INFORMATIEBULLETIN
PORT BETMLD PORTPAYE ,S-GRAVENZANDE PAYS-BAS
S T I C H TNI G
STORII STREEK-EN TUINBOUWHI WESTLAND
JAARGANG 2
ERl NUMM
Middel
154
Broekweg
JANUARÏ 2675
*' Z--Pa::::'Y
--"=É: ---
*:
r4--'
KL
I.993
HONSELERSDIJK
"-
T{ESTI,ANDS STREEK-
EN TUINBOI]WHUSEI]U
Middel Broekweg L54, 2675 KL Honselersdijk Telefoon : OL74O 2IOB4 : elke werkdag van L4.0O Geopend 17.00 elke zaterdag van 10. OO l-2. OO
, iddel H O E V EC R U I S B R O U C K M Telefoon z Ol74O 2LO84
Broekweg I,
2671" ME Naaldwijk
I,{USEUil DE KORENSCHT]I'R
Margaretha van Hennebergweg 2à, 2552 BA Loosduinen Telefoon : 070 979OI5/IzzOBL Geopend : elke zaterdag van 13.00 L7 .OO, van medio juni tot medio september ook elke zondag van 13.30 17"00 I.ÍUSEITH DE SCHILPEN
's-Herenstraat 24, 3155 SJ Maasland Telefoon:01899 l-3042/I365e Geopend : elke zaterdag van 10.00
1-7.00
I.{USEI]H TRÀI,íSTATION
Otto van Zevenderstraat 2 | 2636 HN Schipluiden Telefoon : 01738 8424/8630 Geopend : elke woensdag en zaterdag van 14.00 VÀSTE WEKELIJKSE Maandag
16.00
AGENDÀ
Studiegroep Kastelen, Westlands T u i n b o u w m u s e u m , 2 O. O 0.
Streek-
en
Woensdag
Donderdag Vri jdag Zaterdag
Werkgroep Oud-wateringen & Kwintsheul, werkavond, Hofboerderij, 20.OO. Werkgroep Oud-Maasland, werkavond, De Schilpen, 19.30. werkavond, Museum Werkgroep Oud-Schip1uiden, Tramstation, 20.00. Historisch Spreekuur, Westlands Streek- en Tuinbouwmuseum, l-0. o0 12 . 00 .
REDACTIECOHI.IISSIE
Mevr. M.M. Dahneijer-Fousert 269I HJ 's-Gravenzande, tel.
Heliotroop 11, OI748 I3O73
nieuwsgaring verzending
L.J.M. van den Ende, Maris 4L, oI749 443L5 268L MP Monster, tel.
nieuwsgaring financiën
J.A. de Brabander, Witte v.d. Laan 2T, 229L KÀ Wateringen, tel OI742 - 96909
administratie lay-out
1 ÀGENDA JÀNUÀRI ].993 2 - Àfhalen Informatiebulletin, Westlands Streek- en Tuinbouwmuseum,11.00 12.00. - Historisch Spreekuur, Hofboerderij Wateringen,L3.30-16.30. ma 4 - Studiegroep Genealogie, Westlands Streek- en Tuinbousrmuseum,20.00. di 5 - Kursus oudhorrands schrift, les s, door dhr. K. van Dijk, t{estlands Streek- en Tuinbouwmuseum, 20.00. wo 6 - Bestuur Stichting Streek- en Tuinbouwhistorie, Westlands Streeken Tuinbourdmuseum, j-9 . 30 . do 7 Studiegroep Oudheidkundig Bodemonderzoek, Westlands Streek- en Tuinbouwmuseum, 20.OO. vr B - Historische Vereniging Oud-Schipluiden, Museum Het Tramstation, 2 0 . O 0. - Nieuwjaarsbijeenkomst Stichting Streek- en Tuinbouwhistorie, Tuinbouwmuseum, Middel Broekweg L, 20.OO. ma 1-1 - Werkgroep oud-Wateringen & Kwintsheul, Hofboerderij, 20.OO. - Werkgroep oud-Naaldwijk, werkavond gemeente-archief , 19.00. - Werkgroep Oud-,s-Gravenzande t.h.v. Dahmeijer, l_9.30. di 19 - Kursus oudhollands schrift, res 6 | door dh;. K. van Dijk, Westlands Streek- en Tuinbouwmuseum, 20.OO. - Werkgroep Oud-Monster, werkavond gemeente-archief , 2O.OO. - Historische Vereniging Maas1and, filrn- en dia-avond over Maasland, voor de pauze enkele oude filns over Maasland, na de pauze diaserie over archeologisch en historisch onderzoek in en om Maasland gedurende de afgelopen tien jaar, Dienstencentrum Hammerdreef , 20.OO. za 23 Redactiecommissie Informatiebulletin, Westlands Streek- en Tuinbouwmuseum, 1l_. OO l_2 . OO. di 26 - Vrijwilligersoverleg, Westlands Streek- en Tuinbouvnnuseum 14. O0 L7 .OO. za 30 - Àfhalen Informatiebulletin, lr]estlands Streek- en Tuinbouwmuseum, 11. OO l_2.00. za
ÀGENDÀ FEBRUÀRI 1993 di do za ma wo ma
2 - Kursus oudholland schrift, res 7, door dhr. K. van Dijk, Westlands Streek- en Tuinbouwmuseum, 20.OO. 4 studiegroep oudheidkundig Bodenonderzoek, westrands Streek- en Tuinbouwmuseum, 20.OO. 6 - Historisch Spreekuur, Hofboerderij wateringen, 1 3 . 3 0 - l _ 6 .3 0 . I - Werkgroep Oud-Wateringen & Kwintsheul, Hofboerderij, 20.Oo. - Werkgroep oud-Naaldwijk, werkavond gemeente-archiei, t-9.00. l-0 - Genootschap oud-Westland, jaarvergadering, Iezing door dhr. F. Groot over de verzuiling in Naardwijk in de periode 1-850- 1930, gebouw De Kandelaar, Naaldwijk, 20.OO. l-5 Studíegroep Genealogie, Westlands Streek- en TuinbouÍ^rmuseum, 20. oo.
TENTOONSTET.T.INGSNIET'WS -op zondag l'7 januari organiseert de Historische vereniging Maassluis in samenwerking rnet het Maassluise gemeentemuseum een qáfelenneid om oude foto's te bekijken. Het rigt in de bedoering dit óm dé twee maanden net telkens andere foto's te herhalen. Gémeentemuseum, Zuiddi jk L6 , van 14. O0 tot j.7.00 uur. -Tot en met 2o maart 1993 is in het Loosduins museum De Korenschuur t'Firateristisch de expositie Loosduinenr te zien. Het is een
tentoonstelling over de postale geschiedenis van het dorp Loosduinen, zowel voor als na de samenvoeging net 's-Gravenhage in L923, in beeld gebracht door niddel van zegels, stempels, brieven en briefkaarten. De tentoonstelling toont verder een interessante verzameling van postvoorwerpen en -stukken en dorpse postfoto's. Voor openingstijden zíe bl-z. 2. -In museum Het Tramstation te Schipluiden is te zien de expositie ItDoor de wind gedrevenrrover morens in en orn schipruiden. voor openingstijden zLe bJ-z" 2. UTT DE WINKEL Deze keer wilren we de aandacht vestigen op een aantar boeken waarvan veren geen weet hebben dat zí) in de Museumwinkel te koop zLjn. TfCRII.IINEELr door G. crimineel verleden,
de Vreede. f. 24,95.
Regesten
van
acten
uit
Naaldwijks
II,S-GRÀVENZÀNDETN HEDEN EN VERLEDENIIdoor J. DahneiJer. Deze titel spreekt voor zíc}rr zeLf, f. 23t5O. rrKAÀRTBoEKVÀN NÀALDI{IJKI. Prachtig van een L7e-eeuws reproductie kaartboek van het toenrnarige Naaldwijk, met een duiderijke toelichting en index, f. 165,--. De meeste kaarten van dit kaartboek zijn ook Los verkrijgbaar, van f . Z,SO tot f . L2,SO. rrsrÀ}lBoEK DE GRoorrr door mevr. A. Janssen-de Groot. Een goede genealogie waarin de fanilie-onderzoeker altijd iets van zijn gading zal vinden, f" 25,--" GENEÀLOGIE genealogie De studiegroep Westland heeft sedert een fors aantal jaren een archief van farnilieberichten uit het Westland opgebouwd. In dit archief worden niet alleen farnilieadvertenties verzaneld van dopen, trouwen en overlijden, maar ook van jubilea, etc. De rnelkboer die in de krant staat ondat hij na 40 jaar zí1n hander stopt komt bij voorbeeld ook in dit archief. Ook zijn in dit archief, in kopievorm, de kaarten aanweziq die bij de genoernde gelegenheden zijn verzonden. Ook bidprentjes zijn er in te vinden. Ondanks het feit dat onze leden trouw hun knipsels en kaarten inleveren, nist de groep toch een groot deel van hetg-een in het hlestland op dit gebied geproduceerd wordt. Wanneer U in het bezit bent van drukwerk of brieven van dergelijke vreugdevoll-e of droeve zaken, de studiegroep wil deze graag kopiëren ten behoeve van haar FAMILIEÀRCHIEF. J.O" JAÀRBOEIGÏE L992 VÀN DE HISTORISCHE VERENIGING I{ÀÀSIÀND \IERSCHENEN Het onlangs verschenen jaarboekje L992 van de Historische Vereniging Maasland bevat traditiegetrouw weer een hoofdstuk over Maaslandse gebeurtenissen van het afgelopen jaar L99L. Dit was het jaar van de jubileunfeesten van de Duitsche Orde. Bijzondere aandacht besteedt de Historische Vereniging deze keer aan de geschiedenis van de Maaslandse herbergen., café's en bierhuisjes. uitgebreid wordt ingegaan op de geschiedenis van dorpsherberg De pynas, een geschiedenis die al in de l-6e eeuw begon. Naast De Pynas heeft Maasland nog verschillende andere herbergen gekend. ook daaraan wordt aandacht besteed. Verder geeft Okke Dorenbos een historische beschrijving van de Kleine Molen die tot L936 in de Kralingerpolder nabij de oostgaag stond. Het boek eindigt met het Maasland-Iièd van een onbekende dichter. Het boekje is voor f. 6,-- te koop bij o.a. Museum De Schilpen.
TO}INEBOERS E e nd e e l v a n d e l e z e r sz a l z i c h a f v r a g etnr a t T o n n e b ozeirj sn . 0 u d e rlel e s t i a n d ezrusl l e nz e k ew r eten d a td i t e e n p r u i m e s o oi sr td i e i n v r o e g ej ra r e no v e r a il a n g s d e t a l r i j k es l o t e nt e v i n d e cna s . Hetllestland heeftgedurende Iangetijd het monop o l i ev a nd e z ec u l t u u rg e h a tdo t d a td e t e e l t h e t v e l d n o e s tr u i n e nv o o rd e g l a s c u l t u r eesn d o o r n e r dv e r v a n g eBne. h a l vi n a n d e rseo o r t epnr u i n e u e D eS t r e e kt u s s e H n o o re n nE n k h u i zw ea n sd e z eg e l e p r u i n e s o oirnt a n d e r d e e l e nv a nN e d e r l a n od nbek e n d .E e na n d e r eu i t z o n d e r i nuga s v e r n o e d e l i j k het eilandVoorne-Putten waarik vorigjaar in de b u u r t v a n B r i e l l e n o g e e n a a n t a io v e r q e b l e v e n b o m eonn t d e k t e . De Tonneboer werd niet geteeldvoor de verse c o n s u n p tni e a a ri n h o o f d z a vaok o rd e j a m f a b r i k a t i e . I n d e v i j f t i g e r j a r e nw a so p h e t v e i l i n g ne d ej a n f a b r i e kv a n t e r r e i n v a n ' s - G r a v e n z ad . e j a n f a b r i k a n t esna r e n B r u g g e n agne v e s t i g dD vrijtrel geheelop het líestland aangerrezen on aan ïonneboers te koflen. Depruinen werden ai voorde oogstopgekocht. i n d e p e r i o d vea n d e e e r s t eï e r e l d o o r l oi sg h e t wel voorgekonen dat er op een dag ll0 rragons pruined n o o rd e 9 . S . ! í .a a nh e t s t a t i o ni n D e i f t w e r d eanf g e l e v e r d . l { a t u u r l i j kw a sn i e t i e d e r eo o g s tz o o v e r v l o e d i g . IIetprulmeseizo de un urdm e a a kr o r t , b i n n e nd r i e n e k e n ' r a roeong s et n v e r u e r k i nagf g e l o p eÀn l.s d e fabrieken nÍet genoeg HasÍrengenoodzaakt afnanten d e p r u i l r einn r i j p e t o e s t a nodp d e b i n n e n l a n d s e narkt te brengen, die daardoor natuurlijkovervoerdverd. 0ndatde pruin het ninst te lijden had van de vele ranpenuaardoor een boongaard in vroeger t i j d e n k o nw o r d egne t r o f f e n a nd e z es o o r tz o ' n b e l a n g r i j kpel a a t si n . E e np r u i n e b ocoenr dm i n d e r door insectenaangetast dan een appelboon en zodoende ras de opbrengst groter. In de Tuinbourgids van 1949staat de Tonneboer verneldals een natigegroeierdie geenandere onderstan nodighad,yroegen zeergoedvruchtb a a r Í a s , z o r e l o p k l e i - a l s z a n d g r o nkda n groeien, een gezondras is en een goede fabri ekspru Í m.
D ep l u k t i j d v i e l o n g e v e e i nr d e d e r d ec e e kv a n a u g u s t u sw, a t n a t u u r l i j ka l t i j d a f h i n gv a n d e gaande vooraf weersomstandigheden. liliein augustus eenfietstochtdoorhet liestland naaktzal zekernogTonneboers Iangs tegenkonen d e o u d es i o t e n .À l l e e ni n d e z ep e r i o d vea l l e nd e bonengoed 0p door de donkergeel gekleurde vruchten, D er e s t v a nh e t j a a r z i e j e z e n e e s t aol v e rh e t hoofd. E r z i j n v a s tt i e l i e z e r sd i e o p h u ng r o n dn 0 ge e n paarvandie oudeTonneboers hebben staan. V a a ks t a a t e r j o n go p s c h oi n t d e b u u r td i e n i s c h i e na l b l o e i e ni n h e t v o o r j a aer n a l w a tv r u c h t egne v e n . }íisschien kuntu weleer paarvandie jongebonen missen v o o r d e H i s t o r i s c hTeu i n . 0 n z em u s e u m nedewerker, de heerIJsbrand vanEendenburg, z0u dolgraae g e n r i j i j e T o n n e b o el ar sn g sd e s l o o t achterhet Streek-en Tuinbouwnuseun planten. l l a n td i e T o n n e b o ez ri jsn o o k e e ns t u k j ev a nd e r i j k e t i e s t i a n dhs ies t o r i e . }íeergegevens overdezepruinesoort en de teelt e r v a ni n h e t H e s t i a nzdi j n o o k h a r t e l i j kr e l k o m bij ondergetekende. l Í . D a h nj eeri- F o u s e r t0, 1 7 4 8 - 1 3 0 7 3 B r o n J: a nB a r e n d sEeo: l l a n dTsu i n T u i n b o u g qi i9d4s9
'VAN 'T
LÀND'
jaar vorig te zijn oR precies weer even geleden, Het is aI k wam j a r i g e v e r z o e k ons een van een 91 dat familie november, doen. die op de Nieuwlandse molen heer van der Knijff, De 91 jarige nog wel woonde, wilde te Hoek van Holland nabij de Hillwoning w a s . in L927 begonnen zien waar hij eens de boerderij tijdniets dan een paar uurtjes Nu kost kijken van deze man best eens horen hoe het er vroewilden Maar wij die nu ons museum is. ger uitzag op de boerderij en toeging Dus gingen wij akkoord met het bezoek. werd Knijff van der en de heer zonnetje scheen Een lekker de t o t i n t e g e n s t e l l i n g d i t ros, in een ijzeren voorgereden g e w o o n h i j de d a t h e e l w a s Het toen hier werkte. tijd dat hij g e d a n e h a a r n a b r a c h t p a a r d K w i n t s h e u l meid met en wagen naar arbeid. in de keuken van het van een kop koffie Na het drinken te hebben sigaar en de brand in een voor hem heerlijke verhaal e n e g e b r o k e n h e t en kwam ijs snel ken was het andere los.
museum gestona het
en kwamen op de keukentafel van de boerderij Oude tekeningen k o e i e n z e s t i g w e l h a d D u y n d a m B o e r we begonnen in de koestal. s o o r t e e n a l s K n i j f f v a n d e r z o d a t Het was namelijk staan. g e z e t . w a s baasknecht op de boerderij Zoals hi j zeLf zei: een rotzooi. het was overal vent die deugde niet, "De vorige g i n g maar gelik ik t o e n e n hek eerst es opgeridderd "Dat kon niet" H o I I a n d v a n H o e k w e e r n a a r h e e n e e n want "trouwe g e l a a i e en naar b r i k d e o p k a s s i e s e n a l l e s t o e l e "K'het g n ispelde v e r t e l l e , g e b r a c h t . n o g e f f e m o k N o u "Honselersdijk m o s t e ' geen g e l i k h u i s n a a r b r u i l o f t w e n a d e z a c h t , d a t "hij uure i k o m 3 m o s t m o r r e g e d e a n d e r e w a n t f e e s t e r i j e n "lange m e l l e k e . u i t b e d k o e i e n " "weer er een enorme rookzodat sigaar hij hard aan zijn Even trok wolk in de keuken werd geblazen. waren gekomewe thuis bed toene naar maar gelÍk "Me ginge p l e k b e d , nee je zeL e t a l l e e n z t Í 1 n o g n i e t o p s t i n g "Alles en al me met metras zakte gelove leje me net nie toene "ut tt bed zodatte l e d ikant h e t M e t l a g g e . v l o e r m e o p d e "door w a r en te w e w a n t l e g g e , m a a r b l i j v e m e h e e n b e n n e o m o n s "nog ttmoei.tt
door we verder Toen liepen Zo waren er nog wel wat verhalen. en er was zo veel maar het was te tang geleden de boerderij, zo best niet het zícl:r allemaal veranderd van der Knijff dat meer kon herinneren. de beste keuken vroeger hij nog dat de tegenwoordige WeI wist was gegooÍd dicht vond het erg dat de kelder kamer was. Hij want het was een goeie. namen we voor ons archief te hebben gemaakt Na nog een foto van der Knijff. van de familie afscheid IJsbrand
van
Eendenburg
