1
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Inhoud Feiten & cijfers Interview Jaaroverzicht 2013
nic
en
mu
dr
ac
ht
Com
Op
33
14
ag
13
rsl
12 Bedrij f
ve
t 4
el
ich
cie
erz
an
rov
Fin
Jaa
atie
Overig
15
17 BKOR
Voorwo o
rd 3
20 SIR
4 Colofon 3
24
23 n 25 Florian Krepcik 27 29 n e n ru 30 an D v t k r e n b i l Gi riep G per s a J
21
Jay Ta
gs
s
ing
onin
ce
Wim K
ffi
Ko n
T
tO Ar
Ja n
TEN
28
16 l a Sta r 19 s a e Jon nn o R h t be Els
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
ch
ra Opd
ers
m tne
2
FEITEN & CIJFERS 2013
Voorwoord
Met veel plezier presenteren wij u ons digitale jaaroverzicht met feiten en cijfers over het jaar 2013. Het Centrum Beeldende Kunst (CBK) Rotterdam heeft in dit jaar ferme stappen gezet. Naast het bieden van een aantrekkelijk en relevant aanbod, stond 2013 voor het CBK Rotterdam ook in het teken van heroriënteren en reorganiseren. De bezuiniging die volgde na vaststelling van de Cultuurplanperiode 20132016, noopte het CBK Rotterdam tot ingrijpende maatregelen die grote consequenties hadden voor de dagelijkse gang van zaken. Het blijkt echter dat de hele kunstsector, ondanks economische crisis en forse bezuinigingen, over enorm veel veerkracht en dadendrang beschikt. En ook het CBK Rotterdam stroopte de mouwen op. Met de volgende feiten en cijfers laat het CBK Rotterdam zien dat de Rotterdamse beeldende kunst springlevend blijft en op alle denkbare manieren bijdraagt aan de kwaliteit en levendigheid van een stad die voortdurend in beweging is. Ove Lucas directeur CBK Rotterdam
3
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Jaaroverzicht
2013
“In een stad als Rotterdam werden in een halve eeuw meer dan duizend werken van bekende en minder bekende, internationale en lokale, dode en levende kunstenaars aan de straat toegevoegd (...) een tot de verbeelding sprekend beeldenbestand. Maar het is ook een verzameling die piept, kraakt en waarvan vele werken ouderdomsgebreken vertonen. Hoeveel is genoeg? Welk kunstwerk moet bewaard en onderhouden worden en waarom? En wat doen we met de afvallers?” De theepot, Anne Mercedes Langhorst
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
4
Jaaroverzicht 2013
nemen. We omkleden herplaatsingen met brochures, informatie, onderzoek, onthullingen, interviews, om de nieuwe eigenaren alle kunsthistorische achtergronden mee te geven en het draagvlak in de buurt te versterken. In 2013 verhuisden we enkele beelden naar Hoek van Holland en herplaatsten een gigantisch kunstwerk van Dick Elffers uit Pernis naar Hoogvliet, dat daarmee een tweede artistiek icoon heeft, op een steenworp afstand van de Miereneter van Calder die zelf trouwens dat najaar op reis ging naar een
Waar mogelijk wil het CBK Rotterdam verweesde beelden herbestemmen en het onderzoekt daartoe de mogelijkheden. Daarnaast ondersteunt het alternatieven zoals twee experimenten in 2013: De Schouwplaats van Kamiel Verschuren in het Zuiderpark met oude ornamenten in een groene kamer en het beeldensanatorium van het Observatorium onder het Kleinpolderplein waar het CBK Rotterdam wachtende sokkels vult. Naast zulke pilots laat het CBK Rotterdam beelden adopteren. Steeds meer partijen raken er in geïnteresseerd de zorg van beelden op zich te
tentoonstelling in Düsseldorf. Kunst in de openbare ruimte is letterlijk en figuurlijk in beweging. Over dit soort kwesties rond kunst in de openbare ruimte ging het symposium in juni. Ontzamelen en herbestemmen waren voor 2013 een rode draad, en dat zal nog wel een tijd zo blijven.
Gastarbeidermonument, Hans van Bethem
Met die tekst luidde het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam zijn symposium Less is More, More or Less in over ontzamelen (het herijken en herbestemmen van een collectie of delen daarvan). Die bijeenkomst in TENT trok op 7 juni 2013 veel kunstprofessionals: ontzamelen gaat veel partijen in Nederland aan. Voor het CBK Rotterdam gaat het vooral over de kunst in de openbare ruimte. Door sloop gaan beschilderde muren ten onder, sculpturen blijven achter op voormalige schoolpleinen.
5
Maar fundamenteler nog: het bezinnen, wat bij zo’n beeldenschouw en symposium hoort, was bepalend voor het afgelopen jaar. Het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam is een andere organisatie geworden. Het heeft twee onderdelen gehandhaafd, namelijk feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Jaaroverzicht 2013
van SIR en diens Schouwploeg, georganiseerd in TENT, waar projecten via het Art Office gestalte kregen. Intussen verhuisde een afgeslankt CBK Rotterdam naar een kantoor boven V2_, om de hoek bij de Witte de Withstraat, dichter bij de tentoonstellingsruimte TENT. Daarmee raakten we fysiek gescheiden van de Kunstuitleen, die officieel nog bij het CBK Rotterdam hoort. We bestuderen of de uitleen helemaal verzelfstandigt, net als voor 1982, of deels bij het CBK Rotterdam blijft.
cultuurplan, waardoor het CBK Rotterdam drastisch moest inkrimpen. Mensen zijn ontslagen. Taken zijn losgelaten. Het betekende een jaar van afscheid, opbouw, onderzoek, herijking, van bestendiging van onze verhouding tot het culturele veld. Minder output, meer kennissector. We konden ons minder tentoonstellingen permitteren wat we compenseerden met meer activiteiten zoals debatten en avondprogramma’s, waarbij we onze programmering verdiepten en nieuwe verbindingen legden. Zoals bij het symposium Less is More, More or Less: een initiatief van BKOR, met aandacht voor de collectie
Nu gesitueerd aan de Witte de Withstraat, heeft het CBK Rotterdam met andere culturele instellingen in de straat het Kunstblock opgericht. Worm, TENT, V2_, Showroom Mama, Witte de With en het CBK Rotterdam hebben zich daarin verenigd om de potenties van de Witte de Withstraat als smeltkroes van verschillende culturen en interesses beter te gebruiken en te promoten. Een eerste daad was De Wereld van het Witte de Withkwartier, als vervanging voor de vroegere seizoensopening van het cultureel progamma in september. Zo kon opnieuw
Kryptonian Ice Lake, Guido Marsille en Onno Poiesz
TENT (dat tentoonstellingen organiseert aan de Witte de Withstraat 50) en BKOR (Beeldende Kunst en Openbare Ruimte). Vooral die laatste is intensief gaan samenwerken met Sculpture International Rotterdam, dat sinds 2013 is gefuseerd met het CBK Rotterdam. Aanvullend richtten we een extra afdeling in, het Art Office, waar kunstenaars terecht kunnen voor zaken rondom hun beroepspraktijk. De veranderingen ontstonden na de bezuiniging die de gemeente het jaar ervoor aankondigde bij het nieuwe
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
6
Jaaroverzicht 2013
Onno Poiesz en een zitplek van Guido Marsille is de Noordsingel voltooid. Op Zuid rondde het CBK Rotterdam nog drie grote kunstwerken af: Raamvertellingen in Pendrecht, Light Gig en de Wilhelminasteen op de Kop van Zuid. Raamvertellingen, de verhalende glaskunstwerken van en over Pendrecht, kreeg een tweede fase in opnieuw een reeks glasramen in portiekwoningen, ontworpen door Jan van de Pavert en Milou van Ham met als thema utopieën en idealen. Het lichtkunstwerk Light
van enkele kunstwerken in de openbare ruimte. Zo werd in 2013 het Gastarbeidermonument opgeleverd en het Slavernijmonument, ontworpen door respectievelijk Hans van Bentem en Alex da Silva, beide voor en met burgerinitiatieven, om een vergeten geschiedenis zichtbaar te maken zodat ook de jongere generaties Rotterdammers weten waar hun voorouders vandaan kwamen. Geschiedenis was ook leidend in het monument voor Holland Pop 1970 en in het Singelplan, waarmee het CBK Rotterdam al bijna vijftien jaar de singels op Noord volgt met kunstenplannen. Met kunstwerken van Henk Visch,
Gig van Giny Vos in de etalage van LantarenVenster toont galopperende paarden naar Eadward Muybridge die in dit filmhuis herinneren aan de eerste stappen in de filmgeschiedenis en dit grootstedelijke gebied een majestueuze uitstraling geven. De Wilhelminapier nadert zijn voltooiing en de gebruikers en bewoners hebben behoefte aan een upgrade van het gebied. Hier werd de Wilhelminasteen van Arnoud Holleman opgeleverd, met een tijdscapsule net als de steen en capsule die de piepjonge koningin Wilhelmina in 1890 had ingekapseld. De stad van nu zou ze niet terug herkennen.
Monsters Inside Me, Jeroen Kusters (tijdens educatief programma Dark Matters)
na de zomer het cultureel seizoen in de Witte de Withstraat feestelijk openen. Ook TENT bestendigde afgelopen jaar de eigen tradities: het educatieve programma, gebundeld in 100% hedendaags (een samenwerkingsprogramma van TENT, Witte de With en Showroom Mama), de TENT Academy Awards, de eindpresentaties van het Piet Zwart Institute. Aan de overkant van de straat richtte het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam tussen de verhuisdozen door het Art Office in en werkte het aan het opleveren
7
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Jaaroverzicht 2013
subsidies en residencies, voor werkperiodes in Bazel of Dresden. De Onderzoeks- en Ontwikkelingssubsidies werden in 2013 negenendertig keer toegekend waarbij het CBK Rotterdam onder de indruk raakte van de kwaliteit van het onderzoek, naar archieven, economie, stedelijke ontwikkelingen. Karl bijvoorbeeld, een project van Annette Behrens dat zich ontfermde over vergeten vakantiefotoalbums van een SS-er: hoe banaal ziet het kwaad eruit? Een ander O&O-project, de Afrikaanse auto van Melle Smets,
CBK Rotterdam in het leven heeft geroepen samen met het Materiaalfonds: daarmee kunnen Rotterdamse kunstenaars en initiatieven een bedrag lenen voor projecten. Het is met name ook voor kunstenaarsinitiatieven, belangrijk voor het kunstklimaat. Alles is beschikbaar via de vernieuwde website en bij het Art Office – ook op driehoog zijn we nog steeds open voor kunstenaars.
ging op tournee door Nederland. Het zijn projecten die laten zien hoe kunst zich kan verhouden tot de wereld en de ons omringende werkelijkheid. Met zulke laboratoriumregelingen voert het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam zijn taak als intermediair uit: het publiek bedienen met nieuwe ontwikkelingen in de kunst, de kunstenaar ondersteunen om zich te ontwikkelen. Deze lijnen komen ook samen in het programma van TENT. Dat kon minder tentoonstellingen organiseren, maar deed dat wel met behoud van eenzelfde inhoudelijke ambitie. De oeuvretentoonstelling van Libia Castro
Wilhelminasteen, Arnoud Holleman
Dat net dit overgangsjaar zo veel opleveringen kende was toeval: langlopende trajecten die net nu hun voltooiing naderden. Dat gaf zowel veel werkdruk als een goed gevoel: dit nieuwe CBK Rotterdam heeft vanaf de zomer veel voor elkaar gekregen. De veranderende tijden beïnvloeden ook de beroepspraktijk van kunstenaars op individueel niveau. In samenspraak met hen heeft het CBK Rotterdam een aantal kunstenaarsregelingen aangepast. Nieuw is de cultuurlening die het
Het Art Office biedt Rotterdamse kunstenaars nog altijd de veel gebruikte database op Rotterdamsekunstenaars.nl. Daarnaast biedt het O&O feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
8
Jaaroverzicht 2013
hoc, per project. Nu is meer structurele financiering nodig. Dat wordt ook in 2014 een grote opgave. Parallel aan die eigen zoektocht ondersteunen we vergelijkbare kwesties voor individuele kunstenaars, van wie immers ook meer ondernemerschap wordt verwacht. Daartoe organiseerde het CBK Rotterdam een discussieavond met de Kamer van Koophandel waar cultureel ondernemerschap een lastig begrip in de kunstenaarsgemeenschap bleek: zeer diverse en persoonlijke invullingen staan naast elkaar. In
internationaal netwerk aan kunstenaars, waartoe het CBK Rotterdam ook de buitenlandse residencies aanbiedt. En waartoe de TENT Academy Awards elk jaar een internationale pendant heeft, dit keer met gastland Griekenland.
2014 zetten we dit onderzoek door samen met SKAR (Stichting KunstAccommodatie Rotterdam): hoe staat de kunstenaar tegenover het begrip cultureel ondernemerschap? En hoe kan het CBK Rotterdam dit type kunstenaarschap ondersteunen?
Samenwerken is in het huidige klimaat noodzaak, zowel voor instituten als voor kunstenaars. Het betekent krachten bundelen. Vanwege de terugtredende overheid is het CBK Rotterdam in 2013 mogelijkheden tot cofinanciering verder gaan verkennen. Dat gebeurde voorheen succesvol ad
In elk geval lijkt het erop dat we dat kunnen doen door beeldende kunst op de agenda te krijgen in nieuwe situaties in een tijd dat kunst geen vanzelfsprekendheid meer is. Verschillende netwerken en gebiedsontwikkelingen zijn de basis om kunst in te laten ontstaan. Dat geldt voor zowel
Asymmetry , Libia Castro & Ólafur Ólafsson
en Ólafur Ólafsson paste in de lijn van solo-exposities in TENT voor Rotterdamse kunstenaars die in het internationale kunstklimaat een rol spelen. Naast de tentoonstellingen organiseerde TENT debatten, netwerkbijeenkomsten, deelname aan festivals zoals Motel Mozaïque en de Museumnacht. Nieuw was Current Values, een reeks lezingen over kunst en waarde, en Radio Calling, een serie bijeenkomsten in samenwerking met het Camden Arts Centre in Londen. Die internationalisering hoort bij het bieden van een
9
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Jaaroverzicht 2013
Want, kunst moet zijn plek verdienen, onderhandelen in stedelijke ontwikkelingsprocessen. Coalities zijn essentieel. Die wereld is compleet anders dan tien, twintig jaar geleden, door veranderde geldstromen. Er zijn niet meer zoals voorheen onwrikbare gemeentelijke verordeningen met voor kunst geoormerkte budgetten, waardoor een speelveld ontstaat waarin verschillende partijen hun ruimte proberen te verwerven in ontwikkelingssituaties en aan vergadertafels. Daarbij is een lange adem
de Z-files bijeenkomsten. Voor de Coolsingel, een meerjarentraject waar ook verschillende belangen in spelen, wil SIR de kracht van kunst tonen waarvoor het in 2013 de wintermanifestatie Eerbetoon aan een Avenue voorbereidde, die in de donkere januarimaand van 2014 videokunst over heel de Coolsingel zou tonen, een tipje van de mogelijkheden van kunst optillend.
nodig die een kunstenaar zich individueel niet kan permitteren, maar een Centrum Beeldende Kunst Rotterdam wel kan en wil opbrengen. Zo blijft het de kunstenaar en de kunsten verder brengen om een levend kunstklimaat te blijven scheppen voor Rotterdam.
Le Tamanoir, Alexander Calder
het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam als voor Sculpture International Rotterdam, vanaf 2013 integraal onderdeel van het CBK Rotterdam. SIR is immers bezig met gebiedsonderzoeken zoals de herontwikkeling van het Zuidplein. Bij het nieuwe stationsgebied lag de opgave bij SIR omdat het een internationale sculptuur betreft. In dit speelveld speelde zich ook de Schouwploeg van SIR af, een aantal expertmeetings over vraagstukken van kunst in de stad, in 2014 meer publiek voortgezet in
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
10
Jaaroverzicht 2013
De Phoenix, Hans Ittman
Light Gig, Giny Vos
11
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Bedrijf financiën
Cultuurplan: 1,3 miljoen Fonds stadsverfraaiing: 200.000 BKV: 1,4 miljoen
Eigen inkomsten: 672.000
aantal fte’s
= 28 vaste medewerkers
= 12 variabele medewerkers
33,6 fte 24,57 FTE VAST
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
9,03 FTE VARIABEL
12
Communicatie websitebezoek
tentrotterdam.nl 52.332
cbkrotterdam.nl 47.121
rotterdamsekunstenaars.nl 35.333
sculptureinternationalrotterdam.nl 20.812
openbarekunst.nl 19.781
advertentiewaarde gepubliceerde artikelen facebook
13
€ 602.172
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Aantal opdrachten
Art Office BKOR Educatie TENT feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
14
Opdrachtnemers
CBK
Art Office
Caesar | Ben Laloua / Didier Pascal | MK Award | Het Wilde Weten | PrintRoom | Juan Heinsohn Huala | Olphaert
BKOR
den Otter | Jan van de Pavert | Milou van Ham | Charl Landvreugd | Willems Classics BV | ARRD | Herman Lamers | Het Mooie Plan | Glasbewerkings Bedrijf Brabant | Dick van Campenhout | Henk Visch | Jonas Staal | Floor Tinga | Reyn van der Lugt | Sandra Smets | John Blaak | Jan Oudenaarden | Tymen Cieraad | Joe Cillen | Mothership | Steenhouwerij Zedrik | Herman Lamers | Lillith Ronner van Hooijdonck | Monique van Gool | Mieke van der Linden | Stichting Los | Giny Vos | Tinkebell | 75B | Christine Saalfeld | Stang Gubbels | Floor Tinga | Tak Vormgeving | Zuliani kunst en terrazzo b.v. | Monique van Gool | Tak Vormgeving | Diafragma Films | Inge Schippers | Pyromancer | Van Mars | De Witte Bollen | Worm | Max designers | Josje Stoel | Rutger Bregman | Karin van der Spek | Robert van
Artist in Residence
der Kroft | Jan van Adrichem | Omar Muñoz Cremers | Lillith Ronner van Hooijdonck | Micha Prinsen | Roel Roscam Abbing | Sander Breure | Sarah van Sonsbeeck | Saskia Noor van Imhoff | Yasser Ballemans | Kaus Australis, QS
Buitenland
Serafijn | Janjoost Jullens | Ampelhaus | Johannes Langkamp | Andre Dekker | Reinaart Vanhoe | Karin de Jong |
Educatie
Sarojini Lewis | Fucking Good Art | AVL-Mundo | Marco Jongeneel | Kamiel Verschuren | Auke Triesschijn | Sophie
Investeringsbijdrage O&O
Krier | Lies Fris | Connie Gerritsen | Eva Klee | Ida Jager | Anton Klein | Yvonne van de Griendt | Anton Klein | Kunstplaats | Anne-Mercedes Langhorst | Caesar | Boris van Berkum | Martine Herman | Petra van Noort | Wink van Kempen | Marleen van Wijngaarden | Daan Roosegaarde | Age Klink | Ricky Rijneke | Marnix de Nijs | Gyz la Rivière | Doris Denekamp | Charl Landvreugd | Jason Coburn | Karin Trenkel | Kamiel Verschuren | Marieke van der Lippe | Marjan Laaper | Ann Pettersson | Ine Lamers | Esther Kokmeijer | Babette Kleijn | Priscila Fernandes | Carel van Hees | Rutger Zuydervelt | Elian Somers | Julien Grossmann | Peter Fengler | Sjoerd Westbroek | Gil & Moti | Anne Wenzel | Lieke Snellen | David Maroto | Jasper Griepink | Marit Shalem | Deirde Donoghue | Fatima Barznge | Maki Ueda | Olaf Mooij | Martha Atienza | Rachel Carey | Mels van Zutphen | Lucian Johannes Wester | Simon Schrikker
TENT
| Sandro Setola | Yoeri Guepin | Antje Peters | Marc Bijl | Renie Spoelstra | Silvia B. | Pauline van Gemert | Jeroen Kuster | Claire van Lubeek | Dóra Benyó | Helen Flanagan | Jonas Lund | Kathrin Grenzdoerffer | Koen Taselaar | Rosa Sijben | Yoana Buzova | Augusta Wind | Pauline van Gemert | Gino van Weenen | Marjolein van de Ven | Remco Torenbosch | Peter Fengler
verhouding UITVOERINGSKOSTEN OPDRACHTEN Bijdrage CBK Rotterdam
65,5% 15
Overige bijdragen
34,5% feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
interview
BKOR
Jonas Staal, beeldend kunstenaar The Ideological Guide to the Venice Biennale 2013
“Het idee ontstond in 2011, toen de Biënnale van Venetië zo opvallend weinig reflecteerde op alles wat er in de wereld gebeurde, zoals de Arabische Lente en de gevolgen ervan voor het Syrische verzet. Het jaar erop ben ik begonnen met mijn team een applicatie te ontwikkelen voor de Biënnale van 2013: een gratis telefonische applicatie voor android en iphone, als routekaart van de nationale paviljoens. De gids gaf alle gebruikelijke informatie over de kunstenaars, normaliter leidend in een blik op zo’n Biënnale. Hij is in totaal zesduizend keer gedownload, ook door mensen die dachten dat dit een gewone gids was. Maar deze applicatie ging over de nationale belangen, over wie per land het paviljoen financierde, wat de budgetten waren, of een commissie of de regering selecteerde. Zo vormde de app een alternatieve wereldkaart, met de kunst als spiegel van nationale belangen. Je zag er de ideologische bagage van de regeringen, constitutioneel of militair-economisch, in terug. Er was veel interesse, onder meer in een reeks artikelen op e-flux over in hoeverre de app als nieuwe kritische infrastructuur kan fungeren. Wereldtentoonstellingen zijn normaliter eenmalig maar die in Venetië is sinds 1895 enkel verder uitgebouwd. Je ziet er hoe geopolitieke constellaties zich hebben
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
uitgekristalliseerd: de eerste paviljoens waren van de koloniale grootmachten. Er kwam een Israëlisch paviljoen, vlakbij dat van de VS, maar jaren lang geen Palestina (nog steeds onderdeel van de onofficiële paviljoens, het collateral program). Dat gaf stof om met de app routes te maken, langs de G8-landen, NAVO-landen, staten die meededen aan de invasie in Irak. Dat is het belang van de Ideological Guide: een tussenlaag scheppen tussen wat er te zien was en de bezoekers en critici, om zo inzicht te verkrijgen in de plek van kunst in het hart van geopolitiek.”
16
va n
s is
ter
dam 204 0 Be Mo re, Ro eld M e tte n ore rd Be or am sc Les se ho s b e uw eld d en inv co e n lle ta ct ris ie at ie
Mon ume ntaa l
Rot
Les
ou
t
Kin
Feije noo rd
en
De oerw ereld v
inaste
d Pop
nt
Hollan
Sh
k
Ligh
me onu
&
ar
er
&
rp
ed
M nij
ist
jze
Mo
5 Jazzportretten
lm Wilhe
ver
Sla wi ind W
Tw
an Hoo gvliet
Activiteiten d
t Gi
g
Monum
ent
Jazzportret - Piet le Blanc
nb
City Rotterdam
Teken aan de wa nd: hoe schaarste onze waardering voor wederopbouwkun st stimuleert
d
el
be
De Phoenix
Ice nian pto
Public/Pri vate - Ho w Public Arc Art Work s ver hitec sus ture Rem an Ar Ko d Pop ve chi olh rs te aas ular C us ct ult Re uu ure m re or Ba Ko n p tm ol op an ha cu as lt uu ro fB at m an
ar fW
Kry
In de sta
Lak
e
nd Ho De
d
jes
n
lij
M ou
R
sO ime in T ist Art is The Cris d An
en
e
ar
te ot
ce Pie ee ena) L n e e : th (W cte ion ower oje t r a T c p trifi an rse en Chile g ve i d he D an t Art ) and c i l n b a Pu nba ouis j de: L (Li mon l e s s n IJ ) ar va 4 stena 914-196 n u k 1 ( De e ood van R
en II
Co
te
im ru
Tarwewijk: Arrival
e icht opz reld n r te he we die c het thetis n va yn s d l er e e id wer van d be oer r e D sta Ga e d or vo t en m nu o M
am
rd
e op
rtelling
e Raamv
BKOR
Plaatsing / oplevering / onthulling Brochure Lezing Onderzoek / film / dagmanifestatie 17
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Cijfers
BKOR
kunstenaars betrokken bij kunstprojecten in de openbare ruimte opgeleverde en permanente nieuwe kunstwerken verplaatste en/of gerestaureerde kunstwerken adviezen met betrekking tot stedenbouwkundige plannen
beoordelingen in het kader van het evalueren en ontzamelen van de Rotterdamse beeldencollectie
door de gemeenteraad aangenomen moties met betrekking tot kunst en openbare ruimte lezingen en (gast)colleges met betrekking tot kunst en openbare ruimte radio, televisie en kranteninterviews ten behoeve van kunst en openbare ruimte publicaties met betrekking tot kunst en openbare ruimte De hondjes van Louis Wolters (verplaatst naar Hoek van Holland)
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
18
interview
BKOR
Elsbeth Ronner, architechtenbureau Lilith Ronner van Hooijdonk Less is More, More or Less
“Als architectenbureau zijn we met meer projecten actief in de openbare ruimte en werden samen met enkele kunstenaars door het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam gevraagd om een onderzoek te doen voor het symposium Less is More, over ontzamelen. Bij het onderzoek dat we daar presenteerden was onze conclusie in feite dat een verzameling bestaat bij grenzen. Laat je die weg, dan heb je ontzameld. Haal bij een museum de muren weg, dan hef je de collectie op. Dat idee kun je doortrekken naar de openbare ruimte: bekijk de kunst aldaar opnieuw en bedenk wat je met elk werk afzonderlijk zou willen doen, niet met de collectie als geheel. Voor die afzonderlijke aanpak hebben we een twaalftal suggesties gedaan zoals het afzinken van kunst in de rivier als ode aan het nooit gebouwde kunstwerk in de Maas. Als referentie naar de verontruste telefoontjes die het CBK elke winter krijgt als de hoed in het Vroesenpark in opslag gaat, zou je meer werken kunnen weghalen uit de openbare ruimte om reacties uit te lokken. Ook zou je, nu de percentageregeling is afgeschaft, varianten kunnen voorstellen om bestaande kunst in lege panden of in nieuwbouwprojecten op te nemen.
19
In ons onderzoek gold dat openbreken van grenzen dus vooral mentaal, als gedachteoefening. Normaliter krijg je als architectenbureau opdrachten vol parameters maar het voordeel van zo’n onderzoek in een kunstinstelling is dat je vrijer kunt denken. De presentatie van het onderzoek was gecombineerd met een interessant symposium, met veel polemische standpunten. Ontzamelen is een nieuw maar ook lastig onderwerp; het is goed dat het CBK het heeft geagendeerd, na jaren van verzamelen is het zaak om nu terug te gaan kijken.”
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
eli
ng ,1
ing
9
Vert Georg e ical Rec Rickey, tan gles
Chris Evans
Beeldengroep ABN Amro (Coolsingel)
David Ba de (restaura , Anita tie, herp laatsing
enue en Av gel) e n a a lsin toon (Coo erbe
ma gram
in 2014)
Ale (Ku xand nst er C sam ald ml er, un Le Co g N Ta RW man (h sim ,D er a o üss ir pl v aa on eld ts B orf in o ) g ni na n, ar Th Li e i jn d ba ler an ’s ) Pla yg ro un d
A
rda otte rt R
mV
ro IP-p
gen Stadswandelin
uwploeg De Scho
Bin
ne
nro tte
rd a
tte Ro n tio St a al nt ra
nn
Hu
en
Ce
rik
nd
He
n Ja
an
/ id Zu out op sh rt Lie a H an v ik Er
m
E
em
rry
So , set Say g a o r t en) & D ate en oo L ünch e r T M g r Elm Neve m en a It’s tterd (Ro
98
Turn
Bild Wi erber llem gh Oo otel reb Rot eek ter dam Er / (C ik v St olle an ed ct Li el ie es ijk B ho M ouw ut us , eu fon Com m ds m Am en is st ve sio er rt n da on m in ) g
rm
ng ooni de K eena) (W
Two
Kö
Susan Phili
m Wille
hn
bo Ga el) um ing Na ools (C
Jo
psz
Activiteiten
Restauratie / bruikleen / herplaatsing Onderzoek / film / manifestatie feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
20
interview
SIR
Jan Konings, beeldend kunstenaar De Schouwploeg
“Vanaf eind 2012 heeft Sculpture International Rotterdam drie keer een Schouwploeg georganiseerd, een reeks bijeenkomsten over de rol van kunst in de openbare ruimte en over de betekenis van een internationale beeldencollectie. Het was een onderzoek naar alle aspecten in dit speelveld van kunst en publieke ruimte, naar financiën, bedrijfsleven, participatie, publieke opinie. Die bijeenkomsten draaiden op een vaste kern van deskundigen en incidentele deelnemers uit verschillende vakgebieden, mij was gevraagd om aan alle drie de edities mee te doen. Dat leverde heel open gesprekken op, wat ik een goede manier van onderzoek vond. Elke editie had een wat andere vorm, als presentatie, debat, in spelvorm of juist meer als workshop. Het daagde de deelnemers uit om mee te denken over de kunst in de openbare ruimte vanuit heel verschillende aspecten, publieke opinie, bedrijfsleven, kwaliteit, politiek. Daar zijn verslagen van gemaakt en die kunnen gebruikt worden in de toekomst. Het was een goed gekozen moment nu dat kunst in de openbare ruimte op een keerpunt staat door toedoen van een terugtredende
21
overheid. Met de laatste edities van de Z-Files van voor de zomer van 2014, een programma dat een vervolg is op de Schouwploeg, werd gememoreerd hoe regelingen verdwijnen. Er komt wel iets nieuws, maar het is nog ongewis wat dat is. De private kunst in de openbare ruimte, daar hoef je je geen zorgen om te maken, die redt zich wel. Maar hoe het moet met andere kunst, dat is nog de vraag.”
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Cijfers
internationale kunstenaars betrokken bij kunstprojecten in de openbare ruimte performances onderzoeken naar kunstprojecten in de openbare ruimte onderzoeken naar restauratie kunstwerken onderzoeken naar herplaatsing kunstwerken verplaatste en/of gerestaureerde kunstwerken onderzoeken aanlichting beelden adviezen met betrekking tot stedenbouwkundige plannen
door de gemeenteraad aangenomen moties met betrekking tot kunst & openbare ruimte lezingen, (gast)colleges, adviezen met betrekking tot kunst & openbare ruimte, of anders rondleidingen SIR collectie radio, televisie, en kranteninterviews ten behoeve van kunst & openbare ruimte publicaties met betrekking tot kunst & openbare ruimte onderzoek financiën, financieel werkplan
z.t., Naum Gabo
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
22
interview
sir
Wim Konings, beeldend kunstenaar It’s Never Too Late to Say Sorry
“In april 2011 werd ik gebeld door Sculpture International Rotterdam dat een performer zocht om elke dag door een megafoon ‘It’s Never Too Late to Say Sorry’ te roepen, voor een gelijknamige performance van Elmgreen & Dragset op de Coolsingel. Uit een aantal kandidaten ben ik gekozen. Ik ben vrij accuraat en dat is belangrijk in deze omdat de performance altijd op exact dezelfde manier en tijd moet worden uitgevoerd. Het voelde voor mij als op het lijf geschreven. Ik ben zelf kunstenaar en vind dat kunst uit een ritueel moet ontstaan en dat is wat dit is, een dagelijks en nauw omschreven ritueel. Dat geeft het zijn geestelijke meerwaarde. Ik ben streng katholiek opgevoed en was misdienaar in een tijd dat de mis nog in het Latijn was. In deze performance zag ik meteen een parallel met de katholieke schuldbelijdenis, het mea culpa, met de glanzende megafoon in zijn kastje als een seculiere miskelk op het tabernakel. Om impact te hebben, moet het ritueel exact en consequent worden uitgevoerd. Dat schijn ik gedaan te hebben. Het is gewoon een kwestie van volhouden, na een tijd heeft het de eenvoud van een meditatie. De reacties heb
23
ik bijgehouden in een dagboek dat in 2014 wordt gepubliceerd onder redactie van Ernest van der Kwast. Marieke van der Lippe heeft een documentaire over de performance gemaakt. De hele performance zou in 2013 stoppen. Nu is besloten om het in 2014 voort te zetten, zij het voor slechts een dag in de week. Als performer heb ik geprobeerd om daar geen mening over te hebben, ik voer het uit. Nu al ruim drie jaar, maar nog altijd heeft de performance dezelfde impact als in het begin.”
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Cijfers 7 TENTOONSTELLINGEN 43 EVENTS 25 EDUCATIEVE PROJECTEN Monsters Inside Me, Jeroen Kusters
PRIMAIR ONDERWIJS VOORTGEZET ONDERWIJS MBO HOGER ONDERWIJS
activiteiten
Tentoonstelling Event Opening Liveshow Kerstspecial Symposium
SCHOUWBURG RO T HEAT ER EL DE RS
NT
TE
Dagmanifestatie Performance Premiere Festival
M
R WO
Vertoning feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
24
interview
TENT
Jay Tan, beeldend kunstenaar Current Values
“‘Do not speak to me of economics: that is merely a question of how we arrange matters between us.’ In een pittig essay getiteld ‘How Came It About’ beschrijft de dichter Laura (Riding) Jackson de krachtige band die minachting tussen mensen creëert. Voor haar is het de meest hechte vorm van relatie ‘and more full of passion than incest’. Ze vraagt herhaaldelijk de lezer hoe het is dat we bij elkaar zijn gekomen. Economie – de gevolgen van de uitwisseling van goederen en diensten voor een monetaire compensatie – is als verklaring onvoldoende. Ze volhardt in een voortdurende verkenning naar de meest fundamentele drijfveren in menselijke relaties. Voor mijn presentatie in de serie Current Values in TENT besloot ik een aanvulling te geven op de andere zeer interessante lezingen en voordrachten van Raoul de Jong, Liesbeth Noordegraaf-Eelens en Jeanne van Heeswijk, door te verwijzen naar de verandering in ons denken om politiek-economische kwesties niet langer te zien als een product van menselijke schepping maar het in verband te brengen met een wetenschap, een systeem dat gemeten en gemanipuleerd wordt. Op de achtergrond werd een tekening van een klok, een socialistische vuist en een geldzak geprojecteerd door Hugo Gellert, terwijl ik op de voorgrond een performance hield met het
25
uitvoeren van kleine gebaren (wrijvend over mijn maag, hoekige bewegingen makend met mijn armen en mijn voeten over elkaar laten glijden) terwijl ik een korte passage voordroeg van een tekst van Riding Jackon, beginnend met het citaat hierboven, en intussen een waterketel aan de kook bracht. Zodra deze op stoom was, rondde ik de tekst af en gebruikte het hete water voor het aandrijven van een Stirlingmotor: een klein mechanisch stuk speelgoed dat warme lucht gebruikt om een vliegwiel te doen bewegen. De fysieke en sociale processen waar we in leven én aan bijdragen zijn, in mijn optiek, meer poëtisch dan kwantificeerbaar. The social is sculpture.”
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Activiteiten TENT >> Less is More, More or Less | Rutger Bregman / Jan van Adrichem / Omar
WORM >> De Derde Dinsdag #14 | Jack Wouterse / Nasrdin
Muñoz Cremers / Siebe Thissen / Hans van Houwelingen / Sacha Bronwasser / Observatorium / Hans Abelman / Ida Jager / Marco Jongeneel / Atelier van Lieshout / Kamiel Verschuren / Co Westerik / Lon Pennock / erven Héman / Sarah van Sonsbeeck / Saskia Noor van Imhoff / Witte van Hulzen en Sander Breure / Lilith Ronner van Hooijdonk / The Force of Freedom / Yasser Ballemans / Mietze B >> Award Ceremony & New Year’s Drink | Carla Klein / Renie Spoelstra / Gyz La Rivière / BLISS / Half Way Station / Trio Tante Dinie/ Renate Arends / Hans van der Ham / Ernest van der Kwast / Raoul de Jong >> Boekpresentatie Type Compass | Emilio Macchia / Michael Brenner / Matteo Cossu / Luca Bendandi / Tomáš Brousil / Petra Dočekalová / Libia Castro & Ólafur Ólafsson >> Current Values | Liesbeth Noordegraaf-Eelens / Jeanne van Heeswijk / Raoul de Jong / Jay Tan >> Current Values | Liesbeth Noordegraaf-Eelens / Jeanne van Heeswijk / Raoul de Jong / Jay Tan >> Current Values | Sjoerd van Tuinen / Hester Scheurwater / Antonia Hirsch >> Current Values | Maarten Frens / Jeroen Kuster >> Current Values | Timotheus Vermeulen / Robin van den Akker / Jonas Staal / Elisabeth Boersma / Ellemieke Schoenmaker / Alex Jacobs >> Current Values | Christopher Parker / Melle Smets / Tuur van Balen / Tinkebell >> Current Values | Esther Keymolen / David Benqué / Pieter Rogaar / Floor Rusman >> Destination Outer Space | Govert Schilling / Charl Landvreugd / Marielle Buitendijk >> In/Between Cities | Ben Roberts / Jay Tan / Mariëtte Dölle >> KvK Bijeenkomst | >> Less is More Masterclass WdKA | Kamiel Verschuren >> Museumnacht | Libia Castro & Ólafur Ólafsson >> Opening Graduation Shows Piet Zwart Institute | Jasper Griepink >> Radio Calling | Huib Haye van der Werf / Ernst Markus Stein / Marc Schuilenburg / Catherine van Campen / Jay Tan / Jeremy Evans / Sarah Tripp / Koen Taselaar / Remco Torenbosch / Jonas Lund / Peter Fengler / Dóra Benyó & Pia Louwerens / Yoana Buzova & Max Dovey / Rosa Sijben & Bas van Wieringen / Helen Flanagan / Kathrin Grenzdörffer / Claire van Lubeek >> Radio Calling Masterclass | >> The Darkness Within | Elfie Tromp / Sandro Setola / Silvia B. / Sir Ian >> Festival De Wereld van het Witte de Withkwartier | Dark Matters & Food for Thought: Jeroen Bosch / Peter Vianen / Eva Liukku / Rutger Lemm >> Hot Chocolate Artist Tour | Charlotte Schleiffert / Jeroen Kuster >> Hot Chocolate Artist Tour | Hidde van Schie >> Dark Matters | Silvia B. / Marc Bijl / Marielle Buitendijk / Dario D’Aronco / Jeroen Kuster / Charl Landvreugd / Dirk van Lieshout / Sandro Setola / Renie Spoelstra / Fiona Weir. >> Libia Castro & Ólafur Ólafsson | Libia Castro & Ólafur Ólafsson / Rass Motivated / Caroline Dalton >> The Most Electrified Town in Finland | Mika Taanila >> Laya Papaya’s Public Bath - Jasper Griepink | Jasper Griepink >> Awardshow TENT Academy Awards | Wendy Brugman / Frank Blommestijn & Michiel van der Werf / Rachel Heemskerk / Bart Kalkman / Florian Krepcik / Gaëlle Largillière / Lotte Middendorp / Florian Rosier / Siar Sedig / Sanne Vaassen / Anthi Daoutaki / Vasileios Karvounis / Dimitrios Kritsotakis / Christos Marmeris / Isidora-Elini Nikolopoulou / Evangelia Raftopoulou >> Chapter One: Asymmetry Beyond Abstraction | Nina Power / Adam Budak / Libia Castro & Ólafur Ólafsson >> Chapter Three: Local Perspective | Hein Klemann / Sonja Lavaert / Gwen van Eijk / Chris van der Meulen >> Chapter Two: Asymmetry in a Passage | Pascal Gielen / Anna Tilroe / Libia Castro & Ólafur Ólafsson >> Dark Matters | Silvia B. / Marc Bijl / Marielle Buitendijk / Dario D’Aronco / Jeroen Kuster / Charl Landvreugd / Dirk van Lieshout / Sandro Setola / Renie Spoelstra / Fiona Weir. >> Graduation Shows Piet Zwart Institute | Olivia Dunbar / Kevin Gallagher / Jasper Griepink / Jason Hendrik Hansma / Joakim Hällström / Anna Kuczak / Kymberly Ward / James Whittingham / Demet Adigüzel / Janis Klimanovs / Javier Lloret / Jonas Lund / Astrid van Nimwegen / Lucian Wester / Marie Wocher >> Less is More, More or Less | Rutger Bregman / Jan van Adrichem / Omar Muñoz Cremers / Siebe Thissen / Hans van Houwelingen / Sacha Bronwasser / Observatorium / Hans Abelman / Ida Jager / Marco Jongeneel / Atelier van Lieshout / Kamiel Verschuren / Co Westerik / Lon Pennock / erven Héman / Sarah van Sonsbeeck / Saskia Noor van Imhoff / Witte van Hulzen en Sander Breure / Lilith Ronner van Hooijdonk / The Force of Freedom / Yasser Ballemans >> Libia Castro & Ólafur Ólafsson | Libia Castro & Ólafur Ólafsson >> Rotterdam 2040 | Gyz la Rivière >> TENT Academy Awards 2013 | Wendy Brugman / Frank Blommestijn & Michiel van der Werf / Rachel Heemskerk / Bart Kalkman / Florian Krepcik / Gaëlle Largillière / Lotte Middendorp / Florian Rosier / Siar Sedig / Sanne Vaassen / Anthi Daoutaki / Vasileios Karvounis / Dimitrios Kritsotakis / Christos Marmeris / IsidoraElini Nikolopoulou / Evangelia Raftopoulou >> The Most Electrified Town in Finland | Mika Taanila >> Frame the Artist | Baschz / Daan den Houter / Daan Samson / Duane de Koning / Hans Wilschut / Juliette Tulkens / Laura Lappi / Ko de Kok / Martine Poot / Maurice Meewisse / Nadia van Luijk / Pim Palsgraaf / Serge Game / Ties ten Bosch / Willem Besselink / Arjen van Krieken
/ De Dandy / Elfie Tromp / Club Gewalt / Marjolijn van Heemstra/ De Kracht van Rotterdam >> De Derde Dinsdag #17 | >> De Derde Dinsdag #18 | Eva Liukku / Charl Landvreugd/ Brent Bakker & Naomi Webster / Michelle Kasprzak / Remty Elenga / Judith Blankenberg / The Yes Please
van der Kwast / Noor Mertens / Folgert Karsdorp / Marijke de Vos en Janne Eraker / Bruno Ferro Xavier da Silva / Joris Strijbos en Marco Broeders / Harmke Heuver / Jasper Griepink / Jeroen Kuster / Arno Coenen / Robbert Meijntjes / Vixen Make-Up en Grime / Aderlating / Newk / LCD / Bob Rusche / Nunatak D. Atladottir & L. Lappi / FiCreativo / Maallust Pop-Up Bar / Can Kizilca’s Hidden Cocktail Bar
ELDERS >> TAA 2013 in het Nederlands Instituut Athene | Zie TAA >> Galapremière Rotterdam 2040 | Gyz la Rivière/ DJ’s DANDY DAVE & Roccalberti >> Queensnight | Westelijk Handelsterrein>> Matters in the Dark - HKU Opening | Renie Spoelstra / Jeroen Kuster / Marc Bijl / Silvia B.
>> Museumweekend & Motel Mozaïque | >> A Banquet for Wandering Ghosts | Melanie Bonajo / Boris van Berkum / Maartje Dijkstra / Glass Eyes / The Carnival Ernest
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Dchar / Maartje Teussink / Hugo Bongers / Maarten Hunink / Tjeerd Hendriks / Arnold Schalks >> De Derde Dinsdag #15 | Yorit Kluitman / Lizzy Timmers / Hans Walgenbach/ Motel Mozaïque >> De Derde Dinsdag #20 | Ellen Walraven / Dansateliers / Productiehuis Rotterdam / Jeugdproductiehuis Mangrove / Jeroen Kuster >> De Derde Dinsdag #21 | Inez Boogaarts / Zack Denfeld / Het Nieuwe Instituut / RAAF
SCHOUWBURG >> De Derde Dinsdag #13 | Rory de Groot / Poetry Circle 010 / Jaap Sleper / Alex Jacobs / Gyz La Rivière >> De Derde Dinsdag #19 | Biodesign / Dansateliers / Arno Coenen/ Peter
Zegveld/ Erik Pals
M R O W
RG
BU W U O
SCH RO THEATER ELD TE
ERS
NT
RO THEATER >> De Derde Dinsdag #16 | Maurice Meewisse
26
interview
TENT
Florian Krepcik, beeldend kunstenaar TENT Academy Awards 2013
“Mijn film was opgenomen in de stijl van een videogame, gesitueerd in een nagebouwd decor van San Francisco. Als kijker werd je de film in geleid door muziek en door dialogen die geen logica hadden. De film had geen narratief, het waren emoties die de kijker door de film heen brachten. De kleurstelling was zwart-wit, als verwijzing naar de computerbeeldtaal van games waar de film naar verwijst. De nominatie en het winnen van de prijs waren natuurlijk onverwacht, een eer. Ik won er een artist-in-residency mee in Griekenland. Daar verbleef ik bij een culturele instelling die vooral met keramiek en print werkt maar het meest spannende was dat het op een eiland stond. In mijn films werk ik altijd vanuit een fysieke begrenzing. Zo sloot ik mij eens in een witte ruimte op dat als decor fungeerde als metafoor voor de stad. Dit eiland, met zijn beperkte omvang en stratenplan, was heel inspirerend. Doordat de omgeving er veel door tradities bepaald is, bracht me dat tot een andere manier van werken. Voor het eerst ben ik een film gaan maken die wel een verhalende structuur heeft, iets wat vanuit de Griekse cultuur daar is gekomen.
27
In 2014 ben ik weer naar de awards geweest en vond ik de kwaliteit beter dan vorig jaar. De vorm is een goede combinatie van tentoonstelling en bioscoopvoorstelling, die maakt dat je als toeschouwer beter kijkt. De TENT Academy Awards zijn van belang voor de filmkunst in Nederland. Zelf heb ik dat ook gemerkt. Na het winnen van de prijs heb ik talloze verzoeken gekregen voor vertoningen op plekken in Duitsland, een opname in een Amsterdams Instituut voor mediakunst dat de film op festivals brengt, en zelfs in de Tweede Kamer is de film vertoond geweest.”
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Cijfers
art office
O&O aanvragen
aantal O&O aanvragen / honoreringen
Marjan Laaper
totaal
Gil & Moti
Mels van Zutphen
Simon Schrikker
nieuw ingeschreven kunstenaars, waarvan 15 starters (academieverlaters)
ingeschreven kunstenaars feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
28
interview
Art office
Gilbert van Drunen, beeldend kunstenaar Cultureel ondernemen: van 2013 naar 2040
“De avond van het CBK Rotterdam en de Kamer van Koophandel over cultureel ondernemerschap voelde voor mij als een omgekeerde wereld. De Kamer van Koophandel kwam kunstenaars informeren hoe zij hun cultureel ondernemerschap moeten inrichten, terwijl het andersom veel interessanter zou zijn. De Kamer van Koophandel is een traditioneel orgaan dat veel kan leren van de dynamische wereld van de kunsten, van de rasoptimistische ondernemers die kunstenaars zijn. Ze vertellen kunstenaars bijvoorbeeld dat je meer aan acquisitie moet doen, maar benadert dat niet vanuit een artistiek probleem. Ooit heb ik besloten om kunstenaar te zijn, daar moet ik alle aspecten aan toetsen. Het zit in alles wat je doet.
Cultureel ondernemen: van 2013 naar 2040 Inspiratiebijeenkomst voor en door ondernemende kunstenaars De combinatie van succesvol ondernemerschap, zonder enig artistiek compromis. Is dit mogelijk? Het kunstbeleid verandert, hoe verandert de kunstenaar mee? Kan ondernemerschap onder kunstenaars gestimuleerd worden? In een informele setting op 4 juni in TENT geven kunstenaars antwoord op deze en andere vragen. Ook is er volop ruimte voor succesverhalen. Hugo Bongers, lector Culturele Diversiteit aan de Willem de Kooning Academie, leidt het paneldebat. Deelnemers aan het panel • Florentijn Hofman, beeldend kunstenaar • Gilbert van Drunen, beeldend kunstenaar • Robert Rost, kunstschilder Aanwezig op de ‘1e rij’ Ivo van den Baar/Wandschappen, Zelda Molenaar/De Z van Zelda Concepstore, Sander Zweerts de Jong/ sandersgeluk, Ashley Nijland/RAAF Rotterdam, Rabin Huissen en Robert Stroomberg/Corsage-Studio e.a. Programma 17:30 – 18:15 18:15 – 18:30 18:30 – 19:30 19:30 – 19:45 19:45 – 21:00 21:00
Inloop met buffet Welkomstwoord Centrum Beeldende Kunst en Kamer van Koophandel Paneldebat onder leiding van Hugo Bongers Korte introductie op het nieuwe videowerk ‘Rotterdam 2040’ van Gyz La Rivière, te zien in TENT Borrel met ruimte voor vragen aan voorlichters van Kamer van Koophandel en deelnemers paneldebat Einde bijeenkomst
Aanmelden en meer informatie Meld u nu aan via www.kvk.nl/cultureelondernemenrdam. Het aantal plaatsen voor deze inspiratiesessie is beperkt. Wilt u zeker zijn van uw deelname, wacht niet met aanmelden, want vol = vol. Meer informatie? Neem dan contact op met Bengü Manjeet-Özcan (
[email protected]), KvK-projectleider Creatieve Industrie.
gedachte. En natuurlijk is er vraag naar kunst Dat het CBK Rotterdam zo’n avond organiseert in die maatschappij, maar die vraag moet je om vragen te stellen over veranderingen in het activeren. Terwijl ik dit vertel ben ik aan het kunstenaarschap, is legitiem. Maar het CBK is werk op een gigantisch festival waar ik ben een democratische organisatie en democratie ingehuurd. De festivaldirecteur weet dat ik heeft niet de juiste antwoorden op de kunstenaar ben en heeft iemand nodig zoals financiële situatie van een kunstenaar, die altijd ik, iemand die gek genoeg is om ‘out of the individueel is. Ooit had de democratie een wens box’ te denken. Daarom vraagt hij mijn advies over wat kunst moest betekenen, Bildung, maar voor steeds meer aspecten van dit festival, die wens is weg. het vormgeven van wat een heel dynamische samenleving is. Te gek dat je dat als kunstenaar Natuurlijk vind ik kunst belangrijk voor de kunt doen en eigenlijk was dat ook de kern van maatschappij, maar dat is mijn particuliere mijn verhaal die avond in TENT.” Datum: Tijd: Locatie: Aanmelden: Kosten:
dinsdag 4 juni 2013 18.15-21.00 uur (inloop met buffet vanaf 17.30 uur) TENT, Witte de Withstraat 50, Rotterdam www.kvk.nl/cultureelondernemenrdam gratis
De Kamer van Koophandel en het Centrum Beeldende Kunst bieden u deze bijeenkomst aan.
Kamer van Koophandel Rotterdam Postbus 450, 3000 AL Rotterdam | t 010 402 77 77
Cultureel ondernemen.indd 1
29
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
03-05-13 09:05
art office
interview
Jasper Griepink, beeldend kunstenaar Onderzoek & Ontwikkeling
“Ik werk al een hele tijd met allerlei sjamanistische en etherische praktijken; een wereld die zich ontsluit via boeken en het internet, maar ook via speciale centra voor sjamanisme in Nederland en daarbuiten. Ik had het plan om naar de bron toe te reizen. In verschillende culturen in zowel Indonesië als Zuid-Amerika bleken veel traditionele sjamanistische gebruiken te zijn die ik intuïtief al aan het toepassen was. Ik was op zoek naar manieren om de heilzaamheid toegankelijker te maken voor westerlingen, maar begreep ook dat ik het niet hip of gemakkelijk wilde maken. Binnen de denk- en of gevoelswereld van het sjamanisme word je als mens teruggeworpen op jezelf, op je lichaam, op vragen als waartoe je op aarde bent. Dat staat haaks op de westerse gejaagdheid van mensen die carrières en geld najagen als een belofte voor de toekomst die zich continu blijft verwijderen naar, je snapt het al, de toekomst. Die valse belofte werkt onbegrip en ziektes in de hand die iets te betekenen hebben. Door de O&O subsidieregeling heb ik een erg belangrijke reis kunnen maken en werd ik gedwongen om mijn verworven kennis terug naar Nederland te brengen. Bij terugkomst van het onderzoek heb ik een zweethut
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
ontworpen en gebouwd voor een presentatie in Roodkapje. In en om deze installatie heen vonden gesprekken, performances, workshops en filmvertoningen plaats. Ook ben ik aan een geschreven tweeluik gaan werken waarin verslag word gedaan van een wereldbeleving die soms onbereikbaar lijkt, maar welke overal in en om ons heen plaats neemt. Dit schrijven is eigenlijk de echte vrucht van het project geworden en heeft mij ook een heel nieuwe manier van werk maken aangeboden die erg goed past bij mijn subtiele onderzoeksgebied.”
30
De jonge mens op het eiland, Henk Visch
De oerwereld van het dier ten opzichte van de synthetische wereld, Dick Elffers
Rotterdam 2040, Gyz La Rivière Uitreiking Tent Academy Awards
Slavernijmonument Rotterdam, Alex da Silva
31
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Jaaroverzicht 2013
De Schouwplaats, Kamiel Verschuren
Radio Calling in TENT
Holland Pop 1970, John Blaak
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
32
Financieel verslag
2013
Dit verkort financieel verslag is ontleend aan het financieel jaarverslag van de Stichting Centrum Beeldende Kunst. Bij het financieel jaarverslag 2013 is een goedkeurende controleverklaring van de accountant verstrekt.
Balans per 31 december 2013 Bedragen in duizenden euro’s
31-12-13
31-12-12
Activa Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen
3.270
3.810
570
545
2.700
3.265
Totale activa
3.270
3.810
1.093
541
Passiva Eigen Vermogen Algemene reserve
-/- 54
-/- 997
Bestemmingsreserves
68
177
Bestemmingsfondsen
1.079
1.361
Staat van Baten en Lasten 2013 Rekening 2013
Bedragen in duizenden euro’s
BATEN Opbrengsten Bijdragen
672
1.170
3.627
3.488
Gemeente Rotterdam
Voorzieningen
689
1.344
Door derden belegde gelden
295
328
Kortlopende schulden
1.193
1.597
Totale passiva
3.270
3.810
Cultuurplan
1.526
1.872
BKV gelden
1.400
1.367
701
249
Overige bijdragen Som der baten
4.299
4.658
1.284
2.434
LASTEN Beheerslasten Beheerslasten
1.379
977
Frictiekosten
-/- 95
1.457
Activiteitslasten
2.663
3.871
Som der lasten
3.947
6.305
Rentebaten
33
Rekening 2012
36
70
Vrijval gereserveerde kosten
164
188
Exploitatieresultaat
552
-/- 1.389
Mutatie bestemmingsfondsen
282
3
Resultaat na mutatie
834
-/- 1.386
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
Colofon Samenstelling Centrum Beeldende Kunst Rotterdam Tekst en interviews Sandra Smets Ontwerp Studio Femke van der Stoep Fotografie Max Dereta (5, 11, 31, 32), Jasper Griepink (30), Aad Hoogendoorn (7, 9, 19, 24,
25, 31, 32), Anna Mercedes Langhorst (4), Jannes Linders (22, 23), Jonas Staal (16), Kamiel Verschuren (32) Disclaimer
Ondanks alle zorg die wij besteedden aan de samenstelling van deze uitgave, kunnen wij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van enige fout of omissie in deze uitgave.
www.cbkrotterdam.nl © Centrum Beeldende Kunst Rotterdam, juli 2014
feiten & cijfers CBK rotterdam 2013
34