Inhoud INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v HOOFDSTUK 1. WAT IS RECHT? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wat is recht? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Het begrip recht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Een maatschappelijk en evoluerend fenomeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Recht als spiegel van de samenleving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Recht staat nooit stil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3. Geen maatwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Doel van het recht: orde en veiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5. De overheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6. Afdwingbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bronnen van het recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Altijd eerst de wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Problemen oplossen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. Verschillende soorten wetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3. Als de wet niet wordt nageleefd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.4. Geeft de wet een antwoord op alle maatschappelijke vragen? . . . . . 2.2. En dan de rechtspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Van de wet tot een concreet geval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Van een concreet geval tot een regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. Recht in evolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. De rechtsleer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Algemene rechtsbeginselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. De gewoonte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Indeling van het recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 1 1 1 1 1 2 3 3 3 5 5 5 5 5 6 6 6 6 7 8 8 8 9 9
HOOFDSTUK 2. DE UITOEFENING VAN HET BEROEP VAN VERPLEEGKUNDIGE/VROEDVROUW . . . . 1. Belangrijkste beroepen in de gezondheidszorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De wettelijke regeling van het verpleegkundig beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Bescherming van het beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. De onwettige uitoefening van de verpleegkunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Titelbescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Bijzondere beroepstitels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11 11 11 12 13 13
Intersentia
vii
11
Zorgzaam recht? Recht voor vroedvrouwen en verpleegkundigen
2.4.1.
3.
4.
viii
Lijst van de bijzondere beroepstitels voor de houders van het diploma of de titel van gegradueerde verpleger of van bachelor in de verpleegkunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.2. Lijst van de bijzondere beroepsbekwaamheden voor de houders van het diploma of de titel van gegradueerde verpleger, voor de bachelors in de verpleegkunde, voor de houders van het diploma van verpleegkunde en voor de houders van het brevet of de titel van verpleger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Verpleegkundige verstrekkingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.1. Globale verpleegkundige verzorging (A-verstrekkingen) . . . . . . . . . 2.5.2. Technisch verpleegkundige prestaties (B1- en B2-verstrekkingen). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Prestaties zonder voorschrift van een arts: B1-verstrekkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Prestaties met voorschrift van een arts: B2-verstrekkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Prestaties met voorschrift van de arts: toevertrouwde geneeskundige handelingen (C-handelingen) . . . . . . . . . . . . . Wettelijke regeling beroep van vroedvrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Wettelijke erkenning van het beroep van vroedvrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. De vroedvrouw als beoefenaar van de geneeskunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Bevoegdheid en verplichtingen in het algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.1. Onvoorziene verwikkelingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2. Verloskundig dossier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.3. Nodige materieel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.4. Waken over hygiëne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.5. Inlichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.6. Pathologische tekens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.7. Sterfte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.8. Permanente vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Bevoegdheden en verplichtingen in het bijzonder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.1. Bevoegdheden en verplichtingen tijdens de zwangerschap. . . . . . . 3.4.2. Bevoegdheid tijdens de bevalling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.3. Bevoegdheidsoverschrijding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.4. De vroedvrouw als beoefenaar van de verpleegkunde . . . . . . . . . . . De zorgkundige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Welke zijn de activiteiten die een zorgkundige mag uitoefenen? . . . . . . . . . . 4.2. Onder welke voorwaarden mogen de zorgkundigen deze activiteiten uitoefenen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. De “gestructureerde equipe” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Toezicht door de verpleegkundige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
13 14 14 15 15 16 18 19 19 19 20 20 20 21 21 21 21 21 21 22 22 22 23 23 24 24 25 25 26
Intersentia
Inhoud
HOOFDSTUK 3. AANSPRAKELIJKHEID VAN DE VERPLEEGKUNDIGE EN DE VROEDVROUW . . . . . . . 27 1. Begrippen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1.1. Strafrechtelijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1.2. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 1.3. Strafrechtelijke en burgerrechtelijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . 28 2. Strafrechtelijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2.1. Opzettelijke slagen en verwondingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2.1.1. Begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2.1.2. Strafrechtelijke immuniteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 A. Voorwaarden voor strafrechtelijke immuniteit . . . . . . . . . . . . 31 B. Een toepassing: fixatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 2.2. Onopzettelijke doding en verwonding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 2.2.1. Voorwaarden om op grond van onopzettelijke doding of verwonding bestraft te kunnen worden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 A. Een gebrek aan voorzichtigheid of voorzorg . . . . . . . . . . . . . . 37 B. De dood of een lichamelijk letsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 C. Oorzakelijk (causaal) verband . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 D. Geen oogmerk om te doden of te verwonden . . . . . . . . . . . . . 39 2.2.2. Straffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2.2.3. Schadevergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2.2.4. De strafrechtelijke aansprakelijkheid van de rechtspersoon . . . . . 40 2.3. Hulpverzuim / de wettelijke hulpverleningsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 2.3.1. De wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 2.3.2. Voorwaarden voor strafbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 A. Verzuimen hulp te bieden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 B. Het slachtoffer verkeert in groot gevaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 C. De betrokkene moet zelf de toestand hebben vastgesteld of iemand moet hem die toestand hebben beschreven . . . . . 41 D. Geen ernstig gevaar voor zichzelf of anderen . . . . . . . . . . . . . 41 2.4. Valsheid in geschrifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 2.4.1. Het begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 2.4.2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 A. Het moet gaan om een geschrift dat door de wet beschermd is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 B. De waarheid werd vervalst op een door de wet omschreven manier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 C. Er moet sprake zijn van bedrieglijk opzet of het oogmerk om te schaden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 D. Er moet sprake zijn van een nadeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 2.4.3. Artikelen die van belang kunnen zijn voor de verpleegkundige of de vroedvrouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 A. Artikel 196 Sw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Intersentia
ix
Zorgzaam recht? Recht voor vroedvrouwen en verpleegkundigen
3.
x
B. Artikel 203 Sw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 C. Artikel 205 Sw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 2.4.4. Vervalser en gebruiker worden gestraft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 2.5. Onwettige uitoefening van de geneeskunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 2.6. Schending van het beroepsgeheim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 2.6.1. Het recht op privacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 2.6.2. Het beroepsgeheim in het strafrecht: filosofie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 2.6.3. De wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 2.6.4. Wie is gebonden door de wet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 A. Uitdrukkelijk vermeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 B. Beroep of staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 C. Knelpunt: ondersteunend personeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 2.6.5. Welke gegevens vallen onder het toepassingsgebied van artikel 458 Sw.? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 A. Kennis uit hoofde van het beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 B. Geheimen die zijn toevertrouwd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 2.6.6. Tegenover wie geldt de geheimhoudingsplicht? . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 A. De patiënt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 B. Gedeeld beroepsgeheim? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 C. De familie en naastbestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 D. De vertrouwenspersoon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 E. De politie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 F. Pers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 2.6.7. Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 A. In rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie getuigenis afleggen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 B. Overleggen van het medisch dossier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 C. Wettelijke verplichting geheimen bekend te maken . . . . . . . . 59 D. Aangifte van misdrijven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 E. Noodtoestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 F. Instemming van de patiënt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 2.6.8. Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 A. Strafrechtelijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 B. Burgerrechtelijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 2.7. Zwangerschapsonderbreking (zie verder) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 2.8. Euthanasie (zie verder). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Burgerrechtelijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 3.1. Contractuele en aquiliaanse aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 3.1.1. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 3.1.2. Soort fout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 3.1.3. Vergoeding van de schade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3.2. Contractuele aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3.2.1. Wanneer? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Intersentia
Inhoud
3.3. 3.4.
3.5.
3.2.2. Contract/verbintenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aquiliaanse (buitencontractuele) aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorwaarden voor aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.1. Contractuele aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Contract niet nageleefd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Schade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4.2. Aquiliaanse aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bestaan van een fout. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Schade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Oorzakelijk verband tussen fout en schade . . . . . . . . . . . . . . . Aansprakelijkheid van verpleegkundigen en vroedvrouwen . . . . . . . . . . . . . 3.5.1. Aansprakelijkheid van de zelfstandige beroepsbeoefenaar . . . . . . . A. Een contract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Maar toch aquiliaanse aansprakelijkheid als er sprake is van een misdrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.2. Aansprakelijkheid van de verpleegkundige/vroedvrouw als werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Er is een contract tussen de werkgever van de beroepsbeoefenaar en de patiënt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Er is geen contract tussen de werkgever en de patiënt . . . . . C. Artikel 18 WAO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.3. Aansprakelijkheid van de stagiair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.4. Gevolgen van aansprakelijkheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Burgerrechtelijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Strafrechtelijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Arbeidsrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66 67 68 68 68 69 69 69 72 73 73 73 73 73 74 74 74 74 74 75 75 75 75 76
HOOFDSTUK 4. DE PERSOON IN HET RECHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 1. De persoon: belangrijkste begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 1.1. De natuurlijke persoon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 1.2. De rechtspersoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 2. Het begin van de natuurlijke persoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 2.1. De verwekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 2.2. De geboorte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 2.2.1. Burgerrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 2.2.2. Strafrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 2.2.3. Verplichtingen naar aanleiding van de geboorte. . . . . . . . . . . . . . . . . 82 A. De kennisgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 B. De aangifte van de geboorte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 C. De aangifte van een doodgeboren kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 3. De afstamming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Intersentia
xi
Zorgzaam recht? Recht voor vroedvrouwen en verpleegkundigen
3.1.
4.
xii
De afstamming langs moederszijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 3.1.1. Vaststelling van de afstamming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 A. In principe: door de geboorteakte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 B. Door moederlijke erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 C. Door gerechtelijke vaststelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 3.1.2. Betwisting van het moederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 A. Het moederschap is vastgesteld door de geboorteakte . . . . 88 B. Het moederschap is vastgesteld door erkenning . . . . . . . . . . 90 C. Het moederschap is gerechtelijk vastgesteld . . . . . . . . . . . . . 90 3.2. De afstamming langs vaderszijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 3.2.1. De moeder van het kind is gehuwd: het vermoeden van vaderschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 A. Het kind geboren tijdens het huwelijk heeft de echtgenoot van de moeder tot vader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 B. Het kind dat geboren is binnen de 300 dagen na de ontbinding of nietigverklaring van het huwelijk, heeft de echtgenoot van de moeder tot vader . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 C. De uitschakeling van de vaderschapsregel . . . . . . . . . . . . . . . 91 D. De betwisting van het vaderschap binnen het huwelijk . . . . . 92 E. Hoe kan het vaderschap worden betwist? . . . . . . . . . . . . . . . . 93 3.2.2. De moeder van het kind is niet gehuwd: de vaderlijke erkenning . . 94 A. De vrijwillige erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 B. Gedwongen erkenning (onderzoek naar vaderschap) . . . . . . 97 C. Onderhoudsvordering tegen de verwekker van het kind . . . . 97 D. Vaststelling van de overspelige afstamming: het overspelige kind a patre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 E. Betwisting van de erkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 3.3. De afstamming samengevat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 3.4. De adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 3.4.1. Algemene voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 3.4.2. Leeftijdsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 3.4.3. Toestemmingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 A. Van de adoptant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 B. Van de geadopteerde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 C. Van de ouders t.a.v. wie de afstamming vaststaat . . . . . . . . 101 D. Van de voogd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 3.4.4. De adoptieprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 A. Verlijden van de adoptieakte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 B. Homologatie door de rechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 C. Het overschrijven van het vonnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 3.4.5. De interlandelijke adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Identificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 4.1. De naam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Intersentia
Inhoud
4.1.1. 4.1.2.
5.
De voornaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De familienaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Familienaam van de vader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Familienaam van de moeder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Latere wijzigingen van de familienaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Het geslacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Toekenning van het geslacht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.3. Latere wijziging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Verbetering van de akte van de burgerlijke stand . . . . . . . . . B. Wijziging van het geslacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. De woonplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Minderjarigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1. Handelingsonbekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2. Nuancering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.3. Vertegenwoordiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De minderjarige heeft twee ouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De minderjarige heeft één ouder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De minderjarige heeft geen ouders meer . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.4. Het ouderlijk gezag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De verplichtingen van de ouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De rechten van de ouders: het ouderlijk gezag . . . . . . . . . . . C. Wat als het misloopt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Rechten en plichten van de minderjarige . . . . . . . . . . . . . . . . E. Problematische opvoedingssituatie (POS) . . . . . . . . . . . . . . . F. Een als misdrijf omschreven feit (MOF) . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind . . . . . . . . . . . . . 5.3. Andere handelingsonbekwame personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.1. Verlengde minderjarigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wie komt in aanmerking voor een verlengde minderjarigheid? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Wie kan een aanvraag indienen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Hoe gebeurt de aanvraag tot verlengde minderjarigheid? . D. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.2. Gerechtelijke onbekwaamverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wie kan onbekwaam verklaard worden? . . . . . . . . . . . . . . . . B. Wie kan een verzoek indienen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Hoe verloopt de procedure?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Wat zijn de gevolgen van de beslissing tot onbekwaamverklaring? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3. Het voorlopig bewind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
103 105 105 105 105 106 106 107 107 107 108 109 110 110 111 111 112 112 112 113 113 113 113 115 117 119 119 120 121 122 122 123 123 123 124 125 125 125 125 126 126
xiii
Zorgzaam recht? Recht voor vroedvrouwen en verpleegkundigen
6.
7.
xiv
A. Wie kan onder voorlopig bewind geplaatst worden? . . . . . . B. Wie kan de aanvraag doen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Hoe verloopt de procedure?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Belangrijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Wilsonbekaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Persoonlijkheidsrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. De individualiteit van de persoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. De psychische en morele integriteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. De fysieke persoonlijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het lichaam in het recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.1. Recht op fysieke integriteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De fysieke integriteit eerbiedigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De fysieke integriteit doen eerbiedigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.2. Niet-beschikbaarheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.3. Niet in de handel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Evolutie naar beschikbaarheid? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.1. Negatieve zeggenschap: recht op fysieke integriteit . . . . . . . . . . . . 7.2.2. Positieve zeggenschap: beschikkingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3. Spanning tussen het recht op fysieke integriteit en het zelfbeschikkingsrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3.1. Zwangerschapsafbreking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Principe van strafbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Niet-strafbaarheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Registratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3.2. Gedwongen opname . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Toepassingsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Behandeling in een ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Verpleging in een gezin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Gedwongen opname, gedwongen behandeling? . . . . . . . . . . H. Fundamentele rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Bekwaamheid van de gedwongen opgenomen zieke . . . . . . 7.3.3. Medisch begeleide voortplanting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Medisch begeleide voortplanting met embryo’s en gameten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Afname van gameten (eicellen en sperma) . . . . . . . . . . . . . . D. MBV door inplanting van een embryo in vitro. . . . . . . . . . . . .
126 127 127 127 128 128 129 130 130 130 130 130 131 131 131 132 132 133 133 134 134 134 135 135 135 137 137 137 138 138 140 141 142 142 143 143 144 144 145 146 150
Intersentia
Inhoud
7.3.4.
8.
Medische experimenten op mensen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Begrippen en toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De partijen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bescherming van de deelnemer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Aansprakelijkheid en verzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3.5. Orgaantransplantatie bij levenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Maatschappelijk belang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Algemene voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Meerderjarigheid en toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Minderjarigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Verplichtingen van de arts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het einde van de natuurlijke persoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Verplichtingen in verband met het overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1. Aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2. Bestemming van het lijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De begraving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De lijkverbranding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3. Orgaantransplantatie bij overledenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.1. Toepassing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.2. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Uitdrukkelijk verzet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Standpunt inzake transplantatie niet bekendmaken . . . . . . C. Uitdrukkelijk toestemmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.3. Voorwaarden voor transplantatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4. Autopsie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4.1. De wetenschappelijke autopsie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4.2. De politionele autopsie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4.3. De gerechtelijke autopsie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.5. Lichaamsdonatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.6. Beslissingen over het levenseinde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.6.1. Niet-behandelingsbeslissingen (NBB’s) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De patiënt is in staat om toestemming te geven . . . . . . . . . . B. De patiënt kan geen toestemming geven . . . . . . . . . . . . . . . . 8.6.2. Pijnbestrijding met levensverkortend effect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Pijnbestrijding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Schemerzone tussen euthanasie en pijnbestrijding met levensverkortend effect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.6.3. Gecontroleerde sedatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.6.4. Euthanasie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Toepassing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
154 155 155 157 161 161 161 161 162 162 163 163 164 164 164 164 165 165 166 166 166 166 167 167 167 167 168 168 168 169 169 169 169 171 172 174 175 175 176 176 176 176
xv
Zorgzaam recht? Recht voor vroedvrouwen en verpleegkundigen
7.6.5. 7.6.6. 7.6.7.
C. Verzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De gezondheidstoestand van de patiënt . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Verplichtingen van de arts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Het recht staat niet stil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wet betreffende de palliatieve zorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hulp bij zelfdoding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Levensbeëindiging door toediening van letale middelen zonder uitdrukkelijk verzoek van de patiënt . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
178 183 185 188 188 189 189
HOOFDSTUK 5. DE RELATIE BEROEPSBEOEFENAAR/PATIËNT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 1. Patiëntenrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 1.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 1.1.1. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 A. Patiënt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 B. Beroepsbeoefenaars. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 C. Wanneer is de wet van toepassing? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 1.2. Recht op informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 1.2.1. Recht op gezondheidsinformatie (art. 7). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 A. Welke informatie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 B. Aan wie?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 C. In welke vorm? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 D. Weigering van informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 1.2.2. Recht op geïnformeerde toestemming of informed consent (art. 8) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 A. Vorm van de toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 B. De geïnformeerde weigering van toestemming en de negatieve wilsverklaring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 C. Draagwijdte van de toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 D. Plaatsvervangende toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 1.4. Recht op privacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 1.4.1. Recht op informationele privacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 1.4.2. Recht op ruimtelijke privacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 1.5. Rechten in verband met het patiëntendossier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 1.5.1. Recht op een patiëntendossier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 A. Patiëntendossier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 B. Zorgvuldig bijgehouden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 1.5.2. Recht op rechtstreekse inzage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 A. Termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 B. Persoonlijke notities en info van derden . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 1.5.3. Recht op onrechtstreekse inzage? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 A. Therapeutische exceptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 B. Inzage door nabestaanden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
x vi
Intersentia
Inhoud
2.
C. Inzage door vertegenwoordiger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 1.5.4. Recht op een afschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 1.6. Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 1.7. Recht op vrije keuze van beroepsbeoefenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 1.8. Recht op pijnbestrijding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 1.9. Klachtrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 1.9.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 1.9.2. Klachtenbemiddeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 1.9.3. De Federale Commissie “Rechten van de patiënt”. . . . . . . . . . . . . . 211 Plichten van de patiënt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 2.1.1. Betalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 2.1.2. Loyale medewerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
BIJLAGE 1 VERDUIDELIJKINGEN BIJ DE LIJST VAN DE TECHNISCHE VERPLEEGKUNDIGE VERSTREKKINGEN EN DE TOEVERTROUWDE GENEESKUNDIGE HANDELINGEN OP BASIS VAN DE BRIEFWISSELING MET DE TECHNISCHE COMMISSIE VOOR VERPLEEGKUNDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 BIJLAGE 2 STAAND ORDER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 BIJLAGE 3 NEGATIEVE WILSVERKLARING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 BIJLAGE 4 MODEL VOOR DE WILSVERKLARING INZAKE EUTHANASIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 BIJLAGE 5 FORMULIER AANWIJZING VAN EEN VERTROUWENSPERSOON . . . . . . . . . . . . . . . . 235 BIJLAGE 6 AANWIJZING VAN EEN VERTEGENWOORDIGER IN HET KADER VAN DE VERTEGENWOORDIGING VAN DE PATIËNT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 BIJLAGE 7 VERZOEKSCHRIFT GEDWONGEN OPNAME: VOORBEELD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Intersentia
x vii
