8/02/2011 15:33
INDONESIA SERUMPUN VERWELKOMT U VAN HARTE OP DEZE CULTURELE MIDDAG
2
WAARHEEN GAAT DE REIS ? Indonesië ligt te paard op de evenaar tussen India (N-W), Indochina (N), Australië (Z) en Filipijnen (N-O) Op verschillende breuklijnen veel vulkanische activiteit
•
3
• • • • •
17.508 eilanden Ca. 6.000 bewoond 1.919.440 km2 (16°) 230 mio inwoners (4°) Moslims-Hindoes-Boeddhisten-Christenen Indonesië = grootste moslimstaat ter wereld
• • • • • •
5.632,86 km2 Ca. 3.600.000 inwoners Meer dan 90 % bevolking = (Balinese) Hindu = Indisch Hindoeïsme en Tantrisme + lokale invloeden Hoogste top=actieve vulkaan (Gunung Agung 3.142m) Specifieke fauna-flora (grens Indische / Stille Oceaan) “Eiland van tempels” – Balinese muziek, dans, kunst
8/02/2011 15:33
GESCHIEDENIS EN CULTUUR
De eerste mensen op Indonesië en Bali: ca. 2500 v Chr.
Beïnvloeding door India en China (handel vanaf 1° eeuw vC), Arabische landen (handel in kruiden)
en later Nederland (koloniale periode – bracht ook koninkrijken samen tot één “staat”) 4
8/02/2011 15:33
GESCHIEDENIS EN CULTUUR
Sterk lokaal getinte cultuur op basis van Hinduïsme:
Goden, mensen en demonen leven samen in deze wereld. De mens moet de natuurlijke orde tussen hen bewaken. Dat doet men door offers, symboliek en ritueel in kunst, muziek, dans, voeding ... Het goede zit boven, het slechte zit laag. De lucht en de wolken zijn voor goden en voorouders, de mens leeft op het land, duivels en monsters zitten diep in de zee
Het menselijk lichaam is een microcosmos. Het goede zit boven de kin (raak nooit zonder toestemming iemand’s hoofd aan), tussen kin en heupen is de neutrale zone (Balinese vrouwen liepen traditioneel met naakt bovenlijf), daaronder zit het slechte (leg nooit de benen/voeten in de richting van een persoon – dit kan men zien als een belediging). 5
8/02/2011 15:33
NICE 2 KNOW
Sociale standen (Balinese Kaste-systeem) Brahmana (Ida Bagus – Ida Ayu) Kestria (Dewa – Desa – Anak Agung) Wesia (Gusti) Sudra (Putu – Made – Nyoman –Ketut)
Per kaste zijn er 4 namen voor meisjes en 4 voor jongens. Die reeksen worden herhaald (naam 1° jongen = naam 5°) Eerst huwen “voor de kerk” dan pas voor de staat – geen multireligieuze huwelijken mogelijk.
Sierlijke terrasvormige rijstvelden(sawah)
Kramasubak systeem
Tempels. Bali = Eiland van de tempels & goden.
8/02/2011 15:33
SAWAH
8/02/2011 15:33
LEVEN EN FEESTEN
Agama Hindu = rode draad leven Balinees
Dagelijkse offers
Feesten "Hari Raya Nyepi (de Dag van de Stilte)
“Hari Raya Tumpek Wayang” of “Tumpek Ringgit”,
de dag gewijd aan Ida Sanghyang Aji Saraswati, de godin van de kennis, literatuur en kunst en waarop deze zaken worden gezegend.
“Hari Raya Pagerwesi”,
feestdag waarop de wayang-poppen worden gezegend.
“Hari Raya Saraswati”,
Balinees nieuwjaar bij het begin van het maanjaar (210 dagen)
de dag gewijd aan Sanghyang Pramesti Guru, de heer van het heelal. Op deze dag wordt gebeden voor de versterking van de geestelijke en mentale verdediging.
“Hari Raya Tumpek Landep”,
de dag gewijd aan Sanghyang Pasupati. Op deze dag worden alle wapens, gereedschappen en andere metalen dingen gezegend. 8
8/02/2011 15:33
LEVEN EN FEESTEN
“Hari Raya Tumpek Uduh” of “Tumpek Wariga” of “Tumpek Pengatag,”
“Hari Raya Galungan”
is de viering van de overwinning van Dharma (het goede) op Adharma (het slechte). Alle goden en voorouders dalen af naar de aarde om dit mee te vieren.
“Hari Raya Kuningan”
de dag waarop alle planten worden gezegend voor een goede oogst.
is de laatste dag van de tiendaagse Galungan-periode. Dan stijgen de goden en geesten van de voorouders weer op naar de hemel.
En ONTELBARE LOKALE FEESTEN EN TEMPELVIERINGEN
Waar veel mensen samenkomen, wordt er veel gegeten …
9
8/02/2011 15:33
SFEERBEELDEN: EEN HUWELIJK - DOOD
Het varken vertegenwoordigt de dieren
10
8/02/2011 15:33
OGOH-OGOH OPTOCHT / TEMPELFEESTEN
11
8/02/2011 15:33
BALI
Dans en muziek zijn erg belangrijk in het dagelijks leven maar zeker ook in het spirituele. De dansen worden ondersteund door gamelanmuziek.
8/02/2011 15:33
BALINESE DANS EN SCHADUWPOPPEN
13
KUNST
Het Rad van het Leven, I Ketut Murtika, Gouache op doek
14
BALI
8/02/2011 15:33
Handwerk steden zijn Batubulan, Celuk, Mas, Sukawati, Peliatan, Pengosekan en Ubud.
CULINAIR
8/02/2011 15:33
8/02/2011 15:33
8/02/2011 15:33
RELIGIE EN KEUKEN
Hindoes zien voeding als een deel van Brahman. Eten is ‘n geschenk van God dat respect vereist.
Balinezen laten meestal wat over op hun bord als deel voor Goden en overleden voorouders Een huisvrouw verpakt een deel van haar bereidingen vóór het eten in ‘n bananenblad en legt dit op het huisaltaar Men mag enkel in een zuivere plaats eten. Voeding wordt voor het eten met water besprenkeld om het te zuiveren Er zijn geen verboden producten, maar voeding bepaalt de aard van wie het eet. Dus alcohol maakt zondig, wie (te) kruidig eet wordt (te) ambitieus, wie (te) veel vlees eet krijgt de manieren van een dier sommige Hindu-groepen zijn vegetarisch (niet op Bali) 18
8/02/2011 15:33
RELIGIE EN KEUKEN
Offers op feestdagen
Vrouwen dragen kleurrijke torens naar tempel waar men via wierrook de essentie van het eten aan de God offert De rest gaat terug naar huis en wordt gegeten, samen met andere bereidingen die de mannen klaarmaakten
19
8/02/2011 15:33
DE BALINESE KEUKEN
Rijst is de basis voor de Indonesische en dus ook voor de Balinese keuken. Witte (Nasi Putih), Gele (Nasi Kuning), Kleefrijs( (Ketan Putih) en Zwarte kleefrijst (Ketan Hitam) Men kookt ‘s morgens voor de hele dag – men eet dus meestal koud of lauw. Men eet met de handen
Bali is een eiland met vruchtbare grond:
Aantal soorten groenten is beperkt (tot WO II) Balinees wil groen op zijn/haar bord Creatief met groenten en planten
Balinese keuken is kruidig en gevarieerd.
20
8/02/2011 15:33
TYPISCHE INGREDIËNTEN Zie verder hand-outs Pandan bladeren:
Sterk geurend blad kerries, desserts, cakes
Salam blad:
Ook Indische laurier genoemd Citroensmaak Onvervangbaar
Petis – zwarte garnalenpasta
Smaakmaker voor sauzen
Trassi – gedroogde garnalenpasta Slechte geur Geur en Smaak bij koken
21
8/02/2011 15:33
EN WAT ETEN WE VANDAAG ?
Geel is naast zwart, rood en wit één van de heilige kleuren van het hindoeïsme Voorstelling mythische berg MERU op het kruispunt van de fysische, metafysische en het spirituele universum (zowel Hindoe als Boeddha)
Verblijfplaats van Brahman en de halfgoden (Devas)
Om bescherming van de berg en zijn bewoners af te smeken. Gebruikelijk geboorte, e.a.
bij
huwelijken,
Het topje moet bediend worden door de belangrijkste persoon 22
8/02/2011 15:33
EERST WERKEN DAN ETEN …
Show-cooking van enkele gerechten:
Loempia
Dadar Gulung (groene pannenkoeken) Pepes Bebek (eend in bananenblad)
23
