Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose

InFoP 2

Inhoud ƒ ƒ ƒ ƒ

Introductie Module I: Wat is een psychose ? Module II: Psychose begrijpen ? Module III: Behandeling van psychose ƒ de rol van medicatie ?

ƒ Module IV: Behandeling van psychose ƒ de rol van andere interventies ?

Inleiding Informatieve cursus voor mensen die geconfronteerd worden met psychose in de familie Ontwikkeld door werkgroep van hulpverleners en ervaringsdeskundigen in samenwerking met Similes en Schizofrenieliga

Informatie over de aandoening ƒ Fundamenteel recht van patiënten en familieleden ƒ Essentieel deel van goede behandeling ƒ Nodig om met de aandoening om te gaan ƒ Nodig om de aandoening te kunnen verwerken ƒ Geeft kracht om een meer actieve rol te spelen in de behandeling

Wat is een psychose ?

InFoP 2 – module 1

Wat is een psychose ? Een verzameling van ervaringen, symptomen en klachten, waardoor er een verlies van contact met de werkelijkheid ontstaat of de wereld anders wordt waargenomen

Wat is een psychose ? Een complexe psychiatrische aandoening ƒ Veel verschillende symptomen ƒ Geen enkel uniek symptoom dat alle patiënten hebben ƒ Veel kenmerkende symptomen

Symptomen van psychose Beïnvloeden alle gebieden van het menselijke leven ƒ De waarneming ƒ Het denken ƒ Het handelen / Het gedrag ƒ De gevoelens ƒ Het algemeen functioneren

Stoornissen van gedrag

Stoornissen van het denken

Stoornissen van de waarneming

Stoornissen van gevoelens

Moeilijkheden algemeen functioneren

Symptomen van psychose Stoornissen van de waarneming ƒ Hallucinaties ƒ Dingen zien (beelden, visioenen) ƒ Dingen horen (stemmen) ƒ Dingen voelen in het lichaam ƒ Dingen ruiken / smaken

Stoornissen van gedrag

Stoornissen van de waarneming

Stoornissen van het denken Stoornissen van de waarneming

Moeilijkheden algemeen Functioneren

Symptomen van psychose Stoornissen van het denken ƒ Niet helder kunnen denken ƒ Verwardheid ƒ Achterdocht ƒ Wanen • Achtervolgingswaan • Grootheidswaan • Religieuze wanen

Symptomen van psychose Stoornissen van het denken (cognitieve symptomen)

ƒ Aandacht ƒ Concentratie ƒ Probleemoplossend vermogen ƒ Plannen en uitvoeren van taken ƒ Geheugen

Stoornissen van gevoelens

Stoornissen van het denken

Stoornissen van gedrag Stoornissen van de waarneming

Moeilijkheden algemeen functioneren

Symptomen van psychose Handelen en gedrag ƒ Overactiviteit

ƒ Minder tot dingen komen

ƒ Snel en veel spreken

ƒ Weinig en trager spreken

ƒ Bizar gedrag

ƒ Moeite om dingen vol te houden ƒ Sociale teruggetrokkenheid ƒ Interesseverlies

Stoornissen van gedrag

Stoornissen van het denken

Stoornissen van gevoelens Stoornissen van de waarneming

Moeilijkheden algemeen functioneren

Symptomen van psychose Stoornissen van de gevoelens ƒ Afgevlakt affect ƒ minder tonen / uiten van emoties

ƒ Minder emotioneel aanspreekbaar ƒ Minder genieten van dingen ƒ Depressie ƒ Angst

Symptomen van psychose Stoornissen van de gevoelens … soms het gevolg van andere symptomen

ƒ Angst ƒ Spanning ƒ Depressie en Suïcidaliteit

Stoornissen van de waarneming

Stoornissen van het denken

Moeilijkheden algemeen functioneren

Stoornissen van gevoelens

Stoornissen van gedrag

Symptomen van psychose Moeilijkheden op het vlak van algemeen functioneren ƒ Aangaan en volhouden van relaties ƒ Studie en werk ƒ Dagelijkse activiteiten ƒ Vrije tijd ƒ ...

Symptomen van psychose Een teveel = Positieve symptomen Verstoring of overmaat van een normale functie Een te weinig = Negatieve symptomen Vermindering of verdwijnen van een normale functie

Positieve symptomen ƒ Hallucinaties ƒ stemmen horen, visioenen, …

ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

Waangedachten Achterdocht Opwinding Agressie Denkstoornissen (in de war zijn)

Negatieve symptomen ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

Minder emoties voelen Minder emoties tonen Minder energie Minder motivatie Moeilijk dingen volhouden Moeilijk dingen afwerken Terugtrekgedrag

Impact van psychose op dagelijks leven de mening van de patiënt (GAMIAN 2000) Een normaal gezinsleven hebben Kunnen studeren of werken Relaties met vrienden en familieleden Eigen doelstellingen kunnen realiseren Kunnen leven zonder hulp van derden Als een normaal individu behandeld worden Een seksuele relatie hebben 0%

20%

40%

60%

Percentage patiënten (totaal = 369)

80%

Impact van psychose op het dagelijks leven ƒ Beperkt sociaal functioneren ƒ Beperkt sociaal netwerk ƒ Belasting voor familieleden ƒ Beperkte kwaliteit van leven

Hoe wordt de diagnose gesteld ? Bronnen van informatie ƒ Symptomen en klachten van de persoon ƒ Observatie van de persoon ƒ Informatie van anderen

Hoe wordt de diagnose gesteld ? Essentiële informatie ƒ Duur van symptomen en klachten ƒ (dagen, weken, maanden, ...)

ƒ Ontstaan van de problemen ƒ (plots, sluipend, uitlokkende factoren, …)

ƒ Invloed op functioneren ƒ Verloop in de tijd

Aanvullende onderzoeken ƒ Lichamelijke evaluatie ƒ Lichamelijk onderzoek ƒ Bloedonderzoek ƒ Toxicologisch onderzoek ƒ alcohol, drugs

ƒ EEG, ...

ƒ Psycho-sociale evaluatie ƒ Psychologisch onderzoek ƒ Sociale evaluatie

Te beantwoorden vragen bij de diagnose ? ƒ Welk soort aandoening ? ƒ Waarom nu en hier ? ƒ Eerste episode of herval ? ƒ Lichamelijke factoren/gebruik van middelen? ƒ Is er gevaar ?

Van symptomen naar diagnose ƒ Belangrijkste symptomen bepalen de vermoedelijke / eerste diagnose ƒ Duur en verloop van de klachten bepalen uiteindelijke diagnose

Een definitieve diagnose stellen neemt tijd

Diagnose ƒ Verschillende soorten psychosen ƒ Schizofrene psychose diagnose met strikte criteria ƒ Langdurige stoornis (6 maand) ƒ Periode van minimaal 1 maand actieve symptomen ƒ Invloed op functioneren

Hoe vaak komt het voor ? ƒ Hoeveel personen zullen binnen een jaar de stoornis ontwikkelen?

1/10.000 per jaar ƒ Hoeveel personen lijden op bepaald moment aan de stoornis?

2,5-5 /1.000 ƒ De kans dat iemand in de loop van het leven de stoornis zal ontwikkelen

1 op 100 of 1%

Aspecten van schizofrene psychose ƒ Begint meestal tussen 20 en 30 ƒ Bij mannen vroeger dan vrouwen ƒ Groep vrouwen met laattijdig begin ƒ Frequentie M = V

Aspecten van schizofrene psychose ƒ Komt voor in alle culturen, landen en sociale klassen ƒ Verschillen tussen landen voornamelijk door verschillen in diagnose ƒ Stabiel doorheen de tijd

Aspecten van schizofrene psychose ƒ Mensen met een hoger risico ƒ Psychose in de familie ƒ Kwetsbare persoonlijkheid ƒ Misbruik van middelen

Schizofrene psychose een fasische aandoening

VROEGE TEKENS

EERSTE PSYCHOTISCHE EPISODE

HERSTEL of

HERVAL

Prodromen ƒ Typisch maar aspecifiek ƒ Veranderingen in affect ƒ Achterdocht, depressie, angst, stemmingsschommelingen, gevoelens van spanning, irritabiliteit, kwaadheid ƒ Veranderingen in cognitie ƒ Vreemde ideeën, vaagheid, concentratie- of geheugenmoeilijkheden

Prodromen ƒ Veranderingen in perceptie van zichzelf, van anderen of van de wereld ƒ Fysieke en perceptuele veranderingen ƒ Slaapstoornissen, wijzigingen in eetlust, somatische klachten, verlies van energie of motivatie, perceptuele stoornissen ƒ Niet alle prodromen leiden tot een acute episode

Verloop en resultaat STABILISATIE REMISSIE HERSTEL

Vroege Tekens

Eerste Episode

HERVAL

LANGDURIG ZIEK

Eerste psychotische episode ƒ De symptomen nemen met de tijd dramatisch toe, zowel in frequentie als in intensiteit. ƒ 80 % wordt opgenomen. ƒ De duur van een onbehandelde psychose is gebonden aan het klinische en globale outcome op lange termijn.

Eerste episode ƒ Patiënten na een eerste episode : 90 % remissie met adequate behandeling na 1 jaar ƒ Tijd voor herstel gem 1 maand (28 d.) ƒ 1 op 3 patiënten ontwikkelt postpsychotische depressieve symptomen. ƒ Goede follow-up van zowel de patiënt als zijn familie zijn noodzakelijk ƒ 60 % herval binnen 2 jaar

Mogelijke gevolgen van herval ? Voor de patiënten ƒ Traumatische ervaring ƒ Na elke episode meer blijvende symptomen die niet beter worden ƒ Verlies van werk ƒ Verlies van sociale contacten / vrienden ƒ Meer isolement

Mogelijke gevolgen van herval ? Voor de familie ƒ Traumatische ervaring ƒ Toegenomen belasting ƒ Verlies van sociale contacten ƒ Meer isolement

Verloop Schizofrene Psychose in België ƒ Variabel verloop in eerste 5-10 jaar ƒ Belangrijke beperkingen ontstaan vroegtijdig na het begin van de aandoening ƒ Stabilisatie na 10 jaar

Remissie : definitie = elk van de nog aanwezige kernsymptomen is zodanig laag in intensiteit dat ze het algemeen functioneren niet beïnvloeden, en dit gedurende een doorlopende periode van ten minste zes maanden

Betekenis van remissie ƒ In België bereiken 1 op 3 patiënten remissie ƒ Patiënten in remissie hebben minder symptomen ƒ Patiënten in remissie hebben beter ziekteinzicht ƒ Patiënten in remissie hebben een hoger niveau van functioneren en een lagere score op ernst van ziekte

Betekenis van remissie ƒ Patiënten in remissie doen het beter op een aantal vlakken van het dagelijks functioneren: ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

Persoonlijke hygiëne Huishoudelijke taken Geldzaken Dagelijkse activiteiten/werk Sociale contacten

Globale Prognose ƒ Aard van de aandoening ƒ Vroegtijdige opsporing en behandeling ƒ Adequate behandeling ƒ Medicatie: acuut en onderhoud ƒ Andere interventies ƒ Langdurige zorg

ƒ Individuele factoren: therapietrouw ƒ Sociale factoren

InFoP 2 - module 1

Vragen ?