Inhoud
Intersentia
HOOFDSTUK 1 ACHTERGROND EN WETTELIJK KADER ...................................................................................
1
1
WAT IS BOEKHOUDEN? ...........................................................................................................
2
2
EEN KORT GESCHIEDKUNDIG OVERZICHT ...................................................................
3
3
WIE ZIJN DE INFORMATIEVRAGERS? ................................................................................
5
4
DE JAARREKENING, EEN ANTWOORD AAN DE INFORMATIEVRAGERS .............
6
5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5
WETGEVING ROND DE BOEKHOUDING EN DE JAARREKENING NAAR BELGISCH RECHT ...................................................................................................................... Inleiding .......................................................................................................................................... Wettelijke bepaling rond volledige of vereenvoudigde boekhouding..................................... Wettelijke bepaling rond volledig of verkort schema van de jaarrekening ............................ Wettelijke bepaling rond de openbaarmaking van de jaarrekening ....................................... Wettelijke bepaling rond bijzondere vennootschapsvormen ...................................................
8 8 10 10 12 13
6
BESLUIT .........................................................................................................................................
13
HOOFDSTUK 2 ALGEMEEN AANVAARDE BOEKHOUDPRINCIPES ................................................................
15
1
INLEIDING ...................................................................................................................................
16
2 2.1 2.2 2.3 2.4
GRONDSLAGEN.......................................................................................................................... Ondernemingsentiteit ................................................................................................................... Uitdrukking in geldwaarde........................................................................................................... Bestendigheid ................................................................................................................................. Continuïteit ....................................................................................................................................
16 16 17 18 18
ix
Dubbel boekhouden
x
3 3.1 3.2 3.3 3.4
VASTSTELLEN VAN DE GEBEURTENISSEN ....................................................................... Verantwoordingsstukken .............................................................................................................. Volledigheid.................................................................................................................................... Niet-compensatie ........................................................................................................................... Toerekening van de kosten en opbrengsten aan de periode (matching-principe)................
19 19 20 20 21
4 4.1 4.2 4.3 4.4
VASTSTELLEN VAN DE WAARDE VAN DE GEREGISTREERDE GEBEURTENISSEN ..................................................................................................................... Principe van de individuele waardering ..................................................................................... Principe van de voorzichtigheid .................................................................................................. Principe van de objectiviteit ......................................................................................................... Principe van de relevantie ............................................................................................................
21 21 22 23 23
5 5.1 5.2 5.3
REGELS IN VERBAND MET DE RAPPORTERING ............................................................ Principe van de periodiciteit ........................................................................................................ Principe van de vergelijkbaarheid ............................................................................................... Principe van het getrouw beeld ...................................................................................................
24 24 24 25
HOOFDSTUK 3 DE BALANSMETHODE, DE START VAN DUBBEL BOEKHOUDEN .....................................
27
1
BASISGELIJKHEID ALS FUNDAMENT VAN DUBBEL BOEKHOUDEN .....................
28
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12
REGISTRATIE VAN TRANSACTIES VIA DE BALANSMETHODE ................................ Beginsituatie ................................................................................................................................... Verrichting 1: Aflossing van een schuld ..................................................................................... Verrichting 2: Kapitaalverhoging door storting in contanten ................................................. Verrichting 3: Kapitaalverhoging door omzetting van schuld in kapitaal ............................. Verrichting 4: Personeelskost ....................................................................................................... Verrichting 5: Aankoop handelsgoederen .................................................................................. Verrichting 6: Verkoop handelsgoederen: opbrengsten ........................................................... Verrichting 7: Verkoop handelsgoederen: aanpassing permanente inventaris...................... Verrichting 8: Afschrijvingen ....................................................................................................... Verrichting 9: Vennootschapsbelastingen op de winst ............................................................. Verrichting 10: Winstverdeling .................................................................................................... Verrichting 11: Opmaak van de definitieve jaarrekening.........................................................
28 28 29 30 31 32 33 34 35 37 38 39 40
3 3.1 3.2 3.3
EVALUATIE VAN DE BALANSMETHODE ........................................................................... Nood aan resultatenrekening en resultaatverwerking .............................................................. Nood aan de boekhoudtechniek .................................................................................................. Nood aan uniformiteit ..................................................................................................................
42 42 43 44
4 4.1 4.1.1
DE BALANS................................................................................................................................... Activa............................................................................................................................................... Bestendige middelen of vaste activa ............................................................................................
44 44 44
Intersentia
Inhoud
4.1.2 4.1.3 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4. 4.3 4.3.1 4.3.2
Vlottende middelen of vlottende activa ...................................................................................... Samenvatting .................................................................................................................................. Passiva ............................................................................................................................................. Eigen vermogen (niet-opeisbaar vermogen).............................................................................. Voorzieningen en uitgestelde belastingen (element van het opeisbare vermogen) .............. Schulden (element van het opeisbare vermogen)...................................................................... Samenvatting .................................................................................................................................. Wettelijk schema van de balans ................................................................................................... Volledig schema ............................................................................................................................. Verkort schema ..............................................................................................................................
45 47 47 48 49 49 50 51 52 54
5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.8.1 5.8.2
DE RESULTATENREKENING EN RESULTAATVERWERKING ...................................... Algemene voorstelling .................................................................................................................. Bedrijfswinst of bedrijfsverlies ..................................................................................................... Winst (verlies) uit de gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen....................................... Winst (verlies) van het boekjaar vóór belastingen .................................................................... Winst (verlies) van het boekjaar (na belastingen) ..................................................................... Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar ......................................................................... Te bestemmen winst (te bestemmen verlies) ............................................................................. Wettelijk schema van de resultatenrekening en resultaatverwerking ..................................... Volledig schema ............................................................................................................................. Verkort schema ..............................................................................................................................
56 56 56 57 58 58 60 60 60 61 63
6
OEFENINGEN ..............................................................................................................................
64
HOOFDSTUK 4 DE BOEKHOUDTECHNIEK .............................................................................................................
65
1
REKENINGEN ..............................................................................................................................
66
2
JOURNAAL ...................................................................................................................................
69
3
GROOTBOEK ...............................................................................................................................
71
4
VOORLOPIGE EN DEFINITIEVE PROEF EN SALDIBALANS .......................................
74
5 5.1 5.2 5.3 5.4
REKENINGENSTELSEL: WETTELIJKE BEPALINGEN...................................................... Rekeningklassen............................................................................................................................. Rekeningengroep ........................................................................................................................... Rekening en onderrekening ......................................................................................................... Rekeningenstelsel gebruikt in dit handboek ..............................................................................
76 77 77 77 78
6 6.1 6.2
BOEKEN......................................................................................................................................... Wettelijke bepalingen rond de boeken........................................................................................ Vormvoorwaarden in geval van boeken in “ingebonden of ingenaaide registers die de gedrukte vermelding van het aantal pagina’s omvatten”........................................................... Papierloze boekhouding (of de erkenning van de computerboekhouding) ..........................
78 78
6.3
Intersentia
79 79
xi
Dubbel boekhouden
7 7.1 7.2 7.3 7.4
BOEKINGSTELSEL EN BOEKHOUDTECHNIEKEN ......................................................... Dagelijkse methode ....................................................................................................................... Maandelijkse of centralisatiemethode ........................................................................................ Techniek van het doorschrijfboekhouden .................................................................................. Geautomatiseerde boekhoudsystemen – Computerboekhouden ...........................................
79 80 80 81 81
8
UITGEWERKT VOORBEELD...................................................................................................
82
9
BESLUIT .........................................................................................................................................
91
10
OEFENINGEN ..............................................................................................................................
91
HOOFDSTUK 5 DE ONDERNEMING ALS BTW-PLICHTIGE ................................................................................
93
1
INLEIDING ...................................................................................................................................
94
2
BELASTING OVER DE TOEGEVOEGDE WAARDE...........................................................
94
3
BELASTINGDRAGER .................................................................................................................
98
4
BELASTINGPLICHTIGEN ........................................................................................................
98
5 5.1 5.2
PLAATS VAN LEVERING .......................................................................................................... 99 Levering en verwerving van goederen ........................................................................................ 99 Levering en verwerving van diensten ......................................................................................... 100
6
MAATSTAF VAN HEFFING ...................................................................................................... 101
7
BTWTARIEF ................................................................................................................................ 102
8
BTWAANGIFTE ......................................................................................................................... 102
9
BOEKHOUDKUNDIGE VERWERKING ............................................................................... 102
10
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 103
HOOFDSTUK 6 DE AANKOOPCYCLUS ...................................................................................................................... 107
xii
1
INLEIDING ................................................................................................................................... 108
2
ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE VAN DE AANKOPEN ........................................... 108
3
VERANTWOORDINGSSTUKKEN ......................................................................................... 109
Intersentia
Inhoud
Intersentia
4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6
INKOMENDE FACTUUR EN INKOMENDE CREDITNOTA ........................................... Inkomende factuur – Handelsgoederen, grondstoffen, hulpstoffen ....................................... Inkomende factuur – Bijkomende kosten .................................................................................. Inkomende factuur – Diensten en diverse goederen ................................................................ Inkomende facuur – Investering in vaste activa ........................................................................ Inkomende creditnota – Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen ........................................ Inkomende creditnota – Diensten en diverse goederen ...........................................................
112 112 113 114 117 117 118
5 5.1 5.2 5.3
KORTINGEN................................................................................................................................. Commerciële kortingen, rechtstreeks vermeld op de factuur.................................................. Commerciële kortingen die achteraf via een creditnota worden verkregen .......................... Financiële kortingen ......................................................................................................................
118 119 120 120
6 6.1 6.2
SAMENVATTEND FACTUURSCHEMA ................................................................................ 121 Overzicht......................................................................................................................................... 121 Voorbeelden ................................................................................................................................... 123
7 7.1 7.2 7.3 7.4
AANKOPEN EN BIJZONDERE BTWASPECTEN .............................................................. Inkomende factuur – Btw niet of niet volledig aftrekbaar ....................................................... Werken in onroerende staat ......................................................................................................... Intracommunautaire verwerving: aankopen uit een EU-land (ander dan België) ............... Invoer: aankoop uit niet-EU-lidstaat ..........................................................................................
125 125 126 128 129
8 8.1 8.2 8.3
AFLOOP VAN DE AANKOOPVERRICHTING: BETALING ............................................. Betalingen via overschrijving ....................................................................................................... Betalingen via kas .......................................................................................................................... Betalingen op een andere manier ................................................................................................
131 131 132 133
9 9.1 9.2
VOORSCHOTFACTUREN ........................................................................................................ 133 Oude regeling ................................................................................................................................. 133 Nieuwe regeling.............................................................................................................................. 134
10
AANKOPEN GEFACTUREERD IN VREEMDE VALUTA .................................................. 135
11 11.1 11.2
TE BETALEN WISSELBRIEVEN .............................................................................................. 137 Begrip en terminologie ................................................................................................................. 137 Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... 140
12 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7
TECHNISCHE VERWERKING VAN DE AANKOPEN ....................................................... Inleiding en probleemstelling ...................................................................................................... Aankoopboek ................................................................................................................................. Financieel dagboek ........................................................................................................................ Subgrootboek leveranciers ........................................................................................................... Saldistaat leveranciers ................................................................................................................... Samenvatting .................................................................................................................................. Geautomatiseerde verwerking van de aankopen.......................................................................
141 141 141 144 144 145 145 145
xiii
Dubbel boekhouden
13
VOORSTELLING IN DE JAARREKENING ........................................................................... 145
14
UITGEWERKT VOORBEELD................................................................................................... 147
15 15.1 15.2 15.3
SAMENVATTING AANKOOPCYCLUS ................................................................................. Overzicht van de verrichtingen ................................................................................................... Gebruikte rekeningen.................................................................................................................... Rekeningenschema’s ......................................................................................................................
16
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 153
149 149 151 151
HOOFDSTUK 7 DE VERKOOPCYCLUS ....................................................................................................................... 155
xiv
1
INLEIDING ................................................................................................................................... 156
2
ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE VAN DE VERKOPEN ............................................ 156
3
VERANTWOORDINGSSTUKKEN ......................................................................................... 157
4 4.1 4.2 4.3 4.4
UITGAANDE FACTUUR EN UITGAANDE CREDITNOTA ............................................ Uitgaande verkoopfactuur ............................................................................................................ Uitgaande creditnota ..................................................................................................................... Aankoopfactuur voor kosten van verkoop gepresteerd door derden ..................................... Overige bedrijfsopbrengsten ........................................................................................................
160 160 161 161 162
5 5.1 5.2 5.3
KORTINGEN................................................................................................................................. Commerciële kortingen rechtstreeks vermeld op de factuur................................................... Commerciële kortingen achteraf via een creditnota toegekend .............................................. Financiële kortingen ......................................................................................................................
162 162 163 163
6 6.1 6.2
FACTUURSCHEMA .................................................................................................................... 164 Overzicht......................................................................................................................................... 164 Voorbeelden ................................................................................................................................... 166
7 7.1 7.2
167 167
7.3
VERKOPEN EN BIJZONDERE BTWASPECTEN ............................................................... Levering van werken in onroerende staat .................................................................................. Intracommunautaire leveringen: verkopen aan klanten in EU-lidstaten, andere dan België ............................................................................................................................. Uitvoer: verkopen aan klanten buiten de EU-lidstaten ............................................................
8 8.1 8.2 8.3
AFLOOP VAN DE VERKOOPVERRICHTING: ONTVANGST ........................................ Ontvangsten in kas ........................................................................................................................ Ontvangsten via overschrijvingen ............................................................................................... Ontvangsten op een andere manier ............................................................................................
168 168 169 169
167 168
Intersentia
Inhoud
9
VOORSCHOTFACTUUR ........................................................................................................... 170
10
VERKOPEN GEFACTUREERD IN VREEMDE VALUTA ................................................... 171
11
TE INNEN WISSELBRIEVEN ................................................................................................... 172
12 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7
TECHNISCHE VERWERKING VAN DE VERKOPEN ........................................................ Inleiding .......................................................................................................................................... Hulpdagboek verkopen (Verkoopboek) ..................................................................................... Financieel dagboek ........................................................................................................................ Subgrootboek klanten ................................................................................................................... Saldistaat klanten ........................................................................................................................... Samenvatting .................................................................................................................................. Geautomatiseerde verwerking van de verkopen .......................................................................
13
VOORSTELLING IN DE JAARREKENING ........................................................................... 178
14
UITGEWERKT VOORBEELD................................................................................................... 180
15 15.1 15.2 15.3
SAMENVATTING VERKOOPCYCLUS .................................................................................. Overzicht van de verrichtingen ................................................................................................... Gebruikte rekeningen.................................................................................................................... Rekeningenschema’s ......................................................................................................................
16
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 186
173 173 173 176 176 177 178 178
182 182 184 185
HOOFDSTUK 8 DE BETALINGS- EN INNINGSCYCLUS ......................................................................................... 187
Intersentia
1
INLEIDING ................................................................................................................................... 188
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5
VERRICHTINGEN IN CONTANTEN .................................................................................... Ontvangsten geregistreerd via kasregisters of kassen ............................................................... Financiële korting verstrekt aan klanten .................................................................................... Andere ontvangsten....................................................................................................................... Verrichtingen in contanten: uitgaven.......................................................................................... Financiële korting verkregen van leveranciers ..........................................................................
3 3.1 3.2
OVERDRACHTEN TUSSEN KAS EN BANK ........................................................................ 193 Overdracht van kas naar bank ..................................................................................................... 193 Overdracht van bank naar kas ..................................................................................................... 195
4 4.1 4.2
GIRAAL VERKEER: KREDIETINSTELLINGEN .................................................................. 195 Stortingen van klanten op de rekening van de onderneming .................................................. 196 Bankcheques door de klant uitgeschreven ten gunste van de onderneming ......................... 196
188 189 191 191 192 193
xv
Dubbel boekhouden
4.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.5 4.6
Overschrijvingen ten gunste van leveranciers ........................................................................... Uitgeschreven cheques ten gunste van leveranciers.................................................................. Verzamelstaat uitgeschreven cheques ......................................................................................... Boeking van het dagafschrift ........................................................................................................ Verrichtingen tussen financiële instellingen onderling ............................................................ Verrichtingen tussen financiële instellingen en de kas .............................................................
197 197 198 198 199 200
5 5.1 5.2
BETAALKAARTEN ..................................................................................................................... 200 Ontvangsten van klanten via betaalkaarten ............................................................................... 200 Betalingen aan leveranciers via betaalkaarten ........................................................................... 201
6 6.1 6.2
KREDIETKAARTEN MASTERCARD, DINERS, AMERICAN EXPRESS, VISA, ... .... 201 Boekingen bij de kaarthouder ...................................................................................................... 202 Boekingen bij de begunstigde ...................................................................................................... 203
7
AFHANDELEN VAN VORDERINGEN EN SCHULDEN IN VREEMD GELD .............. 203
8 8.1 8.2
WISSELBRIEVEN......................................................................................................................... 205 Inning van een “Te innen wisselbrief ”........................................................................................ 205 Betaling van een “Te betalen wisselbrief ” .................................................................................. 205
9 9.1 9.2 9.3
TECHNISCHE VERWERKING VAN DE FINANCIËLE VERRICHTINGEN ................. Kasboek ........................................................................................................................................... Boek van de kredietinstellingen ................................................................................................... Subgrootboek klanten en leveranciers ........................................................................................
10
VOORSTELLING IN DE JAARREKENING ........................................................................... 212
11
UITGEWERKT VOORBEELD................................................................................................... 215
12
SAMENVATTING ........................................................................................................................ 219
13
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 222
206 206 208 210
HOOFDSTUK 9 DE PERSONEELSCYCLUS ................................................................................................................. 223
xvi
1 1.1 1.2 1.3 1.4
ALGEMENE BEGRIPPEN .......................................................................................................... Relatie tot de werknemer .............................................................................................................. Relatie tot de RSZ .......................................................................................................................... Relatie tot de Administratie der Directe Belastingen................................................................ Relatie tot andere instanties..........................................................................................................
224 224 225 228 228
2 2.1 2.2
BOEKHOUDKUNDIGE VERWERKING ............................................................................... 228 Berekening bezoldigingen ............................................................................................................ 228 Voorschotten op bezoldigingen personeel ................................................................................. 230 Intersentia
Inhoud
2.3 2.3.1 2.3.2 2.4
Bezoldigingen van bestuurders en zaakvoerders....................................................................... Vennootschap ................................................................................................................................. Handelaar-natuurlijke persoon .................................................................................................... Beslaglegging op bezoldigingen ...................................................................................................
231 231 232 233
3
PERSONEELSADMINISTRATIE DOOR DE ONDERNEMING ZELF............................. 234
4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6
PERSONEELSADMINISTRATIE WANNEER DE ONDERNEMING EEN BEROEP DOET OP EEN ERKEND SOCIAAL SECRETARIAAT ....................................... Wat is een sociaal secretariaat? .................................................................................................... Erkenning ....................................................................................................................................... Rechten............................................................................................................................................ Relatie onderneming – erkend sociaal secretariaat ................................................................... Waarvoor is de aangesloten werkgever verantwoordelijk?....................................................... Boekhoudkundige verwerking.....................................................................................................
236 236 236 237 237 238 238
5 5.1 5.2 5.2.1 5.2.2 5.3 5.3.1 5.3.2
VAKANTIEGELD ......................................................................................................................... Principe ........................................................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking bij personeelsadministratie door de onderneming zelf.............. Boekjaar 20N0 ................................................................................................................................ Boekjaar 20N1 ................................................................................................................................ Boekhoudkundige verwerking bij personeelsadministratie door sociaal secretariaat ......... Boekjaar N0 .................................................................................................................................... Boekjaar N1 ....................................................................................................................................
241 241 241 241 242 243 243 244
6
TECHNISCHE VERWERKING VAN DE PERSONEELSVERRICHTINGEN ................. 246
7
VOORSTELLING IN DE JAARREKENING ........................................................................... 246
8
UITGEWERKT VOORBEELD................................................................................................... 249
9
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 250
HOOFDSTUK 10 DE INVESTERINGSCYCLUS ............................................................................................................. 251
Intersentia
1
INLEIDING ................................................................................................................................... 252
2
INKOMENDE FACTUUR INVESTERING IN VASTE ACTIVA ..................................... 252
3 3.1 3.2
AFSCHRIJVINGEN EN WAARDEVERMINDERINGEN ................................................... 253 Afschrijvingen ................................................................................................................................ 253 Waardeverminderingen ................................................................................................................ 256
xvii
Dubbel boekhouden
4 4.1 4.2
REALISATIE VAN VASTE ACTIVA ......................................................................................... 256 Realisatie met verlies ..................................................................................................................... 256 Realisatie met winst ....................................................................................................................... 258
5
BTWASPECTEN ......................................................................................................................... 258
6
TECHNISCHE VERWERKING M.B.T. VASTE ACTIVA ..................................................... 259
7
VOORSTELLING IN DE JAARREKENING ........................................................................... 260
8
UITGEWERKT VOORBEELD................................................................................................... 263
9
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 266
HOOFDSTUK 11 DE FINANCIERINGSCYCLUS .......................................................................................................... 267
xviii
1 1.1 1.2 1.3
EIGEN VERMOGEN ................................................................................................................... Kapitaalvorming door storting in contanten ............................................................................. Kapitaalvorming door inbreng in natura ................................................................................... Wijzigingen in het kapitaal ...........................................................................................................
268 268 269 270
2 2.1 2.2
SCHULDEN OP MEER DAN ÉÉN JAAR ................................................................................ 270 Betekenis ......................................................................................................................................... 270 Aflossingstabel: gelijke aflossing .................................................................................................. 270
3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.4 3.5
SCHULDEN OP TEN HOOGSTE ÉÉN JAAR ........................................................................ Ontvangen leverancierskrediet .................................................................................................... Cliëntendisconto – krediet ........................................................................................................... Begrip .............................................................................................................................................. Boekhoudkundige verwerking bij de trekker van de wisselbrief ............................................ Boekhoudkundige verwerking bij de betrokkene ..................................................................... Samenvattend overzicht van het cliëntendisconto .................................................................... Leveranciersdisconto – krediet .................................................................................................... Begrip .............................................................................................................................................. Boekhoudkundige verwerking van het leveranciersdisconto bij de trekker .......................... Boekhoudkundige verwerking van het leveranciersdisconto bij de betrokkene................... Overzichtsschema: leveranciersdisconto .................................................................................... Gewone incasso van wissels ......................................................................................................... Bank, voorschotten in R/C ...........................................................................................................
4
VOORSTELLING IN DE JAARREKENING ........................................................................... 291
5
UITGEWERKT VOORBEELD................................................................................................... 294
277 277 277 277 278 281 282 283 283 283 285 288 289 289
Intersentia
Inhoud
6
INTEGRATIEVOORBEELD ...................................................................................................... 296
7
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 302
HOOFDSTUK 12 DE JAARLIJKSE AFSLUITING EN OPMAAK VAN DE JAARREKENING ............................. 303 1
INLEIDING ................................................................................................................................... 304
2
DE VOORLOPIGE PROEF EN SALDIBALANS ................................................................... 304
3
3.2 3.3 3.4
INVENTARISVERRICHTINGEN IN VERBAND MET AANKOPEN EN VERKOPEN ................................................................................................................................... Ontvangen goederen of diensten waarvoor de onderneming nog geen factuur heeft ontvangen .............................................................................................................................. Nog te ontvangen creditnota’s ...................................................................................................... Verkochte goederen waarvoor nog geen factuur is opgemaakt ............................................... Nog op te maken creditnota’s .......................................................................................................
4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.2 4.2.1 4.2.2
INVENTARISVERRICHTINGEN IN VERBAND MET VOORRADEN........................... In handelsondernemingen ........................................................................................................... Voorraadwijzigingen handelsgoederen....................................................................................... Waardeverminderingen handelsgoederen ................................................................................. In productieondernemingen ........................................................................................................ Aangekochte voorraden ................................................................................................................ Geproduceerde voorraden............................................................................................................
312 312 312 313 314 314 315
5 5.1 5.2 5.2.1 5.2.2 5.3 5.3.1 5.3.2
UITSTEL EN ANTICIPATIEPOSTEN .................................................................................... Algemeen ........................................................................................................................................ Uitstelposten ................................................................................................................................... Over te dragen kosten ................................................................................................................... Over te dragen opbrengsten ......................................................................................................... Anticipatieposten ........................................................................................................................... Toe te rekenen kosten .................................................................................................................... Verkregen opbrengsten .................................................................................................................
318 318 318 318 319 321 321 323
6
INVENTARISVERRICHTINGEN IN VERBAND MET VORDERINGEN EN SCHULDEN ............................................................................................................................ Problematiek van de waardering in vreemde valuta ................................................................. Ontstaan .......................................................................................................................................... Inning of betaling .......................................................................................................................... Inventaris ........................................................................................................................................ Twijfelachtige vorderingen en waardeverminderingen ............................................................ Dubieuze vorderingen................................................................................................................... Afwikkeling ....................................................................................................................................
326 326 326 326 326 336 336 338
3.1
6.1 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.2 6.2.1 6.2.2
Intersentia
305 305 307 309 310
xix
Dubbel boekhouden
6.3 6.4
Schulden.......................................................................................................................................... 343 Btw ................................................................................................................................................... 343
7 7.1 7.2
INVENTARISVERRICHTINGEN IN VERBAND MET VASTE ACTIVA ........................ 345 Afschrijvingen ................................................................................................................................ 345 Waardeverminderingen ................................................................................................................ 346
8
VOORBEELDEN VAN INVENTARISVERRICHTINGEN .................................................. 347
9
WEERSPIEGELING IN DE JAARREKENING VAN DE INVENTARIS VERRICHTINGEN ...................................................................................................................... 351
10 10.1 10.2 10.3
VENNOOTSCHAPSBELASTINGEN ....................................................................................... Bepaling van de fiscale winst........................................................................................................ Boekhoudkundige verwerking van de voorafbetaling .............................................................. Boekhoudkundige verwerking van de vennootschapsbelasting op einde boekjaar .............
11
PROEF EN SALDIBALANS VÓÓR RESULTAATVERWERKING ................................... 356
12 12.1 12.2
RESULTAATBEPALING EN RESULTAATVERWERKING ................................................. Extracomptabele berekening van de te bestemmen winst (verlies) ........................................ Bestemming van het resultaat: de rekeningengroep “14 Overgedragen winst (verlies)” heeft geen beginsaldo .................................................................................................................... Bestemming van het resultaat: de rekeningengroep “14 Overgedragen winst (verlies)” heeft een beginsaldo ......................................................................................................................
12.3
354 354 354 355
359 359 361 365
13
OPMAAK VAN DE JAARREKENING ..................................................................................... 371
14
UITGEWERKT VOORBEELD................................................................................................... 371
15
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 385
HOOFDSTUK 13 DE MAANDELIJKSE AFSLUITING ................................................................................................. 387
xx
1
INLEIDING ................................................................................................................................... 388
2 2.1 2.2
VERKOPEN ................................................................................................................................... 388 Algemeen ........................................................................................................................................ 388 Commerciële kortingen wegens afname van grote hoeveelheden .......................................... 389
3
AANKOPEN .................................................................................................................................. 392
4
VOORRAADWIJZIGINGEN HANDELSGOEDEREN......................................................... 395
Intersentia
Inhoud
5 5.1 5.2
DIENSTEN EN DIVERSE GOEDEREN................................................................................... 395 Het maandelijks ten laste nemen van over te dragen kosten ................................................... 395 Het maandelijks ten laste nemen van toe te rekenen kosten ................................................... 399
6 6.1 6.2 6.3 6.4
PERSONEELSKOSTEN ............................................................................................................... Personeelsadministratie door de onderneming zelf.................................................................. Personeelsadministratie door een erkend sociaal secretariaat ................................................ Vakantiegeld ................................................................................................................................... Eindejaarspremie ...........................................................................................................................
7
AFSCHRIJVINGEN ..................................................................................................................... 408
8
WAARDEVERMINDERINGEN OP VORDERINGEN ......................................................... 411
9
ANDERE BEDRIJFSKOSTEN .................................................................................................... 413
10 10.1 10.2
FINANCIËLE KOSTEN ............................................................................................................... 413 Betaling van de rente na vervallen termijn ................................................................................ 413 Betaling van de rente bij aanvang van de termijn...................................................................... 417
11
BESLUIT ......................................................................................................................................... 419
12
UITGEWERKT VOORBEELD................................................................................................... 420
13
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 426
405 405 406 407 408
HOOFDSTUK 14 DE BTW-AANGIFTE ........................................................................................................................... 427
Intersentia
1
BELASTING OVER DE TOEGEVOEGDE WAARDE........................................................... 428
2
MAATSTAF VAN HEFFING ...................................................................................................... 428
3
BTWTARIEF ................................................................................................................................ 429
4
BELASTINGPLICHTIGE ............................................................................................................ 429
5
BELASTBARE HANDELINGEN ............................................................................................... 429
6
INVOER EN UITVOER .............................................................................................................. 430
7
INTRACOMMUNAUTAIRE VERWERVING EN LEVERING ........................................... 430
8
VAN BTW VRIJGESTELDE HANDELINGEN ...................................................................... 432
9
GEMENGD BELASTINGPLICHTIGE ..................................................................................... 432
xxi
Dubbel boekhouden
10
NIETAFTREKBARE BTW ........................................................................................................ 432
11
WERK IN ONROERENDE STAAT MEDECONTRACTANT .......................................... 433
12 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6
ADMINISTRATIEVE VERPLICHTINGEN ............................................................................ Aanvraag van btw-nummer ......................................................................................................... Periodiek indienen van de btw-aangifte en betaling van het saldo......................................... Teruggave van het saldo van de btw-aangifte ............................................................................ Jaarlijkse klantenlisting en kwartaal intracommunautaire listing ........................................... Verplichte elektronische indiening .............................................................................................. Factureringsverplichting ...............................................................................................................
433 433 434 435 435 436 438
13 13.1 13.2 13.2.1 13.2.2 13.3 13.3.1 13.3.2 13.4 13.4.1 13.4.2 13.5 13.5.1 13.5.2 13.6 13.6.1 13.6.2 13.7 13.8 13.9 13.10 13.10.1 13.10.2 13.11
DE BTWAANGIFTE IN DETAIL ............................................................................................ Kader I: Algemene inlichtingen ................................................................................................... Kader II: Uitgaande handelingen................................................................................................. Inhoud van de roosters ................................................................................................................. Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Kader III: Inkomende handelingen ............................................................................................. Inhoud van de roosters ................................................................................................................. Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Kader IV: Verschuldigde btw ....................................................................................................... Inhoud van de roosters ................................................................................................................. Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Kader V: Aftrekbare btw ............................................................................................................... Inhoud van de roosters ................................................................................................................. Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Kader VI: Saldo .............................................................................................................................. Inhoud van de roosters ................................................................................................................. Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Kader VII: Voorschot .................................................................................................................... Kader VIII: Nihil klantenlisting ................................................................................................... Kader IX: Datum en handtekening ............................................................................................. De eindafrekening ......................................................................................................................... Berekening ...................................................................................................................................... Boekhoudkundige verwerking..................................................................................................... Alternatief voor de boekhoudkundige verwerking met wachtrekeningen ............................
439 439 440 440 444 445 445 448 449 449 451 453 453 454 455 455 456 456 457 457 459 459 459 460
14
BIBLIOGRAFIE ............................................................................................................................ 463
15
OEFENINGEN .............................................................................................................................. 463
OEFENINGEN ....................................................................................................................................... 465 Oefeningen bij hoofdstuk 3: De balansmethode, de start van dubbel boekhouden............................. 467 Oefeningen bij hoofdstuk 4: De boekhoudtechniek ................................................................................. 479
xxii
Intersentia
Inhoud
Oefeningen bij hoofdstuk 6: De aankoopcyclus ........................................................................................ Oefeningen bij hoofdstuk 7: De verkoopcyclus......................................................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 8: De betalings- en inningscyclus .................................................................. Oefeningen bij hoofdstuk 9: De personeelscyclus .................................................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 10: De investeringscyclus ................................................................................ Oefeningen bij hoofdstuk 11: De financieringscyclus .............................................................................. Oefeningen bij hoofdstuk 12: De jaarlijkse afsluiting en opmaak van de jaarrekening ....................... Oefeningen bij hoofdstuk 13: De maandelijkse afsluiting ....................................................................... Oefeningen bij hoofdstuk 14: De btw-aangifte.......................................................................................... Integratieoefeningen .....................................................................................................................................
487 499 507 521 535 543 551 585 605 611
BIJLAGE 1 DE JAARREKENING VOLGENS HET VOLLEDIGE SCHEMA ................................................. 635
BIJLAGE 2 DE JAARREKENING VOLGENS HET VERKORTE SCHEMA ................................................... 643
BIJLAGE 3 DE BTW-AANGIFTE ........................................................................................................................... 651
BIJLAGE 4 REKENINGENSTELSEL ...................................................................................................................... 655
Intersentia
xxiii
