lnformatie en Management
INFORMATIE MANAGEMENT IN VOGELVLUCHT T.
BEMELMANS,
M.
LooiJEN
War kan de term informatiemanagement :oaf inhouden. 1-1·ar :ijn de achtergronden \'an her .mel tot omwikkeling komen ran de:e functie? Hoe kan men informatiemanagemellf organisatorisch \'ormgHen? D e term informatiemanagement wordt in tal van verschillende betekenissen gebruikt. Soms wordt hij gereserveerd voor wat genoemd wordt gegevensmanagement. Het gaat hierbij om het adequaat opzetten en in stand houden van de voor een organisatie belangrijke gegevensbestanden zoals bijvoorbeeld klant-. anikel-. prijsbestanden enzomeer. Onderdeel van gegevensmanagement is data-dictionary-management; het opzetten en handhaven van een consistent definitiestelsel voor de verschillende gegevenselementen. Een andere betekenis van de term is exploitatiemanagement van automatiseringsfaciliteiten. Aangezien een dergelijke exploitatie in vele gevallen nog geconcentreerd is binnen een rekencentrum wordt informatiemanagement eveneens als synoniem gebruikt voor rekencentrum-management. Een derde betekenis van het begrip is het management dat verantwoordelijk is voor het formuleren van een informatiebeleid en een informatieplan voor een organisatie. De laatste jaren is de belangstelling voor de onderwerpen infonnatiebeleid en informatieplan sterk toegenomen. Achtergrond daarvan is het feit dat men zich in vrijwel elke organisatie niet meer kan permitteren door te gaan met gei'soleerde toepassingen ofwel eilandautomatisering. De enige wijze waarop men dit laatste kan voorkomen lijkt een meer strategische visie en een meer integraal plan van aanpak voor de divisie automatiserings-toepassingen. Het ontwikkeleo van zo'n strategische visie en van een integraal
plan wordt dan inforrnatiemanagement genoemd. Aile drie besproken betekenissen komi men veelvuldig tegen in literatuur en in de praktijk. Het is in een specifiek geval derhalve verstandig telkenmale expliciet te verifieren wat men onder inforrnatiemanagement verstaat. In dit anikel kiezen we voor een ruime betekenis van het begrip. Onder informatiemanagement verstaan we het management van alles wat met (geautomatiseerde) informatievoorziening te maken heeft binnen een organisatie. alsmede het management van aile automatiseringsmiddelen. Deze ruime definitie omvat de eerder gegeven drie meer beperkte opvattingen.
Aanleidingen van Jnformatiemanagement Wie bij de automatisering de periode rond 1960 vergelijkt met de huidige stand van zaken zal enorrne verschillen constateren. Zonder uitputtend te willen zijn. geven we daarvan een aantal die van grote invloed zijn op de inhoud van de functie informatiemanagement. Daarbij gaan we .uit van vijf invalshoeken. Elke invalshoek leidt tot de noodzaak van een expliciet management. waaruit taakgebieden zijn af te leiden die informatiemanagement moet afdekken. Taakgehieden zijn weer te differentieren in taakvelden. vervolgens in taken en tot slot in deeltaken. Een en ander is schematisch weergegeven in figuur I.'
l!!fornwtie Management in Vogelrlucht
35
leen operationele besturing van de jobs geregeld. Andere vormen ,·an management worden niet of nauvijf invalshoe~~n~ welijks nodig geacht of onderkend. Toepassingen zijn standaardproduktgeorienteerd en worden in batch verv ..:. werkt. lemand die specifieke uitvoer waartoe wanneer \'(l
~--L ____ _
Toepassingen hebben al lang niet meer aileen betrekking op (financiele) administraties, maar raken gegeFiguur I: Een ordeningskader \'Oor accelll\'l'rschuil·ingen in autovens- en signaalverwerking op vrijnwtiseringsnwnageme111 wel aile plekken binnen een organi- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ' satie op vrijwel aile niveaus. Administratieve automatisering heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld naar bestuurlijke automatisering War? Management \'an toepassingen en produkten en ontwikkelt zich nu naar integrate kantoorautomatisering. Naast kantoorautomatisering heeft fabrieksauAutomatisering rond de jaren zestig kenmerkt zich tomatisering zijn intree gedaan, eerst opnieuw in gelsoleerde vorm, maar de laatste tijd meer en meer door een dominante toepassing in de administratieve automatisering met een geringe invloed op de dagegelntegreerd. ook met 'kantoortoepassingen' zoals lijkse gang van zaken bij de (primaire) bedrijfsprocesintegrale goederenstroombesturing en beheersing. sen. De toepassingen zijn los van elkaar. dus ge'isoldeaalbeeld is uiteindelijk CJM, Computer Integrated leerd. opgezet. Oat kan ook nog in die tijd. aangezien Manufacturing, waarin fabrieks- en kantoorautomatisniet een meer effectieve bedrijfsvoering, maar een ering evenwichtig op elkaar zijn afgestemd. Voor het meer efficiente wijze van administratieve afhandeling management betekent het voorgaande dat men niet voorop staal. De gegevens zijn sequentieel opgeslagen meer afzijdig kan blijven. Men is binnen organisaties op tape. op slechts een of enkele locaties binnen het zo afhankelijk geworden van automatisering in allerlei bedrijf. Bij de besturing van de automatisering is alvormen. dat de continulteit van de organisatie ermee in dee !taken
36
INFORMATIE EN INFORMATIEBELEID- winter llll i'JXX N' -1
het geding is. Wil die continulteit geen gevaar lopen. dan is meer nodi g. dan aileen het operationele jobmanagement van de zestiger jaren. Waren toepassingen in de jaren zestig gefragmenteerd en ge'is'?leerd. de huidige toepassingen moeten welhaast per definitie ge'integreerd zijn. dus op elkaar afgestemd. Het gaat immers niet meer om de efficientie van elke afzonderlijke administratie. maar om eventuele strategische voordelen die men daarmee kan behalen op de concurrentie. Gegevens zijn niet meer aileen op tape op een of slechts enkele lokaties opgeslagen. maar op een veelheid van media en op tal van plaatsen in de organisatie. Online raadpleging. maar ook toevoeging. mutatie of verwijdering is mogelijk. Dat vereist een uiterst gedegen gegevensmanagement inclusief beveiliging en integriteitsbewaking. willen gegevens verzamelingen con~istent blijven en niet in een chaos ontaarden. Toepassingen van nu zijn allang niet meer standaardprodukt-georienteerd en aileen batch. maar meer en meer ge'individualiseerd. toegesneden op de individuele informatiebehoeften van een specifiek persoon. Goede beslissingsondersteunende systemen en kennissystemen karakteriseren zich juist door hun op maat gesneden opzet voor beslisser x of persoon y. Ook dit vereist een meer verfijnd management van toepassingen waaronder bijvoorbeeld versiebeheer (verschillende versies voor verschillende personen). Tot slot: toepassingen zijn in de loop der tijd verschoven van goed gestructureerde. routineproblemen tot minder goed gestructureerde problemen. Automatisering is met vallen en opstaan toegepast voor hogere beslissingsniveaus binnen organisaties. een trend die zich voortzet. Succesvolle ondersteunende systemen voor topmanagement zijn er nog niet. ondanks aile inspanningen in top executive systems. Daarvoor is de automatiseringstechniek nog steeds te weinig gebruiksvriendelijk. te weinig flexibel, te weinig ge'integreerd. Het voorgaande moge duidelijk maken dat informatiemanagement gericht op toepassingen zich sterk heeft moeten ontwikkelen. gezien de enorme afhankelijkheid van organisaties van de huidige vormen van automatisering. Grof gezegd: in vee I situaties ligt het bedrijf plat wanneer de automatisering plat gaat. Zo een situatie vergt derhalve een uiterst gedegen informatiemanagement. niet aileen van operationele signatuur. maar eveneens van tactische en strategische signatuur.
Waarmee? Management ran Automatisningsmiddelen Op overeenkomstige wijze als voor het WAT. gaan we de belangrijkste accentverschuivingen na bij de middelen. We onderscheiden de middelen hardware en bijbehorende 'harde' software. naar personeel. waaronder de diverse automatiseringsspecialisten. naar de organisatie van de middelen en naar de financiele middelen. Beginnen we met de hardware en 'harde' software (besturingssystemen. vertalers. database-management systeem en zo meeT). In de jaren zestig was deze wereid redelijk overzichtelijk: het aanbod van automatiseringsprodukten was zowel in omvang als in varieteit beperkt. Yergelijkt men dat met de huidige situatie dan wordt het management van een organisatie geconfronteerd met een schier onuitputtelijk aanbod van middelen. Kiezen en 'electeren van middelen en leveranciers is een specialisme op zich geworden. niet aileen vanuit technische optiek. maar ook en wellicht vooral vanuit strategische. Middelen kunnen immers zelden of nooit zoals vroeger ge'isoleerd worden opgesteld. maar moeten passen in een (netwerk)infrastructuur van soms wereldomspannende omvang. Dat vereist inzicht in c! gewenste architectuur van zo · n infrastructuur en in haar betrouwbaarheid op langere termijn. Daarmee is ook aangeduid dat het middelenmanagement een bijzonder zware functie is geworden binnen tal van organisaties. lets soortgelijks geldt voor personeel. De zestiger jaren kenmerkten zich door relatief weinig automatiseringsfuncties. Nu zijn tal van functies tot ontwikkeling gekomen. Yerwezen zij in dit verband naar het rapport Functies in de Informatica van het 'IGI, (zie ook Looijen). Yeel verschillende soorten functies betekent ook dat een meer complexe organisatie van die functies noodzakelijk is. De zestiger jaren waren relatief gemakkelijk op dit punt: aile zaken. ook die rond automatiseringspersoneel. waren ondergebracht in een centraal rekencentrum. Dat concept is vandaag allang verlaten en heeft plaats gemaakt voor een vee I genuanceerder en gedecentraliseerder organisatievorm van automatiseringsfuncties en automatiseringsmiddelen. Tot slot enkele woorden over de financiele middelen. De zestiger jaren zijn te beschouwen als de beginjaren van de grootschalige automatisering. of zoals Nolan dat in zijn fasenmodel uitdrukt: men verkeert in de fase 'initiatie ·. Het budget is nog relatief beperkt.
lnj(wnwtie Managemellf in \ ·ogc/rluchr
lwtmanag.:m.:nt \Ot.:rt een ~timukrcnd hcl.:id. hct ko~ h:nhe" u'llijn. ondcm1ccr tot uitdrukking komend in het wei of niet doorlx·rcJ..enen van automati~cringskos tcn. is laag. i'u is dat andcrs. Automatisering verg.t constalll zwarc uithreidings- en vervangingsinvesteringen. de periode van initiatie ligt al lang achter ons en heeft plaats gemaakt voor de fase ·consolidatie' en de fase 'integratie" (zie Bemelmans). Doorberekening van kosten is een normaal verschijnsel om het management ook kostenmatig de verantwoordelijkheid te geven efficient en effectief om te gaan met automatiseringsmiddelen.
Waartoe. Wanneer en \loor Wie? Doe/gericht. In eerder verband hebben we reeds aangegeven dat de doelstelling van automatisering is verschoven van efficientie ofwel doelmatigheid naar effectiviteit en strategisch bclang. Informatie is produkt en produktiemiddel geworden. Oat vergt van het bedrijfsmanagement in zijn geheel een totaal andere orientatie en opstelling dan twintig jaar geleden. Het managemeni van een organisatie kan zich niet meer onurekken aan de veramwoordelijkheid voor inrichting en vormgeving van de geautomatiseerde toepassingen. Dergelijke toepassingen zijn inmiddels zo verweven met de bedrijfsprocessen. dat men automatisering er niet meer van los kan scheuren. Kortom: elke manager. van hoog tot laag in de beslissingshierarchie. heeft zelf te maken met vom1en van informatiemanagement. Zo iets kan hij of zij niet meer delegercn naar een rekenccntrum of een automatiseringsspecialist. Tijdgericht. In de loop der jaren is de belangrijkste ontwikkeling de overgang van batchverwerking- men werkt zijn stapel aan balie af- naar online en realtime vcrwcrking: men is interactief met zijn programma bezig. Oat is geen gradueel maar een structureel verschil. Wanneer een organisatie grotendeels afhankelijk is van het realtime verwerken van gegevens. vereist dat het nodige aan automatiseringsmanagement, zoals eerder aangeduid. Taakgebieden en taken zoals installatie- en beschikbaarheidsmanagement. kwaliteitsbewaking. beveiliging. uitwijken. afstellen en dergelijke. zijn aile voortvloeisels van de noodzaak om het tijdgerichte management te versterken. Tot slot: 11/l/llllgeme/lt gehrui1·engaiclu. In de zestig.cr jaren warcn de soorten gebruikers van automatiscring a is het ware op de vingers van een hand te tellen: administrateurs en enkele operations research-analisten. De eerste categoric gebruiktc computers als ge-
:l'
hcugenmachinc. de twccde categoric als rek..:nmachine. De huidige situatie sluit vrijwel niemand binnen een organisatic uit van computergebruik. De gebruiJ..spatronen zijn daarbij echter zo verscheiden en divers. dat men van zeer vele gebruikerscategorieen moet spreken. Verwacht de ene groep van een automaat dominant veel secretariele ondersteuning als tekstverwerking. archivering. agendaplanning. de ander wenst administratieve. professionele of managementondersteuning. Tot de professionele ondersteuning behoren ondermeer allerlei (geautomatiseerde) ontwerpsystemen voor produkten. voor produktieprocessen. voor informatiesystemen. alsmede allerlei pakketten voor planning. budgettering. kostprijsbewaking. goederenstroombeheersing. statistische analyses en zo door. Aileen al de verscheidenheid aan gebruikstoepassingen en bijbehorende gebruikers vereist veelomvattend management. Daamaast moet men bedenken dat het merendeel van de gebruikers vandaag te karakteriseren is als automatiseringsleek. De situatie vereist bijzondere vv.•rzieningen, waaronder met name de opzet en inrichting van diverse informatiecentra binnen een organisatie voor permanente gebruikersondersteuning waar gebruikers bij problemen of additionele wensen op terug kunnen vallen.
Taakgehieden en Taken De voorg:aande historische analyses Iaten overduidelijk zien dat het traditionele rekencentrum-management bij lange na niet voldoende is om de huidige automatisering en de toepassingen daarvan adequaat te leiden. Het verantwoord organiseren en besturen van automatisering is zodanig veelomvattend en ook complex geworden dat het managementconcept naar verantwoordelijkheden en bevoegdheden noodzakelijkerwijze genuanceerd en gedecentraliseerd is. Looijen komt na een aantal analyses en ordeningsslagen tot een indeling in diverse taakgebieden. We zullen die gebieden kort aangeven en toelichten, zonder in te gaan op het waarom van de gekozen indeling en op de details. Taakgebieden worden onderverdeeld in taakvelden die op hun beurt te concretiseren zijn in taken en deeltaken. Wijst men taken toe aan specialisten op het betrokken terrein, dan komi men dicht bij de eerder genoemdc functies en functionarissen beschreven in het NGI-rapport. In zijn bock gaat Looijen zo ver. wij volstaan hier met aileen taakgebieden en taakvelden. Toetst men de beschreven taakgebieden (zie kaden en taakvelden aan de hedendaagse. praktijk. dan blijken er
38
INFORMATIE EN INFORMATIEBELEID-
winter (6l 198X N"4
Taakgebieden en Taken Eerste taakgebied is Management, onderverdeeld in de taakvelden: • strategisch management; • technisch management; • operationeel management. Tot management behoren aile taken die te maken hebben met opzet, keuze, uitvoeri~ en beheer van automatisering. Het taakgebied management kan daarbij ondersteuning vragen van andere taakgebieden, dan wei een aantal taken delegeren naar die andere taakgebieden. Tweede taakgebied is Personeel en omvat aile taken en deeltaken gericht op functies. functievereisten. personele invulling van functies, training/opleiding enzomeer. Deze taken vloeien voort uit de vraagstelling waarmee. Derde taakgebied is Techniek. In dit taakgebied zijn alit- taken ondergebracht die te maken hebben met de inrichting en het onderhoud van de technische infrastructuur. AI deze taken vloeien eveneens voort uit de vraagsteiiing waarmee. Onderscheiden taakvelden zijn: • apparatuur en systeem programmatuur: • data communicatie; • database programmatuur; • toepassingspakketten; • technologische verkenning/onderzoek. Vierde taakgebied heeft te maken met administratieve en financiele zaken rondom automatisering en is te omschrijven als Algemene bedrijfsondersteuning. Ook dit taakveld vloeit voort uit de invalshoek waarmee, dus: met welke middelen opereert de automatisering. Taakvelden binnen dit gebied zijn: • interne zaken (secretariaat van de automatiseringsafdelingen en automatiseringscentra. interne post. gebouwenbeheer enzovoorts); • kwaliteitsbewaking; • capaciteitsplanning; • opdrachtenbeheersing:
• begroting; • doorberekenen automatiseringskosten; • verwerven (inkoop, contractonderhandeling, kwaliteitstoetsing en dergelijke). Vijfde taakgebied is Operationele uitmering en besturing en omvat aile taken voortvloeiend uit de invalshoeken wat en wanneer: • acceptatie van opdrachten; • besturing van de verwerking; • apparatuurbeheer: • programmatuurregistratie en gebruiksanalyse; • gegevensbeheer: • programmatuurregistratie; • performance management: • afsteiien (tuning). Zesde taakgebied is Operationele ondersteuning. Zoals de naam reeds aangeeft gaat het hierbij om aile taken die als ondersteuning gelden voor de operationele uitvoering van automatiseringsaktiviteiten, alsmede om taken gericht op de continulteit en beveiliging van de technische infrastuctuur. Taakvelden binnen dit taakgebied zijn: • wijzigings- of changemanagement • probleembehandeling • beschikbaarheid • uitwijken • beveiliging Het laatste taakgebied heeft te maken met de invalshoek voor wie en wordt algemeen aangeduid met dienstverlening. Taakvelden binnen dit taakgebied zijn: • vaststeiien en bewaken dienstenscala en dienstenniveau; • gegevensverwerking waaronder het verzorgen van de noodzakelijke invoer en het afhandelen van de uitvoer: • advisering en panicipatie in (systeem ontwikkelings)projecten: • informatiecentrum.
lnfimnatic Management in \ "ogelrluclu
.:en aamal arre1111 er"·hiilen te zijn. De praktijk 'L'hc•nkt reetb sinds lange tiJd wei aandacht aan de opc•rationek uitl'ocnng 1 an taken en aan het hijbehorend operationele management. Het taakgehied operatione!.: besturing en het taakveld operationeel management zijn derhalve in de praktijk goed ontwikkeld. Vee! minder is dat het geYalmct het gehele scala aan overige beschreven taakgebieden die aile ondersteunend zijn. als techni~che hulpmiddelen. personeel. gebruikers. te ontwikkelen toepas~ingsprogrammatuur en andere. Ook minder ontwikkeld in vee I situaties is het stratcgisch en tactisch management. In eerdere paragrafen hebben we erop gewczen dat de aard van automatiseringstoepassingen in de afgelopen tien tot t11·intig jaren aanzienlijk is veranderd en dat automatisering op zoveel samenhangende terreinen is binnengedrongen dat eilandautomatisering uit den boze is. Dat vereist en voor de technische infrastructuur van middelen en voor de strategisch belangrijke toepassingen een aangepast managementconcept. Vanuit dit gezidllspunt is het begrijpelijk dat inforrnatiebeleid en infom1ateieplanning zo in bet centrum van de belangsteiling staan. Daarrnee tracht men binnen organisaties antwoord te geven op de vraag hoe de automatisering zich dient te ontwikkelen tussen nu en de eerstkomende vijfjaren. Yerder worden daarbij de randvoorwaarden en de beperkingen aangegeven zoals: tegen welk budget. in welke volgorde. in welk tempo en zo door.
Organisatie \'all Taakgehicdcn en Taakrelden In het voorgaandc zijn taakgebieden en taakvclden beschreven van een volwassen en volwaardig infonnatiemanagement. Welke van die gebieden en velden in het bijzonder aandacht verdienen in een concrete situatie en hoe men die organiseen verschilt van situatic tot situatie. Ook hierbij geldt dat er niet slechts een optimale manier van organiseren bestaat. Wat en hoe men organiseen zal af moeten hangen van situationele factoren. waaronder omvang van de automatisering, ervaringsniveau en cultuur van de orga· nisatie. Het voen hier te ver opal deze contingentie ofwel situationele problemen in te gaan. We volstaan daarom met het in hoofdlijnen schetsen op we Ike wijze men taakgebieden en taakvelden binnen een organisatie kan organiseren. Daarbij is gebruik gemaakt van de opvattingen van Mintzberg over org.aniseren, zoals ook moge blijken uit het logo in figuur 2. Gelet op de bonte verscheidenheid van technische hulpmiddelen. ligt het voor de hand ailerlei organisatievorrnen te onderkennen voor het operationele gebeuren. Het zou immers onzinnig zijn aile operationele beheer te wiilen concentreren in bijvoorbeeld een rekencentrum. net zoals het onzinnig is ailes te decon-
Figuur .2: Orga11isatie 1"1/11/aa~gehie dcll l'll /ll(l~ relt!e11 l"llll illfimnatie-
stratcgisch management
111£11l
tactisch management
Technologische Zaken (TZ)
! : ' i
Administratieve Ondersteuning (AO)
operationeel managemei1T
Reken-Communicatie en Servicecentru.n (RCS)
Speciale Beheersgroep (SB)
-~~----~~---··--·~-~~~~~
39
Administratieve Beheersgroep (AB)
lndividueel Beheer (18)
40
INFORMATIE EN INFORMATIEBELEID- "inter 161 19XX
centreren naar individuele werkplekken. Daarom vindt men in de praktijk combinaties van de volgende vier grondvormen van operationele beheerseenheden. Allereerst het professionele rekencomnumicatie- en serdcecemmm.' dit centrum lijkt qua opzet en bemanning het meest op het klassieke rekencentrum. Het centrum is bedoeld voor het professionele beheer van grote concentraties technisch geavanceerde apparatuur en programmatuur met een multi-inzetbaarheid. Yervolgens de speciale heheers!?roep. Een dergelijkc groep is doorgaans kleiner van omvang dan het zojuist beschreven Rsc en is bedoeld voor het operationele beheer van special purpose faciliteiten, dus van computerapparatuur en -programmatuur bedoeld voor een specifieke toepassing. Hierbij kan men denken aan een verzameling specifieke CAD -faciliteiten, aan specifieke C\M-faciliteiten en dergelijke. A Is derde de administratiel'e heheersfiroep. Een dergelijke groep beheert standaardapparatuur en -programmatuur voor met name administratieve (lees: kantoon toepassingen. Het beheer vergt beduidend minder professioneel ge~choolden dan binnen een Res of speciale beheer~groep. Anderzijds is het beheer niet zo gering in omvang en zo opdeelbaar. dat het toegewezen kan worden aan individuele eindgebruikers. Het is derhalve economisch en technisch noodzakelijk bepaalde beheerstaken gemeenschappelijk uit te oefenen. Tot slot het indiridueel heheer. Dit is de meest gedeconcentreerde en gedecentraliseerde vorm van beheer waarbij elke eindgebruiker zelf het beheer voen over zijn of haar faciliteiten. Naast Operationeel management zal elke organisatie het tactisch en strategisch management vorm moeten gaan geven. Gelet op het be lang en op de gemeenschappelijkheid van dit soon zaken. ligt het voor de hand dergelijk management voor aile partijen gezamenlijk op concemniveau vorm te geven. Het is immers ondenkbaar dat elke afzonderlijke medewerker binnen een organisatie zijn of haar eigen strategische en tactische koers zou volgen. Er zou dan sprake zijn van evenveel organisaties als personen werkzaam binnen een organisatie. Hetzelfde geldt voor de professionele ondersteunende diensten Technologic Zaken (TZ) an Administratieve Ondersteuning (Ao) waaronder taakvelden als personeelszaken en begroting en doorberekening vallen. Automatisering is inmiddels zo complex geworden en om vat zo een breed scala aan leveranciers en produkten. dat keuze en inrichting professionele activiteiten zijn geworden waarvoor men
N" -1
hoog gekwalificeerde functionarissen nodig heeft. Het is een illusie te menen dat individuele medewerkers of managers van een organisatie dit soort zaken er even bij doen naast hun reguliere taken. Omdat hoog gekwalificeerde mensen duur zijn. zal men aileen al vanuit economische overwegingen besluiten dergelijke personen te concentreren in en afzonderlijke afdeling om leegloop zo vee! mogelijk te vermijden. Daamaast zijn er andere redenen. waaronder technische. om dergelijke professionals te concentreren in een afzonderlijke afdeling.
W e hehbcn in dit artikel trachten aan te geven dat automatisering een stormachtige ontwikkeling heeft doorgemaakt en nog doonnaakt. Die turbulentie is in onvoldoende mate behccrst met adequate managementconcepten. Lang is vastgehouden aan het van oudsher gegroeide concept van het centrale rekencentrum waarin 'alles· werd geregeld en bestuurd. Mede daardoor is het strategi;ch en tactisch management onvoldoende tot ontwikkeling kunnen komen en moet men op die punten een inhaalmanoeuvre uitvoeren. Datzelfde geldt min of meer voor de centraal op te zctten professionele stafdiensten rz en .~o. bemand door hoog gekwalificeerd personeel dat in staat moet zijn strategisch en tactisch management te voeden met waardevolle adviezen. In slechts weinig organisaties is men er in geslaagd dergelijke hoogwaardige stafdiensten in te stellen en te bemannen. mede door de enorme schaarste aan gekwalificeerd personeel. Af~cslott'll
ill augustus /988
I Achterberg. J.. lt!f(mnatiemanagemt'/11, VU Uitgeverij. Amsterdam. 1986 2 Bemelmans. T .. Be.mwrlijke lt!fnrmatiesystemen ell Automatisering, Stenfert Kroese. Leiden, 3e druk. 1987. 3 Geyn. W.E. van de, Ondemema met Informatica. Inzichten en praktijk voor profit en non-profit organisaties. Pandata . Rijswijk. 1988. 4. Theeuwes. J.A.M .. Informatieplanning. Kluwer. Deventer. 1987. 5. Looijen. M.. Management en Organisatie van Automatiseringsmiddelen. Proefschrift TUE. Centrale Drukkerij en Publicatievoorziening. Den Haag. 198X.
Dr T. Bemt•/111
