VERMOGENSPLANNING: PRAKTISCH EN EENVOUDIG
De auteurs zijn de advocaten van Greenille, een onafhankelijk advocaten-, notaris- en belastingadvieskantoor met vestigingen in België en Nederland. Greenille is gespecialiseerd in de begeleiding van vermogende particulieren en families (private clients).
Alain Laurent Verbeke, Alain Nijs, Mathieu Ex, Ilke Aerts, Steven Snaet, Stéphane Martin, Renate Barbaix en Tillo Dumont Hélène Casman, Lieven A. Denys, Frederik Swennen, Martin C. Euwema en Nicolas Carette Sofie Slaets, Larissa De Wulf, Pieter Truyen, Niek Verslype, Hannes Casier, Mathieu Vancolen, Tine Matton, William Van Steenberge, Hans Hooyberghs, Kim Raets, Anneloes Baert en Maxime Poppe www.greenille.eu
V ERMOGENSPL ANNING: PR AK TISCH EN EEN VOUDIG
Vijfde herziene en uitgebreide editie
Alain Laurent Verbeke Alain Nijs (eds.)
Antwerpen – Cambridge
Vermogensplanning: praktisch en eenvoudig. Vijfde herziene en uitgebreide editie Alain Laurent Verbeke en Alain Nijs (eds.)
© 2013 Intersentia Antwerpen – Cambridge www.intersentia.be Omslagbeeld: Roy Lichtenstein – © Sabam Belgium, 2013 – foto: © Belga ISBN 978-94-000-0375-0 D/2013/7849/18 NUR 822
Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever.
Inhoud
Voorwoord. U bent aan zet! Hoofdstuk 1. Huwelijkscontract
7 11
1. Een stelsel op maat: trouwen en scheiden zonder financiële kater
12
2. Een tweede en volgende huwelijk: trouwen zonder ergernis
18
3. Het langst-leeft-al-beding: bescherm uw vermogen tegen de kinderen
26
4. Verblijvingsbeding met vordering: beschermt dit uw vermogen tegen de kinderen én de fiscus?
30
5. Het sterfhuisbeding: planning op het sterfbed
34
6. De wondere wereld van het verrekenbeding
38
Hoofdstuk 2. Bedrijf
47
1. Overdracht van het familiebedrijf
47
2. Family governance: ook uw familie is een bedrijf
53
Hoofdstuk 3. Onroerend goed
59
1. Zin en onzin van een villavennootschap
60
2. Hoe meer kopers, hoe meer vreugde: de ‘gesplitste’ aankoop
63
3. Opbrengsteigendommen binnen uw vennootschap aankopen of privé?
67
4. Uw droomvilla in het buitenland: vergeet uw fiscale reisgids niet
70
Hoofdstuk 4. Fiscaliteit
79
1. Fiscaliteit van beleggingen in hoofde van privépersonen
81
2. Of beter beleggen via vennootschap?
91
Intersentia
5
VERMOGENSPLANNING: PRAKTISCH EN EENVOUDIG
3. Meer fiscale rechtszekerheid dankzij rulingpraktijk
98
4. Woonplaatsshopping voor particulieren: ook iets voor u?
103
Hoofdstuk 5. Schenken
107
1. De syndromen van de schenker: ban de fiscus uit uw angstdromen. Ban ook uw andere demonen uit uw angstdromen
108
2. Schenking aan minderjarige kinderen: een goed idee?
113
3. Schenking van roerende goederen in Vlaanderen: lekker voordelig?
117
4. Hoe roerende goederen schenken: handgift? bankgift? notarieel? binnenlands of buitenlands?
124
5. Schenken, vruchtgebruik en quasivruchtgebruik
129
6. Schenking van onroerende goederen
133
Hoofdstuk 6. Testament en onterven
135
1. Schrijf een fiscaal optimaal testament
136
2. Onterven kán
141
3. Egoïstisch altruïsme
148
Hoofdstuk 7. Stichting en burgerlijke maatschap 1. De Belgische private stichting
159
2. Burgerlijke maatschap
164
3. Organisatie van een private kunstcollectie
167
Conclusie
6
159
175
Intersentia
Voorwoord U bent aan zet!
Veel vragen bij iedereen Vermogensplanning is in. Elke burger zit met vragen over de planning van zijn vermogen. Soms zijn die van strikt fi nanciële of fiscale aard. Anderen hebben vragen over erfenissen, huwelijkscontracten of schenkingen. Hoe belegt u het best uw vermogen? Naar welke bank gaat u? Voor welk soort beheer kiest u? Belegt u een beetje, of toch maar niet in aandelen? Hoe beveiligt u uw vermogen als u huwt? En als u hertrouwt? Wat met de vererving van uw onderneming? En met uw opvolging? Hoe koopt u het best onroerend goed aan? Hoe koopt u een villa in het buitenland? Hoe de kinderen een steuntje geven zonder dat u zelf in de problemen geraakt? Kunt u een stout kind onterven? En móét u een testament maken? Gemoedsrust De uit de States overgewaaide term ‘estate planning’ probeert een antwoord te formuleren op alle vragen over de organisatie en overdracht van het vermogen, zowel met effect tijdens uw leven als met effect na uw overlijden. Een goede estate planning zorgt ervoor dat u gerust bent, dat alle zaken in verband met uw bedrijf, uw vermogen of uw huis goed zijn geregeld. Vandaag, maar ook als u er niet meer bent, als u plots en onverwacht zou wegvallen. Estate planning zorgt voor gemoedsrust. Zoiets is zoveel belangrijker dan de puur fiscale planning of optimalisering. Span de kar niet voor het paard! Stem niet in met constructies en ingewikkelde structuren die alleen maar zijn ingegeven door een fiscale besparingsobsessie. Denk eerst goed na over wat u precies wilt: wie krijgt wat, wanneer, hoe, onder welke voorwaarden?
Intersentia
7
VERMOGENSPLANNING: PRAKTISCH EN EENVOUDIG
Fiscale planning is goed, is noodzakelijk, maar is pas aan de orde nadat het nodige is gedaan voor uw gemoedsrust. Zodra u hebt uitgetekend wat er moet gebeuren om u gerust te stellen, bekijkt u best hoe dit alles fiscaal kan worden geoptimaliseerd. Dat is de juiste volgorde van handelen. Gewetensonderzoek Een geslaagde estate planning begint bij uzelf en eindigt nooit. Hoe kan een adviseur een goede planning uitwerken als u zelf niet eens precies weet wat u wilt, wanneer u het wilt en hoe? Wie een ik-stond-erbij-en-ik-keek-ernaargevoel heeft, is niet goed bezig. Zo iemand loopt het risico structuren en constructies opgedrongen te krijgen die niet passen bij zijn context en behoeften, of die overbodig zijn. U kunt niet aan de kant staan toekijken. U bent aan zet. U stuurt het proces. Het is aan uw adviseurs om u daarin te begeleiden, om u informatie en raad te geven. Maar plannen kunt u alleen maar doen als u zichzelf eerst hebt onderworpen aan een grondig gewetensonderzoek. U kunt daarbij een checklist gebruiken, met tal van vraagpunten en problemen waarbij u voor uzelf uitmaakt of en hoe u het geregeld wilt zien, vandaag. Probeer daarbij kritisch en proactief te zijn. Heel wat mensen denken niet graag na over wat er moet worden geregeld ingeval ze er niet meer zullen zijn. Door wie zult u in het bedrijf worden opgevolgd? Bestaat er geen gevaar dat die spilzieke dochter te veel centen in handen krijgt? Hoe zult u uw partner beschermen tegen schoonkinderen met wie de contacten niet zo goed lopen? Daarom laten zij een planning liever aan zich voorbijgaan. Of als zij toch iets regelen, laten ze het liever over aan adviseurs. Fouter kan het niet. Doe een goede fles wijn open, ga samen met uw partner bij de haard zitten en bespreek welke zaken zouden moeten worden geregeld en hoe. Laat het dan aan de adviseurs over om iets uit te werken. Laat ze u adviseren, niet dirigeren. Continu en gefaseerd Estate planning is een continu en gefaseerd gebeuren. Wat u met de opvolging van uw bedrijf wilt, vandaag; hoe u uw huwelijkscontract wilt regelen, vandaag; hoeveel u aan de kinderen wilt schenken, vandaag; en onder welke lasten, voorwaarden en modaliteiten; wie u in uw testament wilt bevoordelen, vandaag.
8
Intersentia
VOORWOORD
Het antwoord dat u vandaag op al deze vragen geeft, kan morgen en zeker overmorgen totaal anders zijn. Niet alles moet nu worden geregeld. Sommige zaken moeten misschien nooit worden geregeld. Maar het is niet omdat u vandaag absoluut niet wilt schenken aan uw kinderen, of zeker geen pottenkijkers wilt in het bedrijf, dat dit binnen vijf of tien jaar ook nog zo is. Ook al hebt u dus precies uitgemaakt wat u vandaag wilt geregeld zien, en hebben uw adviseurs dat op een degelijke wijze vormgegeven, toch zal uw gemoedsrust van korte duur zijn als u niet af en toe dit gewetensonderzoek herhaalt. Uw leven, de omstandigheden, uw voorkeuren en gevoelens wijzigen immers permanent. Daarom is het verstandig om nu en dan, met enige afstand, de planning te herevalueren en na te gaan of ze nog voldoet om u de gemoedsrust te bieden die zo noodzakelijk is voor een goede levenskwaliteit. Inspiratiebron Dit boekje wil een inspiratiebron zijn voor iedereen die nadenkt over wat hij wil met zijn vermogen. Wij willen uw gewetensonderzoek voeden. Dit werk is uiteraard niet alomvattend. Het beperkt zich tot die aspecten die voor nagenoeg iedereen van belang zijn. Het wil u laten nadenken over wat mogelijk is, over wat voor u eventueel nuttig of bruikbaar kan zijn. Misschien signaleren wij zaken die u totaal overbodig vindt. Dat is prima. Dan hebt u daar tenminste over nagedacht en ze met kennis van zaken afgewezen. We zullen proberen om op een praktische en eenvoudige wijze de belangrijkste problemen toe te lichten. Wij hopen dat u op die manier een aantal antwoorden en tips zult vinden die u op weg zetten om een bepaald aspect van uw vermogen goed te plannen. In zeven hoofdstukken worden de belangrijkste elementen van vermogensplanning besproken: huwelijkscontract, bedrijf, onroerend goed, fiscaliteit, schenken, testament en onterven, private stichting en burgerlijke maatschap. De nieuwe wetten die recent het erfrecht hebben hervormd, komen aan bod, alsook de plannen van de minister van Justitie om het erfrecht in de loop van 2013 grondig te hervormen. De materie werd bijgewerkt tot 1 oktober 2013. Dit boek is de vijfde herziene en uitgebreide uitgave van Vermogensplanning. Praktisch en eenvoudig. Wij hopen dat ook deze nieuwe editie een inspiratiebron vormt waarnaar u vaak zult teruggrijpen. Bovenal zou het een compag-
Intersentia
9
VERMOGENSPLANNING: PRAKTISCH EN EENVOUDIG
non moeten zijn op de levenslange wandeling van de vermogensplanning, een gezel die u attent maakt op nuttige ideeën en die u ook wijst op nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden. Daarom blijft het onze ambitie om u ook in de toekomst, met enige regelmaat, een nieuwe reeks praktische en eenvoudige suggesties te geven. Misschien kan dit boek dan de steeds weerkerende aanleiding zijn om uw gewetensonderzoek te herhalen en te stofferen. De inspiratie die een goede fles wijn biedt, is immers net niet genoeg. In naam van de auteurs, Alain Laurent Verbeke en Alain Nijs 1 oktober 2013
10
Intersentia
