bron: website RIVM
Veilig en gezond werken
Lyme-ziekte
Informatieblad
Wat u moet weten van tekenbeten en Lyme- ziekte Iedereen die op de één of andere manier met de natuur in aanraking komt, moet rekening houden met de kans dat hij of zij door een teek wordt gebeten en zo Lymeziekte kan oplopen. Wegblijven uit bossen, bosachtige omgeving en tuinen kunt u niet. Maar u kunt zich wel, door het dragen van de juiste kleding, redelijk beschermen tegen tekenbeten. Voorkomen is altijd beter dan genezen. Het is zaak om teken, die zich aan u hebben vastgebeten, zo snel mogelijk te verwijderen. Ook is het verstandig om de datum van een tekenbeet meteen in uw agenda te noteren. Het eerste zichtbare ziekteverschijnsel dat op Lyme-ziekte wijst, is een rode, ringvormige huiduitslag rond de tekenbeet. Maar er kunnen ook andere, minder makkelijk te herkennen, klachten optreden. Ga bij klachten die op Lyme-ziekte kunnen wijzen snel naar de bedrijfsarts of huisarts. Lyme-ziekte is vooral in vroege stadia goed en snel, met een antibioticum, te behandelen.
Teken en tekenbeten Teken zijn parasieten. Ze bijten zich vast in de huid van dieren en mensen om bloed te zuigen. Ze doen dat voornamelijk bij dieren. Via die dieren komen teken in struiken en bomen terecht. Via die struiken en bomen komen teken bij u. Mensen kunnen niet besmet worden door geïnfecteerde dieren, maar alleen door een rechtstreekse tekenbeet. Niet elke tekenbeet draagt Lyme-ziekte over. Niet alle teken in Nederland zijn besmet, de besmetting varieert van 1% tot wel 50% in bepaalde gebieden. De teek hecht zich aan de huid en zuigt zich via een snuitvormig orgaan vol bloed. De bacteriën en virussen die zich in het lichaam van de teek bevinden kunnen zo in contact komen met het bloed van de 'gastheer'. Hoe langer de teek bezig is met bloed zuigen, hoe groter de kans is op besmetting. Daarom is het zo belangrijk om teken snel (zeker binnen 24 uur) te verwijderen.
Lyme: Een ziekte met uiteenlopende verschijnselen Lyme is de naam van een plaatsje in Amerika dat midden tussen de bossen ligt. In 1975 brak daar een epidemie uit van gewrichtsaandoeningen Uit onderzoek bleek dat het om een ziekte ging die door een bacterie wordt veroorzaakt. Tevens ontdekte men dat die bacterie door teken werd overgedragen. Gewrichtsklachten zijn overigens niet de enige verschijnselen bij Lyme-ziekte. De ziekte kan ook aandoeningen van huid, zenuwstelsel en hart veroorzaken.
© Imtech Health & Safety Centre (3) – blad 1 van 4
Ziektebeeld Lyme-ziekte kent drie opeenvolgende stadia. Het kan het gebeuren dat de behandelend arts niet meteen aan Lymeziekte denkt. Daarom moet u de arts ook altijd laten weten dat u door uw werk met tekenbeten te maken heeft (gehad). Het eerste stadium
Ter plaatse van de tekenbeet kan een rode plek ontstaan, die geleidelijk aan groter wordt en in het midden weer verbleekt . Er blijft enige tijd een vage lichtrode ringvormige plek rondom de tekenbeet bestaan. De tekenbeet zelf is vaak niet meer te zien. Deze huidaandoening (ontstaat meestal binnen 3 weken na de tekenbeet en blijft vaak enkele maanden zichtbaar). Het is belangrijk om te weten dat slechts 50% van de Lyme patiënten deze huiduitslag krijgt.
Het tweede stadium
Enkele weken tot maanden na de tekenbeet of de (lichte) huiduitslag kunnen aandoeningen van het zenuwstelsel (zoals dubbelzien, krachtsverlies, voorbijgaande verlammingsverschijnselen, evenwichtsstoornissen ), de gewrichten en/of het hart ( trage hartslag, hartkloppingen) ontstaan.
Het derde stadium
Wanneer de klachten van het zenuwstelsel en de gewrichten verergeren en chronisch worden, spreekt men van het derde stadium. Hierbij behoort ook een donkerrode tot paarse verkleuring van de huid aan handen, onderarmen, onderbenen en/of voeten. Ook deze huidverkleuring komt niet in alle gevallen voor.
Behandeling Er bestaat (nog) geen vaccin tegen Lymeziekte. De ziekte kan wel worden behandeld en genezen. Als u klachten hebt die aan Lyme-ziekte doen denken, ga dan snel naar uw bedrijfsarts of huisarts. Houd uw bedrijfsarts altijd op de hoogte van het verloop van de behandeling als u de ziekte tijdens het werk hebt gekregen. Lyme-ziekte wordt behandeld met antibiotica. Het resultaat van de behandeling is vrijwel altijd goed, al hoewel gewrichtsklachten ook na behandeling nogal eens kunnen aanhouden. Het is belangrijk dat u zich zo snel mogelijk laat behandelen. Er is dan meer kans op succes. Na uw genezing bent u niet immuun voor Lyme-ziekte! U kunt opnieuw door tekenbeten worden besmet!
© Imtech Health & Safety Centre (3) – blad 2 van 4
bron: website RIVM Figuur 1: Rode kring (eerste stadium)
Tekenbeten voorkomen Voorkomen is altijd beter dan genezen. Maar het voorkomen van tekenbeten valt niet mee. Het is mogelijk dat u door het werk (of privé) regelmatig tijd doorbrengt in een beboste omgeving of in een natuurlijke omgeving. Teken leven laag bij de grond. Ze zitten in struiken en tussen bladeren op de grond of in het hoge gras.
Draag bedekkende kleding (lange broek en lange mouwen). Draag de sokken over de broek. Smeer onbedekte lichaamsdelen (gezicht, handen en eventueel de enkels) in met insecten werend middel. Middelen met diethyltoluamide (DEET) zijn het meest effectief. Er zijn diverse merken in de handel. Let op! Deze middelen werken slechts 2 tot 3 uur tegen teken. Controleer het lichaam op teken, na verblijf in een gebied waar teken kunnen zitten. Teken zitten vaak op warme plekken, zoals je hoofd, nek, oksels en armen. Controleer ook goed de liezen, billen en knieholtes. Controleer ook de kleding aan de buiten en de binnenzijde. Het helpt ook om de kleding een poosje in de wasdroger te stoppen, teken raken hierdoor snel uitgedroogd. Dit hoeft niet op een hoge temperatuur.
Het verwijderen van een teek Bijt een teek zich aan u vast, probeer die dan zo snel en goed mogelijk te verwijderen. Desinfecteer de teek nooit voordat u hem eruit trekt. De kans is dan namelijk groter dat u wordt geïnfecteerd. Trek de teek voorzichtig met behulp van duim en wijsvinger of - nog beter - met een puntig pincet of een speciaal tekenpincet uit. Speciale tekenpincetten zijn verkrijgen bij de apotheek. Pak de teek bij de kop vast, zo dicht mogelijk op de huid. Trek de teek er langzaam uit. Desinfecteer hierna het wondje met een watje, gedrenkt in alcohol. Noteer de datum en de beetplek. Let 3 maanden lang op of er een rode kring om de beetplek ontstaat. Let ook op andere klachten. Ga naar de huisarts als klachten ontstaan en vermeld dat er sprake is van een tekenbeet. figuur 2: Teek verwijderen (bron: RIVM)
© Imtech Health & Safety Centre (3) – blad 3 van 4
Tot slot Het is duidelijk dat Lyme-ziekte, zeker na het eerste stadium, geen alledaagse ziekte is. Dat wil echter niet zeggen dat u zich voortaan grote zorgen moet maken als u door een teek gebeten bent. Ten eerste is niet elke tekenbeet besmettelijk. Ten tweede veroorzaakt een besmette teek niet altijd een infectie. Ten derde wil geïnfecteerd zijn niet zeggen dat er ook ziekteverschijnselen zullen optreden. Ten vierde kan de ziekte, nu men weet hoe dit wordt veroorzaakt, meestal goed worden behandeld. In deze hand-out worden een aantal vragen over teken en Lymeziekte beantwoord. Indien u meer over deze ziekte wilt weten, kunt u altijd contact opnemen met uw bedrijfsarts.
© Imtech Health & Safety Centre (3) – blad 4 van 4
Imtech Health & Safety Centre
Informatie adres:
Imtech Health & Safety Centre Rivium Boulevard 41 2909 LK – Capelle aan den IJssel
telefoon
+31(0)10 429 6135
fax
+31(0)10 429 9844
e-mail website:
[email protected] www.imtech.eu/arbodienst
