Ingenieurs en ons eten

Magazine voor slimme oplossingen

Nr. 5 - december 2012

Ingenieurs en ons eten Tweemaandelijks tijdschrift van

■ Landbouw met minder pesticiden

■ Aroma’s combineren met foodpairing

■ De bieringenieur van Westmalle

■ Warmtetransport per truck

‘‘

VOORWOORD

D

ingenieurs en tafelen

ecember en januari zijn de maanden waarin de tafel, in zijn meest verscheiden vormen, een centrale plaats inneemt. Sterrenchefs stellen een indrukwekkende reeks van menu’s voor. “De tafel” kent een onuitputtelijke reeks uitvoeringsvormen en is een onschatbare bron van inspiratie voor kunstenaars, interieurarchitecten en vormgevers. “Tafelen” is zo oud als de mensheid zelf en kent opnieuw, de meest oneindige variatie aan verschijningsvormen: gaande van het etentje met twee jong verliefden tot het staatsdiner, en daar tussenin situeren zich de werklunch, de snelle hap, een walking diner aan hoge staantafels, de maaltijden in een wooneenheid van een rusthuis, het kerstmaal voor daklozen en kansarmen, en nog zoveel andere. Zowel “de tafel” als “tafelen”, staan symbool voor het bijeenkomen van mensen, het delen van ideeën, de informatie, het overleg en het eten. Beseft u dat ingenieurs er steeds direct of indirect bij zijn? In de frontlinie van “eten”, staat de chef-kok. Hij stelt de maaltijd samen en bereidt de spijzen. Achter en rond hem staan een ganse rij specialisten die allen een bijdrage hebben in de gerechten die op uw bord komen of de drank die in uw glas ingeschonken wordt. En in deze omkadering vinden we ook industrieel, burgerlijk en bio-ingenieurs. Ze zijn er actief om landbouwproducten op de meest milieuvriendelijke wijze en met het grootste rendement te laten groeien en om nieuwe innovaties te introduceren. Of om ze zonder smaakverlies te verwerken of ook om de processen in de meest uiteenlopende omstandigheden zo veilig mogelijk te laten verlopen. We hebben zelfs collega’s die echt aan het roer staan om bier te brouwen en wijn te maken. Ingenieurs werken jaar in jaar uit aan uw tafel. Dit eindejaarsnummer van ILYA laat enkelen van hen aan het woord.

“Tafelen” betekent mensen bij elkaar brengen, elkaar beter leren kennen, verdiepende gesprekken voeren of verbredende inzichten verwerven. In de hedendaagse terminologie hoort dit alles onder de noemer van “netwerken”, het centrale thema van iedere groepering, organisatie of vereniging. Onze ingenieursverenigingen hebben daar een lange en grote traditie in zowel naar activiteiten als naar het faciliteren ervan toe.

Als bijlage bij ILYA-december bezorgen we u de gids “Ingenieurs in Vlaanderen”. Deze gids opent met een vernieuwend deel “Toppers over morgen” waarin minister-president Kris Peeters samen met 8 ceo’s die aan de top staan van belangrijke ondernemingen of organisaties, de uitdagingen voor de ingenieur bekeken vanuit regering en bedrijfsleven schetsen. Daarop volgt informatie over de verenigingen. Het gedrukte boek sluit voor het eerst niet af met de indrukwekkende lijst van 14 000 ingenieurs-leden.

Inderdaad, het onderdeel “Netwerkinformatie - ledeninfo” is vanaf 2013 volledig gedigitaliseerd en dit onder twee vormen. Ieder lid kan vanaf nu, waar hij ook is, wanneer hij dit ook wenst, de ledeninformatie consulteren via een applicatie voor smartphones of tablets, en dit met meer en snelle opzoekmogelijkheden. Praktisch dus voor wie op een netwerkevent zich net niet meer de voornaam van een klasgenoot of het bedrijf van een tafelgenoot kan herinneren. En voor wie graag door het boek bladert, kan dit nog steeds. De klassieke gids kan online geconsulteerd worden.

We wensen u en uw familie veel tafelplezier en leesgenot, een fijne eindejaarsperiode, een vreugdevol Kerstfeest en een gezond en boeiend 2013, waarin u uw ambities kunt waarmaken. Hans Romaen Gedelegeerd Bestuurder ILYA • december 2012

3

INHOUD

DE OMDENkER

ILYA

“Op zoek naar de missing link”

Nr 5 december 2012

6

Ben Barbé van Janssen Pharmaceutica zoekt innovatie op de rand van de disciplines

Adres van de redactie Desguinlei 214 - 2018 Antwerpen T 03 260 08 40 E-mail: [email protected] Verantwoordelijke uitgever Hans Romaen gedelegeerd bestuurder ie-net vzw

DOSSIER : EtEN EN DRINkEN

Hoofdredacteur Johan Op de Beeck Eindredactie Peter Ooms

Het verborgen mechanisme achter ontstekingen

10

Trappist van Westmalle: complexiteit onder controle

14

“Onze voeding is nog nooit zo gezond geweest”, zegt Theo Niewold

Redactie Christine Huyge, Luc Vander Elst, Peter Van Dijck, Wouter Peeters, Erwin Vanvuchelen, An Rekkers Fotograaf Ivan Mervillie

Nieuwe investeringen mikken op een constante kwaliteit van het bier

Coördinatie en contact Karolien Van Wiele, ie-net [email protected] Tel. 03-260 08 58

Ingenieurs en gastronomie: een smakelijke combinatie

Klankbordgroep Jos Vander Sloten, Bart Demol, co-voorzitters Jaak Blocken, Ivan Born, Roland Debruyne, Marjan De Mey, Paul de Schepper, Clement Noé, Hans Romaen, Guy Roymans, Luc Taerwe, Thérèse Van Bellinghen, Werner Van Cayseele, Karolien Van Wiele, Johan Vyncke

Technologie dringt pesticiden terug Feromoondispensers brengen insecten in de war en verminderen de nood aan sproeistoffen

Internationale stages van thuis uit

Productie Op de Beeck & Partners www.opdebeeck-partners.be [email protected]

(3de deel van Leren met technologie)

Warmte aan huis geleverd

20

Actualiteit: technologische vindingen van Vlaamse bodem

23

In Dortmund verwarmt men een zwembad met restwarmte die per truck geleverd wordt

Tablet Decom nv ‘t Hofveld 6c4 - 1702 Groot-Bijgaarden T 02-325 64 64 [email protected] - www.decom.be Oplage en verspreiding ILYA verschijnt 6 keer per jaar. Het wordt gratis verstuurd naar alle leden.

MENSEN

Abonnementen Niet-leden kunnen een jaarabonnement aanvragen door te mailen naar [email protected]. Prijs binnenland (excl. BTW): 60 EUR. Prijs buitenland (excl. BTW): 90 EUR.

In de toverdrank gevallen

26

Ingenieurs over hun hobby’s

33

John Baekelmans van Cisco zoekt actie bij de brandweer en in de missies van het V-Med team

Reclameregie trevi nv Leopold II laan 53 - 1080 Brussel T 02 428 30 90 [email protected] COVERBEELD : © RUTH LAWTON/DREAMSTIME

19

Stage lopen van achter je pc met de Board of European Students of Technology (BEST)

Druk Drukkerij Sleurs & Partners Astridlaan 215 - 3900 Overpelt T 011 80 90 90 www.drukkerijsleurs.be

4

18

kNOwhOw

Vormgeving Roland Van Campenhout [email protected]

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt dmv druk, fotokopie, internet of welke andere vorm dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

16

Foodpairing gaat op zoek naar de ingrediënten die samen horen

VROEGER EN NU

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

De realiteit achterna

30

De evolutie van het technisch tekenen van morsige pennen tot 4D

ILYA • december 2012

De naakte feiten over onze jobs op jobs.jandenul.com

Op zoek naar

de ‘missing link’

Er zijn ingenieurs die zich vol overgave concentreren op één vakgebied en zich daar steeds verder in verdiepen. Anderen werken eerder in de breedte en bewegen zich in uiteenlopende domeinen van menselijke kennis en activiteit. Burgerlijk ingenieur Ben Barbé gelooft dat het combineren van beide – specialiseren én tegelijk inzicht verwerven in meerdere kennisgebieden – leidt tot innovatie en dus een cruciale competentie voor de toekomst is. Zijn eigen traject bewijst dat dit geen dilemma hoeft te zijn. Een basis van ingenieurs- en managementvaardigheden, gemixt met verkenningen van organisatiepsychologie, kneedden hem tot de mensgerichte verbeteren transformatiespecialist die hij vandaag is. Voor deze liefhebber van reizen staat de trein symbool voor zijn belangrijkste professionele drijfveer: mensen met elkaar verbinden. tekst : Christine huyge - Foto’s : Ivan Mervillie

6


DE OMDENKER

“H

oe dieper je kennis gaat, hoe meer oplossingen je kunt bedenken, maar daarnaast zie je innovatie toch vaak ontstaan in het raakvlak tussen verschillende disciplines”, zegt Ben Barbé. Als ‘Creative Change Master’, een diploma dat hij haalde via het creativiteitstraject Creatopia van het Vlaams Centrum voor Kwaliteitszorg weet hij hoe belangrijk het is om bronnen te kunnen combineren. Als voorbeeld haalt Ben Barbé de stichter en bezieler aan van Janssen Pharmaceutica, het bedrijf waar hij zelf al zijn hele loopbaan actief is. “Paul Janssen bezat drie universitaire diploma’s: hij was medicus, farmacoloog en scheikundige. Dat leverde hem een unieke kennis op, waardoor hij connecties zag die anderen niet zagen.” Bij de stichter van Biosense, een van de bedrijven uit de Johnson & Johnson-groep waartoe Janssen Pharmaceutica behoort, merkte verbeteringsspecialist Barbé tijdens een kwaliteitsassessment eenzelfde mechanisme. “De man was zowel beslagen in geneeskunde als micro-elektronica. Een geavanceerd visiesysteem dat het Israëlische leger gebruikte om vijandige vliegtuigen neer te halen, paste


hij toe om medische sensoren en software te ontwikkelen die leidden tot 3D-beelden van de binnenkant van het hart. Hierdoor konden chirurgen bij hartritmestoornissen veel gerichter ingrijpen. Dankzij de technologie wist het bedrijf in de sector van de elektrofysiologie een voorsprong te nemen op de concurrentie.” Moraal van het verhaal: door veel te lezen, voortdurend bij te studeren, contacten te onderhouden met denkers uit eigen of aanverwante bedrijfstakken, andere culturen te leren kennen, vergroot je je referentiekader, waardoor combineren en innoveren eenvoudiger wordt.

Brug naar de mens Zo verliep het ook bij Ben Barbé, vandaag actief als senior director global strategy and business excellence bij Janssen Pharmaceutica. In zijn zoektocht om met verbeteraanpakken meer impact te genereren, was 2006 voor hem een kanteljaar. “Voordien had ik al gemerkt dat hoge scores op bijvoorbeeld het Europese EFQM-zelfevaluatiemodel voor business excellence niet noodzakelijk een hoog niveau van betrokkenheid bij de medewerkers

† 7

DE OMDENKER

garandeert, noch een innovatieklimaat oplevert dat je in staat stelt snel op veranderingen in te spelen.” Ben Barbé besefte dat er iets ontbrak om de brug naar de mens te slaan en hij ging op zoek naar die ‘missing link’. In het begin van zijn carrière had een voorval hem daartoe al een belangrijke impuls gegeven. “We hadden in Geel net een derde productie-eenheid opgezet. Op vraag van de vice-president productie zocht ik naar een manier om de toevloed aan data te valoriseren die de plc-sturingen van de reactoren ons opleverden.” Ben Barbé zette toen een six sigma-achtig systeem op dat aan de hand van statistische technieken toeliet het totale proces beter onder controle te krijgen en het rendement te verhogen. “Tot mijn grote verbazing interpreteerden de operatoren deze manier van werken helemaal niet als een leer- en verbeteropportuniteit, maar als een controle vanwege het management op hun werk en handelingen. Dat is mij altijd bijgebleven: als je je medewerkers niet voldoende betrekt bij je plannen en deze niet transparant maakt, is de kans groot dat je doelstellingen een heel andere interpretatie krijgen.”

gevormd die van en met elkaar leerden, zonder ex-cathedralezingen. “Ik nam deel aan een traject over het ontwikkelen van een visie en we gebruikten de surrealisten als inspiratiebron. ‘Als je het kunt dromen, kun je het waarmaken’, is een van hun beginselen. Dat principe werkt ook in een organisatiecontext. We vergaten het klassieke ontstaansproces van een visie en vertrokken, via allerlei associatie- en creativiteitsoefeningen, vanuit onze eigen ervaring en indrukken. Dat was totaal nieuw voor mij. Ik maakte ook kennis met het ‘Creative Problem Solving’-proces van Sydney Parnes, waarbij divergerende en convergerende fases (eerst veel ideeën genereren, vervolgens selecteren en kiezen) elkaar opvolgen. Omdat het een ervaringsgebaseerd traject was, ben ik nooit vergeten hoe dat werkt. Zoiets is bij een gewone cursus ondenkbaar.” Later dat jaar maakte Ben Barbé kennis met André Pelgrims, onder meer gespecialiseerd in het begeleiden van groepsprocessen. “Ik zocht tijdens een driedaagse naar een manier om met ons business excellence team meer slagkracht te krijgen in de organisatie. Pelgrims observeerde onze manier van werken. Hij bracht nieuwe concepten aan, die we dan tijdens een volgende meeting uitprobeerden.” Ben Barbé was opnieuw een belangrijke ervaring rijker: “Tientallen agendapunten afwerken op drie dagen heeft geen enkele zin. Breng dat terug, zo leerde de coach ons, naar pakweg één punt Ideeën verankeren in het brein per halve dag, pas de werkvorm zo aan dat je diepgang creëert, connectie maakt met het thema én met elkaar en vertrek van de mens en Nu, dertig jaar later weet Ben Barbé dat het realiseren van betrokzijn energie, niet vanuit een droge lijst met agendapunten. De impact kenheid dé cruciale factor bij veranderingsmanagement is en kan hij van de boodschappen is dan oneindig veel groter en bovendien resuldat ook vanuit de neurowetenschap verklaren. “Inzicht in de werking teert het proces in meer betrokkenheid.” Dit versterkte Ben Barbés van ons brein verklaart tevens waarom het ‘burning platform’-scenaeerdere observaties dat in de menserio bij veranderingen, het creëren van lijke relaties een arsenaal aan mogelijknoodwendigheid en angst, niet werkt. “Vertrek vanuit de mens en zijn heden schuilgaan die bedrijven amper Als we nieuwe informatie binnenkrijenergie, niet van een droge lijst gebruiken. Sindsdien zien zijn meetings gen, vergelijkt ons brein die met de geen trajecten er totaal anders uit: “Ik laat gevens die door middel van van agendapunten” neuronenconnecties al stevig verande kwaliteits- en leiderschapsteams die kerd zijn. Als het nieuwe conform is met wat al vastligt, voel je je comik begeleid niet alleen rond een tafel, maar ook in een zithoek vergafortabel; verschilt het daarmee, dan worden vanuit de amygdalae – deren, ik houd wandelvergaderingen en pas icebreakers, bevragingstwee amandelvormige kernen van neuronen in het brein – onze meest en intervisietechnieken toe die ervoor zorgen dat de deelnemers conprimitieve hersendelen aangestuurd. Er ontstaan vervolgens hevige nectie maken met het thema en met elkaar.” emoties, zoals ontkenning en angst, en we voelen ons bedreigd. Om Plan van aanpak voor transformatie dat tegen te gaan, is het belangrijk mensen zelf ideeën te laten opbouwen, ze zelf conclusies te laten trekken, een proces dat je kunt De zoektocht naar meer slagkrachtige verbetertechnieken bracht Ben begeleiden door bijvoorbeeld de juiste vragen te stellen. Informatie Barbé, vanaf 2006, ook in contact met transformatie. In die richting die op die manier in het brein komt, wordt ‘gehardwired’ waardoor heeft hij ondertussen veel expertise én een eigen manier van werken de reacties minder hevig zijn. Dit proces kan je nog versterken door opgebouwd. Transformatie is een bijzondere vorm van verbeteren. regelmatig vragen te stellen: hoe gaat het nu met wat we vorige week “In een wereld die aan een nooit geziene snelheid verandert, zijn er hebben besproken? Met die aandacht zorg je voor een verdere verbeperkingen aan wat klassieke verbeteren veranderingsmethodolosterking van de ontstane verbinding tussen de neuronen.” gieën kunnen bereiken”, zegt Ben Barbé. “Meestal zijn die ontworpen om één dimensie van een organisatie, bijvoorbeeld één proces of Connectie is van levensbelang enkel de structuur, te veranderen. De methoden in sequentie toepasIn 2006 vond in Antwerpen een tweedaags Europees Kwaliteitsconsen zou veel tijd vragen en houdt bovendien een risico op suboptigres plaats. Het was revolutionair van opzet. Er werden kleine groepen malisatie in. Transformaties bieden een alternatief: de oefeningen

8


DE OMDENKER

Ingenieur Ben Barbé, senior director global strategy and business excellence bij Janssen Pharmaceutica, houdt van treinen en treinreizen. Mensen met elkaar en met hun werk verbinden, is in zijn carrière een belangrijke drijfveer.

laten toe verschillende dimensies van een organisatie tegelijk en in een beperkt tijdsbestek te veranderen. Transformaties vereisen inspirerend leiderschap en het vermogen om verschillende competenties te integreren, zoals inzicht in kwaliteits- en innovatietechnieken en de kunst om mensen rond een nieuw project samen te brengen. Transformaties zijn zo ingrijpend dat ze alleen maar kans op slagen hebben als alle medewerkers in een afdeling of organisatie echt bij de veranderingen betrokken zijn.” De interesse van Ben Barbé in deze nieuwe dimensie van kwaliteitsdenken en -bewustzijn, gevoed door zijn zoektocht naar andere manieren van werken, kreeg een boost na zijn bekroning tot European Quality Leader of the Year. Tijdens de uitreiking in Praag hield de Amerikaanse transformatiegoeroe Steve Hacker een inspirerende voordracht. “Hacker en andere transformatiespecialisten, zoals de Japanner en gewezen MIT-professor Shoji Shiba, de Nederlander Marius Buiting en de Fransman Betrand Jouslin de Noray, spoorden me aan op de kar te springen.” Wat Ben Barbé ondertussen ook heeft gedaan. Hij bestudeerde uitgebreid bestaande transformatiestrategieën en -cases. Hij ontwikkelde vervolgens instrumenten én een algemeen plan van aanpak dat teams en afdelingen in zijn bedrijf toelaat zelf een transformatieplan te maken en dat ook succesvol te implementeren.

Zorg op afstand Het leeuwendeel van de transformaties die vandaag plaatsvinden of


in de literatuur beschreven zijn, ontstaan uit pure noodzaak. Een bedrijf dreigt ten onder te gaan, bijvoorbeeld omdat een nieuwe intreder of concurrent een revolutionaire technologie introduceert. Omwentelingen voorzien en er tijdig op inspelen, is een comfortabeler uitgangspunt. “Demografische, technologische en sociale ontwikkelingen zullen de medische én de farmaceutische sector in de toekomst voor serieuze uitdagingen plaatsen”, meent Ben Barbé. Met de grote massa babyboomers die straks allemaal met pensioen zijn, en een kleiner wordende groep dokters en verpleegkundigen om voor hen te zorgen, zal zorgverlening meer dan nu technologieafhankelijk zijn. Telematica en robotica zullen zorg op afstand en zelfmonitoring mogelijk maken, bijvoorbeeld via apps op smartphones. We kunnen intelligente blisters en verpakkingen verwachten, die ervoor zorgen dat patiënten hun medicatie juist en tijdig innemen. Ook is het niet ondenkbaar dat patiënten in de toekomst, in plaats van een gewone pil, kunnen kiezen voor een hypertechnologische variant die meet wat er met het lichaam aan de hand is en zijn actieve bestanddeel vrijgeeft waar en wanneer dat nodig is. “Als farmaceutisch bedrijf houden we al deze denkpistes en evoluties in het oog, we onderzoeken nieuwe technologieën en sluiten allianties met bedrijven die op deze terreinen actief zijn. Kennis van transformatie komt ons daarbij goed van pas.” ■ Meer info op : www.ie-net.be/ilya201205

9

10


DOSSIER

Het verborgen mechanisme achter ontstekingen De voedingsadviezen vliegen ons tegenwoordig rond de oren. Opgepast met brood en melk, controleer steeds het etiket op additieven, … Smeuïge verhalen worden door de media opgepikt en blijven bij de consument lang nazinderen. We klopten aan bij Theo Niewold, professor Voeding en Gezondheid aan de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, met de prangende vraag: hoe gezond is onze voeding? Tekst: Karolien Van Wiele

“i

n tegenstelling tot wat veel mensen denken, is onze voeding nog nooit zo veilig geweest”, meent Theo Niewold. “Onze voeding is in het algemeen van hoge kwaliteit en wordt streng gecontroleerd. Vaak worden ongefundeerde stellingen de wereld in gestuurd. Denken we bij voorbeeld aan het gerucht dat additieven gevaarlijk zouden zijn en hyperactiviteit bij kinderen veroorzaken. Dat is klinkklare nonsens. Additieven maken onze voeding juist gezonder. Ik durf zelfs te stellen dat additieven meer levens hebben gered dan penicilline. Het feit dat voeding sterk samenhangt met onze levensstijl, maakt het helaas vaak moeilijk om sluitende conclusies te trekken. Het is niet omdat er een associatie is, dat er ook een causaal verband is.”


Ontstekingsmechanisme In het vak Epidemiologie van de voeding, leert Theo Niewold toekomstige bio-ingenieurs van de KU Leuven hoe ze associaties en causale verbanden kunnen detecteren. Theo Niewold: “We selecteren een grote groep mensen, analyseren hun voeding en gaan vervolgens na of ze al dan niet gezond zijn. Zo ontdekken we allerhande associaties. Er is echter pas een causaal verband als er een mechanisme achter schuilt. In mijn onderzoek concentreer ik mij voornamelijk op mechanismes die achter ontstekingen verborgen zitten. We gaan na welke voedingsmiddelen ontstekingen in de hand werken en welke ontstekingsremmend zijn.”

11

†

DOSSIER

Theo Niewold : "Van alle dieren leunt het varken het dichtst aan bij de mens als het gaat om het spijsverteringsstelsel."

Ontstekingen spelen eveneens een grote rol bij hart- en vaatziekten. Ook hier is de uitdaging het vinden van het mechanisme achter de associaties. Theo Niewold haalt het klassieke voorbeeld aan van de manager met hartproblemen: “Stress is bij ontstekingen een grote boosdoener. Het is dus belangrijk om eveneens de levensstijl onder de loep te nemen en niet enkel de eetgewoontes. Die manager heeft veel stress, zit heel de dag aan een bureau, rookt, drinkt, en eet te weinig groenten en te veel rood vlees. Wat is er dan verantwoordelijk voor zijn hartprobleem?”

© TAMINCO

Gouden rijst Misschien kunnen we in de toekomst alvast één risicofactor van het lijstje schrappen? Volgens Theo Niewold zullen we binnen afzienbare tijd wellicht minder vlees eten. “Er zal een competitie ontstaan op het gebied van landoppervlak. Om vee te fokken heb je veel maïs en bonen nodig. Kunnen we dan niet beter gewoon vlees schrappen en volledig plantaardig eten? Toch niet. Zonder vlees is het veel moeiKippen en varkens lijker om aan goede voeding te komen. Vlees is rijk aan vitaminen Je zou het niet meteen vermoeden, maar van alle dieren leunt het en mineralen. Dat plantaardig eiwit geen hoogwaardig eiwit is, is varken het dichtst aan bij de mens als het gaat om het spijsverteeen groot struikelblok. Tevens zijn mineralen uit planten heel ringsstelsel. Te vaak wordt er in voedingsonderzoek nog gebruik moeilijk opneembaar. In landen als India en China begint men nu gemaakt van muizen. “Muizen zijn klein en relatief goedkoop maar ook op grote schaal vlees te eten. Doordat de vraag ineens zoveel ze lijken niet op de mens. Het varken is - als alleseter – wel een heel groter wordt, swingen de prijzen de pan uit. Genetisch gemodifibruikbaar model. Omdat je bij een varken zes maanden dient te ceerde organismen (GGO’s) zouden een oplossing kunnen bieden. wachten voor je resultaten kan zien, testen we ook kippen. De cyEen heel mooi voorbeeld is gouden rijst. Er bestaan twee soorten: clus bij een kip bedraagt slechts zes weken. Als we weten dat een de ene bevat ijzer en de ander caroteen. Uit caroteen kan vitamine stof zowel bij de kip als bij het varken ontstekingsremmend, dan A gemaakt worden. Dat zou de oplossing zijn voor twee grote prowel ontstekingsbevorderend werkt, zijn we vrijwel zeker dat dit ook blemen in ontwikkelingslanden: bloedarmoede en blindheid, resvoor de mens zo is. De proefdieren pectievelijk veroorzaakt door ijzerworden gehouden in het Zoötechen vitamine A gebrek. Gouden rijst "We gaan na welke nisch Centrum van de Faculteit Biowordt echter nog niet toegepast. AnIngenieurswetenschappen. Onze dere GGO’s worden in de Verenigde voedingsmiddelen kippen en varkens krijgen functionele Staten en Brazilië wel massaal vervoeding, maar voor de rest worden ze bouwd. In Europa zijn GGO’s toegeen welke op dezelfde manier behandeld als op staan voor dierlijke voeding, maar ontstekingsremmend zijn." een gewone boerderij. Momenteel niet voor menselijke voeding. Nochdoen we in samenwerking met Camtans wordt alles zeer goed getest en pus Gasthuisberg een onderzoek naar de ziekte van Crohn. Dat is zijn er geen gezondheidsrisico’s. Veel mensen zijn er bang voor, een ontstekingsziekte van het darmkanaal. De ambitie om deze maar zoals het voorbeeld van de gouden rijst aantoont, kan je met ziekte te genezen hebben we niet. Wel trachten we, door de effecten GGO’s ook hele mooie dingen doen.” ■ te testen van planten en groenten, te komen tot voedingsadviezen Meer info op : www.ie-net.be/ilya201205 die het leven van Crohn-patiënten aangenamer kunnen maken.”

ontstekingen in de hand werken

12


VITOŝƐĞĞŶƚŽŽŶĂĂŶŐĞǀĞŶĚƵƌŽƉĞĞƐ͕ŽŶĂĬĂŶŬĞůŝũŬŽŶĚĞƌǌŽĞŬƐͲĞŶĂĚǀŝĞƐĐĞŶƚƌƵŵ͕ĚĂƚŝŶŶŽǀĂƟĞǀĞƚĞĐŚŶŽůŽŐŝĞģŶĞŶ ǁĞƚĞŶƐĐŚĂƉƉĞůŝũŬĞŬĞŶŶŝƐƉƌĂŬƟƐĐŚƚŽĞƉĂƐďĂĂƌŵĂĂŬƚǀŽŽƌŽǀĞƌŚĞĚĞŶĞŶŝŶĚƵƐƚƌŝĞ͘ VITOŝƐĂĐƟĞĨŝŶŵŝůŝĞƵͲ͕ĞŶĞƌŐŝĞͲĞŶŵĂƚĞƌŝĂĂůƚĞĐŚŶŽůŽŐŝĞ͕ŝŶĚƵƐƚƌŝģůĞƉƌŽĚƵĐƟĞͲĞŶƉƌŽĐĞƐƚĞĐŚŶŽůŽŐŝĞģŶĞŶ ĂĂƌĚŽďƐĞƌǀĂƟĞ͘ VITOůĞǀĞƌƚŝŶƚĞůůŝŐĞŶƚĞĞŶŬǁĂůŝƚĂƟĞǀĞŽƉůŽƐƐŝŶŐĞŶǁĂĂƌŐƌŽƚĞĞŶŬůĞŝŶĞďĞĚƌŝũǀĞŶĐŽŶĐƵƌƌĞŶƟĞĞůǀŽŽƌĚĞĞů ƵŝƚŚĂůĞŶ͕ĞŶŽďũĞĐƟĞĨŽŶĚĞƌǌŽĞŬ͕ƐƚƵĚŝĞƐĞŶĂĚǀŝĞǌĞŶ͕ĚŝĞŝŶĚƵƐƚƌŝĞĞŶŽǀĞƌŚĞĚĞŶŝŶƐƚĂĂƚƐƚĞůůĞŶŚƵŶƚŽĞͲ ŬŽŵƐƚďĞůĞŝĚƚĞďĞƉĂůĞŶ͘ VITO͛Ɛ ŽŶĚĞƌǌŽĞŬ ǀŝŶĚƚ ǌŝũŶ ƚŽĞƉĂƐƐŝŶŐ ŝŶ ŶŝĞƵǁĞ͕ Ğĸ ĐŝģŶƚĞ ĞŶ ŐŽĞĚŬŽƉĞƌĞ ƉƌŽĚƵĐƟĞƚĞĐŚŶŽůŽŐŝĞģŶ͕ ǀĞƌͲ ŵŝŶĚĞƌĚĞŶĞƌŐŝĞǀĞƌďƌƵŝŬ͕ďŝŽŵĂƚĞƌŝĂůĞŶ͕ŐĞǌŽŶĚŚĞŝĚƐǌŽƌŐ͕ŵŝůŝĞƵǌŽƌŐĞŶǌ͕͘ĂůƐŽŽŬŚĞƚŝŶŬĂĂƌƚďƌĞŶŐĞŶĞŶ ŵŽŶŝƚŽƌĞŶǀĂŶĚĞĞīĞĐƚĞŶǀĂŶŬůŝŵĂĂƚƐǁŝũǌŝŐŝŶŐ͘,ŝĞƌďŝũǌŝũŶŚĞƚǀƌŝũǁĂƌĞŶǀĂŶŚĞƚůĞĞĨŵŝůŝĞƵĞŶŚĞƚ ĚƵƵƌǌĂĂŵŐĞďƌƵŝŬǀĂŶĞŶĞƌŐŝĞĞŶŐƌŽŶĚƐƚŽīĞŶƐƚĞĞĚƐƉƌŝŽƌŝƚĂŝƌ͘ VITO͛ƐŽŶĚĞƌǌŽĞŬƐĐĞŶƚƌƵŵŝƐŐĞǀĞƐƟŐĚŝŶDŽů͕ŵĞƚƐĂƚĞůůŝĞƚŬĂŶƚŽƌĞŶŝŶĞƌĐŚĞŵ͕'ĞŶŬ͕ 'ĞŶƚĞŶKŽƐƚĞŶĚĞ͘ VITO ƚĞůƚ ĐŝƌĐĂ ϲϬϬ ŚŽŽŐŐĞŬǁĂůŝĮĐĞĞƌĚĞ ŵĞĚĞǁĞƌŬĞƌƐ Ƶŝƚ ĚŝǀĞƌƐĞ ƐƉĞĐŝĂůŝƐŵĞŶ ĞŶ ǁĞƌŬƚ ƐĂŵĞŶ ŵĞƚ ƐĞĐƚŽƌĨĞĚĞƌĂƟĞƐ ĞŶ ŚƵŶ ŽŶĚĞƌǌŽĞŬƐͲĐĞŶƚƌĂ͕ ƵŶŝǀĞƌƐŝƚĞŝƚĞŶ ĞŶ ŚŽŐĞƐĐŚŽůĞŶ͕ƵƌŽƉĞƐĞŽŶĚĞƌǌŽĞŬƐŝŶƐƟƚƵƚĞŶ͘͘͘ VITO NV ŽĞƌĞƚĂŶŐϮϬϬͲϮϰϬϬDK> sŽŽƌŵĞĞƌŝŶĨŽƌŵĂƟĞ͕ŶĞĞŵ ǀƌŝũďůŝũǀĞŶĚĐŽŶƚĂĐƚŽƉŵĞƚ <ƌŝƐƟŶĞsĞƌŚĞǇĚĞŶ dĞů͘нϯϮϭϰϯϯϱϱϱϯ &ĂǆнϯϮϭϰϯϯϱϱϵϵ [email protected] – www.vito.be

10:59:26

Als kennis- en promotiecentrum voor staal in de bouw, verdedigt Infosteel de marktpositie van staal voor structuur als geveltoepassingen. Tevens worden de belangen van de leden - afkomstig uit de volledige bouwketen - behartigd. Voor het leiden van het technisch departement zoekt Infosteel een nieuwe

infosteel Arianelaan 5 1200 Brussel

TECHNICAL MANAGER Profiel:

Tijdens een inwerkperiode bouwt u een grondige technischwetenschappelijke kennis op over de belangrijke zaken binnen de staalbouw: brandveiligheid, duurzaam bouwen, eurocodes, bouwfysica, detaillering, geveltechniek, … U leidt het technisch departement binnen Infosteel en wordt aldus het technischwetenschappelijk gezicht voor staal in België en het G.H. Luxemburg. Als verantwoordelijke voor het technische team beheert u het volgende takenpakket: • Het opvolgen en managen van de verschillende technische aspecten rond staalbouw (Eurocodes, brand, duurzaam bouwen, oppervlakteaspecten, bouwfysica, ...) • Het geven van technisch advies en aanbevelingen aan de leden (architecten, studiebureau’s en staalbouwers) • Het opvolgen van Belgische en Europese normen (Eurocodes) en technische reglementeringen • Het verzorgen van contacten met ingenieurs, architecten en andere stakeholders in de bouwwereld • Het coördineren van technische werkgroepen

• U bent bouwkundig ingenieur of ingenieur-architect met enkele jaren ervaring in de (staal)bouw. • U hebt een sterke interesse in een adviserende functie met veel contacten en communicatie. • U ambieert een professionele carrière waarbij u uw technische kennis optimaal kunt valoriseren. • U beschikt over een goede talenkennis N,F,E of de bereidheid uw talenkennis uit te breiden. Wij bieden aan: • Een veelzijdige baan met ruimte voor constante vorming in een professionele werksfeer. • Een aantrekkelijke verloning met extra voordelen • Contacten op hoog niveau met de professionele wereld en nieuwste ontwikkelingen op vlak van techniek en marketing. Belangstelling voor deze functie? Contacteer: Philippe Coigné, General Manager [email protected] - tel 02/509 15 07

Trappist van Westmalle: “Met onze recente investeringen mikken we niet op de uitbreiding van de productie, maar willen we het complexe brouwproces beter onder controle houden en een constante kwaliteit afleveren,” zegt Jan Adriaensens, brouwingenieur van de Trappistenabdij van Westmalle. Tekst & foto’s: Wouter Peeters

“O

p dit ogenblik nemen de investeringen die op het programma staan al mijn tijd in beslag. Onze nieuwe bottelarij heeft 10 miljoen euro gekost. Het nieuwe project – inclusief een nieuwe brouwzaal, gistkamer, helderbierkelder, een extra warme kamer en een nieuw laboratorium - zal ongeveer 20

Jan Adriaense ns

miljoen euro bedragen en 4 tot 5 jaar in beslag nemen. Het is van groot belang dat we een dergelijke ingrijpende omschakeling gefaseerd uitvoeren om de kwaliteit van het bier te garanderen,” zegt Jan Adriaensens (53). Hij studeerde in 1982 af aan de Brouwerijschool van Gent en ging meteen voor zijn huidige werkgever aan de slag als eindverantwoor-

De fraaie koperen brouwketels van Westmalle.

14


DOSSIER

complexiteit onder controle delijke voor de kwaliteit, de aankoop van alle grondstoffen en voor de investeringen. Daarnaast is hij ook milieucoördinator en lid van de directieraad en van de raad van bestuur. Ik lees dat in de abdij van westmalle al bier wordt gebrouwen sinds 1836. Is het recept sindsdien niet gewijzigd? “Het recept voor onze bieren schrijf je niet op twee bladzijden neer. Een recept is eigenlijk meer een brouwconcept. Hoe is de brouwzaal ingericht? Hoe zijn de gistkamer en de lagertanks opgevat? Hoelang duurt de lagertijd? Het bier dat wij nu brouwen is niet langer het bier van 60 jaar geleden, laat staan dat van 150 jaar geleden. Bier evolueert door de evolutie van de gebruikte grondstoffen en al wat er bij het brouwproces komt kijken. De complexiteit van je bier hangt nauw samen met de manier waarop je de grondstoffen samenbrengt. Ook de temperaturen en de tijden die je hanteert hebben een impact. Dat geeft een complexiteit die doorheen de jaren altijd wel heeft bestaan in Westmalle, maar die we nu steeds beter onder controle krijgen.”

Behoefte aan bio-ingenieurs Bio-ingenieur Hedwig Neven (43) doctoreerde in 1997 aan de faculteit bio-ingenieurswetenschappen en begon een jaartje later bij Duvel-Moortgat. “Dat was toen nog een relatief kleine brouwerij, maar intussen zijn door overnames verschillende brouwerijen bij de groep gekomen. In de hoofdzetel in Puurs worden, naast paradepaard Duvel, ook de abdijbieren van Maredsous, Bel Pils, Vedett en Liefmans vervaardigd. La Chouffe brouwen we nog steeds in Achouffe en De Koninck in Antwerpen.” wat is uw taakomschrijving? “In 2002 werd ik technisch en productiedirecteur van de groep Duvel-Moortgat. Daarnaast geef ik de cursus brouwerijmouterij aan de faculteit bio-ingenieurswetenschappen van de KULeuven. Dit jaar zijn er 65 studenten. Als ik morgen een erg begaafde student zie die interesse heeft


Hedwig Neven

om bij ons te komen werken, zal ik dat zeker overwegen. Want de volgende jaren hebben we een grote behoefte aan goede bio-ingenieurs. In een brouwerij slaat innovatie vooral op de procesbeheersing. Het kwaliteitsgebeuren is volledig geïntegreerd in de productiesoftware en ik kan op mijn mobiele telefoon de verschillende gegevens van het brouwproces opvolgen.”

De hop wordt grondig onder de loep genomen in Westmalle.

wordt er nog altijd in koperen ketels gebrouwen? “De bovenkant van de brouwketels, de ‘dampkap’, is nog altijd in koper, maar het gedeelte daaronder heb ik in 1994 al laten uitvoeren in roestvrij staal. Koper is een prima warmtegeleider en mooi op zich, maar moeilijker in onderhoud. Bovendien is het zacht en oplosbaar. Een nieuwe koperen brouwketel heeft een wanddikte van 2 tot 3 cm, maar na 20 jaar blijft er nog de dikte van een sigarettenblaadje van over. Al dat koper is verdwenen. Daarnaast is koper ook niet bevorderlijk voor de stabiliteit van het bier. Daarom investeren we in een nieuwe brouwzaal met volledig uit inox vervaardigde ketels. De koperen brouwketels zullen echter nog in gebruik blijven tot we 100% zeker zijn dat de nieuwe brouwzaal minstens dezelfde kwaliteit kan produceren. Daarover sluiten we geen compromissen.” Zijn er ook innovaties op het gebied van ingrediënten? “Een recente ontwikkeling is de behandeling van de hop. Onze hop wordt nu nog tot ballons van 65 kg geperst, vroeger zelfs van 150 kg. Maar nu doen we testen met vacupacks van 5 kg; die bewaren langer en zijn beter hanteerbaar voor de medewerkers. We gebruiken die nu al gedeeltelijk, maar in de toekomst streven we naar de volle 100%.” waar komt het water voor het brouwproces vandaan? “Het brouwwater komt uit twee waterputten van 60 meter diep. Het putwater is sterk ijzerhoudend en wordt behandeld met twee biologische zandfilters met een bacterie die het ijzer uit het water haalt. Daarnaast staat er ook een biologische mangaanfilter. In een tweede stap loopt het water door een membraanfilter. Die haalt er geen mineralen uit maar wel alle onzuiverheden, bacteriën, virussen, – zodat eigenlijk steriel water overblijft.” ■

15

Bio-ingenieur Bernard Lahousse

Ingenieurs en gastronomie: een smakelijke combinatie Een dessert met varkensjus, kaantjes en melkconfituur. Je hebt een ingenieur nodig om op dat idee te komen. In 2009 stampte bio-ingenieur Bernard Lahousse samen met Johan Langenbick en topkok Peter Coucquyt het bedrijf Sense for Taste uit de grond. Met hun product Foodpairing - een wetenschappelijke methode voor het ontwikkelen van nieuwe smaakcombinaties – hebben ze intussen wereldbekendheid verworven. Ondermeer Heston Blumenthal en Sergio Herman zijn laaiend enthousiast over deze tool. De jonge bio-ingenieur Dries Robberechts was er van bij de start bij betrokken en vertelt vol passie over de niet alledaagse combinatie van ingenieurs en gastronomie. Tekst: Karolien Van Wiele

16


DOSSIER

hoe is het Foodpairing-verhaal voor jou begonnen? Dries Robberechts: “Na mijn studies ben ik in een bedrijf aan de slag gegaan dat zich specialiseert in creatieve methodes om problemen op te lossen. Hier heb ik Bernard Lahousse voor het eerst ontmoet. We hebben een jaar samengewerkt. Toen Bernard Lahousse besliste om samen met Peter Coucquyt en Johan Langenbick het nieuwe bedrijf Sense For Taste op te richten, vroeg hij me om hieraan mee te werken. Naast de drie partners ben ik de enige werknemer van Sense for Taste en samen hebben we Foodpairing ontwikkeld.” wat is de theorie achter Foodpairing? Dries Robberechts: “Foodpairing is een bron van inspiratie voor chefs, barmannen en professionals die actief zijn in de voedingsindustrie. De tool die we daarvoor ontwikkeld hebben, is gebaseerd op wetenschappelijke aroma-analyses. We vertrekken van het principe dat voedingsmiddelen bij elkaar passen als hun belangrijkste aromacomponenten met elkaar overeen komen. Daarom begint het Foodpairing proces met een aroma-analyse. Op basis van die data kunnen we voorspellen welke combinaties lekker zullen zijn en welke niet. Het proces resulteert in een Foodpairing tree: een visueel hulpmiddel voor chef-koks en bartenders dat aangeeft welke ingrediënten gecombineerd kunnen worden. Ook voor bedrijven die bezig zijn met productontwikkeling is het een erg handige en kostenbesparend instrument. Zo werken we ondermeer samen met Procter & Gamble, Coca Cola, Cointreau en andere bedrijven. Soms begeleiden we bedrijven in de ontwikkeling van nieuwe producten of zoeken we naar oplossingen voor technische problemen.” Is smaak universeel? Ervaart iedereen dezelfde combinaties als lekker? Dries Robberechts: “Er zijn een aantal universele zaken. Sommige reacties zijn bijna genetisch geprogrammeerd. Bitter en zuur wordt bijvoorbeeld niet lekker gevonden. Je kunt dat wel leren eten, maar als baby verwerp je dat. Als we kijken naar onze klassieke keuken, dan is Foodpairing daar altijd al aanwezig geweest. Een typisch voorbeeld hiervan is appeltaart met kaneel. Chef-koks doen eigenlijk intuïtief aan Foodpairing. Toch zijn er wel degelijk cultuurver-

wat is een aroma? Het aroma van een voedingsproduct bestaat niet uit één type molecule. Het aroma is een samenstelling van verschillende aromamolecules. Opdat een aromamolecule een geur zou hebben moet minimaal aan twee voorwaarden voldaan worden: de molecule moet vluchtig zijn zodat ze het reukorgaan in de neus kan bereiken en de concen-


tratie moet hoog genoeg zijn om een interactie met een of meer geurreceptoren aan te gaan. Het profiel wordt bepaald aan de hand van een GC-MS, een gaschromatograaf gekoppeld aan een massaspectrometer. Dit is een gekende analytische scheidingstechniek die enerzijds de molecules scheidt en anderzijds herkent.

Een foodpairing tree is een visueel hulpmiddel dat aangeeft welke ingrediënten bij elkaar passen.

schillen. Zo is in Japan de eetcultuur veel meer gefocust op textuur en veel minder op aroma. Voor Japanners maakt het aroma daarom niet zo’n groot verschil.” hoe belangrijk is duurzaamheid voor Sense for taste? Dries Robberechts: “Duurzame voeding is een belangrijk streefdoel. We doen momenteel onderzoek naar de ecologische voetafdruk van voedingsmiddelen. Het is helaas niet altijd eenvoudig om die afdruk op een correcte manier in te schatten. Sommige producten worden geïmporteerd uit verre landen, maar hebben slechts een minimale verwerking nodig waardoor hun voetafdruk beperkt blijft. Maar zijn er ook binnenlandse producten die veel verwerking nodig hebben en dus een grotere afdruk nalaten. We onderzoeken nu hoe we ecologisch gezien beter kunnen consumeren. We hebben toegang tot enorm veel aroma-analyses. We kunnen bij wijze van spreke vlees nabootsen met behulp van andere ecologisch verantwoorde producten. Maar daar komt natuurlijk heel wat bij kijken. Niet alleen de smaak maar ook de textuur moet helemaal goed zitten.” welke andere ontwikkelingen staan er op gastronomisch gebied te gebeuren? Dries Robberechts: “We willen op de markt komen met nieuwe tools die foodprofessionals in staat stellen om nog creatiever uit de hoek te komen. Er heerst nog een grote kloof tussen restaurantbezoekers en de chef-koks. Deze kloof bestaat ook tussen consumenten in de supermarkt en voedingsproducenten. Wij zouden heel graag die groepen dichter bij elkaar brengen zodat de klant meer eigen inbreng kan hebben. Wij willen chefs en de voedingsindustrie de tools bieden die toelaten op een heel snelle manier aan productontwikkeling te doen. Zo kunnen ze meteen inspelen op de wensen van de klant.” ■ Meer info op : www.ie-net.be/ilya201205

17

KNOWHOW

Technologie dringt pesticiden terug Sensoren en GPS kunnen landbouwers helpen om het beschermen van hun gewassen te optimaliseren. Bestrijdingsmiddelen blijven nodig, maar dankzij de inzet van nieuwe technieken kan het gebruik ervan verminderd worden. Tekst: Peter Van Dyck

D

e gewasbeschermingsmiddelenindustrie in Europa spendeert meer dan 2 miljard euro per jaar aan R&D. Ze doet intensief onderzoek naar technologieën die naast de traditionele middelen kunnen staan zoals de feromoonverwarringstechniek. Die werd ontwikkeld door BASF. Deze techniek richt zich op de vruchtbladroller en de fruitmot, die vaak hinder veroorzaken in de fruitteelt. De vrouwelijke exemplaren van deze diertjes scheiden een stof af, een feromoon, dat de mannetjes lokt. Onderzoekers ontwierpen dispensers die men hoog in de bomen ophangt en waarin deze feromonen verdampen. Hierdoor gaat deze geur zich overal in de boomgaard verspreiden. De mannetjes raken verward en vinden de vrouwtjes niet meer terug. Met deze methode kunnen fruittelers de voortplanting van de populatie verijdelen, zonder insecticiden te gebruiken. Fruittelers zien er een goed alternatief in voor de klassieke insecticiden waartegen bladrollers en vooral de fruitmot een verminderde gevoeligheid hadden laten optekenen. Er is wel monitoring noodzakelijk , zo verduidelijkt

18

landbouwingenieur Jan De Vleeschauwer van de ie-net expertengroep Agrarische Productie en Ecosfeer. “Met feromoonvallen driehoekige kartonnen huisjes - kun je wekelijks controleren hoe het zit met de populatie van de insecten. Zie je dat het aantal volwassen exemplaren toch weer toeneemt, dan is het nodig om even chemisch te corrigeren. Maar moest men vroeger drie tot vier keer per seizoen chemisch ingrijpen tegen deze insecten, dan blijft dit vandaag beperkt tot maximaal één keer.”

Robuuste oplossingen Proefcentra zijn goed geplaatst om technologieën die in kennisinstellingen zijn ontwikkeld naar praktische toepassingen in de landbouw te vertalen. Hier is een belangrijke rol voor de bio-ingenieurs weggelegd: zij kunnen goed inschatten welke verbeteringen nodig zijn met het oog op de productieverhoging en de monitoring. “Wij zoeken robuuste en betaalbare oplossingen, eenvoudig te gebruiken door de landbouwer,” aldus Bruno Gobin, van het Proefcentrum Sierteelt in Destelbergen. Hij haalt het voorbeeld van

De geur die uit deze feromoondispenser komt brengt de mannetjes van bepaalde insecten in de war zodat ze de vrouwtjes niet vinden.

precisielandbouw in de akker- en tuinbouw aan. “Wij demonstreren de landbouwers hoe ze met een GPS niet alleen beter hun percelen kunnen beplanten, maar ook de gewasbescherming kunnen optimaliseren. Door de grootte van de percelen in kaart te brengen, de spuitlijnen goed uit te meten en secties af te sluiten, kun je de juiste dosis van de te gebruiken gewasbeschermingsmiddelen bepalen en vermijd je dat dit volume wordt overschreden.” Naast de klassieke insectenvallen kan je in serres ook sensoren op de stengel van planten bevestigen. “Op die manier kun je opvolgen hoe de gewassen groeien en ontdek je sneller afwijkingen,” licht Bruno Gobin toe. “Merk je dat er iets mis is, dan kan je lokaal ingrijpen, vóór de plaagontwikkeling echt explodeert. Door die nauwgezette opvolging spaar je dus gewasbeschermingsmiddelen uit. “ Want dat is het einddoel: efficiënter omspringen met de beschermingsmiddelen én met het energie- en waterverbruik. ■ Meer info op : www.ie-net.be/ilya201205


KNOWHOW

ie Leren met technolog deel 3

Virtueel leren werken

Internationale stages van thuis uit Stage lopen overal ter wereld en dat van achter je eigen pc: het heeft zo zijn voordelen. Toch zijn virtuele stages nog niet echt courant in studentenmilieus en ook bedrijven beginnen pas langzaam de nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Daarom werkte de Board of European Students of Technology (BEST), een Europees netwerk van ingenieurstudenten, mee aan het Europese project EU-VIP om een stand van zaken over virtuele mobiliteit op te maken. Daarnaast werden twee symposia georganiseerd in Riga en Ljubljana om enkele pilootprojecten te evalueren vanuit studentenperspectief. Wieke Villerius van BEST zet de voordelen en de uitdagingen op een rijtje.

V

Tekst : An Rekkers

ooraleer we de concrete stages induiken, vragen we Wieke Villerius eerst wat een virtuele stage eigenlijk inhoudt. “Er zijn verschillende soorten virtuele stages. Je hebt stages die virtueel worden ondersteunend, waarbij de student gewoon stage loopt en via email, chat en andere ICT door zijn universiteit of hogeschool wordt begeleid. Een andere soort noemen we een fully virtual stage: de student werkt op afstand voor een bedrijf en de stage speelt zich virtueel af. Het grote voordeel van dat laatste is dat het erg flexibel is voor de student en dat het makkelijker te combineren valt met je studie, terwijl een gewone stage vaak enkel in de vakantie kan. Op die manier kunnen ook kosten voor de verplaatsing worden gedrukt en hebben meer studenten de mogelijkheid om een stage te kunnen volgen.”

Uitdagingen voor de toekomst Hoewel de reacties van de studenten en de bedrijven over het algemeen zeer positief zijn, ziet Wieke Villerius ook enkele aandachtspunten voor de virtuele stages, maar die verschillen in sé niet zo erg van de uitdagingen bij gewone stages. Wanneer de student niet in het bedrijf aanwezig hoeft te zijn – en er dus minder controle wordt uitgeoefend – is een duidelijk afgebakend takenpakket en de motivatie en zelfsturing van de student erg belangrijk. Ook technische mankementen kunnen voor een obstakel zorgen en de talenkennis blijkt in vele gevallen een te overwinnen hindernis.

De Nederlandse Wieke Villerius (in het midden in het rood) behaalde haar bachelor ingenieur-architect aan de UGent en studeerde in juni 2012 als master af aan de TU Delft. Tijdens haar studies sloot ze zich aan bij BEST en momenteel is ze nog steeds actief in het internationaal bestuur. BEST is opgebouwd uit 93 lokale groepen met in totaal ca. 4.000 leden en biedt bijkomende opleiding rond allerhande topics en vaardigheden. De organisatie geeft studenten ook de mogelijkheid hen een stem te bieden in Europa over de ingenieursopleiding.

Tools en tests “In het EU-VIP project werd duidelijk dat een bepaald type werk zich meer leent voor virtuele stages”, gaat Villerius verder. “Bij de ingenieurs blijkt uit de testcases dat IT-gerelateerde onderwerpen wel interessant zijn of het ontwerpen van tools waarbij het niet noodzakelijk is om op het bedrijf aanwezig te zijn maar wel om toegang te hebben tot bepaalde bestanden. Daarvoor worden vaak intranetplatformen voor file sharing of e-portfolio’s gebruikt. De online communicatiemiddelen hangen dan weer sterk af van de student of het type werk, maar alles van email, blogs, Skype tot conference calls is mogelijk.” Een concreet voorbeeld van een virtuele stage vonden we in het Fins pilootproject dat in het kader van EU-VIP studenten toegepaste wetenschappen virtueel uitstuurde naar een consultancy bureau dat op dat ogenblik testen uitvoerde voor Nokia. Voor beide partijen betekende dit een interessante match: het bedrijf hoefde geen werkplaats te voorzien want de universiteit kon de student een goed geëquipeerd labo bieden en de student kreeg de kans om een werkomgeving te leren kennen, zijn communicatievaardigheden in het Engels bij te schaven en zijn technische kennis aan te scherpen door de concrete IT tests en ondersteuning.

ILYA • september 2012

Vanuit de bedrijfswereld groeit de belangstelling in ‘virtuele studenten’ gestaag. Het concept en de mogelijkheden van virtuele stages zijn vooral nog te weinig gekend, vindt Wieke Villerius, maar daar moet een volgend Europees project verandering in brengen. De deur staat open voor internationaal leren, wie weet dragen virtuele stages voor meer ingenieurs bij tot kansen op wereldwijd werken. ■ Meer info: www.eu-vip.eu

19

Warmte

aan huis

In al ons streven naar duurzaamheid is er één energiebron die omwille van tal van praktische bezwaren absoluut onderbenut blijft: warmte. In Duitsland heeft men alvast een van de technische uitdagingen bij het nuttig gebruiken van restwarmte aangepakt. Wanneer een aanbieder en een mogelijke verbruiker te ver van elkaar liggen, brengt men de warmte simpelweg met een container ter plaatse. Tekst: Erwin Vanvuchelen

20


KNOWHOW

geleverd

C

risis of niet, warmte is er vooralsnog in overvloed. Praktisch alle machines en apparaten hebben nu eenmaal de onhebbelijke gewoonte om een groot deel van het vermogen dat ze opnemen onder de vorm van warmte verloren te laten gaan. In een auto, om maar eens een voorbeeld te noemen, kan van de chemische energie die opgeslagen zit in benzine of diesel hooguit 35% nuttig aangewend worden voor de aandrijving van de wielen. Al de rest gaat verloren, voornamelijk onder de vorm van warmte. Nu kan de auto met wat goede wil ook een mooi voorbeeld van energie-efficiëntie genoemd worden, want een deel van die verloren warmte wordt in de winter gerecupereerd om de passagiersruimte op te warmen. Voor heel wat andere machines blijft het haast onmogelijk om de restwarmte nuttig aan te wenden, omdat men in de nabijheid geen behoefte heeft aan warmte, of omdat de temperatuur waarop de warmte beschikbaar is, te laag is.


21

†

KNOWHOW

2,5 MWh per container In Dortmund heeft men intussen bewezen dat de afstand tussen aanbieder en verbruiker van warmte niet noodzakelijk een probleem hoeft te zijn. Twee zwembaden, twee scholen en een magazijn worden er verwarmd met de restwarmte van een biogasinstallatie op een stortplaats, zowat 10 km verderop. De warmte wordt vervoerd in containers, ontwikkeld door de firma LaTherm, die gevuld zijn met natriumacetaat. Dat is een zogenaamd fasetransformatie materiaal waarvan de kristallen smelten bij 58° C. De warmte die hiervoor nodig is wordt geleverd door de biogasinstallatie op een temperatuur van pakweg 100°C. Daarna wordt de container naar de verbruiker gereden waar het materiaal terug begint te kristalliseren en langzaam zijn warmte vrijgeeft. “In elke container kunnen we 2,5 MWh aan warmte opslaan”, legt Marius

Vaillant ontwierp een verwarmingssysteem

op basis van zeoliet . Reynick van LaTherm uit. “Afhankelijk van de toepassing kan een klant daar een of twee dagen mee toekomen.” Het is een geniaal concept dat echter ook zijn beperkingen heeft. “De warmte in een container is 150 tot 200 euro waard. Als je rekent dat de verplaatsing 6 euro per km kost, zie je dat de afstand niet te groot mag worden om nog rendabel te zijn. Een andere beperking is dat de warmte afgeleverd wordt aan 58°C. Voor de verwarming van oudere gebouwen is dat niet voldoende. Het systeem is wel zeer eenvoudig in gebruik. De containers zijn gebouwd als een warmtewisselaar met inwendige kanalen. Gewoon de leidingen aankoppelen en men kan starten.”

22

Het gebruik van een fasetransformatie materiaal is essentieel omdat men dan de latente warmte kan gebruiken. Die ligt vele malen hoger dan de warmte die men zou kunnen opslaan als men enkel gebruik zou maken van de warmtecapaciteit.

Verwarming op basis van zeoliet Een materiaal dat nog straffer presteert in de opslag van warmte, is zeoliet. Met zijn poreuze structuur kan het grote hoeveelheden waterdamp adsorberen, een proces waarbij warmte vrijkomt. Door het materiaal te verhitten komt het water weer vrij onder de vorm van waterdamp. In de omgekeerde volgorde biedt dit de mogelijkheid om warmte op te slaan. Zeoliet heeft echter nog een bijkomende interessante toepassingsmogelijkheid, bewees de firma Vaillant die met de zeoTHERM een verwarmingssysteem op basis van zeoliet ontwikkelde. “In het systeem wordt zeoliet geplaatst in een houder onder vacuüm waarin zich onderaan water bevindt”, zegt Gunther Maes, verantwoordelijk voor de productgroep warmtepompen bij Vaillant. “Door dat vacuüm verdampt het water al op lage temperatuur, met warmte die geleverd wordt door zonnepanelen. Zeoliet adsorbeert die waterdamp en de warmte die daarbij vrijkomt wordt gebruikt voor het verwarmingssysteem. Een typische toepassing is vloerverwarming, waarvoor men een temperatuur van 35 à 40°C nodig heeft. Zodra het zeoliet verzadigd is, wordt het verhit met warmte van een condensatiegasketel, zodat het geadsorbeerde water weer vrijkomt en het proces kan herbeginnen.” De grote winst van het systeem zit in het feit dat men een gebouw kan verwarmen met zonnecollectoren, ook als de temperatuur van dat water in principe te laag is. De adsorptiewarmte wordt immers op een hogere temperatuur vrijgegeven dan de temperatuur van de zonnecollectoren waarmee het water onder vacuüm verdampt wordt. De condensatiegasketel dient enkel nog voor de regeneratie van zeoliet en als back-up voor wanneer de warmte van de zonnepanelen onvoldoende is. Op jaarbasis zou dat een besparing van 30% opleveren ten opzichte van een installatie met enkel een condensatiegasketel. Een voorbeeld van warmteopslag met zeoliet werd overigens al in 1994 gerealiseerd in een school in München. Daar maakte men in de daluren gebruik van een warmtenet om een grote massa zeoliet te verhitten en dus te drogen. Overdag werd verse lucht doorheen de installatie geblazen waarbij zeoliet de waterdamp in de lucht adsorbeerde en tegelijk de lucht verwarmde die vervolgens het verwarmingssysteem van de school voedde.MSTIME.COM ■

Meer info op : www.ie-net.be/ilya201205


iteit actual

ACTUALITEIT Meer info op : www.ie-net.be/ilya201205

‘Missing link’ ontdekt in verdedigingsmechanisme van de tuberculoseverwekker

Vlaamse biologen onder leiding van Joris Messens (Vlaams Instituut voor Biotechnologie/Vrije Universiteit Brussel) hebben ontdekt dat mycobacterium tuberculosis, de bacterie die tuberculose veroorzaakt, een ingenieus verdedigingsmechanisme tegen zuurstof bezit. Deze kennis is belangrijk in de zoektocht naar een behandeling voor tuberculose. Jaarlijks worden 9,4 miljoen mensen geïnfecteerd en sterven er 1,7 miljoen mensen aan tuberculose. Joris Messens: “We hebben ontdekt hoe mycobacterium de zuurstofstress in ons lichaam overleeft, namelijk met behulp van het eiwit mycoredoxine-1. Dit opent een hele nieuw onderzoeksgebied naar de rol van dit eiwit tijdens een tuberculose-infectie. Als we dit mechanisme beter begrijpen zullen we deze bacterie ook selectiever kunnen bestrijden”.

T-Campus: expertisecentrum van landbouw- en voedingssector

Verschillende actoren van de agrarische wereld en de voedingsindustrie in Tienen hebben hun technologieën, kennis en knowhow verenigd onder de noemer T-Campus. T-Campus staat voor 5,07 miljoen ton gecontracteerde grondstoffen – van suikerbiet tot graan – die worden ontvangen, behandeld en verwerkt in zowel het domein van de suiker als dat van de voedingssupplementen. Dankzij de gebundelde krachten van zo’n 1.000 medewerkers, die jaarlijks 10.000 uren aan opleiding kunnen genieten, heeft T-Campus de ambitie om zich te positioneren als een onvermijdelijk kenniscentrum dat de brug vormt tussen de agrarische wereld en deze van de industrie. Het voorbije jaar werd 3 miljoen euro geïnvesteerd in de ontwikkeling van T-Campus en dit zowel op het gebied van een innovatieve infrastructuur als op dat van expertise.


Stikstofoxiden vernietigd

Wetenschappers van de KU Leuven en de UGent ontdekten een manier om de uitstoot van stikstofoxiden drastisch te verminderen. Heteropolyzuren kunnen de stikstofoxiden vangen en nadien gecontroleerd weer afgeven voor verwerking. Stikstofoxiden, aangeduid als NOx, worden gevormd in verbrandingsmotoren. Ze dragen bij tot zure regen, de vorming van ozon en zijn dus schadelijk voor mens en milieu. Om de uitstoot van NOx drastisch te verminderen zoeken wetenschappers naar materialen die deze uitlaatgassen kunnen vangen. Onderzoekers van de KU Leuven en de UGent ontdekten dat heteropolyzuren hierin een belangrijke rol kunnen spelen. Heteropolyzuren zijn bijzonder goedkoop, hebben een hoge opslagcapaciteit voor stikstofoxiden en kunnen ze de opgeslagen NOx makkelijk terug vrijgeven voor verdere verwerking. De Leuvense onderzoekers van het Centrum voor Oppervlaktechemie en Katalyse synthetiseerden de materialen. Daarna konden zij aan de hand van geavanceerde spectroscopische technieken de moleculaire structuur tijdens verschillende momenten van het proces vastleggen. Zo kwamen de onderzoekers erachter dat de schadelijke gassen op een omkeerbare manier kunnen worden opgeslagen en terug afgegeven, afhankelijk van de temperatuur.

23

ACTUALITEIT Meer info op : www.ie-net.be/ilya201205

Sorteren met een camera

Het Leuvense nano-elektronica onderzoekscentrum imec en BEST Sorting, een Vlaams bedrijf dat sorteermachines produceert voor ondermeer voedsel en afvalstromen, gaan samenwerken rond imec’s hyperspectrale cameratechnologie. BEST Sorting is daarmee het 500ste Vlaamse bedrijf waarmee imec samenwerkt. Een hyperspectrale kleurencamera, die spectroscopie en beeldvorming combineert, kan het onderscheid maken tussen objecten die met traditionele RGB (roodgroen-blauw) beeldvorming niet van elkaar te onderscheiden zijn. De huidige hyperspectrale camera’s werken langzaam, zijn zeer duur en zijn niet flexibel. Je kan 1 camera maar voor 1 bepaalde toepassing gebruiken. Imec’s chipgebaseerde technologie moet een snelle, compacte, flexibele en betaalbare hyperspectrale camera mogelijk maken die ingebouwd kan worden in verschillende soorten toestellen voor verschillende toepassingen.

actualit eit

Bier op de poolcirkel

Sinds eind oktober kan je nu ook op de poolcirkel, in Barentsburg, genieten van een biertje, gebrouwen met een brouwinstallatie van het Belgische CoEnCo. Barentsburg is een Russische enclave in het Noorse Spitsbergen en ligt op 78° noorderbreedte. Daarmee is de brouwerij de meest noordelijke brouwerij ter wereld. Daarvoor was die eer weggelegd voor een brouwerij in het Noorse Tromso (70° noorderbreedte). Eerder dit jaar kreeg CoEnCo, een constructeur van brouwerijen, een aanvraag vanuit Spitsbergen. In het dunbevolkte gebied was vooral de mijnbouw een bron van inkomen, maar deze activiteit wordt teruggeschroefd. Om het plaatsje nieuw leven in te blazen, nam de lokale organisatie “Articugol“ het initiatief om het toerisme naar Spitsbergen aan te wakkeren. Eén van de acties is de nieuwe brouwerij. Daarmee hopen de inwoners de toeristen, die met cruiseschepen de streek bezoeken, aan te trekken.

Helder zicht door ondoorzichtige materialen

Onderzoekers van het MESA+ instituut voor nanotechnologie van de Universiteit Twente, zijn er samen met collega’s uit Amsterdam en Florence in geslaagd afbeeldingen te maken door geheel ondoorzichtige lagen. Veel materialen zoals verf, huid, papier en matglas, zijn ondoorzichtig omdat ze licht verstrooien. Lichtstralen gaan in dit soort materialen niet rechtdoor, maar volgen een onvoorspelbaar pad, waardoor het niet mogelijk is voorwerpen die erachter verborgen liggen scherp te zien. Er bestaan al wel krachtige methoden om door materialen te kijken die nog een klein beetje licht onverstrooid, in rechte lijn doorlaten. Tot dusver werd het echter onmogelijk geacht om een beeld te maken als werkelijk al het licht verstrooid is. Toch is het Twentse team juist dit gelukt.

a. Een testobject is gemaakt door de letter ‘π’ te schrijven met fluorescerende inkt, 100x kleiner dan op deze regel. Het object wordt afgedekt met een wit matglas dat licht verstrooit, waardoor er niets meer van te zien is. b. Een laser scant over het matglas. Het enige wat zichtbaar is, is een vage gloed van fluorescentie. c. De hoeveelheid fluorescent licht wordt tijdens de scan nauwkeurig gemeten en doorgegeven aan een computer. Op het eerste gezicht levert dit een onvoorspelbaar patroon op, dat totaal niet lijkt op het object. d. De computer zoekt verbanden tussen het gemeten signaal voor verschillende invalhoeken van de laser en berekent aan de hand daarvan hoe het object eruit ziet.

Amsterdam heeft eerste biologisch gerenoveerd monument

© AAYU ARCHITECTEN

Een Amsterdams schoolgebouw uit 1886 is als eerste gemeentelijke monument in Nederland biologisch gerenoveerd. Bij deze nieuwe methode gaat herstel van historische kwaliteit hand in hand met de hoogste duurzaamheideisen. De aanpak is ontwikkeld door Aayu architecten. Bij het renoveren van cultureel erfgoed staat het historische karakter altijd op gespannen voet met de huidige energie- en comforteisen. Zo niet bij de Aayu-aanpak, zegt architect en bouwbioloog Daniel Höwekamp: “Bij biologisch renoveren versterken ze elkaar juist. In dit geval is een Greencalc-score van meer dan 200 gerealiseerd. Zelfs voor nieuwbouw is dat een hoge score. Toch is energiezuinigheid geen doel op zich; het is het natuurlijke gevolg van het maken van een comfortabel, gezond gebouw.” De voormalige Leonardo da Vincischool is getransformeerd tot een brede school met buurtfuncties. Alle nieuw aangebrachte materialen zijn natuurlijk en bio-cyclisch, zoals massief eikenhout en leem. De materialen zijn CO2-neutraal, eenvoudig recycleerbaar en sluiten aan op de historische bouwfysica van het pand. Zo veel mogelijk van het materiaal in het gebouw is opnieuw gebruikt.

24


How do you make a lithography system that goes to the limit of what is physically possible? ASML is a Dutch company with global headquarters in Veldhoven. We bring together the most creative minds in science & technology to develop lithography machines that are key to producing cheaper, faster, more energy efficient microchips. Our machines need to image billions of structures in a few seconds with an accuracy of a few silicon atoms. So if you’re a team player who enjoys the company of brilliant minds, who is passionate about solving complex technological problems, you’ll find working at ASML a highly rewarding experience. Per employee we’re Europe’s largest private investor in R&D, giving you the freedom to experiment and a culture that will let you get things done. Join ASML’s expanding multidisciplinary teams and help us to continue pushing the boundaries of what’s possible.

www.asml.com/careers

In de toverdrank gevallen Als ingenieur bij Cisco bouwt hij slimme netwerken, als brandweerman en lid van het V-Med team redde hij levens. “Ik heb actie nodig”, zegt John Baekelmans (43). Tekst : Peter Van Dyck

26


MENSEN

s

teden worden steeds groter. Hoe hou je ze leefbaar? Hoe maak je het management van onder meer afval, energie en verkeer efficiënt? Dat zijn vragen die John Baekelmans professioneel bezig houden. Hij is als chief technology officer wereldwijd verantwoordelijk voor de Smart+Connected Communities van netwerkbedrijf Cisco. Een van de doelen van de systemen die deze dienst ontwikkelt, is de levenskwaliteit te verbeteren. Om dit te illustreren, geeft hij een extreem voorbeeld uit Zuid-Korea, waar hij twee jaar woonde en werkte aan smart city Songdo. “Over de hele stad verspreid, staan er een 1500-tal camera’s. Die camera’s kunnen nummerplaten herkennen en dienen zo voor de bewaking en het aanpakken van verkeersinfarcten. Maar ze worden ook voor andere diensten gebruikt. Kom je van je werk en rij je de stad binnen, dan seinen de camera’s je nummerplaat door naar het bedrijf dat het energiegebruik van je smart home beheert. Dat zet de verwarming of de airco aan, zodat je woning op de juiste temperatuur is wanneer je thuiskomt. In Korea kan zoiets, omdat privacy er geen issue is.”

Lacune in opleiding Over heel de wereld moet John Baekelmans oplossingen op maat uitdokteren. Zonder inzicht in culturen en mensen zou hij nergens staan, bekent hij. “Uiteraard is kennis van de technologie het fundament, maar in mijn job is het belangrijkste dat je mensen kan overtuigen om met jou een partnership op lange termijn af te sluiten. Toen ik voor ingenieur studeerde, lag de focus alleen op de vakkennis, maar na meer dan 20 jaar ervaring is het mij duidelijk geworden dat het intermenselijke de doorslag geeft. Iets kunnen overbrengen, je kunnen inleven in de business van iemand anders, synergieën kunnen bedenken, mensen in de ogen kunnen kijken om te zien of ze oprecht zijn: dat zijn eigenschappen die ik als twintiger onderschatte. Ik zou graag zien dat de ingenieursopleiding daar meer aandacht aan besteedde.” Na het avontuur in Songdo verhuisde Baekelmans eind 2010 naar Londen, om er de netwerken voor de Olympische Spelen te superviseren. De Engelse hoofdstad is nu nog steeds zijn vaste uitvalsbasis. Één ding knaagt: toen hij nog in België woonde, kon hij zijn job combineren met zijn engagement als officier bij de brandweer van Kontich. De vraag of hij dat mist, is een steek in zijn hart. “De brandweer was mijn passie. Ik kon er mijn creativiteit aanwenden om de brandweer op een hoger en moderner niveau te tillen. Een van de projecten die ik er realiseerde, was een brandbestendige camera die videobeelden vanuit het gebouw waar een brand woedt naar de bevelhebber en het crisiscentrum kon zenden. Als zich in dat gebouw een of andere chemische stof bevindt, dan kan een expert via het web op afstand mee kijken en advies geven.“

Zweven op een wolk Waar hij gelukkig nog wél zijn hart aan kan ophalen, zijn de humanitaire missies met het Vlaamse medische interventieteam V-Med, onder leiding van dokter Beaucourt. De grootste natuurrampen van de voorbije vier jaar - Pakistan en Afghanistan (overstroming),


John Baekelmans aan het werk tijdens een V-Med missie in Haïti.

Olympische Spelen in Londen 2012

Haïti (aardbeving), Myanmar (orkaan) -, telkens was John Baekelmans erbij. “Van Cisco mag ik meteen met V-Med mee uitrukken. Het bedrijf ondersteunt dat engagement. Dat past bij onze filosofie van ‘giving back’ aan de gemeenschap.”

27

†

MENSEN

In Myanmar bij een V-Mmed missie na de cycloon NargiI.

Laat de ellende die hij met het noodhulpteam ziet geen sporen achter? “Natuurlijk wel. Maar dokter Beaucourt kiest bewust voor mensen die met die ellende om kunnen. Je draait de knop om: mensen worden objecten die gered moeten worden. Als je erbij stilstaat dat een gewonde man vader is van vijf kinderen, dan wordt het heel moeilijk. Je moet er het menselijke en emotionele van kunnen ontkoppelen. De eerste keer dat je als brandweerman wordt opgeroepen voor iemand die onder een trein is gesprongen en dat je de resten in een zak moet verzamelen, merk je snel genoeg of je dat kan.” Bij de thuiskomst overheerst de tevredenheid dat hij mensen heeft kunnen redden. “Ik heb bij de brandweer enkele keren het geluk gekend dat ik iemand levend uit een brandend huis kon halen. Ik garandeer je: dan zweef je weken op een wolk. Als je uit Haïti terugkeert en je zet op een rijtje hoeveel mensen je hebt kunnen helpen, dan krijg je een onbeschrijfelijk gevoel dat je met niets kan vergelijken.”

Pilotendroom John Baekelmans heeft nood aan adrenaline. Stilzitten kan hij niet. “Mensen zeggen mij vaak dat ik, net zoals Obelix, in een pot tover-

28

drank ben gevallen. Ik heb zoveel energie. Na een werkdag van 12 uur plof ik niet neer in de zetel. Ik heb actie nodig. Vroeger was ik na mijn uren met de brandweer bezig, nu blijf ik ook ’s avonds nog op innovaties broeden. Als je een wereldwijde rol hebt, werk je niet van 9 tot 5. Mijn medewerkers zitten in Amerika, Azië en Australië. Opdat toch niet altijd de boog gespannen zou staan, reserveer ik blokken in mijn agenda voor mezelf.” Waar is de kiem gelegd voor wie hij vandaag is? Het antwoord verrast. “Toen ik zeven was, zijn mijn ouders gescheiden. Sindsdien moest mijn moeder met een bescheiden salaris voor drie kinderen zorgen. Daardoor leerde ik heel vlug zelfstandig te worden. Zelf oplossingen zoeken, niet bij de pakken blijven zitten: dat heb ik daaraan overgehouden. Ik droomde van het pilotenbestaan en toen bleek dat mijn ogen daar niet goed genoeg voor waren, dacht ik: ‘Oké, dan wil ik weten hoe een vliegtuig in elkaar zit’. Zo is de ingenieurskriebel er gekomen.” ■

Meer info op : www.ie-net.be/ilya201205


Hebt u al ervaring met engineering of techniek? En wilt u ook dichter bij huis werken? Plaats dan uw cv op ingenie ingenieurjobs.be en ontvang passende jjobs in uw mailbox uit eige eigen streek. Tevens vindt u op i ingenieurjobs.be een sc schat aan carrière-info vanuit de ssector techniek & enginee engineering. In samenwe samenwerking met Industrie Technisch & Management

Knack Carrièregids 2012 - € 7 - www.knack.be

DDoe mee aan de enquête van

CARRIÈREGIDS

De nieuwe NOMADEN “Van een meeting langs de skipiste tot productiecontrole vanop een exotisch strand” Langer en gemotiveerder aan de slag Leve de OLIJFBOOMCARRIÈRE!

Knack Carrièregids 2012 -

Revolutie in het ONDERWIJS Hoelang nog negeren onze scholen technologie? Van digitale archeoloog tot roboticien De JOBS VAN MORGEN

DRIE GENERATIES

De UITDAGINGEN waarvan u nu al wakker ligt

werknemers over hun job, werkgever en toekomst

Werken in 2020

7 - www.knack.be

CARRIÈREGIDS

Geef ons uw mening en surf naar www.knackcarriere.be en win een iPhone.

Aan de start van je carrière? EEN PUBLICATIE VAN ROULARTA MEDIA GROUP/22 ste JAARGANG / EDITIE 2012 WWW.GO.BE

Schrijf u dan snel in voor de nieuwsbrief van en vind interessante tips & tricks voor studenten en starters. Het meest recente jobaanbod jobaanbo voor starters vindt u op go.be/jobs. Go.be is de referentie voo voor starters!

Startersgids 2012

7 jongeren over hun zoektocht naar een eerste job 10 moeilijke vragen van rekruteerders en wat erop te antwoorden | Een carrièrecoach, iets voor jou? | Heb je l starter recht h op vakantie? k i ? | 10 apps om jje productiviteit d i i i te verhogen h |H i b d ijf op?? als Hoe start jje een eigen bedrijf

OB53596 O OB OB5 5359 3 96

In samenwerking met Go.be en Knack

Technisch tekenen:

In het kantoor van Arcadis zit technisch tekenaar Dirk Wuyts netjes in een hemd zonder inktvlekken. Een groot contrast met 25 jaar geleden. Toen kon je als technisch tekenaar maar beter komen werken in een T-shirt. Tekenen deden ingenieurs toen immers nog niet aan een pc, maar met pen en papier met de nodige inktvlekken tot gevolg.

V

Tekst: Karolien Van Wiele

ol vuur vertelt Dirk Wuyts over de tijd van toen: “Mijn carrière als technisch tekenaar is begonnen bij Fabricom, met het tekenen van airco. Later kon ik aan de slag bij mijn huidige werkgever Arcadis, toen nog Gedas. Ik tekende vooral de infrastructuur van wegen. Het opmeten en uittekenen van de bestaande toestand van de stra-

30

ten was een zeer arbeidsintensief werk. Het ontwerp werd getekend met Rotring-pennen. Ik heb nog steeds littekens aan mijn handen door de fijne naalden van de pennen. Foutjes werden met een scheermesje weg gekrabd. De komst van de computer en de lichtdrukmachine op de werkvloer was een grote stap vooruit. Vanaf dan was het mogelijk om de bestaande toestand, die via de


VROEGER EN NU

de realiteit achterna

pc verkregen werd, af te drukken op de keerzijde van calqueerpapier. Op de bovenzijde kon je het nieuwe ontwerp tekenen met inkt. Het grote voordeel hierbij was dat je niet meer met een mesje hoefde te krabben om correcties aan te brengen, maar dat je je ontwerp kon weg gommen en corrigeren terwijl de bestaande toestand op de achterzijde intact bleef.”

Vooruitgang

Johan Geurts van Arcadis: "We willen het programma voor ons laten tekenen door met een minimale input een maximale output te bekomen."


Eind jaren 90 ontwikkelde Arcadis op maat gemaakte digitale tekenpakketten. Een computer betekent vooruitgang. Van de tekenaars werd dus verwacht dat ze met behulp van de tekenpakketten sneller en efficiënter zouden werken. Al liep dat in het begin niet

31

†

VROEGER EN NU

helemaal van een leien dakje. “Het waren zware tekenprogramma’s op computers die uiteraard nog niet zo snel waren als nu. Als je een nieuw beeld wilde laden of in– en uitzoomen, kon je intussen gerust een kopje koffie halen” lacht Dirk Wuyts. “Je kon ook maar één plan tegelijk oproepen. Om dat te compenseren heb ik een tijdje gewerkt met 2 computerschermen. Na verloop van tijd werden de computerprogramma’s beter en sneller. En ook ingewikkelder. Met als gevolg: meer en meer nadenken over welke gegevens we moesten invoeren om de gewenste plannen als output te krijgen. Een computer denkt niet. Een computer verwerkt opdrachten. Technisch tekenen is meer en meer aan het evolueren van echt tekenen naar invoeren van de juiste gegevens. De mogelijkheid om via het programma plannen aan elkaar te linken, betekende een enorme vooruitgang. Als je een wijziging aanbrengt in één plan worden sindsdien alle daaraan gekoppelde plannen automatisch gecorrigeerd.”

3D-ontwerp Ingenieur Johan Geurts, commercieel regiomanager voor de regio Limburg, vult aan: “Van onze huidige tekenprogramma’s eisen we nog meer. We willen het programma voor ons laten tekenen; met een minimale input een maximale output bekomen. Tegenwoordig draait alles rond BIM: Building Information Management. Dat is gebaseerd op het principe dat het model – door de tekenaar in 3D opgemaakt – automatisch gegevens genereert die wij nodig hebben om verder te werken. Via de juiste linken in het programma, en programma’s onderling, bekomen wij een geoptimaliseerde dossieropbouw met betrekking tot de opmaak van de meetstaat, de fasering,... Papieren plannen zijn verleden tijd. De digitale plannen

32

kunnen we op verzoek op elk moment aan de bouwheer of de eindgebruiker tonen. Wensen zij een aanpassing, dan kunnen we die ook meteen uitvoeren. Op die manier verhoogt onze efficiëntie en dus ook ons rendement.”

Van 3D naar 4D Verwend door de digitale mogelijkheden die vandaag bestaan, nemen veel mensen geen genoegen meer met 3D. Johan Geurts: “Dat klopt. Mensen willen realiteit. Kijk maar naar Google Street View. Maar zelfs dat is voor ons niet voldoende. Wij willen nog een stap verder gaan en hebben daarom een methode ontwikkeld om ons 3D-ontwerp in de realiteit te verwerken en er een vierde dimensie aan toe te voegen: de interactieve dimensie. Een 4D-visualisatie informeert alle betrokkenen in het project op een interactieve manier. Deze visualisaties kunnen permanent worden aangepast en uitgebreid, in functie van eventuele nieuwe projecten of veranderingen in de plannen. In de toekomst willen we onze ontwerpen nog realistischer maken. In samenwerking met de Universiteit Hasselt (EDM) doen we daarom onderzoek naar bewegende 4D beelden; the sky is the limit, blijven innoveren is de boodschap!” ■

Stap zelf in de virtuele wereld van de bouwprojecten van Arcadis: Surf naar www.tongeren2020.be -> Projecten -> Publieke ruimtes. Meer info op : www.ie-net.be/ilya201205

ILYA • september 2012

MENSEN

ijd vrije t De veelzijdigheid van het duiken

De aquatische fauna en flora hebben Patrick Van Hoeserlande, Hoesy voor de vrienden, altijd al geboeid. Niet verwonderlijk, als je in een vissersfamilie in Zeebrugge opgroeit. Duiken gaf zijn passie voor de zee nog een extra dimensie. Na een eerste duik, op huwelijksreis op Jamaica in 1992, was de burgerlijk ingenieur verkocht. “Duiken biedt zo’n breed spectrum aan mogelijkheden. Het combineert fysica, biologie, techniek, fotografie, geneeskunde, nautiek, hydrografie, oceanografie... Elke keer weer is het een unieke ervaring: het gevoel te zweven, het tasten met beperkt zicht, het ontdekken van iets, de stilte.” Een nachtduik in Malta overtrof alles (“overal waar je licht scheen, barstte het van leven”), maar ook de kleuren van de Rode Zee en de wrakken in Zuid-Frankrijk blijven bij, net als het ijsduiken in de winter. Hoesy, die zijn brood verdient als technisch en logistiek officier bij Defensie, leidt ook een jeugdduikschool. Vooral veiligheid, zelfkennis, plezier en respect voor de natuur wil hij dat jonge grut bijbrengen.

Op de bres voor jonge moeders

Haat-liefdeverhouding met de viool

Toen Dieuwke De Keyzer een zoontje kreeg en de baby borstvoeding wou geven, liep dat niet direct van een leien dakje. Op zoek naar hulp, botste ze op tegenstrijdige informatie. Redding kwam er pas toen ze naar een moederbijeenkomst ging van La Leche League (LLL), een internationale organisatie, verbonden met de Wereld Gezondheidsorganisatie en UNICEF, die steun verleunt aan vrouwen die borstvoeding willen geven. Omdat de bio-ingenieur ondervond hoe belangrijk een luisterend oor is voor vrouwen die met vragen zitten, besloot ze nadien zelf, na een intensieve opleiding, vrijwilliger van LLL te worden. “Dat is goed te combineren met mijn job als regional medical advisor bij Novo Nordisk Pharma”, zegt ze. “Ik leid moedergroepen in Leuven, beantwoord telefonische en e-mailvragen en houd de literatuur over borstvoeding bij. Met redactiewerk voor het tijdschrift Borstvoeding Vandaag ben ik wél gestopt omdat het te zwaar werd. Ik zie trouwens wel wat parallellen met mijn werk. Voor beide moet ik de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen volgen en als ik bij LLL een bijscholing over geweldloze communicatie krijg, dan komt dit uiteraard ook goed van pas in mijn betaalde baan.”

De mooiste muziek is de muziek waarin de viool een dominante rol speelt. Dat is althans de mening van burgerlijk ingenieur scheikunde Peter Jacobs. Na er op zijn 13de al even van geproefd te hebben, besloot hij op zijn 28ste resoluut om vioollessen aan de academie te volgen. Zes jaar later, bij de geboorte van zijn tweeling, kwam daar abrupt een einde aan. Na de Koningin Elisabethwedstrijd te hebben gezien, begon het enkele jaren geleden weer te kriebelen. Bovendien voelde Peter de groeiende behoefte om naast zijn job als veiligheidsverantwoordelijke in een petrochemisch bedrijf in de Antwerpse haven iets te hebben dat zijn gedachten kon leeg maken. Weer vioolspelen, bleek de oplossing. Terug de draad oppikken, na lange inactiviteit, bleek niet zo eenvoudig. “Vioolspelen vraagt veel geduld en inzet. Eigenlijk heb ik er een haat-liefdeverhouding mee. Niet zoals bij andere instrumenten, waar de noten vast liggen door vaste toetsen of snaren te bedienen, moet bij een viool de juistheid van de noten door de speler zelf beoordeeld worden. Dat maakt het net zo’n uitdaging. Je hebt écht het gevoel dat je zelf muziek aan het maken bent.” Momenteel oefent Peter geregeld met een pianist. Ze denken er stilaan aan om enkele klassieke stukken op cd op te nemen.


33

ijd vrije t

MENSEN

ENQUEtE

Fastfood is niet zo geliefd Ze zijn schaars, de ingenieurs die er écht ongezonde eetgewoonten op nahouden. Van de ingenieurs die deelnamen aan de leefwereldenquête van ie-net nuttigt ruim 40 procent zijn hoofdmaaltijd nooit in een fastfoodrestaurant en doet bijna de helft dat slechts enkele keren per jaar. Rond de 40 procent zoekt ook maar een paar keer per jaar zijn toevlucht tot afhaalmaaltijden (Chinees, pizza) en snackbars (frituur, pittabar). Liefst 20 procent gaat nooit iets afhalen en ruim 26 procent zegt resoluut ‘nee’ tegen kant-en-klaar maaltijden van de supermarkt. Opmerkelijk is dat ook het restaurantbezoek eerder beperkt is. Goed 6 procent gaat nooit uitgebreid uit eten, iets meer dan de helft doet dit slechts enkele keren per jaar. Zeven procent maakt gebruik van het bedrijfsrestaurant voor zijn hoofdmaaltijd en slechts 10 procent – waarschijnlijk de studerende leden van ie-net? – verzeilt weleens in een studentenrestaurant. Iets meer dan de helft – 54,2 procent om precies te zijn – bereidt dagelijks het belangrijkste maal van de dag zelf (of toch iemand van zijn gezin), bijna 40 procent staat meermaals per week in de potten te roeren of laat dit een gezinslid doen. Van de ondervraagde ingenieurs kookt toch maar mooi een kwart dagelijks echt zélf en nog eens ruim 30 procent meerdere keren in de week.

Wiskunde + gevoel = muziek Er was altijd muziek in het ouderlijke huis van Brecht François. Moeder speelde piano, vader dwarsfluit en bij het eten in het weekend klonk bijvoorbeeld het pianoconcerto van Tchaikovsky op de achtergrond. De zoon van de opvangmoeder, waar de kleine Brecht af en toe terecht kon, speelde trompet. Brecht keek enorm op naar de jongen, die acht jaar ouder was. Daardoor gestimuleerd, leerde hij ook dat instrument beheersen en sloot hij zich aan bij de Koninklijke Harmonie van Aalbeke. Terwijl hij aan de universiteit voor

Een koor dat de wereld omarmt Dietrich Casselman en koorzang, Deel 1. Als sopraan in het jeugdkoor Ons Dorado van zijn school, het Sint-Lodewijkscollege in Brugge, maakte de jonge Dietrich concertreizen naar Engeland en Duitsland mee en droeg hij een steentje bij aan een uitvoering van Carmina Burana in De Munt in Brussel. Na de hogere studies industrieel ingenieur elektronica, die alle tijd en aandacht opeisten, volgde Deel 2. Via een pastor kwam Dietrich in contact met Caminhando, een koor uit Leuven dat wereldmuziek zingt, “om een stem te geven aan wie er geen heeft”. Af en toe zijn ze te bewonderen op een benefietconcert of bij een speciale gelegenheid, zoals de opening van het eerste vluchtelingenhuis in Leuven. Dietrich noemt het koor, met wie hij elke woensdagavond repeteert, complementair aan zijn professionele bezigheden als software engineer bij Emweb, een high-tech start-upfirma. “Als bestuurslid ben ik ook nauw betrokken bij de koorleiding. Daarmee bouw ik nuttige ervaring op.”

De lokroep van de locomotief Toen Jan Ghys als peuter naar zijn grootouders ging, stond hij vaak aan het raam te kijken naar de stampende stoomlocomotieven die uit het nabijgelegen station vertrokken. De liefde voor treinen werd zo geboren. Op zijn zesde kreeg hij een startset van Märklin en bij elke gelegenheid groeide zijn spoorwegbaan. Jan werd uiteindelijk industrieel ingenieur elektromechanica en bleef door het technische aspect – het besturen van een complex geheel – verknocht aan modeltreinen. “Ik vind er nog altijd plezier in om van een standaardlocomotief een eigen variante te maken, die je in geen enkele winkel vindt. Ook met het ombouwen naar een digitale besturing met onder meer geluid en licht houd ik me graag bezig. Het baanconcept heb ik zelf ontworpen en bestaat uit modules, zodat ik er makkelijk mee op verplaatsing kan.” Jan, actief als preventieadviseur en facility manager bij Maxon International BVBA, is lid van een wekelijks verzamelende modeltreinenclub en bezoekt geregeld tentoonstellingen en spoorwegmusea.

34

burgerlijk ingenieur elektrotechniek studeerde, nam hij er nog cursussen algemene muziektheorie en dirigent bovenop. Dit laat hem nu toe om bestaande partituren lichtjes te herschrijven en, indien nodig, de dirigent van de jeugdharmonie van Aalbeke te vervangen. “Als dirigent stop je je interpretatie in een muziekstuk en door dat gevoel over te brengen op de muzikanten, krijg je een mooi afgewerkt, harmonisch geheel.” Toonaarden, het tempo en de nootlengtes in muziek zijn vrij wiskundig, meent Peter, die momenteel doctoreert in de micro-elektronica en daarvoor onderzoek doet op vermogenversterkers in standaard CMOS-technologie voor mobiele communicaties. “Maar er komt uiteraard ook gevoel bij kijken. Zeker als je in groep musiceert, is het prachtig om zotte dingen te doen. Als de ene de andere aanvult en alles mooi in zijn plooi valt, komen de haren op je armen recht.”


ie-net verenigt alle ingenieurs

ie-net richt de schijnwerpers op het beroep stimuleert continu bijscholen motiveert tot verbreden en verdiepen van kennis en vaardigheden informeert ondernemingen over duurzame loopbaanuitbouw voor hun ingenieurs is de schakel in uw bedrijfscommunicatie naar de ingenieurswereld toe duidt aan waar ingenieurs het verschil maken in de kenniseconomie Contact en bijkomende informatie: Desguinlei 214, 2018 Antwerpen 1 tel. 03-260 08 40 e-mail: [email protected]

brengt objectieve elementen aan voor het maatschappelijk debat zorgt er mee voor dat voldoende jongeren kiezen voor ingenieursstudies

Masterplan.

Masterpiece.

A career at Janssen. Only for professionals who care. Bij Janssen speelt elke collega een vitale rol. Onze mensen zijn er trots op dat ze ieders gezondheid helpen verbeteren, waar ook ter wereld. Elke dag maken zij het leven beter door te kiezen voor kwaliteit, en door nooit te stoppen met innoveren. Zo krijgen zij de kans om hun vaardigheden te ontplooien en om initiatief te nemen. En dat allemaal in een internationale groep die zijn waarden dagelijks waarmaakt, en die geeft om het welzijn van zijn mensen. Een groep die als wereldwijde partner in de gezondheidszorg bijdraagt tot een betere levenskwaliteit. Janssen geeft de toon aan in een nieuw tijdperk van totaaloplossingen binnen de gezondheidszorg. Wil jij hier deel van uitmaken? Ontdek dan de vacatures op www.janssenjobs.be

Ingenieurs en ons eten

Recommend Documents