Inhoud Gedragskundige dreigingsinschattingen
• Algemeen • Basisprincipes • Analyse brieven • Persoon achter de bedreigingen • Risico inschatting
Marcel Tiehuis: KLPD Lieke Bootsma: Utrecht
• • • • • • • • •
• “Tussen woord en daad”
Ontstaansgeschiedenis
Meerwaarde gedragskunde
Praktijkervaringen 2003 Literatuur Threat Assessment Training OPP Scientific Content Analysis SCAN Training Forensic Linguistics FBI Threat Management Conference ATAP/LAPD Threat Assessment Europa AETAP Threat Assessment Workshop Leiden Kennisdomein Gedragskundige Dreigingsinschatting
• Diepgang met het oog op persoon, omgeving en slachtoffer • Veel risicofactoren betreffen gedragsmatige aspecten • Motief • Kenmerken van de onbekende dader
Welke delicten
Wanneer gedragskundige bijdrage • Geuite bedreiging
• Bedreiging tegen personen, diensten of objecten
• Subject analyse
• Terrorisme
• “Third Party Warning”
• Stalking • Afpersing, ontvoering of gijzeling
1
Analyse proces van een gecommuniceerde bedreiging
Rubricering • • • • •
Indirecte bedreiging Bedekte bedreiging Voorwaardelijke bedreiging Niet gespecificeerde bedreiging Directe bedreiging
Analysevormen Onbekend
JACA - principe
Bekend
Linguïstische tekstanalyse
Gedragskundige subjectanalyse
Gedragskundige tekstanalyse
Gedragskundige tekstanalyse
Gedragskundige dreigingsinschatting
• • • •
Justification Alternatives Consequenses Ability
Gedragskundige dreigingsinschatting
Pathway to Targeted or Intended Violence
Probing & Breaches
Ladder naar gepland geweld
fi n al
ac ts
Attack
aanslag
Pre-attack Preparation
de
Violent Ideation
ci s
io
n
Research & Planning
begin uitvoering
n tio n la a tio c la Es a sc -E De
voorbereiding onderzoek/planning ideevorming
“The Grievance” Adapted with permission from F.S. Calhoun and S.W. Weston (2003). Contemporary threat management: A practical guide for identifying, assessing and managing individuals of violent intent. © 2003 F.S. Calhoun and S.W. Weston. All rights reserved.
grieven
2
Ladder naar gepland geweld Klagen, brieven schrijven Gevoel van onrechtvaardigheid Gevoel van verlies Gevoel van wraak Vraag om (h)erkenning probleem
aanslag
Ladder naar gepland geweld Discussies Ziet geweld als enige uitweg Identificatie met aanslagplegers Interesse voor wapens
aanslag
begin uitvoering
begin uitvoering
voorbereiding
voorbereiding
onderzoek/planning
onderzoek/planning
ideevorming
ideevorming
grieven
grieven
Ladder naar gepland geweld Informatie verzamelen Stalking gedrag Navraag doen over target Belangstelling voor plaatsen waar target komt
aanslag begin uitvoering
voorbereiding onderzoek/planning ideevorming grieven
Ladder naar gepland geweld Aanschaf wapen Aanschaf uitrusting/kleding Vervoer regelen Observatie Regelingen voor na de aanslag
aanslag
Ladder naar gepland geweld Heimelijke benadering target Beveiliging/bewaking omzeilen Alarm uitschakelen
begin uitvoering
begin uitvoering
voorbereiding
voorbereiding
onderzoek/planning
onderzoek/planning
ideevorming grieven
aanslag
ideevorming grieven
3
Ladder naar gepland geweld
Wie is gevaarlijk
aanslag
Blaffende honden bijten niet
begin uitvoering
vs
voorbereiding onderzoek/planning
Bijtende honden blaffen niet
ideevorming grieven
“Blaffende honden bijten niet” niet” Inschatting van gecommuniceerde bedreiging
“Proces achter geweld” • Gepland – Pad naar geweld [Calhoun & Weston, 2003] – Aanslagplegers [Fein & Vossekuil, 1999;2000]
• Impulsief – Reactie op een actuele situatie
Gerelateerd aan psychische problemen “Bijtende honden blaffen niet” niet” Inschatting (potentieel) gewelddadig subject
Modellen
Risk Assessment / Risico Inschatting
• Interactief model [Fein & Vossekuil, 2000]
Persoon
Maatschappij
Situatie
Een verklaring over de waarschijnlijkheid dat een bepaalde onwenselijke gebeurtenis in de toekomst plaats zal vinden [Philipse, Philipse, 2006] • Relatief: onder bepaalde omstandigheden • Niet uit de drukken in cijfers of percentages, in maar woorden • Beperkt ‘houdbaar’
• Bio-psycho-sociaal model [Meloy, 2000] CONTEXT!
4
Voorspellen? Klinische taxatie-instrumenten • HCR-20: geweld – Historisch – Klinisch (heden) – Toekomstige risicohantering
• SAPROF: beschermende factoren – Intern – Motivatie – Extern
• PCL-R: psychopathie – Problemen met gevoelens in intermenselijke relaties – Levensstijl
Kanttekeningen klinische praktijk
Werkwijze in de politiepraktijk
• Inschatting risico van recidive
• Inzichten uit de wetenschap, gecombineerd met recherchekundig inzicht en dossierkennis
• Lange vs. korte termijn inschatting
• Classificatiesysteem [Voerman, 2007] als denkkader – In ontwikkeling
• Beschikbaarheid subject: o.b.v. combinatie diagnostisch interview, observatie en taxatieinstrumenten
• Gebruik van risico-taxatielijst
• Populatieverschil
• Samenwerking!
– Ter ondersteuning van dossierinformatie (en eventueel interview) – In ontwikkeling
Risico taxatielijst [Voerman, 2008] • Achtergrond – Literatuuronderzoek naar bekende risicofactoren – Ervaring in de praktijk – In ontwikkeling
• Doel – Structureren van risico-inschatting – Betrouwbaarheid tussen onderzoekers vergroten – Valide risicofactoren gebruiken
• Gebruik als hulpmiddel – In combinatie met gedragskundige interpretatie van dossier – Geen ‘optelsom’ / ‘cut-off’ score – Klinische beoordeling
Inhoud risico taxatielijst 1. Gedragskundige tekstanalyse Risicofactoren afgeleid van de bedreigende tekst
2. Gedragskundige subjectanalyse Risicofactoren afgeleid van informatie over de bedreiger
3. Beschermende factoren • •
Onwaarschijnlijk gebruik van meervoudsvorm Maatschappelijke inbedding
5
Gedragskundige tekstanalyse 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Aard van de bedreiging Kennis over het doelwit Detaillering en uitwerking van de bedreiging Persoonlijke verbondenheid aan de bedreiging Mogelijkheden tot uitvoering Motief Mate van georganiseerdheid Veranderingen in patroon van de bedreiging Omstandigheden en context v.d. bedreiging Weergave boosheid, woede of frustratie Gelijktijdige andere incidenten
Gedragskundige subjectanalyse 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Geweld in het verleden Belangrijke levensgebeurtenissen Omgang met stress Intimiteit van de relatie Eerdere bedreigingen Gedrag gerelateerd aan de bedreiging Kennis over het doelwit Sociale omgeving subject Aanwezigheid van een psychische stoornis
Linguïstiek • Socio-linguïstiek – Verband tussen taal en samenleving [Schilling-Estes, 2004] – Ter vaststelling van kenmerken van een anonieme dreiger, zoals etniciteit, geslacht, regio etc.
• Psycho-linguïstiek – Verband tussen taal en persoonlijkheid [o.a. Weintraub, 2003] – Ter vaststelling van persoonlijkheidskenmerken van een al dan niet bekende dader.
Risicogroepen [Van der Meer, 2007] Criminelen
Verwarden
Melancholieken
Psychopathie
Psychose
Frustraties
Drugs & alcohol ?!
Onvoldoende ‘coping’ Sociaal isolement
Radicalen Sociale psychologie
Tussen Woord en Daad Gedragskundige inschatting van bedreigingen
Contact
Marcel Tiehuis 0606-53127083 Lieke Bootsma 0606-20113052 KLPD Dienst IPOL Drs. Bianca Voerman
6
