in het kort
Identiteit &
Zorgvisie
Inhoudsopgave 1. Evangelische zorg voor bijzondere mensen
3
2. De Bijbel: de basis van de zorg
4
3. Louteringsmodel
6
4. 7C model
7
C1: Cliënt
8
C2: Context
10
C3: Coach
11
C4: Connectie
12
C5: Cyclisch
13
C6: Care/Cure
14
C7: Charismata
14
5. Commissie identiteit, ethiek en methodiek
17
6. Literatuur en overdenking
18
Vragen voor gesprek of ter reflectie
18
Om verder te lezen
19
2
1
Evangelische zorg voor bijzondere mensen Met gepaste trots prijkt in het logo van Profila Zorg: 'evangelische zorg voor bijzondere mensen'. Profila Zorg zegt dus evangelische zorg te bieden. Maar wat is 'evangelische zorg'? Waarin onderscheidt zich evangelische zorg van 'nietevangelische zorg'? En hoe krijgt evangelische zorg vorm in de dagelijkse zorgpraktijk? Evangelische zorg is zorg met de Bijbel open. Profila Zorg wil evangelische kwaliteitszorg bieden aan mensen met een verstandelijke beperking, autismespectrumstoornis en psychiatrische problematiek, met of zonder een justitiële achtergrond. De zorg kenmerkt zich door onderlinge liefde, aandacht voor de hele mens en openheid voor Gods betrokkenheid. Deze evangelische zo r g v i s i e i s ve r t a a l d n a a r e e n zorgmodel: het 7C model. In deze brochure wordt de evangelische zorgvisie en het zorgmodel nader toegelicht. Identiteit, dat ben jij! Iedere individuele medewerker binnen Profila Zorg vertegenwoor-
digt de evangelische identiteit van de organisatie. Alle woorden die geschreven staan wegen niet op tegen de waarde van een medewerker die vanuit een persoonlijke relatie met God aan zijn dagelijks werk invulling geeft. Door biddend betrokken te zijn bij het gehele leven van de cliënt, door integer te rapporteren, de MI-melding in te vullen, een collega een waarderend compliment te geven, kortom door 'gewoon je werk te doen' alsof het voor God zelf is, wordt de evangelische identiteit van Profila Zorg zichtbaar. Juist deze eenvoudige zaken, waar we ons vaak nauwelijks bewust van zijn, die ademen Gods Geest en brengen de cliënten, collega´s en onszelf tot bloei.
3
De Bijbel: de basis voor de zorg In de statuten van Profila Zorg (art. 2) staat: 'De grondslag van de stichting is de Bijbel als onfeilbaar woord van God, zoals het, geïnspireerd door de Heilige Geest, tot ons is gekomen.' Daarom willen we luisteren naar wat de Bijbel ons te vertellen heeft over God, de mens, het menselijk lijden, verlossing, herstel en Gods Koninkrijk. Binnen Profila Zorg werken we met de Bijbel open.
De mens: beelddrager van God In Genesis 1 lezen we dat God de Schepper is van hemel en aarde. Hij schiep de mens als kroon op de schepping, als beelddrager van God. En dat bepaalt hoe we binnen Profila Zorg tegen de ander aankijken: we mogen in collega's en cliënten God ontmoeten. God is Degene die het leven heeft gegeven en daarom is ieder leven waardevol.
Voor de Bijbelcitaten is gebruik gemaakt van de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) van het Nederlands Bijbelgenootschap (2004).
Gebrokenheid en verlossing Het verhaal in Genesis gaat verder met de mens die ontrouw is aan God. In deze zondeval (Gen. 3) wordt de hele schepping meegesleept. Hiermee is het kwaad, pijn, ziekte en dood een deel van de werkelijkheid geworden. De zonde drijft een wig tussen God en mens: we kunnen niet meer leven in verbondenheid met degene die ons het leven heeft gegeven. We zien de gevolgen hiervan om ons heen in de neiging om voor het kwade of het onvermogen om voor het goede te kiezen. Ook ziekte, psychiatrische problematiek, uitzichtloosheid en aangeboren afwijkingen zijn deel geworden van het leven. Maar het kwaad, hoe ingrijpend ook,
4
heeft niet het laatste woord. God heeft zich niet afgewend van het werk waarmee Hij begonnen is. Hij heeft ingegrepen door één van ons te worden, zodat Hij letterlijk met ons mensen meeleeft. Jezus, Gods Zoon, heeft als mens op de aarde gewoond, en heeft door Zijn werken, onderwijs en lijden de mens laten zien wie God is. In Zijn sterven heeft Hij alle gebrokenheid op Zich genomen en de machten van de dood overwonnen. Als eerste van de mensheid is Hij opgestaan uit de dood! Jezus is onze voorganger in het nieuwe leven, dat we in verbondenheid met Hem mogen leven. Gods Koninkrijk: verwachting voor het heden Het lijden is nog een dagelijkse realiteit. Profila Zorg wil een hoopvol antwoord zijn op het lijden dat we om ons heen zien. Jezus is daarin ons voorbeeld. Hij was er voor de mensen die het moeilijk hadden. Door naast hen te gaan staan, hen lief te hebben, het gesprek aan te gaan en door voor hen te bidden, bracht hij licht in de duisternis van de lijdende mens. Maar we hoeven ons niet neer te leggen bij de
2
gebrokenheid. We weten dat met de opstanding van Christus en de uitstorting van de Heilige Geest Gods koninkrijk zichtbaar is geworden. We geloven dat God ook vandaag nog betrokken is bij de cliënten en medewerkers van Profila Zorg. We mogen verwachten dat God door gebed in wil grijpen in de levens van cliënten en medewerkers, door bevrijding, herstel en genezing te
geven. Gebed is daarom een belangrijk onderdeel van het werk binnen Profila Zorg. De spanning die bestaat tussen enerzijds het accepteren van het lijden en anderzijds het verwachtingsvol uitstrekken naar God, willen we niet oplossen. Dit blijft iedere dag en in iedere concrete situatie een zoektocht.
5
Louteringsmodel
3
Profila Zorg biedt kwalitatief hoogwaardige evangelische zorg. Er zijn veel goede, wetenschappelijk onderzochte en in de praktijk getoetste behandelmethodieken. Profila Zorg wil hier graag mee werken. Methodieken zijn echter gekleurd door de overtuigingen van de ontwikkelaar. Daarom wil Profila Zorg eerst inhoudelijk nadenken over de methodiek, om te toetsen of en op welke wijze deze kan worden toegepast binnen onze zorgvisie.
Vanuit welk mensbeeld heeft de methodiek vormgekregen? Welke zingeving wordt in de methodiek geformuleerd? Hoe wordt in de methodiek omgegaan met relaties (God, zelf, de ander, de wereld)? Wat voor centrale waarden kent de methodiek? Wat is het doel van de methodiek? Welke middelen worden er gebruikt om dit doel te bereiken?
We gebruiken hiervoor een bewerking van het Louteringsmodel zoals deze is opgesteld in het boek 'Helpen met de Bijbel' (Vriese & Barrett, 1986). Het louteren van een behandelmethodiek is te vergelijken met het vervangen van de fundering van een huis. Als het huis goed gebouwd is dan komt het sterker te staan, als het scheef zakt of instort dan is het een onbewoonbaar huis. Het louteringsproces bestaat uit de volgende stappen: 1. Een methodiek wordt geanalyseerd en de vooronderstellingen worden in kaart gebracht. 2. De vooronderstellingen worden getoetst aan de hand van richtlijnen die we hebben gebaseerd op de Bijbel. Zo nodig worden nieuwe vooronderstellingen geformuleerd.
Wat wordt ons over de methodiek duidelijk uit openbaring door middel van Bijbelstudie, gebed en gesprek?
Toetsstenen Er zijn een aantal toetsstenen die helpen bepalen of een methodiek 'gebouwd' is op een bij Profila Zorg passend fundament. Deze staan in het blauwe kader hiernaast. De commissie identiteit, ethiek en methodiek (zie hoofdstuk 5) is verantwoordelijk voor het louteren va n m e t h o d i e ke n . D o o r d e u i tgangspunten van onze zorg continu te doordenken en te toetsen streeft Profila Zorg ernaar om ook op methodisch vlak evangelische zorg te verlenen.
Toetsing aan praktijk
Methode
Wat zijn de vruchten van de therapie / methodiek?
3. De methodiek wordt in overeenstemming gebracht met de nieuw geformuleerde vooronderstellingen. 4. De nieuwe methodiek wordt getoetst aan (of wetenschappelijk onderzocht in) de praktijk en zo nodig bijgesteld om maximale effectiviteit te behalen.
(evidence based / best practice)
• Eigen vooronderstellingen • God buiten beschouwing
6
Toetsing & Loutering (Bijbel en zorgvisie)
• Getoetste vooronderstellingen • God centraal
Evangelische methodiek (Profila Zorg)
4
Het 7C-zorgmodel
1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)
Om eenheid aan te brengen in alle verschillende vormen van zorgverlening die Profila Zorg aanbiedt is een zorgmodel ontwikkeld. Hierin staan zeven C-woorden centraal: Cliënt, Context, Coach, Connectie, Cyclisch, Care/Cure en Charismata. Het 7C-zorgmodel brengt de evangelische zorgvisie, het Bijbelse mensbeeld en gelouterde methodieken bij elkaar. Aan de hand van deze zeven C's kunnen we de unieke kenmerken van een evangelische zorgvisie beschrijven.
Cliënt Context Coach Connectie Cyclisch Care/Cure Charismata
Charismata Begeleidings plan
Care / Cure
Cliënt
Coach hart
Connectie
hart
Uitvoeren zorg
Context
Context Evaluatie
Cyclisch
7
C1: Cliënt
Cliënt
De cliënt staat centraal in de zorg. Om de cliënt zo goed mogelijk te kunnen dienen is het van belang om een mensvisie te ontwikkelen. De Bijbelse basis hiervoor hebben we besproken in hoofdstuk 2. Dit willen we uitwerken in een model. Hierbij realiseren we ons dat een model altijd een vereenvoudiging is van de werkelijkheid, maar wel helpt om de zorg op een goede wijze te kunnen ondersteunen.
God af. De gerichtheid van het hart doortrekt alle aspecten van het mens-zijn (je denken, handelen, geestelijk leven etc.). Het hart ligt buiten de (directe) invloedssfeer van de zorg. Daar waar de mens zich richt op God en Hem ontmoet, daar stopt het menselijk begrijpen. Toch is de zorg om het hart van de cliënt en van de medewerker wellicht de belangrijkste zorg die we kunnen bieden.
Holistische zorg Profila Zorg biedt langdurige zorg voor de gehele mens. Als Paulus spreekt (in I Thes. 5:21) over 'geest, ziel en lichaam' wil hij hiermee niet een zorgmodel schetsen, maar bidt hij voor heiligheid in alle aspecten van de mens. Het is van belang om in de zorg de heelheid van de mens voor ogen te hebben.
Het lichaam (soma) Het lichamelijke aspect omvat het fysieke leven van de mens: chemische processen op celniveau, neurotransmitters, hormoonhuishouding, hersenen, zenuwstelsel, spijsvertering, voortplanting etc. Lichamelijk lijden en gebrokenheid (in de vorm van ziekte, een beperking of aandoening) bestaat uit een verstoring van de normale, gezonde lichamelijke processen. Hierbij valt te denken aan een gebrek aan insuline, een overschot van een bepaalde neurotransmitter, een verstoring van de hormoonhuishouding, een aangeboren hersenafwijking, een gebroken been etc.
De gehele mens kunnen we vergelijken met wit licht. Pas als het licht op een prisma schijnt, valt het uit elkaar in verschillende kleuren. Zo kunnen we de mens benaderen vanuit verschillende aspecten, maar kunnen we hem niet begrijpen vanuit of reduceren tot één aspect. Binnen Profila Zorg staat de coach (mentor) garant voor deze zorg voor de cliënt in alle aspecten. De coach wordt daartoe toegerust door verschillende ondersteunende disciplines.
hart
Context
Het hart In het hart 'zijn de uitgangen des l e v e n s ' ( S p r. 4 : 2 3 ) . H e t h a r t bepaalt de spirituele gerichtheid: d e m e n s i s i n d e k e r n va n z i j n wezen of gericht op God, of van
8
Binnen de gezondheidszorg is het lichamelijke het specialisatiegebied van de arts. Voor Profila Zorg ligt de complexe lichamelijke zorg buiten haar expertisegebied. Voor het ondersteunen van de lichamelijke zorg zijn specialisten en artsen (in de vorm van een verpleeghuisarts, een psychiater en verscheidene huisartsen) bij de zorg betrokken. Daarnaast krijgt de dagelijkse reguliere zorg voor het lichamelijke aspect vorm bij de begeleiders.
Hierbij kun je denken aan het verstrekken van medicatie, het ondersteunen in de persoonlijke verzorging van de cliënt, het stimuleren van voldoende beweging en het bieden van goede voeding. De ziel (psyche) Het Griekse woord voor ziel is psyche. De leer van de ziel is uitgegroeid tot een wetenschappelijke discipline, namelijk de psychologie. Van oudsher wordt een aantal functies toegeschreven aan de menselijke psyche: de affectieve functies (het relationele, emotionele), de cognitieve functies (gedachtes en de verwerking daarvan) en de conatieve functies (de wil en intenties). We kunnen in het psychische aspect verschillende niveaus onderscheiden. Dit wordt duidelijk als we nadenken over verschillende therapievormen. Gedragstherapie richt zich op het uiterlijke gedrag, de buitenkant, en wil door het gedrag te normaliseren de cliënt herstel bieden. Cognitieve gedragstherapie richt zich daarentegen op de grondovertuigingen en kerngedachtes van de cliënt, meer de binnenkant dus. Psychisch lijden komt voort uit een verstoring van de normale, gezonde psychische processen.Voorbeelden zijn trauma's, depressies, angststoornissen, wanen etc. Het psychische aspect is het specialis-
me van de gedragskundige (o.a. de psycholoog en de orthopedagoog). Profila Zorg is als zorginstelling gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met een verstandelijke beperking en bijkomende (psychiatrische) problematiek. Gedragskundigen ondersteunen in het vormgeven van de begeleiding, en kunnen in complexe situaties directe zorg bieden. De geest (pneuma) H e t g e e s t e l i j ke a s p e c t va n d e mens heeft betrekking op zingeving, moraliteit en geestelijk leven. Het geestelijke is waar het leven boven het 'ik', het 'hier en nu' en het 'zichtbare' wordt uitgetild. Moraliteit betreft de vraag naar goed en kwaad. Dit speelt een rol in zowel het persoonlijke denken en handelen van de cliënt als in het goede en kwade waarmee de cliënt is geconfronteerd in zijn leven. Een evenwichtige visie op het lijden is hiervoor noodzakelijk. Maar ook christelijke thema's als 'zonde en schuld' vragen een zorgvuldige doordenking als het bijvoorbeeld gaat om een cliënt met een verstandelijke beperking die lijdt aan een psychose. Goed en kwaad hebben behalve op moraliteit ook betrekking op een Bijbels gefundeerde geestelijke wereldvisie. Het goede is het
9
geestelijke terrein van God. Bij dit goede geestelijke leven horen zaken als vreugde, heelheid, vrijheid, zinvolheid, verbondenheid etc. Het 'kwade' parasiteert op het goede: het misvormt wat in oorsprong goed is. Dit is het geestelijke terrein van Satan en hierbij passen thema's als gebondenheid, zonde en schuld, lijden, eenzaamheid, leegte, zinloosheid etc. Dit kwaad heeft niet het laatste woord. Het leven, sterven en opstaan van Christus heeft verlossing gegeven uit het leven in het kwade. Maar het kwade werkt verslavend, en heeft de neiging om mensen in een voortdurende greep te houden. Het verlenen van geestelijke zorg, door mensen de liefde van Jezus voor te leven, pastoraat, bevrijdend gebed, het (leren) belijden van zonde, het toepassen van ziekenzalving etc. kan een middel zijn om Gods koninkrijk door te laten breken in het leven van de cliënt. In de gezondheidszorg is het geestelijke aspect van de mens het terrein van de pastor. Binnen Profila Zorg komt geestelijke nood veelvuldig voor onder cliënten. Zorgbegeleiders geven dagelijks invulling aan de geestelijke zorg van de cliënt, door samen uit de Bijbel te lezen, te bidden met en voor de cliënt, liederen te zingen, pastorale gesprekken te voeren, etc.
Wat betekent dit mensbeeld voor de zorg? Lichaam, ziel, geest, context: al deze aspecten doen er toe in het leven van de cliënt, dus zijn zij ook van belang bij het bieden van zorg. Als iemand last heeft van psychische problematiek, bijvoorbeeld een depressie, dan is enkel psychotherapie niet voldoende. De depressie heeft namelijk invloed op zijn geestelijk welzijn ('waar is God?'), op zijn lichamelijke gezondheid ('ik heb geen trek meer in eten') en op zijn relaties ('ik heb geen behoefte meer aan persoonlijk contact'). We zullen daarom, als de cliënt dit wil, bidden met de cliënt, hem begeleiden bij de maaltijden en in gesprek gaan met zijn omgeving over de gevolgen van de depressie. We reduceren de problematiek niet tot een enkel aspect (geestelijk: 'hij moet worden bevrijd' of lichamelijk: 'antidepressiva'), maar we willen de cliënt multidisciplinair, naar geest, ziel, lichaam en context, hulp bieden.
C2: Context Een mens staat niet op zichzelf maar is ingebed in allerlei systemen. Hierbij kun je denken aan: gezin, familie, vrienden, woonomgeving, werk, opleiding, geloofsgemeenschap, geestelijke wereld, verenigingsleven, digitale netwerken, woonomgeving, etniciteit, sociaal economische status, land etc. Ieder systeem kent eigen normen en waarden en heeft een eigen cultuur waarbinnen de persoon zich beweegt, waar hij een geschiedenis
heeft en waarin de persoon bepaalde rollen vervult. Een systeem stelt eisen aan en heeft verwachtingen van een persoon. Leden van een systeem vormen een oordeel over de persoon. Dit beïnvloedt zijn (zelf)waardering en positie binnen de groep. Dit heeft allemaal effect op zijn welzijn. Het is van belang om de context en de invloed hiervan op de cliënt goed te begrijpen (en wellicht te gebruiken) om de cliënt te kunnen begeleiden. Lijden in contextuele zin kan bestaan uit eenzaamheid, gebrek aan participatie, over- of ondervraging, afwijzing, discriminatie, emotioneel of seksueel misbruik, verlies van een geliefde, culturele verschillen, etc. Veel van de cliënten binnen Profila Zorg worden, mede door hun (verstandelijke) beperking, niet begrepen of gewaardeerd door hun cont e x t . Z i j w o r d e n d i k w i j l s ove rvraagd en passen niet in de verwachtingspatronen van veel systemen. Profila Zorg heeft een aantal gedragskundigen in dienst die de contextuele zorg aan de cliënt vorm kunnen geven en/of de coaches kunnen ondersteunen in het leveren van deze zorg.
10
C3: Coach Profila Zorg wil werken met competente, geestvervulde medewerkers. Werken bij Profila Zorg is meer dan alleen een baan, het is een mogelijkheid om Gods liefde door te geven aan de ander. Het mensbeeld dat is uitgewerkt voor de cliënt kunnen we ook toepassen op de coach, de (mentor-)zorgbegeleider. Hart Profila Zorg vraagt aan haar medewerkers dat ze overtuigd christen zijn en van daaruit invulling willen geven aan hun werk. Er wordt geen onderscheid gemaakt in kerkelijke kleur. Tijdens het sollicitatiegesprek wordt gevraagd naar je geloof en ook later bij teamvergaderingen, bijeenkomsten en functioneringsgesprekken is dit een onderwerp van gesprek. Op deze manier kunnen we elkaar ondersteunen en opbouwen. Lichaam (soma) en ziel (psyche) Een goede lichamelijke en psychische gezondheid is van belang om je werk goed te kunnen doen. Profila Zorg wil de medewerker hierin stimuleren door het personeelsbeleid dat ze voert. Zo is er aandacht voor de arbeidsomstandigheden en het werken op een goede werkplek. Daarnaast krijgt iedere medewerker een persoonlijk ontwikkelingsplan waarin hij wordt gestimuleerd om zich te ontplooien en te scholen. Zowel op persoonlijk als op teamniveau is er coaching beschikbaar om te investeren in welzijn en werkplezier van de medewerker. Ook zijn er vertrouwenspersonen aanwezig wanneer er zaken zijn die je graag wilt bespreken en waarmee
je moeilijk bij je leidinggevende terecht kunt. Geest (pneuma) Om (naast lichamelijke en psychische) ook geestelijke zorg aan onze cliënten te kunnen bieden is het van belang dat de medewerker zelf geestelijk gezond is. Iedere medewerker krijgt een opleiding tot zorgprofessional, maar er zijn er maar weinig die geschoold zijn in de zaken die nodig zijn voor het verlenen van geestelijke zorg. Profila Zorg wil daarom coaching en scholing aanbieden om medewerkers kennis en ervaring op te laten doen met dit unieke aspect van zorg dat Profila Zorg wil bieden. Context (sociaal) De context van de coach omvat onder meer de organisatie van Profila Zorg. Profila Zorg moet zo zijn georganiseerd dat de coach zo optimaal mogelijk in staat is om hoge kwaliteit van evangelische zorg te bieden. Multidisciplinaire ondersteuning op het geestelijke, psychische en lichamelijke vlak is daarvoor van belang. In dit kader willen we eveneens wijzen op het leiderschap binnen de organisatie. Een dienende en inspirerende vorm van leiderschap is van groot belang om een goede kwaliteit van de evangelische zorg te bieden.
11
C4: Connectie Liefde, zoals we van Christus hebben geleerd, is de basis van de zorg. De relatie wordt niet primair gekarakteriseerd door de cliënt– coachrelatie, maar door de wetenschap dat beide door God geliefd, of meer nog, dat beide Zijn beelddrager zijn. De cliënt mag in de medewerker en de medewerker mag in de cliënt God ontmoeten. Dit maakt dat het uitgangspunt van de relatie een onvoorwaardelijke waarderende houding is. Veel cliënten hebben, door hun beperking en bijkomende problematiek,
een verleden van overvraging, onbegrip en afwijzing achter de rug. Dit heeft diepe sporen achtergelaten in de cliënt. Profila Zorg wil helende relaties aangaan met de ander, waarin de cliënt mag ervaren dat hij er mag zijn. Dit betekent dat we ons focussen op het goede gedrag van de cliënt en dat benoemen en waarderen in het geven van feedback. Eigen aan d e rel at i e i s d at feed b ac k wederzijds mag zijn. Negatief gedrag wordt waar mogelijk genegeerd. Enkel grensoverschrijdend gedrag moet worden gecorrigeerd
12
door het bieden van een instructie waarom dit gedrag ongewenst is en welk gedrag de cliënt in dit geval beter zou kunnen laten zien. Vergeven en vergeving vragen speelt een belangrijke rol in het herstellen van een relatie na een conflict of probleem. Voor het aangaan van de relatie met de cliënt is goede communicatie van groot belang. Profila Zorg wil vanuit de methodiek 'Totale communicatie' investeren in de relatie met de cliënt waarmee het soms moeilijk is om goed te communiceren.
C5: Cyclisch Cyclisch werken is een werkwijze waarin de zorg continu wordt doordacht en aangepast aan de ontwikkelingen van de cliënt en zijn omgeving. De persoonlijke coach van de cliënt speelt hierin een belangrijke rol. Begeleidingsplan: In overleg met de cliënt, de belangenbehartiger en het multidisciplinaire team wordt er door de coach een begeleidingsplan opgesteld. Het begeleidingsplan is vormgegeven vanuit de zorg- en mensvisie van Profila Zorg. Hierin wordt een perspectief voor en zorgvraag van de cliënt beschreven. In dit plan worden doelen opgesteld en uitgewerkt in meetbare werkpunten. Hiermee gaat de cliënt aan de slag, met behulp van het team dat om hem heen staat .
Indicatie stellen (CIZ) Zorgarrangement
Beeldvorming - perspectief Wensen & zorgvraag, competentieanalyse, netwerkanalyse, etc.
Rapportage: De uitvoering van de zorg wordt vastgelegd in de rapportage, zodat na een maand de coach kan bepalen of de begeleiding nog naar wens is en of de werkpunten moeten worden bijgesteld. Na een (half-)jaar worden de doelen geëvalueerd in het multidisciplinaire team.
Doelen stellen Begeleidingsplan
Werkpunten opstellen Werkplan, signaleringsplan
Zorg uitvoeren
Evaluatie en bijstelling: Het is belangrijk dat de ontwikkelingen van de cliënt nauwkeurig worden gevolgd zodat de zorg voor de cliënt passend en uitdagend blijft. Zorg bieden is een proces dat gericht is op de ontwikkeling van de cliënt. De coach, degene die de cliënt persoonlijk kent, houdt deze ontwikkeling in de gaten en zorgt dat het team om de cliënt heen de juiste zorg blijft bieden.
Rapportage op doelen
Evaluatie van werkpunten Maandraportage, bijgesteld werkplan
Evaluatie van doelen Bijgesteld begeleidingsplan
13
C6: Care/Cure Goede zorg voor de hele mens wordt ondersteund door verschillende vormen van hulpverlening die Profila Zorg aanbiedt. Gelouterde zorgmethodieken geven begeleiders praktische handvatten voor de dagelijkse zorg. Hierin worden zij ondersteund door een multidisciplinair team. Voorbeelden hiervan zijn: muziektherapie, psycho-educatie, zelfstandigheidstrainingen, ergotherapie en fysiotherapie. Ook biedt Profila Zorg dagbesteding gericht op ontwikkeling en maatschappelijke participatie, aansluitend bij de mogelijkheden van de cliënt. Daarom heeft Profila Zorg onder meer twee zorgboerderijen. Bij Profila Zorg krijgen veel uiteenlopende thema's ruim de
C7: Charismata De term charisma is afkomstig van het Griekse woord charis dat 'genade' betekent. In het christelijk geloof hebben 'charismata' betrekking op de zogeheten charismatische gaven. Deze geestelijke gaven zijn bedoeld voor opbouw van de gelovigen, ten behoeve van zowel hun eigen geloofsleven als de geloofsgemeenschap. Er wordt gesproken over 'genadegaven' omdat ze het werk zijn van de Heilige Geest en niet van mensen. Binnen Profila Zorg willen we bewust ruimte maken voor, en verwachting hebben van Gods handelende aanwezigheid in de zorg. Vrijheid van de cliënt Cliënten hebben het recht om op hun eigen wijze hun geloof of le-
14
aandacht in de vorm van cursussen voor cliënten en deskundigheidsbevordering van werknemers. Voorbeelden van deze thema's zijn: gezonde relaties; lichamelijke en geestelijke gezondheid; beweging; seksuele voorlichting en weerbaarheid; voorkomen en minimaliseren van vrijheidsbeperkingen; behoeften van de ouder wordende cliënt. Profila Zorg wil hierin goede kwaliteit van zorg leveren, wat terug te zien is in de cliënttevredenheidsonderzoeken en het HKZ-kwaliteitskeurmerk. Profila Zorg streeft ernaar om bij dit alles net een stapje verder te gaan dan van ons wordt verwacht in het kader van goede langdurige zorg (care). Profila Zorg heeft een op de Bijbel geïnspireerde visie op herstel en genezing van de cliënt (cure).
vensbeschouwing te beleven. Overtuigingen of uitingsvormen van geloof mogen dus nooit worden opgedrongen aan de cliënt. We overleggen met de cliënt waar hij behoefte aan heeft en waar hij zich prettig bij voelt. Dit wordt vastgelegd in het begeleidingsplan. Verantwoording Binnen de christelijke wereld zijn er vele verschillende visies op de charismata. Om te voorkomen dat iedereen de ruimte neemt om naar eigen inzicht te handelen is het van b e l a n g d a t e r ove r l e g h i e r ove r plaatsvindt met leidinggevenden en zo nodig met ondersteunende disciplines. In rapportages en zo nodig in MI-rapportages wordt beschreven welke vormen om welke reden zijn toegepast. Wanneer dit nodig is wordt de medewerker aangesproken op zijn professioneel handelen.
Kennis en onderwijs In de reguliere opleiding is aandacht voor het toepassen van allerlei zorggerelateerde interventies. Op het gebied van geestelijke zorg is er over het algemeen maar beperkte kennis. Wanneer hier aandacht voor is binnen de kerkelijke gemeente dan is deze niet eenvoudig toepasbaar binnen de kaders van de gehandicaptenzorg. Dit specialisme wordt daarom intern onderwezen. Alle vaste medewerkers ontvangen scholing en coaching op h e t g e b i e d va n g e e s t e l i j ke zo r g . Daarnaast wordt tijdens visiedagen, teamdagen, medewerkersdagen, intervisiebijeenkomsten e.d. hier aandacht aan besteed. Samenwerking met de kerken In het vormgeven van de geestelijke zorg is het van belang dat er nauw wordt samengewerkt met kerkelijke gemeentes die passen bij de kerkelijke kleur en overtuigingen van de cliënt. Daarom zal voor iedere cliënt gezocht worden naar een contactpersoon binnen zijn eigen gemeente. Zo mogelijk zal de geestelijke begeleiding in overleg en samenwerking met de gemeente gestalte krijgen. Bijbel lezen De Bijbel is behalve de basis van onze zorgvisie eveneens de inspiratiebron voor ieder mens die dagelijks met God wil leven. Na de maaltijd wordt daarom een stuk uit de Bijbel gelezen. We gebruiken een vertaling die toegankelijk is voor alle aanwezigen. Afhankelijk van de behoefte van de cliënt wordt ook gezocht naar andere momenten van persoonlijk gesprek, Bijbel lezen en gebed. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de vorm van een dagsluiting.
Gebed Gebed is communiceren met God, de Schepper van hemel en aarde. Als je Hem wat vraagt dan heeft dat een uitwerking, soms op een andere wijze dan je verwacht, maar een gebed is nooit tevergeefs. Dit zijn enkele vormen van gebed en geestelijke zorg die mogelijk zijn binnen Profila Zorg: Kort persoonlijk gebed: Ieder moment van de dag kan men zich op God richten voor voorbede, hulp, dankbaarheid etc. We willen aanmoedigen dat de medewerker de dagelijkse zorg continu bij God brengt. Gebed voor vergaderingen, bijeenkomsten en gesprekken: Op momenten dat er besluiten worden genomen, visies worden gevormd, (persoonlijke) zaken worden besproken etc. is het zinvol en van belang God uit te nodigen en elkaar bewust te maken van het feit dat Hij bij het overleg aanwezig is. Gebed bij de overdracht: Voor en na een dienst zijn er veel punten om te bespreken. Het is goed om dit niet alleen met elkaar maar ook met God te doen. Voorbede: Binnen Profila Zorg willen we aanmoedigen dat medewerkers ook in hun persoonlijke stille tijd de cliënten, het werk, de organisatie etc. bij God brengen. Gebedspastoraat: Dit is een vorm van gespreksvoering waarin je je bewust bent dan God als derde gesprekspartner aanwezig is. De onderwerpen die ter sprake komen kunnen impliciet of expliciet aan God worden voorgelegd. Dit in de verwachting dat Hij helend aanwezig kan en wil zijn in de gevoelige onderwerpen die worden besproken.
15
Ministrygebed: Dit is een vorm van gebed waarin de bidder zichzelf beschikbaar stelt om de ander bij God te brengen, in de verwachting dat God ons wil gebruiken om elkaar te zegenen. Bevrijdend gebed: Wanneer iemand worstelt met zonde, storende gedachtes, verkeerde patronen etc. dan kan hiervoor worden gebeden, in de verwachting dat God de persoon in kwestie hiervan wil bevrijden. Gebed om herstel en genezing: Wanneer een cliënt of collega aangeeft gebed te willen voor ziekte of andere vormen van gebrokenheid dan is het goed hier samen voor te bidden.
falisme) of het niet (direct) intreden van genezing eenzijdig in verband wordt gebracht met gebrek aan geloof van de kant van de zieke. II. Non-exclusivisme: Medewerkers dienen zich op geen enkele wijze af te zetten tegen de reguliere geneeskunde of ten overstaan van cliënten de suggestie te wekken dat de geneeskunde vergeleken met gebed en geloof van tweederangs waarde is, maar daarentegen principieel het belang te benadrukken van multidisciplinair werken, als het gebruik van geneesmiddelen naast toepassing van handelwijzen eigen aan de dienst der genezing. III. Professionele vorming: Zoals de arts, de fysiotherapeut en de verpleegkundige evenals de geestelijk ve r z o r g e r i n a l g e m e n e z i n a a n bepaalde kwaliteitseisen dienen te voldoen, zo dient ook de pastor die affiniteit heeft met de dienst der genezing te voldoen aan algemene kwaliteitseisen van academische vorming en klinische toerusting.
Van belang bij al de genoemde vormen is dat de zorg op transparante en te verantwoorden wijze wordt toegepast. Dr. H. de Vries (2006) stelt hiertoe vijf kwaliteitscriteria voor die worden toegepast binnen Profila Zorg: I. Non-extremisme: We wijzen vormen van gebed af waarin onevenredig veel ruimte wordt gegeven aan demonische diagnostiek (overdemonisering'), rechtlijnige en eenzijdige relaties worden gelegd tussen ziekte en veronderstelde zonde(n), eenzijdig genezingsverwachtingen worden gewekt (triom-
16
IV. Transparantie: Juist vanwege de onbekendheid en gevoeligheid van de materie, dient de pastor bereid te zijn zich te verantwoorden voor zijn handelen door te spreken met collega's uit de (para)medische disciplines en waar nodig te laten toetsen door de inspectie voor de gezondheidszorg. V. Wetenschappelijk onderzoek: Het is zinvol wanneer de pastor die werkzaam wil zijn in de dienst der genezing zijn handelen waar mogelijk openstelt voor verdere wetenschappelijk onderzoek.
5
Commissie identiteit, ethiek en methodiek De identiteit en zorgvisie van Profila Zorg is niet statisch. We willen hier continu over nadenken, bidden en in gesprek blijven. Dit is niet de taak van een select gezelschap, maar van de iedere individuele medewerker. Desalniettemin willen we het proces van doordenken, bijstellen en verder ontwikkelen van de identiteit en zorgvisie van Profila Zorg organisatorisch borgen.
Daarom is er een commissie identiteit, ethiek en methodiek, met als taak om het managementteam te adviseren. In deze commissie zitten ten minste: 1. Raad van Bestuur 2. Beleidsadviseur 3. Gedragskundige 4. (Sector)manager 5. Identiteitsfunctionaris / Pastor
missie identiteit, ethiek en methodiek’). Je kunt hierbij denken aan methodieken die je wilt laten louteren, ethische dilemma's waar je tegenaan loopt en suggesties ter verbeteren van het huidige identiteitsbeleid.
Deze commissie vergadert ieder kwartaal over: kennisvergroting op het gebied van identiteit, ethiek en methodiek; nader vormgeven van de identiteit binnen de organisatie; evaluatie van toepassing huidige methodiek; voorstellen van te louteren methodieken; ethische dilemma's uit de organisatie. Agendapunten die betrekking hebben op hierboven genoemde zaken kunnen tot twee weken voor de vergadering gemaild worden naar:
[email protected] (zie voor de procedure de notitie 'Com-
17
Literatuur en overdenking Vragen voor gesprek of ter reflectie Hoofdstuk 1 1. Wat is 'evangelische zorg'? Zit hier een verwijzing in naar de Bijbel, het evangelie of vooral een verwijzing naar een kerkelijke stroming? 2. Wat zegt het evangelische over het karakter van de zorg? 3. Wat verwacht je van je leidinggevende op het gebied van identiteit (geestelijk leiderschap)? En wat mag je leidinggevende van jou verwachten? 4. Waarin onderscheidt Profila Zorg zich van een kerk? En waarin van een 'niet-evangelische' zorgorganisatie? Hoofdstuk 2 5. Hoe zie jij de Bijbel? Hoe kun je de Bijbel gebruiken in de zorg? 6. Wat lees je in de Bijbel over de mens? Hoe vormt dit jouw beeld van de cliënt en van je collega? 7. Waar moet volgens jou het accent liggen: op het goed om kunnen gaan met het lijden of het verwachten dat God zal herstellen en genezen? Hoofdstuk 3 8. Hoe kijk je aan tegen wetenschappelijke inzichten? 9. Wat is een groter risico: 'het kind met het badwater weggooien' of 'verkeerde invloeden binnenhalen'? 10. Wanneer is een behandelmethodiek een goede methodiek, welke criteria hanteer je daarvoor? Hoofdstuk 4 11. Wat is het onderscheid tussen geest, ziel en lichaam? Waar zit er overlap? Hoe beïnvloeden ze elkaar? 12. Wat is belangrijker: de geest, de ziel of het lichaam? 13. Helpt de indeling in vier aspecten om de problematiek van de cliënt te begrijpen en om hem hierin zorg te bieden? 14. Hoe verhoudt zich de professionele distantie tot C4 'connectie'? Hoe ver wil en kun je gaan in relatie tot de cliënt? 15. Wat verwacht je van God in de dagelijkse zorgpraktijk? Hoe maak je dit concreet? 16. Bij welke vormen van geestelijke zorg voel jij je thuis, en bij welke vormen niet? 17. Voel je je genoeg gesteund met kennis en richtlijnen om goede geestelijke zorg te bieden? 18. Wat vind je ervan dat er voor het bidden met een cliënt richtlijnen en kwaliteitscriteria zijn, dat je verantwoording naar de leidinggevende moet afleggenen en hierop moet rapporteren?
18
6
Om verder te lezen Profila Zorg heeft een aantal beleidsdocumenten opgesteld waarin zij haar evangelische identiteit en zorgvisie op papier heeft gezet. Deze zijn te vinden op het intranet, onder 'identiteit en ethiek'. Daarnaast willen we je aanmoedigen om je verder in deze onderwerpen te verdiepen. De onderstaande titels zijn niet per definitie in lijn met het gedachtegoed van Profila Zorg, maar kunnen wel ondersteunen in het nadenken over evangelische zorg. W. Barett & J. de Vriese, Helpen met de Bijbel (Gideon, 1986) R. Ganzevoort & G.J. Visser, Zorg voor het verhaal (Meinema, 2007) W. v.d. Kamp, Demonie en psychiatrie (Crosslight Media, 2011) W. Nee, Geestelijke mens (Importantie Publishing, 2002) W.J. Ouweneel, Hart en ziel (Buijten en Schipperheijn B.V., 1994) W.J. Ouweneel, Geneest de zieken! (Jongbloed, 2003) M.J. Paul, Geestelijke strijd (Boekencentrum, 2003) L. Payne, Gods tegenwoordigheid geneest (Kok-Kampen, 1997) L. Payne, Aslans adem (Kok-Kampen, 2002) H. de Vries, Om heil en genezing te vinden (Kok-Kampen, 2006) H. de Vries, Bid tot de Heer en geef plaats aan de arts (Kok-Kampen, 2006) M. de Vries-Schot, Gezonde godsdienstigheid en heilzaam geloof (Eburon, 2006)
Jolanda Wildeman, teamleider
19
Contactgegevens Profila Zorg
Commissie Identiteit, ethiek en methodiek
Bezoekersadres: De Molen 30 3994 DB Houten Postadres: Postbus 564 3990 GJ Houten
Voor vragen, opmerkingen of nadere informatie over de inhoud van deze uitgave kunt u contact met ons opnemen. E-mail:
[email protected]
Telefoon: 030-6374667 E-mail:
[email protected] Internet: www.profilazorg.nl
Colofon Dit is een uitgave van Stichting Profila Zorg Datum van uitgave: april 2012 Vormgeving: Vormenwereld
Kennismaken met Profila Zorg Profila Zorg is de evangelische organisatie die zorg en begeleiding biedt aan mensen met een verstandelijke beperking, autismespectrumstoornis of psychiatrische problematiek. Ook bieden wij wonen en begeleiding aan mensen die met Justitie in aanraking zijn geweest. De begeleiding varieert van ambulante begeleiding bij het zelfstandig wonen tot 24-uursbegeleiding bij wonen.
