131
MEI 2009
INFO Sumicidin® Super in de akkerbouw De toenemende problemen met virus in zowel de pootaardappel- als de bloembollenteelt geven aan
Sumicidin Super in het kort
dat er geen concessies aan de werkzaamheid van de
• Beste pyrethroïde voor virusbestrijding
middelen mag worden gedaan. Nieuwe inzichten in de
•
Luisdodend
virusproblematiek van de pootaardappelteelt ma-
•
Sterkste repellentwerking
ken het ook noodzakelijk dat de telers het maximaal
• Tegen veel insecten effectief
mogelijke aan virusbeperking doen. Naast het steeds
• Weinig milieubelastingspunten
maar later doodmaken van de gewassen heeft de op-
• Toegelaten in bloeiende gewassen!
komst van nieuwe virusstammen (PVYntn en PVYnW) voor grote verrassingen gezorgd. Vooral bij de rassen die voorheen bekend stonden als niet Yn gevoelig blijken toch rassen te zijn die wel gevoelig zijn voor de
Recent onderzoek heeft aangetoond dat de werking
nieuwe Y-stammen. Er zullen dus veel meer rassen
van Sumicidin Super zowel in het laboratorium als in
komen die virusgevoelig zijn, en zolang de gevoelig-
de kas nog steeds ongeëvenaard is. Vanwege enkele
heid voor de nieuwe virusstammen niet bekend is,
milieukritische eigenschappen is het niet makkelijk
zal al het mogelijke gedaan moeten worden om de
de toelating van pyrethroïden zonder beperkingen te
risico’s te minimaliseren. Het inzetten van Sumicidin
handhaven. Het streven van BASF is dan ook om in
Super met minerale olie is één van de maatregelen die
het belang van de virusbestrijding geen concessies te
genomen moeten worden om de kans op virusinfec-
doen aan de dosering en dus de werkzaamheid.
ties te minimaliseren.
Repellentwerking De repellent (= afwerende) werking zorgt ervoor dat bladluizen gedesoriënteerd raken en niet meer in staat zijn om voldoende voedsel te vinden in behandelde gewassen. Het gewas wordt onaantrekkelijk voor insecten. Om het repellent effect zo volledig mogelijk te benutten, is het starten van de bespuitingen bij een lage insectendruk in het gewas aan te bevelen. De afwerende werking is meteen na toepassing effectief. Laboratoriumonderzoek heeft aangetoond dat als een luis de keus heeft, deze liever niet een behandelde plant bezoekt, maar voor de onbehandelde kiest. Dit in tegenstelling tot middelen uit bijvoorbeeld de groep van de neonicotiniden of organische fosfor-esters wat wel zeer goede luisdoders zijn, maar juist geen afwerende werking hebben. Ter illustratie van repellentwerking zijn de resultaten van een repellent proef uit 2006 weergegeven in figuur 1. Bladluizen
Sumicidin Super Sumicidin Super is een insecticide uit de groep van de synthetische pyrethroïden. De werkzame stof esfenvaleraat (25 g/I) is geformuleerd als een emulsie concentraat (EC). Sumicidin Super onderscheidt zich door de zeer lage hoeveelheid werkzame stof per ha, de uitstekende luisdodende werking en de sterk afwerende eigenschappen welke vooral voor de virusbestrijding van belang zijn. Naast luizen worden ook andere insecten bestreden. Sumicidin Super werkt op een tweetal manieren: • Contactwerking • Repellent werking
Contactwerking De contactwerking zorgt voor de doding van de aanwezige luizen of andere insecten. De insecten dienen wel direct met het middel in contact te komen, aangezien Sumicidin Super niet systemisch wordt opgenomen door de plant. Insecten kunnen het middel opnemen
Sumicidin
door contact tijdens de bespuiting of via residu op het gewas door opname in het maagdarmkanaal bij vretende/zuigende insecten. Het middel dient goed over het te beschermen gewas verdeeld te worden. De dodende
Figuur 1: Repellentwerking van Sumicidin Super in vergelijking met
werking is enkele dagen na toepassing waarneembaar.
luisdoders en onbehandeld.
2 | DIVISIE AGRO
Specifieke eigenschappen Sumicidin Super Naast het bekende werkingsmechanisme kent Sumici-
bespuiting uitvoeren in de eerste helft van juni. De bespuiting een keer herhalen met een interval van 2-3 weken.
din Super nog andere uitzonderlijke eigenschappen:
• Overdracht van bladrolvirus door luizen.
• Sumicidin Super is bijzonder zacht voor het gewas.
• Overdracht van non-persistente virussen (zie verder:
van de • Daarnaast Daarnaast mag magSumicidin SumicidinSuper, Super,als alséén enige weinigen pyrethroïden worden toegepast op bloeiende pyrethroïde worden toegepast op bloeiende gewasgewassen en planten, die bijen door bijen worden bevlogen. sen en planten, die door worden bevlogen. • De EC-formulering zorgt ervoor dat de actieve stof
Yn-virus bestrijding pootaardappelen). • Ter voorkoming van zuigschade veroorzaakt door luizen. • De larven van de coloradokever.
snel in de waslaag doordringt en wordt vastgelegd. Hierdoor is de regenvastheid zeer goed, ook is de
Indien Sumicidin Super ingezet wordt op grote
actieve stof op deze wijze snel beschermd tegen
bestaande luizenpopulaties, met name vuilboomluis
schadelijke uv-straling (warme zomers met veel
(Aphis frangulae) en wegedoornluis (Aphis nasturtii),
zonlicht). In tegenstelling tot andere pyrethroïden is
verdient het aanbeveling een ander specifiek luisdui-
esfenvaleraat weinig gevoelig voor milieu-invloeden
dend insecticide aan Sumicidin Super toe te voegen.
en weersomstandigheden die de werking kunnen beïnvloeden. Esfenvaleraat is bijvoorbeeld weinig
Yn-virus bestrijding in pootaardappelen
gevoelig voor uv-licht, temperatuur (verdamping) en
In pootaardappelen spelen luizen een zeer belangrijke
de pH van de spuitvloeistof. Deze eigenschappen
rol in verband met overdracht van persistente (bladrol-
zorgen ervoor dat Sumicidin Super een effectieve en
virus) en non-persistente virussen. Een non-persistent
lange werkingsduur heeft.
virus, zoals Y-, A- en M-virus, kan overgebracht worden door vele soorten luizen. De overdracht gebeurt op
Verschillende insectensoorten
directe wijze. Wanneer de bladluizen besmette planten
Het werkingsspectrum van Sumicidin Super is zeer
(virusbronnen) aanprikken, zal wat plantenvocht met
breed. Gevoelige insecten zijn onder andere: bladluizen,
virus aan de monddelen blijven hangen. Zodra de luizen
rupsen, trips, bladrollers, mineerders, kevers, bladvlooi-
een volgende plant aanprikken wordt deze meteen
en, wantsen, bladwespen, zaagwespen en galmuggen.
met dit virus besmet. Omdat de luizen in korte tijd veel planten kunnen bezoeken, kan het virus zich zeer snel
Gewassen
verspreiden. Daarom moet worden voorkomen dat
Sumicidin Super heeft een brede toelating in de agra-
luizen in het gewas landen en gaan prikken. Door zijn
rische sector. Het mag worden toegepast in aardap-
sterk afwerende werking, kan Sumicidin Super deze
pelen, granen, bieten, graszaad, spruitkool, sluitkool,
wijze van overdracht voorkomen. Dit in tegenstelling
bloemkool, broccoli, koolrabi, graszoden, weiland, erwten, veldbonen, stamslabonen, bloembollen en
Proefresultaten
Advies
MBP
Einde
Resultaten
sierteelten onder glas. In deze info worden alleen de
Virusbestrijding 2003 / BASF / N=2
akkerbouwmatige toepassingen behandeld. % virusreductie t.o.v. onbehandeld
Aardappelen In consumptie-, poot- en fabrieksaardappelen spelen diverse luizen, zoals groene perzikbladluis en aardappeltopluis een belangrijke rol in verband met zuigschade en toprol. Uit jarenlange proef- en praktijkervaring blijkt dat de schade van bovengenoemde luizen doelmatig en effectief voorkomen kunnen worden met Sumicidin Super. Sumicidin Super is in aardappe-
• Alle objecten + 6 l olie, Wekelijkse gewasbespuiting
len inzetbaar tegen: • De aardappeltopluis, de veroorzaker van toprol; een
•Onbehandeld: 30% Y-virus
Grafiek 1: Resultaten 2003
DIVISIE AGRO | 3
Proefresultaten
Advies
MBP
Einde
Proefresultaten
Advies
MBP
Resultaten
Resultaten
Virusbestrijding 2005 & 2006 / Innoventis / N=2
% virusreductie t.o.v. onbehandeld
Einde
Virusbestrijding 2007 & 2008 / Innoventis / N=2
% virusreductie t.o.v. onbehandeld
• Alle objecten + 5 l olie, Wekelijkse gewasbespuiting
• Alle objecten + 5 l olie, Wekelijkse gewasbespuiting, Sumicidin en B+ met 3 x luisdoder
•Onbehandeld: 95% Y-virus
•Onbehandeld: 8,5 - 40% Y-virus
Grafiek 2: Resultaten 2005 & 2006 gemiddeld
tot “normale” insecticiden, die zich beperken tot directe bestrijding van luizen. Jarenlang onderzoek tot en met afgelopen seizoen toont consequent aan dat Sumicidin Super nog steeds de norm is waaraan de overige py-
Grafiek 3: Resultaten 2007 & 2008 gemiddeld
klasse. De betrouwbaarste resultaten worden bereikt in combinatie met de hoogste dosering olie (6 l/ha). • Bij daadwerkelijke aanwezigheid van luizen, een luisdoder toevoegen.
rethroïde nog steeds niet kunnen tippen. Onder warme en zonnige omstandigheden zoals in 2003 en 2006
Granen
(lage luisdruk!) toont Sumicidin Super zijn stabiliteit in
Ook in granen voorkomt Sumicidin Super schade door
werking, wat het tot de betrouwbaarste virusbestrijder
bladluizen. Naast de luizen die alleen zuig- en roetdauw
maakt. Om dit te illustreren zijn de resultaten van het
veroorzaken, is Sumicidin Super ook effectief tegen de
virusonderzoek van de afgelopen jaren weergegeven in
veroorzaker van de gerstevergelingsvirus, de vogelkers-
grafiek 2, 3 en 4. Omdat de luisdodende werking van
luis en het graanhaantje. Een bespuiting dient plaats te
pyrethroïden minder sterk is dan van specifieke luisdo-
vinden zodra de eerste luizen aanwezig zijn en kan goed
ders, is het raadzaam zodra er luizen in een pootgoed-
gecombineerd worden met een Allegro®, Comet® Duo
perceel worden gevonden een specifieke luisdoder toe
of Comet® Star bespuiting op het vlagblad. Een positief
te voegen. Uit onderzoek in 2007 en 2008, zie grafiek
neveneffect is de bestrijding van (aar)galmuggen die
3, is gebleken dat het toevoegen van een luisdoder het
invalspoorten voor (aar)fusarium kunnen maken.
effect van het pyrethroïdeschema nog iets verbeterd.
Indien er sprake is van aantasting met gersteverge-
Tevens past het toevoegen van een luisdoder goed in
lingsvirus (BYDV) kan het verstandig zijn in het vroege
het resistentiemanagement. Goed resistentiemanage-
voorjaar al een bespuiting uit te voeren om verdere
ment is van belang om lang van de unieke eigenschap-
verspreiding door het perceel door ongevleugelde
pen van pyrethroïden gebruik te kunnen maken.
generaties te voorkomen. De grootste schade van gerstevergelingsvirus treedt op als de infecties voor het
Gebruiksadvies
schieten plaatsvinden.
• Eerste bespuiting bij 60 tot 90% opkomst. • Tweede bespuiting drie tot vier dagen na de eerste bespuiting.
Bieten In suiker- en voederbieten bestrijdt Sumicidin Super
• Vervolgens wekelijks herhalen tot één week voor
trips en de rupsen van de aardappel-stengelboorder.
loofvernietiging. Bij zeer snelle gewasgroei en
In gebieden waar de aardappel-stengelboorder wordt
extreem warm weer een korter interval aanhouden. • Dosering: 0,2 l/ha Sumicidin Super + 2 - 6 l/ha
verwacht, dient vanaf half mei een behandeling te worden uitgevoerd. Herhaal deze bespuiting een keer na
minerale olie. De dosering minerale olie is afhankelijk
zeven dagen. Een bespuiting tegen trips dient uitge-
van virusdruk, vectordruk, het ras en de geteelde
voerd te worden zodra aantasting wordt verwacht.
DIVISIE AGRO | 4
Overzicht toegelaten akkerbouwteelten Teelt
Plaag
Aardappelen
Coloradokever
0,2
Bladluizen
0,2
Pootaardappelen
Dosering l/ha
Opmerking*
Y-virussen
0,2
Bladrol
0,2
Granen
Bladluizen
0,2
Bieten
Trips
0,2
max 2 maal max 2 maal
max. 5 maal
Aardappelstengelboorder
0,45
Erwten en bonen
Bladrandkever & Trips
0,2
Stamslabonen
Trips
0,2
Spruitkool
Diverse insecten
0,2
max 6 maal
Sluitkool
Diverse insecten
0,2
max 3 maal
Bloemkool, broccoli & koolrabi
Diverse insecten
0,2
max 1 maal
Graszaad
Larve rouwvlieg
0,3
* Zie ook aandachtspunten voor eventuele voorschriften voor driftbeperking
Koolgewassen
Voor zover de koolgalmug nog schadelijk optreedt, is
Sumicidin Super is een krachtig middel tegen rupsen
Sumicidin Super de oplossing. Begin de behandeling
van bijvoorbeeld het grote en kleine koolwitje, koolmot,
eind mei/begin juni, zodra de eerste eitjes zijn afgezet.
kooluil, bladrollers, koolgalmuggen en late koolvliegen.
Herhaal de bespuiting om de 7 - 14 dagen tot eind au-
Afhankelijk van de weersomstandigheden kunnen de
gustus. Het is belangrijk om het hart van de plant goed
eerste rupsen vanaf half mei in het gewas optreden.
te raken en voldoende spuitvloeistof te gebruiken.
Het gewas moet vanaf die tijd steeds kritisch worden beoordeeld op de aanwezigheid van rupsen. Spuit bij
Erwten, veld- en stamslabonen
voorkeur op het moment dat de eerste eieren of jonge
In erwten en bonen kan Sumicidin Super worden inge-
rupsen worden gevonden. Tijdens de teelt van kool
zet ter bestrijding van trips en bladrandkever. Zodra een
kunnen latere generaties van de koolvlieg en kool-
aantasting wordt waargenomen, dient een bespuiting
mot tot ontwikkeling komen. Met name spruitjes van
uitgevoerd te worden.
spruitkool moeten het ontgelden. Om dit probleem te voorkomen, geldt het advies Sumicidin Super in
Aandachtspunten
combinatie met Nomolt (0,6 I/ha) toepassen, en deze
• Gebruik bij een preventieve luiswerende bespuiting
®
combinatie te blijven herhalen tot de koolvlieg- en koolmotdruk weer weg is. Daarmee worden alle stadia van de late koolvlieg en vooral jonge rupsen van de
zoveel water als nodig is voor een goede verdeling en indringing. • Gebruik bij overige bespuitingen 600 I/ha spuit-
koolmot aangepakt en wordt een maximale oogstkwa-
vloeistof voor een goede indringing, om de luizen of
liteit gehaald. Indien Sumicidin Super is gespoten, is
andere insecten goed te raken.
de kans op het optreden van melige koolluis zeer klein, dankzij het sterke repellent (= afwerend) effect. Indien
• Spuit bij warm weer bij voorkeur ’s avonds of ’s ochtends. Bij bestrijding van warmteminnende
melige koolluis al in kolonies aanwezig is, dan kan de
insecten (o.a. trips) is de (voor)avond aan te raden.
bestrijding het beste gecombineerd worden met een
Voor overige toepassingen is het resultaat in de (vroe-
systemisch insecticide.
ge) ochtend vaak beter. Houdt hierbij wel rekening met
De koolgalmug veroorzaakt draaihartigheid in kool.
eventuele dauw. Spuiten vlak na de dauw vergroot de
Vooral bloemkool kan er zwaar van te lijden hebben.
kans op gewasreactie, zeker op zonnige dagen.
5 | DIVISIE AGRO
• Een gecombineerde bestrijding van luizen (preven-
Teelt
Veiligheidstermijn
Sumicidin Super met phytophthoramiddelen, mine-
Graan
2 weken
rale olie of andere middelen is mogelijk.
Stamslabonen,
tieve luiswerende bespuitingen) en phytophthorabestrijding in aardappelen in een tankmix van
• Voor alle toepassingen, met uitzondering van die in granen en grassen, die grenzen aan watergangen
sluitkool & koolrabi
10 dagen
Gras
2 weken niet beweiden
zijn extra voorschriften voor driftbeperking van toe-
of maaien als voer
passing. Deze dopvoorschriften gelden alleen voor
Overige akkerbouw- en
de behandelgang (strook van 14 m) direct naast de
groentegewassen
7 dagen
watergang. Hier dient een dop uit de driftreductieklasse 75 te worden gebruikt.
Allegro ®, Comet® Duo , Comet® Star en Nomolt® zijn geregistreerde handelsmerken van BASF Sumicidin® Super is een gedeponeerd handelsmerk van Sumitomo Chemical Agro Europe S.A.S.
Lees voor het gebruik eerst het etiket BASF Nederland B.V. - Divisie Agro - Postbus 1019 - 6801 MC ARNHEM - Telefoon (026) 3717271 - www.agro.basf.nl
