%
3% 6%
80%
6% 4%
7% 3%
70%
18%
17%
30%
31%
31%
32%
2011
2012
90%
7% 15%
60% 50%
22%
40% 30% 20%
41%
10% 0% opleiding
financiën
sociale contacten
2013
wonen
werken
divers
vrije tijd
KLANTCONTACTEN PER REGIO 100% 90%
5% 7%
8% 5%
13% 11%
80% 70% 60% 50% 40%
89%
87%
76%
30% 20% 10% 0% 2011 (totaal 3119 contacten) regio noordoost
2012 (totaal 3160 contacten) regio zuidoost
2013 (totaal 3076 contacten)
buiten regio D&V
11
totalen per gemeente per werkdoel Gemeente
wonen
werken
opleid.
soc.c.
vr. tijd
finan
diversen
totalen
Bernheze
1
6
17
18
5
11
0
58
Boekel
17
6
18
12
1
50
7
111
Boxmeer
18
6
36
10
2
9
4
85
Boxtel
4
2
11
11
5
17
2
52
Cuijk
9
8
10
12
3
9
3
54
Grave
0
1
6
11
2
26
1
47
Haaren
1
3
6
11
0
12
0
33
‘s-Hertogenbosch
26
24
230
74
11
222
80
667
Landerd
3
7
21
10
2
14
2
59
Maasdonk
0
6
14
6
3
7
0
36
Mill C.A.
0
3
3
15
4
11
2
38
Oss
40
23
142
62
18
38
35
358
Schijndel
2
7
34
19
2
23
5
92
Sint Anthonis
0
0
0
9
0
9
0
18
Sint Michielsgestel
2
2
4
20
4
14
6
52
Sint Oedenrode
3
6
43
9
1
6
0
68
Uden
13
3
153
23
2
16
5
215
Veghel
14
3
70
9
2
13
2
113
Vught
5
3
24
15
1
45
1
94
Maasdriel
0
4
12
6
5
3
3
33
Zaltbommel
17
5
12
10
2
16
0
62 0
Helmond
26
7
124
29
0
21
3
210
Asten
0
4
2
7
1
2
0
16
Someren
0
2
4
9
1
3
0
19
Laarbeek
1
14
13
8
0
3
0
39
Gemert-B
3
2
7
3
1
11
1
28
Deurne
0
2
11
9
1
2
0
25
Rest Brabant
20
15
154
17
2
17
11
236
Limburg
0
3
29
4
0
2
4
42
Gelderland
0
7
45
4
0
2
0
58
Rest Nederland
0
2
11
8
0
28
9
58
225
186
1266
470
81
662
186
3076
TOTAAL
12
totalen per werkdoel per maand maanden
wonen
werken
opleid.
soc.c.
vr. tijd
finan
diversen
per maand
januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december
3 24 5 33 7 5 14 6 68 18 29 14
8 15 15 27 15 11 0 14 17 32 20 12
102 147 73 97 81 63 55 101 126 104 178 139
45 30 35 29 31 44 15 42 67 56 39 37
7 6 7 5 10 6 0 5 7 13 5 9
43 67 131 112 30 81 12 40 46 22 43 35
7 12 14 2 3 30 27 14 18 15 31 13
215 301 280 305 177 240 123 222 349 260 345 259
TOTAAL
226
186
1266
470
80
662
186
3076
13
14
Stichting Door en Voor Sint Teunislaan 3 5231 BS ‘s-Hertogenbosch 073-6401752
[email protected] www.doorenvoor.nl Facebook: Stichting Door en Voor Twitter: DoorVoor
Postbus 215 5240 AE Rosmalen
KvK: 17130591 IBAN: NL21RABO163891265
Herstel, ervaringsdeskundigheid en zelfregie van mensen met een psychische uitdaging
