INHOUD Proloog 5 De lange economische golven van Nicolai Kondratieff 5 De economische golven van Ralph Nelson Elliott 6 De sociale golven van Ravi Batra 7 De teruggang van het Westen 7
DEEL I – HET FAILLIET 9 1 Het failliet van onze democratie 12 Politieke correctheid 12 De niet-vertegenwoordigende democratie 17 Vertegenwoordiging 17 Politieke dimensies in Nederland 19 Politieke dimensies in België 22 Zwarte Zwanen 24 Niet-vertegenwoordiging 25 Het gat in de grondwet 25 Het stemhek 32 Samenvatting 41
2 Het failliet van ons financiële systeem 44 Geld is ruilen 44 Geld is goud 45 Geld is schuld 47 Het verschil tussen bewaren en lenen 49 “Dit moet je anders zien” 50 Moet je banken anders zien? 52 Hefboom economie 56 Wat is geld waard? 59 Inflatie: de verborgen belasting 64 Samenvatting 69
3 Het failliet van Europa 72 Wat is de Europese cultuur? 72 Culturele dimensies 75 Onderzoek Geert Hofstede 75 Theorie Fons Trompenaars 82 Theorie David Pinto 84 Germanen en Romanen 85 De weg naar Europese eenwording: samen of één? 86 De euro vernietigt zichzelf 88 Cultuur en economie 89 De middelpuntvliedende krachten van de euro 91 De val van de euro 96 Proefproject België 99 Hoe goed is groot? 102 Samenvatting 103
4 Het failliet van onze economie 106 Slim, slimmer, slimst 106 De helikopter 112 De ondernemer en de manager 115 Samenvatting 119
5 Het failliet van onze overheid 122 De huisvrouw en de minister 122 Geldverslindende projecten 125 Projecten van wethouder Hekking 125 Complexe projecten 127 Onzinnige projecten 130 Stuurbare wetenschappers 132 Bedrijfsvoering bij de overheid 134 Managers kosten geld 135 (On)Logische organisatie 136 De versnipperde organisatie van de ICT 139 Overbodige overheden 142 Neokolonialisme 142 Economisch kolonialisme 142 Militair kolonialisme 144 Samenvatting 148
DEEL II – DE DOORSTART 151 6. Samenhang fundamentele problemen 153 7. Een democratische revolutie 162 Invoering echte democratie in Nederland 162 Invoering echte democratie in Vlaanderen 168 Zelfbestuur voor ieder volk 170 De macht bij het volk 171
8. Een financiële revolutie 174 Een einde aan de inflatie economie 174 We maken inflatie 174 Stoppen geldschepping door de Centrale Bank/ontsnapping uit de euro 175 De euro gecontroleerd verlaten 177 Stoppen geldschepping door de banken 182 Kiezen tussen bewaren of lenen 184 Het echt bewaken van financiële integriteit 186 Gevolgen financiële revolutie 188 Rente 188 Eigen vermogen, vreemd vermogen 189 De rol van de staat 192 Flexibele markten 192
9. Een natuurlijk Europa 196 Europese confederatie 196 Europese verscheidenheid 196 Kleine bestuurseenheden 197 Ontsnapping uit de euro 198
10. Een zuinige slimme overheid 202 Aanpak om resultaten te boeken 202 Vanaf nul budgetteren 202 Politiek Project Leider 203 Oorzaakbestrijding 205 De dekolonisatie van Nederland 206 Economische dekolonisatie 206 Militaire dekolonisatie 209 Het afschudden van overige hoogmoed 211 Effectieve projecten 212 Onafhankelijk advies 212 Goed omgaan met projecten in een complexe omgeving 213 Schrappen onzinnige projecten 214 Efficiënte bedrijfsvoering 216 Gestroomlijnde ICT organisatie 216 Logische organisatie 218 Afschaffen overbodige overheden 219 De subsidiefabriek 222 Het mes in subsidies 222 Slim subsidiëren 224 De regelfabriek 230 Het mes in regelgeving 230 Woonkampen 231 Resultaten 236
11. Een beperkte neergang 240 Epiloog 244 BIBLIOGRAFIE 246
Proloog “Gaat u maar rustig slapen.” Lange tijd is van deze uitspraak, gedaan door minister-president Colijn in 1936, gezegd dat hij werd uitgesproken vlak voor de Duitse inval in Nederland en België in 1940. “De financiële crisis voorbij: kansen voor onze samenleving.” Job Cohen, 26 maart 2010 “We komen krachtig uit de crisis”, Mark Rutte, 20 september 2011 (Telegraaf) “Crisis eurozone is in 2012 voorbij”, Willem Boonstra (Rabobank), 2 januari 2012 “Voorzichtig herstel economische groei na 2012”, Centraal Plan Bureau (CPB), 1 maart 2012 Kortom, gaat u maar rustig slapen. Niets uit de uitspraken van politici, bankiers en beleidsmakers duidt erop dat we aan de vooravond staan van een van de grootste omwentelingen in de geschiedenis. “De recessie is wat langer en dieper dan wat we gewend waren, maar uiteindelijk komen we er weer bovenop. Natuurlijk, de eurocrisis hadden we niet verwacht, maar met een duidelijk centraal Europees beleid komen we hier wel uit. En de staatsschulden zijn wel hoog, maar hebben we niet altijd al staatsschulden gehad? Na de recessie wordt alles weer als vanouds.”
De lange economische golven van Nicolai Kondratieff De Russische econoom Kondratieff was invloedrijk in de jaren ’20 van de vorige eeuw in de periode na de Russische revolutie. Hij ontdekte dat de economie zich ontwikkelt in lange golven van ongeveer veertig tot vijftig jaar1. De laatste Kondratieff-golf bereikte zijn hoogtepunt in het jaar 2000 en zal zijn dalende trend voortzetten tot rond 2020 (zie 1
Management Scope, 6 jan. 2012, “Dolf van den Brink over de Kondratieff-golf“
5
figuur p.1). Omdat Stalin besloot dat zijn economische theorieën niet dienstbaar waren aan het communisme liet hij Kondratieff executeren in 1938. stoommachine katoen
spoorwegen staal
elektriciteit chemie
petrochemie automobiel
2012
W R D V Kondratieff-golf 1 Kondr.-golf 2 1800 W: welvaart R: recessie D: depressie V: vooruitgang
informatie technologie
1850
Kondratieff-golf 3 Kondratieff-golf 4 Kondratieff-golf 5 1900
1950
Figuur p.1: lange golven van Kondratieff
1990
2
De economische golven van Ralph Nelson Elliott Ralph Nelson Elliott ontdekte golfpatronen in beurskoersen, die zich ontwikkelen volgens wiskundige wetmatigheden. Deze golfbewegingen bestaan op verschillende niveaus. Hij onderscheidde bijvoorbeeld de volgende golven3: · · · · · · ·
Minute (dagen) Minor (weken) Intermediate (weken tot maanden) Primary (enkele maanden tot een aantal jaren) Cycle (een jaar tot enkele jaren) Supercycle (40-70 jaar) Grand Supercycle (meerdere eeuwen)
Volgens velen was de depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw het einde van een Supercycle en is de huidige crisis het einde van een Grand Supercycle. Dat wil zeggen dat we een economische teruggang krijgen, waarbij vergeleken de depressie van de jaren dertig 2 3
Wikipedia, 29 maart 2012, “Kondratieff-golf” Wikipedia, 17 april 2012, “Elliot Wave Principle”
6
zal verbleken. Het zal de grootste economische teruggang zijn sinds de zeventiende eeuw.
De sociale golven van Ravi Batra Ravi Batra legt het verband tussen maatschappelijke ongelijkheid en economische depressies4. Hij meet de ongelijkheid als de breuk tussen het bezit van de hoogste één procent van de bevolking en het totale bezit van een volk. Hoe groter de maatschappelijke ongelijkheid, hoe minder er wordt geconsumeerd en hoe meer geld er wordt opgepot. Het resultaat is dat er financiële zeepbellen ontstaan en daarmee financiële instabiliteit. Er zal ook sociale onrust ontstaan en daardoor maatschappelijke instabiliteit. Ravi Batra toont aan dat de financiële ongelijkheid tijdens de beurskrach van 1929 ongeëvenaard hoog was en voorspelt een nieuwe crisis omdat de welvaart zowel in de wereld als binnen de maatschappijen onderling wederom zeer ongelijk is verdeeld. We hebben de dotcom crash gehad in het jaar 2000, de huizenzeepbel in Amerika en Spanje en de bankencrisis in 2008 en de eurocrisis in 2011 en 2012. De occupy-beweging wijst ook op de hoogste één procent die Ravi Batra hanteert. Er ontstaat maatschappelijke onrust doordat de top van de bedrijven miljoenenbonussen ontvangt, terwijl gewone medewerkers worden ontslagen. Er is grote onvrede over hoge salarissen van directies bij de overheid en over miljoenenuitkeringen aan directies van zwaar gesubsidieerde banken. Daardoor heeft de maatschappelijke elite zijn morele gezag verloren. Een Ravi Batra moment lijkt nabij.
De teruggang van het Westen In de geschiedenis zijn er momenten waarop er grote machtsverschuivingen plaatsvinden. De opkomst en de ondergang van het oude Egypte onder de Farao’s is een duidelijk voorbeeld. De opkomst en de ondergang van het Romeinse Rijk eveneens. De Verlichting brak de macht van de kerk aan het einde van de Middeleeuwen. De ontdekkingsreizen en daarna het Kolonialisme 4
Ravi Batra, 1989 “Regular Economic Cycles: Money, Inflation, Regulation and Depressions” ISBN: 0312032609 / ISBN-13: 9780312032609
7
leidden tot een wereld, die in het jaar 1900 praktisch geheel onder controle stond van de Westerse mogendheden, met Engeland als grootste supermacht. Door de voornamelijk Europese Wereldoorlogen slonk de macht van Europa, maar deze werd opgevuld door Amerika, ook een Westerse mogendheid. Gedurende eeuwen zijn we gewend geraakt aan het feit, dat wij het meest ontwikkeld zijn, het meest rijk, de beste technologie hebben, het beste geschoold zijn. Gedurende eeuwen zijn we gewend dat alle ontwikkeling, techniek en vooruitgang uit het Westen komt. We zijn gewend dat wij militair het machtigst zijn en elders kunnen ingrijpen als dat in ons belang is. We zijn gewend dat andere landen van ons afhankelijk zijn en wij niet van hen. De hegemonie van het Westen is compleet. Maar alle tekenen zijn er dat hier snel een einde aan gaat komen. Azië en delen van Zuid-Amerika hebben zich snel ontwikkeld in de afgelopen decennia. Zij zijn bezig de hegemonie van het Westen te doorbreken. Tegelijkertijd is het Westen failliet. Het Westen is bankroet op vijf uiteenlopende cruciale terreinen: het financiële systeem, de democratie, Europa, de overheid en de economie. Ons huidige kapitalistische stelsel zal over enkele decennia niet meer bestaan in de huidige vorm. Het besef dat er heel veel essentiële zaken gaan veranderen is nog niet echt doorgedrongen tot de politiek. Er wordt weliswaar gesproken over zogenaamde hervormingen, maar dit zijn slechts kleine aanpassingen aan de bestaande situatie als we het vergelijken met de veranderingen, die zich onvermijdelijk opdringen. Terwijl de wereld om ons heen in sneltreintempo verandert en de echte grote crisis dichterbij komt vergadert de Tweede Kamer over de Hedwigepolder en het beleid van de vorige regering. Terwijl onze maatschappij slagzij maakt zoals de Titanic dat deed op zijn laatste reis, spelen het orkest in Brussel en het strijkje in Den Haag achter beslagen patrijspoorten. We staan aan de vooravond van een van de grootste omwentelingen in de geschiedenis. In plaats van ons te laten verrassen, kunnen we ons maar beter voorbereiden. In Deel I (Het Failliet) wordt dieper ingegaan op het vijfvoudig failliet van het Westen. In Deel II (De Doorstart) wordt besproken welke maatregelen kunnen worden genomen om een doorstart te bewerkstelligen voor Nederland en Vlaanderen. 8
