INHOUD. Juridische handleiding. I. Leidraad bij de juridische handleiding 1. II. Partijen in de schuldbemiddeling 1

Basisboek Schuldbemiddeling afl_30.book Page 1 Monday, December 21, 2009 9:55 AM

Handboek schuldbemiddeling

INHOUD Juridische handleiding I.

Leidraad bij de juridische handleiding

1 Hoofdstuk 1: Schuldbemiddeling, een complexe taak 1 Hoofdstuk 2: Juridisch draaiboek 3 1. Hiërarchie tussen de verschillende wetten 3 2. Regels van aanvullend recht, van dwingend recht of van openbare orde 4 3. Vragenlijst bij het behandelen van schuldendossiers 6 Hoofdstuk 3: Actuele bedragen en tarieven 13 1. Wettelijke rentevoet 13 2. Vaste vergoeding in strafzaken 13 3. Rechtsplegingsvergoeding (forfaitaire tegemoetkoming in de kosten en erelonen van de advocaat van de winnende partij) 13 4. Inkomensgrenzen juridische tweedelijnsbijstand (“pro deo advocaat”) en rechtsbijstand 15 5. Geïndexeerd tarief der akten verricht door de gerechtsdeurwaarders in burgerlijke en handelszaken 15 6. Grenzen voor beslag en overdracht 22 7. Maximale jaarlijkse kostenpercentages (JKP’s) voor consumentenkredieten 22 8. Maximale jaarlijkse debetrente op zichtrekeningen 23 9. Maximale prijs basis-bankdienst 23 10. Inkomensgrenzen voor “kind ten laste” (i.h.k.v. bescherming tegen beslag/overdracht) 24 11. Cijfers van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren 24 12. Inkomensvoorwaarde sociale huur 26 13. Belastingschulden 27

II. Partijen in de schuldbemiddeling Hoofdstuk 1: De schuldenaar 1. De contractpartij 2. De medeschuldenaar 2.1. Algemeen 2.2. Deelbaarheid van de verbintenissen 2.2.1. Algemeen principe 2.2.2. Uitzonderingen 2.2.3. Verschil met borgsteller 2.3. De medeschuldenaar als (kosteloze) persoonlijke zekerheid 2.3.1. Begrip persoonlijke zekerheid

Aflevering 30 – december 2009

1 1 1 1 1 2 2 2 3 3 3

Inhoud juridische handleiding / 1



3.

4.

5.

2.3.2. Bevrijdingsmogelijkheid i.h.k.v. de Wet op de collectieve schuldenregeling 2.3.3. Bevrijdingsmogelijkheid i.h.k.v. de Faillissementswet 2.4. De medeschuldenaar en de Wet Consumentenkrediet 2.5. De medeschuldenaar en de Wet Handelspraktijken De borgstellers 3.1. Algemene regels uit het Burgerlijk Wetboek 3.1.1. Begripsomschrijving 3.1.2. Verplichtingen borgsteller 3.2. Bijzondere regels uit de WCK 3.3. Betalingsfaciliteiten 3.4. Borgen en collectieve schuldenregeling 3.5. Borgen en faillissement 3.6. Wet Kosteloze borgtocht 3.6.1. Toepassingsgebied 3.6.2. Vermoeden 3.6.3. Vormvereisten 3.6.4. Duur 3.6.5. Maximumbedrag 3.6.6. Nietigheid bij kennelijke wanverhouding 3.6.7. Informatieplicht 3.6.8. Overlijden van de borg De minderjarigen 4.1. Leeftijdsgrenzen 4.2. Aansprakelijkheid van de ouders: voorwaarden en verzekering 4.2.1. Voorwaarden 4.2.2. Verzekering 4.3. Handelingsonbekwaamheid 4.3.1. Handelingen die minderjarigen niet zelf kunnen uitoefenen 4.3.2. Handelingen die minderjarigen wel kunnen uitoefenen 4.4. Inkomen van en onderhoudsgeld voor de minderjarige 4.4.1. Grenzen tenlasteneming 4.4.2. Recht op leefloon 4.4.3. Voorwaarden onderhoudsplicht 4.4.4. Indexaanpassing onderhoudsbijdrage Het gehuwde paar 5.1. De wettelijke regeling 5.1.1. Schulden bij wettelijk huwelijksvermogensstel (art. 1406 – 1407-1408 B.W.) 5.1.2. Bestuur van het gemeenschappelijk vermogen 5.1.3. Bestuur van het eigen vermogen 5.1.4. Overeenkomsten die het wettelijk stelsel kunnen wijzigen 5.2. Scheiding van goederen

2 / Inhoud juridische handleiding

4 4 5 5 6 6 6 6 7 8 9 10 12 13 13 13 14 14 15 15 15 161 161 17 17 17 17 17 18 18 18 19 19 20 21 22 22 23 24 24 24




6.

Samenwonenden 6.1. Begripsomschrijving 6.2. Vermogensrechtelijke gevolgen 6.3. Beding van aanwas 6.4. Wettelijke samenwoning 6.4.1. Situatie tussen partners onderling 6.4.2. Situatie t.a.v. derden 6.4.3. Preferentiële toewijzing van de gezinswoning 6.4.4. Beëindigen van de wettelijke samenwoning 6.4.5. Samenwoning en adoptie 7. De erfgenamen 7.1. Aangifte van nalatenschap 7.1.1. Verplichting tot aangifte 7.1.2. Vrijstelling van aangifte 7.1.3. Inhoud van de aangifte 7.1.4. Waar aangifte indienen? 7.2. Successierechten 7.3. Aanvaarding en verwerping van de nalatenschap 7.3.1. Zuiver aanvaarden van de nalatenschap (art. 774-783 B.W.) 7.3.2. Aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving ( art. 793- 810bis B.W.) 7.3.3. Verwerpen van nalatenschap (art. 784 – 792 B.W.) 7.4. Schulden die ongeacht de verwerping moeten worden betaald 7.4.1. De kosten van laatste ziekte 7.4.2. Begrafeniskosten 7.5. Bankrekeningen en nalatenschap 7.6. Onbeheerde nalatenschap 8. De onderhoudsplichtigen 8.1. Soorten onderhoudsplicht 8.2. Inkomstenmachtiging 8.3. Regeling bij gehuwden 8.4. Vordering onderhoudsplicht 8.5. Bevoegde rechter 8.6. Dienst voor alimentatievorderingen Herhalingscasus: Soorten schuldenaars Hoofdstuk 2: De schuldeiser 1. Algemene principes 2. De chirografaire schuldeiser 3. De bevoorrechte schuldeiser 3.1. Begripsomschrijving 3.2. Soorten voorrechten 3.3. Aard van de voorrechten

Aflevering 29 – oktober 2009

24 24 25 26 26 26 28 29 29 29 29 30 30 30 30 31 31 31 32 32 33 34 34 37 38 383 39 39 39 39 39 40 40 41 44 44 45 45 45 45 46




4. 5.

De hypothecaire schuldeiser De pandhoudende schuldeiser

46 46

Hoofdstuk 3: De andere actoren 1. De kredietverzekeraar 2. De advocaat 2.1. Organisatie van het beroep 2.1.1. Onafhankelijk beroep 2.1.2. Orde van Vlaamse Balies 2.2. Vrije keuze van advocaat 2.2.1. Geen territoriale beperkingen 2.3. Erelonen en betwistingen 2.3.1. Richtlijnen erelonen 2.3.2. Betwistingen ereloon 2.3.3. Verhaalbaarheid kosten en erelonen advocaat 2.4. Tuchtrecht 2.4.1. Klacht en onderzoek 2.4.2. De tuchtraad 2.4.3. Sancties 2.4.4. De tuchtraad van beroep 2.5. Regels van confraterniteit 2.6. Gedragscode voor Europese advocaten 2.7. Eerstelijnsbijstand 2.8. Tweedelijnsbijstand “pro Deo” 2.8.1. Bureau juridische bijstand 2.8.2. Inkomensgrenzen 2.8.3. Volledige of gedeeltelijke kosteloosheid 2.8.4. Organisatie pro Deo systeem 2.8.5. Voor te leggen stukken bij de aanvraag 2.8.6. Taalgebruik 2.9. Rechtsbijstand/kosteloze rechtspleging 2.9.1. Begripsomschrijving 2.9.2. Inkomensgrenzen, voorwaarden 2.9.3. Procedure 3. Het incassobureau 4. De gerechtsdeurwaarder 4.1. Statuut en toegang tot het beroep 4.1.1. Statuut 4.1.2. Toegang tot het beroep – onverenigbaarheden 4.2. Organisatie van het beroep 4.2.1 Nationale Kamer 4.2.2. Arrondissementskamer 4.3. Taken en bevoegdheden 4.3.1. Exclusieve bevoegdheden 4.3.2. Vaststellingen


47 47 48 48 48 48 48 48 49 49 49 50 523 523 53 53 54 54 55 55 55 56 56 57 58 58 58 59 59 60 60 62 62 62 62 63 63 63 64 64 64 65




4.3.3. Minnelijke invordering 4.4. Tarieven 4.4.1. Wettelijk geregelde tarieven 4.4.2. Provisie 4.4.3. Gedetailleerde afrekeningen zijn verplicht 4.4.4. Retentierecht op stukken 4.4.5. Toerekening van betalingen 4.4.6. Verjaring 4.4.7. Nietige handelingen en nodeloze kosten 4.4.8. Ambtelijke verrichtingen versus minnelijke invordering 4.4.9. Tariefbenamingen – afkortingen Herhalingscasus: Berekening aflossing gerechtsdeurwaarder 4.5. Aansprakelijkheid van de gerechtsdeurwaarder 4.5.1. T.g.o. de opdrachtgever: contractueel 4.5.2. Aansprakelijkheid voor de stukken 4.5.3. T.g.o. de beslagene en derden: buitencontractueel 4.5.4. Verzet van de schuldenaar 4.5.5. Eigendomsaanspraken van derden 4.5.6. Risico van voorlopige tenuitvoerlegging 4.5.7. Onder lastgeving 4.6. Tucht 4.6.1. Tuchtstraffen 4.6.2. Strafrechtelijk 4.6.3. Klachten 5. De notaris 5.1. Statuut en toegang tot het beroep 5.2. Ereloon 5.3. Vrije notariskeuze 5.4. Deontologie 5.5. Taakomschrijving 6. De schuldbemiddelaar 6.1. Wettelijk kader 6.2. Decreet erkenning schuldbemiddelaars 6.3. Bepalingen in Wet op het Consumentenkrediet 6.4. Bepalingen in Wet op de Collectieve schuldenregeling 6.4.1. Aanduiding door beslagrechter 6.4.2. Rol en positie 6.4.3. Ereloon 6.5. Beroepsaansprakelijkheid 6.5.1. Tot 5 jaar 6.5.2. Verzekering 6.6. Beroepsgeheim 6.6.1. Algemeen beroepsgeheim 6.6.2. Uitzonderingen via modelcontract

Aflevering 28 – juni 2009

65 65 65 67 67 67 67 68 68 68 68 69 71 71 71 71 72 72 73 73 73 73 74 74 75 75 75 75 75 76 76 76 76 77 77 77 77 78 78 78 78 78 78 79




6.6.3. Inlichtingen aan derden 6.6.4. Geheimhouding dossiers 6.6.5. Conflict met aangifteplicht

79 79 79

Hoofdstuk 4: De persoon die zijn vermogen niet zelf kan/wil beheren 1. Probleemsituering 1.1. Verschillende oorzaken 1.1.1. Niet alleen ouderen 1.1.2. Niet alleen geestesgestoorden 1.2. Verschillende juridische mogelijkheden 1.3. Specifieke regels voor minderjarigen 1.4. Geen bespreking van maatregelen t.a.v. de persoon zelf 2. Lastgeving (via volmacht) 2.1. Begrip “lastgeving” 2.1.1. Verschil met zaakwaarneming 2.1.2. Algemene versus bijzondere lastgeving 2.1.3. Voorbeelden van lastgeving 2.1.4. Bijzondere wetten kunnen specifieke regels bevatten 2.1.5. Niet voor sommige persoonlijke aangelegenheden 2.2. Hoe gebeurt lastgeving (vormvereisten)? 2.3. Informatieplicht en rekenschap tegenover de lastgever 2.3.1. Enkel verantwoording verschuldigd aan de lastgever 2.3.2. Bij overlijden verantwoording verschuldigd aan de erfgenamen 2.3.3. Teruggaveplicht 2.4. Verbintenissen en aansprakelijkheid van de lasthebber en de lastgever 2.4.1. Contractuele aansprakelijkheid lasthebber t.o.v. lastgever 2.4.2. Aansprakelijkheid lasthebber t.o.v. derden 2.4.3. Strafrechtelijke aansprakelijkheid lasthebber 2.5. Verschillende wijzen waarop de lastgeving eindigt 2.5.1. Herroeping door de lastgever 2.5.2. Opzegging door de lasthebber 2.5.3. Overlijden van de lasthebber/lastgever 2.5.4. Onbekwaamverklaring van de lasthebber/lastgever 2.5.5. Kennelijk onvermogen van de lasthebber/lastgever 2.5.6. Geldigheid te goeder trouw verrichte handelingen 2.6. Budgetbeheer als vorm van lastgeving 2.6.1. Hoger uiteengezette principes zijn toepasselijk 2.6.2. Regelgeving inzake erkende diensten schuldbemiddeling bevat bijzondere regels 2.6.3. Budgetbeheer als wettelijke opdracht voor OCMW’s 2.6.4. Ook verplichtingen op basis van de Energiewet 2.7. Lastgeving bij echtgenoten 2.7.1. Conventionele vertegenwoordiging


81 81 81 81 82 82 83 84 84 84 85 85 86 86 87 87 87 88 88 89 89 89 90 91 91 91 91 92 92 92 92 93 93 94 96 98 99 99




3.

2.7.2. Gerechtelijke vertegenwoordiging 2.7.3. Situatie van wettelijke samenwoning Het voorlopig bewind 3.1. Wie komt in aanmerking voor een voorlopig bewind? 3.1.1. Problemen met gezondheidstoestand 3.1.2. Hoge leeftijd 3.1.3. Ziekte of handicap 3.1.4. Tijdelijke onmogelijkheid 3.1.5. Excessief spilzuchtig gedrag 3.1.6. Alcoholisme of druggebruik 3.1.7. Relevantie aard en samenstelling vermogen 3.1.8. Uitzondering 3.1.9. Gehuwde persoon 3.2. Hoe vraagt men een voorlopig bewind aan? 3.2.1. Wie kan de aanvraag indienen? 3.2.2. Aanvraag d.m.v. verzoekschrift 3.2.3. Suggesties mogelijk 3.2.4. Medisch attest vereist op straffe van nietontvankelijkheid 3.3. Procedure 3.4. Aanstelling van een voorlopige bewindvoerder 3.4.1. (Geheel of gedeeltelijk) beheer van het vermogen 3.4.2. Keuze voorlopige bewindvoerder 3.4.3. Wilsverklaring inzake voorkeur voorlopige bewindvoerder 3.4.4. Verklaring inzake nieuwe voorlopige bewindvoerder 3.4.5. OCMW/CAW als voorlopige bewindvoerder? 3.4.6. Aanvaarding opdracht vereist 3.5. Aanstelling van een vertrouwenspersoon 3.5.1. Recht op bijstand vertrouwenspersoon 3.5.2. Mogelijke rol voor hulpverlener 3.5.3. Procedure 3.6. Taken en verplichtingen voorlopige bewindvoerder 3.6.1. Principe: algemene opdracht 3.6.2. Ook maatwerk mogelijk 3.6.3. Lot verleende lastgevingen (volmachten) 3.6.4. Soms bijzondere machtiging vereist 3.6.5. Informatieplicht en verplichting tot regelmatig overleg 3.6.6. Lot woning, huisraad en persoonlijke voorwerpen beschermde persoon 3.6.7. Verplichtingen inzake leefgeld en sociale rechten 3.6.8. Afscheiding vermogen vereist 3.6.9. Verslaggeving voorlopig bewind 3.6.10.Dossier voorlopig bewind 3.7. Bezoldiging voorlopige bewindvoerder


99 100 101 101 101 102 102 102 102 103 104 104 104 104 104 105 105 105 106 107 107 107 108 109 109 110 110 110 111 111 111 111 111 112 113 113 113 114 114 114 115 115




4. 5. 6. 7.

8.

3.8. Toezicht op verloop voorlopig bewind en einde voorlopig bewind 116 3.8.1. Verschillende maatregelen mogelijk 116 3.8.2. Van rechtswege einde mandaat voorlopige bewindvoerder 116 3.8.3. Einde bijstand of wijziging vertrouwenspersoon 117 3.9. Publiciteit m.b.t. het voorlopig bewind 117 3.10. Onbevoegd verrichte handelingen 118 3.11. Combinatie faillissement/collectieve schuldenregeling en voorlopig bewind 118 De onbekwaamverklaring 119 De toevoeging van een gerechtelijk raadsman 120 De verlengde minderjarigheid 121 Beperking van het beheer van het vermogen door een insolventieprocedure 121 7.1. Faillissementsprocedure 122 7.2. Procedure collectieve schuldenregeling 122 7.3. Combinatie insolventieprocedure en voorlopig bewind 123 Schenking of opmaak testament door persoon die zijn vermogen niet zelf kan beheren 124 8.1. Voorwaarden voor opmaak schenking/testament 124 8.2. Gerechtelijke onbekwaamverklaring en verlengde minderjarigheid 125 8.3. Toevoeging gerechtelijk raadsman 125 8.4. Voorlopig bewind 125

III. Verbintenissen en schulden

1

Hoofdstuk 1: Algemeen 1. Definitie

1 1

Hoofdstuk 2: Soorten verbintenissen 1. Binnen een overeenkomst 2. Buiten een overeenkomst

2 2 2

Hoofdstuk 3: Geldigheid van de verschillende soorten verbintenissen waaruit schulden ontstaan 1. Schulden uit verbintenissen ontstaan uit de wet 1.1. Hiërarchie wetten 1.2. Interpretatie wetten 1.3. Voorbeelden 1.3.1. Belastingsschulden 1.3.2. Natuurlijke verbintenis 1.3.3. Onderhoudsverbintenissen 1.3.4. Onverschuldigde betaling 2. Schulden uit verbintenissen ontstaan uit een overeenkomst 2.1. Voorwaarden voor de geldigheid van overeenkomsten 2.1.1. De toestemming van de partijen (art. 1109 tot 1122 B.W.) 2.1.2. De bekwaamheid van partijen

3 3 3 4 4 4 4 4 4 5 6 6 7





2.1.3. Voorwerp en inhoud van een contract 2.1.4. Geldige oorzaak van een contract 2.2. Vorm van de overeenkomst 2.2.1. Voorwaarden voor bewijswaarde 2.3. Nuancering van de contractvrijheid 2.3.1. Handelaars en niet-handelaars 2.3.2. Toetredingscontracten 2.3.3. Dwingend recht 2.3.4. Marginaal toetsingsrecht 2.3.5. Goede trouw 2.3.6. Rechtsverwerking – rechtsmisbruik 2.4. Tegenstelbaarheid Herhalingscasus: Typologie schulden

7 8 8 8 10 10 11 11 11 12 12 13 14

Hoofdstuk 4: Modaliteiten van verbintenissen waaruit schulden ontstaan 1. Algemene regel: deelbaarheid van verbintenissen 2. Ondeelbare verbintenissen 3. Hoofdelijke verbintenissen 3.1. Definitie 3.2. Passieve en actieve hoofdelijkheid 3.3. Gevolgen van de hoofdelijkheid 4. Verbintenissen in solidum 4.1. Definitie 4.2. Toepassingsgebieden 5. Hoofdelijk versus ondeelbaar

16 16 16 16 16 16 17 18 18 18 18

Hoofdstuk 5: Interesten 1. Indeling volgens de aard van de interesten 1.1. Moratoire interesten: betreffende een geldschuld 1.2. Compensatoire of vergoedende interesten: betreffende een waardeschuld 1.3. Relevantie onderscheid 2. Indeling volgens de rechtsgrond op basis waarvan de interesten verschuldigd zijn 2.1. Conventionele interesten 2.2. Wettelijke interesten 2.3. Relevantie onderscheid conventionele – wettelijke interest 2.4. Gerechtelijke interesten

IV. Schuldendelging Hoofdstuk 1: Betaling 1. Begrip 2. Onverschuldigde betaling 3. De natuurlijk verbintenis


20 20 20 20 21 22 22 22 23 23 1 1 1 2 4




4.

5. 6.

7.

Toerekening van betalingen 4.1. Keuzerecht van de schuldenaar (art. 1253 B.W.) 4.2. Beperking keuzerecht (art. 1254 B.W.) 4.3. Afwijkingen op art. 1254 B.W. 4.3.1. Bedongen afwijkingen 4.3.2. Wettelijke afwijkingen 4.4. Toerekening in een kwijting is bindend Betaling na ingebrekestelling Betaling aan de schuldeiser zelf of aan een gemachtigd persoon 6.1. Algemeen 6.2. Betaling aan derden via indeplaatsstelling 6.3. Betaling via borgakte 6.4. Betaling door overdracht van loon Betaling via schuldvergelijking

4 4 4 5 5 5 6 6 7 7 7 8 8 10

Hoofdstuk 2: Uitstel van betaling

11

Hoofdstuk 3: Kwijtschelding cd-rom

12

Hoofdstuk 4: Einde van de verbintenis

13

Hoofdstuk 5: Dading

14

Hoofdstuk 6: Verjaring 1. Algemeen 2. Berekening van de termijn 2.1. Vertrekpunt 2.2. Berekening 3. Stuiting van de verjaringstermijn 3.1. Natuurlijke stuiting 3.2. Burgerlijke stuiting 3.2.1. Dagvaarding, verzoekschrift 3.2.2. Bevel tot betalen 3.2.3. Beslag 3.2.4 Schulderkenning 3.3. Gevolgen van de stuiting 4. Schorsing van de verjaringstermijn 4.1. Gronden van schorsing 4.1.1. Minderjarigen 4.1.2. Echtgenoten 4.1.3. Voorwaardelijke schuldvorderingen 4.1.4. Erfrecht 4.1.5. Overeenkomst 4.1.6 Strafrecht 4.2 Relativiteit van de schorsing 4.3. Gevolgen van de schorsing

15 15 17 17 18 19 19 19 19 21 21 22 23 24 25 25 25 25 25 26 26 26 26





5. 6.

Afstand van de verjaring Overzicht verjaringstermijnen 6.1. Algemeen 6.2. Bijzondere verjaringstermijnen van belang voor de schuldbemiddelaar 6.2.1.Verjaringstermijn van 30 jaar 6.2.2. Verjaringstermijn van 20 jaar 6.2.3. Verjaringstermijn van 10 jaar 6.2.4. Verjaringstermijn van 5 jaar 6.2.5. Verjaringstermijn van 3 jaar 6.2.6. Verjaringstermijn van 2 jaar 6.2.7. Verjaringstermijn van 1 jaar 6.2.8. Verjaringstermijn van 6 maanden 6.2.9. Verjaringstermijn van 3 maanden 6.3. Opmerking m.b.t. de korte verjaringstermijnen

Hoofdstuk 7: Subrogatie of indeplaatsstelling Herhalingscasus: Schuldendelging

30 30 30 31 32 37 38 39 41 41 41 50 50

V. Invordering van schulden

1

Hoofdstuk 1: De minnelijke invordering 1. Historiek 2. Definities en toepassingsgebied 2.1. Consument 2.2. Minnelijke invordering van schulden versus invordering op grond van een uitvoerbare titel 2.3. De activiteit van minnelijke invordering van schulden: beroepsmatige invordering voor andersmans rekening of van tegen betaling overgenomen schulden 2.4. De onderliggende overeenkomst 3. Hoofdstuk III van de wet: regels die gelden voor elke minnelijke invordering 3.1. Algemene regel: bescherming van het privéleven en van de menselijke waardigheid van de consument 3.2. Specifieke verboden 4. Hoofdstuk IV van de wet: regels die gelden voor de “activiteit van minnelijke invordering van schulden” 4.1. Voorafgaandelijke inschrijving bij het ministerie van Economische Zaken 4.2. Vergoeding voor de activiteit van minnelijke invordering 4.3. Verplichte ingebrekestelling 4.4. Huisbezoeken 4.5. Reclame


27 27 27

1 1 2 3 3

3 4 4 4 4 7 7 8 9 10 10




5.

Opvolging en controle 5.1 Vordering tot staken 5.2 Opsporing en vaststelling van de verboden daden Sancties 6.1 Burgerrechtelijke sancties 6.2 Strafrechtelijke sancties 6.3 Administratieve sancties

10 10 11 11 11 12 12

Hoofdstuk 2: De bemiddeling 1. De Wet van 21 februari 2005 in verband met de bemiddeling 1.1. Inleiding 1.2. Definitie 1.3. Soorten bemiddeling 1.3.1. Procedure bij de vrijwillige bemiddeling 1.3.2. Procedure bij de gerechtelijke bemiddeling 1.4. Soorten geschillen 1.5. De bemiddelaar 1.5.1. Erkenningsvoorwaarden 1.6. De federale bemiddelingscommissie 1.6.1. De algemene commissie 1.6.2. De bijzondere commissies 1.7. Kosten der bemiddeling 1.8. Vertrouwelijkheid 1.9. Inwerkingtreding en overgangsbepalingen 2. Andere vormen van bemiddeling 2.1. Minnelijke schikking en akkoordvonnis 2.2. De oproeping in verzoening

17 17 17 17 19 19 20 21 21 21 22 22 22 23 23 23 23 24 24

Hoofdstuk 3: De invordering via gerechtelijke weg 1. Overzicht 2. De ingebrekestelling 3. Rechtsingang bij dagvaarding of verzoekschrift 3.1. Dagvaarding 3.2. Vereisten verzoekschrift 3.3. Verschillen tussen een dagvaarding en een verzoekschrift 3.4. Summiere rechtspleging om betaling te bevelen 3.5. Het kort geding 4. De bevoegde rechtbank 4.1. Materiële bevoegdheid 4.2. Territoriale bevoegdheid 5. Behandeling door de rechtbank en uitspraak 5.1. Verloop procedure 5.2. Vonnis bij verstek 5.2.1. Verzet tegen vonnis bij verstek 5.2.2. Verzetstermijn 5.3. Vonnis op tegenspraak

25 25 25 26 26 27 27 27 29 29 29 30 30 30 33 34 34 35

6.





6. 7. 8. 9.

Betekening of kennisgeving van het vonnis Beroep 7.1. Beroeps- en verzetstermijnen Bevel tot betalen Gerechtskosten in burgerlijke zaken 9.1. Algemeen 9.2. Overzicht kosten van het geding 9.2.1. Kosten van de dagvaarding 9.2.2. Kosten van het verzoekschrift 9.2.3. Het griffierecht 9.2.4. Expeditierecht (art. 271 e.v. W.Reg.) 9.2.5. De rechtsplegingsvergoeding – verhaalbaarheid kosten en erelonen advocaat 9.2.6. Registratierechten 9.2.7. Expertisekosten 9.3. Proceseconomie en onnodige proceskosten 9.4. Kosten die niet in het vonnis werden begroot 9.5. Meerdere partijen die veroordeeld worden 9.6. Kosten van uitvoering

Hoofdstuk 4: Beslag 1. Beslagrechter 2. Bewarend beslag 2.1. Voorwaarden voor bewarend beslag 2.2. Gevolgen van bewarend beslag 3. Uitvoerend beslag 3.1. Uitvoerend beslag op roerend goed 3.1.1. Algemeen 3.1.2. Toelatingsvoorwaarden 3.1.3. Actiemogelijkheden 3.1.3.1. Opmerkingen op het proces-verbaal van beslag 3.1.3.2. Verzet tegen het beslag 3.1.3.3. Minnelijke verkoop aan derden 3.1.3.4. Revindicatie 3.1.3.5. Kantonnement 3.1.3.6. Rechtsmisbruik 3.1.4. Aanplakking 3.1.5. Openbare verkoop 3.1.6. Nieuwe aanzegging van een openbare verkoop 3.1.7. Evenredige verdeling 3.2. Uitvoerend beslag op onroerend goed 3.2.1. Algemeen 3.2.2. Procedure 3.3. Beslag onder derden (en beslag bij derden)


35 36 36 37 38 38 381 381 381 381 381 382 382 382 382 383 383 384 385 385 385 385 39 40 40 40 40 42 42 43 43 44 46 46 47 47 47 48 48 48 49 51




4.

Beperkingen inzake beslag 4.1. Grenzen van uitvoerbaarheid naargelang het voorwerp 4.1.1. Algemeen 4.1.2. Wat bepaalde inkomsten betreft 4.1.2.1. Inkomsten uit arbeid (art. 1409, § 1 Ger.W.) 4.1.2.2. Inkomsten “uit andere activiteiten” (art. 1409, § 1bis Ger.W.) 4.1.2.3. Overige inkomsten (art. 1409bis Ger.W.) 4.1.2.4. Vervangingsinkomens (art. 1410, § 1 Ger.W.) 4.1.2.5. Gemengde inkomsten (art. 1411 Ger.W.) 4.1.2.6. Indexering van de basisbedragen 4.1.2.7. Bijkomende bescherming voor kind(eren) ten laste 4.1.2.8. Berekeningswijze 4.1.2.9. Uitzonderingen op de beperkingen inzake beslag 4.1.3. Wat bepaalde roerende goederen betreft 4.1.4. Beslaggrenzen op een rekening 4.1.5. Aparte regeling beslagbaarheid op hoofdverblijfplaats zelfstandige 4.2. De grenzen van uitvoerbaarheid bij meerdere schuldeisers 4.3. Grenzen van uitvoerbaarheid door meerdere schuldeisers op eenzelfde voorwerp

Hoofdstuk 5: Specifieke wijzen van gedwongen uitvoering 1. Overdracht van schuldvordering. 1.1. Algemeen 1.1.1. Definitie 1.1.2. Geldigheidvereisten bij totstandkoming 1.1.3. Bewijs van de overeenkomst 1.1.4. Rechtsgevolgen tussen partijen 1.1.5. Tegenwerpbaarheidsregeling tegenover derden 1.1.5.1. Tegenwerpbaarheid tegenover de derden die geen partij waren bij de overdracht van schuldvordering 1.1.5.2 Tegenwerpbaarheid tegenover de schuldenaar 1.2. Bijzondere gevallen 1.2.1. Het faillissement 1.2.2. De collectieve schuldenregeling 1.2.3. Het consumentenkrediet 1.2.3.1 Algemeen 1.2.3.2 Vereisten voor de kennisgeving aan de consument


52 52 52 52 52 53 53 53 54 54 54 61 62 63 65 68 69 70 71 71 71 71 71 72 72 73

73 74 74 74 74 75 75 76




2. 3.

4. 5.

6.

Loonoverdracht 77 Loondelegatie 78 3.1. Algemeen 78 3.2. Soorten loondelegatie 79 3.3. Onderscheid tussen loondelegatie, derdenbeslag en loonoverdracht 79 Retentierecht 80 Eigendomsvoorbehoud 80 5.1. Algemeen 80 5.1.1. Principe 80 5.1.2. Geldigheidsvereisten van het geschrift 81 5.1.3. Afbakening van het eigendomsvoorbehoud 81 5.1.4. De goederen moeten (nog) identificeerbaar zijn. 82 5.1.5. Eigendomsvoorbehoud en de positie van derden 82 5.2. Toepassingen 83 5.2.1. Eigendomsvoorbehoud bij consumentenkredieten 83 5.2.2. Eigendomsvoorbehoud bij collectieve schuldenregeling 84 5.2.3. Eigendomsvoorbehoud bij faillissement 84 Reële executie 86 6.1. Algemeen – begrip 86 6.2. Procedure 86 6.3. Toepassingen 87 6.3.1. Reële executie in natura of bij equivalent 87 6.3.2. Reële executie bij plaatsvervanging 87 6.3.3. De uithuiszetting 88 6.3.4 Recht op persoonlijk contact 89 6.3.5. Reële executie en collectieve schuldenregeling/faillissement 89

VI. Collectieve schuldenregeling

1

Hoofdstuk 1: Algemeen 1. Doelstelling en belang van de procedure collectieve schuldenregeling 2. Schematisch overzicht van het verloop van de procedure CSR

3 3 5

Hoofdstuk 2: Toelaatbaarheidsvoorwaarden 6 1. Natuurlijke persoon 6 2. Geen nationaliteitsvoorwaarde – voorwaarde inzake locatie “centrum voornaamste belangen” 7 3. Geen koopman/geen handelaar 7 4. Specifieke uitzondering in geval van herroeping in de afgelopen vijf jaar wegens kwade trouw 9 5. Voorwaarden inzake de financiële toestand van de schuldenaar (objectieve voorwaarde) 10 6. Niet kennelijk zijn onvermogen bewerkstelligd hebben (subjectieve voorwaarde) 101 6.1. Enkele voorbeelden van het bewerken van het onvermogen 102





6.2. Geen voorafgaandelijke “goede trouw” vereist 6.3. Interpretatie door de rechtspraak Hoofdstuk 3: Het opstarten en de gevolgen van de procedure collectieve schuldenregeling 1. Het verzoekschrift en de bevoegde rechtbank 1.1. Algemeen 14 1.2. Inhoud verzoekschrift 1.3. Opmaak verzoekschrift door toekomstige schuldbemiddelaar 1.4. Recht op pro Deo advocaat en recht op rechtsbijstand 2. De gevolgen van het indienen van een verzoekschrift 3. Uitspraken van de arbeidsrechter, kennisgeving hiervan en mogelijke rechtsmiddelen 4. De beschikking van toelaatbaarheid 5. Kennisgeving van de beschikking van toelaatbaarheid 6. Gevolgen van de beschikking tot toelaatbaarheid 6.1. Wat met andere procedures m.b.t. betalingsfaciliteiten? 6.2. Samenloop tussen de schuldeisers en schorsing van de gevolgen van de overdrachten van schuldvordering 6.3. Opschorting van de loop van de interesten 6.4. Onbeschikbaarheid van het vermogen van de schuldenaar 6.5. Schorsing van de middelen tot tenuitvoerlegging die strekken tot de betaling van een geldsom 6.6. De reeds gelegde beslagen behouden hun bewarende werking 6.7. Schorsing ten opzichte van de persoonlijke zekerheidsteller (o.m. borgen) van de middelen van tenuitvoerlegging 6.8. De schuldenaar kan enkel daden van normaal vermogensbeheer stellen, behoudens toestemming van de rechter 6.9. De schuldenaar mag geen schuldeiser bevoordelen, behoudens toestemming van de rechter 6.10. De schuldenaar mag zijn onvermogen niet vergroten, behoudens toestemming van de rechter 7. Terbeschikkingstelling leefgeld 8. De aangiftes van de schuldvorderingen 8.1. Vormvoorschriften en termijn waarbinnen de aangiftes ingediend moeten worden 8.2. De laattijdige aangifte van schuldvordering 8.3. De vergeten schuldeiser 8.4. Betwistingen van aangiftes van schuldvordering 8.4.1. Kan een schuldbemiddelaar een aangifte van schuldvordering betwisten? 8.4.2. Mogelijke betwistingen die de schuldbemiddelaar kan opwerpen 8.4.2.1. Betwisting m.b.t. de vormvoorschriften


11 11 14 14 15 17 17 18 18 20 22 22 23 23 26 27 28 283 283 284 286 29 29 30 30 31 32 321 321 322 322




9.

8.4.2.2. Betwisting van intresten, schadebedingen en kosten 8.4.2.3. Betwisting m.b.t. de verjaring 8.4.2.4. Betwisting over de opdeling en de toerekening van betalingen 8.4.2.5. Betwisting m.b.t. het al dan niet bestaan van een titel en de bewijsstukken 8.4.2.6. Betwisting van provisionele aangiftes 8.4.2.7. Vergissingen bij de aangifte: rechtzettingen betwisten 8.4.3. Hoe moet de betwisting gebeuren? Onderzoeksbevoegdheid schuldbemiddelaar

Hoofdstuk 4: De minnelijke aanzuiveringsregeling 1. Samenstellen dossier en controle gegevens 2. Opmaak van de aanzuiveringsregeling 3. Goedkeuring van de aanzuiveringsregeling

322 323 323 324 324 325 326 327 33 33 34 35

Hoofdstuk 5: De gerechtelijke aanzuiveringsregeling 40 1. Behandeling door de rechter 40 2. Betwiste schuldvorderingen 40 3. Maatregelen die de rechter kan opleggen 41 3.1. Aanzuiveringsregeling zonder kwijtschelding van hoofdsommen en zonder verkoop van de bezittingen (art. 1675/12 Ger.W.) 41 3.2. Aanzuiveringsregeling met kwijtschelding van hoofdsommen en verkoop van de bezittingen (art. 1675/13 Ger.W.) 43 3.2.1. Voorwaarden voor een aanzuiveringsregeling met kwijtschelding van hoofdsommen 43 3.2.2. Akkoord schuldenaar vereist 44 3.2.3. Verkoop met respect voor de menselijke waardigheid 44 3.2.4. Definitieve verwerving van de kwijtschelding en tijdstip van de beslissing hierover 45 3.2.5. Slechts gedeeltelijke kwijtschelding mogelijk in het kader van art. 1675/13 Ger.W. 46 3.2.6. Niet-kwijtscheldbare schulden 46 3.2.6.1. De onderhoudsgelden die niet vervallen zijn op de dag van de uitspraak houdende vaststelling van de gerechtelijke aanzuiveringsregeling 46 3.2.6.2. De schulden die een schadevergoeding inhouden, toegestaan voor het herstel van een lichamelijke schade veroorzaakt door een misdrijf 47 3.2.6.3. De schulden van een gefailleerde die overblijven na het sluiten van het faillissement 48 3.2.6.4. Opsomming niet-kwijtscheldbare schulden is limitatief 49





3.2.7. Andere maatregelen die de rechter kan opleggen 3.2.8. Duurtijd van de aanzuiveringsregeling

49 49

Hoofdstuk 6: De totale kwijtschelding van schulden zonder aanzuiveringsregeling

51

Hoofdstuk 7: Uitvoering van de collectieve schuldenregeling 1. Opvolging en controle door de schuldbemiddelaar 2. Mogelijkheid voor de rechter tot ingrijpen of aanpassing 3. Verkoop roerende of onroerende goederen 4. Nieuwe schulden

53 53 54 55 56

Hoofdstuk 8: Einde van de collectieve schuldenregeling 1. Einde door naleving van de aanzuiveringsregeling of door totale kwijtschelding 2. Einde door herroeping 3. Einde door overlijden 4. Vrijwillige stopzetting door de schuldenaar

58

Hoofdstuk 9: Rol en statuut van de schuldbemiddelaar 1. Opdracht – algemeen 2. Wie komt in aanmerking om op te treden als schuldbemiddelaar? 3. Onafhankelijkheid en onpartijdigheid 4. Kosten, erelonen en emolumenten 5. Vervanging van de schuldbemiddelaar 6. Beroepsgeheim 7. Beroepsaansprakelijkheid

58 58 62 62 622 622 623 623 624 627 628 628

Hoofdstuk 10: Het Fonds ter Bestrijding van Overmatige Schuldenlast 1. Historiek 2. Huidige regeling 3. Procedure 3.1. Aanvraag 3.2. Controle door het Fonds 3.3. Uitbetaling 3.4. Betaling niet-verschuldigde sommen 3.5. Middelen van het Fonds 4. Andere taken van het Fonds

63 63 64 65 65 66 66 67 67 67

Hoofdstuk 11: Lot van de persoonlijke zekerheidstellers (o.a. borgen) 1. Algemeen 2. Bevrijding van de zekerheidsteller van een hoofdschuldenaar in de collectieve schuldenregeling 2.1. Interessant alternatief voor opstart collectieve schuldenregeling door zekerheidsteller 2.2. Bevrijdingsmogelijkheid staat los van het lot van de schulden van de verzoeker in de collectieve schuldenregeling 2.3. Voorwaarden voor de bevrijding – materiële aspecten

69 69


70 70 70 71




3. 4.

5.

6. 7.

2.4. Voorwaarden voor de bevrijding – formele aspecten 71 2.5. Rol van de schuldbemiddelaar 72 2.6. Verloop van de procedure 73 Bevrijding van de zekerheidsteller buiten de collectieve schuldenregeling 73 Kan de zekerheidsteller meegenieten van kwijtscheldingen verleend aan de hoofdschuldenaar-verzoeker? 74 4.1. Achtergrond: art. 1287 B.W. en 1285 B.W. 74 4.2. Niet toepasselijk bij kwijtscheldingen in het kader van een gerechtelijke aanzuiverinsregeling of een totale kwijtschelding zonder aanzuiveringsregeling 75 4.3. Discussie over toepasselijkheid bij kwijtscheldingen in het kader van een minnelijke aanzuiverinsregeling 75 4.4. Voordeel van uitstel van betaling komt de zekerheidsteller niet ten goede 77 Bescherming van de zekerheidsteller tegen uitvoeringsmaatregelen 78 5.1. Bescherming die voortvloeit uit de beschikking van toelaatbaarheid 78 5.2. Bescherming die voortvloeit uit de indiening van een verklaring tot bevrijding 78 Regres vanwege de zekerheidsteller t.o.v. de hoofdschuldenaar 79 Bevrijding van de zekerheidsteller wanneer de schuldeiser nalaat tijdig een aangifte in te dienen 80

Hoofdstuk 12: Samenwerking met een (externe) schuldbemiddelaar in een collectieve schuldenregeling: rol van de maatschappelijk werker 1. Inleiding 2. Procedurele waarborgen voor de schuldenaar 2.1. De hoogte van het leefgeld 2.2. Bezwaar tegen een ontwerp van minnelijke aanzuiveringsregeling 2.3. Herziening van een aanzuiveringsregeling 2.4. Vervanging van de schuldbemiddelaar 2.5. Algemeen: signaleren van problemen aan de rechter 3. Begeleiding van de schuldenaar 3.1. Budgetbeheer of budgetbegeleiding 3.2. Voorwaarden of begeleidingsmaatregelen in een collectieve schuldenregeling 4. Financiële steun tijdens de collectieve schuldenregeling? 4.1. Opportuniteit van financiële steun tijdens een collectieve schuldenregeling? 4.2. Voorschotten? 4.3. Terugvorderbare hulp? Hoofdstuk 13: Herhalingsschema: enkele pro’s en contra’s van de collectieve schuldenregeling


81 81 82 82 83 84 84 841 85 85 86 86 86 88 89 90




VII. Zelfstandigen en schulden Hoofdstuk 1: Algemeen

1 1

Hoofdstuk 2: De Wet Continuïteit Ondernemingen 2 1. Algemeen – doelstelling – toepassingsgebied 2 2. Het minnelijk akkoord (titel 3 van de Wet Continuïteit Ondernemingen) 3 3. De gerechtelijke reorganisatie (titel 4 van de Wet Continuïteit Ondernemingen) 5 3.1. Algemeen 5 3.2. Voorwaarden voor de opening van de procedure van gerechtelijke reorganisatie 5 3.3. Het verzoek tot gerechtelijke reorganisatie en de daarop volgende procedure 6 3.4. Het vonnis over het verzoek tot gerechtelijke reorganisatie 8 3.5. Gevolgen van de beslissing tot gerechtelijke reorganisatie 9 3.5.1. De opschorting van betalingen 9 3.5.2. De bescherming tegen faillissement en gerechtelijke ontbinding 11 3.5.3. Het lot van lopende overeenkomsten 11





3.6. De verschillende opties in het kader van de gerechtelijke reorganisatie 3.6.1. De gerechtelijke reorganisatie door een minnelijk akkoord 3.6.2. De gerechtelijke reorganisatie door een collectief akkoord 3.6.3. De gerechtelijke reorganisatie door overdracht onder gerechtelijk gezag 3.7. De afstand van de procedure, de voortijdige beëindiging van de procedure en de beëindiging van de opschorting Hoofdstuk 3: Het faillissement 1. Begrip en toepassingsgebied Faillissementswet 2. Faillissementsprocedure 2.1. Faillietverklaring – procedure 2.2. De voorlopige bewindvoerder − ”ontneming van beheer” 2.3. De aangifte 2.4. Vonnis van faillietverklaring − organen van het faillissement − aangifte van schuldvorderingen 2.5. De staking van betaling 3. Gevolgen van het faillissement 4. Beheer en vereffening van de failliete boedel door de curator 5. Aangifte en verificatie van de schuldvorderingen 6. Summiere rechtspleging tot sluiting van het faillissement 7. Vereffening en sluiting van het faillissement 8. Bevrijding van de gefailleerde voor de niet-betaalde schulden: de verschoonbaarheid 8.1. Begrip ‘verschoonbaarheid’, doelstelling en historiek 8.2. Voorwaarden voor de toekenning van de verschoonbaarheid 8.3. Voorbeelden uit de feitenrechtspraak 8.4. Enkele bijzonderheden inzake de verschoonbaarheid 8.5. Procedure 9. Gevolgen van het faillissement en van de verschoonbaarheid voor de (voormalige) echtgenoot van de gefailleerde 9.1. Gevolgen van het faillissement van de ene echtgenoot voor de andere echtgenoot 9.2. Bevrijding van de echtgenoot en van de voormalige echtgenoot in geval van verschoonbaarheid van de gefailleerde 9.2.1. Aanvankelijk enkel bevrijding van de echtgenoot 9.2.2. Uitbreiding van de bevrijding naar de voormalige echtgenoot 9.2.3. Bevrijding geldt niet als de gefailleerde niet verschoonbaar wordt verklaard 10. De bevrijding van de personen die zich persoonlijk zeker gesteld hebben voor de gefailleerde (o.a. borgen) 10.1 Historiek


12 13 13 16 18 20 20 23 23 24 25 25 26 27 28 29 30 30 30 30 32 34 36 37 38 38 39 39 41 43 43 43




10.2. Huidige regeling: bevrijdingsmogelijkheid voor de natuurlijke personen die zich “kosteloos” zeker hebben gesteld 10.2.1 Algemene principes 10.2.2.Interpretatie van de voorwaarde inzake “kosteloosheid” 10.2.2.1. Aanvankelijk rechtsonzekerheid ingevolge twee strekkingen in de feitenrechtspraak 10.2.2.2. Hof van Cassatie kiest voor strikte interpretatie 10.2.2.3. Eindelijk zekerheid over het begrip ‘kosteloos’? 10.2.3.Bevrijdingsmogelijkheid staat enkel open voor persoonlijke zekerheidstellers 10.2.4.Betrokkenheid bij de faillissementsprocedure 10.2.5. Schorsing uitvoeringsmaatregelen 10.2.6. Geen automatische bevrijding − indiening verklaring vereist 10.2.7. Procedure en voorwaarden voor de (gedeeltelijke) bevrijding 10.2.8. Nieuwe regeling doorstaat de grondwettigheidstoets 10.2.9.Inwerkingtreding nieuwe regeling − overgangsregeling voor lopende faillissementen

VIII. Bescherming van de consument

46 49 51 52 53 54 55 56 58 58 1

Hoofdstuk 1: Schulden en de Wet op de Handelspraktijken 1. Toepassingsgebied WHPC 2. Prijsaanduiding en voorlichting 2.1. Prijsaanduiding 2.2. Voorlichting 3. Oneerlijke handelspraktijken jegens consumenten 3.1. Inleiding 3.2. Structuur van de regeling van oneerlijke handelspraktijken jegens consumenten 3.2.1. De zwarte lijsten: misleidende en agressieve handelspraktijken 3.2.2. Het algemene verbod op misleidende en agressieve handelspraktijken 3.2.3. Algemeen verbod van oneerlijke handelspraktijken 3.3 Sanctionering van oneerlijke handelspraktijken 3.4. Waarde van reclame bij interpretatie van overeenkomsten 3.5. Ongevraagde commerciële communicatie 3.6. Klachten 4. De bestelbon, algemene verkoopvoorwaarden en onrechtmatige bedingen 4.1. Documenten 4.1.1. Bewijsstuk voor betaling 4.1.2. Bestelbon


45 45 46

1 1 2 3 4 6 6 7 7 13 14 14 15 15 16 17 17 17 18




4.2. Algemene verkoopvoorwaarden 4.3. Onrechtmatige bedingen 4.3.1. De algemene toetsingsnorm 4.3.2. De zwarte lijst met onrechtmatige bedingen 4.3.3. Sanctie: nietigheid van het beding 4.3.4. Bijzonderheden inzake schadebedingen 4.3.4.1. Wat zijn schadebedingen? 4.3.4.2. Toetsing aan de hand van de Wet Handelspraktijken en de bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek 4.3.4.3. Verschil met verbrekingsbedingen 4.4. Bijzondere regelen inzake de stilzwijgende verlenging van contracten van bepaalde duur 4.5. Tegenstelbaarheid van factuur en factuurvoorwaarden 4.5.1. Tegen de handelaar 4.5.2. Tegen een particulier 5. Afgedwongen aankoop 6. Overeenkomsten op afstand 6.1. Definitie overeenkomst op afstand 6.2. Bedenktijd (algemene regeling) 6.2.1. Bedenktermijn van zeven werkdagen 6.2.2. Situaties waarin er geen verzakingsrecht is 6.2.3. Indien bijkomend een kredietovereenkomst werd gesloten 6.3. Betaling (algemene regeling) 6.4. Informatieplichten (algemene regeling) 6.4.1. Bij de tekoopaanbieding 6.4.2. Bevestiging op papier of duurzame drager 6.5. Terugzenden van het goed (algemene regeling) 6.6. Uitvoering van de overeenkomst (algemene regeling) 6.7. Bijzondere regelen inzake overeenkomsten op afstand betreffende financiële diensten 6.8. Varia 7. Verkoop buiten de onderneming 7.1. Toepassingsgebied 7.2. Bedenktijd 7.3. Betaling 7.4. Schriftelijke overeenkomst 7.5. Ambulante activiteiten Herhalingscasus: Wet op de Handelspraktijken

18 19 20 20 27 28 28

Hoofdstuk 2: Bescherming van de consument op het Internet 1. Toepassing van alle regels inzake consumentenbescherming 2. Toepassing van de Wet Informatiemaatschappij 2.1. Diensten van de informatiemaatschappij 2.2. Het herkomstlandbeginsel en internationaal privaatrecht 2.2.1. Het herkomstlandbeginsel

50 50 51 51 52 52


29 31 32 34 34 34 35 35 36 37 37 37 38 38 38 38 39 40 41 41 42 43 43 44 44 45 45 47




2.2.2. Internationaal privaatrecht 2.3. Informatieplichten 2.3.1. Informatie die permanent beschikbaar moet zijn 2.3.2. Mogelijkheid om een order langs elektronische weg te plaatsen 2.3.3. Bijzondere regelen bij contractsluiting via elektronische post 2.3.4. Bevestiging van ontvangst van het order 2.3.5. Bewijslast 2.4. Het online sluiten van overeenkomsten Hoofdstuk 3: Bescherming van de consument bij verkoop van consumptiegoederen 1. Toepassingsgebied 2. Inhoud van de wettelijke garantie 3. Waarop kan de consument aanspraak maken? 4. De commerciële garantie

52 54 54 55 55 56 56 56 58 58 58 60 60

IX. Kredietschulden

1

Hoofdstuk 1: Algemeen 1. Krediet, motor van onze economie maar ook oorzaak van schuldenoverlast 2. Verschillende wetgevingen naargelang de aard van het krediet 2.1. De algemene regels betreffende de lening: art. 1874- 1914 B.W. 2.1.1. Onderscheid tussen “eenvoudige lening” en “lening op interest” 2.1.2. Bescherming van de ontlener bij leningen op interest 2.2. De professionele kredietverstrekking wordt gereglementeerd door bijzondere wetten 3. Waar vind ik informatie terug over kredietschulden?

1

Hoofdstuk 2: Schulden en de Wet op het Consumentenkrediet 1. Historiek WCK 2. Definities en toepassingsgebied 2.1. Definities opgenomen in de WCK 2.1.1. Partijen bij de kredietovereenkomst 2.1.1.1. De consument 2.1.1.2. De kredietgever 2.1.1.3. De kredietbemiddelaar 2.1.2. De kredietovereenkomst 2.1.2.1. Algemene definitie 2.1.2.2. Vier specifieke kredietovereenkomsten 2.1.3. Enkele belangrijke definities voor de schuldbemiddelaar 2.1.3.1. De totale kosten van het krediet 2.1.3.2. Het jaarlijkse kostenpercentage (JKP) 2.1.3.3. De debetrentevoet


1 1 2 2 2 4 4 5 7 10 11 11 11 11 11 12 12 13 13 14 14 14




3.

4.

2.1.3.4. Het kapitaal 2.1.3.5. Het verschuldigd blijvend saldo 2.1.3.6. De nalatigheidsinterestvoet 2.2. Definities opgenomen in het KB van 4 augustus 1992 2.3. Toepassingsgebied van de WCK 2.3.1. Op welke personen is de wet van toepassing? 2.3.2. Op welke kredietovereenkomsten is de wet niet of slechts gedeeltelijk van toepassing? 2.3.3. Dwingend karakter van de WCK Kredietpromotie 3.1. Reclame 3.1.1. Verplichte vermeldingen 3.1.2. Verbodsbepalingen 3.2. Prospectus 3.3. Leuren 3.3.1. Burgerlijke sancties bij inbreuk op het verbod op leuren De kredietovereenkomst 4.1. De totstandkoming van de kredietovereenkomst 4.1.1. De verplichting van de kredietgever en de kredietbemiddelaar om informatie in te winnen 4.1.2. De verplichting van de consument en van de steller van een persoonlijke zekerheid om juiste en volledige informatie te geven 4.1.3. De raadgevingsplicht van de kredietgever en de kredietbemiddelaar t.o.v. de consument 4.1.4. De voorzichtigheidsplicht van de kredietgever 4.1.5. Burgerlijke sancties bij inbreuk op art. 10, 11 en 15 WCK 4.2. Vorm van de kredietovereenkomst 4.2.1. Aantal exemplaren en de ondertekening van de kredietovereenkomst 4.2.2. Door de consument met de hand te schrijven vermeldingen 4.2.3. Andere verplichte vermeldingen 4.2.4. Vermeldingen die in afzonderlijke leden, in dikke lettertekens en in een ander lettertype vermeld moeten worden 4.2.5. Burgerlijke sancties bij niet-naleving van de vormvereisten 4.2.6. De akte van loonoverdracht 4.2.6.1. Vorm van de akte van loonoverdracht 4.2.6.2. Bekrachtiging van de loonoverdracht en beoordeling van de onderliggende schuldvordering 4.2.6.3. Belang van verzet tegen loonoverdracht voor de stuiting van verjaring 4.3. Weigering van de kredietovereenkomst


14 15 15 16 16 16 16 17 17 17 17 19 19 20 22 23 23 23

25 26 29 32 32 32 33 34

37 38 401 401 403 404 405




5.

4.4. Verbod op enige betaling voor de ondertekening van de kredietovereenkomst 41 4.4.1. Burgerlijke sancties bij inbreuk op art. 16 WCK 41 4.5. Onderzoek van de identiteitsgegevens van de consument en de persoonlijke zekerheidsteller 42 4.5.1. Burgerlijke sancties bij niet naleving van art. 17 WCK 42 4.6. Mogelijkheid van de consument om van de overeenkomst af te zien 43 4.7. Band tussen de kredietovereenkomst en de overeenkomst waarvoor de financiering wordt gevraagd 44 4.7.1. Burgerlijke sancties bij inbreuk op art. 19 - 20 WCK 44 4.8. De kredietovereenkomst op afstand 44 Uitvoering van de overeenkomst 45 5.1. De kostprijs van het krediet 45 5.1.1. Inleiding 46 5.1.2. Enkele belangrijke begrippen uit de Wet Consumentenkrediet 46 5.1.2.1. De totale kosten van het krediet en het jaarlijkse kostenpercentage (JKP) 46 5.1.2.2. De aflossingstabel 47 5.1.3. Enkele belangrijke begrippen uit het K.B. van 4 augustus 1992 48 5.1.3.1. De betalingstermijn 48 5.1.3.2. Het termijnbedrag 50 5.1.3.3. Het totaal terug te betalen bedrag 50 5.1.3.4. De totale kosten van het krediet 501 5.1.4. Berekeningswijze JKP 502 5.1.4.1. Algemeen 502 5.1.4.2. Berekening JKP bij kredietopeningen 503 5.1.4.3. Berekening JKP bij andere kredietovereenkomsten 504 5.1.4.4. Wat is de invloed van een foutief JKP? Sancties 505 5.2. Terugbetalingstermijnen 506 5.2.1. Terugbetalingstermijnen bij kredietovereenkomsten met gelijkblijvende aflossingen 507 5.2.2. Terugbetalingstermijnen bij kredietovereenkomsten waarbij het termijnbedrag kan verschillen 51 5.2.3. Maximale nulstellingstermijn bij kredietopeningen 52 5.2.4. Terugbetalingstermijn bij veranderlijkheid van het JKP 52 5.2.5. Burgerlijke sancties bij overschrijding van de maximale terugbetalingstermijnen 52 5.3. Vervroegde terugbetaling 53 5.3.1. Vervroegde terugbetaling door een schuldsaldoverzekering 53 5.4. Tegenwerpbaarheid van de verweermiddelen 54





6.

7.

5.5. Overdracht van de overeenkomst en van de vorderingen uit de kredietovereenkomsten 55 5.5.1. Burgerlijke sancties bij inbreuk op art. 25 WCK 56 Gevolgen van de niet-uitvoering van de kredietovereenkomst door de consument 56 6.1. Historiek en doelstelling van art. 27bis WCK 56 6.2. Belangrijke definities 58 6.3. Toepassingsgebied in de tijd 59 6.4. Vier situaties van niet-uitvoering van de overeenkomst door de consument kunnen gesanctioneerd worden 60 6.4.1. Ontbinding van de kredietovereenkomst of verval van de termijnbepaling 60 6.4.2. Eenvoudige betalingsachterstand 61 6.4.3. Opzegging van kredietopeningen 62 6.4.4. Beëindiging van de overeenkomst 63 6.5. Wettelijke maximumgrenzen voor de overeengekomen nalatigheidsinterestvoet 63 6.5.1. Maximumgrenzen 63 6.5.2. Het gewijzigde art. 27bis, § 3 WCK en kredietovereenkomsten afgesloten voor 1 juni 2003 64 6.5.3. Berekeningsbasis bij kredietopeningen verbonden aan een rekening – courant zonder regeling voor gespreide terugbetaling van de hoofdsom 65 6.5.4. Gerechtelijke interest en schadevergoedingen 65 6.6. Informatie aan de consument 66 6.6.1. Gedetailleerde afrekeningen 66 6.6.2. De aflossingstabel 66 6.6.3. De overgangsbepalingen van de Wet van 23 maart 2003 67 6.7. Toerekening van betalingen 68 6.8. Art. 27bis WCK en de persoonlijke zekerheidstellers 69 6.9. De Wet van 7 januari 2001 en de verjaring van kredietschulden 69 6.10. Burgerlijke sancties 70 Onrechtmatige bedingen 721 7.1. Onrechtmatige bedingen WCK 721 7.1.1. Verbod op schadevergoedingen die de WCK niet voorziet 722 7.1.2. Onmiddellijke opeisbaarheid of ontbindende voorwaarde 722 7.1.2.1. Betalingsachterstand 73 7.1.2.2. Vervreemding van het gefinancierde goed 74 7.1.2.3. Overschrijding van de kredietlijn 75 7.1.3. Wijziging van de voorwaarden van de kredietovereenkomst 75 7.1.3.1. Variabiliteit van de rentevoet bij een terugbetalingstermijn van meer dan vijf jaar 76 7.1.4. Koppelverkoop 76 7.1.4.1. Pand, deposito, effecten of andere financiële instrumenten 77





7.1.4.2. Reconstitutie van kapitaal 78 7.1.4.3. Schuldsaldoverzekering 78 7.1.5. Terugname van het gefinancierde goed 80 8 Borgen en persoonlijke zekerheidstellers 82 8.1. Wie kan zich beroepen op de beschermingsregels van de art. 34- 36 WCK? 82 8.1.1. Consument of persoonlijke zekerheidsteller? 82 8.1.2. De zakelijke borg 83 8.2. Verplichtingen van de kredietgever bij de totstandkoming van de kredietovereenkomst 84 8.2.1. Inwinnen van informatie over de kredietwaardigheid van de persoonlijke zekerheidsteller 84 8.2.2. Onderzoek van de identiteit van de persoonlijke zekerheidsteller 84 8.2.3. Informatieverplichtingen t.o.v. de borg en de persoonlijke zekerheidsteller 841 8.2.4. Verplichte vermeldingen in de overeenkomst van borgtocht en persoonlijke zekerheidstelling 841 8.3. Informatieverplichtingen van de kredietgever tijdens de uitvoering van de kredietovereenkomst 842 8.3.1. Wijzigingen aan de kredietovereenkomst 842 8.3.2. Informatie over wanbetaling en betalingsfaciliteiten 843 8.4. De verbintenis van de borg en de persoonlijke zekerheidsteller 844 8.4.1. Maximum bedrag 844 8.4.2. Hoelang kunnen de borgen en de persoonlijke zekerheidstellers aangesproken worden? 846 8.4.2.1. Kredietovereenkomsten van bepaalde duur 846 8.4.2.2. Kredietovereenkomsten van onbepaalde duur 847 8.4.2.3. Gevolgen van het verstrijken van de looptijd van de kredietovereenkomst 847 8.4.3. Vanaf wanneer kan de kredietgever de borgen en de persoonlijke zekerheidstellers aanspreken? 848 8.4.4. Verweermiddelen 848 8.4.5. Aanvraag van betalingsfaciliteieten door de borgen en de persoonlijke zekerheidstellers 848 8.5. Loonoverdracht 849 9. Toestaan van belastingsfaciliteiten 8410 9.1. Mogelijkheden bij niet-betaling 8410 9.2. Wie komt in aanmerking voor betalingsfaciliteiten? 85 9.3. Hoe verloopt de procedure? 86 9.3.1. Minnelijke fase: de aangetekende brief 86 9.3.2. Gerechtelijke fase: tussenkomst van de vrederechter 86 10. Invordering van schuld 89 11. Bijzondere regelen voor bepaalde kredietovereenkomsten 89 11.1. Verkoop op afbetaling (art. 40 − 46 WCK) 89 11.1.1. Definitie 89





11.1.2. Reclame 11.1.3. Verplichte vermeldingen in de kredietovereenkomst 11.1.4. Voorschot 11.2. Financieringshuur (art. 47 – 54 WCK) 11.2.1. Definitie 11.2.2. Reclame 11.2.3. Verplichte vermeldingen 11.2.3.1. “Kredietbedrag” 11.2.3.2. Residuele waarde 11.2.3.3. Waarborg 11.2.3.4. Terugname van het goed 11.3. Lening op afbetaling (art. 55 − 56 WCK) 11.3.1. Definitie 11.3.2. Reclame 11.3.3. Verplichte vermeldingen in de kredietovereenkomst 11.4. Kredietopeningen 11.4.1. Definitie 11.4.2. Reclame 11.4.3. Verplichte vermeldingen in de kredietovereenkomst 11.4.4. Maandelijks overzicht van de verrichtingen 11.4.5. Wijziging debetrente 11.4.6. Verbod op overschrijding van het kredietbedrag 11.4.6.1. Procedure bij overschrijding 11.4.6.2. Vergoeding bij overschrijding 11.4.6.3. Toegestane overschrijding 12. Kredietbemiddelaars 12.1. Kredietbemiddelaars bij het sluiten van een kredietovereenkomst 12.2. Aansprakelijkheid kredietbemiddelaar 12.2.1. Verplicht onderzoek van de kredietwaardigheid van de consument 12.2.2. Verbod op opsplitsen van kredietaanvragen 12.2.3. Vergoeding van de kredietbemiddelaar 12.3. Kredietbemiddelaars bij het uitvoeren van een kredietovereenkomst 12.3.1. Schuldbemiddeling 13. Verwerking van persoonsgegevens betreffende het consumentenkrediet 13.1. Algemene bepalingen 14. Controle en toezicht 14.1. Dienst Regulering en Organisatie van de Markten 14.2 Dienst Controle en Bemiddeling 14.3. Opsporing en vaststelling van wettelijk verboden handelingen 14.3.1. Opsporingsbevoegdheden Controle en Bemiddeling 14.3.2. Afhandeling van de processen-verbaal


89 90 90 91 91 91 91 91 92 92 92 93 93 93 93 93 93 94 94 95 96 96 97 97 97 98 98 98 99 99 99 99 100 100 100 101 102 102 102 102 103




14.3.3.Organisatie van de controles binnen Controle en Bemiddeling 14.3.4.Administratieve sancties door de minister van Economische Zaken 15. Sancties 15.1. Burgerlijke sancties 15.2. Strafbepalingen 15.3. Administratieve sancties 15.3.1.Intrekking of opschorting van de erkenning 15.3.2.Opschorting of doorhaling van inschrijving 15.4. Vordering tot staken 15.5. Schematisch overzicht van de sancties 16. Overgangsbepalingen

103 104 105 105 108 109 109 109 109 109 11212

Bijlagen 11213 1. Praktische tips bij toepassing van de Wet op het consumentenkrediet (WCK) 11213 2. Belangrijkste misbruiken vastgesteld door economische inspectie 117 2.1. Verplichte schuldsaldoverzekeringen (kredieten verstrekt tot 31 december 2003; kredieten > 5000 EUR verstrekt sinds 1 januari 2004) 117 2.2. Kredieten < 5000 EUR sinds 1 januari 2004 met een overlijdens-, arbeidsongeschiktheid- of werkloosheidsverzekering 120 2.3. Zeer dure of abnormaal dure schuldsaldoverzekeringen 120 2.4. “Oververzekering” als inbreuk op art. 11 en 15 WCK 122 2.5. Kredietsplitsing en -verzwijging bij de kredietmakelaars 124 2.6. De cascade van “salderingen” bij leningen op afbetaling 126 2.7. Onvoorzichtige kredietverstrekking – te hoge maandlast 129 2.8. Onvoldoende informatie – vervanging van een krediet door een duurder krediet 129 2.9. Het jaarlijkse kostenpercentage is hoger dan overeengekomen of overschrijdt zelfs het wettelijke maximum 129 2.10. Niet-erkende kredietgevers en het ruime toepassingsgebied van de WCK 130 2.11. Kredieten bemiddeld zonder (correct) ingeschreven kredietbemiddelaars 131 2.12. Het vragen van kosten door kredietbemiddelaars 132 2.13. Verboden invorderingspraktijken inzake consumentenkrediet 132 3. Enkele berekeningen betreffende de WCK 134 Oefening 1: Berekening opeisbaarheid krediet

136

Oefening 2: Berekening eenvoudige betalingsachterstand

142

Oefening 3: Berekening vervroegde terugbetaling

146

Oefening 4: Berekening herleiding nominaal kapitaal

147

Oefening 5: Berekening maandoverzicht kredietopening

148





Oefening 6: Berekening JKP LOA met genormaliseerde betalingstermijn

1482

Oefening 7: Berekening JKP met genormaliseerde betalingstermijn en eenmalige premie verplicht op te nemen schuldsaldoverzekering 1485 Oefening 8: Berekening JKP met genormaliseerde betalingstermijn en maandelijkse premie schuldsaldoverzekering bovenop termijnbedrag 1487 Oefening 9: Berekening JKP met niet genormaliseerde periodes

1489

Hoofdstuk 3: Hypothecaire schulden: de Wet op het hypothecair krediet 14813 3.1. Bespreking van de belangrijkste bepalingen van de Wet Hypothecair Krediet 14813 3.1.1. Op welke kredieten is de Wet op het hypothecair krediet van toepassing? 149 3.1.2. Voorlichting van de consument 150 3.1.2.1. De reclame 151 3.1.2.2. Prospectus 151 3.1.2.3. Aanvraagformulier 152 3.1.2.4. Kredietaanbod 152 3.1.2.5. Ondertekening van het aanbod 153 3.1.3. Soorten hypothecair krediet naargelang de vorm van de kapitaalstortingen 153 3.1.4. De rentevoet: vast of variabel? 154 3.1.5. Regelen betreffende het gezamenlijk aanbod 155 3.1.5.1. Algemeen beginsel: verbod van gezamenlijk aanbod 155 3.1.5.2. Hypothecair krediet en aangehechte contracten 155 3.1.5.3. Hypothecair krediet en toegevoegde contracten 156 3.1.5.4. Hypothecair krediet en verwerving van effecten 156 3.1.6. Vervroegde terugbetaling 157 3.1.6.1. Recht om vervroegd terug te betalen 157 3.1.6.2. Wederbeleggingsvergoeding 157 3.1.7. Moeilijkheden bij betaling 157 3.1.7.1. Waarschuwing 157 3.1.7.2. Mededeling aan de Centrale voor Kredieten aan Particulieren 158 3.2. Inning via gerechtelijke weg in geval van wanprestatie 163 3.2.1. Algemeen 163 3.2.2. Op welke goederen? 163 3.2.3. Voorafgaande minnelijke schikking 163 3.2.4. Procedure 163





X. Bankdiensten en verzekeringen

1

Hoofdstuk 1: Bankdiensten 1. Wet tot instelling van een basis-bankdienst 2. Kosteloze afsluiting van bankrekeningen 3. Slapende rekeningen 3.1. Toepassingsgebied 3.2. Slapend karakter 3.3. Acties bij slapende rekeningen 3.4. Bijzondere regeling bij miniem saldo 3.5. Overdracht aan administratie 3.6. Terugvorderen slapend tegoed 4. De Wet van 14 juli 1998 houdende de verplichting informatie te verstrekken over de debetrente 4.1. Doelstelling 4.2. Toepassingsgebied 4.3. Informatieverplichting 5. De Wet van 14 mei 2001 tot regeling van de debetrente op de zichtrekeningen 5.1. Toepassingsgebied 5.2. Maximale debetrente 5.3. Sanctie bij overschrijding van de wet door de kredietinstelling 6. Elektronische overdracht van gelden: debet- en kredietkaarten 7. Compensatie van beschermde bedragen door een bank Hoofdstuk 2: Verzekeringen 1. Toepassingsgebied van de Wet Landverzekeringsovereenkomst 2. Dwingend karakter van de Wet Landverzekeringsovereenkomst 3. Algemene bepalingen die gelden voor alle verzekeringsovereenkomsten 3.1. De totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst 3.1.1. De precontractuele fase 3.1.1.1. Algemeen 3.1.1.2. Het verzekeringsvoorstel 3.1.1.3. De verzekeringsaanvraag 3.1.1.4. De voorafgetekende polis 3.1.2. De verzekeringsovereenkomst 3.1.2.1. Spontane mededelingsplicht 3.1.2.2. Uitzonderingen op de spontane mededelingsplicht 3.1.2.3. Sancties bij niet-naleving van de mededelingsplicht 3.1.2.4. Bijzonder geval 3.1.2.5. Totstandkoming en bewijs van de verzekeringsovereenkomst


1 1 4 4 41 41 41 42 42 42 43 43 43 44 45 45 5 5 6 7 82 82 82 9 9 9 9 10 11 11 11 11 12 13 14 15




4.

5.

6.

3.2. De uitvoering van de verzekeringsovereenkomst 3.2.1. Verplichtingen van de verzekeringnemer 3.2.1.1. Mededelingsplicht bij de wijziging van het risico 3.2.1.2. De betaling van de premie 3.2.1.3. Verplichtingen van de verzekerde bij schadegeval 3.2.1.4. Geheel of gedeeltelijk verval van het recht op verzekeringsprestatie als sanctie 3.2.2. De verplichtingen van de verzekeraar 3.2.2.1. Algemeen 3.2.2.2. Opzet is niet verzekerd 3.2.2.3. (Grove) schuld is wel verzekerd 3.2.2.4. Oorlogsrisico’s zijn niet verzekerd 3.2.2.5. Uitgesloten risico's in de levensverzekering 3.3. Duur en einde van de verzekeringsovereenkomst 3.3.1. Annaliteitsbeginsel 3.3.2. Opzegging van de verzekeringsovereenkomst 3.3.3. Opzegging na schadegeval 3.3.4. Terugbetaling betaalde premies na opzegging 3.4. Verjaring van rechtsvorderingen die voortvloeien uit een verzekeringsovereenkomst 3.4.1. Algemene verjaringstermijn van drie jaar 3.4.2. Bijzondere regel voor de aansprakelijkheidsverzekering 3.4.3. Bijzondere regel voor de persoonsverzekering 3.4.4. Bijzondere regel voor het eigen recht van de benadeelde tegen de verzekeraar 3.4.5. Bijzondere regel voor de regresvordering van de verzekeraar tegen de verzekerde 3.4.6. Stuiting en schorsing van de verjaring 3.5. Arbitragebeding wordt voor niet-geschreven gehouden Bijzondere bepalingen naargelang de verzekering een vergoedend of forfaitair karakter heeft 4.1. Verzekeringen tot vergoeding van de schade 4.2. Verzekering tot uitkering van een vast bedrag Overzicht van enkele specifieke verzekeringscontracten 5.1. Zaak- en brandschadeverzekering 5.2. Aansprakelijkheidsverzekering 5.3. Rechtsbijstandsverzekering 5.4. Persoonsverzekering met inbegrip van de levensverzekering 5.4.1. Persoonsverzekeringen 5.4.2. Levensverzekering Herhalingscasussen 6.1. Casus 1 6.2. Casus 2


15 15 15 17 17 18 18 18 19 19 20 20 20 20 20 21 21 22 22 22 22 23 23 23 23 24 24 25 26 26 27 28 28 28 29 30 30 30




7.

6.3. Casus 3 Belangrijke actoren in de verzekeringswereld 7.1. Ombudsdienst voor verzekeringen 7.2. Het Tariferingsbureau 7.3. Datassur 7.4. Commissie voor Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA)

Hoofdstuk 1: Belastingschulden 1. Het ontstaan van een belastingschuld 1.1. De aangifte 1.1.1. De aangifteplicht 1.1.2. De aangifteplichtigen 1.1.2.1. Principe: aangifte door de belastingplichtige zelf 1.1.2.2. Aangifte door andere personen dan de belastingplichtige 1.1.3. Vrijstelling van de aangifte 1.1.4. Formaliteiten betreffende de aangifte 1.1.4.1. Papieren aangifte 1.1.4.2. Elektronische aangifte 1.1.5. Bijlagen, plaats en termijn van aangifte 1.1.6. Uitstel van de aangifte 1.1.7. Bewijs van verzending van de aangifte 1.1.8. Laattijdige, ontbrekende, onregelmatige of ongeldige aangifte 1.1.9. Belastbaar tijdperk 1.1.10. De aangifte geldt tot bewijs van het tegendeel 1.2. Onderzoek en controle 1.2.1. Verschillende onderzoeksbevoegdheden 1.2.2. Inzage in de boekhouding 1.2.3. Vraag om inlichtingen 1.2.4. Controle ter plaatse 1.2.5. Controletermijn 1.3. Bewijsmiddelen 1.3.1. Principe 1.3.2. Bewijsmiddelen van de administratie 1.3.2.1. Schriftelijk bewijs 1.3.2.2. Getuigenbewijs 1.3.2.3. Bekentenis 1.3.2.4. Vermoedens 1.3.3. Anti-misbruikbepaling


31 31 31 32 32 32 1 2 2 2 2 2 4 5 6 6 8 8 10 11 11 12 12 12 12 13 14 15 16 19 19 19 19 20 20 20 22




2.

1.3.4. Bewijsmiddelen van de belastingplichtige 1.4. De aanslagprocedure 1.4.1. Algemeen 1.4.2. Procedure van wijziging van de aangifte 1.4.3. Aanslag van ambtswege 1.4.4. De vestiging van de aanslag 1.4.5. Het aanslagbiljet 1.4.6. Aanslagtermijnen De invordering van een belastingschuld 2.1. Door wie en voor wie wordt de belastingschuld ingevorderd? 2.2. Van wie kan de belastingschuld ingevorderd worden? Wie is de belastingschuldige? 2.2.1. Principe 2.2.2. Speciale gevallen 2.2.2.1. De invordering bij gehuwden 2.2.2.2. De invordering bij feitelijk gescheiden echtgenoten 2.2.2.3. De invordering bij uit de echt gescheiden personen 2.2.2.4. De invordering bij samenwonenden 2.2.2.5. De invordering bij erfgenamen 2.2.2.6. De invordering van de onroerende voorheffing 2.2.2.7. De invordering van belastingen gevestigd ten name van vennoten of leden van burgerlijke vennootschappen of verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid 2.3. Wanneer zijn de verschillende soorten belastingschulden opeisbaar? 2.4. Hoe moeten belastingschulden betaald worden? 2.4.1. Bij de ontvanger 2.4.2. Betaalwijzen 2.4.3. Inhoud betaalformulier 2.4.4. Bewijs van betaling 2.4.5. Uitwerking van de betaling 2.5. Wat indien de belastingsschulden niet tijdig betaald worden? 2.5.1. Nalatigheidinteresten: artikel 414 – 417 W.I.B. 1992 2.5.1.1. Principe 2.5.1.2. Uitzonderingen 2.5.1.3. Percentage en berekeningsbasis 2.5.1.4. Termijn 2.5.2. Vervolgingen: artikel 146 -175 K.B./W.I.B. 1992 2.5.2.1. Algemeen 2.5.2.2. Rechtstreekse vervolgingen 2.5.2.3. Onrechtstreekse vervolgingen


23 24 24 24 26 28 28 28 31 31 31 31 32 32 32 34 35 35 36

36 37 38 38 38 39 39 39 39 40 40 40 40 40 41 41 41 42




2.5.2.4. Bewarend en uitvoerend beslag 2.6. Rechten en voorrechten van de schatkist inzake invordering 2.6.1. Door sommige belastingschuldigen te stellen waarborg 2.6.2. Voorrecht van de schatkist 2.6.3. Wettelijke hypotheek 2.6.4. Aansprakelijkheid en plichten van sommige ministeriële officieren, openbare ambtenaren en andere personen 2.6.5. Verplichtingen van kredietinstellingen of –inrichtingen 2.7. Verjaring belastingschuld 2.7.1. Verjaringstermijn van 5 jaar 2.7.2. Stuiting van de verjaring 2.7.3. Schorsing van de verjaring 2.7.4. Stuiting of schorsing ten aanzien van alle belastingschuldigen 2.8. De administratieve geschillenfase 2.8.1. Algemeen 2.8.2. Het bezwaarschrift 2.8.2.1. Algemeen 2.8.2.2. Bij wie? 2.8.2.3. In welke gevallen? 2.8.2.4. Hoe? 2.8.2.5. Bezwaartermijn 2.8.2.6. Geen opschorting van de opeisbaarheid 2.8.2.7. Hoor- en inzagerecht 2.8.2.8. Aanvullen van het bezwaarschrift 2.8.2.9. Beslissing van de directeur 2.8.2.10. Mogelijkheid tot collectieve beslissing 2.8.2.11. Negatieve aanslag 2.8.2.12. Moratoriuminteresten 2.8.3. Het verzoekschrift tot ambtshalve ontheffing 2.8.3.1. Algemeen 2.8.3.2. Bij wie? 2.8.3.3. Hoe? 2.8.3.4. Verschillende gevallen waarin ambtshalve ontheffing wordt verleend 2.8.3.5. Vrije keuze tussen bezwaarschrift en verzoek tot ambtshalve ontheffing 2.9. De gerechtelijke geschillenfase 2.9.1. In welke gevallen? 2.9.2. Op welke wijze? 2.9.3. Termijn 2.9.4. Bevoegde rechtbank 2.9.5. Pleitrecht voor belastingambtenaren 2.9.6. Hoger beroep en cassatie


44 45 45 45 45 46 46 47 47 47 47 48 49 49 49 49 50 51 51 51 52 53 54 54 54 55 55 56 56 57 57 57 60 60 60 61 61 62 62 62




3.

2.9.7. Interest bij terugbetaling 2.10. Administratieve en strafrechtelijke sancties 2.10.1. Administratieve en/of strafrechtelijke sancties mogelijk 2.10.2. Administratieve sancties 2.10.2.1. De belastingverhoging (artikel 444 W.I.B. 1992) 2.10.2.2. De administratieve boetebelastingverhoging (art. 445 W.I.B. 1992) 2.10.2.3. Het verval van het recht om belastingplichtigen te vertegenwoordigen (art. 446 – 448 W.I.B. 1992) 2.10.3. Strafrechtelijke sancties 2.11. Fiscale regularisatie 2.12. Kwijtschelding van schuld en betalingsfaciliteiten 2.12.1. Kwijtschelding van schuld 2.12.2. Betalingsfaciliteiten 2.13. De fiscale bemiddelingsdienst 2.13.1. Algemeen 2.13.2. Voorwerp van het geschil 2.13.3. Voorwaarden inzake inkomstenbelasting 2.13.4. Procedure 2.13.5. Rol van de fiscale bemiddelaar 2.13.6. Geen schorsende of stuitende werking 2.13.7. Geen beroepsmogelijkheden Het onbeperkt uitstel van invordering 3.1. Algemeen 3.1.1. Doelstelling van het “onbeperkt uitstel van invordering” 3.1.2. Wettelijke basis 3.1.3. Arrest nr. 79/2006 van 17 mei 2006 van het Grondwettelijk Hof 3.2. Welke belastingplichtigen komen in aanmerking voor onbeperkt uitstel van invordering? 3.2.1. Enkel natuurlijke personen 3.2.2. Hoofdelijke gehoudenheid 3.2.3. Wettelijke ontvankelijkheidsvoorwaarden 3.3. Voor welke belastingen kan onbeperkt uitstel van invordering verleend worden? 3.3.1. Principe 3.3.1.1. Inkomstenbelastingen 3.3.1.2. Belasting over de toegevoegde waarde (BTW) 3.3.1.3. Toebehoren 3.3.2. Uitzonderingen 3.3.2.1. Fiscale fraude 3.3.2.2. Betwiste en betwistbare aanslagen 3.3.2.3. Speciaal geval: feitelijk gescheiden echtgenoten 3.3.2.4. Samenloop met andere schuldeisers


62 63 63 63 63 65 66 66 67 68 68 68 69 69 69 70 70 71 71 71 71 72 72 73 74 75 75 75 76 76 76 76 77 77 77 77 77 78 79




3.4. Hoe kan onbeperkt uitstel van invordering bekomen worden? 3.4.1. Algemeen 3.4.2. Indienen van een verzoek 3.4.2.1. Vorm en inhoud van het verzoek 3.4.2.2. Initiatiefnemer 3.4.2.3. Geadresseerde 3.4.2.4. Afleveren van een ontvangstbewijs 3.4.2.5. Gevolgen van het indienen van een verzoek 3.4.3. Behandeling van het verzoek 3.4.3.1. Algemeen 3.4.3.2. Bevoegde ambtenaar 3.4.3.3. Vervolledigen van het verzoek 3.4.3.4. Voeren van een solvabiliteitsonderzoek 3.4.3.5. Opmaken van verslag en voorstel van beslissing 3.4.4. Beslissing over het verzoek 3.4.4.1. Beslissingsbevoegdheid 3.4.4.2. Beslissingsvrijheid 3.4.4.3. Beslissingstermijn 3.4.4.4. Kennisgeving van de beslissing aan de verzoeker 3.5. En wat als de beslissing van de directeur ongunstig is? 3.5.1. Indienen van een bezwaarschrift 3.5.1.1. Vorm en inhoud van het bezwaarschrift 3.5.1.2. Bezwaartermijn 3.5.1.3. Geadresseerde 3.5.1.4. Afleveren van een ontvangstbewijs 3.5.1.5. Gevolgen van het indienen van een bezwaarschrift 3.5.2. Beslissing over het bezwaarschrift 3.5.2.1. Beslissingsbevoegdheid 3.5.2.2. Beslissingstermijn 3.5.2.3. Kennisgeving van de beslissing aan de bezwaarindiener 3.5.2.4. Beroepsmogelijkheden 3.6. Wat zijn de gevolgen van een beslissing tot onbeperkt uitstel van invordering? 3.6.1. “Voorwaardelijk” karakter van het uitstel 3.6.2. “Onbeperkt”’ karakter van het uitstel 3.6.3. Wettelijk bepaalde gevallen van intrekking 3.6.4. Specifiek geval: faillissement of collectieve schuldenregeling 3.6.5. Specifiek geval: overlijden van de belastingschuldige 3.6.6. Procedure 3.6.7. Bevoegde ambtenaar


79 79 80 80 80 81 81 82 82 82 82 83 83 84 84 84 84 85 86 86 86 86 86 87 87 87 88 88 88 88 88 89 90 90 91 91 92 92 92




4.

5.

Checklist en schema fiscale procedure 4.1. Checklist: tijdslijn indienen bezwaar en inleiden gerechtelijke procedure belastingen 4.2. Schematisch overzicht fiscale procedure voor de personenbelasting en de onroerende voorheffing Herhalingscasus: belastingschulden 5.1. Omschrijving casus 5.2. Advies


94 94 95 96 96 96


INHOUD. Juridische handleiding. I. Leidraad bij de juridische handleiding 1. II. Partijen in de schuldbemiddeling 1

Recommend Documents