INFORMATIEBROCHURE : ERFRECHT EN VERMOGENSPLANNING

Departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde

INFORMATIEBROCHURE : ERFRECHT EN VERMOGENSPLANNING

CAMPUS Turhout

Manou Schoenmakers 3de jaar Financie- en verzekeringswezen Eindwerk 2011-2012

Campus Blairon 800 – 2300 Turnhout Tel. 014 80 61 01 – Fax 014 80 61 02 - E-mail: [email protected]

Informatiebrochure: erfrecht en vermogensplanning

2

1


Departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde

INFORMATIEBROCHURE : ERFRECHT EN VERMOGENSPLANNING

CAMPUS Turhout

Manou Schoenmakers 3de jaar Financie- en verzekeringswezen Eindwerk 2011-2012

Campus Blairon 800 – 2300 Turnhout Tel. 014 80 61 01 – Fax 014 80 61 02 - Email: [email protected]


2

Voorwoord De opzet van dit eindwerk, is de klant bewust maken van de gevolgen van het wettelijk erfrecht en ze daarnaast in te lichten over hun opties en alternatieven. De hoge sommen successierechten zijn namelijk voor niemand een geschenk. Deze brochure tracht de klanten wakker te schudden, niet bij de pakken te blijven zitten en aanzet te geven om reeds nu actie te ondernemen voor later, te kiezen voor een beter alternatief. Het spreekt voor zich dat dit onderwerp nauw samenhangt met de huidige wet en regelgeving. Daarom moet steeds in acht genomen worden dat deze regelgeving kan veranderen alsook de opties omschreven in deze brochure. Daarnaast is het afronden van een eindwerk, steeds een moment van reflectie over de afgelopen periode. Hierbij verdienen dan ook tal van mensen een woordje van dank voor hun inbreng. Allereerst wil ik de zaakvoerder van mijn stageplaats Raf Van Dijck hartelijk bedanken. Hij heeft mij gedurende drie maanden stage op alle vlakken bijgestaan met zijn kennis en ervaring. Ik mocht alles van dichtbij volgen, zodat mijn leerproces maximaal was. Ook bij het invullen van mijn onderwerp kon ik altijd op hem rekenen. Nogmaals hartelijk dank aan Raf Van Dijck voor alle steun en begeleiding gedurende mijn stageperiode. Daarnaast wil ik mijn collega Greet Leyten danken voor alle hulp gedurende mijn stage. Zij heeft me veel kennis bijgebracht in een zeer fijne en aangename werksfeer. Mijn stagebegeleidster Ann Deferme verdient ook een woordje van dank. Ze gaf me ook wekelijks goede moed en feedback via mail. Verder wil ik de specialisten levensverzekering van Argenta: Rit Lepoutre en Tom Bries bedanken voor hun tweedaagse coaching i.v.m. vermogensplanning. Dit was een zeer leerrijke coaching waarbij veel van mijn vragen beantwoord werden. Ook wil ik mijn ouders bedanken, die me de kans hebben gegeven om te studeren en die me steeds met raad en daad hebben bijgestaan gedurende mijn volledige studiecarrière. Tot slot wil ik mijn zussen Anouk en Catho bedanken alsook mijn familie en vrienden voor alle steun. Manou Schoenmakers juni 2012


3

Inhoudsopgave Voorwoord...................................................................................................................... 2 Afkortingen ..................................................................................................................... 5 Verklarende woordenlijst ................................................................................................ 6 Inleiding .......................................................................................................................... 8 1 Situering.................................................................................................................... 9 1.1 Verzekeringen................................................................................................................. 9 1.2 Vermogensoverdracht................................................................................................... 11 2 Wettelijk erfrecht .................................................................................................... 12 2.1 Basisprincipes van het wettelijk erfrecht....................................................................... 12 2.1.1 Wettelijke regeling om te kunnen erven ...................................................................... 12 2.1.2 Orde & graad................................................................................................................. 13 2.1.3 Toelichting bij de stamboom......................................................................................... 14 2.1.4 De ordes in beeld gebracht ........................................................................................... 18 2.2 Het wettelijk erfrecht van de partner ............................................................................ 22 2.2.1 Wettelijk stelsel............................................................................................................. 22 2.2.2 Scheiding van goederen ................................................................................................ 23 2.2.3 Algehele gemeenschap ................................................................................................. 24 2.2.4 Wettelijk samenwonende ............................................................................................. 25 2.2.5 Feitelijk samenwonende ............................................................................................... 25 3 Berekening successierechten................................................................................... 26 3.1 Algemeen...................................................................................................................... 26 3.2 Vlaams gewest .............................................................................................................. 26 3.2.1 Rechte lijn ..................................................................................................................... 26 3.2.2 Broers en zussen ........................................................................................................... 29 3.2.3 Samenwonende ............................................................................................................ 30 3.2.4 Andere personen........................................................................................................... 30 4 Levensverzekering ................................................................................................... 32 4.1 Kenmerken ................................................................................................................... 32 4.2 Partijen ......................................................................................................................... 32 4.2.1 Verzekeringnemer......................................................................................................... 32 4.2.2 Verzekerde .................................................................................................................... 32 4.2.3 Begunstigde .................................................................................................................. 33 4.2.4 Plaatsvervulling ............................................................................................................. 35 4.2.5 Verzekeringsprestatie ................................................................................................... 36 4.2.6 Nalatenschap ................................................................................................................ 36 4.2.7 Testament ..................................................................................................................... 36 5 Successierechten en levensverzekering ................................................................... 38


4

5.1 Algemeen...................................................................................................................... 38 5.2 Begunstigde .................................................................................................................. 38 5.2.1 Begunstigde ten kosteloze of ten bezwarende titel...................................................... 38 5.2.2 Onbepaalde of bepaalde begunstigde .......................................................................... 38 5.3 Berekening successierechten ........................................................................................ 39 5.4 Gehuwden .................................................................................................................... 39 5.5 Verzekeringnemer niet gelijk aan verzekerde................................................................ 39

6 Vermogensoverdracht via de levensverzekering...................................................... 40 6.1 Voordelen ..................................................................................................................... 40 6.2 Uitgestelde vermogensoverdracht via de levensverzekering ......................................... 41 6.2.1 Generation skipping ...................................................................................................... 41 6.2.2 Feitelijk samenwonende ............................................................................................... 43 6.2.3 Verzekeringsgift ............................................................................................................ 43 6.3 Directe vermogensoverdracht via de levensverzekering................................................ 44 6.3.1 Bankgift of handgift met conventionele terugkeer....................................................... 45 6.3.2 Bankgift of handgift met beding van last ...................................................................... 49 6.4 Schenkingsverzekering .................................................................................................. 51 7 Praktijkvoorbeeld.................................................................................................... 52 7.1 Case 1 ........................................................................................................................... 52 7.1.1 Bij overlijden van Maria zonder successieplanning....................................................... 53 7.1.2 De successieplanning .................................................................................................... 53 7.2 Case 2 ........................................................................................................................... 56 7.2.1 De familie van Boer Jef.................................................................................................. 56 Extra: nieuwsflash ......................................................................................................... 64 Besluit ........................................................................................................................... 65 Literatuurlijst ................................................................................................................ 66 Bijlagen ......................................................................................................................... 68


Afkortingen B.A.: Burgerlijke Aansprakelijkheid B.W.: Burgerlijk Wetboek Comm. V.: Commanditaire Vennootschap E.V.: Eigen Vermogen FOD: Federale Overheids Dienst G.V.: Gemeenschappelijk Vermogen O.G.: Onroerend Goed R.G.: Roerend Goed WLVO: Wet op de Landverzekeringsovereenkomst W.S.: Wetboek Successierechten

5


6

Verklarende woordenlijst1 Begiftigde: De persoon die een roerend of onroerend goed gratis ontvangt van de schenker. Erfgenaam/ erfgerechtigde: De persoon die d.m.v. de toepassing van het wettelijk erfrecht, recht heeft op een deel van de nalatenschap. Erflater: De overledene. Erven: Een goed of goederen en/of schulden gratis verkrijgen van een overleden persoon. Huwelijkscontract: Een contract, opgemaakt bij de notaris, waarin opgenomen wordt hoe de verdeling van het gemeenschappelijk vermogen gaat gebeuren bij overlijden van één van de twee huwelijkspartners. Huwelijksvermogenstelsel: De verdeling van het eigendomsrecht van de verschillende goederen in één van de drie vermogens.2 Legataris: De persoon die d.m.v. een testament, in aanmerking komt voor een deel van de nalatenschap. Nalatenschap: Zowel de goederen als de schulden worden geërfd van de overledene. Al deze goederen en schulden samen is de nalatenschap die geërfd wordt door de erfgenamen van de overledene. Reservataire erfgenamen: Bloedverwanten die genieten van een beschermd erfdeel van de nalatenschap en zo dus niet onterfd kunnen worden. Reserve: Het beschermd erfdeel van de reservataire erfgenamen. Schenker: De persoon die een roerend of onroerend goed weggeeft aan een andere persoon.

1

Van Belleghem, L. (2011). Praktische belastingsservice: erf-‐ en successierecht. Sint – Niklaas: Training & Consulting Deferme, A. (2010). Verzekeringen: Wetgeving en conventies. Gent: Academie Press. 2 Chiau, B. (2012). Gids samenlevingsvormen: samenwonen of toch niet. Antwerpen: De Boeck


7

Schenkingsrecht: De belasting die de begiftigde zal betalen op een verkregen schenking van roerende of onroerende goederen gedurende het leven. Successieplanning: Technieken die gebruikt worden om de grote sommen successierechten te verminderen. Successierecht: De regels die duidelijk maken hoeveel belastingen de erfgenamen betalen aan de fiscus. Testament: Hierbij neemt een persoon zelf de verdeling van de nalatenschap in handen. Een persoon buiten het wettelijk erfrecht kan bevoordeeld worden of iemand binnen het wettelijk erfrecht kan meer bevoordeeld worden dan voorzien in het wettelijk erfrecht. Vermogensoverdracht: Het overdragen van een deel van het vermogen aan wettelijke erfgenamen of personen buiten het wettelijk erfrecht. Verzekerde: Diegene in wiens persoon het risico van het zich voordoen van het verzekerde voorval gelegen is. (Art. 1 B b WLVO) Verzekeringsovereenkomst: Een overeenkomst, waarbij een partij, de verzekeraar, zich er tegen betaling van een vaste of veranderlijke premie tegenover een andere partij, de verzekeringnemer, toe verbindt een in de overeenkomst bepaalde prestatie te leveren in het geval zich een onzekere gebeurtenis voordoet waarbij, naargelang van het geval, de verzekerde of de begunstigde belang heeft dat die zich niet voordoet. (Art. 1 A WLVO) Verzekeringsprestatie: Het door de verzekeraar uit te betalen bedrag of de door hem te verstrekken dienst ter uitvoering van de verzekeringsovereenkomst. (Art. 1 F WLVO) Wettelijke Erfgerechtigde/Erfgenamen: Personen die volgens het wettelijk erfrecht, in aanmerking komen voor een deel van de nalatenschap. Wettelijk Erfrecht: De regels die bepalen welke personen de nalatenschap erft indien er geen testament bestaat. Indien de overledene wel een testament opgesteld had, krijgt dit testament voorrang op de wettelijke regeling.


8

Inleiding Na de examens van januari stond er mij nog een laatste taak op het programma, namelijk een eindwerk schrijven. Dit gecombineerd met een drie maand durende stage, die ik heb gevolgd bij het Zakenkantoor Raf Van Dijck Comm. V., Argenta Kasterlee. Daar leerde ik iedere dag bij, van loketbediening tot allerhande verzekerings-‐ en beleggingsgesprekken. Wat mij vooral opviel tijdens mijn stageperiode was dat de meeste klanten op zoek zijn naar “veilige beleggingen”. Een opvallende trend is het gebruik van beleggings-‐ en/of verzekeringsproducten als middel om te sparen voor de kinderen en/of kleinkinderen. Deze zaken gaven me een aanleiding tot dieper nadenken en staan aan de basis van dit eindwerk. De grote sommen successierechten bij een overlijden laten niemand koud. Net daarom is vermogensplanning een “hot-‐item” de dag van vandaag. Personen betalen levenslang belastingen en zijn daardoor geneigd om die allerlaatste belasting te vermijden of allezins proberen te verminderen. Net daarom zijn meer en meer mensen vanaf het pensioen bezig met de vraag: “Hoe kan U de dag van vandaag uw vermogen overdragen op een veilige en goedkope manier zonder de volledige controle erover te verliezen?” Vanuit dat standpunt, heb ik geprobeerd om van mijn eindwerk een informatiebrochure i.v.m. successieplanning te maken. De brochure zal de kantoorhouder helpen om samen met zijn klanten successieplanning te bespreken. Tevens probeer ik hiermee de klant inzicht te geven in de verschillende technieken, alsook een nuttige voorbereiding naar een eventueel overlijden toe. Om de theorie ook in de praktijk af te toetsen, geef ik zoveel mogelijk praktijkoefeningen. Hierbij maak ik steeds gebruik van een fictieve gezinssituatie die de verschillende technieken gaat toepassen.


9

1 Situering 1.1 Verzekeringen Vermogensplanning en vermogensoverdracht gebeurt in de verzekeringswereld d.m.v. een levensverzekering, al dan niet voorafgaand door een schenking. Om vanaf begin mee te zijn met het hele plaatje, is het belangrijk om de hoofdbegrippen te begrijpen en deze te kunnen situeren in de context. Vermogensplanning via de levensverzekering is uiteraard onlosmakelijk verbonden met levensverzekeringen. Net daarom is het belangrijk om vooraleer dieper in te gaan op deze vermogensplanning, eerst de verschillende aspecten van verzekeringen te bespreken. In het algemeen en heel kort gezegd, dekt een verzekering een risico. Dit risico wordt gedekt tegen betaling van een premie. De twee grote verzekeringsluiken zijn de schadeverzekeringen en de persoonsverzekeringen. “De schadeverzekering is een verzekering waarbij de verzekeringsprestatie afhankelijk is van een onzeker voorval dat schade veroorzaakt aan iemands vermogen.”3 Binnen de schadeverzekeringen bevindt zich de opsplitsing tussen zaakschadeverzekeringen, aansprakelijkheidsverzekeringen en rechtsbijstandverzekeringen. Respectievelijk de brandverzekering en de B.A. – motorrijtuigenverzekering. Indien er bij een schadegeval rechterlijke hulp aan te pas komt, treedt de rechtsbijstandsverzekering op. “De persoonsverzekering is een verzekering waarbij de verzekeringsprestatie of de premie afhankelijk is van een onzeker voorval dat iemands leven, fysische integriteit of gezinstoestand aantast.4” Hierin bevindt zich het onderscheid tussen de persoonsverzekeringen die geen levensverzekering zijn (bv. ongevallenverzekering) en de levensverzekeringen. Deze laatse categorie is waarbij de successieplanning en vermogensoverdracht via de levensverzekering toebehoort.

3 4

Art 1. G WLVO Art 1. H WLVO

10


Ter verduidelijking van de verzekeringswereld:

Landsverzekeringen Schadeverzekering

Zaakschade

Aansprakelijkheid

Persoonsverzekering

Rechtsbijstand

Niet -‐ leven

Leven

Vermogensoverdracht

Figuur 1: Indeling verzekeringenswereld

Ingezoemd op de levensverzekering:

Levensverzekering

Uitkering vast bedrag • forfaitaire verzekering

Niet weZelijk verplicht • wenselijk figuur 2: Levensverzekeringen


11

1.2 Vermogensoverdracht Naast het algemeen begrip “verzekeringen” is het ook belangrijk dat het begrip “vermogensoverdracht” duidelijk wordt, vooraleer dieper in detail te gaan. Als alles goed gaat, ondervindt een familie doorheen de jaren een vermogensopbouw. Te beginnen bij het sparen van verjaardagen-‐ en feestdagengeld om dan verder te gaan met het loon, het pensioensparen en de appel voor de dorst. Allereerst is het de bedoeling om gedurende deze vermogensopbouw het vermogen te behouden. Naast het behouden, is ook de groei ervan belangrijk. Dit d.m.v. spaar-‐ en beleggingsproducten bij verschillende financiële instellingen. Iedereen heeft graag veel rendement! Eenmaal aan het pensioen, is het tijd om te genieten. Maar het is ook de start om eens stil te staan en te bekijken waar dit vermogen uiteindelijk dient terecht te komen. Vanaf die fase begint de vermogensplanning. Eénmaal dat vastligt, kan de vermogensplanning overgaan naar de feitelijke vermogensoverdracht. Er komt jammer genoeg voor iedere persoon een moment van sterfte. Elk sterfgeval is emotioneel zwaar maar ook financieel kan dit een grote domper zijn. Daarom is tijdig aan vermogensplanning beginnen cruciaal om net deze lasten te verminderen. Wat niet alleen in het eigen voordeel is, maar ook in dat van de familie of dierbare personen. “Ik help U daarom graag verder om het vermogen op een zo goedkope manier over te dragen zonder de volledige controle erover te verliezen.”


12

2 Wettelijk erfrecht Heel het verhaal draait over de successieplanning en vermogensoverdracht via een levensverzekering. Dit enerzijds uitgevoerd door een schenking, samengaand met een levensverzekering zodat de overdracht nu plaatsvindt of anderzijds door het afsluiten van een levensverzekering zodat de overdracht plaatsvindt bij het overlijden van de verzekerde. Om te bewijzen dat deze overdracht via de levensverzekering wel degelijk nut heeft, wordt hieronder het wettelijk erfrecht besproken. Indien een gezin gedurende het leven niet aan vermogensplanning doet, wordt bij een overlijden alles geregeld volgens het wettelijk erfrecht. Dit wettelijk erfrecht is gebasseerd op het beschermen van de naasten. Vermogensplanning is een techniek om af te wijken van het wettelijk erfrecht. Hieronder worden de basisbegrippen van het wettelijk erfrecht besproken en de verdeling van de nalatenschap in verschillende situaties. Indien dit niet overeenkomt met de wens van het gezin en/of de successierechten zeer hoog oplopen, is vermogensplanning de oplossing!

2.1 Basisprincipes van het wettelijk erfrecht Bij de verdeling volgens het wettelijk erfrecht, wordt er rekening gehouden met bepaalde principes. Allereerst komen de wettelijke erfgerechtigde naar voor. Dit zijn alle personen die in aanmerking komen voor een gedeelte van de nalatenschap. Volgens het wettelijk erfrecht behoren zowel de langstlevende partner als de bloedverwanten in rechte-‐ of zijlijn (zie 2.1.3.2) tot de wettelijke erfgenamen. De langstlevende huwelijks-‐ of wettelijk samenwonende partner heeft een eigen specifieke regelgeving dat hierna besproken wordt. 2.1.1 Wettelijke regeling om te kunnen erven Om in aanmerking te komen om te erven, bestaan er bepaalde principes. Deze principes zijn opgenomen in het Burgerlijk Wetboek (B.W.) om zo familieruzies te vermijden. Al is dit laatste zeer moeilijk, zeker nu onze tijd gekenmerkt wordt door zeer complexe gezinssituaties. Denk maar aan nieuw samengestelde gezinnen en de verschillende soorten adopties. Volgende voorwaarden moeten voldaan zijn om te kunnen erven: • • •

Enkel de echtgenoot en bloedverwanten van de overleden persoon komen in aanmerking om te erven. De aanverwanten (bv. schoondochter) komen niet in aanmerking. Erven kan als een persoon op het moment van overlijden verwekt wordt en pas later levensvatbaar is. Indien de erfgerechtigde, de persoon in kwestie heeft vermoord of geprobeerd te doden, kan deze onmogelijk in aanmerking komen om te erven. Hierbij wordt de erfgerechtigde als “onwaardig” verklaard.

Opmerking: Sinds 18 mei 2007 kan de wettelijk samenwonende partner ook wettelijk erfrecht bekomen.

13


2.1.2 Orde & graad Het wettelijk erfrecht is allereerst gebaseerd op bloedverwanten. De eventuele partner/echtgenoot van de overledene komt hier nog niet ter sprake. Het erfrecht hangt af van de orden en de graden. Het onderstaand schema maakt duidelijk hoe deze regeling in zijn werking gaat. Neef & nicht

Grootoom & tante

Vierde orde

Over-‐ grootouders

Oom & tante

Grootouders

Derde orde

Neef & nicht

Ouders Tweede orde

Zus & broers

Erflater

Kinderen

Kleinkinderen

Achterklein-‐ kinderen

Figuur 3: Stamboom wettelijk erfrecht

Eerste orde


14

2.1.3

Toelichting bij de stamboom

2.1.3.1 Orden Er bestaan vier verschillende orden in het wettelijk erfrecht. Erven kan tot en met deze vierde orde. Het erfdeel wordt steeds evenredig verdeeld onder het aantal personen in de orde. Indien één van deze personen vooroverleden is en nakomelingen achterlaat, wordt zijn/haar deel evenredig verdeeld onder de nakomelingen. Indien deze geen nakomelingen achterlaat wordt zijn/haar deel mee verdeeld onder de andere erfgerechtigden in leven. • • • •

Eerste orde: rechtstreekse afstammelingen (kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen) Tweede orde: broers en/of zussen (en eventuele nakomelingen) en ouders Derde orde: ouders (indien geen broers of zussen in leven), grootouders en overgrootouders Vierde orde: andere bloedverwanten (neven, nichten, ooms, tantes, grootooms en groottantes)

2.1.3.2 Graden Naast de orden zijn ook de graden van groot belang. Binnen elke orde erft de persoon die het dichts in graad staat t.o.v. de overledene. Stel dat de erflater zowel kinderen als kleinkinderen achterlaat, zullen enkel de kinderen erven. Bij het vooroverlijden van een kind met nakomelingen, komen deze kleinkinderen in aanmerking. Er worden twee soorten lijnen onderscheiden: • •

Rechtstreekse lijn: de graad komt overeen met het aantal generaties tussen de overledene en de betrokken verwant. Zijlijn: de graad komt overeen met het aantal generaties tussen de overledene en de gemeenschappelijke voorouder + het aantal generaties tussen de gemeenschappelijke voorouder en de verwant.

15


Ter illustratie:

Oma

Opa

Oma

Opa

Papa

Tante

Mama

Ik Zoon

Figuur 4: Graden van verwantschap

Graad tussen Zoon t.o.v ik Ik t.o.v opa Zoon t.o.v oma Zoon t.o.v tante

Kleur

Graad van verwantschap 1ste graad 2de graad 3de graad 4de graad

Tabel 1: Graden van verwantschap

De personen verwant in eerste graad, behoren niet automatisch tot de eerste orde. Ouders zijn verwant in eerste graad maar behoren tot de tweede orde. 2.1.3.3 Bij overlijden Als een persoon komt te overlijden, erft in de eerste plaats de eerste orde. De vier orden sluiten elkaar uit. Als de erflater geen afstammelingen nalaat in de eerste orde, erven de verwanten van de tweede orde en zo verder. De rechtstreekse afstammelingen ofwel personen uit de eerste orde komen allereerst in aanmerking voor de nalatenschap. Binnen elke orde erven de personen die het dichts in graad staan. Indien alle “kinderen” in leven zijn, zijn deze de enige erfgenamen. Indien één van de kinderen vooroverleden is en nakomelingen achterlaat, zullen deze kleinkinderen in aanmerking komen op het deel van het vooroverleden kind. In dergelijk geval treedt plaatsvervulling op. De afstammelingen van de erfgerechtigde komt in de plaats van de erfgerechtigde. Indien één van de kinderen vooroverleden is maar geen afstammelingen nalaat, wordt dit erfdeel mee verdeeld onder de kinderen in leven. Indien de erflater geen rechtstreekse bloedverwanten nalaat, is de eerste orde uitgeput. De nalatenschap gaat vervolgens naar de tweede orde. Deze regeling gaat verder tot en met de vierde orde.


16

Let op: De eerste orde dient volledig uitgeput te zijn. Indien er nog één kleinkind of zelfs achterkleinkind in leven is, erft deze de volledige nalatenschap. Een aantal bijzonderheden: •

•

De verdeling in de tweede orde (geen rechtstreekse afstammelingen maar wel ouders en broers of zussen) heeft een vaste verdeling: o De ouders erven elk ¼ in volle eigendom (zie 2.2), zodat er nog ½ onder de broers en zussen wordt verdeeld. o Indien slechts één ouder in leven is, heeft deze recht op ¼ en staat ¾ ter beschikking voor de broers en zussen. o Indien beide ouders overleden zijn, erven de broers en zussen alles. Indien de overledene geen rechtstreekse afstammelingen nalaat alsook geen broers of zussen, gebeurt de verdeling via kloving: o ½ gaat naar de vaderlijke lijn o ½ gaat naar de moederlijke lijn

Ouders komen in aanmerking om te erven via de tweede orde indien er nog broers en/of zussen in leven zijn en in de derde orde via kloving indien er geen broers en/of zussen in leven zijn. Dit is de enigste categorie die toebehoort tot twee orden. Alle anderen behoren toe tot één orde en kunnen enkel in hun orde erven.

17


Ter verduidelijking: het wettelijk erfrecht in schema: Kinderen of (achter)kleinkinderen in leven? Nee

Ja

Broers en/of zussen in leven? Nee

Ja

Ouders in leven? Nee

Ja

(over)grootouders, oom/ tantes of hun nakomelingen in leven? (tot vierde graad) Nee

Ja

Minstens één ouder? in leven? Nee

Gelijk deel aan alle kinderen ! bij vooroverlijden deel verdeeld onder zijn/haar kinderen = eerste orde Elke ouder in leven ¼, overige deel evenredig verdeeld onder broers/zussen ! bij vooroverlijden deel verdeeld onder nakomelingen = tweede orde

Ja

Gelijk deel aan alle broers/zussen ! bij vooroverlijden deel verdeeld onder nakomelingen = tweede orde

½ vaderlijke lijn ½ moederlijke lijn = derde orde (kloving)

Belgische Staat

Figuur 5: Verdeling volgens wettelijk erfrecht

gelijke verdeling ½ vaderlijke kant ½ moederlijke kant = vierde orde

18


2.1.4 De ordes in beeld gebracht Om elke orde afzonderlijk te verduidelijken, worden hieronder een aantal fictieve familiesituaties uitgebeeld met de verdeling van de nalatenschap. De persoon die komt te overlijden staat steeds in de grijze kader. Indien er een persoon vooroverleden is, is dit gekenmerkt door het kruis naast de vooroverleden persoon. De kleuren van de erfgenamen zijn dezelfde als die van de stamboom om het wettelijk erfrecht te verduidelijken en staan voor de orden waarin de verdeling gebeurd (figuur 2). 2.1.4.1 Erven in eerste orde Jef

1/3

Toon

Louis

1/3 1/3

Maria

Greet

Jos

Figuur 6: Erven in eerste orde

De nalatenschap wordt verdeeld in de eerste orde. Zowel Toon, Maria als Greet hebben recht op 1/3 van de nalatenschap. Elk kind is volgens het wettelijk erfrecht gelijk aan elkaar. •

Eenvoudige plaatsvervulling

Jef

Toon

Maria

1/6

1/3 1/3

Greet

1/6 Louis

Jos

Figuur 7: Eenvoudige plaatsvervulling

Door het vooroverlijden van Toon, komen zijn kinderen in aanmerking voor zijn erfdeel. Dit is de zogezegde plaatsvervulling. Maria en Greet hebben beiden recht op 1/3 van de nalatenschap. Het overige deel dat normaal voor Toon was, wordt nu evenredig verdeeld onder zijn kinderen. Zowel Louis als Jos erven 1/6 van de nalatenschap.

19


Complexe plaatsvervulling

•

Jef

Toon

Louis 1/6

Maria

Jos

1/6

Greet

Shana

1/9

1/3

Julie

1/9

Els

1/9

Figuur 8: Complexe plaatsvervulling

Door het vooroverlijden van Toon en Maria, komen hun kinderen in aanmerking voor hun erfdeel. Greet heeft nog steeds recht op 1/3 van de nalatenschap. Het overige deel dat normaal voor Toon en Maria was, wordt nu evenredig verdeeld onder hun kinderen. De plaatsvervulling gebeurt via de verdeling per staak en zodus niet elk kleinkind krijgt een even groot deel. 2.1.4.2 Erven in tweede orde

1/4 Jef

Toon

3/16

Maria

3/8

Greet

3/16 Louis

Jos

Figuur 9: Erven in tweede orde

In bovenstaande situatie wordt er geërfd in tweede orde. De overledene Maria heeft geen rechtstreekse afstammeling wat de eerste orde uitput. De ouder in leven heeft hierbij altijd recht op 1/4 van de nalatenschap. Het overige deel wordt gelijk verdeeld onder de broers en zussen. Dit wil zeggen dat zowel Toon als Greet recht hebben op 3/8 van de nalatenschap. Doordat Toon vooroverleden is, wordt zijn deel evenredig verdeeld onder zijn kinderen (plaatsvervulling). Dit komt neer op elk 3/16 van de nalatenschap.

20


2.1.4.3 Erven in derde orde

Oma

Opa

1/4

Oma

1/4 Opa

Vader

Moeder

1/2

Toon

Figuur 10: Kloving

Toon laat geen rechtstreekse afstammelingen, noch broers of zussen in leven na. De verdeling gebeurt alsvolgt via kloving. Hierbij gaat 1/2 van de nalatenschap naar de vaderlijke lijn en 1/2 naar de moederlijke lijn. Doordat de moeder al overleden is, wordt haar deel gelijk verdeeld onder haar naaste verwanten. In dit geval tussen de grootouders van Toon langs moeders kant.

21


Het wettelijk erfrecht brengt complexe situaties met zich mee. De hamvraag is: “stel dat ik kom te overlijden, naar wie zal mijn nalatenschap gaan en naar wie wil ik dat mijn nalatenschap gaat?” De antwoorden zullen in vele gevallen niet gelijk zijn alsook wordt er graag een persoon bevoordeeld. Dit is niet mogelijk via het wettelijk erfrecht en vermogensplanning geeft hierbij ruime keuzes aan alternatieven. Volgende, heel tijdsgebonden situatie, toont aan dat zonder vermogensplanning er wel degelijk problemen kunnen ontstaan. Situatie: Jef heeft kort na zijn geboorte zijn moeder verloren. Na enkele jaren komt zijn vader een nieuwe liefde tegen waarmee hij een kindje krijgt, de halfzus van Jef. Jef kan absoluut niet door één deur met zijn halfzus. Rond de 15de verjaardag van Jef, overlijdt zijn vader aan een chronische ziekte. Jef wordt sindsdien opgevangen door zijn grootmoeder. Bovendien verdwijnt alle contact met zijn halfzus. Zijn grootmoeder beheert mee het vermogen van Jef zodat er voldoende is om later te studeren. Jef studeert jaren later met glans af en vindt een goedbetaalde job. Op zijn 30ste overlijdt hij jammer genoeg in een auto-‐ongeval. Stamboom:

Grootmoeder

r 1e echtgenote

Vader

2e echtgenote

Jef

Halfzus

Figuur 11: Erfrecht halfzus

Doordat Jef geen kinderen en/of kleinkinderen nalaat, is de eerste orde volledig uitgeput. De nalatenschap zal verdeeld worden in de tweede orde, z ijn halfzus. De halfzus is namelijk ook een bloedverwante van Jef. Ondanks dat de grootmoeder h em onderhield, heeft zij geen enkel recht op een deel van de nalatenschap volgens het wettelijk erfrecht. De volledige 100% zal gaan naar zijn halfzus. Om dit te vermijden had Jef beter aan vermogensplanning gedaan.

22


2.2 Het wettelijk erfrecht van de partner Naast de bloedverwanten wordt er ook rekening gehouden met de wettelijke partner. Sinds 14 mei 1981 wordt de langstlevende echtgenoot beschouwd als een wettelijke erfgenaam. Deze partner valt onder een eigen specifieke wetgeving waarbij het huwelijksstelsel of het samenwoningsstelsel, bepaalt welk gedeelte van het vermogen in de nalatenschap valt en welk gedeelte van dit nalatenschap, toekomt aan de langstlevende partner. De wettelijke samenwonende partner behoorde niet tot deze categorie maar kan ook sinds 18 mei 2007 genieten van een beschermd deel. De erfenis komt niet steeds in volle eigendom toe. Er bestaan drie verschillende vormen: • • •

Volle eigendom: volledige eigenaar van de goederen zonder beperkingen Naakte eigendom: eigenaar maar met beperkingen Vruchtgebruik: “recht geniet om van het goed gebruik te maken en er eventuele inkomsten uit te verwerven”5

Er bestaan in onze samenleving drie huwelijksvermogensstelsels. Elk van deze stelsels hebben een grote invloed op wat al dan niet in de nalatenschap valt. 2.2.1 Wettelijk stelsel Indien de gehuwden geen speciale regeling treffen bij hun huwelijk, zijn ze gehuwd volgens het wettelijk stelsel. Hierbij is er spraken van drie vermogens:

G.V.

E.V. vrouw

(Gemeenschappelijk Vermogen)

(Eigen Vermogen)

E.V. man (Eigen Vermogen)

Nalatenschap bij overlijden van de vrouw

Figuur 12: Nalatenschap bij het wettelijk stelsel

De twee kleine cirkels weerspiegelen het E.V. “Deze omvatten de goederen in bezit van voor het huwelijk en eventuele schenkingen of erfenissen verkregen voor of tijdens het huwelijk6.” Het E.V. moet wel aangetoond kunnen worden. Het is daarom niet aangewezen om dit op een gezamenlijke rekening te plaatsen. Zo wordt het namelijk moeilijker om te bewijzen dat dit E.V. is of al dan niet toebehoort aan het G.V. De grote cirkel in het midden staat voor het G.V. “Dit zijn alle goederen die aangewend worden 5 6

http://www.kadaster.be/Het_Kadaster/Vruchtgebruik_en_naakte_eigendom Art. 1399 B.W, Art. 1400 B.W en Art. 1401 B.W

23


gedurende het huwelijk. Alsook beroepsinkomsten en zelfs de groepsverzekering wordt hieronder verstaan7.” De nalatenschap bij het wettelijk stelsel bestaat uit het E.V. van de overledene, alsook de helft van het G.V. 2.2.1.1 Gehuwd met kinderen De langstlevende partner erft het vruchtgebruik van de nalatenschap en de afstammelingen erven de naakte eigendom. Bij onroerende goederen (O.G.) (bv. gezinswoning) betekent het vruchtgebruik, het recht om de woning te bewonen of verhuren. De eventuele verhuurinkomsten komen toe aan de vruchtgebruiker. Bij roerende goederen (R.G.) (bv. geld) betekent dit het recht op de intresten. 2.2.1.2 Gehuwd zonder kinderen De langstlevende partner erft het G.V. in volle eigendom. Het E.V. erft de langstlevende partner in vruchtgebruik indien er nog andere erfgenamen zijn. Indien deze ook ontbreken, in volle eigendom. 2.2.2 Scheiding van goederen Dit huwelijksstelsel bevat twee vermogens. Het koppel heeft geen G.V. al zijn er wel onverdeelde goederen, zoals rekeningen op naam van zowel de man als de vrouw. Hierbij is elke partij voor de helft eigenaar. E.V.: vrouw

E.V.: man

Nalatenschap bij overlijden van de vrouw

Figuur 13: Nalatenschap bij scheiding van goederen

De nalatenschap bestaat uit het E.V. van de overledene. 2.2.2.1 Gehuwd met kinderen Indien de overledene kinderen nalaat, erven zij de naakte eigendom van het E.V. van de overledene. De langstlevende partner erft het vruchtgebruik. 2.2.2.2 Gehuwd zonder kinderen De langstlevende partner erft de nalatenschap in volle eigendom indien er geen ander erfgerechtigde zijn en in vruchtgebruik mochten deze wel aanwezig zijn. 7

Art. 1405 B.W

24


2.2.3 Algehele gemeenschap Bij dit huwelijksstelsel zijn alle goederen gemeenschappelijk. De nalatenschap zal de helft van dit vermogen bevatten. G.V.

Nalatenschap indien één van de patners komt te overlijden Figuur 14: Nalatenschap algehele gemeenschap

2.2.3.1 Gehuwd met kinderen De langstlevende partner erft het vruchtgebruik over de nalatenschap en de afstammelingen erven de naakte eigendom. 2.2.3.2 Gehuwd zonder kinderen De langstlevende partner erft in volle eigendom het aandeel van de overledene in het G.V. Let op: • • • •

Eenmaal de langstlevende partner komt te overlijden, valt het vruchtgebruik weg en worden de naakte eigendommen omgezet in volle eigendommen. Ook schulden behoren tot de nalatenschap. Deze regeling is niet van toepassing voor wettelijk en feitelijk samenwonenden Bij adoptie heeft de adoptievorm (volle adoptie of gewone adoptie) invloed op de wettelijke regeling. Deze regeling is na te gaan bij de notaris.


25

2.2.4 Wettelijk samenwonende “Onder wettelijke samenwoning wordt de toestand van samenleving verstaan van twee personen die een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd door middel van een geschrift dat tegen ontvangstbewijs wordt overhandigd aan de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeenschappelijke woonplaats.”8 Eenmaal dit rond is, geniet de wettelijk samenwonende partner over de zekerheid van het vruchtgebruik van de gemeenschappelijke woning bij overlijden van de partner. Dit is vastgelegd in de wet van 18 mei 2007. Op de R.G. heeft de wettelijk samenwonende partner geen wettelijk erfrecht. Deze bescherming dient geregeld te worden via vermogensplanning. 2.2.5 Feitelijk samenwonende Feitelijke samenwoning vindt plaats indien twee personen meer als één jaar ononderbroken een gemeenschappelijke huishouding voert onder één dak. Feitelijk samenwonenden hebben echter geen bescherming bij een eventueel overlijden van de partner. Zelfs geen bescherming van de gezinswoning. Dit gaat sowieso geregeld moeten worden via de technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht. Er zijn vijf verschillende technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht: • • • • •

Huwelijkscontract Tontine Testament Levensverzekering Schenking

Deze laatste twee technieken is waar het in de bank-‐ en verzekeringswereld om draait en waarin deze informatiebrochure zich verdiept. Voor de andere drie technieken is de notaris de absolute specialist.

8

Art. 1476 paragraaf 1 B.W


26

3 Berekening successierechten 3.1 Algemeen9 De successierechten zijn gekend bij iedereen. Deze belastingen op erfenissen worden dan ook niet al te graag betaald. De belasting wordt geheven op de waarde van alle goederen die een overledene nalaat. De gehele nalatenschap zal belast worden, dit zonder de begrafeniskosten en schulden. De instelling FOD Financiën is bevoegd voor deze inning. De inning wordt vervolgens doorgestort aan het bevoegd gewest. Hoe de successierechten berekend gaan worden, hangt af van de woonplaats van de overledene. Het wordt berekend in het gewest waar de overledene de laatste 5 jaar van zijn leven heeft verbleven. Elke persoon die een deel ontvangt uit de erfenis, is successierechten verschuldigd. De hoeveelheid wordt berekend aan de hand van verschillende categorieën. Deze categorieën hebben te maken met de graad van verwantschap. De successierechten verschillen van gewest tot gewest maar aangezien deze informatiebrochure gericht is aan de inwoners van het Vlaamse gewest, zijn de berekeningen beperkt tot deze van het Vlaams Gewest.

3.2 Vlaams gewest 3.2.1 Rechte lijn Successierechten in rechte lijn, tussen wettelijk samenwonenden, gehuwden en feitelijke samenwonenden die langer dan 1 jaar samenwonen, bevinden zich in de categorie met het laagste tarief. Elke erfgenaam betaalt successierechten op zijn/haar erfdeel van de nalatenschap. Indien de overledene gehuwd of wettelijk samenwonende was, is de langstlevende partner vrijgesteld van successierechten op de gezinswoning. Indien de overledene feitelijk samenwoonde, is deze ook vrijgesteld indien deze feitelijke samenwoning al langer dan drie jaar gaande was. Let hier wel op dat volgens het wettelijk erfrecht, de feitelijk samenwonende partner geen bescherming heeft op de gezinswoning. De langstlevende partner erft het vruchtgebruik op de nalatenschap. Dit vruchtgebruik wordt berekend aan de hand van een percentage van de waarde die afhankelijk is van de leeftijd van de langstlevende partner ofwel hier de vruchtgebruiker. De successierechten van de roerende en onroerende goederen worden in rechte lijn steeds afzonderlijk berekend. Dit is een groot voordeel aangezien de kans om in de hoogste schijf te belanden kleiner is dan indien dit niet afzonderlijk werd belast. 9

http://belastingen.vlaanderen.be/nlapps/docs/default.asp?fid=22

27


De berekeningsformule voor het vruchtgebruik volgens Art 21 W.S: waarde volle eigendom x 4 % (theoretisch rendement) x coëfficiënt (volgens leeftijd) = forfaitaire waarde vruchtgebruik. formule 1: Berekeningsformule vruchtgebruik

Vruchtgebruik 72% 68% 64% 56% 52% 44% 38% 32% 24% 16% 8%

Leeftijd vruchtgebruiker Onder 20 jaar Tussen 20-‐30 jaar Tussen 30-‐40 jaar Tussen 40-‐50 jaar Tussen 50-‐55 jaar Tussen 55-‐60 jaar Tussen 60-‐65 jaar Tussen 65-‐70 jaar Tussen 70-‐75 jaar Tussen 75-‐80 jaar Boven de 80 jaar

Naakte eigendom 28% 32% 36% 46% 48% 56% 62% 68% 76% 84% 92%

Tabel 2: Vruchtgebruik en naakte eigendom in functie van de leeftijd van de vruchtgebruiker bron: Chiau, B. (2012). Gids samenlevingsvormen: Samenwonen of toch niet?. Antwerpen: De Boeck.

De onroerende en roerende goederen worden tegen volgende tarieven belast in rechte lijn: Nettobedrag in EUR

Heffingspercentage per schijf

Van 0.01 50000.01 Boven de 250000

Tot 50000 250000

3% 9% 27%

Tabel 3: Successierechten rechte lijn

Totaalbedrag van de heffing over de voorafgaande schijven in EUR 1500 19500


28

Voorbeeld 1: Tijdens de vakantie in Frankrijk komt Marie te overlijden. Ze was gelukkig getrouwd met Jan en had bovendien één dochter An. De nalatenschap bevat een onroerend goed van 300 000 EUR en voor 250 000 EUR aan roerende goederen. Jan is intussen 56 jaar. Successieberekening: •

•

Jan erft vruchtgebruik op volgende goederen: o Onroerend goed: 44% van 300 000 EUR = 132 000 EUR o Roerend goed: 44% van 250 000 EUR = 110 000 EUR  Succesierechten verschuldigd: • Onroerend goed: vrijgesteld voor langstlevende echtgenoot • Roerend goed: 50 000 * 3% = 1500 EUR 60 000 * 9% = 5400 EUR An erft naakte eigendom op volgende goederen: o Onroerend goed: 56% van 300 000 EUR = 168 000 EUR o Roerend goed: 56% van 250 000 EUR = 140 000 EUR  Successierechten verschuldigd: • Onroerend goed: 50 000 * 3% = 1500 EUR 118 000 * 9% = 10 620 EUR • Roerend goed: 50 000 * 3% = 1500 EUR 90 000 * 9% = 8100 EUR

Voorbeeld 2: Tijdens de vakantie in Frankrijk komt Marie te overlijden. Ze laat één dochter An na. An erft 630 000 euro roerende goederen. Haar successierechten worden alsvolgt berekend: 50 000 * 3% = 1500 EUR 200 000 * 9% = 18000 EUR 380 000 * 27% = 102600 EUR Dit alles opgeteld geeft dat An 122 100 EUR successierechten verschuldigd is. Ofwel de korte berekening: 19500 + ((630000-‐250000)*0.27)) = 122 100 EUR Deze methode is toe te passen bij elke categorie voor de berekening van successierechten.

29


Vermindering successie rechte lijn Indien het totale nettobedrag van zowel de roerende als onroerende goederen samen minder dan 50 000 EUR bedraagt, voorziet het wettelijk erfrecht een korting: 500 * (1-‐(netto-‐erfdeel/50000))

formule 2: korting rechte lijn

Voorbeeld: An haar erfdeel bedraagt 12 500 EUR: • •

Successierechten: 12500 * 3% = 375 EUR Korting: 500 * (1-‐(12500/50000)) = 375 EUR

Totaal = 0 EUR

An haar erfdeel bedraagt 25 000 EUR: • •

Successierechten: 25000 * 3% = 750 Korting: 500 * (1-‐(25000/50000)) = 250

Totaal = 500 EUR

An haar erfdeel bedraagt 50 000 EUR • •

Successierechten: 50000 * 3% = 1500 Korting: 500 * (1-‐(50000/50000)) = 0

Totaal = 1500 EUR

Bijkomende vermindering “Kinderen jonger dan 21 jaar hebben steeds recht op een bijkomende belastingvermindering van 75 EUR per vol jaar dat nog moet lopen tot de leeftijd van 21 jaar. Een kind van 17 jaar en 8 maanden heeft recht op een vermindering van 225 EUR (3 * 75 EUR). Bij het overlijden van een echtgenoot of samenwonende partner heeft de overlevende echtgenoot of samenwonende partner recht op de helft van deze bijkomende verminderingen toegestaan aan de gemeenschappelijke kinderen jonger dan 21 jaar”10 (Van Belleghem, 2012) 3.2.2 Broers en zussen In de tweede categorie stijgen de tarieven al lichtjes. Onder deze categorie vallen de broers en zussen. Elke erfgenaam betaalt op zijn/haar erfdeel. In deze categorie worden de roerende en onroerende goederen niet afzonderlijk belast. Zowel het nettobedrag van de roerende goederen als dat van de onroerende goederen wordt opgeteld en vervolgens de onderstaande tarieven op toegepast. Nettobedrag in EUR


Van 0.01 75000.01 Boven de 125000

Tot 75000 1250000

30% 55% 65%


Tabel 4: Bereking successie broers/zussen

10

Van Belleghem, L. (2012).Praktische belastingservice. Sint – Niklaas: Training & Consulting. p557

30


Vermindering successie broers en zussen Alsook de broers en zussen kunnen in aanmerking komen voor een belastingvermindering: •

Indien het erfdeel (zowel roerend als onroerend samen) minder bedraagt dan 18 750 EUR betreft het volgende korting:

2000*(netto-‐erfdeel/20000) of 20% op erfdeel

•

formule 3: Korting 1 broers/zussen

Indien het erfdeel (zowel roerend als onroerend samen) hoger is dat de 18 750 EUR maar toch minder bedraagt dan 75 000 EUR betreft het volgende korting:

2500*(1-‐(erfdeel/75000))

formule 4: Korting 2 broers/zussen

3.2.3 Samenwonende De wettelijk samenwonenden krijgen in het Vlaams Gewest dezelfde bereking als gehuwden alsook de feitelijk samenwonenden die minstens één jaar samenwonen. Indien dit niet het geval is en ze toch recht hebben op een erfdeel, dan vallen ze onder de categorie “andere personen”. Let op: Volgens het wettelijk erfrecht heeft de feitelijke samenwonende geen recht op een deel van de nalatenschap. Alsook geniet deze niet van een bescherming i.v.m. de gezinswoning. Dit gaat geregeld moeten worden met één van de vijf technieken van vermogensplanning. 3.2.4 Andere personen De successierechten die “andere personen” betalen op hun erfdeel vallen in de duurste categorie. Hierbij wordt het erfdeel geglobaliseerd om daarna de successierechten te bepalen. Daarnaast wordt het roerend en onroerend deel van het erfdeel niet afzonderlijk belast. Nettobedrag in EUR

Van 0.01 75000.01 Boven de 125000


Tot 75000 125000

Tabel 5: Berekening successie andere personen

45% 55% 65%


31


Deze categorie geniet net als de andere categoriën van een korting indien het erfdeel niet te groot is. •

Indien het totaal van de erfdelen kleiner is dan 12 500 EUR betreft het volgende korting:

2000*(erfdeel/12500) of 29% op erfdeel •

formule 5: Korting 1 andere personen

Indien het totaal van de erfdelen groter is dan 12 500 EUR maar toch kleiner dan 75 000 EUR betreft het volgende korting:

2400*(1-‐(erfdelen/75000))

formule 6: Korting 2 andere personen

32


4 Levensverzekering De combinatie van de algemene begrippen en het wettelijk erfrecht die reeds uitgelegd werden, zit hem in de levensverzekering. Het plannen en overdragen van het vermogen kan d.m.v. de levensverzekering. Daarom wordt in deze paragraaf dit product in detail besproken, om zo de overgang naar de eigenlijke vermogensoverdracht te vervolledigen.

4.1 Kenmerken “De levensverzekering is een persoonsverzekering die het menselijk leven of fysieke integriteit van een persoon verzekerd.”11 Bij deze verzekering komen de volgende partijen aan te pas: Hoedanigheid Verzekeringnemer Verzekerde Begunstigde bij leven Begunstigde bij overlijden

betekenis Persoon die het contract afsluit en de premies betaalt het hoofd waarop het risico rust De persoon die de verzekeringsprestatie ontvangt op einddatum van het contract De persoon die de verzekeringsprestatie ontvangt bij het voordoen van het risico (= overlijden van verzekerde)

Tabel 6: Partijen levensverzekering

4.2 Partijen 4.2.1 Verzekeringnemer De verzekeringnemer ligt aan de basis van een levensverzekering. De verzekeringnemer is de persoon die het contract afsluit en de premies betaald. Indien dit niet het geval is, zal de verzekeringnemer toch altijd de eerste inning voor zich nemen. Volgens Art 1 van de WLVO is de verzekeringnemer “diegene die zich verbindt tot de betaling van een vaste of veranderlijke premie in ruil waarvoor hij een in de verzekeringsovereenkomst bepaalde prestatie geleverd ziet door de verzekeraar ingeval zich een onzekere gebeurtenis voordoet”. Met deze onzekere gebeurtenis wordt het overlijden van de verzekerde persoon bedoeld. Het staat vast dat iedere persoon komt te overlijden maar het tijdstip is voor iedereen ongekend. Er staat geen minimumleeftijd op de verzekeringnemer. Indien een persoon onder de 18 jaar als verzekeringnemer wilt opkomen, moet de wettelijke vertegenwoordiger meetekenen. Hierbij zal het steeds gaan over een tak 21 levensverzekering. Respectievelijk een levensverzekering met gewaarborgd rendement. Een levensverzekering tak 23, zonder gewaarborgd rendement, kan enkel afgesloten worden met een attest van de vrederechter. De premie is afhankelijk van wat de verzekeringsprestatie gaat zijn. Wie deze verzekeringsprestatie uiteindelijk gaat krijgen, is de begunstigde. 4.2.2 Verzekerde De verzekerde is niet noodzakelijk de verzekeringnemer. Het is wel de persoon waarop het risico rust. Indien de verzekerde komt te overlijden, is de verzekeraar genoodzaakt de 11

Art. 1 H WLVO


33

verzekeringsprestatie uit te keren aan de begunstigde. De minimumleeftijd voor verzekerde bedraagt 5 jaar. 4.2.3 Begunstigde 12 De begunstigde is de persoon die bij eindvervaldag of overlijden van de verzekerde, de verzekeringsprestatie gaat ontvangen. Deze persoon kan eender wie zijn. Dit kan gaan van een familielid tot goede vriend en zelfs een goed doel kan in aanmerking komen. Er zijn hier natuurlijk wel een aantal uitzonderingen op: artsen, dokters, apothekers,.. komen niet in aanmerking als begunstigden. Dit komt door hun juridische onbekwaamheid tot ontvangen. Het artikel 909 van het B.W. schrijft “ de zorgverstrekker en een aantal andere in de wet opgesomde personen worden getroffen door een relatieve onbekwaamheid tot ontvangen. De vrijwilliger behoort niet tot deze categorie.”13 De levensverzekering kan in verschillende vormen voorkomen. Afhankelijk van wat de hoofdwaarborg is, splitst de levensverzekering zich op in twee hoofdtypes. In een eerste geval wordt er een kapitaal uitgekeerd bij overlijden en in het andere geval wordt er een kapitaal uitgekeerd bij leven. De gemengde levensverzekering daarentegen voorziet steeds een kapitaal, zowel bij leven als bij overlijden. Dit is de klasieke vorm die veel voorkomt. Naast deze klassieke vorm komen de tak 21-‐ levensverzekeringen en tak 23-‐levensverzekering ook veel naar voor. De verzekeringnemer gaat zowel een begunstigde bij leven als bij overlijden aanduiden in het contract. Deze begunstigde kan éénzelfde persoon zijn maar kan evengoed verschillende personen zijn. Dit naargelang de aard van het contract. De begunstigde moet niet op de hoogte zijn van zijn hoedanigheid als begunstigde. Zolang de begunstiging niet aanvaard is (zie verder), kan de verzekeringnemer dit zonder polisbijvoegsel veranderen. Indien de kinderen als begunstigden optreden in een contract, is het volledig vrij aan de verzekeringnemer om deze hoedanigheid mee te delen aan de kinderen of niet. De begunstiging kan drie vormen aannemen: • • •

Nominatieve begunstiging: hierbij wordt er een naam opgenomen in het contract: bv. “Lucas Janssen” Generieke begunstiging: de hoedanigheid speelt een rol: bv. “mijn kinderen” Gemengde begunstiging: hierbij wordt zowel de hoedanigheid als naam vermeld: bv. “mijn kind Lucas Janssen”

Bij een nominatieve begunstiging is het steeds belangrijk om de geboortedatum en plaats te vermelden. Het is namelijk goed mogelijk dat er in één dorp, eenzelfde naam, meermaals voorkomt (bv. Maria Boonen). De begunstiging wordt niet beperkt tot één persoon. Bij vooroverlijden kan de tweede begunstigde ofwel subsidiaire begunstigde in aanmerking komen voor de verzekeringsprestatie. Indien deze niet voorzien was, zal de levensverzekering in de nalatenschap vallen.

12

Art. 106 WLVO http://www.elfri.be/captatieonbekwaamheid-‐om-‐giften-‐legaten-‐te-‐ontvangen

13


34

Voorbeeld: Jan Janssen is getrouwd met Lieve Willems. Hij sluit een levensverzekering af met als begunstigde: “mijn echtgenote Lieve Willems.” Na 5 jaar ziet het koppel het niet meer zitten en besluit om uit elkaar te gaan. Eenmaal de scheiding volledig rond is komt Jan te overlijden. De verzekeringsprestatie zal toch naar Lieve Willems gaan doordat de nominatieve benoeming sterker is dan de generieke. Opgelet:14 Voor 1/9/2007 was dit effectief het geval indien de ex-‐echtgenote niet schuldig was bevonden. Een partner werd schuldig bevonden indien er spraken was van overspel. Indien de ex-‐echtgenote schuldig was, dan had ze geen recht op de verzekeringsprestatie. Als ze niet schuldig was bevonden, dan had de nominatieve benoeming overmacht en werd het kapitaal toch uitgekeerd aan de ex-‐ echtgenote. Sinds 1/9/2007 kan een echtgenote niet meer schuldig bevonden worden. Maar het nieuwe echtscheidingsrecht spreekt over: “Behoudens overeenkomst in tegengestelde zin verliezen de echtgenoten alle voordelen die ze elkaar bij huwelijksovereenkomst en sinds het aangaan van het huwelijk hebben toegekend.” 15 Een koppel verliest de huwelijksvoordelen bij een echtscheiding (tenzij anders bedongen). Het is dan ook niet meer zinvol om je echtgenote bij naam te noemen in de levensverzekering. Begunstiging aanvaarden Concreet betekent deze aanvaarding dat de verzekeringnemer de begunstigde op de hoogte brengt van zijn hoedanigheid als begunstigde en deze vervolgens laat aanvaarden. Dit is niet zonder enig risico. Eenmaal de begunstiging aanvaard is, kan de verzekeringnemer niets meer veranderen in het contract zonder dat de aanvaardende begunstigde ermee toestemt. De aanvaarding kan enkel gebeuren via een polisbijvoegsel dat door alle partijen getekend zal worden. Mocht de aanvaardende begunstigde voor einddatum van het contract komen te overlijden, dan krijgt de verzekeringsnemer weer alle vrijheid in de beslissingen. Deze aanvaarding is een “exclusief recht dat voorbehouden is voor de verzekeringnemer. De begunstigde kan zichzelf niet aanvaarden, de verzekeringnemer heeft het beslissingsrecht. Deze aanvaarding kan ook voorkomen bij subsidiaire/tweede begunstigden.”16

14

Art. 108 WLVO Art. 299 B.W 16 Art. 122 en 123 WLVO 15

35


Voorbeeld: In het hieronder vermelde verzekeringscontract zal A het contract niet kunnen wijzigen zonder toestemming van C. B daarentegen heeft geen inspraak in het contract. Hoedanigheid Verzekeringnemer Verzekerde Begunstigde bij leven Begunstigde bij overlijden

Persoon A A A B C (begunstiging aanvaard)

Tabel 7: Aanvaarding van subsidiaire begunstigde

Echtgenoot Een uitzondering op deze regel is de aanvaarding van de echtgenoot. Indien er een levensverzekering afgesloten wordt met als aanvaardende begunstigde “de echtgenoot”, dan kan deze herroepen worden zonder de toestemming van deze echtgenoot. In alle andere gevallen wordt er best contact opgenomen met een advocaat. Een rechtszaak is dikwijls de enige oplossing. 4.2.4 Plaatsvervulling Wanneer één van de begunstigden van de levensverzekering komt te overlijden, is er in sommige gevallen plaatsvervulling aan de orde.17 Voorbeeld 1: Het getrouwde koppel Jan Janssen en Lieve Willems sluiten een levensverzekering af met als begunstigden : “de kinderen”. Het koppel heeft 3 kinderen: Mieke, Jef en Lien. Lien heeft ondertussen zelf al 2 kinderen (Ken en Joren). Stel dat Lien komt te overlijden een jaar voordat de levensverzekeringsprestatie uitgekeerd wordt, dan zullen haar twee kinderen in aanmerking komen voor plaatsvervulling. Het gedeelte dat Lien ontvangen zou hebben wordt evenredig verdeeld tussen haar twee kinderen. Stel dat Jef komt te overlijden een jaar voor de verzekeringsprestatie wordt uitgekeerd dan zal dit deel mee verdeeld worden onder de twee overlevende kinderen Mieke en Lien. Voorbeeld 2: Het getrouwde koppel Jan Janssen en Lieve Willems sluiten een levensverzekering af met als begunstigden: “ mijn kinderen Mieke, Jef en Lien”. Stel dat Lien komt te overlijden een jaar voordat de verzekeringsprestatie uitgekeerd wordt, dan zullen de kinderen van Lien niet in aanmerking komen voor de plaatsvervulling. Dit komt door de nominatieve begunstiging. Oplossing: Om vorig geval te vermijden is het aangeraden de begunstiging nog concreter te omschrijven. De begunstiging wordt dan omschreven alsvolgt: “mijn kind Mieke” bij gebreke “ken en Joren” bij gebreke “Mijn echtgenoot Jan”. Hierbij wordt het deel dat voor Mieke bedoelt was toch doorgegeven ondanks de nominatieve benoeming. 17

Art. 109 en 111 WLVO


36

4.2.5 Verzekeringsprestatie De verzekeringsprestatie is datgene wat bij eindvervaldag of overlijden uitgekeerd wordt aan de begunstigde(n). Dit bedrag dat verschillend is naargelang de polissen wordt verkregen in volle eigendom. 4.2.6 Nalatenschap18 Wanneer de levensverzekering afgesloten wordt, is het niet noodzakelijk nodig om een begunstigde aan te duiden. Wanneer de verzekerde komt te overlijden en de verzekeringnemer heeft geen begunstigde aangeduid, komt de verzekeringsprestatie toe aan de nalatenschap. Alsook wanneer er als begunstigde “wettige erfgenamen” staat, wordt dit toegewezen aan de nalatenschap van de verzekerde. Wetswijziging 05/03/2012 Zeer recent is er een wetswijziging doorgevoerd dat betrekking heeft op deze begunstiging. Er worden veel levensverzekeringscontracten afgesloten zonder oog op successieplanning. De begunstigingsclausule wordt dan normaler wijze niet aangepast. De begunstiging in volgende polissen zijn dan standaard: Bij overlijden van de verzekerde: echtgenoot, bij gebreke kinderen, bij gebreke wettelijke erfgenamen. Indien de verzekeringnemer geen echtgenoot, kinderen en naaste familie meer heeft, gaat dit naar de overblijvende wettelijke erfgenamen (bv. een verre neef). Dit zonder rekening te houden met een eventueel testament waarin bv. de buurvrouw alles zou erven. In de contracten die vandaag afgesloten worden zal deze standaarformule aangepast zijn naar nalatenschap i.p.v. wettelijke erfgenamen. Deze formule gaat wel rekening houden met een eventueel testament. De overgangsperiode voor deze wetswijziging bedraagt twee jaar, nadien gaan de oude contracten toch geïnterpreteerd worden volgens de nieuwe wetgeving en rekening houden met een eventueel testament. 4.2.7 Testament Ondanks dat in het testament onderschreven werd dat het ene kind meer ontvangt dan het andere, heeft dit geen betrekking op de verzekeringsprestatie van de levensverzekering met begunstigde “mijn kinderen”. Een levensverzekeringcontract afsluiten om één van de kinderen te bevoordelen gaat, al zal er wel rekening worden gehouden met het reservatair gedeelte. Dit is een bepaald gedeelte dat steeds zal toekomen aan bepaalde wettige erfgenamen. De zogenaamde reserve. De volledige onterving van de echtgenoot, kinderen of ouders bij gebreke van de kinderen,is in principe onmogelijk.

18

Art. 107 WLVO

37


Reservataire erfgenamen Echtgenoot De langstlevende echtgenoot erft altijd het vruchtgebruik op de gezinswoning. Kinderen De kinderen hebben altijd recht op een reserve van het E.V. van de overledene. Indien een kind merkt dat het verkregen deel minder bedraagt dan de reserve, moet deze dit zelf aanvechten. Als de reservataire erfgenaam het nalaat om op te komen voor zijn/haar rechten, zal de bevoordeling toch plaatsvinden. Aantal kinderen 1 2 3 of meer

Reserve per kind 1/2 1/3 1/4 of minder

Globale reserve 1/2 2/3 3/4

Beschikbaar deel 1/2 1/3 1/4

Tabel 8: Reservatair gedeelte

Ascendenten Indien er geen kinderen en echtgenoot meer in leven zijn, bedraagt de reserve voor elke ouder in leven 1/4 van de nalatenschap.


38

5 Successierechten en levensverzekering 5.1 Algemeen Volgens het art. 8 van het Wetboek Successierecht (W.S.) (zie bijlage) zijn de verzekeringsprestaties die uitgekeerd worden via de levensverzekering onderworpen aan de successierechten mits voldaan aan volgende kenmerken: •

•

De begunstigde ontvangt de verzekeringprestatie kostenloos, dus zonder enige tegenprestatie. (Wanneer de begunstigde kan bewijzen dat hij de premies heeft betaald van het contract zijn er geen successierechten verschuldigd op de uitkering.) De begunstigde ontvangt de verzekeringsprestatie door derde ( hij is zelf niet de verzekeringsnemer)

5.2 Begunstigde 5.2.1 Begunstigde ten kosteloze of ten bezwarende titel Indien de begunstigde geen tegenprestatie levert en niet opkomt als verzekeringnemer, is er sprake van “begunstiging ten kostenloze titel”. De situatie kan zich ook voordoen waarbij de begunstigde wel de premies betaalt van het contract. Deze betaling van de premies is een tegenprestatie. Hierbij gaat het om een “begunstigde ten bezwarende titel” en de verzekeringsprestatie zal vrijgesteld van successierechten zijn. 5.2.2

Onbepaalde of bepaalde begunstigde

5.2.2.1 Onbepaalde begunstigde Wanneer er geen begunstigde aangeduid wordt in de levensverzekeringsovereenkomst komt de verzekeringsprestatie toe aan de nalatenschap van de overleden verzekeringnemer. Hierbij zullen zijn wettige of testamentaire erfgenamen op de uitkering successierechten betalen. 5.2.2.2 Bepaalde begunstigde In het verzekeringscontract staat een begunstigde aangeduid met ofwel een generieke, nominatieve of gemengde benoeming. Wettige erfgenamen Wettige erfgenamen worden ook aanzien als bepaalde begunstigde. Hierbij kunnen de wettelijke erfgenamen de nalatenschap weigeren maar toch het kapitaal van de levensverzekering ontvangen. Elke erfgenaam heeft dan recht op een gelijk deel van deze uitkering. Het wordt dus niet verdeeld via staak (zowel kinderen als ouders als broers en zussen krijgen gelijke delen). Bij het schrijven van deze brochure is er een wetsontwerp in bespreking die ervoor zorgt dat éénmaal de erfgename de nalatenschap weigert, deze geen aanspraak meer kan maken op de uitkering van de levensverzekering. Wanneer deze wet in voege treedt, is nog niet bekend. Alsook in het kader van de nieuwe wet van maart 2012 (zie 4.2.6) zal dit toch veranderen en wordt de verdeling verdeeld volgens de nalatenschap.

39


5.3 Berekening successierechten De hierna genoemde delen van de levensverzekering zijn onderworpen aan de successierechten: • • •

Kapitaal of de uitgekeerde verzekeringsprestatie Spaarreserve (bij opeisbaarheid na het overlijden) Winstdeelname (deze worden gelijkgesteld met het uitgekeerde kapitaal)

De spaarreserve van een levensverzekering is het gedeelte dat door kapitalisatie van de premies gevormd is. Een eventuele winstdeelname is naargelang dit voorzien is in het contract.

5.4 Gehuwden Indien de ene partner een levensverzekering afsluit, met de andere partner als begunstigde, is deze laatste normaal gezien successierechten verschuldigd bij overlijden van de verzekeringnemer. Dit is niet altijd het geval. Indien de partner zijn E.V. gebruikt om de premies te betalen, zal de begunstigde partner op 100 % van de verzekeringsprestatie successierechten verschuldigd zijn. Indien dit uit het G.V. kwam, maar 50%. Als de betaling gebeurde met het E.V. van de begunstigde partner, is het vrijgesteld van successierechten.

5.5 Verzekeringnemer niet gelijk aan verzekerde Er bestaat een speciale regeling in geval dat de verzekeringnemer, niet gelijk is aan de verzekerde. Mocht het zo zijn dat de verzekerde komt te overlijden, dan zal de begunstigde hier geen successierechten op moeten betalen indien de verzekeringnemer nog drie jaar na overlijden van de verzekerde in leven is. Voorbeeld19: Hoedanigheid Verzekeringnemer Verzekerde Begunstigde bij leven Begunstigde bij overlijden Tabel 9: Verzekeringnemer niet gelijk aan verzekerde

19

e

Art. 8, 2 lid W.S

Persoon Ouder Schoondochter Kind Kind


40

6 Vermogensoverdracht via de levensverzekering De techniek om af te wijken van het wettelijk erfrecht die toegepast wordt in de bank-‐ en verzekeringssector, is de levensverzekering. Hieronder worden de meest voorkomende combinaties en mogelijkheden besproken. Elke persoon heeft een ander vermogen, waardoor vermogensplanning een proces op maat is. Deze techniek is in feite een alternatief voor het testament. De levensverzekering wordt gebruikt om iemand geld te laten erven die buiten het wettelijk erfrecht valt. Alsook iemand van het wettelijk erfrecht te gaan bevoordelen. Hou hierbij steeds rekening met het reservatair gedeelte (zie 4.2.7).

6.1 Voordelen Het zou niet logisch zijn om te focussen op deze techniek indien hier geen voordelen aan verbonden waren t.o.v. de andere technieken bij de notaris (huwelijkscontract, testament, tontine). • • •

•

•

•

De begunstigde heeft recht op het kapitaal en de eventuele schuldeisers van de verzekeringnemer kunnen geen aanspraak maken op dit kapitaal20 Het afsluiten van een levensverzekering is goedkoper dan een testament bij de notaris (notarieel testament). Bij een levensverzekering heeft de verzekeringnemer altijd de mogelijkheid om aanvullende waarborgen te onderschrijven. Met deze aanvullende waarborgen wordt bijvoorbeeld een aanvullende waarborg overlijden bedoeld. Hierbij wordt er bijvoorbeeld 110% van het kapitaal uitgekeerd bij overlijden. Het geld dat opzij wordt gezet via de levensverzekering geniet van een rendement. Deze kan gewaarborgd zijn (tak 21 levensverzekeringen) of deze kan niet gewaarborgd zijn (tak 23 levensverzekeringen). Indien het contract langer dan 8 jaar loopt, is het vrij van roerende voorheffing (21%) en zijn er geen andere beurs-‐ en leveringstaksen van toepassing. Het is dus een veilig beleggingsinstrument zonder verdere kosten. Enkel de verplichte 1.1% verzekeringstaks van het kapitaal zal afgetrokken worden op de begindatum van het contract. De verzekeringsprestatie wordt uitgekeerd en beschouwd als een uitkering buiten het erfdeel. Dit wil zeggen dat er geen inkorting is bij een overlijden, zolang het reservatair gedeelte niet werd aangetast.

Voorbeeld 1: Een moeder van drie kinderen, wil haar eerste dochter bevoordelen via een levensverzekering. Ze sluit een contract af van 50 000 EUR dat uitgekeerd wordt bij haar overlijden. Na dit contract beschikt ze nog over een roerend vermogen van 150 000 EUR. Bij overlijden erven haar drie kinderen elks 50 000 EUR. Aangezien dit erfdeel het reservatair gedeelte niet aantast ( ¼ van 200 000 EUR), heeft ze haar ene dochter kunnen bevoordelen. 20

Art 125 WLVO

41


Voorbeeld 2: De vorige situatie wordt herhaald, alleen nu bevoordeelt de moeder haar ene kind met een levensverzekeringscontract van 70 000 EUR. Bij overlijden beschikt ze nog over een roerend vermogen van 130 000 EUR. Ieder kind komt in aanmerking voor een deel van 43 333,33 EUR. Hierbij wordt het reservataire gedeelte wel aangepast (minder dan ¼ van 200 000 EUR) De uitkering zal aangepast worden. De twee niet bevoordeelde dochters erven elks een erfdeel van 50 000 EUR (= reservatair gedeelte). De bevoorrechte dochter ziet haar erfdeel dalen naar 30 000 EUR maar heeft tegelijk nog een levensverzekeringscontract van 70 000 EUR.

6.2 Uitgestelde vermogensoverdracht via de levensverzekering Hierbij wordt de overdracht uitgesteld tot het overlijden van de verzekerde zodat er steeds voor de 100% controle blijft over het contract. 6.2.1 Generation skipping Het woord zegt het zelf, deze techniek gaat een generatie overslaan. Tegenwoordig willen de grootouders namelijk meer en meer sparen voor hun kleinkinderen. Ze willen natuurlijk hun eigen kinderen niet buiten spel zetten maar door een deel van het vermogen rechtstreeks naar de volgende generatie te laten gaan, verminderen de successierechten zienderogen en wordt er vermeden dat op eenzelfde kapitaal tweemaal successierechten wordt betaald. Een andere reden waarom deze techniek een goede zaak kan zijn is het financiële aspect. Meestal hebben de kleinkinderen meer nood aan een beetje extra financiële steun als de kinderen zelf. Deze staan meestal al verder in het leven. Contract De grootouder gaat een levensverzekering afsluiten op zijn/haar naam met de kleinkinderen als begunstigden. Doordat de grootouder de verzekeringnemer is, behoudt deze de volledige controle over het contract. Bij een noodsituatie kan altijd teruggegrepen worden naar het geld. Bv.: wijziging begunstiging, contract afkopen (afkoopkosten). Er bestaan verschillende variaties: Constructie AAAB Hoedanigheid Verzekeringnemer Verzekerde Begunstigde bij leven Begunstigde bij overlijden

Persoon Grootouder Grootouder Grootouder Kleinkinderen

Tabel 10: Generation skipping 1

In dit geval wordt er een levensverzekering afgesloten zonder einddatum. Het geld blijft van de grootouders maar bij overlijden van de verzekerde zal de verzekeringsprestatie uitgekeerd worden aan de kleinkinderen.

42


Constructie ABBA Hoedanigheid Verzekeringnemer Verzekerde Begunstigde bij leven Begunstigde bij overlijden

Persoon Grootouders Kleinkind (min 5 jaar) Kleinkind grootouders

Tabel 11: Generation skipping 2

Indien het erfdeel per kleinkind maximum 12 500 EUR bedraagt gaat geen enkel kleinkind hier successierechten op betalen. Dit heeft te maken met het belastingsvoordeel van erven via rechte lijn. Indien de grootouders deze constructie aangaan bij verschillende financiële instellingen, zullen de kleinkinderen wel successierechten betalen. Het totale erfdeel mag niet meer bedragen dan 12 500 EUR. An (kleinkind) haar erfdeel bedraagt 12 500 EUR: • •

Successierechten: 12 500 * 3% = 375 EUR Korting: 500 * (1-‐(12500/50000)) = 375 EUR

Totaal = 0 EUR

De verzekering kan ook op naam van het kleinkind staan waarbij de grootouders als aanvaardende begunstigden opkomen. Hierbij hebben de grootouders nog steeds de zekerheid dat zolang ze in leven zijn het kleinkind het contract niet zonder hun toestemming kan afkopen. Mocht er zich een noodsituatie voordoen waarbij de grootouders absoluut het geld nodig hebben en het kleinkind weigert af te kopen, dan zitten de grootouders wel met een probleem. Dit is dan ook een absoluut zinloos risico doordat de kleinkinderen vrijgesteld van successierechten zijn tot een bedrag van maximum 12 500 EUR In praktijk De opa sluit één levensverzekeringscontract dat een gelijke verdeling per staak hanteerd. Hij heeft twee kinderen: Jan en Mieke. Bij overlijden, gaat de verzekeringsprestatie naar de kleinkinderen met een maximum van 12 500 EUR. Al het gene dat er over blijft, gaat terug naar het kind (In bijlage een voorbeeld van deze begunstigingclausule). Bij overlijden van de grootouder gebeurt het volgende: Opa

12 500

0

12 500

12 500

figuur 15: Generation skipping

12 500

12 500

12 500

43


6.2.2 Feitelijk samenwonende Een levensverzekeringsovereenkomst is de perfecte manier om een feitenlijke samenwonende partner toch een deel van de nalatenschap te geven. Volgens het wettelijk erfrecht heeft deze geen wettelijke bescherming voor de gezinswoning. Dit wil zeggen dat er geen vruchtgebruik naar de partner gaat bij overlijden en de wettelijke erfgenamen er dus voor kunnen zorgen dat de feitelijke samenwonende partner het huis uitgezet wordt. Een volgende situatie zou dan zeker gunstig kunnen zijn. Hierbij zijn wel successierechten van toepassing. AAAB Verzekeringnemer Verzekerde Begunstigde bij leven Begunstigde bij overlijden

Feitelijke samenwonende 1 Feitelijke samenwonende 1 Feitelijke samenwonende 1 Feitelijke samenwonende partner

Tabel 12: Bescherming feitelijke samenwonende partner

De partner sluit dan een gelijkaardig contract af om de andere partner te bevoordelen. 6.2.3 Verzekeringsgift Door middel van een verzekeringsgift kan een verzekeringnemer zijn rechten overdragen naar een andere persoon. Dit gebeurt zonder afkoopkosten. Indien de begunstigde van het contract de hoedanigheid van verzekeringnemer laat innemen, gaat deze bij uitkering geen successierechten verschuldigd zijn. Voorbeeld: Vader heeft een beleggingsverzekering (tak 21) met een waarde van 100 000 EUR die elk jaar stijgt. De begunstigde bij overlijden van deze verzekering is zijn zoon. Het contract heeft geen einddatum en heeft dus de constructie AAB. Na het pensioen laat de vader de rechten van de verzekeringnemer overdragen naar zijn zoon. Zonder afkoopvergoeding, enkel de 1,1% verzekeringstaks blijft van toepassing doordat de schenking niet geregistreerd wordt. De verzekering krijgt nu de constructie: BAB. Mocht de vader komen te overlijden, drie jaar na schenking, zal de zoon geen successierechten verschuldigd zijn op deze 100 000 EUR.21.

21

Art 119 WLVO

44


6.3 Directe vermogensoverdracht via de levensverzekering Naast de uitgestelde vermogensoverdracht, bestaat er ook de overdracht die meteen plaatsvindt. Hierbij worden grote delen van het vermogen overgedragen om uiteindelijk op deze bedragen geen successierechten te moeten betalen.

Oma en Opa Dochter A kleinkind 1

kleinkind 2

Zoon B

kleinkind 3

Figuur 16: Fictieve familiesituatie

De vermogensoverdracht komt tot stand via een schenking. De schenkingen zullen steeds gaan over het roerend vermogen. Indien er onroerende goederen worden geschonken, komt de financiële instelling niet te pas. Deze schenkingen zijn immers verplicht te registreren bij de notaris met de bijkomende schenkingsrechten, wat desondanks een goede strategie kan zijn om het vermogen fiscaal optimaal over te dragen. Roerende goederen worden op twee manieren geshonken: • •

Via notaris: de schenking wordt geregistreed en er worden schenkingsrechten op geheven (behalve via Nederlandse notaris). Er worden geen successierechten betaald bij overlijden Via de financiële instelling: de schenking gebeurt a.d.h.v. een bankgift of handgift (zie verder). Er zijn geen schenkingsrechten van toepassing en bij overlijden, vanaf drie jaar na de schenking, ook geen successierechten.

De schenking in de bank-‐ en financiëwerld gebeurt uiteraard zonder tussenkomst van de notaris. Ook aan een schenking, samenlopend met een levensverzekering zitten talrijke voordelen verbonden t.o.v. het wettelijk erfrecht: • • •

De eenvoudigheid waarmee een deel van het vermogen kan overdragen worden (zonder notariskosten) De begunstigde ontvangt pas op einddatum het geschonken kapitaal Het is een legale manier om af te wijken van het wettelijk erfrecht

45


Één schenker In de onderstaande situaties gebeurt de schenking steeds via één schenker. De schenking kan weliswaar ook gebeuren door twee personen. Dit loopt zeer gelijkaardig. Voorbeeld 1: Dochter A wil haar geld schenken aan haar zoon, kleinkind 1. Ze wil er wel zeker van zijn, dat mocht haar zoon iets overkomen, dat het geld dan terugkeert naar haar, zonder dat zij successierechten verschuldigd is. 6.3.1 Bankgift of handgift met conventionele terugkeer Vroeger bestond enkel de handgift. “De handgift is een schenking waarbij hetgeen geschonken wordt rechtstreeks overgaat van de hand van de schenker in de handen van de begunstigde.”22 Tegenwoordig gebeurt de schenking simpelweg d.m.v. een overschrijving. Vandaar de naam bankgift. Met conventionele terugkeer, krijgt de schenker zekerheid dat bij vooroverlijden van de begunstigde het kapitaal terugkeert naar de schenker, zonder hier successierechten op te moeten betalen. Dit kan aangewezen zijn indien er sprake is van grote sommen geld. Indien de gelden via overschrijving toekent worden aan de begunstigde, mag er in het vakje “mededeling” niets staan dat verwijst naar de schenking. Het beste is dat dit vakje leeg blijft. De schenking gebeurt volledig neutraal en is niet herroepbaar. Indien de schenker niet komt te overlijden binnen de drie jaar na schenking, zijn er geen successierechten verschuldigd. Mocht de schenker binnen de drie jaar komen te overlijden, betaalt de begunstigde alsnog successierechten. Schenkingsrechten zijn enkel van toepassing bij een notariële schenking. Hierbij gebeurt de schenking via de notaris. Dit heeft als nadeel dat naast de schenkingsrechten ook nog erelonen aangerekend worden. Voor roerende goederen bestaat er slechts één tarief en dit is gelijk voor eender welk bedrag maar wel rekening houdend met de graad van verwantschap. Schenken aan een dochter is dus veel goedkoper dan schenken aan een verre nicht. Een voordeel hiervan is dat de schenkingsrechten lager zijn dan de successierechten dus mocht de schenker binnen de drie jaar na schenking komen te overlijden, zijn er toch geen successierechten verschuldigd. Maar wees gerust ook hier bestaat er een oplossing voor dat later aan bod komt. De schenkingsrechten bedragen: Echtgenoten en samenwonenden Broers/zussen, neven/nichten, ooms/tantes Alle andere

Vlaams en Brussels gewest 3%

Waals gewest 3%

7%

5%

7%

7%

Tabel 13: Schenkingsrechten bron: Vessière, G. (2012). Erfenis of schenking: Thats the question. Netto, maandspecial van maart 2012, 10 -‐12.

22

http://www.elfri.be/handgift

46


6.3.1.1 Eerste fase 6.3.1.1.1 Intentiebrief met beding van conventionele terugkeer Bij de eerste stap in het proces dient dochter A een intentiebrief met beding van conventionele terugkeer op te maken. Deze brief bevat alle voorwaarden van de schenking. De brief is tevens het bewijs dat de termijn waarin de successierechten verschuldigd zijn al dan niet verstreken is. De brief wordt via aangetekende zending verstuurd naar de begunstigde. Er bestaan verschillende vormen van bank-‐ en handgiften. Het is zeer belangrijk dat de juiste brief verstuurd wordt. 6.3.1.1.2 Uitvoering bankgift of handgift De uitvoering van de bankgift gebeurt via een overschrijving via de bank. Bij de handgift geeft de schenker het geld in contanten of via cheque aan de begunstigde. Let er nogmaals op dat de mededeling op het overschrijvingsformulier volledig leeg blijft. 6.3.1.1.3 Bedankingsbrief Eenmaal de begunstigde het geld op de rekening heeft staan, stuurt hij een bedankingsbrief naar de schenker. Deze aangetekende bedankingsbrief bevestigd en aanvaard de bankgift. 6.3.1.2 Tweede fase De tweede fase van deze vermogensoverdracht is het afsluiten van de levensverzekering. Het contract wordt opgesteld met de volgende partijen: Verzekeringnemer Verzekerde Begunstigde bij leven Begunstigde bij overlijden

Begiftigde kleinkind 1 Begiftigde kleinkind 1 Begiftigde kleinkind 1 Dochter A (aanvaarding)

Tabel 14: Schenking met conventionele terugkeer

Bij de begunstigingsclausule krijgt de schenker nog een keuze. Ofwel wenst dochter A bij vooroverlijden van kleinkind 1 de terugkeer van het kapitaal ongeacht of er nakomelingen van kleinkind 1 zijn. Ofwel wenst dochter A enkel terugkeer van het kapitaal indien kleinkind A geen nakomelingen nalaat. De eventuele intresten die er op het geschonken kapitaal verkregen worden, is het eventuele saldo of reserve. In de levensverzekering wordt hiervoor ook een begunstigde voor aangeduid. Dit is een begunstigde naar keuze. “De begunstigingclausule overlijden zou er dus zo uit zien: •

Terugkeer ongeacht nakomelingen:

Begunstigde(n) tot beloop van € (bedrag beperkt tot de geschonken geldsom) o o

Dochter A Bij gebreke: naar keuze bv ‘mijn echtgenoot’

Begunstigde(n) voor het eventuele saldo: o

Naar keuze: bv ‘mijn echtgenoot’


47

De reserve wordt gevormd door de gelden die hiertoe op …..-‐….-‐….. werden geschonken door dochter A aan kleinkind 1. De schenking vond plaats onder voorwaarde van conventionele terugkeer van de bedragen uit de reserve bij vooroverlijden van kleinkind 1. De schenker verklaart dat deze polis geen afstand inhoudt van het beding van conventionele terugkeer. •

Terugkeer enkel zonder nakomelingen:

Begunstigde(n) tot beloop van € (bedrag beperkt tot de geschonken geldsom) o

o

Indien de verzekerde geen afstammelingen in leven nalaat:  Dochter A  Bij gebreke: naar keuze bv ‘mijn echtgenoot’ Indien de verzekerde afstammelingen in leven nalaat:  Naar keuze: achterkleinkind 1

Begunstigde(n) voor het eventuele saldo: o

Naar keuze: bv ‘mijn echtgenoot’

De reserve wordt gevormd door de gelden die hiertoe op …..-‐….-‐….. werden geschonken door dochter A aan kleinkind 1. De schenking vond plaats onder voorwaarde van conventionele terugkeer van de bedragen uit de reserve bij vooroverlijden van kleinkind 1. De schenker verklaart dat deze polis geen afstand inhoudt van het beding van conventionele terugkeer.”23 6.3.1.2.1 Aanvaarding Indien de schenker nog controle wilt behouden op het geschonken geld, gaat de schenker zijn begunstiging aanvaarden. Dit gebeurt d.m.v. een polisbijvoegsel voor aanvaarding van begunstiging met beding van conventionele terugkeer. (zie bijlage) Door de aanvaarding kan kleinkind 1 de polis niet beheren zonder toestemming van dochter A. Zo kan kleinkind 1 de begunstigingsclausule niet wijzigen.

23

Argenta. (2012). Vermogensplanning: Alles op uw maat en ritme. Antwerpen

48


6.3.1.3 Uitkering

begigigde in leven

Kapitaal aan kleinkind 1 (zonder successie)

begigigde niet in leven

kapitaal aan dochter A (zonder successie)

begigigde in leven

kapitaal aan kleinkind 1 (zonder successie)


kapitaal secundaire begunshgde (met successie)

schenker in leven

bij overlijden/ eindvervaldag

schenker niet in leven

Figuur 17: Gevolgen bij uitkering

49


Voorbeeld 2: Opa wenst een geldsom te schenken aan zijn kleinkind 3. Hij wil wel elke maand een rente ontvangen zodat hij kan genieten van een aanvulling op zijn pensioen. Deze rente moet uitbetaald worden tot aan zijn overlijden. 6.3.2 Bankgift of handgift met beding van last De beste optie voor deze situatie is een bankgift met beding van last. Dit gebeurt zoals het vorige voorbeeld in twee fases. In een eerste fase zal het geld geschonken worden aan het kleinkind 3. In de tweede fase zal er opnieuw een levensverzekering afgesloten worden. Deze levensverzekering gaat van karakter zijn dat het elke maand een rente uitkeert aan de begunstigde, dat opa gaat zijn. Ook deze schenking kan eventueel geregistreerd worden bij de notaris. Zodat een overlijden binnen de drie jaar na schenking toch successierechtenvrij verloopt. 6.3.2.1 Eerste fase De schenking krijgt ook hier vorm door drie opeenvolgende stappen: 6.3.2.1.1 Intentiebrief Opa gaat de intentiebrief aangetekend versturen naar het kleinkind 3. Hierbij krijgt het kleinkind weet van de schenking alsook van alle voorwaarden m.b.t. de maandelijkse rente-‐uitkeringen aan opa. Deze brief vormt tegelijk weer het bewijs om aan te tonen of de drie jaar waarin de successierechten verschuldigd zijn, al dan niet verstreken zijn bij overlijden. 6.3.2.1.2 De schenking Opa schrijft het geld over op de rekening van de begiftigde (bankgift). Let goed op, de mededeling bij deze overschrijving moet leeg blijven. Uiteraard kan opa er ook voor kiezen de roerende goederen effectief te geven aan het kleinkind 3 (handgift). 6.3.2.1.3 Bedankingsbrief Net zoals bij onze eerste opdracht moet het kleinkind 3 een bedankingsbrief sturen naar de schenker, opa. Hierbij erkent hij de schenking en gaat hij ermee akkoord. Deze wordt per post, aangetekend verstuurd. 6.3.2.2 Tweede fase In de tweede fase van de vermogensoverdracht, wordt de levensverzekering afgesloten. Het contract wordt opgesteld bij de financiële instelling met de volgende partijen: Verzekeringnemer Verzekerde Begunstigde bij leven Begunstigde bij overlijden Begunstigde van de rente

Begiftigde: kleinkind 3 Begiftigde: kleinkind 3 Begiftigde: kleinkind 3 Vrij te kiezen: dochter A Schenker: opa

Tabel 15: schenking met beding van last

In dit geval krijgt de schenker weer de keuze om zijn begunstiging al dan niet te aanvaarden.

50


6.3.2.3 Uitkering

begigigde in leven

Kapitaal aan kleinkind 1 (zonder successie)


kapitaal aan dochter A (met successie)

begigigde in leven

kapitaal aan kleinkind 1 (zonder successie)


kapitaal aan dochter A(met successie)

schenker in leven

bij overlijden/ eindvervaldag schenker niet in leven

figuur 18: Uitkering

De twee besproken cases zijn natuurlijk niet de enigste. De twee kunnen ook gecombineerd worden met zowel een rente-‐uitkering alsook een conventioneel beding van terugkeer. Hiervoor bestaan verschillende producten bij de financiële instellingen. Bij de vorige twee situaties, wordt de uitkering steeds uitgekeerd meer dan drie jaar na de schenking. Indien de uitkering plaatsvindt in de eerste drie jaar na schenking, zijn er successierechten verschuldigd. Om de begunstigden toch te beschermen van successierechten in de eerste drie jaar na schenking, kan de schenker een tijdelijke overlijdensverzekering aangaan, namelijk de schenkingsverzekering.

51


6.4 Schenkingsverzekering Om de nabestaande volledige zekerheid te geven omtrent de vrijstelling van successierechten op het deel van de levensverzekering, bestaat er de schenkingsverzekering. De schenkingsverzekering is een tijdelijke overlijdensverzekering dat het bedrag van de successierechten gedurende die eerste drie jaar gaat verzekeren. Dit is een product op maat dus de exacte premies zijn steeds verschillend. Niemand weet zeker of de schenker al dan niet gaat sterven in de komende drie jaar na schenking. Indien dit om grote bedragen gaat is dit zeker en vast te overwegen. Voorbeeld: Je schenkt 1 600 000 euro aan uw vrouw. Hieronder de kosten die het met zich meebrengt: Geregistreerde schenking 3% op de schenking 48 000 EUR schenkingskosten

Bankgift + overlijden binnen 3 jaar Successierechten rechte lijn 384 000 EUR successierechten

schenkingsverzekering Tijdelijke overlijdensdekking 6000 EUR op 55 jaar 10 000 EUR op 60 jaar 15 000 EUR op 65 jaar Enzovoort

Tabel 16: schenkingsverzekering Bron: Vessière, G. (2012). Erfenis of schenking: Thats the question. Netto, maandspecial van maart 2012, 10 -‐12.

52


7 Praktijkvoorbeeld 7.1 Case 1 Om de theorie af te toetsen in de praktijk, hieronder een fictieve familiestamboom waarbij successieplanning toegepast zal worden.

Maria RG =650 000 EUR

Mia

Kris

Luc

Peter

Els

Jan

Soﬁe

Figuur 19:fictieve situatieschets praktijkvoorbeeld

Maria haar echtgenoot Jef is twee jaar geleden overleden. Ze was getrouwd onder het wettelijk stelsel met een huwelijkscontractbeding: “langst leeft al heeft”. Hierbij gaat bij overlijden van de eerste partner, het volledige vermogen in volle eigendom naar de langstlevende partner. Dit huwelijksvermogenstelsel is niet willekeurig genomen, de huwelijken in de jaren ’60 -‐ ’70 werden voornamelijk afgesloten onder deze vorm. Na deze zware emotionele gebeurtenis kreeg Maria ook te kampen met de grote financiële last. Doordat ze het totale vermogen verkreeg, had ze veel successierechten betaald. Dit ging ze haar kinderen niet aandoen en besloot daarom naar haar financiële instelling te stappen.

53


7.1.1 Bij overlijden van Maria zonder successieplanning Maria bezit een roerend vermogen van 650 000 EUR. Dit lijkt een immens bedrag maar na het overlijden van haar man, heeft ze haar huis verkocht. Ze huurt momenteel een klein appartement. Indien Maria niet naar haar financiële instelling zou geweest zijn, ziet de verdeling van de nalatenschap er alsvolgt uit: Haar totaal roerend vermogen (= 650 000 EUR), wordt verdeeld onder haar twee kinderen: •

•

Mia ontvangt 325 000 EUR in volle eigendom o Successierechten verschuldigd: 50 000 EUR * 3% = 1500 EUR 200 000 EUR * 9% = 18 000 EUR 75 000 EUR * 27% = 20 250 EUR Peter ontvangt 325 000 EUR in volle eigendom o Successierechten verschuldigd: 50 000 EUR * 3% = 1500 EUR 200 000 EUR * 9% = 18 000 EUR 75 000 EUR * 27% = 20 250 EUR

39 750 EUR

39 750 EUR

 Totaal verschuldigde successierechten bij overlijden = 79 500 EUR 7.1.2

De successieplanning

Schenking Mia droomt van een eigen huis. Ze heeft een standvastige relatie en is bovendien trotse mama van drie prachtige kinderen. Ze wonen momenteel in een appartement maar zouden dolgraag een huisje met een prachtige tuin voor de kinderen en de hond bouwen. Ook peter zit niet stil. Hij woont in een gezellig huisje met zijn vrouw en kinderen. Hij koestert een grote doom om zelfstandige te worden, al heeft hij daar momenteel niet genoeg vermogen voor. Maria wil haar kinderen dolgraag helpen en schenkt haar twee kinderen elk 50 000 EUR. De schenkingen worden uitgevoerd via bankgiften. Bij overlijden van Maria meer dan drie jaar na deze schenking dalen de successierechten al zienderogen. De nalatenschap zal immers gedaalt zijn tot 550 000 EUR, die verdeeld wordt onder haar twee kinderen: • •

Mia had al 50 000 EUR in volle eigendom via schenking Mia erft 275 000 EUR o Successierechten verschuldigd: 50 000 EUR * 3% = 1500 EUR 200 000 EUR * 9% = 18 000 EUR 25 000 EUR * 27% = 6750 EUR

26 250 EUR

54


• •

Peter had al 50 000 EUR in volle eigendom via schenking Peter erft 275 000 EUR o Successierechten verschuldigd: 50 000 EUR * 3% = 1500 EUR 200 000 EUR * 9% = 18 000 EUR 25 000 EUR * 27% = 6750 EUR

26 250 EUR

 totaal verschuldigde successie bij overlijden = 52 500 EUR Dit is al een hele vermindering maar nog zeker niet optimaal. Maria is dol op haar kleinkinderen en wil ze een duwtje in de rug geven voor later. Ze sluit een levensverzekeringscontract af van 75 000 EUR voor de kleinkinderen, met verzekeringsprestatie van maximum 12 500 EUR per kleinkind. Zo is ze zeker dat mocht ze komen te overlijden, haar kleinkinderen vrijgesteld zijn van de successierechten. Dit indien hun totaal erfdeel de 12 500 EUR niet overschrijdt. Het levensverzekeringscontract bevat de clausule “beding van last”, zodat Maria elke maand nog kan genieten van aanvullende rente bovenop haar pensioen. De begunstigingclausule wordt volledig zelf geschreven als “vrije tekst”. Hierin wordt geschreven dat 50% naar de kinderen van Mia gaat, met maximum 12 500 EUR. De andere 50% gaat naar de kinderen van Peter. Doordat Peter maar twee kinderen heeft zal er nog 12 500 EUR naar Peter toekomen. Zo heeft elke staak evenveel verkregen. Hoedanigheid Verzekeringnemer Verzekerde Begunstigde bij leven Begunstigde bij overlijden Begunstigde van de rente

Persoon Maria Maria Kleindkinderen met maximum van 12 500 EUR “vrije tekst” Kleinkinderen met maximum van 12 500 EUR “vrije tekst” Maria

Tabel 17: Generation skipping

Bij overlijden van maria zal de nalatenschap (475 000 EUR) alsvolgt verdeeld worden: • •

Mia had al 50 000 EUR in volle eigendom via schenking Mia erft 237 500 EUR o Successierechten verschuldigd: 50 000 EUR * 3% = 1500 EUR 187 500 EUR * 9% = 16 875 EUR

18 375 EUR

• •

Peter had al 50 000 EUR in volle eigendom via schenking Peter erft 250 000 EUR (237 500 EUR + 12 500 EUR) o Successierechten verschuldigd: 50 000 EUR * 3% = 1500 EUR

19 500 EUR

55


•

200 000 EUR * 9% = 18 000 EUR De kleinkinderen erven elks 12 500 EUR in volle eigendom o Successierechten verschuldigd: = 0

0 EUR

totaal verschuldigde successierechten bij overlijden = 37 875 EUR Doordat Maria haar kinderen doorheen hun leven wil helpen, bespaart ze de erfgenamen tot 40 625 EUR successierechten!

56


7.2 Case 2 De levensverzekering is de ideale techniek om af te wijken van het wettelijk erfrecht. De begunstigingsclaususle van de levensverzekering, kan een grote rol spelen op de verschuldigde successierechten. Hieronder de situaties uitgelegd: 7.2.1

De familie van Boer Jef

7.2.1.1 Schematisch overzicht De familie van Boer Jef heeft volgende vermogens: • •

Roerend vermogen = 200 000 EUR Onroerend vermogen = 350 000 EUR (gezinswoning) 250 000 EUR (bouwplaatsen)

Door de levensverzekering als techniek te gebruiken om af te wijken van dit wettelijk erfrecht gaan de successierechten verminderen. De nalatenschap wordt steeds weergegeven in de zwarte kader. Indien de erfgenaam het deel erft in vruchtgebruik staat het in de oranja kader, in naakte eigendom in de blauwe kader en in volle eigendom in de groene kader. De rode kaders zijn de te betalen successierechten. De langstlevende partner als begunstigde Er wordt een levensverzekering afgesloten van 75 000 EUR met als begunstigde de langstlevende partner Jef:

37 500

62 500

Totaal :

300 000

15 840 EUR Lief

Jef

75 000

23 750

2512,5

114 000

1425

Wendy

Conny

19 375

581,25

19 375

581,25

93 000

5370

93 000

5370

Louis

figuur 20: eerste overlijden

Tomas

Kristien

Sara

Kato

57


Bij overlijden van de langstlevende:

Lief

137 500

Jef

300 000

Totaal : 27 375 EUR

Wendy

Conny

68 750

3187,5

150 000

10 500

68 750

3187,5

150 000

10 500

Louis

Tomas

Kristien

Sara

Kato

Figuur 19: overlijden langstlevende

De kinderen als begunstigde voor de levensverzekering

62 500

Totaal :

75 000

300 000

17 115 EUR Lief

Jef

23 750

712,5

114 000

1425

Wendy

Conny

Louis

Figuur 20: 1ste overlijden

37 500

37 500 19 375

2118,75

93 000

5370

Tomas

Kristien

Sara

19 375

2118,75

93 000

5370

Kato

58


Bij overlijden van de langslevende:

Totaal :

Lief

Jef

62 500 300 000

22 875 EUR

Wendy

Conny

31 250

937,5

31 250

937,5

150 000

10 500

150 000

10 500

Louis

Tomas

Kristien

Sara

Kato

Figuur 21: langstlevende overlijden

De kleinkinderen als begunstigde voor de levensverzekering

62 500

Totaal :

75 000

300 000

14 415 EUR Lief

Jef

23 750

712,5

114 000

1425

Conny

19 375

581,25

93 000

5370

Wendy 956,25

5370 12 500 0

12 500

Figuur 22: 1ste overlijden

0

12 500 0

12 500 19 375 93 000

12 500

12 500

0

0

59


Bij overlijden van de langstlevende:

Totaal :

Lief

62 500

Jef

300 000

22 875 EUR

Wendy

Conny

31 250

937,5

31 250

937,5

150 000

10 500

150 000

10 500

Louis

Tomas

Kristien

Sara

Kato

Figuur 23: overlijden langstlevende

Partner begunstigde

Kinderen begunstigde

Eerste overlijden Langstlevende overlijden totaal

15 840 EUR 27 375 EUR

17 115 EUR 22 875 EUR

Kleinkinderen begunstigde 14 415 EUR 22 875 EUR

43 215 EUR

39 990 EUR

37 290 EUR

Tabel 18: begunstiging levensverzekering

Bij het afsluiten van eender welke levensverzekering is het toch niet onbelangrijk om even stil te staan bij de begunstigingsclausule. De standaardformule is niet meer vanzelfsprekend ( langstlevende als begunstigde).


7.2.1.2 Overzicht berekeningen Partner als begunstigde van de levensverzekering 1. Lief komt te overlijden Nalatenschap =

Onroerend Goed (O.G): 300 000 EUR ( 175 000 EUR + 125 000 EUR) Roerend goed (R.G) : 62 500 EUR 37 500 EUR ( 50% van de levensverzekering)

Erfenis =

•

•

Jef (62 jaar):  O.G: 38% van 175 000 EUR + 38% van 125 000 EUR = 66 500 EUR + 47 500 EUR -‐ 1425 EUR (successierechten op bouwplaatsen, gezinswoning vrijgesteld (47 500 EUR * 3%)) R.G: 38% van 62 500 EUR = 23 750 EUR + 37 500 EUR (levensverzekering voor 50% belastbaar wegens G.V.) -‐ 2512,5 EUR (1500 + (61 250 – 50 000)*0,09) Kinderen:  O.G: (62% van 300 000 EUR) / 2 = 93 000 EUR -‐ 5370 EUR (1500 + (93 000 – 50 000)*0,09)  R.G: (62% van 62 500 EUR) / 2 = 19 375 EUR -‐ 581,25 EUR (19 375 * 3%)

Totaal verschuldigde successierechten = 15 840 EUR 2. Jef komt te overlijden Nalatenschap =

Onroerend Goed (O.G): 300 000 EUR ( 175 000 EUR + 125 000 EUR) Roerend goed (R.G) : 137 500 EUR (62 500 EUR + 75 000 EUR)

Erfenis = •

Kinderen:  O.G: 300 000 EUR/2 = 150 000 EUR -‐ 10 500 EUR (1500 + (150 000 – 50 000)*0,09)  R.G: 137 500 EUR/2 = 68 500 EUR -‐ 3165 EUR (1500 + (68 500 – 50 000)*0,09)

Totaal verschuldigde successierechten = 27 375 EUR Globaal totaal verschuldigde successierechten = 43 215 EUR

60


Kinderen als begunstigden van de levensverzekering 1. Lief komt te overlijden Nalatenschap =

Onroerend Goed (O.G): 300 000 EUR (175 000 EUR + 125 000 EUR) Roerend goed (R.G) : 62 500 EUR 75 000 EUR (levensverzekering)

Erfenis =

•

•

Jef (62 jaar):  O.G: 38% van 175 000 EUR + 38% van 125 000 EUR = 66 500 EUR + 47 500 EUR -‐ 1425 EUR (successierechten op bouwplaatsen, gezinswoning vrijgesteld (47 500 EUR * 3%)) R.G: 38% van 62 500 EUR = 23 750 EUR -‐ 712,5 EUR (23 750 EUR * 3%) Kinderen:  O.G: (62% van 300 000 EUR) / 2 = 93 000 EUR -‐ 5370 EUR (1500 + (93 000 – 50 000)*0,09)  R.G: (62% van 62 500 EUR) / 2 = 19 375 EUR + 37 500 EUR (levensverzekering) = 56 875 EUR -‐ 2118,75 EUR (1500 + (56 875 – 50 000)*0,09)

Totaal verschuldigde successierechten = 17 115 EUR 2. Jef komt te overlijden Nalatenschap =

Onroerend Goed (O.G): 300 000 EUR Roerend goed (R.G) : 62 500 EUR

Erfenis = •

Kinderen:  O.G: 300 000 EUR/2 = 150 000 EUR -‐ 10 500 EUR (1500 + (150 000 – 50 000)*0,09)  R.G: 62 500 EUR/2 = 31 250 EUR -‐ 937,5 EUR (31 250 EUR * 3%)

Totaal verschuldigde successierechten = 22 875 EUR Globaal totaal verschuldigde successierechten = 39 990 EUR

61


Kleinkinderen als begunstigden van de levensverzekering 1. Lief komt te overlijden Nalatenschap =

Onroerend Goed (O.G): 300 000 EUR Roerend goed (R.G) : 62 500 EUR 75 000 EUR

Erfenis =

•

•

•

Jef (62 jaar):  O.G: 38% van 175 000 EUR + 38% van 125 000 EUR = 66 500 EUR + 47 500 EUR -‐ 1425 EUR (successierechten op bouwplaatsen, gezinswoning vrijgesteld (47 500 EUR * 3%)) R.G: 38% van 62 500 EUR = 23 750 EUR -‐ 712,5 EUR (23 750 EUR * 3%) Conny:  O.G: (62% van 300 000 EUR) / 2 = 93 000 EUR -‐ 5370 EUR (1500 + (93 000 – 50 000)*0,09)  R.G: (62% van 62 500 EUR) / 2 = 19 375 EUR -‐ 581,25 EUR (19 375 EUR * 3%) Wendy:  O.G: (62% van 300 000 EUR) / 2 = 93 000 EUR -‐ 5370 EUR (1500 + (93 000 – 50 000)*0,09)  R.G: (62% van 62 500 EUR) / 2 = 19 375 EUR + 12 500 EUR (levensverzekering) -‐ 956,25 EUR (31 875 EUR * 3%)

Totaal verschuldigde successierechten = 14 415 EUR

62


2. Jef komt te overlijden Nalatenschap =

Onroerend Goed (O.G): 300 000 EUR Roerend goed (R.G) : 62 500 EUR

Erfenis = •

Kinderen:  O.G: 300 000 EUR/2 = 150 000 EUR -‐ 10 500 EUR (1500 + (150 000 – 50 000)*0,09)  R.G: 62 500 EUR/2 = 31 250 EUR -‐ 937,5 EUR (31 250 EUR * 3%)

Totaal verschuldigde successierechten = 22 875 EUR Globaal totaal verschuldigde successierechten = 37 289,75 EUR

63


64

Extra: nieuwsflash Bij het schrijven van mijn eindwerk verschenen volgende artikels in de kranten: • •

“Is successieplanning voortaan een fiscaal misdrijf” uit netto “Successieplanning dreigt fiscaal misdrijf te worden” uit De Morgen

Een dag later verontschuldigde vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) en professor fiscaal recht Axel Haelterman (KU Leuven) over de verwarring die er opgetreden was. Als ik alle artikelen samenvat blijft vermogensplanning via schenkingen na 1 juni mogelijk al moet je oppassen met de reden. Het louter overdragen om grote sommen successierechten te vermijden wordt iets moeilijker. Maar schenken aan je zoon of dochter of kleinkind om deze op weg te helpen gaat absoluut geen probleem zijn en is ook na 1 juni nog volledig mogelijk.


65

Besluit Wanneer je komt te overlijden kan niemand plannen, maar het zo aangenaam mogelijk maken voor je erfgenamen kan wel! Successieplanning is de techniek om af te wijken van het wettelijk erfrecht. Door de vele complexe gezinssamenstellingen die je de dag van vandaag tegenkomt, is het belangrijk om eens stil te staan met de vraag: “wat als…ik kom te overlijden”. Voor velen is dit niet de leukste vraag om over na de denken maar het heeft zeker en vast ook zijn voordelen. Door tijdig aan successieplanning te beginnen, bepaal je volledig zelf wie welk deel van de nalatenschap zal ontvangen. Zo kan je je familie gedurende je leven, opweg helpen naar hun toekomst. Ik ben het wettelijk erfrecht dieper gaan bekijken en de technieken die je kan toepassen via de financiële instellingen om hiervan af te wijken. Tot slot gaf de realistische fictieve gezinssituatie een duidelijk beeld over het grote belastingsvoordeel via vermogensplanning.


66

Literatuurlijst Boeken: Adriaens, J. (2006). Praktische tips & technieken om uw vermogen te optimaliseren: Fiscale leidraad om uw vermogen optimaal op te bouwen en te laten overgaan op uw erfgenamen. Leuven: Indicator. Adriaens, J. (2010). 60 technieken voor fiscale vermogens-‐ en successieplanning: Fiscale leidraad om uw vermogen optimaal op te bouwen en te laten overgaan op uw erfgenamen. Leuven: Indicator. Chiau, B. (2012). Gids samenlevingsvormen: Samenwonen of toch niet?. Antwerpen: De Boeck. Stremersch, J. (2011). Successieplanning. Antwerpen: Stremersch – Van broekhoven & Partners. Van Belleghem, L. (2011). Praktische belastingservice: Erf-‐ en successierecht. Sint-‐Niklaas: Training & Consulting. Van Belleghem, L. (2012). Praktische belastingservice: Bank – verzekeringen – accountancy. Sint-‐ Niklaas: Training & Consulting. Elektronische bronnen: Vermogensoverdracht. (s.a.). Gevonden op 13 maart 2012 op het internet: http://www.bfo.be/nl/vermogensoverdracht De individuele levensverzekering: begunstiging en successierechten. (s.a.). Gevonden op 16 maart 2012 op het internet: http://www.vde-‐bank-‐ verzekeringen.be/pdf/mercator/Begunstigingensuccesie.pdf Basisinformatie levensverzekering. (2012). Gevonden op 16 maart 2012 op het internet: http://www.assuralia.be/index.php?id=214&L=0&tx_ttnews%5Btt_news%5D=1283&cHash=e3ead8 2ec64022f606616394d2da25de Successieplanning met levensverzekering: enkele knelpunten. (s.a.). Gevonden op 16 maart 2012 op het internet: https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/281891/1/levensverzekering.pdf Wie is uw begunstigde van een levensverzekering. (2007). Gevonden op 19 maart 2012 op het internet: http://www.bespaarbelastingen.be/algemeen/wie-‐is-‐uw-‐begunstigde-‐van-‐een-‐ levensverzekering/ De levensverzekering als successieplanning voor successierechten. (s.a.). Gevonden op 19 maart 2012 op het internet: http://www.seniorennet.be/Pages/Geld_werk/Dossier_successie/levensverzekering_successieplann ing.php


67

Fiscus ligt op de loer. (2008). Gevonden op 19 maart 2012 op het internet: http://www.notaris.be/erven-‐schenken/successieplanning:-‐fiscaalvriendelijk/levensverzekering-‐als-‐ middel Gevonden op 26 maart 2012 op het internet: http://www.seniorennet.be/Pages/Geld_werk/Dossier_successie/1_notariele_schenking_schenking srechten_betalen.php De notariële schenking. (s.a.). Gevonden op 26 maart 2012 op het internet: http://www.elfri.be/handgift Successierechten. (s.a.). Gevonden op 24 april 2012 op het internet: http://belastingen.vlaanderen.be/nlapps/docs/default.asp?fid=22 Wie moet betalen. (s.a.). Gevonden op 24 april 2012 op het internet: http://belastingen.vlaanderen.be/nlapps/docs/default.asp?id=3 Onuitgegeven cursusnota’s: Lepoutre, R. (2012). Vermogensplanning. Onuitgegeven nota’s bij een cursus voor zelfstandige kantoorhouders en medewerkers van Argenta, Argensta Spaarbank n.v. Tijdschriftartikelen: De Broeck, W. (2012). 10 levenskeuzen die uw erfenis bepalen. Netto, maandspecial van maart 2012, 4-‐8. Vessière, G. (2012). Erfenis of schenking: Thats the question. Netto, maandspecial van maart 2012, 10 -‐12. Renard, S. (2012). De verzekering die bijna niemand kent: Maar die uw erfgenamen veel geld kan opleveren. Netto, maandspecial van maart 2012, 32 -‐33. Wetgeving: Artikel 8 van het Wetboek van Successierechten van 31 oktober 2009. (2009). Fisconet. Artikel 299 van het Burgerlijk Wetboek van het echtscheidingsrecht van 1 september 2007. (2007). www.elfri.be/huwelijksvoordelen. Artikel 909 van het Burgerlijk Wetboek. (2003). www.elfri.be/captatieonbekwaamheid-‐om-‐giften-‐ legaten-‐te-‐ontvangen. Artikels 1399 – 1405 van het Burgerlijk Wetboek van de wet 14 juli 1976. (1976). http://vlex.be/vid/overgangsrecht-‐cfr-‐gevallen-‐30822586. Artikels van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 15 juni 1992. (1992). Deferme, A. (2008). Verzekeringen: Wetgeving en conventies. Gent: Academie Press


Bijlagen Bijlage 1: Artikel 106 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 15 juni 1992. Bijlage 2: Artikel 107 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 15 juni 1992. Bijlage 3: Artikel 108 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 15 juni 1992. Bijlage 4: Artikel 109 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 15 juni 1992. Bijlage 5: Artikel 111 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 15 juni 1992. Bijlage 6: Artikel 119 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 15 juni 1992. Bijlage 7: Artikel 122 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 15 juni 1992. Bijlage 8: Artikel 123 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 15 juni 1992. Bijlage 9: Artikel 125 van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst van 15 juni 1992. Bijlage 10: Artikel 299 van het Burgerlijk Wetboek. Bijlage 11: Artikel 909 van het Burgerlijk Wetboek. Bijlage 12: Artikel 1399 van het Burgerlijk Wetboek. Bijlage 13: Artikel 1400 van het Burgerlijk Wetboek. Bijlage 14: Artikel 1401 van het Burgerlijk Wetboek. Bijlage 15: Artikel 1405 van het Burgerlijk Wetboek. Bijlage 16: Artikel 8 van het Wetboek Successierecht.

68


Bijlage 17: Intentiebrief handgift case 1. Bijlage 18: Intentiebrief bankgift case 1. Bijlage 19: Bedankingsbrief handgift case 1. Bijlage 20: Bedankingsbrief bankgift case 1. Bijlage 21: Intentiebrief handgift case 2. Bijlage 22: Intentiebrief bankgift case 2. Bijlage 23: Bedankingsbrief handgift case 2. Bijlage 24: Bedankingsbrief bankgift case 2. Bijlage 25: Polisbijvoegsel begunstiging aanvaarden. Bijlage 26: Polisbijvoegsel begunstiging aanvaarden met beding van conventionele terugkeer. Bijlage 27: Vrije tekst: begunstigingsclausule generation skipping.

69


70

Bijlage 1: Art. 106: aanwijzing van de begunstigde §1: de verzekeringnemer heeft het recht één of meer begunstigden aan te wijzen. Dat recht komt uitsluitend aan hem toe en kan noch door de echtgenoot, noch door zijn wettelijke vertegenwoordigers, noch door zijn erfgenamen of rechthebbenden, noch door zijn schuldeisers worden uitgeoefend. Het bewijs van het recht van begunstide wordt geleverd overeenkomstig artikel 10. §2: de begunstigde moet identificeerbaar zijn wanneer de verzekerde prestaties opeisbaar worden. §3: de verzekeraar is van iedere verbintenis bevrijd door de uitkering die hij te goeder trouw aan de gegunstigde heeft gedaan voordat hij enig geschrift heeft ontvangen waarbij de aanwijzing wordt gewijzigd.


71

Bijlage 2: Art. 107: geen begunstigde Wanneer bij de verzekering geen begunstigde is aangewezen of wanneer de aanwijzing van de begunstigde geen gevolgen kan hebben of herroepen is, is de verzekeringsprestatie verschuldigd aan de verzekeringnemer of aan zijn nalatenschap.


72

Bijlage 3: Art. 108: aanwijzing van de echtgenoot Wanner de echtgenoot bij name als begunstigde wordt aangewezen, behoudt hij zijn recht op prestatie wanneer de verzekeringnemer een nieuw huwelijk aangaat, tenzij deze het tegendeel heeft bedongen of artikel 299 van het Burgerlijk Wetboek toepassing vindt. Wordt de echtgenoot niet bij name als begunstigde aangewezen, dan komt het recht op prestatie toe aan hem die bij het opeisbaar worden van de verzekerde prestatie die hoedanigheid heeft.


73

Bijlege 4: Art. 109: Aanwijzing van de kinderen Wanneer de kinderen niet bij name als begunstigden worden aangewezen dan wordt het recht op prestaties verleend aan de personen die bij het opeisbaar worden van deze prestaties deze hoedanigheid hebben. De afstammelingen in rechte lijn van een vooroverleden kind komen bij plaatsvervulling op.


74

Bijlage 5: Art. 111: vooroverlijden van de aangewezen begunstigde Indien de begunstigde overlijdt voor het opeisbaar worden van de verzkeringsprestatie en zelfs indien de begunstigde had aanvaard komt het recht op prestatie aan de verzekeringsnemer of aan zijn nalatenschap toe, tenzij hij subsidiair een andere begunstigde heeft aangewezen.


75

Bijlage 6: Artikel 119: recht van overdracht de verzekeringnemer kan de uit de verzekeringsovereenkomst voortvloeiende rechten geheel of ten dele overdragen. Dat recht van overdracht kan niet worden uitgeoefend door zijn echtgenoot of zijn schuldeisers. In geval van aanvaarding van de begunstiging wordt de uitoefening van het recht van overdracht afhankelijk gemaakt van de toestemming van de begunstigde.


76

Bijlage 7: Art. 122: recht van aanvaarding de begunstigde kan de begunstiging te allen tijde aanvaarden, ook nadat de verzekeringsprestaties opeisbaar zijn beworden. Het recht van aanvaarding komt uitsluitend toe aan de begunstigde. Het kan niet worden uitgeoefend door zijn echtgenoot of zijn schuldeisers.


77

Bijlage 8: Art. 123: vormvoorschrift Zolang de verzekeringnemer leeft kan de aanvaarding slechts geschieden door een bijvoegsel bij de polis met de handtekening van de begunstigde, de verzkeringsnemer en de verzekeraar. Na het overlijden van de verzkeringnemer kan de aanvaarding uitdrukkelijk of stilzwijgend geschieden. Ten aanzien van de verzekeraar echter heef de aanvaarding eerst gevolg nadat hem daarvan schriftelijk kennis is gegeven.


78

Bijlage 9: Art.125: verzekeringsprestaties De schuldeisers van de verzekeringnemer hebben geen enkel recht op de verzkeringsprestaties die aan de begunstigde verschuldigd zijn.


79

Bijlage 10: Art. 299. Behalve in geval van onderlinge toestemming verliest de echtgenoot tegen wie de echtscheiding, op welke grond ook, is toegestaan, alle voordelen die de andere echtgenoot hem, hetzij bij hun huwelijkscontract, hetzij sinds het aangaan van het huwelijk, verleend heeft.


80

Bijlage 11: Artikel 909, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat beheerders en personeelsleden van rustoorden, rust-‐ en verzorgingstehuizen alsmede van om het even welke collectieve woonstructuur ook voor bejaarden, geen voordeel kunnen genieten van beschikkingen onder de levenden of bij testament die een persoon die in hun instelling heeft verbleven gedurende zijn verblijf aldaar te hunnen behoeve mocht hebben gemaakt. Dit tweede lid van artikel 909 voert een relatieve onbekwaamheid in om te ontvangen, die beperkt is tot de specifieke verhouding die de wet beoogt.


81

Bijlage 12: Art. 1399. Eigen zijn de goederen en schuldvorderingen die aan elk van beide echtgenoten toebehoren op de dag van het huwelijk en die welke ieder van hen tijdens het stelsel verkrijgt door schenking, erfenis of testament. Ten aanzien van derden moet het eigendomsrecht van elk der echtgenoten op een goed dat niet van persoonlijke aard is, bij gebreke van boedelbeschrijving of tegen een bezit volgens de bepalingen van artikel 2229, bewezen worden aan de hand van titels met vaste dagtekening, van bescheiden van een openbare dienst of vermeldingen in regelmatig gehouden of opgemaakte registers, bescheiden of borderellen door de wet opgelegd of door het gebruik bekrachtigd. Tussen de echtgenoten onderling mag het bewijs van eigendom van dezelfde goederen geleverd worden door alle middelen, met inbegrip van getuigenissen en vermoedens en zelfs van algemene bekendheid.


82

Bijlage 13: Art.1400 BW. Eigen zijn, ongeacht het tijdstip van verkrijging en behoudens vergoeding indien daartoe aanleiding bestaat : 1. het toebehoren van eigen onroerende goederen of onroerende rechten; 2. het toebehoren van eigen waardepapieren; 3. de goederen aan een der echtgenoten overgedragen door een van zijn bloedverwanten in de opgaande lijn, hetzij om te voldoen wat hij hem verschuldigd is, hetzij onder verplichting een schuld van die bloedverwant aan een derde te betalen; 4. het aandeel door een der echtgenoten verkregen in een goed waarvan hij reeds medeëigenaar is; 5. de goederen en rechten die ten gevolge van zaakvervanging in de plaats treden van eigen goederen, alsook de goederen verkregen uit belegging of wederbelegging; 6. de gereedschappen en werktuigen die dienen tot het uitoefenen van het beroep; 7. de rechten verbonden aan een personenverzekering door de begunstigde zelf gesloten, die hij verkrijgt bij het overlijden van zijn echtgenoot of na de ontbinding van het stelsel.


83

Bijlage 14: Art.1401BW. Eigen zijn, ongeacht het tijdstip van verkrijging : 1. de klederen en voorwerpen voor persoonlijk gebruik; 2. het literaire, artistieke of industriële eigendomsrecht; 3. het recht op herstel van persoonlijke lichamelijke of morele schade; 4. het recht op een pensioen, lijfrente of soortgelijke uitkering, dat een der echtgenoten alleen bezit; (5. de lidmaatschapsrechten verbonden aan gemeenschappelijke aandelen in vennootschappen waarin alle aandelen op naam zijn, indien die toebedeeld zijn aan of ingeschreven zijn op naam van één echtgenoot alleen.)


Bijlage 15: Art.1405BW. Gemeenschappelijk zijn : 1. de inkomsten uit de beroepsbezigheden van elk der echtgenoten, alle inkomsten of vergoedingen die ze vervangen of aanvullen, evenals de inkomsten uit openbare of particuliere mandaten; 2. de vruchten, inkomsten, interesten van hun eigen goederen; 3. de goederen geschonken of vermaakt aan de twee echtgenoten samen of aan een van hen onder beding dat die goederen gemeenschappelijk zullen zijn; 4. alle goederen waarvan niet bewezen is dat zij aan een der echtgenoten eigen zijn ingevolge enige wetsbepaling.

84


85

Bijlage 16: Art 8 W.S “1. "Worden geacht als legaat te zijn verkregen, de sommen, renten of waarden die een persoon geroepen is kosteloos te ontvangen, bij het overlijden van de overledene, ingevolge een contract bevattende een door de overledene of door een derde ten behoeve van de verkrijger gemaakt beding. Worden eveneens geacht als legaat te zijn verkregen, de sommen, renten of waarden, die een persoon geroepen was kosteloos te ontvangen binnen drie jaar vóór het overlijden van de overledene of die hij geroepen is kosteloos na dit overlijden te ontvangen, ingevolge een contract bevattende een door de overledene ten behoeve van de verkrijger gemaakt beding. Dit artikel is mede van toepassing op de sommen of waarden die een persoon geroepen is kosteloos te ontvangen bij het overlijden van hem, die een levensverzekering aan order of aan toonder heeft aangegaan. Wanneer de overledene gehuwd was onder een stelsel van gemeenschap van goederen, worden de sommen, renten of waarden, die aan zijn echtgenoot toevallen ingevolge een door deze echtgenoot afgesloten levensverzekering of contract met vestiging van rente, zomede de sommen, renten of waarden, die hij geroepen is kosteloos te ontvangen ingevolge een contract bevattende een door de overledene of door een derde ten behoeve van de echtgenoot gemaakt beding, geacht als legaat door de echtgenoot te zijn verkregen, tot beloop van hun algeheel bedrag, zo de sommen, renten of waarden werden verkregen als tegenwaarde voor eigen goederen van de overledene, en enkel tot beloop van de helft in alle andere gevallen. Het recht is niet verschuldigd wanneer er bewezen wordt dat de sommen, renten of waarden verkregen werden als tegenwaarde voor eigen goederen van de echtgenoot. De omstandigheid dat het beding wederkerig is, ontneemt daaraan niet de aard van bevoordeling. De verkrijger wordt ondersteld kosteloos te ontvangen, behoudens tegenbewijs. Dit artikel is niet van toepassing: 1° op de sommen, renten of waarden, verkregen ingevolge een beding dat aan het registratierecht gevestigd voor de schenkingen werd onderworpen; 2° op de renten en kapitalen gevestigd tot uitvoering van een wettelijke verplichting; 3° op de renten en kapitalen die door tussenkomst van de werkgever van de overledene werden gevestigd ten behoeve van de overlevende echtgenoot van de overledene of, bij gebreke, ten behoeve van zijn kinderen die de leeftijd van eenentwintig jaar niet hebben bereikt, tot uitvoering hetzij van een groepsverzekeringscontract onderschreven ingevolge een bindend reglement van de onderneming en beantwoordende aan de voorwaarden gesteld door de reglementering betreffende de controle van zulke contracten, hetzij van het bindend reglement van een voorzorgsfonds opgericht ten behoeve van het personeel van de onderneming; 4° op de sommen, renten of waarden, bij het overlijden van de overledene verkregen, ingevolge een contract bevattende een door een derde ten behoeve van de verkrijger gemaakt beding, wanneer er bewezen wordt dat deze derde kosteloos ten behoeve van de verkrijger heeft bedongen.”


86

Bijlage 17:


87

Bijlage 18:


88

Bijlage 19:


89

Bijlage 20:


90

Bijlage 21:


91

Bijlage 22:


92

Bijlage 23:


93

Bijlage 24:


94

Bijlage 25:


95

Bijlage 26:


96

Bijlag 27:

INFORMATIEBROCHURE : ERFRECHT EN VERMOGENSPLANNING

Recommend Documents