REVIEW
DOOR MARC MAJOLÉE (L),MAJOLÉE RETAILVASTGOEDADVIES, INGRID PLOEGMAKERS, WPM GROEP RETAIL MARKETING & COMMUNICATIE EN BORIS VAN DER GIJP, SYNTRUS ACHMEA REAL ESTATE & FINANCE
Doetinchem
een stad met een missie
Simonsplein, het centrale plein van Doetinchem Centrum
Onze columns gaan over de effecten van ontwikkelingen in steden die het waard zijn om te onderzoeken. In onze zoektocht hiernaar zijn we dit keer aangeland in de binnenstad van Doetinchem. ‘Deze hoofdstad van de Achterhoek’ zoals de stilzwijgende titel van deze historisch stad luidt, werkt aan een volgende fase in haar streven de (boven)regionale positie te versterken. In de detailhandelsvisie uit 2006 ‘De kern weer bijzonder’ werd hiertoe een clustering en kwaliteitsverbetering in ‘het Ei’ en ‘de Schil’ wenselijk geacht en zou een koppeling met de Oude IJssel hieraan een impuls kunnen geven. Hoe is dit anno 2015?
I
n het centrum van Doetinchem rijden we de keurige Catharinagarage aan de Walstraat in, die goed staat aangegeven. Eenmaal op maaiveld aangekomen en klaar om het centrum te gaan ontdekken verbazen we ons over de intense rust. Het is al kwart voor tien, maar de straten zijn leeg en de meeste winkels zijn nog dicht. Hier en daar gaat al wel een stofzuiger door de winkel. De kwaliteit van de openbare ruimte komt ons redelijk tot goed over. Het kan nog wel wat scherper: hier en daar oogt het centrum wat rommelig. Na een kort rondje door het centrum is de eerste observatie dat Doetinchem over het geheel genomen een keurig en vooral Hollands uitziend stadscentrum heeft. Tijd om de diepte in te gaan vanuit een bezoek aan de wethouder ten kantore van het centrummanagement van Doetinchem. METEN IS WETEN In de voorbereiding van ons bezoek hebben we ontdekt dat de stappen die Doetinchem heeft gezet om haar regionale positie te behouden en te versterken, voor een groot deel gestoeld is op ‘meten is weten’. De stad heeft een historie VERVOLG OP PAGINA 70 → SCN 2015 | 3 69
REVIEW
Piet Zoomers, een van de hoogwaardige winkels in de hoofdwinkelstraat van Doetinchem
van het (laten) verrichten van onderzoek en opstellen van visies. De koers van de gemeente’ werd in de visie De kern weer bijzonder, uit 2006, al mede bepaald door het inspelen op de wensen van de consument, trends en ontwikkelingen. Daarnaast had de gemeente het vroegtijdig besef dat samenwerking via centrummanagement meerwaarde biedt voor het centrum. Ook nu klinkt dit door in het gesprek met Peter Drenth, wethouder binnenstad en centrummanager Jos Tiemessen. Beiden geven aan dat Doetinchem met haar winkelaanbod actief wil inspelen op de aankomende vergrijzing van de gemeente en de huidige internetontwikkelingen. Daartoe is de gemeente bezig met een aanvalsplan dat scherpte moet brengen. Sleutelwoord is een goede samenwerking tussen de betrokken partijen. Meteen is duidelijk dat de gemeente actief is op een faciliterende manier. Ze volgen ondernemers met hun beleid. Een voorbeeld is: niet alle zondagen open, niet vanwege geloofsovertuiging, maar omdat ondernemers dat niet willen. De koopzondag in Doetinchem wordt gekoppeld aan een aantrekkelijk thema, zodat er op die dag een echt feestje in het centrum plaatsvindt. Dergelijke evenementen worden ook gemeten. De impact van keuzes moet immers duidelijk zijn. Het meten wordt opgepakt in samenwerking met leerlingen van het lokale ROC. Dit is een goedkope methode en leerlingen worden zo direct bij de stad betrokken. AANVALSPLAN BINNENSTAD De samenwerking tussen partijen bestaat al jaren en is gestoeld op het gevoel dat zaken in Doetinchem beter kunnen en dat je dit alleen gezamenlijk kunt bereiken. Nog 70 SCN 2015 | 3
steeds leeft die verbeterzin. Momenteel wordt gewerkt aan een aanvalsplan om het winkelklimaat verder te verbeteren. Het plan dat in juni wordt opgeleverd, geeft enkele scenario’s waaruit blijkt wat de gemeente moet doen om in deze moeilijke tijd overeind te blijven. Uitgangspunt: Doetinchem moet zich onderscheiden. Daar kunnen wat betreft invulling niet voor de hand liggende elementen bij horen. De wethouder denkt bijvoorbeeld aan een kabelbaan om winkeldelen met elkaar te verbinden. De verantwoordelijkheid voor verbetering van de stad ligt volgens wethouder Peter Drenth niet alleen bij de gemeente, maar net zo goed bij de exploitanten. “Tot de exploitanten wordt naast de winkels ook de horeca gerekend en de mensen die in de winkels staan in plaats van de hoofdkantoren van de filiaalbedrijven. Natuurlijk bewegen niet alle ondernemers mee. Een vijfde loopt voorop en een vijfde blijft achter. De vraag voor ons is hoe je als gemeente de resterende 60 procent mee krijgt. De crisis helpt daarbij. Men móét wel bewegen en de meerderheid regeert!” Er blijkt in Doetichem een flinke pot geld gereserveerd voor verbetering van de binnenstad: maar liefst 180
Het Duitse achterland biedt perspectief, er zit al een Duitse bakker in het centrum
REVIEW
Links: de Hamburgerstraat, de hoofdwinkelstraat van Doetinchem. Onder: een van de nieuwste retailers in de Hamburgerstraat.
voor. “Doetinchem heeft een centrumfunctie voor de Achterhoek en de Liemers. Blijven investeren is belangrijk, want ook Doetinchem heeft de gevolgen gevoeld van de crisis. De klappen in de bouw heeft de koopkracht in de regio flink aangetast.” De wethouder vervolgt: “In afwachting van het aanvalsplan voor de binnenstad blijft de gemeente investeren in schoon, heel en veilig. Doel van het aanvalsplan is verder om ‘de hoofdstad van de Achterhoek’ te blijven. Daarvoor heb je klanten nodig. Hoewel er nu nog geen signalen zijn dat het bezoekersaantal structureel afneemt, moet je hier wel tijdig op anticiperen. Je moet blijven werken om bezocht te blijven worden door de consument uit Doetinchem zelf en de omliggende dorpen. Een daling van de omzetten is op de schaal van Doetinchem immers funest.”
duizend euro. De basis hiervoor vormt de reclamebelasting. Terwijl sommige steden hier nog over nadenken werkt Doetinchem hier al sinds de invoering in 2007 mee. Doetinchem heeft bewust niet voor een BIZ gekozen. De wethouder: “ Bij een BIZ heb je te maken met een keer in de vijf jaar het circus van draagvlakmeting. Daar wil je als gemeente niet mee bezig zijn.” De afgelopen jaren zijn met het geld de openbare ruimte, de bereikbaarheid per auto en de looproutes in het centrum verbeterd. Insteek blijft het onderscheiden van de concurrentie. De consument in deze regio kan kiezen tussen winkelen in Arnhem, Zevenaar of Doetinchem. Vreemd genoeg – of is het expres? – wordt de dichtstbijzijnde concurrent, Winterswijk, niet genoemd door de wethouder en centrummanager. CENTRUMFUNCTIE Doetinchem moet het hebben van haar winkelomvang, -aard en -samenstelling, ondersteund door de horeca. Op deze gebieden staat de stad er volgens de wethouder goed
DUITSE ACHTERLAND ALS KANS Doetinchem ziet een wenkend perspectief in de vorm van een oriëntatie op de bezoekers uit nabijgelegen Duitse steden, zoals Kleef. Om hier op in te spelen is het streven de Hollandse uitstraling verder te versterken. Tiemessen geeft aan dat de Doetinchemse warenmarkt hiervoor heel goed kan worden ingezet – de grootste warenmarkt van Oost-Nederland. “En Duitsers willen Duits eten”, aldus Tiemessen. “Hier ligt een kans voor de horeca. Er zit nu al een Duitse bakker in het centrum.’ De gemeente is nu actief bezig om de markt te bewegen om de Duitse horecabasis te versterken. Zo heeft ze de eigenaar van een leegstaande winkel geattendeerd op een Duitse horecaketen. De website jedoethetindoetinchem.nl is ook in het Duits te lezen en bij de aanbiedingen worden de Duitsers met de kreet ‘Einkaufen’ attent gemaakt op de wekelijkse koopzondagopenstelling.” Deze site, zo leert een check van ons, is overigens nogal flets en statisch, maar hij biedt wel veel informatie. GEMEENTE FACILITEERT, DE MARKT MOET HET DOEN De gemeente zit regelmatig met de ketens aan tafel die gevestigd zijn in Doetinchem. Hier en daar is de wens en noodzaak tot herallocatie. De ketens in de hoofdwinkelstraat draaien door hun regionale functie erg goed. De wethouder geeft daarbij aan dat de gemeente uiteraard ook nadenkt over (het mogelijke vertrek van) V&D en eventuele alternatieven. “Door de hoge organisatiegraad van retailers en vastgoed in de Vereniging van Eigenaren luisteren we goed naar de markt”, zegt de wethouder. “Nogmaals, de gemeente wil faciliteren, niet dicteren. Als gemeente kijken we vooruit. We kijken wat er wel kan in plaats van waarom iets niet zou kunnen. Het gaat daarbij niet alleen om winkels, maar ook om de omgeving van de panden. Dat snappen investeerders ook steeds beter en VERVOLG OP PAGINA 72 → SCN 2015 | 3 71
REVIEW
Steegje tussen winkelstraten met culturele associaties van Doetinchem
Korte Heezenstraat met bijzonder en standaard winkelaanbod
← VERVOLG VAN PAGINA 71 zijn steeds vaker bereid hun steentje bij te dragen in het aanpakken van de openbare ruimte en het organiseren van evenementen.” KOOPZONDAG GRATIS PARKEREN Gratis parkeren op koopzondag is een van de middelen waarmee Doetinchem Centrum aantrekkelijker wordt gemaakt. “Consumenten komen niet naar Doetinchem om te parkeren. Het vormt echter wel het eerste en laatste contact van de klant met de binnenstad. Door deze ervaring positief te maken houdt de consument een goed gevoel over aan Doetinchem Centrum.” Hier wordt vorm aangegeven door het uitgeven van uitrijkaarten door ondernemers aan klanten die veel besteden. De ondernemers kunnen deze kaart voor anderhalve euro bij de gemeente kopen en dit staat garant voor blije klanten. “Betaald parkeren is ooit ingevoerd om auto’s te weren. Nu willen we die auto’s maar al te graag terughebben. Tijd om anders over parkeren na te gaan denken”, aldus een vastbesloten wethouder. 72 SCN 2015 | 3
EXTERNE ONTWIKKELINGEN Op het gebied van internetverkopen is het goed om het ophalen en terugbrengen van spullen te koppelen aan je binnenstad. Op het moment dat je dit op een goede manier in je centrum faciliteert beperk je de invloed van internetverkopen enigszins. De mening in Doetinchem is overigens dat niet internet, maar de komst van een FOC een groot negatief effect met zich mee zal brengen voor de binnenstad. Vooral omdat de binnenstad van Doetinchem volgens Jos Tiemessen krachtig is op het vlak van mode en sport, met veel goede zelfstandige ondernemers die mede zorgen voor de (boven)regionale trekkracht. “Bedenk, het aantal consumenten in de regio blijft constant en vergrijst. Bestedingen lopen daarmee terug. Een FOC kannibaliseert dus op de bestaande bestedingen en daarmee op bestaande winkelgebieden.” IS HET CENTRUM AL TOEKOMSTBESTENDIG? Het beleid is op orde; de gemeente is zich bewust van haar belangrijke rol in het retaillandschap. Maar nu de proef op de som, hoe ligt het centrum erbij? We wandelen nu samen met de wethouder door de binnenstad. Het centrum ziet er
REVIEW
Boven: inrichtingselement in de Hamburgerstraat. Inzet: de nieuwe Media Markt, net buiten het winkelgebied
goed verdeeld als geclusterd op een aantal plekken in het centrum. Dit is een sterk punt van Doetinchem en vormt de basis voor het compacte Hollandse dorpsgevoel dat we houden als we verder door het centrum lopen.
Het centrum ziet er keurig uit – zo keurig dat je wat verrassing mist erg keurig uit. Zo keurig dat je misschien wel wat verrassing mist. Datzelfde geldt voor het aanbod. In ieder geval in de Hamburgerstraat, de hoofdwinkelstraat, overheerst het beeld van heel veel middelmaat, ketens met een ‘middle of the road’ assortiment. We begrijpen de wethouder die zoekt naar het onderscheidend vermogen van zijn binnenstad. Ondanks de beperkte filialiseringsgraad is het aanbod niet verrassend. Daarbij is de schaal in het nadeel van de stad. Door de toch beperkte omvang van het verzorgingsgebied ontbeert het eigentijdse en moderne trekkers. Natuurlijk komen we geen Primark tegen, maar ook Zara en Sting zijn niet aanwezig. Duidelijk positief is dat de horeca ruim vertegenwoordigd is, zowel dag- als avondhoreca en is zowel
OPENBARE RUIMTE Doetinchem biedt naast het aanbod in de hoofdstraten van het kernwinkelgebied ook veel aanloopstraten met heel veel winkels. Hier zien we her en der wat leegstand, maar ook sterke modezaken. Voor de mensen die de weg weten kan ook hier goed geshopt worden. Ook in de randgebieden is geïnvesteerd in de openbare ruimte, net als in de verbindingsstegen die zijn aangekleed met banieren, groen en goede verlichting om ze aantrekkelijk te maken. Toch zal de gemeente zich volgens ons moeten gaan afvragen welke deelgebieden nu wel en welke geen toekomst hebben en daar actief op moeten sturen. Een voorbeeld vormt de recent geopende Mediamarkt. Deze ligt net te ver van het bestaande winkelgebied. Bovendien bevindt de vestiging zich ‘aan de achterkant’ van het overigens schitterend heropgebouwde Lyceumkwartier waarin de Intersport gevestigd is. Leuk gevonden is om dan letterlijk (!) een rode loper uit te rollen die de Mediamarkt met het centrum verbindt. Maar liever nog had je met de Mediamarkt het centrum versterkt. Less is more, volgens ons zou de gemeente aan kracht winnen door in te zetten op minder, maar krachtigere winkelstraten. ← SCN 2015 | 3 73
