INHOUD. Filmdossier Adem met antwoorden

Kinepolis 2010

Filmdossier Adem met antwoorden

Karel Deburchgrave

INHOUD 1. Film in de kijker a Algemene informatie b Cast c. Crew Opdracht 1: Luister en kijk naar Interview Oxygen (Adem) Opdracht 2: Luister en kijk naar ‘Op de filmset van Adem' d. Regie: Hans Van Nuffel a Biografie van Hans Van Nuffel b Filmografie van Hans Van Nuffel c Over de kortfilms van Hans Van Nuffel Opdracht 3: Luister en kijk naar Het einde van de rit Opdracht 4: Luister en kijk naar FAL d Interview met Hans Van Nuffel 1 Voor de release van de film Adem Hans van Nuffel: een nachtraaf in hart en nieren 2 Na de release van de film Adem Hans van Nuffel over Adem. 2 Verhaallijn a Korte synopsis b Eigenlijke verhaal (uitvoerig toegelicht) c Gedetailleerde opdeling van het verhaal met dialogen (in groen) en bedenkingen (in blauw) Enkel voor de leraars. 3 Personages 4 De filmaffiche 5 Beeldmateriaal: Film is vertellen met beelden 5.1 De begingeneriek. 5.2 Zet de volgende stills in de juiste volgorde.. 5.3 Geef commentaar bij de volgende stills. 5.4 Match stills 5.5 Close ups 5.6 Wat hebben deze stills gemeen? 5.7 De relatie tussen Tom en Jimmy. 5.8 Ellipsen in de film 5.9 Opzetten en inlossen (= planting en paying off) 5.10 Waarom ziet Tom net op het einde van de film deze beelden op tv? 5.11 Intertekstualiteit of product placement? 5.12 Filmfouten (movie goofs, bloopers). 5.13 Telefoons spelen een belangrijke rol in de film. 5.14 Andere films

1

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

2

5.15 Eindgeneriek 6 Dialogen A Match de volgende uitspraken met de juiste beelden. B Wie zegt wat tegen wie over wie? Slechts één van de uitspraken is spottend en/of ironisch. Welke? C Wie zegt wat tegen wie over wie? Slechts één van de uitspraken is niet spottend en/of ironisch. Welke? D Vul de ontbrekende woorden in. 7 Muziek 8 Het scenario Opdracht 5 trailer ADEM.mov 9 Thematiek 1 De mucovisidose patiënt A Mucovisidose: meer dan een longziekte (ook taaislijmziekte of cystic fibrose,CF, genoemd) B Wat vind je van vorige tekst terug in de film? Wat niet? C Hoe wordt het medisch personeel geportretteerd in de film? 2 Hoe reageren de ouders? 3 Getuigenis van mucopatiënten A De dodentocht B Surf naar twee C Belle Perez treurt om Jana 10 Pers 11 Opdrachten

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

3

1. Film in de kijker a Algemene informatie

Adem (2010) Land van oorsprong: België Genre: drama Leeftijd: geschikt voor 12 jaar Duur: 99 minuten Release datum: 8 september 2010 Regie: Hans Van Nuffel Scenario: Hans Van Nuffel en Jean-Claude Van Rijckeghem Cameraman: Ruben Impens Festivals: Montréal en Oostende 2010 Distributeur: Kinepolis Film Distribution Soundtrack: Spinvis & Geike Arnaert

b Cast * STEF AERTS als TOM STEF AERTS werd in Antwerpen geboren en is 22 jaar oud. Hij studeerde net als de meeste andere acteurs van de cast aan het Herman Teirlinck Instituut. Hij speelde onder meer in de televisieseries DE KAVIJAKS en DE RODENBURGS en is een van de drijvende krachten achter het toneelgezelschap FC BERGMAN. Hun productie van DE THUISKOMST (Harold Pirnter) gooide hoge ogen. Hij was ook te zien bij Toneelgroep Amsterdam in de producties ROCCO EN ZIJN BROERS (Visconti), HET TEMMEN VAN DE FEEKS (Shakespeare) en speelde kleine rollen in de langspeelfilms SM-RECHTER (Erik Lamens) en SMOORVERLIEFD (Hilde Van Mieghem). ADEM is zijn eerste grote filmrol. Hij werd door regisseur Hans van Nuffel gekozen op basis van een ijzersterke auditie.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

4

* WOUTER HENDRICKX als XAVIER WOUTER HENDRICKX (1975) studeerde in 1997 af aan Studio Herman Teirlinck. Hij speelde onder meer in theaterproducties van Bronks, Blauw vier, Het Paleis, De Roovers en Lampe en schreef en regisseerde voor Theater Stap. Op het kleine scherm is hij vooral bekend van zijn rol in WITSE als Dimitri Tersago, de assistent van Witse, maar we zagen hem ook onder meer in series als WINDKRACHT 10, FLIKKEN, ASPE, KIJK EENS OP DE DOOS en JES. Hij was ook te bewonderen in DE SMAAK VAN DE KEYZER. Hij acteerde in de films FALLING en VERLENGD WEEKEND, beide van Hans Herbots en schitterde als Lowie ‘Petrol’ Strobbe in DE HELAASHEID DER DINGEN van Felix van Groeningen.

* MARIE VINCK als ANNELEEN MARIE VINCK (1983) heeft Nederlandse en Engelse taal- en letterkunde gestudeerd aan de Universiteit Antwerpen. In 2006 begon ze de vierjarige dramaopleiding aan het Herman Teirlinck Instituut te Antwerpen. Zij was al op haar negende te zien in de televisieserie MOEDER WAAROM LEVEN WIJ ? waarin haar moeder, Hilde Van Mieghem, een hoofdrol vertolkte. Op haar dertiende speelde ze de hoofdrol in de jeugdfilm BLAZEN TOT HONDERD. Ze brak echter definitief door als actrice dankzij DE KUS (2004), geregisseerd door Hilde Van Mieghem. Voor die rol won ze de Plateauprijs als beste Belgische actrice en werd ze ook tot beste actrice gekroond op het festival CinemaEuropa in Viareggio. Sindsdien acteerde Vinck onder meer in DE RODENBURGS en de langspeelfilms LOFT van Erik Van Looy en SM-RECHTER van Erik Lamens. In december 2010 is ze te zien in de nieuwe langspeelfilm van Hilde Van Mieghem, SMOORVERLIEFD.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

5

* ANEMONE VALCKE als ELINE ANEMONE VALCKE (1990) studeerde niet aan het Herman Teirlinck Instituut zoals de meeste andere acteurs van de cast. Ze studeerde wel drama aan het conservatorium in Gent. Ze genoot van haar 8 tot 18 jaar van voordracht en toneelopleiding aan de Hobbyschool Emiel Hullebroeck. Naast verschillende gastrollen, maakte ze in 2008 haar grote debuut als Vera, de oudste dochter van Matty (Barbara Sarafian) in AANRIJDING IN MOSCOU. Ze speelt tevens in de nieuwe langspeelfilm van regisseur Hans Herbots : BO (naar ‘Het Engelenhuis’ van auteur Dirk Bracke) een film die op 10 februari 2010 werd uitgebracht.

* RIK VERHEYE als JIMMY RIK VERHEYE studeerde in 2006 af aan het Herman Teirlinck Instituut te Antwerpen. Hij is samen met Stef Aerts één van de jonge wolven van het flamboyante theatergezelschap FC Bergman. Met ADEM debuteert de jonge West-Vlaming op het grote witte doek.

* MAARTEN MERTENS als LUCAS

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

6

MAARTEN MERTENS (1981) is vooral gekend door zijn rol als Seppe Cremer in de televisieserie KAAT & CO. Hij speelde ondermeer ook in de televisieserie GOESTING en in de langspeelfilm LOS van Jan Verheyen.

* GIJS SCHOLTEN VAN ASCHAT als de PROFESSOR GIJS SCHOLTEN VAN ASCHAT (1959) is een Nederlands acteur met een grote reputatie voor zijn toneelrollen. Hij ontving de prestigieuze Arlecchino (beste bijrol) voor MIDZOMERNACHTSDROOM (1986) bij de Haagse Comedie en werd genomineerd voor zijn bijrol in ALKESTIS (1989) bij het Nationale Toneel. Hij werd genomineerd voor de Louis d'Or (beste hoofdrol) voor zijn rollen bij het Nationale Toneel in VOLDOENDE KOOLHYDRAAT (1990) en HAMLET (1999) en werd met deze prijs in 1993 onderscheiden voor zijn rol in DECADENCE. Gijs Scholten van Aschat heeft eveneens een grote staat van dienst in de filmwereld. Hij was o.a te zien in LEK, DE ZWARTE METEOOR, OLIVETTI '82, THE DISCOVERY OF HEAVEN, DE GROT, LOENATIK DE MOEVIE, SCHIPPERS V/D KAMELEON, SUPERTEX, DE PASSIEVRUCHT, HET RAVIJN, AFBLIJVEN, DE AVONDBOOT van Karim Traidia, TIRAMISU (Paula van der Oest), ZADELPIJN (Nicole van Kilsdonk) en DE BRIEF VOOR DE KONING (Pieter Verhoeff).Hij speelde recent de hoofdrol in de verfilming van Grunbergs geprezen roman TIRZA (2010) van regisseur Rudolf van den Berg.

c. Crew * HANS VAN NUFFEL Zie d. regie

– regie

Kinepolis 2010


* JEAN-CLAUDE VAN RIJCKEGHEM

Karel Deburchgrave

7

– scenario / productie

JEAN-CLAUDE VAN RIJCKEGHEM (Gent, 1963) werkte als vertaler, promotieman, reportagemaker en journalist voordat hij in 1994 zijn filmproductiehuis A Private View opzette. Hij produceerde de speelfilms DE BAL, SCIENCE FICTION, VERLENGD WEEKEND, MAN ZKT VROUW, AANRIJDING IN MOSCOU en MEISJES. Hij coproduceerde ook een tiental Franstalige en Nederlandse films. Als scenarist debuteerde hij in 1990 met een documentaire HELDEN VAN PAPIER over het Belgische stripverhaal. Hij schreef – samen met Chris Craps – de jeugdfilms DE BAL, SCIENCE FICTION (beide in regie van Dany Deprez) en KRUISTOCHT IN SPIJKERBROEK (naar Thea Beckman) in 2007 bekroond werd met het Gouden Kalf voor beste Nederlandse speelfilm. Met Pierre De Clercq schreef hij de publiekstrekker MAN ZKT VROUW( regie Miel van Hoogenbemt). Met Pat van Beirs schreef hij het scenario van AANRIJDING IN MOSCOU (regie Christophe van Rompaey) dat geselecteerd werd door de “Semaine de la Critique” (Cannes, 2008) en er drie prijzen won, waaronder de SACD prijs voor beste scenario. De Vlaamse scenaristenbond bekroonde het scenario eveneens. In totaal kaapte AANRIJDING IN MOSCOU zestien prijzen weg en werd de film succesvol uitgebracht in bioscopen in Nederland, Frankrijk, Duitsland, Canada, de Verenigde Staten en Argentinië. Jean-Claude Van Rijckeghem schreef met Chris Craps het scenario voor MEISJES (2009) dat werd verfilmd in een regie van Geoffrey Enthoven. De film haalde in Vlaanderen honderdduizend bioscoopbezoekers en won de grote prijs van het nationale filmfestival van Québec. Van Rijckeghem schreef ook drie jeugdromans met Pat van Beirs, waaronder het meervoudig bekroonde “Jonkvrouw”. Het boek werd uitgegeven in Duitse, Franse en Engelse vertaling. Hun stripserie “Betty & Dodge” (drie delen tot nog toe) speelt zich af in de jaren dertig, wordt getekend door Thomas Du Caju en uitgegeven door Standaard Uitgeverij.

*DRIES PHLYPO

– productie

DRIES PHLYPO (1977) werkte als jongerenprogrammator bij Brugge 2002 en lanceerde

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

het jeugdfilmcircuit “Lessen in het Donker” bij Cinéma Lumière. Hij debuteerde als productieleider met HET OOG VAN DE ZEE van Dany Deprez en “THE MARCH … THE DESERT” van Els Dietvorst. Sinds 2004 is hij in dienst van A Private View. Hij was uitvoerend producent op de speelfilms AANRIJDING IN MOSCOU, MAN ZKT VROUW en VERLENGD WEEKEND. Hij produceerde ook drie kortfilms : ROMANCE van Douglas Boswell, MOMENT DE GLOIRE van Hendrik Moonen en, samen met Anja Daelemans, TANGHI ARGENTINI van Guido Thys dat genomineerd werd voor een Oscar. Hij produceerde samen met Jean-Claude van Rijckeghem de speelfilm MEISJES van Geoffrey Enthoven.

*RUBEN IMPENS – camera RUBEN IMPENS is director of photography van ADEM. Hij begon als assistent van de legendarische (van o.m. Joyeux Noel (2005, Science Fiction (2002) No Man's Land (2001), Farinelli (1994), Taxandria (1994) ,Daens (1992), Toto le héros (1991) , Zaman (1983) en Brugge, die stille (1981)) Walther vanden Ende op LEFT LUGGAGE (regie van Jeroen Krabbé) en stond in voor het camerawerk van een heleboel kortfilms. Hij is de laatste jaren een van de meest gewilde cameramensen van Vlaanderen. Zo draaide hij STEVE + SKY, DAGEN ZONDER LIEF en DE HELAASHEID DER DINGEN met Felix van Groeningen, AANRIJDING IN MOSCOU met Christophe van Rompaey en TURQUAAZE met Kadir Balci.

Opdracht 1: Luister en kijk naar Interview Oxygen (Adem) http://www.youtube.com/watch?v=Pc_OZTv59qA&feature=related Interview with cast and crew of the new Flemish movie Oxygen (Adem), directed by Hans Van Nuffel, produced by A Private View and starring Stef Aerts, Wouter Hendrickx and Marie Vinck. Release 2010. Interviews by Piet Sonck, camera & editing by Alexander Decommere for www.CuttingEdge.be. Wie maakt de volgende bedenkingen: Stef Aerts, Wouter Hendrickx, Hans Van Nuffel, Marie Vinck of Jean-Claude Van Rijckeghem?

8

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

9

1 Adem gaat over twee mucopatiënten die heel cynisch doen over hun eigen ziekte en er grapjes over maken. Jean-Claude Van Rijckeghem 2 Ik wil nog met hem een leven opbouwen en kinderen maken. Marie Vinck 3 Ik heb zelf die ziekte en weet hoe het er aan toe gaat. Hans Van Nuffel 4 Heel interessant als schrijver om in een wereld te stappen die je niet kent. Jean-Claude Van Rijckeghem 5 Dit is niet mijn eerste filmervaring en zeker ook niet de zijne. Stef Aerts 6 Film is vooral synergie. Film is alles. Hans Van Nuffel 7 Ik ben onderwaterfotograaf, ja.. Wouter Hendrickx 8 Liever de film vroeger uitbrengen dan later. Jean-Claude Van Rijckeghem Opdracht 2: Luister en kijk naar ‘Op de filmset van Adem' http://www.youtube.com/watch?v=3eyphCIl6aM&feature=related Er wordt volop gedraaid aan de eerste langspeelfilm van de jonge beloftevolle regisseur Hans Van Nuffel. Ondanks de bittere kou en talrijke sneeuwbuien zetten de cast en crew hun tanden in een actiescène. Beantwoord volgende vragen: 1 Hoe wordt de film samengevat door de regisseur? Adem vertelt het aangrijpende verhaal van twee mucovisidose patiënten die een moeizame vriendschap onderhouden tijdens hun herhaaldelijke verblijven in het ziekenhuis. 2 Welk verband is er met zijn eindwerk? Zijn eindwerk Het einde van de rit ging over hetzelfde onderwerp. 3 Over welke actiescène gaat het op de set? Over de roof van medicijnen: een buitenscène over een gevecht met een brandblusser. 4 Zit er een evolutie in het personage van Tom? Je ziet hem opgroeien en leren omgaan met zijn ziekte. 5 Welke twee dingen heeft Wouter Hendrickx voor het eerst in zijn leven gedaan? Met een Porsche rondrijden. Een brandblusser in iemands gezicht leegspuiten.

d. regie: Hans Van Nuffel

a Biografie van Hans Van Nuffel Hans Van Nuffel (1981, Mechelen) studeerde film op het RITS in Brussel en behaalde er zijn diploma van Meester in de Audiovisuele Kunsten. Hij won één van de prestigieuze eerste Wildcards met zijn eindwerk HET EINDE VAN DE RIT. Na zijn studies begon Hans bij Caviar Films, waar hij twee jaar lang actief zou blijven. Hij ontwikkelde er de speelfilmprojecten PUBLIC SPACES, PRIVATE PEOPLE en ADEM. Hij realiseerde er ook

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

10

zijn wildcardproject FAL. Zijn werk werden meermaals vertoond in binnen- en buitenland, en hij won verschillende prijzen voor zijn kortfilms. Opleidingen 2005 Master in de audiovisuele kunsten, Filmregie (grote onderscheiding) 2000 Afgestudeerd Menswetenschappen-Wiskunde (geslaagd met voldoening) b Filmografie van Hans Van Nuffel Filmografie – Regisseur/scenarist 2009 scenarist en regisseur van NACHTRAVEN, een kortfilm met steun van het VAF 2008 scenarist van ADEM in samenwerking met Jean-Claude van Rijckeghem. 2007 regisseur en scenarist van FAL, een kortfilm gedraaid met de steun van het VAF. Wildcard (35mm, 14’) 2005 creatie van langspeelfilm scenario PUBLIC SPACES PRIVATE PEOPLE en FAL, beiden met Eric de Kuyper als begeleider 2005 regie van HET EINDE VAN DE RIT, eindwerk van de masteropleiding Film (16mm,22’) 2004 co-regie (met Gabriel Lester) van videoclip LURKING IN THE SHADOWS, Martha Jane, Parijs (Super 8mm, zwart wit, 4’) 2003 Regisseur van ENTANGLED, een film gedraaid in opdracht van het Belgisch Internationaal Festival van de Fantastische Film (DV CAM, 17’) Prijzen 2008 Prijs van de Jury voor FAL op het filmfestival van Montréal 2007 Juryprijs voor FAL op het Internationaal kortfilmfestival Leuven 2005 VAF wildcard voor HET EINDE VAN DE RIT op Het Grote Ongeduld 2003 UIP Prijs van de jury op de studentenkortfilm competitie van het Belgische Internationale Filmfestival van de Fantastische Film c Over de kortfilms van Hans Van Nuffel Opdracht 3: Luister en kijk naar Het einde van de rit ( Short by Hans Van Nuffel) http://www.youtube.com/watch?v=t2Qhbshlq0c&NR=1 Samuel is dying. His final request: to be reunited with his estranged friends. A story about shared memories, ironic regret and tragic loss. Hans Van Nuffel (RITS) Het einde van de rit nominatie vertoning op Canvas Korte bespreking Schoenaerts vertrekt ziek uit een ziekenhuis. Een koppel vrienden neemt hem mee in de auto. Het meisje is zijn vroegere vriendin. In een raamverhaal kijken de twee achteraf naar de videobeelden die hij maakt van wat in de basispremisse gebeurt. Zoals bij een goeie Chabrol weet je op voorhand wat er te gebeuren staat en kijk je toch ademloos toe hoe het zover komt. Maar van set design tot soundtrack (er wordt traag gedanst op Deus’ Nothing Really Ends) is Het Einde van de Rit heel wat trendier dan de films van de pijprokende Fransman. Dat levert van bij de start stijle, vaak dofgekleurde beelden op, zoals de opnames vanuit de sjieke wagen die een grijze parking doorkruist. Maar evenzeer lijkt de opéénstapeling van design en uiterlijkheden soms wat gekunsteld. Dolores Bouckaert heeft iets van Antje De Boeck en de scènes die zij en Matthias altijd sterk samen spelen, knallen. Jammer dus, dat het

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

11

geheel narratief niet helemaal overtuigt: het tempo sleept soms en Het Einde van de Rit is ook niet altijd even sterk gedialogeerd. (Jan Sulmont in Kortfilm.be) Vragen 1 Welke elementen uit de bespreking van Kortfilm.be vond je terug? Schoenaerts vertrekt ziek uit een ziekenhuis. Een koppel vrienden neemt hem mee in de auto. Trendy set design en soundtrack (er wordt traag gedanst op Deus’ Nothing Really Ends) Dat levert van bij de start stijle, vaak dofgekleurde beelden op. De opéénstapeling van design en uiterlijkheden soms wat gekunsteld. Dolores Bouckaert heeft iets van Antje De Boeck De scènes die Dolores Bouckaert zij en Matthias Schoenaerts samen spelen, knallen. 2 Welke elementen uit de bespreking van Kortfilm.be vond je niet terug? Het meisje is zijn vroegere vriendin. In een raamverhaal kijken de twee achteraf naar de videobeelden die hij maakt van wat in de basispremisse gebeurt De sjieke wagen die een grijze parking doorkruist. Het tempo sleept soms. Het Einde van de Rit is ook niet altijd even sterk gedialogeerd. 3 Welke overeenkomsten zijn er met Adem ? Hospitaal, patiënt aan zuurstof, sfeerscheppende beelden en muziek Opdracht 4: Luister en kijk naar FAL (Short by Hans Van Nuffel) http://www.youtube.com/watch?v=J60DyoIhEyw Korte bespreking 'FAL' de prijs van de jury op het filmfestival van Montréal Hans Van Nuffel kreeg met zijn kortfilm FAL de prijs van de jury op het filmfestival van Montréal. FAL is een echte Brusselse film, want in het Nederlands en het Frans gesproken en voor een groot deel in onze hoofdstad opgenomen. "Mijn film gaat over de confrontatie tussen de zoon van een wapenhandelaar, die overleden is, en een ex-kindsoldaat die een wagen komt leveren," vertelt Van Nuffel. "Qua vorm verheerlijkt de film een beetje waar hij kritiek op heeft. De wagen komt cool aangereden, met een hip nummer erbij. Het zou bijna een wapenpromofilm kunnen zijn. Maar de onderliggende boodschap is dat die gast zijn verleden het liefst van al zou vergeten, maar dat niet kan." De film is voor een deel geïnspireerd op Van Nuffels eigen ervaringen met een vluchteling. "Ik ben opgegroeid naast een asielcentrum, en de eerste gast die daar zat was een Rwandees, die was gevlucht voor de toestand in zijn land en onder andere een hele tijd in de jungle had geleefd. Ik heb zijn verhaal nooit helemaal begrepen, hij was daar heel stil over. Maar hij had nogal rare littekens en kon geruisloos door een bos sluipen, echt maffe skills had die gast. En dat fascineerde mij." En wie is die Claude Musungayi, de imposante figuur die de hoofdrol voor zijn rekening neemt? "Ik heb er lang over gedaan om de juiste acteur te vinden. In het reguliere circuit was er niemand die èn Nederlands èn Frans kon, Kongolees was en de juiste karakteristieken had. Claude heb ik via-via gevonden. Hij is securityman bij een casino en een echte entertainer, een geboren acteur eigenlijk." Andere acteurs zijn Marijke Pinoy (o.a. Ben X en Buitenspel) en Gilles De Schryver (o.a. Ben X).

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

12

De winnende kortfilm werd geproduceerd met geld dat Van Nuffel won toen hij de VAF Wildcard (van het Vlaams Audiovisueel Fonds, red.) kreeg voor zijn vorige werkstuk Het einde van de rit (2005) (donderdag 11 september 2008 Brusselse kortfilm FAL kaapt juryprijs weg in Montréal) Vragen 1 Welke prijs kreeg Hans Van Nuffel met zijn kortfilm FAL ? De prijs van de jury op het filmfestival van Montréal. 2 Waarom is FAL is een echte Brusselse film? FAL is in het Nederlands en het Frans gesproken en voor een groot deel in onze hoofdstad opgenomen. 3 Waarover gaat FAL ? Over de confrontatie tussen de zoon van een wapenhandelaar, die overleden is, en een exkindsoldaat die een wagen komt leveren. 4 Leg uit:. "Qua vorm verheerlijkt de film een beetje waar hij kritiek op heeft.” De wagen komt cool aangereden, met een hip nummer erbij. Het zou bijna een wapenpromofilm kunnen zijn. Maar de onderliggende boodschap is dat die gast zijn verleden het liefst van al zou vergeten, maar dat niet kan. 5 Leg uit: “De film is voor een deel geïnspireerd op Van Nuffels eigen ervaringen met een vluchteling." Van Nuffel is opgegroeid naast een asielcentrum, en de eerste gast die daar zat was een Rwandees, die was gevlucht voor de toestand in zijn land en onder andere een hele tijd in de jungle had geleefd. Van Nuffel heeft zijn verhaal nooit helemaal begrepen, hij was daar heel stil over. Maar hij had nogal rare littekens en kon geruisloos door een bos sluipen, echt maffe skills had die gast. En dat fascineerde Van Nuffel. 6 Waar heeft Van Nuffel Claude Musungayi gevonden? Claude Musungayi is die imposante figuur die de hoofdrol voor zijn rekening neemt? "Ik heb er lang over gedaan om de juiste acteur te vinden. In het reguliere circuit was er niemand die èn Nederlands èn Frans kon, Kongolees was en de juiste karakteristieken had. Claude heb ik via-via gevonden. Hij is securityman bij een casino en een echte entertainer, een geboren acteur eigenlijk." 7 Wie zijn de andere acteurs? Andere acteurs zijn Marijke Pinoy (o.a. Ben X en Buitenspel) en Gilles De Schryver (o.a. Ben X). 8 Te beantwoorden na het zien van Adem: welke twee shots uit FAL vind je terug in Adem? Waar? Met welk effect? Tom kijk op het einde van de film naar televisie waar je Claude Musungayi zijn geweer ziet richten op Tom. Symboliek voor de echte doodsbedreiging.

d Interview met Hans Van Nuffel 1 Voor de release van de film Adem

Hans van Nuffel: een nachtraaf in hart en nieren

Hans van Nuffel studeerde af aan het Rits in 2005 – het jaar waarin de Wildcards voor de eerste keer werden uitgereikt. Met het beklemmende Het Einde van de Rit werd hij één van de eerste laureaten. Twee jaar later was opvolger Fal goed voor de juryprijs op het IKL, en op deze vijftiende editie gaat Nachtraven in première. Ondertussen is bovendien zijn eerste langspeelfilm in productie. Redenen genoeg voor een gesprek!

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

13

HvN: Ik vind mijn eindwerk nu een veel te trage film. Daar heb ik al serieus mee afgezien op festivals, of in alle geval: het is een veel terugkomende kritiek. Maar als je net afstudeert, dan weet je gewoon niet beter! Daar hebben studenten van Sint-Lukas minder last van. Zij hebben geen montageafdeling op school, zoals in het Rits. Ze werken dus vaak met professionele monteurs die veel sneller de schaar zetten in hun o zo dierbare eindwerk. Ik had Het Einde van de Rit perfect kunnen hercutten naar zestien. Perfect! Er zou niks verloren zijn gegaan, de film zou veel beter zijn geworden. Maar de film is op school wel goed ontvangen. De jury gaf me een achttien. Dan verwacht je ook wel iets op festivals, maar je weet het natuurlijk nooit. Toen ik de Wildcard kreeg – inclusief coach, Eric De Kuyper- wou ik eerst een langspeelfilm schrijven: Public Spaces, Private People.. Een nogal on-Vlaamse nichefilm, in het Engels ook. Daarmee ben ik dan naar Caviar gestapt. Mediadesk reageerde positief, en ik kon een tijdje verder werken met zogenaamde slate funding. Maar het VAF was minder positief. Al snel werd duidelijk dat het scenario niet haalbaar was als debuutfilm. Als ik het scenario nu teruglees, dan rammelt het nog steeds. Maar de pitch blijft tof: “the man who never stays falls in love with the girl who never leaves”. Wie weet wordt het mijn tweede of derde film. Hoe kwam je terecht bij Eric De Kuyper als coach? HvN: Eric was me aangeraden door Pierre Drouot, die vermoedde dat ik meer geïnteresseerd was in “kunstfilms”. Daar neigde Het Einde van de Rit ook wel naar, maar toen was ik eigenlijk nog erg aan het experimenteren. Samenwerken met Eric was super, al merkte ik gaandeweg dat ik liever schrijf met iemand die heel technisch denkt. Een Jean-Claude van Ryckeghem bijvoorbeeld, of ook Roel Mondelaers. Meer dan de invulling houden zij de structuur in het oog, de dramaturgie van de hele film. Heel droog, heel sec. Daardoor kunnen zij goed pinpointen waar het fout kan lopen. En ik vul graag in. Maar goed, na dat eerste scenario heb ik Fal geschreven, op anderhalve maand zowat. Eric las het ook na en deed me suggesties. Doordat we samen die langspeelfilm schreven, ging het schrijven van Fal ook veel vlotter –een kortfilm is meer afgerond, vertelt één klein verhaal. Bij langspeelfilm werk je aan segmenten maar zie je soms door het bos de bomen niet meer. Met de rest van mijn Wildcard budget heb ik Fal dan gedraaid. De twee kortfilms hebben misschien stilistische overéénkomsten, maar qua ritme zitten ze in een heel andere wereld Jouw kortfilms waren anders ook goed voor een IKL-juryprijs en een Wildcard. Heb je tips voor filmstudenten die azen op die awards? HvN: Ik zei al dat ik mijn eindwerk nu anders zou monteren, maar ik wist wél wat ik wou. Ik denk dat wie afstudeert, zich echt moet afvragen: ben ik klaar om een eindwerk te draaien? Want dat doe je maar één keer, en het kost erg veel geld. Ik zie veel gasten in hun laatste jaar die schoolmoe zijn. Ze zijn het echt beu of ze zien het gewoon even niet zitten. Wel, doe het dan vooral niet. Stop ermee, ga een jaar werken of zo! Want wie het nu allemaal niet zo goed weet, weet het een jaar later soms wel. Na mijn derde jaar ben ik zelf gestopt, heb een jaar gewerkt en met het verdiende geld zelfs nog deels mijn eindwerk gefinancierd. Maar eens ik er uiteindelijk aan begon was het mij echt duidelijk wat ik wou doen en op welke manier. Dat is ook echt nodig. Want laat je niets wijsmaken: je eindwerk is je visitekaartje. Die vier jaar op school stellen eigenlijk gene fuck voor –het is enkel voorbereiding. Het enige wat echt telt, is je eindwerk. En als je ook nog eens een wildcard wint, dan zit je meteen twee jaar verder. Na Fal presenteer je Nachtraven. Vertel eens? HvN: Ik heb twee nogal drastisch verschillende pitches: het is een lesbische vampierenfilm, maar eigenlijk ook gewoon het portret van een vrouw in een identiteitscrisis, wiens troebele verleden haar steeds weer inhaalt. Dangerous Liaisons, maar dan met hoektanden. Zoiets. Een driehoeksverhouding, ook. En heel Brussels qua locaties. We hebben in Brussel gedraaid, in Café Central en in hele leuke appartementen in van die fantastische fifties en sixties gebouwen die je in Vlaanderen gewoon niet vindt. En waar veel van mijn vrienden wonen.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

14

Kon ik daar ook eens draaien (lacht). De hoofdrol wordt fantastisch gespeeld door Valentijn D’Haenens, die ook de schrijver speelt in De Helaasheid der Dingen. Hij speelt echt heel goed. Initieel zag hij het niet zitten, hij dacht dat het een vreemd soort stripverhaal zou worden. Maar dan zijn we beginnen babbelen en dat is snel goed gekomen. De vrouwen worden neergezet door Kirsten Pieters, die bij Abattoir Fermé speelt en Inge Van Bruysteghem, die bij Needcompany acteert en danst. Kirsten heeft een unieke uitstraling, heel grote, sprekende ogen. En Inge is lang model geweest, nog altijd in feite. Inge en Kirsten, dat marcheerde echt. Ik kon de chemie oproepen die ik wou en dat is allerminst evident –voor hetzelfde geld werkt dat langs geen kanten. Er was een zekere intimiteit, een soort fragiele affectie zelfs. Zowel een vertrouwen als een wantrouwen, die blijven alterneren. De hele film door schemert er vanalles door de scènes heen, en is het lang niet duidelijk wie er nu het echte slachtoffer is: de mens die eigenlijk onsterfelijk wil worden of de vampier die haar eigen menselijkheid probeert te herontdekken. Voor mij was het eens een heel interessante trip naar een irreële wereld, vrij van alle conventies. Ik hield geen rekening met een publiek of wat dan ook –een vrijheid dus die je bij een langspeler niet altijd hebt. Want de langspeelfilm die ik met A Private View ga draaien wordt een zware dobber. Hij wordt behoorlijk persoonlijk en autobiografisch, al zit er ook veel humor in. Terwijl Nachtraven meer spielerei was waar ik me echt mee kon amuseren. Hoe zal die film heten? HvN: De titel is momenteel nog het grootste probleem, in die zin dat we hem nog zullen veranderen (lacht). ‘Haaien moeten blijven bewegen’, dat is geen goede titel hé? Te lang! Haaien die niet blijven bewegen, die stikken. De hoofdpersonages in mijn film hebben longproblemen, dus voor hen geldt hetzelfde: als zij stoppen met bewegen, dan gaan ze dood. Net zoals wij allemaal, natuurlijk, maar in hun geval is het toch nog net iets .. prangender. Wie die rollen neerzet, kan ik eigenlijk nog niet kwijt –we zitten nog middenin de casting. We beginnen te draaien in januari 2010. Maar first things first: eerst maar eens kijken hoe Nachtraven wordt onthaald op het IKL! (Kortfilm.be http://www.kortfilm.be/interview/interview.php?id=1210 ) Vragen 1 Waarom hebben studenten van Sint-Lukas geen last van veel te trage eindwerken? Zij hebben geen montageafdeling op Sint-Lukas , zoals in het Rits. Ze werken dus vaak met professionele monteurs die veel sneller de schaar zetten in hun o zo dierbare eindwerk. 2 Wat is slate funding? Met steun voor de ontwikkeling van een pakket van projecten (slate funding) wil de Europese Commissie bedrijven steunen in de ontwikkeling van een reeks audiovisuele projecten in het kader van een bedrijfsstrategie op middellange termijn. De regeling staat open voor onafhankelijke Europese audiovisuele productiebedrijven uit de aan het MEDIA Programma deelnemende landen. Met onafhankelijk wordt bedoeld dat de productiebedrijven onafhankelijk zijn van enige omroeporganisatie. Een bedrijf is Europees als de meerderheid van de aandelen in Europese handen is en het bedrijf ook in Europa is gevestigd. De oproep steun voor een pakket van projecten richt zich voornamelijk op middelgrote productiebedrijven met internationale ervaring en de financiële capaciteit om meerdere projecten tegelijkertijd te ontwikkelen. Het bedrijf moet minstens 36 maanden geregistreerd staan als zijnde productiebedrijf. Bedrijven die reeds een slate funding of slate funding 2nd stage overeenkomst hebben, getekend in 2005/2006/2007/2008, kunnen indien zij met minimaal één project uit deze slate reeds in productie zijn gegaan, een aanvraag indienen voor slate funding 2nd stage. Hier is een apart budget van €4 miljoen euro voor opgenomen.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

15

3 Waarin verschilt Eric De Kuyper van Jean-Claude van Ryckeghem? Eric De Kuyper is meer geïnteresseerd in “kunstfilms”. Daar neigde Het Einde van de Rit ook wel naar, maar toen was Hans Van Nuffel nog erg aan het experimenteren. Samenwerken met Eric was super, al merkte Hans gaandeweg dat hij liever schrijft met iemand die heel technisch denkt zoals Jean-Claude van Ryckeghem. Meer dan de invulling houdt van Ryckeghem de structuur in het oog, de dramaturgie van de hele film. Heel droog, heel sec. Daardoor kan hij goed pinpointen waar het fout kan lopen. En ik vul graag in. 4 Waarin verschilt een kortfilm van een langspeelfilm? Een kortfilm is meer afgerond, vertelt één klein verhaal. Bij langspeelfilm werk je aan segmenten maar zie je soms door het bos de bomen niet meer. 5 Welke tips heeft Hans Van Nuffel voor filmstudenten die azen op de awards? Ik denk dat wie afstudeert, zich echt moet afvragen: ben ik klaar om een eindwerk te draaien? Want dat doe je maar één keer, en het kost erg veel geld. Ik zie veel gasten in hun laatste jaar die schoolmoe zijn. Ze zijn het echt beu of ze zien het gewoon even niet zitten. Wel, doe het dan vooral niet. Stop ermee, ga een jaar werken of zo! Want wie het nu allemaal niet zo goed weet, weet het een jaar later soms wel. Na mijn derde jaar ben ik zelf gestopt, heb een jaar gewerkt en met het verdiende geld zelfs nog deels mijn eindwerk gefinancierd. Maar eens ik er uiteindelijk aan begon was het mij echt duidelijk wat ik wou doen en op welke manier. Dat is ook echt nodig. Want laat je niets wijsmaken: je eindwerk is je visitekaartje. Die vier jaar op school stellen eigenlijk gene fuck voor –het is enkel voorbereiding. Het enige wat echt telt, is je eindwerk. 6 Waarover gaat Nachtraven? Het is een lesbische vampierenfilm, maar eigenlijk ook gewoon het portret van een vrouw in een identiteitscrisis, wiens troebele verleden haar steeds weer inhaalt. Dangerous Liaisons, maar dan met hoektanden. 7 Hoe heette Adem oorspronkelijk? Haaien moeten blijven bewegen 2 Na de release van de film Adem HANS VAN NUFFEL OVER ADEM “Ik hou van een soort dubbelzinnigheid, van laagjes in de personages”, vertelt Hans Van Nuffel, die als talentrijke jonge filmer aan zijn langverwachte langspeelfilmdebuut toe is. “Vanaf je bepaalde keuzes niet kan maken, dat dingen je worden ontnomen moet je die ook voor jezelf uitsluiten… Anders krijg je het gevoel dat jij die jezelf hebt ontnomen. Dat is wat in ADEM het hoofdpersonage en mucopatiënt Tom doet… ”. FILMMAGIE: De uiteindelijke titel van je film is ADEM geworden terwijl de werktitel ‘Oxygen’, zuurstof, toch ook mooi was? HANS VAN NUFFEL: ADEM – ‘ademen’ zou ik niet goed gevonden hebben - is kort en gebald en geeft de essentie weer. ADEM gaat niet over het gebrek aan zuurstof (bij de personages) maar over kunnen ademen, over ademen bewegingsruimte hebben, over keuzes maken in wat hen bezighoudt… FILMMAGIE: Er is maar een iemand die Tom adem geeft en dat is het bijzondere personage dat Anemone Valcke neerzet: Eline? VAN NUFFEL: En zij zit, geïsoleerd, in de kleinste ruimte van allemaal, het grootste gedeelte van de film toch. Leuk gegeven is dat Tom net op haar verliefd wordt, op een ‘onmogelijk’ meisje. Iemand die je de dood kan injagen en nooit dichtbij kan zijn. Tegelijk is dat ook veilig maar ergens ook weer niet want zij is een uitdaging; zij speelt met hem, zij verkent hem waar andere personages dan weer niet in slagen… Zij is iemand die dat eruit haalt, Xavier, zijn

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

16

buurman in het ziekenhuis, ook half… Iedereen probeert Tom op te tillen. Dààr gaat de film over… Tom is niet iemand die gaat uitleggen wat hij wil. En wat hij doet is net het omgekeerde van wat hij wil. Hij is een chronische vluchter bijna. Dat drukt zijn rebellie uit. Hij wil controle over zijn leven. De omstandigheden ontzeggen hem dat echter. Tom zit gevangen, wil eruit en bedenkt daar allerlei manieren voor. Zoals bijvoorbeeld samen met Jimmy, zijn maat, stomweg medicijnen stelen uit het ziekenhuis waar hij in behandeling is. Hij is 18 jaar. Wat weet je dan? Je weet dan vooral wat je niet wil. Puur ‘n overlevingsstrategie. FILMMAGIE: En toch kiest Tom voor Jimmy en blijft hij voor hem kiezen terwijl dat meisje hem zoveel meer te bieden heeft? VAN NUFFEL: Complex eh! (lacht) Dat is goed dat je je dat tijdens de film afvroeg. Dat zou elke kijker moeten doen… FILMMAGIE: Je hoofdpersonages, mucopatiënten zoals jij, lijken wel een heel bizarre relatie met leven en dood te hebben? VAN NUFFEL: Mensen met een bijna-dood-ervaring maken nadien een rare adrenaline rush mee… Niet echt te vergelijken hoewel. Als mucopatiënt heb je veel minder te verliezen. Er zijn geen verwachtingen. Iedereen gaat ervan uit dat je niet lang zal leven. Dat idee bepaalt in grote mate hoe je in het leven gaat staan. Je leeft niet voor iemand anders, je leeft niet voor een bepaald idee, je voelt je niet verantwoordelijk voor wat je met je leven aanvangt, je hebt niets te bewijzen, alleen naar jezelf toe, misschien… Tom en Xavier proberen hard… te leven, een leven te leiden en niet geleefd te worden door een systeem dat niet noodzakelijk er is om hen de beste kansen te geven. In feite is ‘t een lange dans tussen leven en dood met allerlei schijnbewegingen. Bijna zoals een lange verleiding: ‘Ik wil je niet maar ik wil je eigenlijk wel maar ik ga niet tonen dat ik je wil’… Net zo is hun dans met de dood… FILMMAGIE: Iedereen is ook zo met zichzelf bezig… VAN NUFFEL: Iedereen heeft een cocon om zich heen gebouwd. Daarmee kunnen ze al die invloeden van zich af houden, uit pure zelfbescherming. Zowel Tom als Xavier doen dat, Xavier zelfs nog een beetje meer! ’t Is trouwens moeilijk om eerlijk met jezelf te zijn. Hoe vaak zijn wij dat? De hele tijd belieg je jezelf. De meeste dingen die we doen verdringen we omdat ze niet kloppen met ons zelfbeeld. Vandaar zoveel trauma’s… Daarom ook dat ik oorlogsdocumentaires zo interessant vind omdat ik daarin dat extreem gevoel van wanhoop terugzie. Het gevoel van: ‘We gaan hier met 20.000 dat strand op en straks schieten er daar nog 3000 van over. De eerste dag zijn er 5,6 boten ontploft en wij zijn boot 8!’ Dat is een hele rare, traumatiserende stress… Dat zit ook in ADEM: een constante druk die niet aflaat, die je meeneemt. En de manier waarop je daarmee omgaat. Daar is weinig onderzoek naar gedaan! Statistisch onderzoek daarnaar bij complexe problemen is ook niet gemakkelijk want bijna niemand heeft ooit hetzelfde meegemaakt. Bij soldaten wel. Daar is juist heel veel onderzoek naar gedaan. Daarom ook dat oorlogsfilms de basis zijn, case studies… Op een bepaald moment heb je het een en het ander meegemaakt en dan vraag je je af? Hoe ga je in het leven staan? Kan je dat een plaats geven? Kan je je leven terug oppikken? Wat is er veranderd? Alleen zijn mucopatiënten soldaten van kleins af aan… FILMMAGIE: Vechters, okay, maar toch ook Don Quichots? VAN NUFFEL: Absoluut, heel mooi, het gevecht met de windmolen… Het enige gevecht, namelijk dat met hun ziekte, kunnen ze niet aangaan… Je kan actief met je ziekte omgaan maar dan nog heb je het niet in de hand. Dat is een gevecht dat je niet kan leveren, je overleeft dat gewoon. FILMMAGIE: Hoe heb je een en ander in ADEM visueel aangepakt? VAN NUFFEL: De setting, de sfeer was van meet af aan bepaald: dat industriële… van een ziekenhuis. Het is een machine waarin je terechtkomt. Visueel wou ik vooral doorzichten,

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

17

reflecties en plans waardoor die ruimtes toch ’n soort diepgang krijgen en er ook interacties tussen die ruimtes ontstaat. Veel glas zit ertussen, en reflecties. Er wordt gespeeld met de mogelijkheden die kleine ruimtes bieden. ’t Was een hele uitdaging om daar omheen te zeilen. Ook het contrast tussen binnen en buiten. Toen we aan de kust draaiden lag daar alles ondergesneeuwd; Siberisch koud was het… Het gevoel van binnen wordt dan nog versterkt want buiten is het ook geen leven! ’t Zou heel anders geweest zijn had ik in de zomer gedraaid. Ook interessant maar op een heel andere manier. Maar nu heb je het gevoel; waar ze ook zijn de ziekte blijft hen achtervolgen… ( Interview Antwerpen - 28 juni 2010 FREDDY SARTOR voor FILMMAGIE) Vragen: 1 Welke twee vragen vond je erg belangrijk voor het verstaan van de film? Waarom? 2 Welke vraag vond je overbodig? Waarom? 3 Welke vraag had volgens jou zeker moeten gesteld worden? Waarom?

2 Verhaallijn a Korte synopsis ADEM vertelt het verhaal van twee mucovisidose patiënten Tom en Xavier die een moeizame vriendschap onderhouden tijdens hun herhaaldelijke verblijven in het ziekenhuis. Tom lijdt net als zijn broer Lucas aan dezelfde genetische ziekte MUCO die hun longen langzaam sloopt. Tom worstelt met zijn korte levensverwachting en hangt rond bij een bende tuig uit de buurt van zijn onbehouwen maat Jimmy. In het ziekenhuis ontmoet hij Xavier , een kerel die ook lijdt aan dezelfde ziekte als Tom maar die zich gedraagt als een rasatleet. Zijn levenslust straalt af op Tom. Xavier is een onverbeterlijke optimist, zelfs wanneer zijn lief Anneleen hem laat zitten. Tom valt op zijn beurt voor de eigenzinnige Eline die al maanden in een quarantaine kamer zit. Ze kunnen elkaar niet aanraken maar toch beginnen ze een romance. Dan overlijdt Toms broer Lucas tijdens een longtransplantatie. Tom is ontroostbaar. Hij verschuilt zich bij zijn ruige vrienden, ontloopt Xavier en breekt met Eline. Maar op een dag kruist hij weer het pad van Xavier die hem zijn smaak voor het leven teruggeeft. b Eigenlijke verhaal (uitvoerig toegelicht) TOM is zeven jaar oud wanneer hij in een auditorium wordt voorgesteld aan een honderdtal dokters. Hij wordt vergeleken met een iets oudere jongen. Tom beseft dat er iets fout is met hem. Tien jaar later is Tom (Stef AERTS) een knappe, zeventienjarige scholier geworden. Hij lijdt aan muco en is een ziekenhuisveteraan. Hij omringt zich door het groepje hangjongeren van zijn maat JIMMY (Rik VERHEYE). Op zijn afdeling ontmoet Tom de opschepperige XAVIER (Wouter HENDRICKX) die aan dezelfde ziekte lijdt. Hij is de oudere jongen met wie Tom jaren geleden werd vergeleken. Tom en Xavier tasten elkaar af. Xavier probeert te weten te komen hoeveel Tom nog kan blazen. Tom wil weten hoe sterk Xaviers aders nog zijn. Tom blijkt er beter voor te staan dan Xavier: hij moet trakteren. Wat later ziet Tom hoe Xavier de bons krijgt van zijn vriendin ANNELEEN (Marie VINCK). Ze verwijt hem dat hij leeft van dag op dag en weigert aan een toekomst met haar te werken. Tom geeft Xavier gelijk: waar is denken aan de toekomst goed voor ! De kerels trekken met elkaar op. Xavier geeft Tom een paar rijlessen in de antieke Porsche die hij kreeg van zijn pa in plaats van een erfenis. Toms ontluikende vriendschap met Xavier wordt verstoord door Jimmy die Tom meetroont in zijn opgefokte wagen.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

18

Tom ontwijkt zijn oudere broer Lucas (Maarten MERTENS) die ook aan muco lijdt en die aan de kunstmatige beademing zit. Lucas wacht op een longtransplantatie die zijn leven met een tiental jaar kan verlengen. Lucas vindt dat Tom zijn talenten moet gebruiken. Hij is het brein van de familie. Hij moet verder studeren. Tom wil niets doen want hij weet dat hij zal eindigen als Lucas: een plant aan een zuurstoffles. Maanden later heeft Tom toch de raad van zijn broer ter harte genomen. Hij studeert voor laborant. Hij leert ELINE (Anemone VALCKE) kennen die in een isolatiecel zit als gevolg van een bacteriële infectie. Tom en Eline mogen elkaar niet aanraken en communiceren via de telefoon. Xavier ontmoet Anneleen opnieuw. Ze is zwanger. Xavier reageert aanvankelijk jaloers maar het is nu Tom die hem aanspoort om Anneleen niet los te laten en voor een toekomst samen te kiezen. Tom, Xavier en Anneleen vertrekken naar zee. Daar krijgt Tom het bericht dat Lucas wordt geopereerd. Hij haast zich terug naar het Leuvense ziekenhuis maar komt te laat. Lucas heeft de operatie niet overleefd. Tom valt in een zwart gat, houdt op met studeren en breekt met Xavier en Eline. Jaren later is Tom aan de kunstmatige beademing. Hij woont bij Jimmy en fabriceert drugs in een ondergronds lab. In het ziekenhuis ziet hij Xavier terug. Zijn oude ziekenhuisvriend weet waarom ze als jongens met elkaar werden vergeleken in dat auditorium. Ze hebben dezelfde bloedgroep en ziektesymptomen. Ze wachten vandaag op hetzelfde paar longen... c Gedetailleerde opdeling van het verhaal met dialogen (in groen) en bedenkingen (in blauw).Enkel voor de leraars. De gebruikte termen worden uitgelegd in deel 8 . Het scenario.

A Het begin

Begingeneriek A1 Tom in auditorium voorgesteld aan een honderdtal dokters. Hij is 7 jaar (weten we uit wat Tom zegt tegen Eline in B9) Professor: Tom, zou je iets voor mij willen doen? 0.39 Verhaal begint in medias res. Tom wordt vergeleken met de iets oudere Xavier. De professor noemt hun namen. Gedoseerde informatie over MUCO via exposé aan collega’s. Medische wereld: Zijn Tom en Xavier proefkonijnen zoals John Merrick in Elephant Man? Kan men zomaar iemand in zijn onderbroek op een podium plaatsen? Muziekaal leidmotief tijdens Toms stappen naar auditorium. 1ste ontmoeting met Xavier, die hier reeds Toms beschermengel blijkt te zijn doordat hij ervoor zorgt dat de kleine Tom niet van het platform valt. Darth Vader symboliek en planting. Muziek vanaf stappende voeten tot einde. Professor: Best case scenario is later een longtransplantatie en ook dat is niet zeker. timelock Tom beseft dat er iets fout is met hem. Tom: Mamma wat is er mis met mij? 2.57 Titel Adem 3.03

A2 Ellips van 10 jaar. Ritueel van ziekenhuis:voor 17jarige Tom A Opnameprocedure 03.05 Tom uit ambulance .Ook in medias res met deur in huis. Tom is habitué. We kunnen als kijker de gaten opvullen: Tom is hier al dikwijls geweest want het is routine geworden Tom wordt opgebeld door zijn vriend Jimmy voor uitleg. telefoon 1

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

19

Medische wereld: Gsm uitzetten! Namen noemen: Mijnheer van Dam Guido 03.38 B Rontgen foto’s 4.27 Koude, afstandelijke ziekenhuis fotografie. C Flink Blazen 4.38 Dokter: Ah, Tom En hoe gaat het met ons? Tom; Een beetje pijn in de longen. In de rechter vooral. Maar mijn linker heeft een topdag. Tom: Gewoon blazen doet al pijn. Dokter:Dat staat hier toch op mijn fiche. We hebben het in ieder geval geprobeerd. Medische wereld : Blazen want het staat op mijn fiche. Gedoseerde informatie over MUCO. D De prik 5.50 Jimmy en 2 andere vrienden rond Tom. Verpleegkundige: Vier maand, dat valt nog goed mee, er zijn jongens van uw leeftijd die om de twee maanden moeten komen. Echte autostrades zijn dat hier. Gedoseerde informatie over MUCO. Een van de vrienden valt flauw. Jimmy reageert tegen medische bureaucratie en slaat assistent bloedneus. Jimmy: Is er iets dat u niet aanstaat misschien? Professor: Ik stuur mijn assistenten naar buiten en jij de jouwe. Tom misschien moet je je vrienden selecteren op herseninhoud en niet op hun grote mond. E pillen en eten 8.28 Tom speelt met autoracegame. planting Verpleegsters met tatoeage. Jimmy met pizza ( planting, enkel laatste pizza wordt niet meer opgegeten in C5) Jimmy Ik krijg het schijt van die witte jaskes. Broer Lucas verjaart overmorgen. Montage via beeldrijm eten met servetten.

A3 Verjaardag Lucas en familie 10.21

timelock Tom ontwijkt zijn oudere broer Lucas die ook aan MUCO leidt. Overbezorgde en betuttelende vader beslist alles. Tom: En gaat hij dan ook nog een danske doen? Waarom laat ge hem zelf niet beslissen, hij is toch oud genoeg. Zwakke Lukas moet niet blazen. Tom: En aan alles is gedacht. Ge moet zelf niet blazen. Tom: Op onze gezondheid eh man. Vader: En was het een gelukkige verjaardag jongen?

A4 Escape met Jimmy

Montage: weglopen uit hospitaal met Jimmy en muziek van begin. Op autokap met auto toerke doen.

12.26

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

20

A5 Terug in hospitaal: 2de ontmoeting met Xavier van 10 jaar geleden:

Toch hand geven aan buurman Xavier is nu onderwaterfotograaf met linkse klaplong. Namen noemen 14.30 Tom: Allez, uwe linker en mijne rechter. Gedoseerde informatie over MUCO met plantings. Al een port-a-cathje? (Een port-a-cath is een implanteerbaar hulpmiddel waarmee artsen gemakkelijk toegang kunnen krijgen tot grote, diep gelegen aders in het menselijk lichaam. Het bestaat uit een door een siliconenrubberen membraan afgesloten injectiekamer waar een dun slangetje op is aangesloten.) planting Hoeveel blazen? (gewoonlijk 8O nu nog geen 50) planting Tom Ik win met blazen 15.57 planting Ontmoeting met Xaviers vriendin Anneleen. Tom ziet hoe Xavier de bons krijgt van zijn vriendin .Ze verwijt hem dat hij leeft van dag op dag en weigert aan een toekomst met haar te werken. Xavier: Ik mocht gaan duiken in Curaçao en ja ik ben op vliegtuig gesprongen 18 (slechte expositio omdat die informatie enkel voor de kijker gegeven wordt; Anneleen weet dat wel) Xavier: Het enige wat telt is nu 19.10 Tom luistert mee: aanloop naar Plot Point 1 Anneleen Ik wil meer. Ik wil alles. Tom: Dat heeft niet lang geduurd. Xavier: Dat moet niet altijd lang duren. Xavier Dan wint gij nog eens, eh. 20 min planting

B Midden B1 Anneleen wil een kind

20.13 Tom: Ik zou heel hard weglopen. Interesse voor auto’s. Xavier: Heb je eigenlijk al een rijbewijs? planting Xaviers erfenis Raar eh dat wij dood gaan voor ons ouders 20.55

B2 Jimmy Tom en drugs 21.13

Jimmy:Ik voel het. Tom: Dat werkt pas over een half uur 22.11 Ma belt. Ga naar Lucas. Vervelend dat ma belt. Jimmy:Wacht nog een half uurtje dan je dat niet meer zo erg.

B3 Tom en broer Lucas

telefoon 2

22.51 Tom ontwijkt zijn oudere broer Lucas die aan de kunstmatige beademing zit. Lucas wacht op een longtransplantatie die zijn leven met een tiental jaar kan verlengen. Lucas vindt dat Tom zijn talenten moet gebruiken. Hij is het brein van de familie. Hij moet verder studeren. Tom wil niets doen want hij weet dat hij zal eindigen als Lucas: een plant aan een zuurstoffles. Ma en pa zijn juist weg. Verpleegster met tatoeage brengt pillen Lucas: Het had nog erger kunnen zijn. Het valt nog mee. We hadden even goed ziek kunnen zijn in Amerika of homo’s in Iran 23.38 Lucas Wat gaat gij doen volgend jaar? Tom: Ik ga mijn tijd niet verschijten in een duffe aula. Lucas: Denk er gewoon nog eens goed over na Plot Point 1

B4 Eline 1ste ontmoeting

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

21

24.56 Liedje Spinvis: Dream on Backwards Walking Met Geike Arnaert maakte Spinvis in 2010 de muziek voor de film. Spinvis is de eenmansband van Erik de Jong (Spijkenisse, 2 februari 1961). Waiting en Walking op beelden 25.50 Maanden later heeft Tom toch de raad van zijn broer ter harte genomen. Hij studeert voor laborant. Hij leert Eline kennen die in een isolatiecel zit als gevolg van een bacteriële infectie. Tom en Eline mogen elkaar niet aanraken en communiceren via de telefoon. 24.36 Tom buiten Lucas in gang met oorplugs tot ontmoeting Tom is laborant 25.55 muziek verandert in disco.

B5 Ellips zwart van 8 maand

26.19 Tom terug voor bloed Andere ader. Waarom geen port-a-cath overwegen? (een implanteerbaar hulpmiddel waarmee artsen gemakkelijk toegang kunnen krijgen tot grote, diep gelegen aders)

B6 Tom en Xavier ziekenhuiskarretjes race 27.10 Tom: Gij zult niet winnen. planting Botsing karretjes. Medicijn er af. Confrontatie met dood.

B7 Rijles voor Tom met Porsche

Tom associeert zuurstoffles voor duikers met zijn broer Lucas. Tom: Mijn broer al een jaar aan zo’n fles.

B8 Anneleen zwanger

Xaviers lief is zwanger van knappe, gezonde vader die nu al lang vergeten is. Anneleen :Vader is knap, intelligent en al lang vergeten. Xavier: Hoe lang zal je nog kunnen zorgen voor de baby? timelock Nog niet geboren of al een wees. Anneleen :We gaan er allemaal aan dood maar nu nog niet 32.21 Anneleen aan Tom: Al een lief? Wacht maar niet te lang? 32.50 timelock Tom: Zij wint 32.55 planting

B9 2de ontmoeting met Eline

Verpleegster: Gij hebt hier ook niets te zoeken, eh. Muziek 33.35 POV tot 34.20 en verder tot 36.40 Tom: Ik heb hier een abonnement sinds mijn 7de. 35.50 telefoon 3

B10 J immy jaloers op Xavier 36.50

Jimmy: Nen dikke snob met nen dikken bak. Drugs.

B11 Met ma en Lucas 38.02

Lucas wil nog zwemmen in de zee. Op zijn rug Lucas:Dan blijf ik daar en ik drijf op mijn rug. Ik hoor niets en ik kijk naar de wolken. planting Lucas:Als donor er is, gaat het beepen. planting

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

22

Tom: Rise Lord Vader 40

B12 Tom en Eline geven eerste kus 40.35 Eline : Eerste ziekenhuiskus

B13 Stelen van pillen en brandblusapparaat gevecht 41.57 B14 Tom en Xavier 43.50

Xavier: Ik zou U moeten aangeven. Tom: Ze verdienen te veel aan ons. Xavier: Uw kamer is direct verhuurd. Xavier: Ze smijten U buiten. Tom Ik ben het beu Xavier Leer er mee leven. Saboteer uw eigen niet

B15 Anneleen Zin in Long Island Ice tea maar dan zonder gin, tequila, rum en wodka

zwanger 45.29 Tom: Ice tea dus. Xavier Blij dat je kind gaat krijgen en ik vind het verschrikkelijk dat het niet van mij is Anneleen Ikke niet! Anneleen Maar in een ander leven en in een ander lijf had ik graag een kind van U gekregen. Anneleen Benen gaan opendoen bij de gynaecoloog

B16 Tom, Xavier en Anneleen vertrekken naar zee. 48.02

Vrouw met hond die lijkt op rat. 50.54 Op strand lopen Evelien Ik wil bij U zijn Tom Wat zegt ge Evelien Ik wil bij U zijn. Het aërosoltoestel. planting Xavier: Haaien die stoppen nooit met bewegen anders stikken die. 53.35 Blijven bewegen Tom. Tot uw laatste adem. Jongen of meisje? Denkt toch meisje. Beeper van Lucas gaat af. timelock Tom: Hoeveel tijd hebben we nog? timelock telefoon 4 Moto raast voorbij. Later dood. Hij haast zich terug naar het Leuvense ziekenhuis maar komt te laat.

B17 Te laat voor broer 57.47

Ma en pa. Waar waart gij jongen? Gij waart te laat

timelock

B18 Naar Eline als Darth Vader .

Eline heefty een film over vampiers gezien. Verwijzing naar Nachtraven, een kortfilm van de regisseur? Het is een lesbische vampierenfilm, maar eigenlijk ook gewoon het portret van een vrouw in een identiteitscrisis, wiens troebele verleden haar steeds weer inhaalt. Dangerous Liaisons, maar dan met hoektanden. Muziek ganse scène. 58.29

B19 Gesprek met prof. Tom kan niet naar begrafenis.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

23

Tom: Moet ik nu weer als proefkonijn dienen? Planting pay-off

B20 Ellips zwart van 2 weken 1.02.48

Tom naar huis met Jimmy 1.02.053 Xavier gaat Tom halen in opdracht van ma, maar Jimmy niet Xavier: Als ge eens wil praten. Tom: Ik ben geen liefdadigheids project Met Jimmy in snelle auto. Jimmy is naar begrafenis geweest 1.06.23

B21 Ruzie met ouders. Tom gaat naar Jimmy B22 Ontmoeting Tom en Eline en spelen telefoon. 1.07.55

telefoon5 Jimmy er tussen. Eline stapt op. Tom valt in een zwart gat, houdt op met studeren en breekt met Xavier en Eline.

C Einde

Ellips zwart: 5 jaar later 1.11.40

C1 Tom en Jimmy met drugslabo 1.11.42

We kunnen als kijker de gaten opvullen: Tom en Jimmy hebben al 5 jaar een drugshandeltje opgezet. Toms gezondheid gaat achteruit. Tom is aan de kunstmatige beademing. Voor altijd binnen. Telefoon 6 de crisis en Plot Point 2

C2 In het ziekenhuis ziet hij Xavier terug. Zijn oude ziekenhuisvriend weet waarom ze als

jongens met elkaar werden vergeleken in dat auditorium. Ze hebben dezelfde bloedgroep en ziektesymptomen. Ze wachten vandaag op hetzelfde paar longen. Wie krijgt de longen? 1.12.52 de confrontatie telefoon 7 Tom :Ik sta niet meer op de lijst

C3 Tom is met autoracegame aan het spelen.

Een dokter vertelt hem dat hij met nieuwe longen 10 tot15 jaar langer kan leven. Dokteres:Mag ik U vragen waarom je niet meer op de lijst staat? Tom: Nee.

C4 Anneleen met dochter op bezoek Hypotheses maken. Eline wacht 1.16.48 Anneleen: Tis papa Xavier en niet nonkel Dochter: Ik wil ook nieuwe longen A ja Anneleen heeft telefoon van Eline 1.18.51

C5 Jimmy komt. drugshandeltje draait goed.

Pizza wordt niet opgegeten. Jimmy: Is dat dat paard. Ze is een kop groter dan jij. Tom Zijn er vrouwen die u interesseren?

C6 Ma en pa komen

Pa wil naar koers kijken

Obligatory Scene

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

24

Ma: Dat kunt ge ons toch niet aandoen. Pa: Wij zoveel voor u gedaan.

C7 Nachttelefoon van Eline.

Eline: Ik heb nog een gaatje in mijn agenda.

Planting pay-off

telefoon 8

C8 Moordpoging op Xavier. Jimmy: Wij zijn toch maten.

C9 Scheren voor Eline: ze komt binnen anderhalf uur. Tom: Lucas is op zee aan het kijken naar de wolken.

Planting pay-off

C10 Tom krijgt toch long want Xavier heeft koorts.

Tom vindt het OK. 1.31.21 Tom wint? 1.34.57 Tom aan ouders: Tom: Zegt dat Eline blijft wachten. Afscheid: Xavier: Zie dat ge uw rijbewijs haalt. Planting pay-off Naar de operatiekamer: klaarmaken voor operatie. Climax Stem van Eline: Allez Van Dam Tom. Resolution Muziek. Eindgeneriek 1.39

3 Personages * STEF AERTS als TOM TOM is een jongeman die het gevoel heeft zijn hele leven in het ziekenhuis door te brengen en zijn frustraties afreageert op zijn omgeving.

* WOUTER HENDRICKX als XAVIER XAVIER is een succesvolle onderwater fotograaf die vaststelt dat hij zijn persoonlijk leven aan zijn werk opgeofferd heeft, en bovendien te horen krijgt dat de fysieke belasting van het vele duiken zijn longweefsel aan het kapotmaken is. Hij is de eeuwige optimist wiens levenslust afstraalt op Tom.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

25

.* MARIE VINCK als ANNELEEN ANNELEEN is een sterke, zelfbewuste vriendin van Xavier die beslist om, ondanks haar ziekte, toch zwanger te worden en iets heel concreets te maken van haar leven. Ze houdt van Xavier maar is geïrriteerd door zijn onvolwassenheid.

* ANEMONE VALCKE als ELINE ELINE is een 17-jarig meisje dat niet op haar mondje gevallen is. Ze heeft een bacterie opgelopen en zit in isolatie. Ze houdt zich zo kranig mogelijk en herleeft dankzij de grappige gesprekken die ze heeft met Tom.

* RIK VERHEYE als JIMMY JIMMY is een zware jongen. Hij zet een handeltje in verdovende middelen op met Tom. Hij houdt op zijn manier van Tom, die misschien wel meer is dan het goede doel in zijn bestaan.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

* MAARTEN MERTENS als LUCAS LUCAS is de oudere broer van Tom. Veel contact is er nooit tussen de twee broers geweest. Hun beider ziekte en hun leeftijdsverschil hebben een warme band in de weg gestaan. Toch probeert Lucas een soort mentor te zijn voor Tom.

* GIJS SCHOLTEN VAN ASCHAT als PROFESSOR DUHAMEL PROFESSOR DUHAMEL is een dokter en onderzoeker die zich heeft gespecialiseerd in mucoviscidose. Tom is al meer dan vijftien jaar zijn patiënt.

4 De filmaffiche

26

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

a Wat vertelt de affiche van de film?

De affiche van de film is gebaseerd op deze still: Wie wint? Het thema doorheen de film. Xavier loopt hard weg. Zal Tom hem kunnen volgen? b Deze affiche had ook andere stills uit de film kunnen gebruiken. Vergelijk de still uit de originele affiche met deze drie andere stills. Zou je een andere affiche hebben gemaakt met een van de andere stills? Welke vind je het best? Waarom?

27

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

28

5 Beeldmateriaal: Film is vertellen met beelden 5.1 Kijk aandachtig naar de begingeneriek. Verklaar de volgende zes namen. Zoek informatie op internet indien nodig.

1 A private view? A PRIVATE VIEW is een Gents productiehuis voor fictiefilms en documentaires. A PRIVATE VIEW produceerde de korte speelfilm Oktobernacht, en achtereenvolgens de jeugdfilms De Bal en Science Fiction in regie van Dany Deprez. Beide langspeelfilms waren coproducties met Nederland, Duitsland en Eurimages. A Private View is zelf ook coproducent van een aantal langspeelfilm producties in binnen- en buitenland en ontwikkelt momenteel twee nieuwe filmprojecten. A PRIVATE VIEW werd opgericht in 1994 door schrijver/producent Jean-Claude Van Rijckeghem en regisseur/kunstenaar Dany Deprez. Binnen A PRIVATE VIEW zijn Mieke De Wulf en Dries Phlypo verantwoordelijk voor de uitvoerende productie.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

29

Naast productie, houdt A PRIVATE VIEW zich ook bezig met de kunsten experimentele mediaprojecten van Dany Deprez en het literaire werk van Jean-Claude Van Rijckeghem. 2 Lemming film? Lemming Film is een spraakmakend film- en televisieproductiebedrijf, waar kwaliteit en commercie hand in hand gaan. Lemming Film produceert zowel kinder-, jongeren- en familiefilms als internationale arthouse producties. Lemming Film is opgericht in 1995 door producenten Leontine Petit en Joost de Vries, en regisseur/scenarist Marco van Geffen. Leontine Petit is CEO Head of Production en Joost de Vries is CEO Head of Business Affairs. Sinds 2007 hebben Marleen Slot en Eva Eisenloeffel het team versterkt als respectievelijk gedelegeerd producent Film en gedelegeerd producent TV & Nieuwe Media.

3 Het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF)? Het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) heeft tot doel de onafhankelijke audiovisuele productie en auteurscreatie te stimuleren. Het Fonds verstrekt financiële tegemoetkomingen, begeleidt projecten en onderneemt alle taken die de voorbereiding, realisatie, promotie, en algemeen, de brede omkadering van de onafhankelijke audiovisuele creatie in Vlaanderen ten goede komen. De audiovisuele creatieprojecten die door het Fonds kunnen worden gesteund, hebben een duidelijke verwantschap met een filmische traditie. Komen in aanmerking: natuurlijke personen van elke nationaliteit, die gedomicilieerd zijn, permanent resideren of hun beroep uitoefenen in de Europese Unie. rechtspersonen waarvan de maatschappelijke zetel of een permanent agentschap is gevestigd in België. De steunaanvrager moet onafhankelijk zijn. Dit betekent dat hij niet meer dan 15 % van het maatschappelijk kapitaal van een omroep bezit, niet onder toezicht van een overheid staat, geen omroep is of dat niet meer dan 15 % van zijn maatschappelijk kapitaal in handen is van een omroep. Soorten steun:

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

30

De ondersteuning van, of inrichting in eigen beheer, van ateliers voor animatie, documentaire, fictie en scenario Deze ateliers hebben een aanvullende functie ten opzichte van de filmscholen en de reguliere productiehuizen. Steun aan de audiovisuele creatie (animatie, documentaire en fictie) scenariosteun voor (middel)lange animatie-, fictiefilm en documentaire en voor animatiereeksen; ontwikkelingssteun voor korte animatiefilm (middel)lange animatie-, fictiefilm en documentaire, en animatiereeksen; productiesteun (preproductie en postproductie en promotie inbegrepen) voor korte, middelen lange animatie-, fictiefilm en documentaire en voor animatiereeksen; promotiesteun indien geen productiesteun werd genoten of voor exceptionele promotie. Deze steun is selectief, het steunpercentage bedraagt in principe 50% van het budget, behalve: tot 75% voor low budget-, debuut-, jeugd-, auteursfilms, Nederlandstalige films of films met aanknopingspunt naar Vlaamse culturele identiteit en voor documentaires met opmerkelijke artistieke of culturele waarde; tot 85% voor korte en middellange animatie- en fictiefilms met opmerkelijke culturele of artistieke waarde 4 Het Nederlands fonds voor de film? Het Nederlands Fonds voor de Film is een van de cultuurfondsen die de overheid in het leven heeft geroepen om culturele activiteiten te stimuleren. Het Fonds is 1993 ontstaan uit een fusie van het Productiefonds van de Nederlandse film en het Fonds voor de Nederlandse film. De missie van het Filmfonds is: * het stimuleren van de filmproductie in Nederland, met nadruk op kwaliteit en diversiteit; * het bevorderen van een goed klimaat voor de Nederlandse filmcultuur. Het fonds geeft filmmakers financiële steun bij het ontwikkelen, realiseren en distribueren van films. Het is betrokken bij de totstandkoming van lange speelfilms, documentaire films, experimentele films, korte films en animatiefilms. Daarnaast heeft het fonds geld voor bijzondere activiteiten op filmgebied. Budget Het Nederlands Fonds voor de Film ontvangt subsidie van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen op basis van de Cultuurnota. In 2010 bedraagt het subsidiebudget voor activiteiten van het fonds 35,28 miljoen euro. 5 Eurimages? Eurimages is het Europees fonds voor coproductie, distributie en vertoning van Europese films. Omdat België samen met 27 andere Europese staten lid is van Eurimages, komen Belgische professionals in aanmerking voor subsidies.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

31

6 Taxshelter? De Tax Shelter is een fiscale maatregel die ertoe moet bijdragen het investeringsklimaat in de Belgische audiovisuele sector te verbeteren en te stimuleren. Investeerders kunnen sinds januari 2003 genieten van een belastingsvrijstelling van 150% voor het bedrag dat door hen werd besteed aan Belgisch audiovisueel werk. Dit bedrag kan gedeeltelijk bestaan uit leningen. Aan deze belastingsvrijstelling zijn evenwel een aantal voorwaarden verbonden o.m.: de financiering moet bestemd zijn voor audiovisuele producties waarbij een Belgisch productiehuis is betrokken; de investering mag niet meer dan 50% van het totale kosten bedragen; productie- en exploitatie-uitgaven in België voor een bedrag van minstens 150% van het tax shelter risicokapitaal (binnen de 18 maanden na het afsluiten van de raamovereenkomst en door het Belgisch productiehuis); verplichte attestering door de betrokken Gemeenschap. 5.2 Zet de volgende stills in de juiste volgorde zoals ze in de film voorkomen. Vraag je bij elke still af wat er precies te zien is. De Franse ondertiteling van deze Nederlandse film kan je ook helpen. A

Kinepolis 2010 B

C

D

E


Karel Deburchgrave

32

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

33

F

G

1 D

2 E

3 A

4 B

5 G

6 F

7 C

5.3 Geef commentaar bij de volgende stills. Kijk vooral naar de details en leg uit waarom ze zo belangrijk zijn. Vraag je bij elke still af wat er precies te zien is. De Franse ondertiteling van deze Nederlandse film kan je ook helpen. Enkele voorbeelden uit de vorige vraag 5.2. In 5.2.C merken we dat Tom al aan de zuurstof ligt en dat beide protagonisten aan het einde van de rit zijn. In 5.2.F speelt die ontmoeting tussen Tom en Eline zich niet meer af in het ziekenhuis. Tussen beiden is er buiten door het venster voorlopig nog een open ruimte. 5.2.G speelt zich af aan zee maar het gebouw lijkt verdacht veel op een ziekenhuis. A

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

34

Kleine Tom luistert gelaten en stemt pas toe na goedkeuring van zijn moeder.. Tom heeft een speelgoedfiguur van Darth Vader in zijn hand. Darth Vader is een cultureel fenomeen en wordt als een van de grootste slechteriken in de westerse filmcultuur gezien. Het personage is uitgegroeid tot de incarnatie van het kwade en wordt zelfs buiten een science fiction context zo gebruikt (doorgaans in een gast- of cameorol), de figuur van Darth Vader is meermaals geparodieerd. Kun je het verhaal van Darth Vader navertellen? Darth Vader is de rechterhand van de kwaadaardige Keizer Palpatine (Darth Sidious) en een wreed persoon. Hij is vooral te herkennen aan zijn donkere kostuum, zijn zware stem, en zijn enorme omvang. Darth Vader was ooit de Jedi Anakin Skywalker, een mens. In de film Star Wars: Episode V: The Empire Strikes Back (1980) blijkt hij zelfs de biologische vader van Luke Skywalker te zijn.Deze scène is wereldberoemd, en staat te boek als één van de opzienbarendste plotwendingen in de filmgeschiedenis. Darth Vader is in de drie prequelfilms nog Anakin Skywalker, maar in de derde film, Revenge of the Sith, wordt hij Darth Vader onder invloed van Darth Sidious. Anakin Skywalker werd Darth Vader omdat hij zijn vrouw en ongeboren kind (later blijkt dit een tweeling te zijn) wil redden van de dood. Darth Sidious beweerde dat door de Duistere Kant te gebruiken zelfs de dood overwonnen kan worden. Na zijn omwenteling tot de Duistere Kant is er geen weg terug: hij wordt een slecht mens die zijn talent om de Kracht te gebruiken misbruikt voor zijn eigen plezier en nut en hij deinst zelfs niet ervoor terug om jonge kinderen, die later Jedi zouden kunnen worden, te vermoorden. Jaren later ontdekt Vader's zoon Luke de waarheid over zijn vader, en probeert hij Darth Vader te bevrijden van de Duistere Kant Darth Vader overlijdt in de armen van Luke. B

Xavier is de goede genius.( i.t.m. Jimmy) C

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

35

Dit is de verjaardagstaart van Lucas. Interessant detail, er zit geen echt kaarsje op, hij hoeft zelfs niet te blazen D

Tom en Xavier geven elkaar toch een hand, hoewel dat wegens besmettingsgevaar afgeraden wordt E

Tom weet nog niet dat zij Xaviers lief is. F

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

Tom uit zijn wanhoop in Eveliens isoleercel, na de dood van zijn broer. Paniek op de achtergrond bij het ziekenhuispersoneel. G

Jimmy plaatst zich tussen Tom en Eline. Symbolisch? H

Het is de stem van Eline die je hoort aftellen op het einde. 5.4 Op welke manier hebben de eerste vijf stills ( 1 2 3 4 5) iets te maken met de de stills A B C D en E? Match stills 1 2 3 4 5 met stills A B C D E. 1

36

Kinepolis 2010 2

3

4

5


Karel Deburchgrave

37

Kinepolis 2010 A

B

C

D


Karel Deburchgrave

38

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

39

E

1 D

2 A

3 B

4 C

5 E

5.5 Close ups Bij een close up wordt een bepaald deel van het onderwerp heel erg sterk naar voren gehaald. De rest van de omgeving wordt genegeerd en alleen het onderwerp wordt sterk in beeld gebracht. Waarom? 1 Omdat het de enige mogelijkheid is om iets duidelijk te zien. 2 Om een ongewoon deel van het lichaam te tonen zonder het personage te laten zien. 3 Om sterke emoties te kunnen overbrengen. 4 Om een cynisch of ironisch trekje te laten zien. 5 Om een complex beeld te creëren. Hoewel medium en long shots minder manipulerend zijn door het feit dat we zelf moeten kiezen wat we willen zien, kan een close up toch veel rekwisieten bevatten om een complex beeld te creëren. Match de omschrijvingen met de juiste beelden.

A

Vergelijk met het begin van Strangers on a train van Alfred Hitchcock.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

B

Emoties van de bovenste plank. C

Complex beeld: Tom aan de zuurstof en met hartslagmeter, telefoneert naar Eline terwijl hij geschoren wordt. D

Enige manier om dit te kunnen lezen is via een close up

40


Kinepolis 2010

Karel Deburchgrave

41

E

De dokter noemt Tom ‘meneer’ en Tom leest op het naamkaartje van de dokter (niet in beeld zichtbaar) de voornaam ‘Guido’. 1 D

2 A

3 B

4 E

5 C

5.6 Wat hebben deze twee stills gemeen?

Na de dolle race met de ziekenhuiskarretjes wordt Tom geconfronteerd met de dood.

Tijdens de autorit van de zee naar het hospitaal waar Lucas wacht, wordt Tom geconfronteerd met de dood.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

42

5.7 De relatie tussen Tom en Jimmy. Jimmy is de slechte genius.( i.t.m. Xavier). Toch is de relatie complexer. In de volgende 5 stills zit duidelijk een evolutie? Welke? A

Jimmy is de eerste die Tom belt wanneer hij binnen moet. B

Jimmy brengt Tom echt eten (Pizza Quattro Stagioni (letterlijk: vier jaargetijden): (tomaat, mozzarella, ham, champignons, olijven, artisjokken) i.p.v. hospitaalkost C

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

43

Een muco die rookt? D

Jimmy wil zelfs een moord begaan om Tom te redden. E

Jimmy interesseert zich niet voor vrouwen maar wel voor Tom. Homo-erotische ondertoon? Welke still uit 5.3 hoort hier ook bij? 5.3.G 5.8 Er komen heel wat ellipsen voor in de film: bepaalde momenten van de handeling worden niet getoond of beschreven. De hiaten worden ingevuld door de verbeelding van de toeschouwer.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

44

Welke andere belangrijke ellips herinner je je nog? Na zijn bezoek aan Eline, moet Tom ook in isolatie. ( zieB19) Tom kan zelfs niet naar de begrafenis van Lucas. Dan volgt er een ellips van 2 weken (B20 1.02.48) en Tom gaat naar huis met Jimmy ( 1.02.053) 5.9 Opzetten en inlossen (= planting en paying off) is een expositieprocédé waarbij een personage / een feit / een detail (= plant) onopvallend in het verhaal wordt ingevoerd om later in de intrige te worden gebruikt. Men voert dus onopvallend een informatiegegeven in dat men later ontwikkelt en tot een oplossing brengt. Het procédé bestaat uit drie fasen: opzetten – ontwikkelen – inlossen (zaad planten – water geven – oogsten).De ‘plant’ wordt zo onopvallend mogelijk in de intrige binnengesmokkeld en daarna minstens twee keer, gewoonlijk drie keer herhaald. Zie ook 8.A.1 Geef telkens een extra voorbeeld van de drie volgende plantings. Omschrijf waarover het gaat in de volgende voorbeelden. 1 WIE WINT? A

Kinepolis 2010


B

C

D

Geef een extra voorbeeld van WIE WINT? Planting.

Karel Deburchgrave

45

Kinepolis 2010


Oplossing Op het einde van de film, direct na plot point 1

st 2 141 2 DARTH VADER A

B

Karel Deburchgrave

46

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

47

Geef een extra voorbeeld van DARTH VADER planting.

031 Tijdens Toms gesprek met broer Lucas wanneer Tom met diepe stem zegt; Rise Lord Vader. James Earl Jones is de stem van Darth Vader.James Earl Jones leerde aanvankelijk acteren als stottertherapie, maar hij is nooit helemaal van het stotteren afgekomen Het handelsmerk van Jones is zijn diepe, vaak voor onheilspellende doeleinde toegepaste stemgeluid. Hiermee werd hij wereldberoemd als de stem van Darth Vader in de Star Warstrilogie. Jones sprak later ook onder meer de stem van Mufasa in The Lion King (1994) in. De stem van Jones is regelmatig te horen op CNN. ("This is CNN") Darth Vader Quotes : "You don't know the power of the dark side!" "The ability to destroy a planet is insignificant next to the power of the force." "The force is with you, young Skywalker, but you are not a Jedi yet." "When I left you I was but the learner. Now I am the master." Welke still uit 5.3 hoort hier ook bij? 5.3 A Tom heeft Darth Vader in de hand maar vermits dit geen close up is, moet je aandachtig kijken! 3 PIZZA Dit is een voorbeeld van een inlossen ( paying off) van een planting? Waarom?

In het begin wou Tom de pizza wel, op het einde niet meer.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

Vind je in 5.7 een voorbeeld van opzetten (= planting)? Tom wil ziekenhuis eten niet maar wel Jimmy’s pizza.

st2 035 5.10 Waarom ziet Tom net op het einde van de film deze beelden op TV? Herken je die shots?

48

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

49

Tom kijkt op het einde van de film naar televisie. Hij kijkt naar FAL, de kortfilm van Hans Van Nuffel waar je acteur Claude Musungayi zijn geweer ziet richten op Tom. Symboliek voor de echte doodsbedreiging. (zie 1.d.c. Opdracht 4. 8) Naar welke andere kortfilm van Hans Van Nuffel wordt er ook verwezen in Adem? Eline heeft een film over vampiers gezien.( B18) Verwijzing naar Nachtraven, een kortfilm van de regisseur? Het is een lesbische vampierenfilm, maar eigenlijk ook gewoon het portret van een vrouw in een identiteitscrisis, wiens troebele verleden haar steeds weer inhaalt. Dangerous Liaisons, maar dan met hoektanden. 5.11 Intertekstualiteit ( = verschijnsel dat films echo's bevatten van andere films) of gewoon product placement ( = een marketingtactiek waarbij mensen (meestal acteurs) in een toneelstuk, film, televisieserie of boek een bestaand commercieel product gebruiken).? Wat ziet Tom op TV?

A

AANRIJDING IN MOSCOU geproduceerd door JEAN-CLAUDE VAN RIJCKEGHEM B

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

50

Frank Borsato en Free Record Shop. C

Familie en VTM. 5.12 Elke film mag er wel enkele hebben: filmfouten (movie goofs, bloopers). Zelfs de allerbeste films. In The Godfather bv. wordt Sonny’s auto doorzeefd met kogels. De voorruit barst. Enkele shots later is ze terug intact, hoewel de kogelgaten in de rechterdeur nog te zien zijn..

In Adem doet Jimmy dit:

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

Xavier praat daarna met Tom en Anneleen en ze vertrekken direct naar zee met de intacte Porsche.

Maar die ruit wordt wel hersteld (op de achtergrond voor de aandachtige kijker). Geen filmfout dus! Is Hans beter dan Francis?

Heb jij wel een filmfout ontdekt. Welke? Xavier wordt naar operatietafel gebracht en pas daar ontdekt men dat hij koorts heeft! 5.13 Telefoons spelen een belangrijke rol in de film. a Er zijn zeker acht scènes waarin de telefoon een rol speelt? Welke? 1 A2 A Ritueel van ziekenhuis:voor 17jarige Tom. Tom wordt opgebeld door zijn vriend Jimmy voor uitleg. telefoon 1 2 B2 Ma belt Tom. “Ga naar Lucas” . Vervelend dat ma belt. telefoon 2

51

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

52

3 B9 2de ontmoeting met Eline telefoon 3 4 B16 Tom, Xavier en Anneleen vertrekken naar zee. Tom naar Lucas: Hoeveel tijd hebben we nog? telefoon 4 5 B22 Ontmoeting Tom en Eline: ze spelen telefoon. telefoon 5 6 C1 Tom en Jimmy in drugslabo. Permanente opname telefoon 6 7 C2 In het ziekenhuis belt Tom met Xavier Wie krijgt de longen? telefoon 7 8 C7 Nachttelefoon van Eline. telefoon 8 b In welke telefoonscène is de telefoon niet echt nodig ? In 5 B22 Ontmoeting Tom en Eline: ze spelen telefoon. telefoon 5. Het is wel een echte filmvondst.

c In welke telefoonscène is de telefoon absoluut de enige manier om te communiceren ? In 3 B9 2de ontmoeting met Eline telefoon 3 In 7 C2 In het ziekenhuis belt Tom met Xavier Wie krijgt de longen? telefoon 7 d In welke telefoonscène wordt de telefoon gebruikt om informatie te verstrekken die anders moeilijk op een eenvoudige manier te geven is. 1 A2 A Ritueel van ziekenhuis:voor 17jarige Tom. Tom wordt opgebeld door zijn vriend Jimmy voor uitleg. telefoon 1 2 B2 Ma belt Tom. “Ga naar Lucas” . Vervelend dat ma belt. telefoon 2 4 B16 Tom, Xavier en Anneleen vertrekken naar zee. Tom naar Lucas: Hoeveel tijd hebben we nog? telefoon 4 6 C1 Tom en Jimmy in drugslabo. Permanente opname telefoon 6 8 C7 Nachttelefoon van Eline. telefoon 8 e Waar situeer je deze twee telefoonscènes? A

In 4 B16 Tom, Xavier en Anneleen vertrekken naar zee. Tom vertelt aan Anneleen in hospitaal wat hij ziet. B

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

53

In 3 B9 2de ontmoeting met Eline telefoon 3 5.14 Waarom zou je kunnen denken dat Hans Van Nuffel The Elephant Man gezien heeft en de Tarantino films goed kent? A

Gelijkaardige expositio met John Hurt in Elephant Man B

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

Dit is een typisch trunk (car booth) shot dat in elke film van Tarantino voorkomt. 5.15 Eindgeneriek Kijk aandachtig naar de eindgeneriek. Verklaar de volgende vier namen. Zoek informatie op internet indien nodig.

1 postsynch? Muziek en geluid toevoegen na de film. 2 het vaticaan? De opnamen van de cd vonden grotendeels plaats in Het Vaticaan in Nieuwegein-Zuid. .

3 setdresser?

54

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

55

Een setdresser is de persoon die de plaats waar de filmopnamen gemaakt worden in orde brengt en klaar zet. 4 rekwisiteur? Iemand die instaat voor alle rekwisieten van de acteurs. Die persoon zet alles op de juiste plaats en zorgt dat alles klaarligt. Onmisbaar achter de coulissen. (= toneelmeester)

6 Dialogen A Match de volgende uitspraken met de juiste beelden. 1 Een, twee, drie 2 Ik krijg het schijt van die witte jaskes. 3 Misschien moet je je vrienden selecteren op hun herseninhoud en niet op hun grote mond. 4 Dat staat hier toch op mijn fiche. 5 En was het een gelukkige verjaardag jongen? 6 Eerste ziekenhuiskus. 7 Vier maand, dat valt nog goed mee, er zijn jongens van uw leeftijd die om de twee maanden moeten komen. 8 Haaien die stoppen nooit met bewegen anders stikken die. Blijven bewegen Tom. Tot uw laatste adem. A

B

C

Kinepolis 2010

D

E

F

G


Karel Deburchgrave

56


Kinepolis 2010

Karel Deburchgrave

57

H

1 B

2 C

3 E

4 A

5 F

6 G

7 H

8 D

B Wie zegt wat tegen wie over wie? Slechts één van de uitspraken is spottend en/of ironisch. Welke? 1 Mamma wat is er mis met mij? Tom tegen moeder: A1 2.57 2 Het best case scenario is later een longtransplantatie en ook dat is niet zeker. Professor over Tom en Xavier tegen collega’s in auditorium: A1 3 Is er iets dat u niet aanstaat misschien? Jimmy tegen assistent: A2 D 4.En gaat hij dan ook nog een danste doen? Tom over Lucas tegen ouders: A3 spottend en ironisch! 5 Ik wil meer. Ik wil alles. Anneleen tegen Xavier met Tom die meeluistert A5 6 Raar eh, dat wij dood gaan voor ons ouders. Xavier over de erfenis van zijn vader. B1 20.55 7:De vader is knap, intelligent en al lang vergeten. Anneleen tegen Xavier en Tom: B8 8 Ik heb hier een abonnement sinds mijn 7de. Tom tegen Eline : B9 35.50

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

58

9 Nen dikke snob met nen dikken bak. Jimmy: over Xavier tegen Tom: B10 10 Dan blijf ik daar en ik drijf op mijn rug. Ik hoor niets en ik kijk naar de wolken. Lucas tegen ma en Tom: B11 11 Ik wil ook nieuwe longen. Dochter van Anneleen tegen haar moeder en Tom: C4 12 t’Is papa Xavier en niet nonkel! Anneleen tegen Tom: C4 13: Dat kunt ge ons toch niet aandoen. Ma tegen Tom: C6 14 Zeg dat Eline blijft wachten. Tom tegen ouders: C10 15 Zie dat ge uw rijbewijs haalt! Xavier tegen Tom: C10 C Wie zegt wat tegen wie over wie? Slechts één van de uitspraken is niet spottend en/of ironisch. Welke? 1 Ik stuur mijn assistenten naar buiten en jij de jouwe. Professor tegen Tom:A2 D 2 En aan alles is gedacht. Ge moet zelf niet blazen. Tom tegen Lucas en ouders: A3 3 Ik hen zin in een Long Island IceTtea maar dan zonder gin, tequila, rum en wodka. Anneleen tegen Xavier: B15 4 Ik heb nog een gaatje in mijn agenda. Eline tegen Tom:C7 5 Waarom laat ge hem zelf niet beslissen, hij is toch oud genoeg. Tom over Lucas tegen ouders: A3 niet spottend en/of ironisch D Vul de ontbrekende woorden in: 1 Lucas: Het had nog erger kunnen zijn. Het valt nog mee. We hadden even goed ziek kunnen zijn in Amerika of homo’s in Iran. 2 Xavier: Hoe lang zal je nog kunnen zorgen voor de baby? Nog niet geboren of al een wees. 3 Tom: Ik ga mijn tijd niet verschijten in een duffe aula. 4 Evelien: Ik wil bij U zijn Tom: Wat zegt ge Evelien? Evelien: Ik wil bij U zijn. 5 Dokter: Ah, Tom En hoe gaat het met ons? Tom: Een beetje pijn in de longen. In de rechter vooral. Maar mijn linker heeft een topdag. 6 Tom: Dat heeft niet lang geduurd.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

59

Xavier: Dat moet niet altijd lang duren. 7 Dokteres:Mag ik U vragen waarom je niet meer op de lijst staat? Tom: Nee. 8 Jimmy: Ik voel het. (de drugs) Tom: Dat werkt pas over een half uur. 9 Anneleen :We gaan er allemaal aan dood maar nu nog niet. 10 Xavier: Ik ben blij dat je kind gaat krijgen en ik vind het verschrikkelijk dat het niet van mij is Anneleen: Ikke niet! Anneleen: Maar in een ander leven en in een ander lijf had ik graag een kind van U gekregen.

7 Muziek SPINVIS is de one-man-band van muzikant Erik de Jong, één van Nederlands bekendste, en meest veelzijdige popmuzikanten. Zijn albums "Nieuwegein aan Zee", "Dagen van Gras, Dagen van Stro" en "Goochelaars en Geesten" kenden een groot succes. Voor de soundtrack van ADEM schreef hij verschillende songs die werden ingezongen door Geike Arnaert, de veelgeprezen sterzangeres van Hooverphonic.

Waar wordt de muziek die Spinvis maakte met Geike Arnaert goed gebruikt? Waarom? . Die muziek is vooral emotioneel en sfeerscheppend. In A1 leidmotief vanaf stappende voeten tot einde. In A4 leidmotief tijdens Toms escape met Jimmy. In B4 tijdens de 1ste ontmoeting met Eline . De lyrics ‘Waiting’ en ‘Walking’ illustreren de beelden.. Montage: weglopen uit hospitaal met Jimmy die geassocieerd wordt met disco. In B9 muziek tijdens 2de ontmoeting met Eline. In C10 op het einde als climax met de stem van Eline: ‘Allez Van Dam Tom’.om de ‘resolution’ te ondersteunen.. Die muziek wordt niet te dikwijls gebruikt, bv niet in A3 tijdens de verjaardag van Lucas met familie om sentimentaliteit van de tearjerkers te vermijden. Het goede van deze filmmuiek is

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

60

dat ze bewust ook Niet gebruikt wordt. Niet in B3 waar broer Lucas wacht op een longtransplantatie en vindt dat Tom zijn talenten moet gebruiken. Niet in B22 De ontmoeting Tom en Eline ‘met telefoon’. Niet in C2 waar Tom in het ziekenhuis Xavier terugziet. Zijn oude ziekenhuisvriend weet waarom ze als jongens met elkaar werden vergeleken in dat auditorium. Ze hebben dezelfde bloedgroep en ziektesymptomen. Ze wachten vandaag op hetzelfde paar longen. Wie krijgt de longen? Dus geen sentimenten op violen !

8 Het scenario Het scenario van Adem volgt de klassieke plot structuur. De film vertelt een lineair verhaal, helemaal volgens het Hollywoodmodel. Hier onder vind je een praktisch voorbeeld van de klassieke plot structuur geïllustreerd aan de hand van allerlei films. De film Shakespeare in Love (1998) van John Madden is de leidraad: de tijdsaanduiding 1.47.19 bijvoorbeeld betekent dat na 1u 47min en 19sec het voorbeeld te vinden is in de film. De bedoeling is hetzelfde te doen voor Adem.

A Het begin van de film Na de eerste 15 tot 20 minuten van de film moet je 1 de vijf journalistenvragen kunnen beantwoorden. WIE? WAT? WAAR? WANNEER? WAAROM? Dit wordt EXPOSITIE genoemd: informatie over de personages, de omgeving, de periode, de relaties tussen de mensen. 1. wie doet wat? De constructie van personen en gebeurtenissen. 2. waar en wanneer? De constructie van ruimte en tijd. 3. waarom? De constructie van logische verbanden. vb. Shakespeare in Love (1998): 00.37 Londen 1593; 01.16 The Rose; 01.47 Henslowe 04.04 en 16.33 het vuile Londen Expositie is het moeilijkste deel van het scenario: de toeschouwer weet niets en moet zo snel mogelijk ingelicht worden op een in hoofdzaak visuele manier. Hoe wordt die informatie aan het publiek gegeven? - naakt meedelen van de feiten is expositie om de expositie - niet te weinig meedelen, want dan begrijpt niemand waarover het gaat - niet te veel meedelen want, dan heeft de kijker geen interesse meer voor het verhaal Daarom drie tips:

SELECTIEF meedelen: het publiek krijgt alleen die informatie die nodig is om in het begin van de film te kunnen volgen. Men limiteert de informatie. vb. Shakespeare in Love (1998): 02.28 en 02.52 Shakespeare is nog geen grote naam In Adem is dat de gedoseerde informatie over MUCO in A2 C en D, A5

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

61

FUNCTIONEEL meedelen: men vertelt het publiek alleen dat wat ook de personages in de film willen weten; let eens op een goede en slechte manier van ‘Namen Noemen’ in een film! Huwelijken (The Godfather,1972, Coppola), begrafenissen (The Third Man,1949, Carol Reed of Secrets and Lies, 1996, Mike Leigh), interviews en beroepsgesprekken (Silence of the Lambs, 1991, Jonathan Demme) zijn handig om informatie te geven zonder dat het opvalt. vb. Shakespeare in Love (1998): 06.40 tot 8.56; vooral 08.55 tot 08.26 Shakespeare bij de psychiater In Adem is dat Tom in auditorium voorgesteld aan een honderdtal dokters. Functionele informatie over MUCO via exposé aan collega’s zoals John Merrick in Elephant Man? Vergelijk dat met A5 wat, men als een expositio om de expositio kan bestempelen: Xavier: Ik mocht gaan duiken in Curaçao en ja ik ben op vliegtuig gesprongen. ‘Namen Noemen’ in A1 en A2 ‘Mijnheer van Dam. Guido’ . OPZETTEN EN INLOSSEN: opzetten en inlossen (= planting en paying off) is een expositieprocédé waarbij een personage / een feit / een detail (= plant) onopvallend in het verhaal wordt ingevoerd om later in de intrige te worden gebruikt. Men voert dus onopvallend een informatiegegeven in dat men later ontwikkelt en tot een oplossing brengt. Het procédé van OPZETTEN en INLOSSEN creëert een interne logica. Men gebruikt enkel die elementen die reeds in het begin van het verhaal (soms ook later) werden geïntroduceerd of voorbereid. Het procédé bestaat uit drie fasen: opzetten – ontwikkelen – inlossen (zaad planten – water geven – oogsten).De ‘plant’ wordt zo onopvallend mogelijk in de intrige binnengesmokkeld en daarna minstens twee keer, gewoonlijk drie keer herhaald ( cf. Three Uses of the Knife van David Mamet). ALLES WAT JE OPZET MOET JE INLOSSEN! vb. Face Off (1997) van John Woo: Travolta die zijn kinderen streelt. The Circle (Dayereh) (2000) van Jafar Panahi: de Iraanse vrouwen die sigaretten roken vb. Shakespeare in Love (1998): 06.02, 09.39, 1.00.54 en 1.47.19 50£ 15.56, 1.30.11, 1.32.36 en 1.50.17 It’s a mystery 08.38, 10.44 tot 11.07 en 31.03.01 de armband In Adem is dat Darth Vader A1 Tom speelt met autoracegame A2E Al een port-a-cathje?A5 Hoeveel blazen? A5 Ik win met blazen. A5 Heb je al een rijbewijs? B1 Zwemmen in de zee op de rug ‘Ik hoor niets en ik kijk naar de wolken.’ B11 Als donor er is, gaat het beepen. B11 Als proefkonijn dienen? A1 en B19 Een gaatje in mijn agenda. C7 Op de lijst staan. C2 en C3 De pizza’s. A2D en C5 Het aërosoltoestel. B16 De telefoon in A2A B2 B9 B16 B22 C1 C2 C7

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

62

2 nagaan hoe je als actieve toeschouwer voortdurend redeneert om je eigen verhaal uit de plot te construeren. 1. Je vormt hypothesen die je toetst aan je eigen ervaringswereld (= je referentiekader). vb. Some Like It Hot (1959) van Billy Wilder: die mannen met violen in Chicago zijn geen musici maar gangsters met Chicago piano’s vb. The Truman Show (1998) van Peter Weir : overal ‘product placement’ in het begin vb. Shakespeare in Love (1998): 02.28 en 02.52 is Shakespeares naam een garantie? In Adem is dat in A1 de medische wereld: Zijn Tom en Xavier proefkonijnen zoals John Merrick in Elephant Man? Kan men zomaar iemand in zijn onderbroek op een podium plaatsen? Is dat een goede dokter? In A2D is dat de vraag waarom Jimmy zo reageert tegen de medische bureaucratie en een assistent een bloedneus slaat. In C4 maken we hypotheses over het kleine meisje naast Toms bed. Het is Anneleen met dochter op bezoek 2. Je probeert zo goed mogelijk temporele, ruimtelijke en causale gaten logisch op te vullen. Omdat een film niet alle verhaalgegevens kan presenteren, krijg je een selectie van relevante periodes en plaatsen in de plot. Niet alle plotdelen worden oorzakelijk verklaard. Zo ontstaan er gaten die je als filmkijker nog meer aansporen hypothesen op te bouwen. vb. The Truman Show (1998) van Peter Weir: wat is er allemaal met Truman gebeurd? vb. Shakespeare in Love (1998): Shakespeare is in Stratford al getrouwd met Ann Hathaway In Adem is dat het ritueel van de opnameprocedure in het ziekenhuis in A2A De 17jarige Tom is habitué. We kunnen als kijker de gaten opvullen: Tom is hier al dikwijls geweest want het is routine geworden In C1 kunnen we als kijker ook de gaten opvullen: Tom en Jimmy hebben al 5 jaar een drugshandeltje opgezet. Toms gezondheid gaat achteruit. Tom is aan de kunstmatige beademing. 3. Je moet dikwijls je hypothesen herzien en bijsturen wanneer je nieuwe informatie krijgt in de plot. vb. Shakespeare in Love (1998): Shakespeare heeft Viola nooit verteld dat hij getrouwd is In Adem is dat in B8. Anneleen is zwanger van een knappe, gezonde vader die nu al lang vergeten is. Hoe lang zal ze nog kunnen zorgen voor de baby? Is dat onverantwoord of herzie je je mening wanneer Anneleen zegt:”We gaan er allemaal aan dood maar nu nog niet “ ALLES WAT EEN SCENARIST NEERSCHRIJFT EN EEN REGISSEUR FILMT IS DUS DOORDACHT GEPLAND EN HEEFT DUS BETEKENIS! ALLES HEEFT MET ALLES TE MAKEN! 3 kunnen herkennen wie de hoofdpersonages zijn. Treedt de protagonist (= het hoofdpersonage) op in de openingsscène of niet? De grootste ‘scenarioschrijver’ aller tijden begint Hamlet, Macbeth, Romeo and Juliet en Julius Caesar zonder de protagonist! Voor- of nadelen?

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

63

vb. Shakespeare in Love (1998): 02.28 en 02.52 praten over Shakespeare Welke van de acht types van openingsscène herken je? Welke zijn de voor- en nadelen? 1. de held in actie (= hero action introduction) vb. Indiana Jones films, Batman, Rocky en alle James Bondfilms met hun typische precredit sequences (= een mini-James Bondfilm vol actie voor de generiek) 2. de held niet in actie (= hero nonaction introduction) vb. Back to the Future, Witness, Look Who’s Talking 3. actie zonder held (= outside action opening) vb. Star Wars, Jaws, The Terminator, Romancing the Stone, The Big Easy, Lethal Weapon en Shakespeare in Love 4. de nieuweling komt aan (= new arrival opening) vb. E.T., The Year of Living Dangerously, Children of a Lesser God 5. de proloog (= prologue) opening vb. The Exorcist, Vertigo, Prizzi’s Honor, Splash 6. de flashback opening vb. Citizen Kane, Sunset Boulevard, Gandhi, GoodFellas 7. de verteller (= narrator) opening vb. Stand By Me, Out of Africa, Sophie’s Choice, Trainspotting 8. de montage opening vb. Tootsie, An Officer and a Gentleman, Dangerous Liaisons In Adem is dat de held in actie (= hero action introduction), in medias res, met de deur in huis. 4 het wendingspunt 1 (= Plot Point 1) kunnen aanduiden en trachten te gissen in welke richting de film verder evolueert na dat wendingspunt 1 Plot Point 1 = het einde van het begin, het motorisch moment vb. The Godfather (1972) van Francis Ford Coppola: de aanslag op Marlon Brando Do the Right Thing(1989) van Spike Lee: Why are there no brothers on the wall? Central do Brasil(1998) van Walter Salles: de moeder sterft vb. Shakespeare in Love (1998): 21.16 tot 21.59 Viola zal Romeo spelen In Adem is dat erg laat in het verhaal. Er is een aanloop naar Plot Point 1 in A5: Tom luistert mee. Maar Plot Point 1 vind je in B3; Lucas Wat gaat gij doen volgend jaar? Tom: Ik ga mijn tijd niet verschijten in een duffe aula. Lucas: Denk er gewoon nog eens goed over na B3 Daarna is hij dan ook laborant. 5 kunnen bepalen in welk genre we zitten. Gaat het hier om een tragedie, een komedie, een tragikomedie of een melodrama?

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

64

Is het ernstig of mogen we lachen? Vb. Mash: het liedje Suicide is Painless maakt duidelijk dat je mag lachen om die vreselijke beelden. Hoe is de toon, de sfeer van de film? vb. Shakespeare in Love (1998): romantische komedie In Adem is dat drama met veel humor. 6 nagaan of de plaats (= arena) waar het verhaal zich afspeelt en de rekwisieten (= props) die er gebruikt worden geen metaforische of symbolische betekenis kunnen hebben. vb. de piano op het strand in de The Piano (1993) van Jane Campion de taxi in New York in Taxi Driver (1976) van Martin Scorsese de slee in de sneeuw in Citizen Kane (1941) van Orson Welles het Amish-dorp in Witness (1985) van Peter Weir de gelaatswisseling in Face Off (1997) van John Woo het schip in Titanic (1997) van James Cameron het gekkenhuis in One Flew over the Cuckoo’s Nest (1975) van Milos Forman vb. Shakespeare in Love (1998): 31.03.01 Shakespeares sonnet en armband voor Rosaline In Adem is dat het hospitaal en in het verlengde een hospitaalachtig appartementsgebouw aan ijskoude zee. Darth Vader, Jimmy tussen Tom en Eline, in B16 : Xavier: ‘Haaien die stoppen nooit met bewegen anders stikken die. Blijven bewegen Tom. Tot uw laatste adem.’, de oorspronkelijke titel van Adem. In C10 zegt Xavier als afscheid: ‘Zie dat ge uw rijbewijs haalt’( = zie dat ge leeft!) 7 nagaan of er een tijdsleutel (= time lock) voorkomt in het verhaal. Een tijdsleutel is een tijdlimiet waarbinnen de protagonist een bepaald doel moet bereiken, of anders… vb. Around the World in Eighty Days (1956) van Michael Anderson, Face Off (1997) van John Woo, Lola Rennt (1998) van Tom Tykwer vb. Shakespeare in Love (1998): Shakespeare krijgt twee weken de tijd om een stuk te schrijven In Adem is dat In A1 is dat de uitspraak van de professor: “Best case scenario is later een longtransplantatie en ook dat is niet zeker.” Het leven van een muco patient wordt bepaald door de timelock In A3 : zal Lucas zijn verjaardag met de familie kunnen halen? In B8 vraagt Xavier aan Anneleen: Hoe lang zal je nog kunnen zorgen voor de baby? Anneleen vraagt aan Tom: Al een lief? Wacht maar niet te lang? In B16 vertrekken Tom, Xavier en Anneleen naar zee. De beeper van Lucas gaat af. Tom: Hoeveel tijd hebben we nog? Hij haast zich terug naar het Leuvense ziekenhuis maar komt te laat. In B17 vraagt pa “Waar waart gij jongen. Gij waart te laat.” 8 enkele voorbeelden van goede dialogen kunnen geven. Een goede dialoog dient meestal om het verhaal verder te helpen als beelden niet genoeg zijn

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

65

dus: wat je toont, hoef je niet meer te laten zeggen de personages moeten zichzelf reveleren door wat ze doen en niet door wat ze over zichzelf zeggen: ACTIE=KARAKTER een goede dialoog bevat dikwijls woordspelingen (=puns), dubbele bodems of (dramatische) ironie. vb. puns in de Bondfilms: I think he’s got the point ironie. “Hier zal ik eindelijk eens goed kunnen slapen”, zegt iemand over de plaats waar hij diezelfde nacht vermoord wordt. The Godfather(1972) van Francis Ford Coppola: an offer he couldn’t refuse it’s only business Lijmen/Het been(2000) van Robbe De Hert: Nu is het genoeg, trop is te veel Mijn boekhouding moet toch kloppen, of moet ik het geld soms verbranden? vb. Shakespeare in Love (1998): 04.50 tot 04.53 uit Hamlets brief aan Ophelia 06.26 tot 06.30 uit Mercutio’s laatste speech 07.22 tot 07.52 seksuele puns In Adem is dat 1 Ik stuur mijn assistenten naar buiten en jij de jouwe. Professor tegen Tom:A2 D 2 Misschien moet je je vrienden selecteren op hun herseninhoud en niet op hun grote mond. Professor tegen Tom:A2 D 3 En gaat hij dan ook nog een danste doen? Tom over Lucas tegen ouders: A3 4 En aan alles is gedacht. Ge moet zelf niet blazen. Tom tegen Lucas en ouders: A3 5 Ik wil meer. Ik wil alles. Anneleen tegen Xavier met Tom die meeluistert A5 6 Raar eh, dat wij dood gaan voor ons ouders. Xavier over de erfenis van zijn vader. 7 Dokter: Ah, Tom En hoe gaat het met ons? Tom: Een beetje pijn in de longen. In de rechter vooral. Maar mijn linker heeft een topdag. A2C 6 Tom: Dat heeft niet lang geduurd. Xavier: Dat moet niet altijd lang duren. A5 Ook later in de film: 1 Jimmy: Ik voel het. Tom: Dat werkt pas over een half uur. B2 2 Anneleen :We gaan er allemaal aan dood maar nu nog niet.B8 3 De vader is knap, intelligent en al lang vergeten. Anneleen tegen Xavier en Tom: B8 4 Ik heb hier een abonnement sinds mijn 7de. Tom tegen Eline : B9 5 Ik hen zin in een Long Island IceTtea maar dan zonder gin, tequila, rum en wodka. Anneleen tegen Xavier: B15 6 Xavier: Ik ben blij dat je kind gaat krijgen en ik vind het verschrikkelijk dat het niet van mij is Anneleen: Ikke niet! Anneleen: Maar in een ander leven en in een ander lijf had ik graag een kind van U gekregen. B15 7 Ik hen zin in een Long Island IceTtea maar dan zonder gin, tequila, rum en wodka. Anneleen tegen Xavier: B15

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

66

9 gehoord hebben of de muziek in de film een leidmotief gebruikt. Heeft dat leidmotief iets te maken met de inhoud van de film? vb. The Piano (1993) van Jane Campion, The Third Man (1949) van Carol Reed, Jaws (1975) van Steven Spielberg, Deliverance (1972) van John Boorman. vb. Shakespeare in Love (1998): 01.01 tot 01.43 eerste keer 1.52.30 tot 1.56.02 laatste keer In Adem is dat de muziek die Spinvis maakte met Geike Arnaert . In A1 leidmotief vanaf stappende voeten tot einde In A4 leidmotief tijdens Toms escape met Jimmy. In B4 tijdens de 1ste ontmoeting met Eline . De lyrics ‘Waiting’ en ‘Walking’ illustreren de beelden..

B Het midden van de film Het midden = dat wat op iets volgt en waarop nog iets volgt (Aristotoles). In dit deel krijgen we dikwijls de bevestiging van onze hypothesen. Ga vooral na 1 welke hindernissen (= problemen, obstakels) overwonnen moeten worden. Zijn dat uiterlijke en/of innerlijke hindernissen? vb. Shakespeare in Love (1998): huwelijk van Viola In Adem is dat de ziekte van Tom, de drugs, de problemen met zijn ouders, zijn relatie met Jimmy die een echte band met Eline verstoort. 2 of de protagonist een waardige antagonist (= nemesis) heeft. Goede slechteriken maken een goede film! vb. Salieri of Mozart in Amadeus (1984) van Milos Forman, Al Capone in The Untouchables (1987) van Brian De Palma, de metalen robot in Terminator 2: Judgment Day (1991) van James Cameron Waarom zijn de Belgen de dappersten onder de Galliërs? vb. Shakespeare in Love (1998): Lord Wessex: toekomstige echtgenoot van Viola In Adem is dat Jimmy, Toms kwade genius, een golem. De legende van de golem is oud en gaat op zijn minst terug tot de tijden waarin de joodse getto’s in steden zoals Praag bedreigd werden. Om hun gemeenschappen te beschermen zouden rabbi’s uit zuivere klei en water een kunstmens gemaakt hebben die ze tot leven brachten met de hulp van God: een golem. De magische formule die de rabbi’s gebruikten, bestond uit de combinatie van alle letters van het Hebreeuwse alfabet, die in de juiste volgorde de naam van God vormen. Op het voorhoofd van de golem of op een stukje perkament dat in zijn mond geschoven werd, stond emeth (‘waarheid’), een van de namen van God. Als de eerste letter werd uitgewist, stond er meth (‘dood’) en verging de golem weer tot stof. Deze sterke, maar lompe reus weerhield vijanden van verdere aanvallen op het getto. Xavier daarentegen is dan Toms goede genius.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

67

3 of de film rechtlijnig verloopt of met nevenverhalen (= subplots). subplot = een ondergeschikt verhaal dat het hoofdverhaal verduidelijkt of er in contrast mee staat vb. Michael Corleone in Sicilië, Sonny Corleone neergeschoten, Fredo Corleone de losbol in The Godfather (1972) van Francis Ford Coppola vb. Shakespeare in Love (1998): 18.30 tot 20.10, 29.28, 58.53 en 1.08.40 tot 1.12.40 het verhaal van Christopher Marlowe In Adem is dat de minder geslaagde en soms genante drugssubplot die leidt tot het brandblusapparaat gevecht 4 of je het wendingspunt 2 (= Plot Point 2) kan aanduiden. Plot Point 2 = het begin van het einde vb. de dood van Marlon Brando in de tomatentuin in The Godfather (1972) van Francis Ford Coppola vb. Shakespeare in Love (1998): 1.28.07 tot 1.29.08 en 1.34.00 Viola speelt Juliet In Adem is dat in C1 waar Tom te horen krijgt dat hij permanent binnen moet.

C Het einde van de film Na de laatste 15 minuten van de film herken je minstens twee van de vijf dikwijls weerkerende eindmomenten. 1. de crisis = er is geen weg terug, vanaf dat moment zal niets nog hetzelfde zijn als ervoor = valt dikwijls samen met Plot Point 2 vb. de dood van Marlon Brando in de tomatentuin in The Godfather (1972) van Francis Ford Coppola Jezus verlaten in de tuin van Getsehmaneh in Il Vangelo secondo Matteo (1964) van Pier Paolo Pasolini vb. Shakespeare in Love (1998): 1.28.07 tot 1.29.08 Viola moet trouwen met Wessex en gaat in Amerika wonen In Adem is dat in C1 waar Tom te horen krijgt dat hij permanent binnen moet. 2. de confrontatie = uit de crisis volgt onvermijdelijk de confrontatie tussen de twee hoofdkrachten van de film vb. de doopsequens in The Godfather (1972) van Francis Ford Coppola de laatste ontmoeting tussen Thomas More en Hendrik VIII in A Man for All Seasons (1966) van Fred Zinnemann vb. Shakespeare in Love (1998): 1.44.17 tot 1.47.40 in theater worden Shakespeare, Viola geconfronteerd met Wessex en koningin Elisabeth In Adem is dat in C2 In het ziekenhuis ziet hij Xavier terug. Zijn oude ziekenhuisvriend weet waarom ze als jongens met elkaar werden vergeleken in dat auditorium. Ze hebben dezelfde bloedgroep en ziektesymptomen. Ze wachten vandaag op hetzelfde paar longen. Wie krijgt de longen?

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

68

3. de verplichte of obligatorische scène = die scène die onmiddellijk na of tijdens de confrontatie komt, vaak de scène waarvoor de mensen naar de film komen kijken vb. wanneer Al Pacino flagrant liegt tegen zijn vrouw in The Godfather (1972) van Francis Ford Coppola wanneer Rett Butler eindelijk Scarlett O’Hare op haar nummer zet in Gone with the Wind (1939) van Victor Fleming wanneer Thomas More zegt dat hij liever sterft dan te tekenen in A Man for All Seasons (1966) van Fred Zinnemann vb. Shakespeare in Love (1998): 1.48.00 toy 1.49.00 Shakespeare en Viola nemen afscheid In Adem is dat in C6 met ma en pa Ma: Dat kunt ge ons toch niet aandoen. Pa: Wij zoveel voor u gedaan. 4. de climax = dat moment waarop de personages de verandering in hun leven ten volle op zich nemen en er de gevolgen van dragen vb. Al Pacino wordt de nieuwe Godfather Jezus gekruisigd Thomas More sterft in A Man for All Seasons (1966) van Fred Zinnemann de brandende slee in Citizen Kane (1941) van Orson Welles vb. Shakespeare in Love (1998): 1.49.10 tot 1.50.00 Shakespeare accepteert dat Viola weggaat en schrijft een nieuw stuk: Twelfth Night In Adem is dat…. In C10 waar Tom toch beslist voor een longtransplantatie (omdat Xavier koorts heeft) 5. de resolutie = de oplossing, positief en negatief vb. de vrouw wordt buitengesloten, de deur gaat dicht in The Godfather (1972) van Francis Ford Coppola Hendrik VIII kan nu trouwen in A Man for All Seasons (1966) van Fred Zinnemann, maar zal hij gelukkig zijn? Jezus is verrezen. vb. Shakespeare in Love (1998): 1.51.03 tot 1.52.39 Viola krijgt het eeuwige leven door de literatuur In Adem is dat ook in de allerlaatste shots: in C10 waar Tom op de operatiekamer: klaarligt voor de longtransplantatie en je de aanmoedigende stem van Eline hoort zeggen: “Allez Van Dam Tom” en tellen.. ( bron: Karel Deburchgrave in http://www.anatomievandefilm.be/) Opdracht 5 trailer ADEM.mov http://www.youtube.com/watch?v=3gk38wlVxnw Welke belangrijke elementen uit 8 (het scenario) komen in de trailer? 1 Het aerosoltoestel

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

69

2 Darth Vader 3 We blazen 4 Uitspraken als ‘ Ik wil meer. Ik wil alles’. ‘Blijven bewegen Tom. Tot uw laatste adem.’

9 Thematiek 1 De mucovisidose patiënt A Mucovisidose: meer dan een longziekte (ook taaislijmziekte of cystic fibrose,CF, genoemd) Mucovisidose is de meest voorkomende erfelijke, levensbedreigende ziekte in België. Elke week wordt in ons land een kind met muco geboren. Vijftienhonderd Belgische kinderen en jongvolwassenen hebben mucovisidose. Deze aandoening is ongeneeslijk en op termijn dodelijk, maar ze is niet besmettelijk. De gemiddelde levensverwachting schommelt nu rond de dertig jaar. Door een erfelijke afwijking is het slijm (mucus) abnormaal dik en taai. Daarvan komt ook de naam van de ziekte: muco(mucus)-visci(visceus)-dose(ziekte). In het Nederlands noemt men het ook taaislijmziekte. Bij gezonde mensen is slijm ondermeer nuttig om ingeademde stofdeeltjes en bacteriën uit de longen af te voeren. Het te dikke slijm van muco-patiënten vormt juist een ideale voedingsbodem voor bacteriën. Ze veroorzaken infecties en chronische bronchitis, die de longen op termijn zó aantasten dat ze niet meer werken. In de meeste gevallen zijn de longproblemen of de infecties die ermee gepaard gaan de oorzaak van de vroege dood van muco-patiënten. In tegenstelling tot wat mensen vaak denken, is muco echter meer dan alleen een longziekte. Meestal veroorzaakt het taaie slijm ook ernstige spijsverteringsproblemen. In de alvleesklier verstoppen de fijne afvoerkanalen, waardoor de verteringsenzymen die de klier produceert niet of amper tot in de darmen geraken. Het gevolg is dat het lichaam allerlei voedingsstoffen, vooral vetten, niet kan opnemen en de patiënt het risico op ondervoeding loopt. Naast ademhalings- en spijsverteringsproblemen, de twee symptomen waarmee elke patiënt kampt, hebben sommigen ook last van suikerziekte en darmverstoppingen. Bloedtest Naar schatting is zo'n half miljoen Belgen drager van het muco-gen, zonder dat ze zelf ziek zijn. Dat komt omdat mucovisidose een recessieve erfelijke aandoening is. Bij een dominante aandoening heb je alleen zieke en gezonde mensen. Dat de situatie iets ingewikkelder is bij recessieve aandoeningen, komt doordat de mens van elk gen twee exemplaren heeft. Het ene genexemplaar komt van je moeder, het andere van je vader. Mucovisidose is het schoolvoorbeeld van een ziekte die wordt veroorzaakt door een defect in één enkel gen. Iemand met één defect genexemplaar voor muco en één normaal exemplaar, is gezond. Hij is wel drager en kan het defecte gen doorgeven aan zijn nakomelingen. Wanneer een kind wordt geboren waarvan beide ouders drager zijn, is er een kans van 1 op 4 (=25%) dat het kind ook daadwerkelijk Cystic Fibrosis heeft. De kans op een gezond kind dat geen drager is, is eveneens 1 op 4 (=25%). De kans dat het kind gezond is, maar wel een nieuwe drager is van het Cystic Fibrosis gen, bedraagt 2 op 4 (=50%). Bij elke volgende zwangerschappen liggen die kansen weer hetzelfde.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

70

Een eenvoudige bloedtest kan voor bijna iedereen aantonen of hij drager is van een defect muco-gen. Het gen dat muco kan veroorzaken is immers al sinds 1989 gekend. Op dit moment weten we dat er minstens 700 verschillende defecten in kunnen voorkomen. Omdat de test alleen de tien meest voorkomende defecten opspoort, geeft een goede uitslag op de bloedtest slechts voor 85 procent zekerheid dat je geen drager bent. Als er daarentegen een muco-patiënt in de familie is, kan een arts echter opsporen welk defect ervan de oorzaak is. De test richt zich dan specifiek op dat defect. Bij een kind waarbij men muco vermoedt, zijn er meerdere diagnose-mogelijkheden. Het meest courante onderzoek is een zweettest, een bepaling van het zoutgehalte in het zweet. Dit ligt bij muco-patiënten veel hoger dan normaal. Natuurlijk is ook voor de diagnose een erfelijke test mogelijk. Een koppel dat al een kind met muco heeft of in de naaste familie een patiënt heeft, kan zelfs al vóór de geboorte een erfelijkheidstest laten uitvoeren. Wijst de test uit dat de foetus muco heeft, kan het koppel eventueel voor abortus kiezen. Overleving Dertig jaar geleden stierven muco-patiënten gemiddeld voor hun vijfde verjaardag. Dankzij vroege diagnose en moderne behandelingsmethoden veranderde dat en zien veel patiënten er niet ziek uit. Kinderen gaan gewoon naar school en heel wat onder hen volgen later hoger onderwijs. Sommigen vinden zelfs werk, maar dikwijls verzwijgen ze bij de sollicitatie hun ziekte. De behandeling is niet gericht op genezing (die is tot nog toe onmogelijk), maar louter op verlichting van de symptomen en uitstel van het ontstaan van longletsels. Omwille van de uiteenlopende symptomen, zijn muco-patiënten het best af in een multidisciplinair centrum. In bepaald opzicht is de behandeling nog meer belastend dan de symptomen: ze neemt elke dag een paar uur in beslag, zelfs als de patiënt zich relatief goed voelt. Concreet bestaat de behandeling uit vier onderdelen : • Om te beginnen is er de kinesitherapie. Minstens één tot twee keer per dag maakt de patiënt zijn luchtwegen vrij van slijmen. Dat kan door 'productief hoesten'. Daarnaast moet regelmatig sporten de algemene lichamelijke conditie op peil houden. • Het tweede deel van de behandeling is aerolsoltherapie, waarbij een aerosoltoestel slijmverdunnende geneesmiddelen tot in de diepe delen van de longen brengt. • Nummer drie zijn antibioticakuren, soms met ziekenhuisopname. • Ten slotte moet een muco-patiënt een calorierijk dieet volgen en bij alles wat hij eet capsules met verteringsenzymen slikken. Het aantal pilletjes kan oplopen tot honderd per dag. Ondanks aanzienlijke terugbetalingen, betaalt de patiënt per maand gemiddeld nog 350€ uit eigen zak. De enige hoop voor een definitieve genezing van muco ligt bij gentherapie. Onderzoekers proberen een normaal exemplaar van het muco-gen in te bouwen in de zieke cellen. Hoewel de techniek al bij enkele mensen werd uitgeprobeerd, heeft ze nog niemand genezen. Zelf-Hulpvereniging De Belgische Vereniging voor Strijd tegen Mucovisidose wil de levenskwaliteit van de patiënten en hun familie verbeteren. Ze geeft informatie over het leven met de ziekte, de behandeling, financiële aspecten en opvangmogelijkheden. Ze begeleidt patiënten en hun familie in de ziekenhuizen en organiseert ontmoetingen tussen families. Daarnaast informeert en vormt ze (para-)medici en psychosociale hulpverleners en behartigt ze de belagen van patiënten bij de overheid. Tenslotte steunt de vereniging het wetenschappelijk onderzoek en werkt ze aan de bekendmaking van mucovisidose naar het brede publiek toe. (Uit http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=81) B Wat vind je van vorige tekst terug in de film? Wat niet?

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

71

Wat wel? Dat.mucoviscidose ongeneeslijk is en op termijn dodelijk. Dat de gemiddelde levensverwachting schommelt rond de dertig jaar. Dat het slijm infecties veroorzaakt en chronische bronchitis, die de longen op termijn zó aantasten dat ze niet meer werken. Dat dankzij vroege diagnose en moderne behandelingsmethoden veel patiënten er niet ziek uit zien. Kinderen gaan gewoon naar school en heel wat onder hen volgen later hoger onderwijs. Sommigen vinden zelfs werk. Dat de behandeling van muco patiënten bestaat uit vier onderdelen : • Regelmatig sporten moet de algemene lichamelijke conditie op peil houden. • Het tweede deel van de behandeling is aerolsoltherapie, waarbij een aerosoltoestel slijmverdunnende geneesmiddelen tot in de diepe delen van de longen brengt. • Nummer drie zijn antibioticakuren, soms met ziekenhuisopname. • Ten slotte moet een muco-patiënt een calorierijk dieet volgen en bij alles wat hij eet capsules met verteringsenzymen slikken. Het aantal pilletjes kan oplopen tot honderd per dag. Wat niet? Dat mucoviscidose ook taaislijmziekte of cystic fibrose,CF, wordt genoemd. Dat elke week in ons land een kind met muco wordt geboren. Dat vijftienhonderd Belgische kinderen en jongvolwassenen mucoviscidose hebben Dat muco echter meer dan alleen een longziekte is. Meestal veroorzaakt het taaie slijm ook ernstige spijsverteringsproblemen. Naast ademhalings- en spijsverteringsproblemen, de twee symptomen waarmee elke patiënt kampt, hebben sommigen ook last van suikerziekte en darmverstoppingen. Dat een eenvoudige bloedtest kan aantonen of iemand drager is van een defect muco-gen. Dat bij een kind waarbij men muco vermoedt, er zijn meerdere diagnose-mogelijkheden zijn. Het meest courante onderzoek is een zweettest, een bepaling van het zoutgehalte in het zweet.. Wijst de test uit dat de foetus muco heeft, kan het koppel eventueel voor abortus kiezen. Dat dertig jaar geleden muco-patiënten stierven gemiddeld voor hun vijfde verjaardag. Dat zij dikwijls bij de sollicitatie hun ziekte verzwijgen. Dat ondanks aanzienlijke terugbetalingen, de patiënt per maand gemiddeld nog 350€ uit eigen zak betaalt. Dat de enige hoop voor een definitieve genezing van muco ligt bij gentherapie Hoewel de techniek al bij enkele mensen werd uitgeprobeerd, heeft ze nog niemand genezen C Hoe wordt het medisch personeel geportretteerd in de film? ? Vorm een mening aan de hand van de volgende stills. Vooral F3: hoe zie je die uitspraak:”Snel maar want morgen is er die match met Anderlecht” A

Kinepolis 2010

B1

B2

C


Karel Deburchgrave

72

Kinepolis 2010

D

E

F1


Karel Deburchgrave

73

Kinepolis 2010

F2

F3


Karel Deburchgrave

74

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

75

Als geruststelling van de patiënt.

2 Hoe reageren de ouders? A Een mama getuigt ... Het is en blijft een strijd om niet te vervallen in zijn slechte oude gewoontes van te veel gekluisterd te zitten aan zijn computer. De pc is vriend en vijand. Informatica is de richting die hij volgt, dus we moeten hem leren omgaan met pc, maar het venijn zit hem in de online spelletjes waar hij soms heel veel moeite mee heeft om er af te blijven. Hij blijft wel trainen in de duikclub 2x in de week, duiken in het weekend, neemt regelmatig zijn fiets, zelfs naar Haacht naar school af en toe, en gaat ook al eens op zijn eentje in het domein moutainbiken of lopen. Wat zijn gewicht betreft, heeft Bram zich heel goed kunnen houden. We waren gewaarschuwd dat hij enkele kilo’s zou bijkomen, en dat is ook zo geweest direct al in het begin van de vakantie op de reis. Hij is onder de drempel van de 80 gebleven, tot voor een tiental dagen. Hij is er precies heel hard van geschrokken, en is op dit ogenblik heel hard zijn best aan het doen om deze er terug af te krijgen. Het is goed dat hij dit ervaart, schrikt, en het is nog beter dat we zien dat hij het er niet wil bij laten. Dat hij zelf terug naar beneden wilt. Op school is hij super enthousiast gestart. Hij was heel blij terug naar zijn oude school te kunnen gaan, trots op wat hij dat jaar in het Zeepreventorium in De Haan heeft gepresteerd. Eerste indrukken van leerkrachten waren verbazend, niet alleen m.b.t. zijn gewicht, maar zeker wat betreft zijn karakter. De teruggetrokken gepeste Bram van destijds is een heel zelfzekere trotse gast geworden. Donderdag aanstaande hebben wij eerste oudercontact, ik ben benieuwd naar de reacties van de leerkrachten. Wat zijn schoolresultaten betreft, deze kunnen echt niet beter. De opmerkingen op zijn eerste rapport van de leerkrachten zijn schitterend en lovend. Ik hoop dat het zo blijft het hele jaar, en ook het volgende jaar. En dat hij nadien zeer gemotiveerd nog enkele jaren erbij kan doen. Vorig jaar heb ik jullie nog bedankt voor de nieuwe toekomst van Bram. Wij realiseren ons nog elke dag dat deze ommekeer met Bram er helemaal niet was geweest indien hij niet bij jullie de behandeling had kunnen ondergaan. En niet alleen de toekomst van Bram is positief veranderd, die van ons had ook helemaal niet zo roos gekleurd geweest als ze nu is, wij leden even hard onder de ongelukkige toestand van Bram als hij zelf. Jullie leveren goed werk daar. Nogmaals Chapeau.

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

76

(Zeepreventorium; Koninklijke baan 5, 8420 De Haan, http://www.zeepreventorium.be/site/contact ) 1 Wat zijn de Do’s en Donts voor mucopatiënten volgens die getuigenis? Donts te veel gekluisterd te zitten aan computer moet leren omgaan met pc, maar het venijn zit hem in de online spelletjes kilo’s zou bijkomen teruggetrokken gepeste Bram van destijds…. Do’s …. is een heel zelfzekere trotse gast geworden. trainen in de duikclub 2x in de week, duiken in het weekend. neem regelmatig zijn fiets en ga ook al eens moutainbiken of lopen. heel hard je best doen om kilo’s er terug af te krijgen. super enthousiast op school naar het Zeepreventorium in De Haan zeer gemotiveerd om nog enkele jaren verder te studeren. 2 Zie je een overeenkomst tussen Bram en Xavier uit de film? duiken B1 Hoe worden de ouders van Tom geportretteerd in de film? Overloop de scènes met de ouders. Welke conclusie trek je dan? Vind je dat er een genuanceerd portret wordt gegeven van de ouders? A1 Tom kijkt naar zijn moeder voor de toestemming. Tom beseft dat er iets fout is met hem. Tom: Mamma wat is er mis met mij? A3 Verjaardag Lucas en familie Overbezorgde en betuttelende vader beslist alles. “Waarom laat ge Lucan zelf niet beslissen, hij is toch oud genoeg”, suggereert Tom. Het overbezorgde, betuttelende en naïeve van de vader ( “En was het een gelukkige verjaardag jongen?”) staat tegenover het cynisme van Tom Tom: En gaat hij dan ook nog een danske doen? Tom: En aan alles is gedacht. Ge moet zelf niet blazen. Tom: Op onze gezondheid, eh man. B2 Terwijl Jimmy en Tom drugs bespreken belt ma om te zeggen dat Tom naar Lucas moet gaan. Tom vindt dat vervelend. Jimmy:Wacht nog een half uurtje (na de uitwerking van de drugs) dan vind je dat niet meer zo erg. B11 Met ma en Lucas buiten op een bank Lucas wil nog zwemmen in de zee. Op zijn rug Lucas:Dan blijf ik daar en ik drijf op mijn rug. Ik hoor niets en ik kijk naar de wolken. planting Tom: Rise Lord Vader

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

B17 Tom is te laat voor broer Pa.: Waar waart gij jongen? Ge waart te laat. B21 Ruzie met ouders. Pa: Ik zal Jimmy aangeven. Tom gaat naar Jimmy. C6 Ma en pa komen Pa wil naar koers kijken Ma: Dat kunt ge ons toch niet aandoen. Pa: Wij hebben zoveel voor u gedaan. C10 Tom krijgt toch long want Xavier heeft koorts. Tom aan ouders: Tom: Zegt dat Eline blijft wachten. Conclusie: De overbezorgde en betuttelende vader beslist alles. Beide ouders maken veel verwijten aan hun zoon: Mama “Dat kunt ge ons toch niet aandoen.” Papa: “Wij hebben zoveel voor u gedaan.” B2 Wat illustreren deze stills? A

Pa wil Jimmy aangeven B

Overbezorgde en betuttelende vader beslist alles. C

77

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

78

Overbezorgde vader denkt aan alles: Lucas kan niet blazen. D

Wil naar koers kijken. 3 Getuigenis van mucopatiënten A De dodentocht 17/08/'09 De dodentocht uitwandelen is al een prestatie op zich. Die 100 kilometer joggen, en daarbovenop met de fiets naar Bornem koersen en terug naar Ham, dat is een uitzonderlijke sportprestatie. Olivier Foets (21) uit Ham en Peter Van Gauwbergen (20) uit Tessenderlo hebben dit afgelopen weekend gepresteerd. Als we daarbij nog vermelden dat Peter een kortademige muco-patiënt is, dan durven we dit ‘bovenmenselijk’ noemen. “Stikkapot”, zeggen Olivier en Peter als ze zaterdag even over zessen ’s avonds van de fiets stappen aan zaal Kristoffelheem in Oostham. De broeierige hitte maakt elke inspanning nog eens dubbel zo zwaar. “De rit terug leek een pak verder dan de heenweg naar Bornem, en eigenlijk was die terugweg er ook te veel aan”, vindt Olivier. Peter haalt de schouders op. “Volgend jaar opnieuw”, zegt ie enkele minuten later al. Peter wil bewijzen dat mucopatiënten - muco is een ernstige erfelijke ziekte die voornamelijk longen en spijsverteringsstelsel aantast, nvdr - geen kasplantjes zijn. Daarvoor doet hij de ene opmerkelijke uitdaging na de andere. Slaapwandelen Vorig jaar fietsten de kameraden non-stop 900 kilometer. Nu gingen de sportieve twintigers nog een stap verder: 185 kilometer fietsen en de Dodentocht (100 kilometer) lopen, waaraan dit jaar overigens een recordaantal van 10.800 mensen deelnamen. “We hebben het effect van de nacht onderschat. Om zes uur ’s morgens hadden we een inzinking. Dat was op 60 kilometer. Het leek alsof we aan het slaapwandelen waren. Wat doe je dan? Doorstappen en wakker blijven want anders beland je in de gracht.” Tot op 60 kilometer hadden de ze de dodentocht ‘gelopen’. De eerste 30 kilometer zonder

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

79

stoppen, vanaf dan eventjes recupereren na een bevoorrading om weer over te gaan in looppas. “Wandelaars fluisterden tegen mekaar: ‘die krijgen hun klop nog wel’. Maar we zijn de volgende dag ‘s middags volgens planning aangekomen”, zeggen Peter en Olivier. En dan moesten ze weer de fiets op, voor 93 kilometer naar Ham. “Het duurde een uur vooraleer we omgekleed waren. We kregen onze kleren en schoenen niet uit want we geraakten niet meer met onze handen tot aan onze voeten”, zegt Peter. “Ik denk dat we nog twee weken plezier gaan hebben van onze prestatie.” Pizza Peter en Olivier hopen vooral dat hun prestatie een mooie steun oplevert voor het onderzoek naar de behandeling van mucovisidose. Peter is het springlevende bewijs dat deze ongeneeslijke longaandoening geen onoverkomelijke handicap is. Sporten is overigens een uitstekende therapie. En Peter gaat opmerkelijk ver daarin. “Tijdens het schooljaar sta ik om zes uur op om te lopen, en ‘s avonds loop ik weer. Of ik combineer mijn sporten: zes kilometer lopen naar het zwembad, zwemmen en teruglopen”, vertelt Peter. “Door de longziekte moet ik sneller ademen, maar ik ben in goede conditie. Wel heb ik door de muco in de loop der jaren nog diabetes gekregen. Dus dat moet ik ook nog in het oog houden. En nu wil ik een pizza Hawaï.” (uit Marij WYERS Het Belang http://www.hbvl.be/limburg/tessenderlo/looise-muco-patient-jogt-dodentocht.aspx ) Schrijf eens een mail naar redactie van Het Belang. Leg uit wat je vind van zo’n prestatie. Vergelijk met wat net, op 13 augustus 2010, tijdens de 41ste editie van Dodentocht in Bornem gebeurd is. Een deelnemer van de jaarlijkse Dodentocht in België is 300 meter voor de eindstreep overleden. De 59-jarige mannelijke wandelaar kreeg een hartstilstand. De wandeling is honderd kilometer lang. B Surf naar de volgende twee sites en beluister, bekijk of lees: De Spreekbeurt van Nina over Mucoviscidose http://www.youtube.com/watch?v=KrqketaVA40 De site van een 15-jarige mucopatiënt http://www.kinderlines.nl/homepages/plotsy.html Deze site is erg emotioneel. Reageer spontaan op wat je leest.. Geef je eigen persoonlijke mening over beide. C Belle Perez treurt om Jana «'Que viva la vida' heb ik destijds aan Jana opgedragen, en sindsdien beschouwde zij het als 'haar' song. Dat dééd mij iets.» Belle Perez (32) heeft verdriet. Ze rouwt om Jana, die niet eens achttien mocht worden. Het meisje, een superfan en vriendin van Belle, heeft haar gevecht tegen de ongeneeslijke ziekte mucoviscidose verloren. 'Wij hadden een speciale band, Jana en ik. Haar overlijden grijpt mij heel erg aan', zegt een zeer vedroefde Belle. Jana Van Rode uit Grimbergen was een mooie bloem die veel te vroeg is uitgebloeid. Vrijwel meteen na haar geboorte werd vastgesteld dat zij aan de ongeneeslijke ziekte mucoviscidose leed. Het meisje onderging twee longtransplantaties. Toch werd Jana slechts 17,5 jaar. Ten tijde van Belles deelname aan 'Eurosong 2006' bracht Dag Allemaal de twee met elkaar in contact. Die hartelijke ontmoeting betekende heel veel voor Jana. En ook voor

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

80

Belle. 'Enkele weken voor Jana's overlijden heb ik haar nog bezocht in het ziekenhuis', vertelt Belle met stille stem. 'Jana had dolgraag mijn concert in de Lotto Arena meegemaakt, maar haar gezondheid liet dat niet toe. Mijn bezoek was voor haar een complete verrassing. En ik ben zo dankbaar dat ik Jana nog eens heb kunnen zien….' Hoe was die laatste ontmoeting? Gezellig. Niets wees er eigenlijk op dat Jana geen maand meer te leven had. Ook al is geweten dat mucopatiënten doorgaans niet oud worden. Jana zag er wel bleek uit en kreeg zuurstof toegediend. Je kon zien dat zij ziek was. Toch was ze even opgewekt als anders. Toen ik haar kamertje binnenkwam, kreeg Jana zelfs een blos op de wangen. Zo mooi om te zien. Waarover hebben jullie gepraat? Het was zeker geen somber gesprek. Jana had toekomstplannen in overvloed. Zo wilde ze haar rijbewijs halen en zij keek ernaar uit om de kliniek te mogen verlaten. Kortom, Jana was levenslustig zoals altijd. Zo zal ik me haar ook blijven herinneren. En ook als een meisje dat wijs was voor haar leeftijd. Ongelooflijk toch, dat Jana zo kort voor haar overlijden nog zo blijgezind was. Maar tegelijk was zij heel realistisch. Dat is normaal als je al je hele leven weet dat je ongeneeslijk ziek bent en dat je wellicht niet zo oud zal worden als anderen. Voor Jana was het constant wikken en wegen. Zij moest voortdurend het ziekenhuis in en uit. En altijd weer was er de vraag welk resultaat de behandeling zou hebben. Jana heeft gevochten, tot het bittere einde. 'Ik ben een straffe, hé', hoor ik haar nog zeggen. (met vochtige ogen) En dat wàs ze, zeer zeker. Telkens opnieuw slaagde zij erin om er weer bovenop te komen. Maar die laatste keer is haar dat niet gelukt…. Denk jij dat Jana, toen je haar die laatste keer zag, besefte dat haar einde naderde? Die indruk had ik niet. Jana's ziekteproces is altijd in pieken verlopen. Bij periodes voelde zij zich heel goed, maar plots kon het erg slecht met haar gaan. 't Viel mij op hoe hecht Jana's band met haar familie was. Er werd bij hen thuis heel open over haar ziekte gepraat. Soms met een lach, maar vaak met een traan. En hoe uitzichtloos het er soms allemaal uitzag, toch probeerde Jana's moeder Daisy de meeste dingen met humor op te lossen. Haar overlijden moet hard zijn aangekomen bij jou. Heel erg, ja. Toen ik Jana dat laatste bezoekje bracht, dacht zij dat ze een vijftal dagen later weer naar huis zou mogen. Het was voor mij dan ook een enorme schok toen Jana's moeder mij enkele weken later een sms stuurde met de boodschap dat 'haar meisje was vertrokken naar een plek waar wij haar niet meer kunnen volgen'. Ze vroeg me om Jana nooit te vergeten. Ze mag gerust zijn, dat zal ik nooit doen. Jana had een bijzondere plaats in je hart, hé. Ja, al van bij onze eerste kennismaking was zij speciaal voor mij. Enkele dagen geleden was ik aan het grasduinen in oude knipsels omdat ik een boek aan het voorbereiden ben. Zo kreeg ik weer die Dag Allemaal-reportage van Jana en mij te zien. (zachtjes) De tranen sprongen in m'n ogen. Jana was zo'n lief meisje. Wij hadden een speciale band. Ze was tenger en klein, maar toch keek iedereen naar haar op, snap je. Zij had zoveel innerlijke kracht. Hadden jullie sinds die eerste ontmoeting nog veel contact? Zeker. Wij mailden elkaar geregeld, en Jana is naar een aantal van m'n concerten gekomen. Ik was altijd heel blij om haar te zien. Op Jana's crematie kon jij niet aanwezig zijn. Ik was in het buitenland, spijtig genoeg. Maar ik weet dat 'Que viva la vida' meermaals is gedraaid. Dat liedje heb ik destijds aan Jana opgedragen, en sindsdien beschouwde zij het als 'haar' song. Dat dééd mij iets. Misschien was het de boodschap die Jana zo aansprak?

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

81

Ik denk het. 'Que viva la vida' gaat erover dat je van het leven moet genieten. En dat je problemen enkel zélf kan oplossen. En dat heeft Jana zo dikwijls gedaan. Ondraaglijk Vanzelfsprekend zal ook Daisy, de moeder van Jana, altijd met bijzonder warme gevoelens terugdenken aan haar pas overleden dochter. 'Jana heeft werkelijk alle pech van de wereld gehad', zegt Jana's mama geëmotioneerd. 'Niet lang nadat ze Belle voor het eerst had ontmoet, onderging ze een eerste longtransplantatie. Vorig jaar werd die operatie overgedaan. Maar net als de eerste keer was er een chronische afstoting. Die is mijn lieve dochter fataal geworden.' Heeft Jana op het einde erg geleden? Nee, en dat is in zekere zin een troost. Op het einde sukkelde Jana wel met haar maag, door de vele medicatie. Plots is het heel snel gegaan. Op vrijdag 25 juli is zij ingeslapen. (stilte) Het verlies van Jana moet ondraaglijk zijn voor jullie. Ja…Wij wisten dat Jana niet oud zou worden, maar hadden uiteraard gehoopt op iets meer. Ze is uiteindelijk slechts 17,5 jaar geworden. Vergeet vooral niet dat half jaar te vermelden, want Jana zette graag de puntjes op de i. Heeft Jana nog van iedereen afscheid kunnen nemen? Van de meeste mensen toch. Toen Belle haar die laatste keer bezocht, wist Jana nog niet hoe dramatisch het met haar was gesteld. Dat bezoek heeft mijn dochter onnoemelijk veel plezier gedaan. Die dag mocht zij eigenlijk voor enkele uren naar huis, maar ze is met plezier in het ziekenhuis gebleven. Omdat Belle kwam. We wilden deze maand met Jana enkele keren naar Belle gaan kijken. Ik vind het zo erg dat we Jana dat grote plezier niet meer kunnen schenken. Zij vond Belle toch zo geweldig. De affectie was wederzijds. Inderdaad. Toen Jana werd gecremeerd, liet Belle een prachtig bloemstuk bezorgen. Een hart van rozen. Dat hebben we op Jana's kist gezet. Ik weet dat Belle het enorm jammer vond dat ze er niet bij kon zijn op Jana's uitvaart, maar dat ze met haar hart wél bij ons was. Ik wik haar nu een rouwprentje bezorgen, dat is er nog niet van gekomen. Eerst moet ons gezin weer zijn draai vinden.. Want het leven gaat verder, hoe moeilijk dat ook zal zijn. (stil) 't Is heel moeilijk, ja. Toch zijn wij dankbaar voor die extra jaren die Jana heeft gekregen. Ze heeft ook tot op het allerlaatste haar joie de vivre bewaard. Zelfs toen de professoren haar vertelden dat ze niets meer voor haar konden doen, bleef zij positief. Ja, ze was heel speciaal, mijn dochter. Er was dan ook enorm veel volk op de uitvaart. Dat is waar, al herinner ik me daar weinig van. Ik weet dat de rij mensen eindeloos leek, ja. En er werd enkel muziek gedraaid die Jana zelf had uitgekozen. Haar lievelingsliedje van Belle Perez, onder meer. Inderdaad. Aan 'Que viva la vida' heeft mijn dochter zich altijd opgetrokken. Het heeft ons allemaal veel plezier gedaan dat twee andere mucopatiënten, de tweeling Claire en Michel, aanwezig waren. Claire onderging enkele weken na Jana ook een tweede longtransplantatie. Zij heeft op de uitvaart een zelfgeschreven tekst voorgelezen. Dat was zeer moedig van haar. Belle zegt dat zij Jana nooit zal vergeten. En ik weet dat zij dat meent. De urne met Jana's asse staat nu bij ons thuis, op de plek waar zij het allerliefste was. Onze dochter laat een grote leegte na. Gelukkig heeft zij ons nog voldoende te doen gegeven, zodat wij nog zeker enkele jaren bezig zullen zijn met dingen die Jana ter harte nam. Hoe bedoel je precies? Een goeie vriendin van Jana heeft een vzw gesticht die zich inzet voor jonge patiënten. Wij willen daaraan meewerken. Zo blijft Jana op een manier verder leven. En dan is er een

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

82

veulentje waar Jana halsoverkop verliefd op is geworden en waar wij nu voor zorgen. En verder…. We leven nu van dag tot dag. We hebben betere, maar ook mindere dagen. Jana liet haar hoofd nooit hangen. Dus voel ik mij verplicht om dat ook niet te doen, hoe diep m'n verdriet ook is. Ik koester de mooie momenten met Jana. Er is zoveel goeds geweest. Daar kan ik een leven lang mee verder. Bedankt voor dit gesprek met en nog heel veel sterkte. (Uit http://www.verlegeensteen.be/projecten/bloemmetje/belleperez/belleperez.htm) B Wat vind je in dit gesprek met Belle Perez terug in de film? Wat niet? Wat wel? Jana heeft haar gevecht tegen de ongeneeslijke ziekte mucoviscidose verloren.(zoals Lucas) Jana onderging longtransplantaties. Jana zag er wel bleek uit en kreeg zuurstof toegediend. Toch was ze even opgewekt als anders. Jana had toekomstplannen in overvloed. Zo wilde ze haar rijbewijs halen (zie planting) zij keek ernaar uit om de kliniek te mogen verlaten. Jana was levenslustig. Maar tegelijk was zij heel realistisch. Dat is normaal als je al je hele leven weet dat je ongeneeslijk ziek bent en dat je wellicht niet zo oud zal worden als anderen. Voor Jana was het constant wikken en wegen. Zij moest voortdurend het ziekenhuis in en uit. En altijd weer was er de vraag welk resultaat de behandeling zou hebben. Jana heeft gevochten, tot het bittere einde. Telkens opnieuw slaagde zij erin om er weer bovenop te komen. Jana's ziekteproces is in pieken verlopen. Bij periodes voelde zij zich heel goed, maar plots kon het erg slecht met haar gaan. Ze heeft ook tot op het allerlaatste haar joie de vivre bewaard. Zelfs toen de professoren haar vertelden dat ze niets meer voor haar konden doen, bleef zij positief. Wat zeker niet? 't Viel mij op hoe hecht Jana's band met haar familie was. Er werd bij hen thuis heel open over haar ziekte gepraat. Soms met een lach, maar vaak met een traan. En hoe uitzichtloos het er soms allemaal uitzag, toch probeerde Jana's moeder Daisy de meeste dingen met humor op te lossen. Jana onderging een eerste longtransplantatie. Vorig jaar werd die operatie overgedaan. Maar net als de eerste keer was er een chronische afstoting. Die is haar fataal geworden. Op het einde sukkelde Jana wel met haar maag, door de vele medicatie.

10 Pers

Kritieken / Recensies

(Bij het maken van dit dossier begin augustus 2010 was er slechts één recensie) 1 ADEM

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

83

Het leven zoals het is, als mucopatiënt. Dat is ADEM, het langspeelfilmdebuut van Hans Van Nuffel dus niet. Geenszins. Je bent jong en je wil wat. Leven bijvoorbeeld, “de dagen opeten”. Dat zeker wel. En dat terwijl in je de vijand huist. In de proloog herinnert Tom zich dat hij als piepjonge knaap aan een auditorium nokvol dokters werd voorgesteld. Hij voelde zich ‘speciaal’, al was hij dan louter een speciaal geval. De jongen voelt zich de gevangene van zijn eigen lichaam, van zijn ziekte… Eindigheid, (willen) leven, dood, leven, haast, egoïsme, solidariteit, (on)verantwoordelijkheid, rivaliteit, woede vooral, … ADEM kolkt van de thema’s. Tom heeft geen tijd te verliezen. Hij wil leven, niet overleven zoals zijn oudere broer Lucas, die dezelfde ziekte als hij heeft. “’t Enige wat telt is nu!” en “Ik heb niks gedaan in de tijd die ik had”. Uit de mond van een mucoviscidose-patiënt klinken dergelijke slagzinnen hard, maar nooit pathetisch. Wel vol zelfverwijt. Tom brengt meer tijd door in het ziekenhuis dan hem lief is. Zijn machteloosheid tegen de in hem woelende ziekte is ronduit frustrerend en maakt hem cynisch. Muco is erfelijk. Zijn broer Lucas, die al in een verdergevorderd stadium van de ziekte is, wacht gelaten op een donor, op een longtransplantatie…. Tom kan Lucas’ aftakeling niet langer aanzien, amper verdragen. Contact tussen beiden is heel moeizaam. In Xavier, zijn buurman in het ziekenhuis (diepzeeduiker/onderwaterfotograaf), opschepperig en tuk op avontuur, herkent Tom een goede genius, in zijn maat Jimmy een kwade genius, een golem. Een alter ego? In hem projecteert Van Nuffel – het is ten slotte zijn verhaal - al zijn kwaadheid, tegen de ziekte, tegen het ziekenhuis, tegen medicijnen, zelfs tegen de al even zieke Xavier met wie hij ooit zal moeten wedijveren voor een donor… De dood is evenwel geen spook onder een groot wit laken (zoals in het ziekenhuis of bij een ongeval op de autoweg), maar een gezel (!) die constant op de uitkijk staat, die bijtijds soelaas biedt hoe eigenaardig dat ook mag klinken. En altijd dichtbij. En toch neemt Xavier ook zijn… verantwoordelijkheid; hij wil geen kind van zijn liefje Anneleen, ook al een mucopatiënte, terwijl zij net wel die kinderwens koestert… Iedereen wil hoe dan ook een normaal leven, ook al beseffen ze dat dat quasi onmogelijk is… In Eline (Anemone Aanrijding in Moskou Valcke, imponerend) die een afdeling verderop resideert in een isolatiekamer, ten prooi aan een of ander virus, treft Tom een liefje-uit-de-duizend. Dat zorgt voor de mooiste en intiemste scènes: een kusje op het glas dat de zondagskinderen (!) scheidt. En het weerzien aan een tafel van het cafetaria in het ziekenhuis (eenmaal het meisje vrij is uit haar vacuüm kamer); een live gesprekje wil niet echt vlotten… Dan maar gsm’metje spelen. Een vondst. Zo hadden er wel meer ons mogen verrassen. Dankzij de muziek van Spinvis wint ADEM aan sfeer. DOP Ruben Dagen zonder lief Impens filmt zeer clean, klinisch zelfs. Een wereld zonder gevoel… zonder sentiment. Het wintert er altijd en overal. Van Nuffel jongleert met contrasten, tovert zijn personages wat graag om tot marionetten. En aan het koordje wordt getrokken. Door zowat alles en iedereen. ADEM is intelligent en doordacht gefilmd al wordt er dan af en toe wat vlakjes geacteerd. Stef Tom Aerts doet al wat hij kan. Van zodra Anemone Eline Valcke evenwel in beeld komt spettert het en besef je pas wat ADEM had kunnen zijn. Genrefilmer Hans Van Nuffel, die met brio aan het Rits afstudeerde met het even meesterlijke als dwarse kleinood Het einde van de reis staat aan het begin van zijn reis. Het talent is ontegensprekelijk aanwezig, nu nog even ontginnen en een juist evenwicht vinden. ( FREDDY SARTOR in FILMMAGIE, september 2010) Juist of onjuist? Zijn de volgende beweringen terug te vinden in de recensie? Ja of nee? Verklaar je antwoord. 1 ADEM kun je gevat samenvatten als “Het leven zoals het is, als mucopatiënt.” Nee

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

84

2 In de proloog herinnert Tom zich dat hij als piepjonge knaap aan een auditorium nokvol dokters werd voorgesteld. Hij voelde zich ‘vernederd’. Nee 3 Tom voelt zich de gevangene van zijn eigen lichaam door die ziekte. Ja 4 ADEM behandelt te veel thema’s voor een debuut. Nee 5 Tom wil overleven zoals zijn oudere broer Lucas, die dezelfde ziekte als hij heeft. Nee 6 “’t Enige wat telt is nu!” en “Ik heb niks gedaan in de tijd die ik had” klinken helemaal niet pathetisch uit de mond van een mucoviscidose-patiënt. Ja 7 Tom is veel te cynisch. Nee 8 Tom kan Lucas’ aftakeling amper verdragen. Ja 9 Tom en Lucas hebben moeilijk contact met mekaar Ja 10 In Xavier herkent Tom een goede genius, in zijn maat Jimmy een kwade. Ja 11 Jimmy is duidelijk Toms alter ego. Nee 12 In Xavier projecteert Van Nuffel al zijn kwaadheid, tegen de ziekte, tegen het ziekenhuis, tegen medicijnen. Ja 13 De dood is zoals een spook onder een groot wit laken (zoals in het ziekenhuis of bij een ongeval op de autoweg). Nee 14 In Eline treft Tom een liefje-uit-de-duizend. Ja 15 De mooiste en intiemste scène is een kusje op het glas dat Tom van Eline scheidt. Ja 16 Het weerzien tussen Tom en Eline aan een tafel nadat ze vrij is uit haar vacuüm kamer wil niet echt vlotten… Dan maar gsm’metje spelen!. Deze scène is eén van de vele filmvondsten uit de film. Nee 17 DOP betekent werkloos. Nee (DOP = director of photography)

Nee

18 De muziek van Spinvis is zeer sfeervol. Ja 19 Ruben Impens filmt Dagen zonder lief zeer clean, klinisch zelfs. Nee 20 ADEM is intelligent en doordacht gefilmd en er wordt spetterend geacteerd. Nee 2 Lees de volgende vijf recensies van Adem. Lees de filmrecensies uit Knack, Humo, De Morgen, KUT Site en Digg* film besprekingen. (http://knack.rnews.be/nl/actualiteit/, http://www.humo.be/, http://www.demorgen.be/, http://www.kutsite.com/,http://www.digg.be/moviehome.php)

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

85

Welke filmkritiek sluit het meest aan bij jouw mening? Is die filmkritiek positief of negatief voor de film? Wanneer je dan die recensie gekozen hebt dan druk je die filmkritiek af en 1 onderstreep je in blauw drie argumenten waarmee je volledig akkoord gaat en leg je uit waarom . 2 onderstreep je in rood twee argumenten waarmee je totaal niet akkoord gaat en leg je uit waarom . 3 onderstreep je in groen een argument dat volgens de auteur gebaseerd is op ernstig onderzoek. 4 onderstreep je in geel de kern van het artikel en leg je uit waarom je die koos. 5 onderstreep je in oranje een argument of een idee dat alleen in dat artikel voorkomt en niet in het artikel van Freddy Sartor uit Filmmagie.

11 Opdrachten 1 Individueel A De film a Vat de film in jouw woorden samen. b Herken je gebeurtenissen uit je eigen leven? c In welk personage herken je jezelf? d Welke scène is je het meest bijgebleven en waarom? e Waarom heeft de film je kunnen boeien / waarom niet? f Voor wie is Adem, denk je? Voor welke leeftijd? B De realiteit a Hoe zou jij reageren als je te horen kreeg dat de interessante vriend(in) die je net hebt leren kennen mucopatiënt is? b Hoe vertel je aan je ouders/partner dat het kindje dat je verwacht muco zal hebben? c Zou jij de moed kunnen opbrengen om openlijk in de klas over je ziekte te praten? d Hoe reageer je als je dit leest? ‘'Zo'n longtransplantatie kost immers al snel 7.000 euro, een bedrag dat veel mensen onmogelijk kunnen betalen.” C Reageer op de volgende negatieve uitspraken. Geef commentaar bij de volgende meningen. a Liever kijken naar het echte ‘leven zoals het is’: daar vind je zo geen romantische love stories en spannende drugshandeltjes. b Ik wil niet geconfronteerd worden met ziektes in de cinema. Er is al genoeg ellende in de realiteit. c Onze kineasten moeten met hun pollen afblijven van actiescènes. Ze kunnen het toch niet. Laat dat over aan Hollywood. d Films over ziektes zoals Ben X of Planta A4 : ze komen me de strot uit!

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

86

Planta 4 (2003) Larenzo’s Oil (1992) Awakenings (1990) What's Eating Gilbert Grape? (1993) One Flew Over the Coocoo’s Nest. (1975) Philadelphia (1993) I am Sam (2001) Girl, Interrupted (1999) The Notebook (2004) Iris (2001) My Life Without Me (2003) The Bucket List (2007) The Mighty (1998) The Elephant Man (1980) Mask (1985) D Visueel a Welke zijn je vijf favoriete filmfouten? Waarom? Surf naar de volgende sites: http://www.moviemistakes.com/imdb250 Mistakes in the IMDb top 250. Just because a movie's great, doesn't mean it's entirely without flaws - on these pages you'll find some classic bloopers. http://www.moviemistakes.com/best.php Best movie mistakes of all time. http://www.moviemistakes.com/picture70869 Movie goofs, mistakes, bloopers, quotes and trivia in movies and TV shows, updated daily. http://zv.clint.be/forum/film_bloopers Film bloopers. http://www.myvideo.nl/watch/4979685 Tv & Film Bloopers b Bekijk de verschillende parodieën op ‘films over ziektes’ op Internet. The Bull Gnome (The Elephant Man WoW parody) http://il.youtube.com/watch?v=4LErNfuvZK0 MAN WITH MAD CAT DISEASE http://il.youtube.com/watch?v=NAC30vNRCIQ "I Am Sam Milk" Movie Trailer http://il.youtube.com/watch?v=HSEpD_a0R2g You Have AIDS parody of "This Years Love" by David Gray from BS http://il.youtube.com/watch?v=u6Ih3yG4IrA Arnie parodie du film What's Eating Gilbert Grape? http://www.youtube.com/watch?v=BPsPv6IKjHQ Trailer of the parody of one flew over the cuckoo's nest http://il.youtube.com/watch?v=4GD-cy3r6nM Los Simpsons Cuckoo´s Nest Parodia http://il.youtube.com/watch?v=0eycZi38B9M&feature=related Welke parodie vind je het meest geslaagd? Leg uit waarom. Komt er op Adem ook een parodie, denk je? 2 Groepswerk:

Kinepolis 2010


Karel Deburchgrave

87

a Bedenk een originele campagne om mensen te informeren over muco. Een campagne die bij je klasgenoten zal aanslaan! b Bekijk de filmpjes Acceptatie MS (multiple sclerose), (2010) op http://il.youtube.com/watch? v=IJncyd23ZHA. Documentaire over de ziekte ALS van Aristos Bouïus http://il.youtube.com/watch?v=VJHkFJydMog&feature=related My Experience of Having ALS - Stephen Hawking http://il.youtube.com/watch?v=tb4TygbNfrU&feature=related 'Twilight' Parody on Vampirism - By "The Hillywood Show" http://il.youtube.com/watch?v=2MKz0gkcgAo Zou je met de klas een gelijkaardig filmpje kunnen draaien over muco of over een muco patiënt? Voor meer informatie: Belgische Vereniging voor Strijd tegen Mucoviscidose, Joseph Borlélaan 12, 1160 Brussel, van maandag tot vrijdag tussen 9 en 17 uur: tel. 02/675.57.69 of fax 02/675.58.99. e-mail:[email protected]

Karel Deburchgrave

INHOUD. Filmdossier Adem met antwoorden

Recommend Documents