In vogelvlucht: immaterieel erfgoed & dieren in Vlaanderen De praktijk aan het woord
Hun ervaring: 1. Wie zijn jullie & wat doen jullie? • •
werking en activiteiten traditie/werking als immaterieel erfgoed?
2. Rol van dieren binnen de traditie? 3. Vragen en noden voor de toekomst van de traditie & relatie traditie - dieren (van binnen- en buitenuit)?
4. Hoe boden/bieden jullie hier antwoorden op, gingen/gaan jullie hiermee om? 5. Wat is jullie wens/boodschap voor de toekomst van je traditie?
In vogelvlucht - deel 1 •
Houtem Jaarmarkt Dhr Lieven Latoir, burgemeester Sint-Lievens-Houtem
•
De kermistraditie Steve Severeyns - De verdediging der Belgische Foorreizigers
•
Krakelingen en Tonnekensbrand Geraardsbergen
Louis De Cock & Annemie Vanden Herrewegen - Krakelingencomite Geraardsbergen
In vogelvlucht - deel 2 •
De kunst van de valkerij Kris Ulens - Belgische Valkerij Federatie Valkeniers.be vzw
•
Het fokken van angorakonijnen Jan Van Horen - Koninklijke Angora Kleinveeclubt-Brugge vzw
•
De garnaalvisserij te paard Ineke Stevens - NAVIGO (Nationaal Visserijmuseum Oostduinkerke)
Rond 1930….
De winterjaarmarkt van Sint-Lievens-Houtem steunt op een traditie die wortels heeft meer dan duizend jaar geleden, gebaseerd op legenden en heiligenverering (op een uitgevonden heilige werd toen niet gekeken…), en ook op historie: Keizer Karel verbood de bedevaart van de Gentenaars naar Sint-Lievens-Houtem in zijn Karolijnse concessie van 1539… Maar Houtem Jaarmarkt bleef bestaan!
Rond 1950… Geen vuiltje aan de lucht…al meer structuur… De verbinding tussen jaarmarkten ( waarbij voedingsmiddelen, kledij, allerlei elders niet-verkrijgbare koopwaren én dieren werden te koop aangeboden én verkocht) én kermis was in die tijd nog bewaard in vele gemeenten . In vele gemeenten begon dat gebruik toen te tanen, vermoedelijk door een zekere specialisatie in de dierenhandel, waarbij de ‘professionele handelaars’ zich alleen nog naar grote markten met verzekerde geïnteresseerde kopers begaven…
Rond 1990 De winterjaarmarkt van Sint-Lievens-Houtem hield stand, wellicht door zijn grootte, en als referentie-markt bij kopers en verkopers. Runderen en paarden werden centraal op de markt geplaatst. Wie enige binding had met runder- en paardenhandel, kón dit niet missen. En bovendien waren daar bij marktkramers echte koopjes te doen! (voor mensen die anders nergens naar grootwarenhuizen e.d. gingen… vooral WARME DEKENS!)
1990: Organisatie wordt attractie…én trekt aandacht… Waar tot twintig jaar geleden de ‘jaarmarkt’ op 12 november doorging, werd het opstarten van de dierenmarkt op 11 november een attractie op zichzelf. Bovendien is 11 november een vrije dag voor iedereen…Deze verhoogde aandacht trok ook de aandacht van GAIA, die ons wees op inbreuken op het welzijn van de dieren. Dialoog werd opgestart, en jaarlijks overleg volgde. Supercontroles door allerlei instanties waren echter een bijkomend gevolg. Ondertussen was ook de wetgeving op het dierenwelzijn en op de verzamelplaatsen van dieren verstrengd. Alleen via zeer grote financiële inspanningen op alle gebied (overdekking dieren, controles door eigen veeartsen (x 20), aanvragen allerlei vergunningen (FOD Voedselveiligheid, Dierenwelzijn) slaagt de gemeente erin om het ‘evenement’ te laten doorgaan.
Niet versagen: eerbied voor mens én dier! Uiteindelijk zijn we er via zware financiële inspanningen in geslaagd om een eeuwenoud evenement met grote sociale betekenis te bestendigen. Waar de handelsactiviteit omtrent dieren aanvankelijk ‘economisch’ belangrijk was, en in de huidige handelscontext een ‘neven-event’ is, zijn we er ons ook van bewust dat de aanwezigheid van runderen en paarden onlosmakelijk deel uitmaakt van de ‘SFEER’ van Houtem Jaarmarkt. We blijven ervan overtuigd dat dit event blijvend kan bijdragen tot de kennismaking én de liefde tussen dier en mens, én anderzijds dat de economische aspecten die dit evenement in zich heeft, waardevol zijn voor de onze gemeenschap. KOM EENS KIJKEN!
De wet naleven! Andere afspraken zijn niet afdwingbaar!
Feeërieke evolutie!
De Verdediging der Belgische Foorreizigers vzw
La Défense des Forains Belge a.s.b.l.
Krakelingen & Tonnekensbrand
Studiedag Dieren en Erfgoed 20.9.2013
“Visjes drinken” • Vruchtbaarheidsritueel – Dierenoffer • Oudenbergvijver
– Grondeling • “barometer” • overvloed
1997-2000: protest van Gaia • Wet van 14.08.1986 >< Niet nutteloos (cfr. symbolisch en traditioneel karakter ) (min. Landbouw)
• Proces (& maatschappelijk debat): – Pijn: “vermoeden”, “niet uitspreken”, “verdoofd door de wijn”… (biologen, dierenartsen …) – Cultuurhistorisch belang (prof. S. Top), 1599
1997-2002: proces (uitspraken) – Correctionele Rechtbank (Oudenaarde) • Zie eregenodigden 1986-2000 (gezagsdragers, juristen …)
– Hof van Beroep (Gent) • Welzijn van deze visjes (= aasvis) is geen doel • Uitzonderlijk cultuurhistorisch gebeuren met religieuze component >>> niet nutteloos
– Hof van Cassatie • Begrip “nutteloos” correct gehanteerd
1997-2002: proces (resultaten) – “Visjes drinken” toegelaten, maar beperkt tot deken en stadsbestuur (= compromisvoorstel & historisch gegeven)
- Mediatisering • (+) naambekendheid • (- ) eenzijdige berichtgeving (zwart/wit) → polarisering
– Sensibilisering van de erfgoedgemeenschap – Belang van wetenschappelijk onderzoek en duiding
– Juridische erkenning van de eigenheid van erfgoed
PAUZE
Belgische Valkerij Federatie “Valkeniers.be” Fédération Belge de la Fauconnerie
22
Wat is valkerij? lederbewerking
(roof-)vogelgeneeskunde
Literatuur en poëzie
biodiversiteit
kweek en incubatie
biotoop- en natuurbeheer
educatieve voorstelling
…
verenigingsleven
Belgische Valkerij Federatie “Valkeniers.be” Fédération Belge de la Fauconnerie
23
Unieke relatie tussen mens & roofvogel
Belgische Valkerij Federatie “Valkeniers.be” Fédération Belge de la Fauconnerie
24
Vragen en noden die de valkerij ervaart
Belgische Valkerij Federatie “Valkeniers.be” Fédération Belge de la Fauconnerie
25
Valkerij tot uw dienst
Belgische Valkerij Federatie “Valkeniers.be” Fédération Belge de la Fauconnerie
26
De boodschap voor de toekomst
Belgische Valkerij Federatie “Valkeniers.be” Fédération Belge de la Fauconnerie
27
onbekend is onbemind
Belgische Valkerij Federatie “Valkeniers.be” Fédération Belge de la Fauconnerie
28
?
Belgische Valkerij Federatie “Valkeniers.be” Fédération Belge de la Fauconnerie
29
KONINKLIJKE ANGORA KLEINVEECLUB-BRUGGE vzw 1938 BRUGGE 2013
Ineke Steevens Immaterieel cultureel erfgoed en dieren. Samen naar een praktijkuitwisseling en een ethische code?
Garnaalvisserij te paard in Oostduinkerke
Gent - STAM | 20 september 2013
Wie zijn jullie en wat doen jullie?
Welke plaats nemen dieren hierbij in? Hoe ligt de relatie mens - dier, traditie-dier?
“You need to have a love for the sea and for the horse,” said the 50-year-old Debruyne, who has been fishing on horseback since he was a teenager.
“Often we like our horses more than our wives,” he added, grinning. “A horse doesn't talk back.” The China Post - August 19, 2013, 12:02 am TWN
Welke vragen en noden over de relatie traditie – dieren ervaart de gemeenschap (van binnen- en buiten uit)?
Hoe boden ze hier antwoorden op? Hoe gaan ze ermee om?
Wat is jouw wens voor de toekomst?
[email protected]
Dank U voor uw aandacht
Alle foto’s uit deze powerpoint copyright Dirk Van Hove@gemeentebestuur Koksijde, tenzij anders vermeld .
Gent - STAM | 20 september 2013
Tijd voor praktijkuitwisseling Moderator: Jorijn Neyrinck
Procedure Nederland met betrekking tot dierenrechten/dierenwelzijn • VIE (Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed) – Nationale Inventaris ICE Nederland • Voordrachtformulier: o.a. erfgoedzorgplan met knelpunten • Dierenwelzijn: aanvankelijk geen apart aandachtspunt – n.a.v. stevige discussies nu vast onderdeel procedure • Aanpak: extra vragenformulier bij betrokkenheid dieren (reflectie!) – aspect dierenwelzijn in kaart brengen binnen gemeenschap
• Experiment: openheid voor suggesties © Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed, vrijdag 20 september 2013
