INHOUD. icare mei Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals Scholengroep 14

Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14 Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14 Een uitgave van GO! CLB Genk-Maasland en Scholengroep 14 Weg naar As 199a | 3600 Genk Halmstraat 12 | 3600 Genk

INHOUD

Inhoud ..................................................................................................................................................... 1 Voorwoord .............................................................................................................................................. 2 1.

Gezondheidsbeleid Op School (GOS). ............................................................................................. 3 1.1.

Wild van Water. ....................................................................................................................... 3

1.2.

Ditjes en datjes. ....................................................................................................................... 6

1.3.

Nieuwe materialen orthotheek GOS-thema. ........................................................................... 8

2.

Orthotheek: opvoedwijzer ADD en ADHD....................................................................................... 9

3.

Inspileer! Inspiratie in leerbegeleiding. ......................................................................................... 10

4.

Zorgforum basisonderwijs en secundair onderwijs. ..................................................................... 11 4.1.

Zorgforum basisonderwijs protocol Prodia Motoriek 25/03/2014: ...................................... 11

4.1.1. 4.2.

Materialen psychomotoriek .......................................................................................... 14

Zorgforum secundair onderwijs: zin en onzin van testen en diagnoses................................ 14

5.

Vormingsaanbod ........................................................................................................................... 17

6.

Redactie ......................................................................................................................................... 18

Na elk hoofditem, vind je “terug naar inhoud”. Wijs “inhoud” aan en klik. Zo spring je terug naar de inhoudsopgave.

iCare | mei 2014 1

Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals | Scholengroep 14

VOORWOORD Welkom beste iCare-lezer, In deze nieuwe editie van de iCare vinden jullie weer heel wat informatie over initiatieven en materialen rond thema’s die leven in onze scholengroep. Na de bevraging over de iCare in oktober vorig jaar, hebben we met het redactieteam enkele verbeteringen aangebracht. Waar mogelijk werd een opsplitsing per thema en/of per niveau gemaakt. Deze opsplitsing vinden jullie dan ook terug in de inhoudstabel. Op deze manier is het makkelijker om snel naar het gewenste niveau te gaan. Voor sommige thema’s is deze opsplitsing echter niet mogelijk. Verder hebben we in de vorige editie de mogelijkheid ingevoerd om na ieder thema terug naar de inhoudstabel te kunnen springen. Voor meer informatie wordt vaak verwezen naar websites en materialen. De linken naar de websites zijn rechtstreeks toegankelijk indien je deze iCare digitaal leest. Soms wordt er ook verwezen naar materialen die aanwezig zijn in de orthotheek van CLB GO! Genk-Maasland. Deze materialen zijn door scholen en leerkrachten verbonden aan onze scholengroep uitleenbaar voor een periode van 3 weken. Voor vragen of reservatie kan u contact opnemen met Anne Franken ([email protected]). Bij ieder thema vinden jullie de coördinator terug. Bij vragen, bemerkingen of suggesties kunnen jullie de betreffende coördinator contacteren. De contactgegevens vinden jullie op de laatste pagina. Tot slot nog een vraag aan jullie: heb je vragen of suggesties met betrekking tot de iCare, heb je een interessant item dat je wil aanbrengen of heb je een project lopen op school waarvan je de ervaringen wil delen, neem dan beslist contact op met één van de redactieleden of stuur een mailtje naar [email protected]. Als redactieteam wensen we jullie veel leesplezier!

iCare | mei 2014 2


1. GEZONDHEIDSBELEID OP SCHOOL (GOS). Coördinatie Anne Franken

1.1. Wild van Water. Uit de bevraging van de iCare blijkt dat jullie het interessant zouden vinden om in de iCare te lezen hoe anderen op weg gaan met een bepaald thema. In deze iCare kunnen jullie een interview lezen met een enthousiaste leerkracht van één van onze basisscholen, die met het materiaal Wild van Water (IDnr. 07.03.02/100) gewerkt heeft. Dit materiaal werd ontwikkeld door LOGO Gent in het kader van een dranken plasbeleid in de basisschool. Stel je je a.u.b. even voor aan onze lezers? Onze school GO! Icarus is gelegen in Kessenich ( Kinrooi) en is een plattelandsschool aan de grens met Nederland. Ze huisvest zowel kleuter- als lager onderwijs. Ikzelf geef er ruim 18 jaar les. In het beginjaar in de derde graad, daarna en nog steeds ( en met heel veel plezier) in het eerste leerjaar. Vanaf de beginjaren 2000 engageerde ik mij vooreerst als sportfunctionaris binnen de school, daarna als MOS-verantwoordelijke en later werd dat“gezondheids”verantwoordelijke. Nu noemen ze het volgens mij ankerpunt . Vanuit welke nood hebben jullie Wild van Water gebruikt en hoe heb je het leren kennen? We waren al enkele jaren op een zeer bewuste manier bezig om gezondheid binnen onze school te promoten en uit te dragen (vooral vanuit MOS). Vanaf ongeveer 2007 werd vanuit het GO! het belang onderstreept om als school aan een gezondheidsbeleid te werken. Het GO! verwachtte dat je je als school engageerde om 2-jaarlijks aan 2 duidelijke, gerichte gezondheidsdoelstellingen planmatig te werken. De doelstellingen uit de thema’s ‘Gezonde voeding en dranken ‘ en ’Bewegen’ leken ons wel een zeer concrete en haalbare kaart. Op een gegeven moment stootten we natuurlijk op de doelstellingen rond drinken : leerlingen drinken op school voldoende water en leerlingen kunnen op elk moment naar het toilet gaan. Deze doelstellingen realiseren lag niet voor iedereen uit het team voor de hand. De gebruikelijke argumenten: “ Dat stoort als ik lesgeef!”, “Wat een geknoei op de bank!”, “De leerlingen gaan ervan profiteren!” kwamen steeds weer naar boven. Toen ik als verantwoordelijke van het gezondheidsteam dit probleem aan onze CLB-ankerpersoon

iCare | mei 2014 3


voorlegde, kwam ze vrijwel onmiddellijk met de methode ‘Wild van water’ op de proppen. Ze stelde me voor om de methode eens door te nemen vooraleer ze aan het team voor te stellen. Hoe zijn jullie concreet met het materiaal aan de slag gegaan? We spreken nu over het einde van het schooljaar 2011-2012. Als coördinator van het gezondheidsteam werd van mij verwacht dat ik prospectie deed aangaande de te kiezen GOS-doelstellingen (GOS = Gezondheidsbeleid Op School) en ook de matrix met deeldoelen en de acties op papier zette. Nadat ik de gehele methode uit de orthotheek van het CLB had ontvangen, ben ik aan de slag gegaan. Onze directeur was in die periode voor langere tijd afwezig, dus nam ikzelf de wegwijzer voor de directie door. Hierin stootte ik op een opwarmtest (bevraging rond o.a. mogelijkheden om naar het toilet te gaan, aantal toiletten,…) die gezien onze jonge infrastructuur en onze eerdere gezondheidswerking echt heel goed meeviel. In de leidraad zat ook een heuse ‘Doe-de-wild-van-water-test’. Die schotelde ik het team bij de volgende personeelsvergadering voor. Wat huiverig vulden ze deze in. Maar eenmaal de analyse gemaakt, was het hele team overtuigd van de nood aan een dranken plasbeleid. We hadden besloten om direct de koe bij de horens te vatten en in september 2012 het plasbeleid in te voeren. Er werden enkele kleine infrastructurele aanpassingen gedaan (papieren doekjes, zeepdispensers,…) en vanaf 1 september hingen in de hele school allerlei picto’s op rond het aankomende dranken plasbeleid, zonder verdere uitleg. De nieuwsgierigheid van de kinderen werd gewekt!! In de derde week van september (traditioneel onze gezondheidsweek) is de hele school dan aan de slag gegaan met ‘Wild van Water’. Elke klas werkte met de methode. Er werd een heus info-raam voor de ouders ingericht waarop ons dranken plasbeleid werd geëtaleerd . En na een 2-tal weken waren alle leerkrachten, leerlingen en ouders overtuigd.

iCare | mei 2014 4


Hoe past dit materiaal binnen het gezondheidsbeleid op school (GOS)? ‘Wild van Water’ was precies voor ons op maat gemaakt. Zowel bij het doornemen van de wegwijzer voor directie, de handleidingen voor de verschillende graden en de wegwijzer voor leerkrachten herkenden we vele dingen die we eerder al in onze matrices ‘Gezonde voeding en dranken’ en ‘Bewegen’ en dus ons gezondheidsbeleid hadden gezet en toegepast. En dat was in ons geval ideaal! We hadden immers al een heel gezondheidsparcours afgelegd met onze school . In de methode staan zelfs summiere matrices waar je zeker mee aan de slag kan als directie of gezondheidsverantwoordelijke. Aan de hand van de wild-van-water-test was het voor mij ook gemakkelijker om een matrix op te stellen, omdat alle niveaus (klas, school, omgeving) en strategieën (educatie, faciliteiten, afspraken) ter sprake komen.

Wat vind je positief aan het materiaal en wat heb je gemist? ‘Wild van water’ kan je zeker een totaalmethode noemen. Het zijn niet enkel wat lesjes over water. Als directie/gezondheidscoördinator krijg je heel concrete tips en tools om een compleet schoolbeleid uit te stippelen. Iedere leerkracht heeft toegang tot gebruiksklare lessen (Taal/Nederlands, Wiskunde, WO, Muzische Vorming, LO) die de gehele gezondheid omhelzen. Elke les is zeer uitgebreid uitgeschreven met doelen, materiaal, tijdsbesteding, werkbladen. Ook vind je telkens een verwijzing naar de eindtermen. Wat ikzelf ook erg leerrijk vond, is de wegwijzer leerkrachten met veel achtergrondinformatie. Er staan zelfs tips in voor schoolactiviteiten, dagelijkse checklisten, vraag-om-actie-formulieren,… Zeker de moeite om als school te proberen indien je wil werken rond een dranken plasbeleid! Het enige minpuntje vond ik dat er slechts 1 enkele vertel-plaat en 1 vertelboek voor de hele methode was. Voor het lager onderwijs zijn deze iets te eenvoudig. Maar kortom…’Wild van water’, daar word je ‘wild’enthousiast van!!

Met dank aan Liesbet Verlaak voor haar inspirerende toelichting 

iCare | mei 2014 5


1.2. Ditjes en datjes. BELANGRIJK: denk eraan je convenant af te sluiten met GO! Centraal. Stuur je doelstellingen voor de nieuwe cyclus 2013-2015 zelf online door via www.g-o.be/gezondheid. Heb je hierover vragen of heb je nood aan ondersteuning bij het invullen van de gezondheidsmatrix? Geef Anne een seintje! De leerlijn drugs, alcohol, tabak en gamen ontwikkeld door het VAD en Vigez kan je hier downloaden (www.vigez.be/onderwijs). In de leerlijn vind je een handleiding en een schematisch overzicht per thema of per graad. De leerlijn richt zich naast het SO ook naar KO en LO. Voor jonge kinderen ligt de nadruk eerder op het bijbrengen van sociale vaardigheden. Raamwerk relaties en seksualiteit is een werkdocument dat scholen helpt bij het uitwerken van een beleid rond lichamelijke en seksuele integriteit. Het raamwerk bundelt een modelvisie, concrete instrumenten en achtergrondinformatie. Dit raamwerk richt zich specifiek naar de setting onderwijs. Het raamwerk kan je hier downloaden www.seksuelevorming.be/materiaal/raamwerk-seksualiteiten-beleid-onderwijs. Richtlijn seksuele en relationele vorming: is een gratis te downloaden brochure met daarin matrices per leeftijdsfase (0 tot 18 jaar) en de thema’s die specifiek in die fase belangrijk zijn. In elke matrix komen competenties (kennis, attitudes en vaardigheden) aan bod alsook domeinen (lichaam, zelfbeeld, vruchtbaarheid,…). Meer info: www.seksuelevorming.be/materiaal/richtlijn-seksuele-enrelationele-vorming. www.gezondeschool.be steekt in een nieuw jasje! Deze site is dè plek waar je al je antwoorden vindt over een gezondheidsbeleid op school. Check it out  riscki.khleuven.be is een site ontwikkeld door de Katholieke Hogeschool Leuven. De site wil scholen op weg helpen om avontuurlijke activiteiten op school aan te bieden. Omdat onze maatschappij onze kinderen zo veel mogelijk wil beschermen, leren kinderen niet meer hoe met risico’s om te gaan. Op deze site vind je tips en tricks om onze kinderen risicocompetenter te maken. Deze werking past tevens binnen het gezondheids- en veiligheidsbeleid op school.

Basisonderwijs www.volwassenworden.be is een site rond alles wat met volwassen worden te maken heeft. Er zijn o.a. interactieve weblessen beschikbaar rond menstruatie en puberteit. Via [email protected] kan je een gratis lespakket aanvragen voor leerlingen van het 5de en 6de leerjaar. Dit bevat o.a. een handleiding voor de leerkracht maar ook een brochure voor de leerlingen alsook stalen van tampons. www.zorgsaam.be biedt boeiende vormingen in het kader van o.a. zorg voor het kind. Thema’s zoals kansarmoede, creativiteit, taalstimulering,… zitten in het aanbod.

iCare | mei 2014 6


De proefkampioen-box voor kleuters en leerlingen van de 1ste graad LO , kan vanaf september 2014-2015 weer uitgeleend worden en dit gedurende het 1ste trimester. Ben je nieuwsgierig naar dit zintuigen-prikkelende concept? Kijk dan snel in onze iCare van januari 2014! Reserveren en uitlenen kan via de CLBmedewerker van jouw school of stuur een mail naar [email protected]. Wil je de kinderen van jouw klas spelenderwijs iets bijleren over eerste hulp? Surf dan naar het online spel “Rescue race”. Dit online spel sluit perfect aan bij het bordspel rescue race: het grote eerstehulpspel (IDnr. 09.01.00/049). Het gat in de haag is een lespakket voor kleuters dat werd ontwikkeld door De Sleutel waarin sociale vaardigheden en meervoudige intelligentie centraal staan. Voor elke kleuterklas is er een schootboek met daarin aan één zijde mooie vertelplaten en aan de achterzijde informatie voor de leerkracht. Meer info bij www.diekeure.be. Via www.fruit-op-school.be kan je een bezoekje van Jommeke aanvragen in het kader van gezonde voeding! Tevens vind je op de site een herwerkte versie van het educatief materiaal rond voeding, leefstijl en techniek. Neem zeker een kijkje! Bij de Onafhankelijke Ziekenfondsen kan je het spel fit-o-eter aanvragen om 8- tot 12-jarigen te sensibiliseren rond evenwichtige voeding, dagelijkse voedselbehoeften en beweging. Het spel baseert zich op de principes van de actieve voedingsdriehoek. Het spel kan je aanvragen bij [email protected]. Panathlon stipendium 2014: maak met je klas een toffe foto over fair play in de sport en win €1000! De wedstrijd richt zich naar de laatste 2 klassen van het lager onderwijs alsook naar de laatste 2 klassen van het buitengewoon lager onderwijs. Surfen naar http://www.bvlo.be/public/uploads/files/lo/nieuws/Panathlon%20Stipendium%202014%20folder.pd f is de boodschap! Foto’s inzenden voor 31/05/2014.

Secundair onderwijs: Bloso en SVS organiseren op 3 locaties in Vlaanderen een Survival Trophy. Leerlingen van de 3de graad SO kunnen er in ploegverband én tegen de tijd een uitdagend hindernissenparcours afleggen. Lees alle info op www.survivaltrophy.be. “Als kleine kinderen groot worden” richt zich naar ouders van tieners tussen 10 en 15 rond preventie van alcohol, tabak en drugs. Het is een interactieve vorming waar beschermende opvoedingsvaardigheden centraal staan. De vorming kan door scholen aangevraagd worden bij het CAD ([email protected]). Aanvragen die dit jaar gedaan worden zijn gratis.

iCare | mei 2014 7


Crush is een methodiek bedoeld voor 16- tot 18-jarigen en wil preventief werken rond alcohol en cannabis vanuit de invalshoek vrienden en relaties. Het pakket bevat 5 methodieken, werkbladen, achtergrondinformatie en gratis te downloaden filmpjes. Het doel is jongeren te informeren en hen te ondersteunen in het stellen van grenzen. Het materiaal kan besteld worden bij het VAD (www.vad.be). www.slimkicken.be is een nieuwe informatieve site voor jongeren rond alcohol- en cannabisgebruik. Jongeren kunnen er terecht voor begrijpbare info alsook voor hulp op maat. Gezondheidsrally: Om je wandel- of fietstocht spannend, leerrijk èn gezond in te kleden, kan je bij Logo Limburg ([email protected]) gratis affiches met quizvragen rond voeding en gezonde gewoonten aanvragen. De affiches worden uitgehangen en de leerlingen vullen hun antwoord in op een formulier. Indien gewenst kan je er een leuke prijs aan koppelen!

1.3. Nieuwe materialen orthotheek GOS-thema. IDnummer

Auteur

Titel

Lespakket tienerzwangerschap. Samen te gebruiken met Roze wolk-spel 09.01.00/079 09.01.00/079 Fara vzw Roze wolk -spel. Samen te gebruiken met lespakket tienerzwangerschap 02.09.00/125. 07.03.01/002 Lore Start en stop: 444 Bouckaert tussendoortjes en andere kleine spelletjes voor kleuters en eerste graad lager onderwijs.

Soort

Trefwoord

map

relationele en seksuele ontwikkeling, seksualiteit,werkvormen, 2de + 3de graad SO

02.09.00/125 Fara vzw

06.04.11/021 De Boer Annelyn

Als jongeren rouwen… 80 praktische tips.

Terug naar inhoud

iCare | mei 2014 8

spel

relationele en seksuele ontwikkeling, 2de + 3de graad SO, zwangerschap

boek

gezondheidsbevordering, beweging, denkontwikkeling, emotionele ontwikkeling, motorische ontwikkeling, muzische ontwikkeling, zintuiglijke ontwikkeling, rustgevende activiteiten rouw, jongeren, tips

boek


2. ORTHOTHEEK: OPVOEDWIJZER ADD EN ADHD. Coördinatie Anne Franken Je kan de lijst met materialen van de orthotheek raadplegen via onze site (www.clb-genkmaasland.be) maar ook via Smartschool van SGR14. Op Smartschool vind je het document terug in de map intradesk  bibliotheek. In dezelfde map werd tevens een handleiding geplaatst waarin het lenen en het opzoeken van materialen verduidelijkt wordt. Tevens is de lijst met nieuwe aanwinsten vanaf 2013-2014 te raadplegen via de startpagina van de CLB site (www.clb-genk-maasland.be). Opvoedwijzer ADD en ADHD - Edward Hallowell en Peter Jensen - ID nr. 02.07.01/039 In dit boek stelt de schrijver tegenover elk negatief aspect van AD(H)D-gedrag een positieve kracht. Hoe meer je de symptomen van je kind in termen van gespiegelde eigenschappen ziet, hoe accurater je het totale kind kan benaderen en niet enkel het problematische aspect. Tegenover snel afgeleid staat nieuwsgierig, tegenover impulsief – creatief, inconsequent – vertoont soms briljante trekken,… Door in te zetten op deze gespiegelde eigenschappen, kan ook een kind met ADD succes ervaren en het gevoel krijgen gewaardeerd te worden. Elk kind wordt geboren met bepaalde geschenken of talenten waarvan sommige gemakkelijker uit te pakken zijn dan andere. Kinderen met AD(H)D hebben vaak verborgen talenten die, éénmaal ontdekt, deze kinderen kunnen laten open bloeien. Geloven en vertrouwen in het kind, zijn fundamenteel om deze geschenken uit te pakken. erkenning

In hoofdstuk 8 beschrijft de auteur de cyclus van uitmuntendheid, een uitpakplan gebaseerd op sterkten en de gespiegelde eigenschappen om de talenten in het kind naar boven te halen. Dankzij deze stappen worden kwaliteiten als ijver, zelfrespect, vertrouwen, enthousiasme, rechtschapenheid,… ontwikkeld.

meesterschap

verbondenheid

spelen

Het begrip conatie wordt in hoofdstuk 9 toegelicht. Conatie betekent zoveel als je oefenen intuïtieve manier om creatief problemen op te lossen en beslissingen te nemen. Door gebruik te maken van de Kolbe-index krijg je een zicht op deze aangeboren eigenschappen. Eénmaal een zicht hierop, kan je strategieën ontwikkelen o.a. om te gebruiken in de klas. De auteur eindigt met een overzicht over hoe ADD diagnosticeren en wat de inhoud van een behandelplan kan zijn. In de bijlage vind je een overzicht van strategieën om het gedrag van het kind te helpen verbeteren.

iCare | mei 2014 9


Samenvattend kan gezegd worden dat dit boekje AD(H)D vooral op een positieve manier belicht. Het biedt een aantal tools om op een positieve manier de kwaliteiten van een kind met AD(H)D uit te pakken. Vast en zeker een aanrader! Terug naar inhoud

3. INSPILEER! INSPIRATIE IN LEERBEGELEIDING. Ilse Pipeleers. GO! Nascholing en Artesis Plantijn Hogeschool organiseerden samen de derde ontmoetingsdag voor zorgcoördinatoren, leerlingbegeleiders, directeurs en CLB-medewerkers in het basis- en secundair onderwijs. Tijdens deze zeer goed georganiseerde ontmoetingsdag kregen we de unieke kans om niet alleen te kijken en te leren van elkaar (tijdens allerlei praktische workshops of inspiratiewinkels zoals ze het zelf noemden, tijdens informele gesprekken in de pauzes), maar ook om samen na te denken wat de toekomst brengt voor je eigen rol en taak binnen de school van morgen. Twee enthousiaste keynote speakers, Bert Smits en Bernard Lernout, namen ons mee in een inspirerend verhaal rond de uitdagingen in het onderwijs.

Bert Smits is sociaal pedagoog, auteur, ondernemer, columnist voor ons allergekend tijdschrift “Klasse voor Leraren” en mede-bezieler van het ‘Mysterie van Onderwijs’. Een samenvatting maken van zijn lezing is een onmogelijke klus. We kunnen je alleen maar verwijzen naar zijn website www.bertsmits.be en aansporen om zijn boek ‘De Jeugd Is Tegenwoordig’ te lezen. 'Waarom moeten we dat kennen?' Een veelgestelde vraag van leerlingen, maar wat antwoord jij als leraar? Bert vindt dat je als leraar dan niet met je mond vol tanden mag staan. 'Jongeren van vandaag willen niet dat de leraar hun tijd verdoet. Lessen moeten nuttig, efficiënt en zinvol zijn.' Hij legt uit hoe technologische ontwikkelingen als smartphones en Facebook een impact hebben op het leren van de generatie van morgen. Een korte lezing over ‘De Barbaren’, generaties, het belang van voortdurende feedback en de impact van de 'golden circle' op hervormingen in het onderwijs.

iCare | mei 2014 10


Bernard Lernout is burgerlijk ingenieur computerwetenschappen en werkt als zelfstandig technoloog, leerexpert en trainingsdocent. Gefascineerd door het leervermogen en de creativiteit van het menselijk brein, is Bernard zich gaandeweg meer gaan specialiseren in levenslang en levensbreed leren. Het resultaat vind je terug in een aantal praktische boeken met vernieuwende leertechnieken. Ook hier weer hetzelfde verhaal: zijn lezing samenvatten op papier is onmogelijk. Tijdens InspiLeer vertelde dhr. Lernout ons over en liet hij ons ter plekke ervaren wat de zeven kerntalenten van Leonardo inhouden. Vijfhonderd jaar geleden kende de renaissancewereld een fenomenaal genie: Leonardo da Vinci. Wetenschap en kunst kregen van da Vinci een onophoudelijke stroom van impulsen. Hoe kan de hedendaagse mens als kenniswerker, docent of levenslang lerende daar nog steeds van leren? Leven is leren, en leren is het leven... De uitdaging in het onderwijs is om meer plezier en effect in het doceren en leren te scheppen. Leren van Leonardo brengt 7 praktische en leuke vaardigheden, die komen uit het genie van da Vinci, en merkwaardig genoeg spontaan bij ieder klein kind kunnen ‘gespot’ worden. Bernard, grootvader van verscheidene kleinkinderen, vertelde dit verhaal met erg veel enthousiasme en op een zeer boeiende manier (we leerden zelfs jongleren). Zijn lezing is gebaseerd op zijn in 2010 uitgegeven boek: ‘Het Leonardo Kompas’. Het bouwt daarin verder op het werk van Michael Gelb (USA): ‘How to think like Leonardo da Vinci’ (New York - 1998). Gelb is stichter en bezieler van het High Performance Learning Institute uit New York, dat in de zakenwereld en de academia toonaangevend is voor innovatie en creativiteit. Wie meer wil weten verwijs ik naar deze boeken en naar de website www.leonardokompas.be. In de namiddag kon je deelnemen aan één van de inspiratiewinkels. De presentaties of enkele bestanden van deze winkels kunnen jullie ook InspiLeren! Ga daarom eens een kijkje nemen in de GO! Virtuele Ruimte van Smartschool: ‘VNT Leerbegeleiding’. Terug naar inhoud

4. ZORGFORUM BASISONDERWIJS EN SECUNDAIR ONDERWIJS. 4.1. Zorgforum basisonderwijs protocol Prodia Motoriek 25/03/2014: Coördinatie Ilse Pipeleers Protocol (Prodia) Motoriek binnen de fases van het Zorgcontinuüm We stellen vast dat leerkrachten van het kleuteronderwijs regelmatig in aanraking komen met problemen rond het aanleren van een juiste potloodgreep. In het 1ste en 2de leerjaar vallen er geregeld kindjes uit op het gebied van schrijfmotoriek. Leerkrachten zijn vaardig in het screenen van leerlingen op vlak van spraak en taal doch motorische problemen detecteren loopt nog wat moeilijker. We merken precies een stijging van uitvallers en sommige scholen hebben een hoog aantal verwijzingen naar externe therapeuten. Slechts enkele kinderen komen in aanmerking voor

iCare | mei 2014 11


GON en zelden horen we van een diagnose ‘dyspraxie’ of ‘DCD’. Kinderen spelen minder buiten, kijken veel TV (of computer of tablet) en worden vaak overbeschermd. Als zorgzame school geven we elke leerling kansen om vorderingen te maken, ook op motorisch vlak. In het zorgforum van 25 maart jongstleden wilden we een richting aangeven aan scholen die werk willen maken van de uitbouw van een goed zorgbeleid omtrent de motorische ontwikkeling. Als uitgangspunt werd de tekst of het protocol motoriek gebruikt die je kan downloaden op de website www.prodiagnostiek.be. Elke fase van het zorgcontinuüm (in het totaal zijn er 4 fasen) werd ingedeeld in onderverdelingen en per onderdeel werden er concrete voorbeelden en ideeën aangereikt door Veerle Konings (zorgcoördinator BS Heikamp/BS Op het Boseind en GON-ergotherapeute ’t Kreeftje Maasmechelen), Julie Nuytens (zorgcoördinator BS Icarus), Vera Vanvaerenbergh (CLB-arts) en Ilse Pipeleers (coördinerende zorgcoördinator scholengroep 14 en zorgcoördinator in BS De Lettertuin). Als directeur of zorgcoördinator kan je het zorgcontinuüm (zie onderstaand schema) introduceren aan de hand van een kaartjesoefening waarbij de teamleden de beschreven situaties en activiteiten moeten plaatsen onder de verschillende fasen van het continuüm. Deze oefening kan je terugvinden op het smartschoolplatform van de scholengroep.

Om te starten in je school raden we aan om een sterkte-zwakte analyse (SWOT) of wolkjesoefening te doen. Je kan ook een SOP (= schoolontwikkelingsplan) maken volgens de richtlijnen van de pedagogische begeleiding in de sessies “Kwaliteitszorg voor directies en zorgcoördinatoren van scholengroep 14”. Via afwisselende werkvormen, concrete materialen, boeken en groepsgesprekken probeerden de 4 sprekers van het forum de inhoud van het protocol aan de deelnemers over te brengen. Er werden talrijke tips en ideeën aangereikt die de fijne en grove motoriek kunnen bevorderen. Als je in je school of klas een analyse maakt van de materialen die je hebt en de activiteiten die je doet, is er al heel wat goeds op een school te vinden.

iCare | mei 2014 12


Fijne motoriek ontwikkelen is een levenslang leerproces en stopt zeker niet na de kleuterklas. Het is meer dan tekenen, knippen en plakken tijdens de knutselles. Oefen je fijne motoriek, dan werk je ook aan lichaamsbesef, lateralisatie, ruimtelijk inzicht, concentratie en lichaamscoördinatie. Een ander belangrijk inzicht dat we opgedaan hebben tijdens het forum is dat we de leerlingen ook motorisch moeten opvolgen en dat dit ergens geregistreerd moet worden. Elke school heeft wel een systeem (kindvolgsysteem of leerlingvolgsysteem). Ook hier is het nuttig om dit systeem eens onder de loep te nemen en te kijken waar er nog hiaten zijn of wie we nog kunnen betrekken in het observeren van leerlingen (de LO-leerkracht, de ouders, …). De zorgmaatregelen of sticordimaatregelen die we nemen voor een groepje leerlingen of een individuele leerling worden ook genoteerd (Hoe registreert de school dit?), opgevolgd (Wie volgt dit op? Wie wordt betrokken?) en kunnen na evaluatie (Hoe evalueren? Wat evalueren?) resulteren in: de maatregelen volstaan: er wordt beslist om de maatregelen af te bouwen en de leerling verder op te volgen; de maatregelen volstaan en blijven behouden; de maatregelen uit de verhoogde zorg leveren geen of onvoldoende resultaat op binnen de afgesproken termijn. De maatregelen worden bijgestuurd. Indien bij herevaluatie opnieuw blijkt dat er geen of onvoldoende resultaat is, wordt gelijktijdig met een nieuwe bijsturing het CLB ingeschakeld en wordt er overgegaan naar de fase van uitbreiding van zorg; de maatregelen leveren wel resultaten op, maar men blijft zich zorgen maken over het functioneren van de leerling zonder deze maatregelen. Gelijktijdig wordt het CLB ingeschakeld en wordt er overgegaan naar de fase van uitbreiding van zorg.

Ter afsluiting van het forum werd aan de deelnemers gevraagd om een evaluatieformulier in te vullen waarvan je de resultaten in onderstaande kader kan terugvinden: Volledig oneens

Oneens

Mee eens

Deelnemers weten wat er in het protocol motoriek staat.

0%

17%

53%

Volledig mee eens 30%

Deelnemers kunnen de inhoud van het protocol motoriek toepassen in hun eigen school. Deelnemers hebben ideeën om de fijne en grove motoriek in hun klas/school te bevorderen. Deelnemers ondervonden voldoende interactie.

0%

17%

53%

30%

0%

0%

30%

70%

0%

12%

35%

53%

Deelnemers ondervonden voldoende praktische oefeningen. Deelnemers ondervonden voldoende gelegenheid tot reflectie. Deelnemers vinden dat deze nascholing praktisch toepasbaar is in hun school. Ideeën om te behandelen op een volgend zorgforum:

0% 0% 0%

6% 0% 0%

47% 47% 30%

47% 53% 70%

Suggesties voor het navormingsaanbod van de scholengroep voor het schooljaar 2014-2015:

4 suggesties

iCare | mei 2014 13

1 idee


We stellen vast dat de deelnemers in grote mate tevreden waren over de inhoud en vorm van het vorige forum. Er werden reeds enkele ideeën aangereikt voor de fora of vormingen in de nabije toekomst. Suggesties mogen nog steeds aan de coördinerend zorgcoördinator Ilse Pipeleers doorgegeven worden via smartschool of via mail: [email protected].

4.1.1. Materialen psychomotoriek

IDnummer

Auteur

02.04.00/019 Calmeyn P.

Titel

Soort

Trefwoord

De DCD survivalgids.

boek

Mijn kind is onhandig.

boek

motoriek, DCD, BaO, SO, 3de leerjaar BaO t.e.m. 3de SO, STICORDI, thuis, school motoriek, visuomotoriek, ADHD, autisme, CVI, dyscalculie, dyslexie, faalangst, hoogbegaafdheid, NLD, DCD, ruimtelijk visuele problemen, motoriek schrijven, zwakzinnigheid Dyspraxie, DCD, motoriek, vaardigheden, diagnose

02.04.00/011 Peerlings W.

02.06.03/003 Van Haeften E.

DCD-hulpgids voor leerkrachten. Achtergrond en adviezen bij de motorische coördinatiestoornis.

boek

4.2. Zorgforum secundair onderwijs: zin en onzin van testen en diagnoses. Coördinatie Pieter Bevers Het zorgforum SO van 25/02/2014 stond in het teken van de zin en onzin van testen en diagnoses. Iedereen heeft daar een bepaalde mening over en aan de hand van een aantal stellingen gingen we interactief aan de slag, waarbij ook heel wat verschillende ervaringen gedeeld werden. Een aantal mythes over testen werden meteen ook uit de wereld geholpen. Het idee dat de normen van testen gebaseerd zijn op grote groepen proefpersonen werd resoluut naar het rijk der fabelen geholpen, toen bleek dat de normgroepen, waarmee de testpersoon vergeleken wordt, vaak maar uit een 35-50tal kinderen bestaat. Dit is voldoende om statistisch correcte conclusies te trekken, maar het zegt natuurlijk ook iets over de relativiteit van zo’n test. Daarnaast werd ook het wijdverspreid misverstand aangekaart dat een IQ-test enkel aangeboren capaciteiten meet. Niets is minder waar, een IQ-resultaat zegt iets over de huidige prestatie op zo’n

iCare | mei 2014 14


test en die bestaat grotendeels ook uit aangeleerde kennis en vaardigheden. Daarom moeten we ook heel erg oppassen met uitspraken als “ze heeft een laag verbaal IQ”, wat zou impliceren dat dit om een aangeboren, vaststaand gegeven gaat. Vandaar ook ons pleidooi voor het ontwikkelen van talenten en competenties i.p.v. van het enkel ontdekken en meten ervan. Op de site van het CLB vind je hierover meer informatie via de link “Meer zin in onderwijs” www.clb-genk-maasland.be (enkel toegankelijk voor zorgcoördinatoren/leerlingenbegeleiders en directies met inlogcode, te verkrijgen op aanvraag). Een IQ is ook geen vaststaande meeteenheid zoals kilogram of meter, maar zegt iets over welk percentage van leeftijdsgenoten het even goed deden op de test. Hierbij wordt leeftijd dus als vergelijkingsparameter gebruikt (terwijl het in theorie ontwikkelingsmogelijkheden zouden moeten zijn). Kinderen van dezelfde leeftijd met totaal verschillende ontwikkelingsmogelijkheden (kansarme thuissituatie,…) kunnen hierdoor grote verschillen in een IQ-test laten optekenen, terwijl de schoolse resultaten toch min of meer gelijk lopen. Kinderen uit kansarme thuismilieus worden hierdoor systematisch onderschat op een intelligentietest.

De focus van het zorgforum lag echter vooral op de zin of onzin van diagnoses en labels. Diagnoses kunnen ouders en leerlingen vaak helpen bij de verwerking van het ‘anders- zijn’. Diagnoses kunnen ook de deur tot zorg openen en ONT-schuldigend werken (“we zijn toch geen slechte ouders”), maar hier zijn uiteraard ook wat kanttekeningen bij te plaatsen. Professor Paul Verhaege en psychiater Dirk De Wachter kennen veel bijval wanneer ze stellen dat onze prestatiemaatschappij hoge normen hanteert en etiketten kleeft op iedereen die daar niet aan kan voldoen. Wie buiten de kring van de happy few staat is ab-normaal. De vrees bestaat ook dat een sterke toename van diagnoses binnen bijv. het autismespectrum ertoe zal leiden dat de aandoening niet langer ernstig genomen wordt. De weg naar een diagnose vraagt soms heel wat geduld, kennis en middelen en is zodoende niet voor elke ouder weggelegd. Hierdoor dreigt een situatie te ontstaan waarbij uitgesproken noden van zwakkere groepen minder aangepakt worden dan de relatief mildere problemen van sterkere groepen. Het uitgangspunt zou echter niet de diagnose moeten zijn, maar de vraag hoe we omgaan met wat er moeilijk loopt bij kinderen. Laat dit nu net de kernboodschap zijn van handelingsgericht werken en handelingsgerichte diagnostiek die we in onze scholengroep trachten te implementeren. De diagnose is niet het eindpunt van het eigenlijke traject, maar het beginpunt. Zo is een ontwikkelingsstoornis ook een ‘stoornis die in ontwikkeling is’. Zo’n classificerende diagnose zegt immers niet zo veel over een bepaald individu, het geeft een aantal gemeenschappelijke kenmerken

iCare | mei 2014 15


van een groep weer, waarbij deze leerling er een aantal van vertoont. De ene leerling met ASS is de andere niet, vandaar dat leerkrachten ook weinig hulp ervaren van ‘do’s en dont’s’-lijstjes. Er moet niet alleen gekeken worden naar wat de specifieke aandachtspunten zijn voor dit kind maar ook naar wat de werkzame aanpak is voor deze leerling. In Vlaanderen liggen de cijfers van bepaalde problematieken vaak opvallend hoger dan internationaal en dat heeft alles te maken met de nood aan een label om bepaalde zorg te kunnen krijgen. Wat weer des te schrijnender is omdat je op die manier natuurlijk weer de kansenongelijkheid in de hand werkt. We pleiten ook voor een erg voorzichtige omgang met het geven van labels, omdat die vaak niet meer verdwijnen uit dossiers -soms krijgen leerlingen er zelfs meerdere- terwijl hun gedrag wel kan veranderen (niet elke drukke 10-jarige heeft ADHD). Het labelen legt ook de nadruk op wat er niet goed gaat, terwijl de echte aanknopingspunten voor de aanpak net liggen in wat wel nog goed gaat. We dragen allemaal verantwoordelijkheid voor deze explosie aan diagnoses. Ouders gaan op zoek naar een label omdat het kind achterop dreigt te raken als het niet de nodige zorg krijgt (het hedendaags doktersbriefje), scholen geven aan dat ze zich ten opzichte van het beleid moeten verantwoorden voor de specifieke maatregelen die ze geven en vrezen anders een wildgroei aan BPM’s en de ‘labelaars’/hulpverleners verwijzen naar zowel het beleid als de druk op het kind en geven labels ‘in het belang van het kind’, anders krijgt het geen hulp. De overheid op zijn beurt wil een systeem van ‘bewijs’ om op de rem te gaan staan, zodat de gezondheidszorg en buitengewoon onderwijs betaalbaar blijven. Omgekeerd bestaat er ook een tendens om het recht op maatregelen (BPM, GON,…) automatisch uit te oefenen wanneer een diagnose is gesteld, ook wanneer het haalbaar zou zijn om te slagen zonder steun.

Het is belangrijk dat we met z’n allen terug meer gaan kijken naar wat deze leerling, met deze ouders in deze school en in deze klas nodig heeft om beter te kunnen functioneren. We trachten vooral terug perspectief te geven aan alle partijen en samen aan de slag te gaan. Er bestaan geen kant en

iCare | mei 2014 16


klare oplossingen maar elk kind heeft wel een aantal sterktes die als aanknopingspunt kunnen dienen. Heb je vragen na het lezen van dit artikel? Stuur Pieter gerust een mail: [email protected]. Wie er meer over wil lezen: http://cos.kinsbergenvzw.be/publicatie.html “What’s in a name?” Zin en onzin van labels, VCLB koepel (via google) Eduratio: http://www.eduratio.be/iqtest.html#watisiq In de CLB-orthotheek: Paul Verhaeghe, Identiteit, 02.00.00/005. Terug naar inhoud

5. VORMINGSAANBOD

Datum

Tijdstip

Locatie

Doelgroep

Inhoud

Zorgforum BaO

22/05/2014

9u-12u30

Halmstraat SGR

Zorgcoördinatoren, CLB, SESleerkrachten, directies school

-Voorstelling begeleidingsplan PBD BaO 2014-2015. -ANK-beleid scholengemeenschap opglabbeekMaasmechelen. -M-decreet.

Zorgforum SO

27/05/2014

13u-16u

Halmstraat Scholengroep 14

Leerlingenbegeleiders, CLB, directies school

Terug naar inhoud

iCare | mei 2014 17


6. REDACTIE Ann Biliris is CLB-coördinator van de maatschappelijke discipline en van de werking doorstroming en breed evalueren.

 089/36 57 99 @ [email protected]

Pieter Bevers is CLB-coördinator van het forum leerlingenbegeleiders secundair onderwijs en van het ADHD-netwerk Genk.


Anne Franken is CLB-coördinator van het gezondheidsbeleid op school (GOS), van de orthotheek en het strategisch plan van de medische discipline.


Joke Hendrickx is directeur van CLB GO! Genk-Maasland en lid van de adviescommissie PedaGOgie.


Ilse Pipeleers is CoZoCo SGR 14 en lid van de adviescommissie PedaGOgie .

0495/63 32 05

iCare | mei 2014 18

@ [email protected]


iCare | mei 2014 19

INHOUD. icare mei Informatieve nieuwsbrief voor onderwijsprofessionals Scholengroep 14

Recommend Documents