Inhoud
Voorwoord Achtergronden Het land Geologie en natuurkrachten Flora Fauna Nationale parken Geografie De bevolking Staatkundig Taal Religie De IJslandse keuken Vakantie- en recreatiemogelijkheden Geschiedenis De ontdekking van IJsland De kolonisatie Mijlpalen in de geschiedenis Bekende inwoners, uit verleden en heden Economie en welzijn Geothermische energie in Nesjavellir Walvisvangst Visserijgrens en kabeljauwoorlogen Onderwijs Gezondheidszorg, welzijn Criminaliteit Leger Kunst en cultuur Bouwkunst Literatuur Schilderkunst UItvoerende kunst Folklore Sport
WW IJsland 01 herdruk 2010.indd 5
9 11 11 11 40 48 75 76 78 78 79 87 88 91 99 99 99 100 103 109 109 112 113 114 115 116 116 117 117 118 120 120 121 122
Praktische informatie 125 Voor de reis 125 Nuttige adressen 125 Benodigde reisdocumenten 125 Geld en geld wisselen 125 125 Douane Kleding 126 Klimaat 127 Gezondheid 128 128 Bagage Telefoneren 128 Vervoersmogelijkheden 129 Tijdens de reis 131 Nuttige adressen 131 131 Douane 131 Geld Overnachtingsmogelijkheden 131 Telefoneren 134 134 Vervoer Informatie van A tot Z 139 139 Afstanden Alcohol 139 Auto-uitrustingseisen 139 Autoverhuur 139 Bars en discotheken 139 Benzine, diesel en LPG 139 139 Boeken en tijdschriften Criminaliteit/ diefstal en verlies 140 Culturele evenementen 140 Elektriciteit 140 Feestdagen 140 Fitness 141 Fooien 141 Fotografie, film en video 141 Garages 141 Gedrag en gewoontes 141 Geld 142 Gezondheid 142
17-05-10 14:27
LANDNAAM Ijs land
6
Huisdieren Huurauto’s Individueel reizen Insecten en ongedierte Kaarten/plattegronden Klimaat Kranten en tijdschriften Kuuroorden Levensonderhoud Nationale parken Openingstijden Politie- en hulpnummers Post en postzegels Prijzen Radio en televisie Reisorganisaties Restaurants Souvenirs Toeristenmenu Taal Taalcursussen Taxfree inkopen Telefoon Tijdverschil Trektochten Toeristische informatie Verkeersregels Wegen Wegcondities Winkels Zwemmen
143 144 144 144 144 144 144 145 145 145 145 146 146 147 147 147 147 147 147 147 148 148 148 148 148 149 149 150 151 151 151
Bezienswaardigheden Reykjavík Algemeen Bezienswaardigheden in Reykjavík Excursies vanuit Reykjavík Het zuidwesten Het westen De Westfjorden Het noorden Het oosten en de Oostfjorden Het zuiden Het binnenland De Westmann-eilanden
153 153 153
WW IJsland 01 herdruk 2010.indd 6
166 180 183 186 187 191 195 198 205 210
Routes 213 De wegen in het algemeen 213 Bergwegen (Fjallvegur) 213 Informatieborden en streekplattegronden 215 Legenda van de tekens en/of toevoegingen in de tekst 216 Vanaf Keflavík naar de ringweg 217 Keflavík: linksom over het schiereiland Reykjanes 222 Rechtsom over de ringweg [rijksweg nr. 1] 227 Reykjavík – Blönduós 227 Borgarnes: een rondrit over Snaefellsnes naar de Snaefell 233 Thjórsárdalur: rondrit langs de HvÍtá 239 Laugarbakki: rondrit over het schiereiland Vatnsnes 241 Blönduós – Akureyrí 242 242 Via de ringweg Via de noordelijke kust [745], [76] en [82] 247 Akureyri – Myvatn (Reykjahlíd) 258 Vanaf Myvatn: HúsavÍk – Ásbyrgi – Hljódaklettar – Dettifoss 265 Vanaf Myvatn: Leirhnjúkur – Krafla – Námaskard 269 Vanaf Myvatn een lange wandeltocht: Dimmuborgir – Hverfjall – Grjótagjá – Zwembad 272 Myvatn – Egilsstadir 274 Via de ringweg 274 Via de noordoostelijke kust [85] 278 Vanaf Egilsstadir: rondrit langs het Lögurinn-meer 285 Andere trekpleisters in het oosten 287 Egilsstadir – Höfn 293 299 Höfn – Vík
17-05-10 14:27
INHOUD
Vanaf Vík: wandeltocht langs de kustlijn bij Dyrhólaey Vík – Reykjavík Reykjavík – Keflavík vliegveld Routes door het binnenland Openingstijden van de binnenlandroutes en bergwegen [F26] Sprengisandur (Sprengisandsleid) [F206] Lakavegur [F208] Fjallabaksleid-Nyrdri: Sigalda – Búland (Skaftártunga) [F210] Fjallabaksleid-Sydri: Keldur – Snaebyli (Skaftártunga) [F249] Seljalandsfoss – Thórsmörk [F261] Fljótshlídarvegur: Fljótsdalur – Hvanngil [F35] Kjölur of Kjalvegur [F88] Öskjuleid naar de Askja
311 312 321 322
[F902] Kverkfjallaleid naar Kverkfjöll [F910] Austurleid De route door de Westfjorden De Gouden Cirkel tour Árnes, ThjórsÁrdalur, Búrfell en Hekla Wandeltochten
347 349 352 365 372 377 381
338 339
Bijlagen In IJsland gespecialiseerde touroperators Touroperators met IJsland-reizen Andere belangrijke adressen IJsland: Toeristeninformatiecentra IJslandse woordenlijsten Internetadressen Hotels en jeugdherbergen Klimatologische tabellen Afstandstabel Literatuurlijst
343
Register
398
323 324 327 329 332 335
OPGENOMEN KAARTEN IJsland, ligging 10 IJsland, overzichtskaart 12-13 154-155 Reykjavík Reykjavík, centrum 156 Hafnarfjördur 164 Het zuidwesten 183 West-IJsland en de Westfjorden 188 Het noorden 192-193 Het oosten en de Oostfjorden 196 Het zuiden 200-201 Keflavík 218 Akranes 229 Borgarnes 230
WW IJsland 01 herdruk 2010.indd 7
7
Ólafsvík Stykkishólmur Akureyri Noordelijke kustroute Siglufjórdur Mytvatn en omgeving Raufarhöfn Seydisfjördur Zuidoost-IJsland met Höfn Vík Selfoss Westfjorden Ísafjördur
381 381 382 383 384 390 391 393 394 396
236 237 245 248-249 253 261 280 288 300-301 309 318 352-353 360
18-05-10 14:38
ac htergr ond e n
18
Gletsjertermen en hun betekenis De sneeuw, die in de bekkens tussen de bergkammen terechtkomt, stapelt zich op. Door de grote druk van het sneeuwdek en door het smelten en bevriezen van de bovenste sneeuwlagen, ontstaat er een korrelige sneeuwmassa: de firn. Oude uitgedoofde vulkanen lopen vol met smeltwater en vormen zo kratermeren, die in de winter dichtvriezen. De firn vult heel het bekken, het firnbekken. Grote massa’s firnijs glijden langzaam naar beneden. Er ontstaat een ijsrivier, een gletsjer. Zo’n ijsrivier of gletsjer brokkelt onderaan af en het ijs smelt. Er ontstaat eerst een beek en daarna een rivier. Soms zijn hele gebergten met sneeuw en ijs bedekt, zoals de Vatnajökull, een ijskap van 8456 km2 en op sommige plaatsen ruim 1000 m dik. Aan de voet heeft het smeltwater grote massa’s puin opgehoopt. Hiertussen zoeken talrijke riviertjes hun weg. Die reusachtige massa’s firnijs smelten ook af. Het smeltwater loopt onder het ijs door en komt uiteindelijk via de gletsjerpoort tevoorschijn. De ijsmassa schuift langzaam naar beneden IJsbergenmeer Jökulsárlón
WW IJsland 01 herdruk 2010.indd 18
03-05-10 15:45
het land
19
en lijkt op een tong: de gletsjertong. De snelheid, waarmee de gletsjertongen door het landschap snijden is verschillend: tongen van de Langjökull verplaatsen zich maar 50 cm per dag, maar de Breidamerkurjökull, die zijn ijs in het Jökulsárlón stort, schuurt drie meter ijs per dag het meer in. De gletsjer en de gletsjertong voeren puin mee. Al het puin, dat door een gletsjer wordt vervoerd heet morene. Dat morenemateriaal wordt aan het einde van de gletsjer afgezet en daar ontstaat een opeenhoping van het meegevoerde puin: de eindmorene. Wanneer de gletsjer sneller afsmelt dan hij gevoed wordt, blijven de eindmorenen als getuige van de vroegere gletsjer achter. Sommige gletsjers kunnen onder bepaalde omstandigheden ineens snel aangroeien, soms wel meer dan 100 m per dag. Dit wordt een surge genoemd. Onder normale omstandigheden bevat een gletsjer een sys teem van spleten en grotten waardoor smeltwater wordt afgevoerd. Als het afwateringssysteem wordt geblokkeerd, neemt de waterdruk in het
WW IJsland 01 herdruk 2010.indd 19
03-05-10 15:45
125
Praktische informatie
Voor de reis Nuttige adressen Touroperators in Nederland De meeste touroperators zijn aangesloten bij de V.A.R. (Vereniging organisatie Avontuurlijke Reizen) en noemen de deelnemers aan hun reizen liever reiziger en bezoeker dan toerist en consument. Deze organisatie vertegenwoordigt ervaren reisorganisatoren op het gebied van avontuurlijke reizen. De kwaliteit van de aangeboden reisprogramma’s staat bij haar leden hoog in het vaandel. De aangesloten organisaties hanteren gelijke reisvoorwaarden en zijn alle aangesloten bij de S.G.R. (Stichting Garantiefonds Reisgelden). Een overzicht staat op pag. 381.
IJsland Nederlands consulaat Vaka Helgafell Hf, Sidumuli 6.
Hotels en hotelketens Een overzicht van hotels en andere accommodaties op IJsland staat op pag. 391.
Reisagenten en touroperators
Italië, Liechtenstein, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk en Zwitserland kunnen volstaan met een Europese identiteitskaart. Het rijbewijs is geen formeel identiteitsbewijs en wordt als zodanig niet in het buitenland geaccepteerd. Een paspoort dient na vertrek uit IJsland nog minimaal 3 maanden geldig te zijn. Een visum is niet verplicht voor bezoeken die korter duren dan 3 maanden. Vergeet uiteraard niet een reisverzekering af te sluiten.
Geld en geld wisselen De beste manier om geld te wisselen is gelijk bij aankomst op Keflavík Airport, vlak voor de paspoortcontrole (geopend overdag en bij iedere aankomst). In dit internationale gedeelte van de luchthaven van Keflavík, maar ook in de haven van Seydisfjördur, kunt u geld wisselen tegen IJslandse koersen. Er is geen limiet aan de hoeveelheid buitenlandse valuta die binnengebracht mag worden. Het is voordeliger om uw geld op IJsland om te wisselen of uit de pinautomaat (bank/giro) te halen, dan de kronen in Nederland te bestellen, zo dat al mogelijk is.
Een overzicht staat op pag. 381.
Douane
Benodigde reisdocumenten
Belastingvrij winkelen kan op het vliegveld Keflavík zodra u op IJsland arriveert. Het is toegestaan om 6 liter bier en 1 liter wijn OF 6 liter bier en 1 liter sterke drank OF 1 liter wijn en 1 liter sterke drank OF 2 liter wijn te importeren. Voor rookwaren geldt een maximum van 200 sigaretten of 250 gram andere tabaksartikelen.
Voor IJsland dient men in het bezit te zijn van een geldig paspoort, tenzij men inwoner is van een van de andere Scandinavische landen: Denemarken, Finland, Noorwegen of Zweden. Staatsburgers van België, Duitsland, Frankrijk,
WW IJsland 02 herdruk 2010.indd 125
18-05-10 14:17
187
De Westfjorden De Westfjorden zijn geologisch gezien het oudste deel van IJsland. Deze Vestfirdir liggen voorbij de gebaande wegen en hebben ook voor de IJs landers zelf de roep van onherbergzaamheid en verlatenheid. Het weste lijke fjordengebied is nooit een populair oord geweest en is dat, ondanks de betere verbindingen, nog steeds niet. Het isolement, het ruwe klimaat, de vrijwel kansloze landbouw en de crisis in de haringvisserij, hebben velen naar Reykjavík gejaagd.
Landschap Een getande fjordenkust met diepe fjorden, brede baaien, steile berghel lingen, hoge vogelrijke kliffen, fantastische uitzichten en weinig of geen laagland zijn de meest in het oog springende kenmerken van het land schap, dat ongetwijfeld een diepe indruk achterlaat. Het is een prachtig gebied met paden en bergpassen die langs prachtige fjorden slingeren. Het is vooral een gebied van stenen en nog eens stenen; bergflanken, weiden, rivieren, wegen, alles ligt bezaaid met stenen en rotsblokken. De hoge rotswanden zijn spaarzaam begroeid; bovenaan lopen ze lood recht naar beneden, langs de wegen onderaan waarschuwen bordjes voor vallend gesteente. Sneeuwplekken en snelstromende riviertjes, die in watervallen van de bergen tuimelen, zorgen voor enige afwisseling in het monotone landschapsbeeld.
Verlaten De bevolking trekt er weg, hele landstreken en veel van de ontelbare fjor den zijn verlaten, zonder enig teken achter te laten dat het ooit bewoond is geweest. Ook veel boerderijen zijn onbewoond en in verval. Op de droogrekken, die op de rotsen soms dicht bijeen staan, houden alleen raven de wacht. Door deze verlatenheid loopt nu een weg, die het iso lement van deze landstreek echter niet heeft kunnen opheffen. Vroeger is het verschillende keren gebeurd, dat de kustwacht Russische vissers boten in de fjorden betrapte, die daar kennelijk een snelle vangst wil den binnenhalen. De kusten zijn hier trouwens berucht vanwege de vele schipbreuken die er hebben plaatsgevonden. Ook IJsland kent spooksteden. In het gehucht Djúpavík, aan de noord oostkant, wonen nu weer enkele gezinnen, maar het grootste deel van de huizen, de visfabriek en de verroeste vissersboten, zien er doods uit. Aan de voorkant de glinsterende zee, aan de achterkant het steile bergmassief. In de winter het kruiende ijs in de baai en lawinegevaar van achteren. Langzaam begint u te begrijpen waarom de mensen deze fjorden hebben verlaten. Een fjord noordelijker dan die van Djúpavík markeert het einde van de kustweg – het einde van de wereld zou ook kunnen…
WW IJsland 03 herdruk 2010.indd 187
03-05-10 16:26
bezienswaardighe d e n
188
De
n
50 km
0
at
Hornbjarg Hornstrandir
rd
fja dj úp
Ingjaldssandur
Ar
Sandafell
r
du
ör
rfj
na
▲ 925 m
alón Kald
Súdavík
Djúpavík
Gláma 920 m Hrafnseyri ▲
Árnesstapar Reykjaneshyrna Reykjanes Reykjafjardarkambur
St
Dynjandi
du
Hólmavík
Drangsnes
ir
rd
rfi Brjánslækur
Vadalfjöll
sfj
Reykhólasveit
ur
örd
650 m ▲
tn Va
Látrabjarg
Patreksfjördur
Reykhólar
Flatey
Breidafjördur
Berufj ördur Krók sfjörd ur
Breidavík
dir Kaldbakshorn
ran
Mjólkárvirkjun
Su
Bíldudalur Tálknafjördur
ÍSAFJÖRDUR
Flateyri
Thingeyri
Drangaskörd
BOLUNGARVÍK Drangajökull
und Sudureyri arfjö rdu r
Ingólfsfjördur
Önd
irdir
Jökulf
ar
Ská laví k
rke
a Ís
S
a tr
a nem
N ▲
923 m ▲
Skard
1
Klofningur Fell
sstr
Hvam
msfjörd
STYKKISHÓLMUR Hellissandur
Rif
ÓLAFSVÍK Snæfellsjökull ▲ 1446 m
Búdardalur
ur
Drápuhlídarfjall
Öndverdarnes
Grundarfjördur
SNÆFELLSNES
Gullborgarhellir Raudamelskúlur
Búdir
1 Grábrók Hredavatnsskáli
Bifröst
Eldborg
Borg
Faxaflói
BORGARNES
Glj
úfu
rá
Kerling Arnarstapi Gatklettur Dritvík Lóndrangur
Krosshólar
önd
Surtshellir Vídigerdi Varmaland Kastalinn Reykholt Hraunfossar Svignaskard
Deildartunguhver Húsafell Ok
Skardsheidi
AKRANES
1
▲ 1053 m
Akrafjall
d jör
alf Hv
ur
Ferstikla
1
West-IJsland en de Westfjorden
WW IJsland 03 herdruk 2010.indd 188
03-05-10 16:26
De westfjorden
189
Flora en fauna Vaak zijn er zeehonden te zien, die liggen te luieren aan het strand. Voor al vogelliefhebbers komen in dit gebied volop aan hun trekken. Schapen zijn er weinig, paarden des te meer.
Bezienswaardigheden en activiteiten IJslands grootste vogelrots ligt in het zuidelijke Látrabjarg en is een ver plicht reisdoel wanneer u de Westfjorden aandoet. Het is een loodrechte klif die een hoogte bereikt van 444 m, 14 km lang is en in het meest wes telijke punt van IJsland (en dus ook van Europa) eindigt. De klif huisvest enkele van de grootste kolonies zeevogels ter wereld. Ten noorden van de kleine gletsjer Drangajökull, de enige gletsjer in de Westfjorden, ligt de afgelegen wildernis van Hornstrandir, die zijn hoog tepunt bereikt op het meest noordelijke punt, de duizelingwekkende klif Hornbjarg. Afgewisseld door kale rotsen en overvloedige vegetatie is Hornstrandir bestemd voor beschermd gebied en kan alleen te voet of per boot vanaf Ísafjördur bereikt worden. Een enorm aantal wandelrou tes is uitgezet tussen de fjorden en de valleien.
Wonen en werken De visgronden in dit gebied horen tot de overvloedigste ter wereld, met een vissersdorp in vrijwel iedere fjord, waar uiteraard het werken in de vis serij het meest gebezigde beroep is. De vissersplaatsjes, die op de land kaart dicht bij elkaar lijken te liggen, zijn in werkelijkheid vaak van elkaar gescheiden door imposante natuurlijke barrières van bergruggen of berg massieven.
Op weg naar Látrabjarg
WW IJsland 03 herdruk 2010.indd 189
03-05-10 16:26
bezienswaardighe d e n
190
Ísafjördur is de regionale hoofdstad en heeft 3500 inwoners, een kwart van alle inwoners van de Westfjorden. Het is een belangrijk centrum voor handel en visserij. In deze stille, mistige en geheel door hoge fjordenwan den ingesloten stad is de visafslag het middelpunt van alle activiteiten. In het meest noordelijke deel van de Vestfirdir wonen geen mensen meer. Deze ontvolkte kusten, waar veel Siberisch hout aanspoelt en waar het Groenlandse drijfijs ook ’s zomers aan voorbij trekt, zijn weer geheel teruggegeven aan de vogels en de planten. Op het erf van de meeste boerderijen staan verschillende trekkers, want er moet in korte tijd veel werk gebeuren. Ook het land rond de inmiddels verlaten boerderijen wordt gehooid. Alles draait ’s zomers nog steeds om de wintervoorraad voor het vee. Er wordt twee keer gehooid, in de loop van juni en begin september. Rond de boerderij wordt het gras bemest, waardoor dit het beste maaigras oplevert. Verder heeft de boer de beschikking over de natuurlijke weiden en de schaars begroeide ‘alpen weides’ in de bergen. Komt men in de winter voer tekort, dan krijgen de schapen krachtvoer of visafval voorgezet.
Excursies Vanuit Ísafjördur worden reizen per bus, (post-)boot en vliegtuig georga niseerd, waarmee dagtrips naar naburige trekpleisters gemaakt worden, maar ook over langere afstanden naar meer afgelegen oorden. Buiten het zomerseizoen herbergt de stad een van IJslands aardigste skigebieden.
Kust langs de Westfjorden
WW IJsland 03 herdruk 2010.indd 190
03-05-10 16:26
