..
..
In the Memory of Clear Water El Conquistador
Symphonie Brillante Rites
2 oktober, 19.30 uur Rodahal
Harmonie St. Michaël van Thorn dirigent Ivan Meylemans Wereldmuziekconcours Kerkrade Open Nederlandse Kampioenschappen 2011 wmc-broch.indd 1
26-08-11 14:35
Harmonie St. Michaël van Thorn
Jean Absil (1893-1974)
Rites
De Belgische componist Jean Absil studeerde compositie en orkestratie aan het Brussels conservatorium bij Paul Gilson. Hij won meerdere compositieprijzen, waaronder de Grand Prix de Rome in 1921. Hij doceerde aan het Brusselse conservatorium en aan de Chapelle Musicale Reine Elisabeth. Jean Absil ontwikkelde een persoonlijke compositiestijl. Zijn muzikale creativiteit resulteerde in een groot aantal composities, waaronder vijf symfonieën, diverse soloconcerten, pianomuziek, kamermuziek en veel vocale werken. Speciaal voor het harmonieorkest van de Belgische Gidsen componeerde Absil in 1952 een driedelig werk getiteld ‘Rites’ (rituelen). In de jaren zestig van de vorige eeuw kreeg Harmonie St.Michaël van Thorn als eerste orkest, naast de Muziekkapel van de Belgische Gidsen, toestemming van Jean Absil persoonlijk om Rites uit te voeren. Dat gebeurde in 1972 voor het eerst en twee jaar later,
als keuzewerk in de hoogste afdeling van het Wereldmuziekconcours te Kerkrade, opnieuw. Bijna zestig jaar na het ontstaan behoort Rites nog steeds tot het kernrepertoire voor harmonieorkest. Het is door het Wereldmuziekconcours aangewezen als verplicht werk voor de Concertdivisie Harmonie van de Open Nederlandse Kampioenschappen 2011. ‘Rites’ valt niet alleen op wat betreft de technische moeilijkheidsgraad, maar ook vanwege het bijzondere klankidioom, dat zowel impressionistische kenmerken heeft in de traditie van Debussy en Ravel, als invloeden van Strawinsky’s Sacre du Printemps. Het eerste deel is getiteld ‘Pour saluer l’aurore’ (Om de dageraad te begroeten). Het is een muzikale beschrijving van het aanbreken van dag. Uit het langzame en onbestemde beginthema ontstaat een lofzang op het zonlicht dat doorbreekt terwijl de natuur ontwaakt. Het muzikale hoofdthema neemt naar het einde toe langzaam in hevigheid toe. Het tweede deel heet ‘Pour conjurer les esprits’ (Om de geesten op te roepen). Het begint met een mysterieus bezweringsthema dat onbekende machten oproept. Plotseling worden de geesten ontketend. Ze verschijnen massaal, dwarrelen en botsen tegen elkaar en zaaien paniek. Uiteindelijk komen de gemoederen weer tot rust. Het derde deel ‘Pour fêter le soleil’ (Om de zon te vieren) is een imposante hommage aan de zon. Het feest van de zon wordt gevierd met een ritmische dans en een heftig drinkgelag. Het dansthema wordt afgewisseld het dageraadthema uit het eerste deel. Naar het slot toe wordt de dans steeds heftiger en eindigt het stuk in een orkestrale climax.
02 wmc-broch.indd 2
26-08-11 14:35
Wereldmuziekconcours Kerkrade Open Nederlandse Kampioenschappen 2011
Maurice Hamers (1962)
El Conquistador
Falko Hönisch, bariton
Maurice Hamers studeerde trompet en directie aan het Conservatorium te Maastricht. In 1989 won hij de Zilveren Dirigeerstok op het Wereldmuziekconcours te Kerkrade. Hij dirigeerde gerenommeerde amateurorkesten en was van 1995 tot 2000 dirigent van de Marinierskapel der Koninklijke Marine. Tegenwoordig is hij als docent hafa-directie verbonden aan het conservatorium in het Duitse Augsburg. Verder is hij een veelgevraagde workshopleider en gastdirigent. Hij componeerde werken voor zowel fanfare- als harmonieorkest. De composities van Maurice Hamers zijn meestal programmatisch van opzet en kenmerken zich door een modern maar toegankelijk klankidioom.
Zuid- en Midden-Amerika hele volkeren uitmoordden om macht en rijkdom te vergaren. De titel is symbolisch en staat voor alle ‘veroveraars’ op deze aarde en hun drang om op grote of kleine schaal te heersen en te bezitten. De tekst in ‘El Conquistador’ is van de componist zelf en is een kritische reflectie op de soms meedogenloze en menselijke drang naar macht en bezit en de moeilijkheid om in het reine te komen met de negatieve gevolgen daarvan. In dit oorspronkelijke werk voor harmonieorkest en zangstem wordt aan de Conquistador door een engel de mogelijkheid geboden om zijn leven opnieuw te leven en het Kwaad af te zweren. (‘Entscheide dich.’) De engel is hoogstwaarschijnlijk de aartsengel Michaël, die als leidinggevende goddelijke gezant de opdracht heeft om het op te nemen tegen de machten van het Kwaad. (Symbolisch in de tekst ‘die Finsternis’.) In het reine komen met het verleden blijkt voor de Conquistador moeilijker te zijn dan verwacht. Hij zal, net als alle andere ‘veroveraars’ op deze aarde, tijd nodig hebben om tot bezinning te komen en de oude gewoonten moeten loslaten. Uiteindelijk komt de veroveraar tot bezinning en het besluit om meer mededogen en liefde toe te laten in zijn (nieuwe) leven. (‘Trete ins Licht hinein.’) De solistische rol van de Conquistador wordt vertolkt door de Duitse bariton Falko Hönisch.
De titel van de compositie ‘El Conquistador’ (1994), voor harmonieorkest en bariton, refereert letterlijk aan de Spaanse veroveraars die in de 16e eeuw in naam van de kerk in
03 wmc-broch.indd 3
26-08-11 14:35
Harmonie St. Michaël van Thorn
bariton
Falko Hönisch
De Duitse bariton Falko Hönisch studeerde zang, piano en orkestdirectie aan de conservatoria van Karlsruhe, Lübeck en Stuttgart. Hij volgde masterclasses bij onder andere Gundula Janowitz, Brigitte Fassbaender, Catarina Ligendza, Julius Drake, Malcom Martineau en Tom Krause. In 2007 ontving hij een studiebeurs van de Duitse Richard-Wagnervereniging. In Nederland was hij prijswinnaar van het 45e Vocalistenconcours in Den Bosch. in Denemarken was hij laureaat van de Lauritz Melchior-muziekwedstrijd voor Wagnerstemmen. Ook in zijn geboorteland won hij diverse prijzen: onder andere recent de publieksprijs van het 6e internationale zangconcours voor Wagnerstemmen in Karsruhe en van het ARD-concours in München. Hij trad op met de symfonieorkesten van München, Düsseldorf, Bochum en Kassel, met Sinfonietta Köln en het Bach
Collegium Stuttgart. In Nederland werkte hij onder andere samen met het Brabants Orkest, het Limburgs Symfonie Orkest en de Radio Kamer Filharmonie. Falko Hönisch is actief in zowel het opera-, oratorium- en liedgenre. Als jonge lyrische bariton zong Falko Hönisch bij diverse operahuizen belangrijke baritonrollen: Graf Almaviva in Mozart’s Le Nozze di Figaro, Papageno and Sprecher in Die Zauberflöte, Gabriel von Eisenstein in Strauss’ Die Fledermaus, Graf Eberbach in Lortzing’s Der Wildschütz and Wolfram von Eschenbach in Wagner’s Tannhäuser. In die laatste rol maakte in Triëst in het theater ‘Giuseppe Verdi’ ook zijn Italiaanse debuut. In juli 2010 zong hij Hans Castorp in de wereldpremière van Gregory Vajdas’ opera Der Zauberberg onder auspiciën van het Young Artists Music Festival in Davos, Zwitserland. Met zijn rol van Petrus/Basso in de Johannes Passion maakte Falko Hönisch zijn debuut bij de Nationale Reisopera.
04 wmc-broch.indd 4
26-08-11 14:35
Was soll ich tun, wie soll ich mich entscheiden Es gibt keine Ruhe, wer erleichtert Leiden Wozu soll ich mich so quälen Kann mir jemand Antwort geben Hat es Wert zurück zu gehen, Was soll ich tun. Ein Engel trat hervor, gab mir die Wahl zurürck zu kehren Entscheide dich für Dunkelheit oder für neues Leben Entscheide dich, triff deine Wahl Das Leben jetzt ist eine Quahl Ins Licht hinein. Ich war jung, noch viele Träume, Träumte so und vergaß die Ewigkeit Auf der Suche Mitleid für den Jenigen der so versagt, Der ohne wahre Liebe lebt. Dunkelheit, die Nacht fällt ein ‘Entscheide dich’, sagte der Engel ‘Gib Antwort, sei gewarnt Nie mehr die alten Schwächen’. Die Nacht fällt ein, Furcht schlägt zu Viel Angst für dass Licht Es scheint oh so hell Es geht so schnell. So viele Wege können wir gehen sich zu entscheiden, Sie nicht umgehen nur zum Vergnügen, wirft man mir vor Sie nannten mich El Conquistador. Lebensfreude, Finsternis Was zu wählen menschlich ist Nur das Böse gab mir dass Aus dem Zweifel wuchs der Hass Strafe war die Dunkle Nacht Hat mir seelisch umgebracht. Trete in dass Licht hervor Schwöre ab den Conquistador Aus dem Zweifel. Ein neues leben ist nicht Leicht, Aber gibt mir schliesslich gerechtigkeit Drumm hört mir zu, seit bereit Lebt nur für Ewigkeit Ewigkeit, Ewigkeit, Ich bin bereit, Ich bin bereit.
Wat moet ik doen, welk besluit moet ik nemen. Er komt geen rust, wie verzacht het lijden Waarom moet ik me zo kwellen Kan iemand me antwoord geven. Heeft het waarde terug te keren. Wat moet ik doen. Een Engel kwam te voorschijn, gaf me de keuze terug te keren Kies voor donkerte of voor nieuw leven Neem een beslissing, maak een keuze Het leven is een kwelling Ga naar het licht. Ik was jong, nog vele dromen Droomde en vergat de eeuwigheid Op zoek Compassie voor diegene die zo faalt Die zonder ware liefde leeft. Duisternis, de nacht begint ‘Maak een keuze’ zei de Engel ‘Geef antwoord, wees gewaarschuwd, ‘Nooit meer de oude zwakheden’. De nacht begint, vrees slaat toe Veel angst voor het licht Het is zo fel Het gaat zo snel. Vele wegen leiden naar een beslissing Ze vermijden alleen voor het plezier, verwijt men mij Ze noemden me El Conquistador. Levensvreugde, duisternis Wat te verkiezen menselijk is Alleen het Boze gaf me dat Uit de twijfel groeide de haat Vergelding was de donkere nacht Heeft mijn geest te gronde gericht. Stap naar voren in het licht Zweer de Conquistador af Weg met de twijfel. Een nieuw leven is niet gemakkelijk Maar geeft me uiteindelijk gerechtigheid Luister daarom naar mij, wees bereid Leef alleen voor de Eeuwigheid Eeuwigheid, Eeuwigheid Ik ben bereid, ik ben bereid.
05 wmc-broch.indd 5
26-08-11 14:35
Harmonie St. Michaël van Thorn
Erkki-Sven Tüür (1959)
In the Memory of Clear Water (Nederlandse première)
‘In the Memory of Clear Water’ is een oorspronkelijke compositie voor blazers van de hedendaagse Estlandse componiste Erkki-Sven Tüür, die samen met Arvo Pärt de drijvende kracht achter de hedendaagse Estlandse klassieke muziek is. Hij begon zijn muzikale opleiding op dwarsfluit en slagwerk, en studeerde vervolgens compositie aan de Muziekacademie van Tallinn. Na een aantal jaren zelf compositieles gegeven te hebben, wijdde hij zich geheel aan het componeren. In zijn composities is de invloed van minimal music aanwezig, als ook zijn achtergrond als slagwerker. Tüür schrijft zowel tonale als atonale muziek.
De American Wind Symphony Orchestra reist met een speciaal ontworpen schip, dat ook als drijvend podium fungeert, de wereld rond om aandacht te vestigen op de vervuiling van het water op onze aarde en de negatieve gevolgen daarvan voor mens en natuur. Tüür wil met zijn stuk aansluiten bij die bezorgdheid. ‘In the Memory of Clear Water’ kent een blazersbezetting met (alt)fluiten, (alt)hobo’s, (contra)fagotten, (bas)klarinetten, hoorns, trompetten, bastuba’s, trombones en bastrombones, aangevuld met slagwerkensemble. In deze bijzondere compositie strijden twee elementen om de voorrang. Enerzijds het stromende en borrelende heldere en schone water, uitgebeeld door ritmische motieven en consonante akkoorden in trompetten, melodische slagwerkerinstrumenten, klarinetten, (alt)fluiten en (alt)hobo’s. Anderzijds de dreigende en oprukkende vervuiling van het water die wordt verklankt door dreigende motieven en dissonante akkoorden in trombones, hoorns, bastuba’s, lage houtinstrumenten en lage slagwerkinstrumenten zoals gong, toms en pauken. Harmonie St. Michaël brengt met deze uitvoering ‘In the Memory of Clear Water’ in premiére in Nederland.
In 1990 componeerde hij in opdracht van American Wind Symphony Orchestra een kort stuk getiteld ‘In the Memory of Clear Water’(‘Ter herinnering aan schoon water’).
06 wmc-broch.indd 6
26-08-11 14:35
Wereldmuziekconcours Kerkrade Open Nederlandse Kampioenschappen 2011
Ida Gotkovsky (1933)
Symphonie Brillante
orkesten in de concert-divisie tijdens het 11e WMC in 1989. De symfonie bestaat uit twee delen. Het langzame eerste deel (Arioso – Lento) bestaat hoofdzakelijk uit een zeer lange en zachte melodische lijn. Deze wordt door de klarinetgroep gepresenteerd, en daarna overgenomen door dwarsfluit, basklarinet en altsaxofoon. De begeleiding blijft rustig en statisch. In het tweede deel (Prestissimo con brio) ontwikkelt zich een zeer snel contrapuntmotief dat uitmondt in een fortissimo dat door de koperblazers gedomineerd wordt. De symfonie eindigt zeer ritmisch en virtuoos.
Ida Gotkovsky groeide in een muzikale omgeving op, als dochter van een violist. Zij studeerde behalve piano ook compositie aan het conservatorium van Parijs bij Nadia Boulanger. Haar composities worden gekenmerkt door een grote creativiteit en zijn geschreven in een universele en hedendaagse muzikale taal en een strikte en strenge structuur. Voor haar composities kreeg Ida Gotkovsky verschillende prijzen en onderscheidingen, waardoor zij al snel bekend werd buiten Frankrijk. Haar composities worden wereldwijd uitgevoerd. Ook is zij was een veelgevraagd jurylid bij internationale muziekwedstrijden. De Symphonie Brillante werd geschreven in opdracht van het Wereldmuziekconcours te Kerkrade als verplicht werk voor de harmonie-
07 wmc-broch.indd 7
26-08-11 14:35
Meer informatie: www.harmoniethorn.nl
Harmonie St. Michaël van Thorn Sinds de oprichting in 1863 heeft Harmonie St.Michaël zich ontwikkeld tot een symfonisch blaasorkest met internationale faam. Het orkest trad op in vele Nederlandse schouwburgen en in nagenoeg alle grote Nederlandse concertzalen. De afgelopen twee decennia gaf het orkest ruim 200 concerten in meer dan 50 verschillende concertzalen en theaters in binnen- en buitenland en bereikte op die manier bijna 70.000 luisteraars. In die periode werden bijna 250 verschillende composities gespeeld, in totaal bijna 20 uur radio-opnamen gemaakt en 8 audio CD’s uitgebracht. Harmonie St. Michaël was onder andere jarenlang vaste gast in de concertserie ‘Symfonische blaasmuziek’ van de KRO-radio in de grote zaal van Muziekcentrum Vredenburg te Utrecht. Tussen 2003 en 2008 werkte het orkest, op uitnodiging van Opera Studio Amsterdam, mee aan een jaarlijkse concertserie met jong zangtalent. Sinds 1998 is Harmonie St.Michaël jaarlijks te gast in de Concertzaal Tilburg in de serie Verrassende Ontmoetingen en verzorgt het orkest jaarlijks het slotconcert van het Grachtenfestival Amsterdam en/of het Grachtenfestival aan de Maas. Harmonie St.Michaël werd vele malen gelauwerd op (inter-) nationale muziekwedstrijden, onder andere op Wereldmuziekconcours te Kerkrade waar het orkest drie maal de allerhoogste muzikale onderscheiding ontving.
De samenwerking van Ivan Meylemans met Harmonie St.Michaël van Thorn gaat terug tot 1996. Hij trad sindsdien meermalen als trombonesolist met het orkest op. Vanaf 2005 is hij bij St.Michaël ook als dirigent een graag geziene muzikale persoonlijkheid. Hij studeerde trombone, slagwerk en piano aan de conservatoria van Leuven en Gent en orkestdirectie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Als trombonesolist won hij vele nationale en internationale muziekwedstrijden. In 1992 werd hij benoemd tot solotrombonist van het Filharmonisch Orkest van de Belgische Radio en Televisie (BRT). Van 1994 tot 2007 was hij solotrombonist van het Koninklijk Concertgebouw Orkest te Amsterdam. In 2002 won hij onder andere de internationale dirigentenwedstrijd ‘Vakhtang Jordania’ in Kharkov (Oekraïne) en was hij finalist van de ‘Donatella Flick Conducting Competition’ in London. Vanaf 2004 is hij vaste assistent van Mariss Janssons bij het Concertgebouworkest. In juni 2005 werd Meylemans onderscheiden met de prijs voor veelbelovende jonge musici van het Koninklijk Concertgebouworkest. Hij is inmiddels in binnen- en buitenland een veel gevraagde dirigent bij zowel symfonieorkesten als gerenommeerde blaasorkesten.
wmc-broch.indd 8
vormgeving: www.crasborn.nl
Ivan Meylemans
26-08-11 14:35
