Informatieboekje Prinsjesdag 2011 20 september 2011
Vormgeving: Grafische Dienst | Audiovisuele Dienst Defensie | Den Haag
Voor meer informatie: 11 Luchtmobiele Brigade Sectie Communicatie Mevr. T. van Willigen-Scherders Frederikkazerne Postbus 90701 2509 LS Den Haag Telefoon: 070 – 316 65 06
De balkonscene.
31
Inhoudsopgave Programma
pag. 5
Welkomstwoord
pag. 7
11 Luchtmobiele Brigade
pag. 8
Het Koninklijk Huis, de Krijgsmacht en de Militaire Willems-Orde
pag. 10
Historie Prinsjesdag
pag. 12
Achtergrondinformatie Troonrede
pag. 14
Samenstelling van de stoet
pag. 16
Het Koninklijk Staldepartement
pag. 18
Erewacht en Ere-afzetting op het Binnenhof
pag. 20
De Ere-afzetting langs de route
pag. 22
De ceremoniële tenues van de krijgsmacht
pag. 24
Algemene mededelingen
pag. 25
Woorden- en begrippenlijst
pag. 26
Voor meer informatie
pag. 31
Vaandelwacht der Mariniers in CT.
30
3
Chef Militair Huis van H.M. de Koningin
onderhouden. Dat zijn bijvoorbeeld hoofden van diplomatieke missies en leden van het Internationaal Gerechtshof. Ook begeleidt zij de Koningin bij buitenlandse bezoeken.
Adjudant van H.M. de Koningin De adjudanten (onderdeel van het militaire huis) bereiden onder meer de openbare optredens van de leden van het Koninklijk Huis voor. Ook ondersteunen zij bij de uitvoering van grote evenementen. De adjudanten zijn afkomstig uit de Koninklijke Marine, Land -of Luchtmacht en de Koninklijke Marechaussee. Zij hebben de rang van kapitein-luitenant ter zee of luitenant-kolonel. De vier adjudanten dragen tijdens Prinsjesdag allemaal het gala-uniform dat bij hun krijgsmachtonderdeel hoort .
Het Militaire Huis van H.M de Koningin is verantwoordelijk voor het militaire ceremonieel. Ook onderhoudt het de niet-politieke contacten tussen het Koninklijk Huis en het Ministerie van Defensie. De Chef van het Militaire Huis heeft de leiding. De Chef van het Militaire Huis, ook wel Adjudant-generaal genoemd, heeft de rang van Generaal-majoor of Schout bij nacht. Sinds 1 januari 2009 vervult Generaal-majoor H. Morsink deze functie. De Adjudant-generaal en zijn adjudanten dragen op de rechterschouder van hun uniform een goudkleurige nestel (gevlochten koorden). Op de revers is de B van Beatrix te zien, met een Koninklijke kroon erboven.
Geloofsbrieven ceremonie Postiljon
Als een land een nieuwe ambassadeur naar Nederland stuurt, is de eerste officiële handeling het aanbieden van zijn of haar geloofsbrieven aan Hare Majesteit de Koningin. Dit gebeurt traditioneel op woensdag. De nieuwe ambassadeur wordt met een koets opgehaald en naar Paleis Noordeinde gebracht om de geloofsbrieven aan de majesteit te overhandigen. Pas als ze zijn geaccepteerd, is de ambassadeur in zijn functie erkend. Hierbij staat een erewacht met militaire muziek bij Paleis Noordeinde aangetreden.
Bij Postiljon-rijden wordt het linker voorpaard bestuurd door een ruiter (de Postiljon). Het postiljon rijden is ontstaan rond de negentiende eeuw, omdat er destijds meerdere paarden voor de koetsen gezet werden, die voor de koetsier moeilijker te besturen waren, mede door het gewicht van de vele leidsels die nodig waren.
4
29
Grootmeester van H.M. de Koningin
vertegenwoordigen de Koningin in hun ambtsgebied. Kamerheren maken deel uit van het Civiele Huis van de hofhouding van de Koningin.
De Grootmeester heeft de dagelijkse leiding over de Hoforganisatie. De Grootmeester behandelt ook de buitenlandse bezoeken van de Koningin. In de Ridderzaal zitten de Grootmeester en Grootmeesteres naast de troon van de Koningin. Als zij de Troonrede heeft uitgesproken, overhandigt ze de tekst aan een van hen.
Ceremoniemeester van H.M. de Koningin De Ceremoniemeester coördineert de uitvoering van buitenlandse bezoeken, waaronder staatsbezoeken, en van de grote evenementen aan het Hof. Daarnaast geeft de Ceremoniemeester adviezen over ceremoniële en protocollaire zaken.
Programma Vanaf 09.30 uur:
Ontvangst door Regionaal Militair Commandant in gebouw 147 op de Frederikkazerne aan de Van der Burchlaan 31 in Den Haag
10.15 uur:
Welkomstwoord
10.45 uur:
Vertrek per bus naar het Binnenhof
11.00 uur:
Aankomst op het Binnenhof en plaatsnemen genodigden op de tribune
12.10 uur:
Opstellen militairen op het Binnenhof
12.53 uur:
Inspectie erewacht en ere-afzetting Binnenhof door Gouverneur der Residentie
13.00 uur:
Vertrek H.M. de Koningin vanaf Paleis Noordeinde
13.09 uur:
Aankomst H.M. de Koningin op het Binnenhof
13.15 uur:
Aanvang Troonrede
14:00 uur*:
Terugkeer per bus naar de Frederikkazerne (gebouw 147)
14:15 uur*:
Lunch in gebouw 147
Grootmeesteres van H.M. de Koningin De Grootmeesteres speelt een rol in de sociale contacten die namens de Koningin worden
De Grenadiers in CT.
*= afhankelijk van de duur van de Troonrede
De Grenadiers verlaten het Binnenhof.
28
5
De Gouverneur der Residentie.
Rijknecht-majoor
eenheden die voor 1940 te paard opereerden): cavalerie, artillerie en Koninklijke Marechaussee, wordt een vaandel een standaard genoemd. Tegenwoordig heeft het vaandel vooral een ceremoniële betekenis. Elke militair legt zijn of haar eed/belofte af op het vaandel of de standaard van zijn of haar regiment/korps.
Rijknecht-majoor is een eretitel. In het dagelijks leven is hij werkzaam in de Koninklijke Stallen, waar hij waakt over het wel en wee van de rijpaarden. De rijknecht-majoor draagt een driekwart rode jas, terwijl de rijknechten in halflange blauwe galajassen zijn gehuld. Bij alle drie rust het zadel op een sjabrak. Dit is een rood met gouden biezen afgezet dekkleed waarvan in de achterste benedenhoeken in goud de ”B” met de kroon van de vorstin is geborduurd.
Cavalerie Cavalerie is van oudsher de naam voor de militaire eenheid die zich te paard voortbewoog en te paard vocht. Dit in tegenstelling tot de infanterie die te voet vecht en zich verplaatst. De dragonder is een tussenvorm (vecht te voet, verplaatst zich te paard). Er wordt onderscheid gemaakt naar zware, lichte cavalerie en gepantserde cavalerie.
6
Kamerheer van H.M. de Koningin In Nederland is een kamerheer een adviseur van de Koningin. De Koningin heeft in principe in iedere provincie en grote stad een kamerheer. Deze kamerheren adviseren, begeleiden en
27
Woorden- en begrippenlijst Gele Rijders
veiligheid. Daarvoor wordt een indeling aangehouden die overeenkomt met die van de politieregio’s; vandaar dat Nederland 25 veiligheidsregio’s kent
De 11e Afdeling Rijdende Artillerie (11 Afdra) ook wel bekend als de Gele Rijders zet sinds 1963 de tradities voort van de vooroorlogse Rijdende Artillerie. De afdeling levert vuursteun aan de gevechtseenheden van de brigade, maar kunnen ook ingezet worden voor gebiedsbeveiliging of bewaking tijdens een crisisbeheersingsoperatie. Naast haar operationele taak heeft 11 Afdra sinds jaar en dag een belangrijke ceremoniële taak. Vaak gaat het hier om het afgeven van ereschoten bij plechtigheden met een ceremonieel karakter, zoals staatsbezoeken. Ook is het vaste prik dat de Gele Rijders minuutschoten afgeven op Prinsjesdag.
De Bronzen Leeuw De Bronzen Leeuw, ingesteld in 1944, is bedoeld voor militairen die voor de Nederlandse Staat strijd geleverd hebben en daarbij bijzonder moedige en beleidvolle daden bedreven hebben. De Bronzen Leeuw kan overigens ook toegekend worden aan Nederlandse burgers en buitenlanders, die aan deze eisen voldoen.
Als Regionaal Militair Commandant en plaatsvervangend Gouverneur der Residentie ben ik namens de Gouverneur der Residentie verantwoordelijk voor de coördinatie, planning en uitvoering van het militair ceremonieel tijdens Prinsjesdag. Traditiegetrouw beschik ik over een speciale ontvangsttribune op het Binnenhof waar u vandaag, als mijn gast, kunt plaatsnemen. Vanaf deze tribune heeft u een schitterend uitzicht op de Koninklijke Stoet, de ‘hoedenparade’ en het militair ceremonieel.
Dit bureau organiseert de ambtelijke ondersteuning van het bestuur en management van een veiligheidsregio.
Is verantwoordelijk voor het militair ceremonieel in Den Haag in relatie met het Koninklijk Huis en is tevens Commandant van de Koninklijke Marechaussee. Ten aanzien van het Corps Diplomatique in Den Haag heeft de Gouverneur der Residentie representatieve taken. Sinds 24 april 2008 vervult luitenant-generaal D. van Putten deze functie.
Garderegiment Grenadiers en Jagers Het Garderegiment Grenadiers en Jagers is opgericht in 1829 door Koning Willem I. Zij moeten “onder het oog des Konings” dienst doen, wat inhoudt dat ze worden gelegerd waar de Koning regeert. Zo vangen ze in Brussel in augustus 1830 de eerste klap van de Belgische opstand op, beveiligen ze Den Haag in 1914-1918 en verdedigen ze Den Haag in mei 1940. Op dit moment maken zij deel uit van de Luchtmobiele brigade gelegerd in Schaarsbergen.
Veiligheidsregio Een veiligheidsregio is in Nederland een gebied waarin wordt samengewerkt door verscheidene besturen en diensten ten aanzien van taken op het terrein van brandweerzorg, rampenbeheersing, crisisbeheersing, Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) en handhaving van de openbare orde en
Geachte relatie, Vandaag, dinsdag 20 september 2011, is het de derde dinsdag in september: Prinsjesdag. Deze eerste dag van het parlementaire jaar gaat altijd gepaard met veel militair ceremonieel. Zo nemen militairen deel aan de routeafzetting, maken detachementen onderdeel uit van de Koninklijke Stoet en wordt defensiepersoneel ingezet op diverse locaties in de stad. Hare Majesteit de Koningin vertrekt in de Gouden Koets vanaf Paleis Noordeinde naar het Binnenhof. De ere-afzetting op deze route wordt gevormd door militairen van de Marine, de Landmacht en de Luchtmacht. Tijdens de rit met de Gouden Koets worden op het Malieveld saluutschoten afgevuurd door de Gele Rijders.
Veiligheidsbureau
Gouverneur der Residentie
Welkomstwoord
Vaandel/Standaardwacht Te land is een vaandel de herkenningsvlag van een militaire eenheid. Bij de bereden wapens (de
In dit informatieboekje staat o.a. uiteengezet wat de achtergrond van Prinsjesdag, de samenstelling, de volgorde van de Koninklijke Stoet. Achter in dit boekje vindt u een korte uitleg van sommige woorden en begrippen die gebruikt worden in dit boekje; deze woorden zijn cursief gedrukt.
Ik wens u een plezierige dag toe.
Plaatsvervangend Gouverneur der Residentie tevens Regionaal Militair Commandant West Kolonel S.M.M. van Hoof
Ere-afzetting langs de route.
26
7
11 Luchtmobiele Brigade
Schakel tussen maatschappij en Defensie troepentransport en zorgen ook voor het vervoer Vandaag ziet u veel militair ceremonieel. De coördinatie, planning en uitvoering vallen onder de verantwoording van bureau Ceremonieel van 11 Luchtmobiele Brigade in Schaarsbergen. Sinds 1 juli 2011 is het Regionaal Militair Commando West als zelfstandig organisatieonderdeel opgeheven. Alleen de functie van de Regionaal Militair Commandant blijft bestaan.
van wapens, materieel, proviand en andere voorraden. Daarnaast kunnen eventueel gevechtshelikopters worden ingezet die in oorlogssituaties bescherming bieden aan de infanterie en grondsteun kunnen geven. Lichte terreinvoertuigen, draagbare antitankwapens en moderne communicatiemiddelen completeren de gevechtskracht van de brigade. In 2003 heeft de brigade een zogenoemde Bij Prinsjesdag, maar ook bij officiële (staats) operationele test ondergaan, waarna zij aan haar bezoeken, herdenkingen, staatsbegrafenissen en naam het begrip “Air Assault” mocht toevoegen. Koninklijke huwelijken heeft het bureau Dit houdt in dat de brigade in staat is om samen Ceremonieel een belangrijke rol op het gebied met de AH 64-gevechtshelicopters van de van militair ceremonieel. luchtmacht een gecoördineerde aanvalsoperatie uit te voeren. De Luchtmobiele Brigade is een snel inzetbare lichte infanterie gevechtseenheid van het De rode baret is een internationaal Nederlandse Commando Landstrijdkrachten die herkenningsteken voor het luchtmobiele binnen vijtien tot twintig dagen overal ter wereld specialisme en staat tevens voor doorzettingsinzetbaar kan zijn om humanitaire hulp te en incasseringsvermogen, teamspirit, durf en verlenen of aanvalsoperaties uit te voeren. Inzet zelfvertrouwen. ‘Nec temere nec timide’, wat kan plaatsvinden in NAVO-verband, maar ook als Latijn is voor ‘noch roekeloos noch vreesachtig’, onderdeel van troepen van de Verenigde Naties is dan ook het credo van 11 Luchtmobiele (UN) of de West-Europese Unie (WEU). Brigade. De valk is het symbool van deze brigade. Deze Samen met eenheden van het Defensie ranke vogel komt op de hele wereld voor, heeft Helikopter Commando van het Commando een scherpe blik en slaat vanuit de lucht snel en Luchtstrijdkrachten vormt de brigade de “Air en doeltreffend toe. Manoeuvre Brigade” (11 AMB). Helikopters verzorgen voor de brigade het
8
De Marinierskapel in CT verlaat het Binnenhof.
Algemene Mededelingen Hieronder volgen een aantal praktische zaken waar u voorafgaand aan, tijdens en na afloop van de ceremonie rekening mee dient te houden.
- In de Ridderzaal geeft Hare Majesteit de Koningin in de Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal een uiteenzetting van het door de regering te voeren beleid. U kunt de troonrede volgen vanaf uw plaats op de tribune via luidsprekers. Na afloop van de troonrede vertrekt de Koninklijke familie in de rijtuigen naar Paleis Noordeinde
Binnenhof - De ceremonie op het Binnenhof duurt tot circa 14.00 uur dat is afhankelijk van de duur van de Troonrede. U kunt tussentijds de tribune niet verlaten. - Eregroet vaandels bij aankomst en vertrek. - Bij aankomst van de Gouden Koets op het Binnenhof in Den Haag, wordt het Wilhelmus gespeeld. Zodra het teken wordt gegeven, gaat u staan. Militairen dienen te salueren. - Op het moment dat H.M. de Koningin de Ridderzaal betreedt, kunt u weer gaan zitten.
Frederikkazerne Na afloop van de ceremonie, vertrekken de bussen weer naar de Frederikkazerne. In gebouw 147 wordt u een lunch aangeboden.
Mobiele telefoons Uw mobiele telefoon moet tijdens de gehele ceremonie zijn uitgeschakeld.
25
De Ceremoniële Tenues van de krijgsmacht Het merendeel van de militairen die betrokken zijn bij het militair ceremonieel op Prinsjesdag staan aangetreden in het Dagelijkse Tenue (DT). Daarnaast zijn er een aantal deelnemende detachementen gekleed in het Ceremonieel Tenue (CT); de eenheden die opgesteld staan op het Binnenhof, Paleis Noordeinde en Koninklijke Stoet. Deze tenues zijn een verwijzing naar de Nederlandse militaire krijgsgeschiedenis.
Het ministerie van Defensie beschikt over een Depot Ceremoniële Tenuen, gevestigd in Soesterberg. Daar zijn alle CT’n van de vier krijgsmachtdelen (Marine, Landmacht, Luchtmacht en Marechaussee) opgeslagen. Deze kleding wordt gedragen tijdens bijzondere gebeurtenissen zoals Prinsjesdag.
Fuseliers helpen elkaar bij het aantrekken van hun CT.
Militaire bijstand bij een treinongeval bij Barendrecht.
Intensivering Civiel Militaire Samenwerking De Regionaal Militair Commandant is namens het ministerie van Defensie het aanspreekpunt voor autoriteiten, civiele instanties en individuen in de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. Op het gebied van rampenbestrijding en crisisbeheersing wordt samengewerkt met veiligheidsregio’s, gemeentes, politie, brandweer en GHOR. Om deze taken optimaal te kunnen uitvoeren is per veiligheidsregio (10 in totaal) een Officier Veiligheidsregio (OVR) werkzaam bij het Veiligheidsbureau. Deze neemt deel aan werkgroepen en overlegfora waar de kennis en expertise van Defensie gewenst is. Naast de samenwerking op het gebied van rampenbestrijding en crisisbeheersing, is de
24
Regionaal Militair Commandant als plaatsvervangend gouverneur der Residentie verantwoordelijk voor de coördinatie en uitvoering van militair ceremoniële aangelegenheden. Voorbeelden hiervan zijn Staatsbezoeken, Prinsjesdag en Nationale Dodenherdenking.
Maatschappelijke dienstverlening Daarnaast verleent de Luchtmobiele Brigade, op verzoek, ook steun aan regionale maatschappelijke organisaties. Die bijstand kan bestaan uit het beschikbaar stellen van personeel en/of materieel.
9
Het Koninklijk Huis, de Krijgsmacht en de Militaire Willems-Orde
Ingang Binnenhof (Pleinzijde)
• Personen van het Onze Vrijwilligers Vereniging Korps Nationale Reserve (40 personen) • Vertegenwoordigers van de bevolking uit de provincie Gelderland (200 personen)
Het Koninklijk Huis heeft een bijzondere band met de krijgsmacht. Deze band komt bijvoorbeeld naar voren door de Koninklijke vaandels en standaarden van de verschillende regimenten. Deze worden uitgereikt door het staatshoofd aan de commandanten van de regimenten. Deze band is verder duidelijk zichtbaar tijdens speciale gebeurtenissen waarbij het Koninklijk Huis betrokken is, zoals bij Prinsjesdag. Traditioneel begroeten Hare Majesteit de Koningin en andere leden van het Koninklijk Huis het vaandel voordat zij de Ridderzaal betreden.
• Een detachement gevormd door militairen van het 20ste Bataljon Nationale Reserve, een van de bataljons Nationale Reserve van 11 Luchtmobiele Brigade. Zij hebben traditiegetrouw een grote rol in de ondersteuning tijdens de voorbereiding en uitvoering van alle ceremonieën van de Staat waar Prinsjesdag er één van is.
Malieveld
De Ridderslag voor Kapitein Kroon.
• Een saluutbatterij van bemande stukken van de Koninklijke Landmacht (4 x 25-ponder) (11e Afdeling Rijdende Artillerie ‘Gele Rijders’; 50 personen waarvan 34 in CT)
Ridders der derde klasse en Ridders der vierde klasse. Een ridder der Orde, die opnieuw in de strijd een uitstekende daad van moed, beleid en trouw heeft verricht, kan voor bevordering in de Orde in aanmerking komen.
De Gele Rijders in CT bij hun vuurmond
Waterloo Prins van Oranje, de latere koning Willem II, was de eerste die in het register van de Orde werd bijgeschreven. In 1815 voerde hij bij Quatre Bras en Waterloo de Nederlandse troepen aan. In totaal vonden er naar aanleiding van deze twee veldslagen meer dan 1.000 benoemingen plaats. In het vervolg van de 19e eeuw zouden nog talrijke benoemingen volgen. Zo leverde de Belgische Opstand in 1830 en de Tiendaagse Veldtocht, een jaar later, een groot aantal nieuwe ridders op. Nederlands-Indië was bij uitstek het gebied waar men het ridderkruis der Militaire Willems-Orde kon verdienen. De provincie Atjeh spande in dit opzicht de kroon. De talloze militaire acties tussen 1873 en 1927 leverden 2 grootkruisen, 6 commandeurskruisen, 42 ridderkruisen derde klasse en meer dan 800 ridderkruisen vierde klasse.
Ridders Militaire Willems-Orde Traditiegetrouw zitten voor de tribune van de Regionaal Militair Commandant de Ridders Militaire Willems-Orde. Dit jaar nemen zij plaats op de eerste rechter rij van de tribune. Volgens de wet is deze Militaire Willems-Orde (MWO) bedoeld voor hen die zich “in de strijd door het bedrijven van uitstekende daden van moed, beleid en trouw, hebben onderscheiden”. De Militaire Willems-Orde is de oudste en hoogste onderscheiding van het Koninkrijk der Nederlanden.
Klassen De Militaire Willems-Orde bestaat uit 4 klassen: Ridders der eerste klasse of Grootkruisen, Ridders der tweede klasse of Commandeurs,
10
23
De Ere-afzetting langs de route Paleis Noordeinde
De afzetting langs de route vanaf Paleis Noordeinde naar het Binnenhof
• Dubbelpost Koninklijke Marechaussee • Een erewacht van militairen en vaandelwacht van de Koninklijke Luchtmacht: Groep Geleide Wapens, Volkel 311 en 901 (52 personen) • De Kapel van de Koninklijke Luchtmacht (50 personen)
• Militairen van diverse eenheden van de Koninklijke Marine (plm 100 personen) • Militairen van diverse eenheden van de Koninklijke Landmacht (plm 600 personen) • Militairen van diverse eenheden van de Koninklijke Luchtmacht (plm 160 personen) • Trompetterkorps KMar Fanfarekorps KL Bereden wapens Fanfarekorps Nationale Reserve • Personen van de Stichting Veteranen Platform (plm 75 personen)
In totaal werden in de periode tot 1940 5.874 personen met de Militaire Willems-Orde gedecoreerd. De wet biedt ook de mogelijkheid het ridderkruis vierde klasse toe te kennen aan onderdelen van de krijgsmacht die zich in de strijd hebben onderscheiden. Op grond hiervan is aan 6 onderdelen van de Nederlandse krijgsmacht en aan 2 buitenlandse eenheden de Militaire Willems-Orde toegekend. Aanleiding waren hun verrichtingen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
acties heeft Kroon, soms met gevaar voor eigen leven, uitzonderlijk leiderschap getoond. Op 31 mei 2006 heeft Hare Majesteit de Koningin deze hoge onderscheiding uitgereikt aan de 1ste Zelfstandige Poolse Parachutistenbrigade. Daarnaast reikte Hare Majesteit de Koningin de Bronzen Leeuw uit aan de nabestaanden van de vroegere commandant van deze eenheid, generaal-majoor Stanislaw Sosabowski. Hiervoor werd op 12 juli 1955 voor het laatst aan twee individuen de Militaire Willems-Orde uitgereikt. Kapitein J.H.C. Ulrici vanwege zijn rol in het verzet van 1940 tot 1945 en zijn optreden als militair in Nederlands-Indië en de onlangs overleden kapitein T.E. Spier vanwege zijn optreden als militair in Nederlands-Indië. De plechtigheid vond plaats op de Frederik Hendrikkazerne te Vught. De twee officieren ontvingen de onderscheiding uit handen van prins Bernhard, die hun ook de traditionele Ridderslag gaf. De uitreiking op 29 mei 2009 aan kapitein Kroon van het Korps Commandotroepen was zodoende de eerste aan een persoon na 54 jaar.
Overigens hoeft dat niet in tijden van oorlog te zijn. Het woord ‘oorlog’ wordt in de wet namelijk niet genoemd. De Militaire Willems-Orde heeft van meet af een sterk democratisch karakter gehad. Iedereen kan er voor in aanmerking komen die uitstekende daden heeft verricht; ongeacht rang of stand. Oorspronkelijk was de Militaire Willems-Orde bedoeld voor militairen, maar vanaf 1940 is die ook haalbaar voor burgers.
Kapitein Marco Kroon De laatste keer dat deze hoge onderscheiding werd uitgereikt op 29 mei 2009 aan kapitein M. Kroon van het Korps Commandotroepen. Kapitein Marco Kroon, Ridder der Militaire Willems-Orde heeft Nederlands hoogste onderscheiding te danken aan zijn totale optreden als mens en militair tijdens zijn uitzending naar Uruzgan van maart 2006 tot augustus 2006. Hij was daar als commandant van een peloton commando’s. De voornaamste taken van de eenheid waren het verkennen van de provincie en het mogelijk maken van de opbouw van Kamp Holland. Tijdens een zestal
22
Ook de Korea-oorlog gaf aanleiding tot het uitreiken van een Militaire Willems-Orde. Van de circa 3.500 militairen die bij het Nederlandse Detachement Verenigde Naties in Korea dienden, werden er 3, van wie 2 postuum, in de Orde benoemd. Ridders Militaire Willems-Orde: De heer Den Ouden, de heer Hakkenberg, de heer Hoeben,de heer Van den Hoek, Baron d’Aulnis de Bourouill en kapitein Kroon.
11
Historie Prinsjesdag In de 18e eeuw was Prinsjesdag de voorloper van onze huidige Koninginnedag en werd gevierd op de verjaardagen van de stadhouders van Oranje. Op het populaire volksfeest betuigden de patriotten hun liefde voor de Oranjes. Waarschijnlijk omdat de opening van het parlementaire jaar ook met veel koninklijk ceremonieel en oranje gezindheid gepaard gaat, heeft die dag de naam Prinsjesdag gekregen.
Hierdoor staat Prinsjesdag bol van de tradities. De koningin rijdt in de Gouden Koets naar het Binnenhof in Den Haag. Vervolgens leest ze in de Ridderzaal de Troonrede voor aan de leden van Eerste en Tweede Kamer. Het belangrijkste van Prinsjesdag zijn echter de financiën. Na de lezing van de Troonrede, met de beleidsplannen van de regering, presenteert de minister van Financiën in de Tweede Kamer de rijksbegroting en de Miljoenennota, waarin staat welke middelen beschikbaar zijn en hoe die zullen worden besteed.
De eerste Prinsjesdag in zijn huidige betekenis, de dag waarop de plannen van het kabinet bekend gemaakt worden, was in 1814. De Koningin in de Gouden Koets
Aan de zijde van de Eerste Kamer
Dubbelposten Koninklijke Marechaussee
Ereafzetting van 50 militairen gevormd door het Garderegiment Grenadiers en Jagers (11e Infanteriebataljon Luchtmobiel)
• op het Binnenhof voor de Ridderzaal en voor de nummers 11 en 20 • voor de begeleiding op het Binnenhof Comité van In- en Uitgeleide Vice-president Raad van State Voorzitter Eerste Kamer
Voor het Ministerie van Algemene Zaken - Een detachement van cadetten van de Nederlandse Defensie Academie/Koninklijke Instituut Marine (15 personen) - Een detachement van cadetten de Nederlandse Defensie Academie/Koninklijke Militaire Academie (5 KL, 5 KLu en 5 KMar) - Een detachement van Studenten van de Koninklijke Utrechtse Studenten Vereeniging tot Vrijwillige Oefening in den wapenhandel (15 personen) - Een detachement Studenten van de Delftsche Studentenweerbaarheid (15 personen) - Een detachement Studenten van de Rotterdamse Studenten Schietvereniging ‘De Schutterij’ (15 personen)
Aan de zijkant van de Ridderzaal - Een detachement Studenten van de Koninklijke Leidsche Studenten Vereeniging ‘Pro Patria’ (15 personen) - Een detachement Studenten van de Studenten Weerbaarheid ‘Transvaal’ Wageningen (15 personen) - Een detachement Studenten van het Haagsch Studenten Schutters Korps ‘Pro Libertate’ (15 personen)
De Jagers in gelid in CT.
12
21
Erewacht en Ere-Afzetting op het Binnenhof Op het Binnenhof staan zogenaamde erewacht en ere-afzetting opgesteld. Deze worden gevormd door diverse militaire eenheden en studentenweerbaarheden. Naast de erewacht en ere-afzetting, beschreven op deze pagina, staat er een ere-afzetting van militairen, veteranen en vertegenwoordigers van een provincie langs de route van Paleis Noordeinde tot de Ridderzaal (zie volgende pagina).
Aan de voorzijde van de Ridderzaal - Erewacht van militairen van het Korps Mariniers met Vaandel en Vaandelwacht (64 personen) - De Marinierskapel van de Koninklijke Marine met Tamboers en Pijpers van het Korps Mariniers (70 personen)
Aan de zijde van de Raad van State Ereafzetting van 50 militairen gevormd door het Garderegiment Fuseliers ‘Prinses Irene’ (17e Pantserinfanteriebataljon en 7 man vaandelwacht)
De ere-wacht der Mariniers in CT. De ere-escorte der Cavalerie in CT
20
Derde dinsdag van september
Gouden Koets
Prinsjesdag viel oorspronkelijk op de eerste maandag van november en later op de derde maandag in oktober. Maar dat was te laat in het kalenderjaar om de begroting tijdig te kunnen afronden. Dat probleem werd opgelost door in 1848 de dag te verzetten naar de derde maandag van september. Een volgend probleem was de maandag. Om op tijd in Den Haag te zijn, moesten veel Kamerleden in de negentiende eeuw al op zondag van huis vertrekken, wat onverenigbaar was met hun geloof. Dit was de reden waarom in 1887 werd besloten om Prinsjesdag op dinsdag te laten vallen. In de Grondwet is vastgelegd dat op de derde dinsdag van september de opening van het parlementaire jaar moet plaatsvinden.
De Gouden Koets, een geschenk van de burgers van Amsterdam aan Koningin Wilhelmina bij haar inhuldiging (1898), werd in 1903 in gebruik genomen. Overigens werd de koets aanvankelijk niet ieder jaar gebruikt. In en na de Eerste Wereldoorlog werd van een eenvoudiger rijtuig gebruik gemaakt, omdat de paarden waren ‘uitgeleend’ aan het gemobiliseerde leger.
13
De koets werd ontworpen en gebouwd door de gebroeders Spyker (later ook bekend van het automerk: Spyker) en wordt getrokken door acht paarden uit de Koninklijke stallen. Op speciaal verzoek van Koningin Wilhelmina werd de koets zo ontworpen dat zij er in zou kunnen staan. De huidige vorstin zit in de koets en wordt vergezeld door Z.K.H. de Prins van Oranje en H.K.H. Prinses Máxima.
De ‘Jagers’ marcheren in CT.
Achtergrondinformatie Troonrede Troonrede
Rijksbegroting en Miljoenennota
In de Troonrede staan de beleidsplannen van de regering voor het komende parlementaire jaar. De Koningin houdt haar rede tijdens de eerste zitting van de Eerste en Tweede Kamer in Den Haag. Dat gebeurt sinds 1904 in de Ridderzaal. Tot de grondwetswijziging van 1848 schreef het staatshoofd de tekst zelf. Sindsdien komt die uit de koker van de minister-president.
De Rijksbegroting is een verzameling van de deelbegrotingen van alle ministeries. Daarin staat hoeveel geld zij het komende kalenderjaar tot hun beschikking hebben en wat zij daarmee willen doen. Die informatie wordt in de vorm van wetsvoorstellen aangeboden aan de Eerste en Tweede Kamer. Pas als die ermee hebben ingestemd, kunnen de ministeries met hun (al dan niet aangepaste) plannen aan de slag.
De Koningin mag kleine tekstuele, maar geen inhoudelijke, wijzigingen aanbrengen. Als de Koningin, bijvoorbeeld door ziekte, verhinderd is om de Troonrede voor te lezen, is die taak in het verleden weleens waargenomen door een minister, meestal de minister-president. Dat is in de geschiedenis een aantal keer gebeurd. Zo was Koningin Wilhelmina in 1908, 1909, 1911 en 1947 niet aanwezig om de troonrede uit te spreken.
zij de Koningin hun geloofsbrieven aan. Ook maakt de Koningin regelmatig gebruik van de rijtuigen, om in de omgeving van Apeldoorn ritten door het Kroondomein te maken. Daarnaast maken diverse leden van de Koninklijke Familie veelvuldig gebruik van de rijpaarden om een strandrit in Den Haag/ Scheveningen of een mooie bosrit in Apeldoorn te maken. Zowel de rij- als de koetspaarden van de Koninklijke Stallen zijn Nederlandse fokprodukten en zijn opgenomen in het Koninklijk Warmbloed Paardenstamboek Nederland (het KWPN), het Friesch Paarden Stamboek of het Groninger Stamboek. De paarden worden meestal gekocht als zij vier jaar zijn en verrichten dan –als ze gezond blijven – tot hun twintigste jaar dienst.
De Miljoenennota is de korte term voor ‘de Nota betreffende de toestand van ‘s Rijksfinanciën’, als het ware het achtergrondverhaal bij de rijksbegroting. Hierin wordt een beeld geschetst van de economische en financiële situatie in Nederland, maar ook een samenvatting gegeven van de belangrijkste plannen uit de rijksbegroting. De Gouden Koets bij Paleis Noordeinde.
De aankomst van H.M. de Koningin bij de Ridderzaal.
Alle koetspaarden worden ook vanuit het zadel gereden, omdat sommige aanspanningen (bijvoorbeeld de calèches) vanuit het zadel moeten worden gereden. Deze rijtuigen zijn niet voorzien van een bok voor de koetsier.
Ridderzaal worden gereden, maar ook op andere dagen. Zo worden bijvoorbeeld, bijna iedere woensdag bij de geloofsbrievenceremonie in Den Haag, de in Nederland benoemde buitenlandse ambassadeurs per rijtuig naar het Paleis Noordeinde gereden. Daar bieden
14
19
Het Koninklijk Staldepartement De vier koetsen die tijdens Prinsjesdag worden gebruikt zijn gestald in het Koninklijk Staldepartement. Dit is door Koning Willem I in 1815 opgericht en is van oudsher belast met de zorg voor de voorbereiding en de uitvoering van het vervoer van de leden van het Koninklijk Huis en de hofhouding. Dat vervoer gebeurde vroeger alleen met paard en rijtuig; later zijn daar andere vervoersmiddelen bijgekomen zoals trein, auto en vliegtuig. Het departement bestaat uit:
hofhouding. Dit varieert van lijnvluchten, vluchten met het regeringsvliegtuig tot de inzet van vliegtuigen en helikopters van de Koninklijke Luchtmacht. De dagelijkse leiding van het departement is in handen van de Stalmeester. De organisatie van het Koninklijk Staldepartement bestaat uit ongeveer 50 personeelsleden; van chauffeurs, koetsiers, een hoefsmid, een zadelmaker, een rijtuigmaker tot administratief personeel. Kolonel Wassenaar heeft momenteel de leiding over het Koninklijk Staldepartement. Hij rijdt tijdens Prinsjesdag voor de Gouden Koets en is herkenbaar aan zijn lange rode jas en zwarte steek. Naast de auto’s en bus hebben zij de zorg voor circa 20 koetspaarden, 8 rijpaarden, ruim 70 rijtuigen variërend van oefenbrik tot Gouden Koets en een prachtige collectie gala-harnachementen. Deze tuigages zijn meer dan 100 jaar oud, en worden nog steeds gebruikt.
• Afdeling Garage Het Staldepartement beschikt over ongeveer dertig hofauto’s voor het vervoer van de leden van het Koninklijk Huis, gasten, hofhouding, paarden en bagage.
• Afdeling Paarden en Rijtuigen Deze afdeling bestaat uit een rijstal en een koetsstal. De paarden en rijtuigen worden alleen nog maar gebruikt voor ceremoniële en recreatieve doeleinden. De Koetsier-majoor is het hoofd van de afdeling.
Niet alleen op Prinsjesdag Ook de rijtuigen uit de Koninklijke Stallen worden nog regelmatig gebruikt. Niet alleen op Prinsjesdag wanneer de Koningin en andere leden van de Koninklijke familie naar de
• Bureau Luchtvaartzaken Dit bureau coördineert het luchttransport voor de leden van het Koninklijk Huis en de
18
15
Samenstelling van de stoet Vanuit Paleis Noordeinde vertrekt Hare Majesteit de Koningin samen met de andere leden van het Koninklijk Huis met rijtuigen naar het Binnenhof. De samenstelling van de stoet is als volgt: 1. Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem Friso en Regimentsfanfare Garde Grenadiers en Jagers 2. C-Garderegiment Grenadiers en Jagers en adjudant toegevoegd Vaandelwacht Garderegiment Grenadiers en Jagers Ere-compagnie Garderegiment Grenadiers en Jagers 3. C-Ere-escorte, bereden Ere-escorte Koninklijke Marechaussee en twee adjudanten toegevoegd Bereden Standaardwacht der Koninklijke Marechaussee Ere-escorte der Koninklijke Marechaussee
9. Het derde rijtuig is een ‘Gala glasberline’.Dit rijtuig wordt getrokken door vier paarden. De paarden dragen het galatuigage uit 1887. Het rijtuig is in 1836 in Londen gebouwd en is in 1967 omgebouwd tot huwelijkskoets voor H.K.H. Prinses Margriet en Prof. Mr. Pieter van Vollenhoven. De inzittenden van het rijtuig zijn: - H.K.H. Prinses Margriet - Prof. Mr. Pieter van Vollenhoven - Z.K.H. Prins Constantijn - H.K.H. Prinses Laurentien 10.Hierna volgen twee adjudanten van H.M. de Koningin. - Kapitein-luitenant ter zee jhr. I.F. Burmania van Humalda van Eysinga (rechts) - Luitenant-kolonel A.J.M. Wertenbroek (links) 11. Ere-escorte Korps Landelijke Politie Diensten, 2e peloton.
4. C-Cavalerie Ere-escorte en twee trompetters Bereden Standaardwacht der Cavalerie Huzaren van Boreel Ere-escorte der Cavalerie, 1e peloton 5. Voor het eerste rijtuig rijden de Rijknecht-majoor met twee rijknechten 6. Het eerste rijtuig is een ‘Galacoupé’. Dit rijtuig wordt getrokken door twee paarden. Het rijtuig dateert uit 1833 en is in Engeland gebouwd. Deze paarden zijn betuigd met de galatuigage. In het rijtuig zitten: - Ceremoniemeester van H.M. de Koningin, Drs. W.N. Cosijn - Kamerheer van H.M. de Koningin, Mr. R.S. Wegener Sleeswijk 7. Het tweede rijtuig is een ‘Galacoupé’. Dit rijtuig wordt getrokken door twee paarden. Het rijtuig dateert van voor 1849 en is gebouwd door de Firma Kipps & Fuge in Londen. De paarden dragen de galatuigage die dateert uit 1897. In het rijtuig zitten: - Grootmeester van H.M. de Koningin, Z.E. Drs. M. Hennis - Grootmeesteres van H.M. de Koningin, H.E. Mevrouw mr. M.L.A. van Loon - Labouchere 8. C-bereden Ere-escorte en twee adjudanten toegevoegd De heer pauker en acht trompetters KLPD vervolgens Bereden standaardwacht KLPD en Ere-escorte Korps Landelijke Politie Diensten, 1e peloton.
16
12. Stalmeester van H.M. de Koningin, kolonel G.E Wassenaar 13.Dan volgt het vierde en laatste rijtuig de ‘Gouden Koets’. Deze koets wordt getrokken door een achtspan. De paarden dragen de groot galatuigage uit 1880. De ‘’Gouden Koets’’ dateert uit 1901 en was een geschenk van de Amsterdamse bevolking aan koningin Wilhelmina ter gelegenheid van haar troonsbestijging in 1898. Het achtspan wordt gemend door een koetsier. Op het linker voorpaard zit de Postiljon. De inzittenden zijn: - H.M. de Koningin - Z.K.H. de Prins van Oranje - H.K.H. Prinses Máxima 14.De Gouden Koets wordt gevolgd door twee adjudanten van H.M. de Koningin en Chef Militair Huis van H.M. de Koningin. - Luitenant -kolonel C.G.M. Tieken (rechts) - Luitenant-kolonel vlieger M.F.J. de Wit (links) Dan volgt de Adjudant-Generaal van H.M. de Koningin, Z.E. Generaal-majoor H. Morsink. 15. Ten slotte het Ere-escorte der Cavalerie, 2e peloton.
17
